123doc nghe thuat tu su trong nhung nguoi dan ba tam cua thiet ngung

NGHỆ THUẬT TỰ SỰ TRONG NHỮNG NGƯỜI ĐÀN BÀ
TẮM CỦA THIẾT NGƯNG
Phần Mở Đầu

A. Giới thuyết
1. Lý do chọn đề tài
Cũng như văn học Nga, Pháp, văn học Trung Quốc đang được nghiên
cứu rất nhiều ở Việt Nam. Từ lâu, những vần thơ hàm súc ý t ại ngôn ngo ại
trong Kinh Thi, Đường Thi đến những tiểu thuyết như Đông Chu liệt quốc, Tam
quốc diễn nghĩa, Thủy Hử, Hồng lâu mộng, Kim Bình Mai...đã làm cho bi ết bao
thế hệ độc giả say mê, u thích. Theo dịng ch ảy thời gian, v ườn hoa v ăn h ọc
Trung Quốc càng thêm tỏa hương, khoe sắc với những Lỗ T ấn, V ương Mơng,
Giả Bình Ao, Mạc Ngơn, Trương Khiết, Trì Lợi...Cịn Thiết Ngưng, một nhà
văn trẻ của văn học đương đại Trung Quốc chưa thật sự được quan tâm đúng
mức. Có lẽ bởi người đọc cảm thấy lạ lẫm trước một ngòi bút quá th ẳng thắn và
bản lĩnh. Tuy nhiên, với những gì thể hiện và cống hi ến cho v ăn ch ương, các
sáng tác của Thiết Ngưng xứng đáng có một vị trí quan tr ọng trong giai đo ạn
văn học Trung Hoa đương đại.
Trong tất cả những tác phẩm của mình, Thiết Ngưng kêu gọi lịng khoan
dung, sự hy sinh cao cả đến khơng cùng. Bà được xem là đại diện cho văn h ọc
nữ tính, đề cao chủ nghĩa nữ quyền, địi quyền bình đẳng với nam giới m ột cách
quyết liệt và mạnh mẽ. Điều đó góp phần lý giải vì sao rất hiếm nhân v ật chính
là nam giới trong tác phẩm của nhà văn.
Với những phát hiện mới mẻ trong văn chương cũng như đóng góp cho
nền văn học nước nhà, ngày 12/11/2006, bà là nhà văn “ mỹ nữ” đầu tiên, sau
Mao Thuẫn và Ba Kim được bầu làm chủ tịch Hội Nhà văn Trung Quốc với
7.690 hội viên.
Những người đàn bà tắm có giá trị khá lớn trong sự nghiệp sáng tác c ủa
Thiết Ngưng cũng như trong dòng văn học Trung Quốc đương đại. Tác ph ẩm
được dịch ra rất nhiều thứ tiếng trên thế giới như: Anh, Pháp, Đức, Nh ật, Nga,
Tây Ban Nha, Áo, Đan Mạch, Nauy, Việt Nam...

Nghệ thuật tự sự là nét đặc sắc trong toàn bộ sáng tác của Thi ết Ng ưng
nói chung và trong Những người đàn bà tắm nói riêng. Tìm hiểu Nghệ thuật tự
sự trong Những người đàn bà tắm của nhà văn, luận văn góp phần nhận thức
sâu sắc về khái niệm tự sự và nghệ thuật tự sự trong tiểu thuyết – là một


3
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

trong những hướng nghiên cứu quan trọng nhằm giải mã cấu trúc ngh ệ thu ật
của truyện kể. Bên cạnh đó, qua Những người đàn bà tắm, luận văn tìm hiểu
thêm về sự vận động của tiểu thuyết Trung Quốc đương đại trong bối cảnh giao
lưu văn hóa Đông – Tây.
2. Lịch sử vấn đề
Thiết Ngưng là “hiện tượng” của văn học Trung Hoa đương đại. Tuy
nhiên ở Việt Nam, bạn đọc biết đến bà chưa nhiều. Cũng có lẽ bởi cái bóng q
lớn của Mạc Ngơn, Giả Bình Ao hay Vương Mơng, Cao Hành Kiện... Bàn về
Thiết Ngưng, gồm có:
Tài liệu tiếng Trung:
* “Bàn về phương thức độc đáo miêu tả nữ tính của Thiết Ngưng ” của Lý
Lâm đăng trong Tạp chí “ Nghiên cứu văn học hiện đại, đương đại Trung
Quốc”, tháng 3 nặm 2000.
* “Mặt đối mặt lạnh lùng nhìn nam tính” của Hạ Thiệu Tuấn đăng trong
“Trung Quốc đương đại văn học nghiên cứu ” do Trương Quýnh chủ biên,
Nhà xuất bản Văn hóa nghệ thuật Bắc Kinh năm 2006.
* “Thiết Ngưng” trích từ “Trung Quốc đương đại văn học sử” do Vương
Khánh Sinh chủ biên, Nhà xuất bản Hoa Trung Sư phạm đại học năm 2000.
* “Tìm hiểu Đại dục nữ” của Chu Chính Bảo…đăng trong Tạp chí “ Nghiên
cứu văn học hiện đại, đương đại Trung Quốc”, tháng 3 năm 2000.
Tài liệu tiếng Việt:

Trên các trang web: evan.com.vn; tienphongonline.com.vn; vnca.cand.com.vn;
vietbao.vn; tintuconline.vietnamnet gồm các bài vi ết:
* “Chúc mừng nhà văn Thiết Ngưng được bầu làm chủ tịch Hội Nhà văn
Trung Quốc” của nhà văn Hữu Thỉnh.
* “Thiết Ngưng trở thành Chủ tịch Hội Nhà văn Trung Quốc” của Nhuệ
Anh.
* “Nhà văn “mỹ nữ” được bầu làm chủ tịch Hội Nhà văn Trung Quốc ”
và “Cả làng văn Trung Quốc vui mừng vì chủ tịch Hội lấy chồng ” của Thu
Thủy.


4
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

* “Nữ văn sĩ Thiết Ngưng – “Thiên vị” người cùng giới” của PGS.TS Lê
Huy Tiêu.
* “Cuộc chiến giữa lý trí và bản năng” của Đỗ Phước Tiến. *
“Thiết Ngưng: “Viết không phải là sứ mệnh” của Thanh Huyền. *
“Suốt đời cần nỗ lực học tập” của T.B.
* “Nữ nhà văn Trung Quốc đương đại” Bài trả lời phỏng vấn của Dịch
giả Sơn Lê.
* “Thiết Ngưng - Tiểu thuyết là những món q tơi dành tặng độc giả”
của Mỹ Duyên.
* “Trung Quốc bình chọn các gương mặt văn học tiêu biểu”. * Ngồi ra
cịn có bài viết của nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn (Lời bạt Những người đàn
bà tắm) và hai khóa luận tìm hiểu về hình tượng người kể chuyện của Vũ Thị
Hạnh; quan hệ giữa dòng ý thức và kết cấu trong Những người đàn bà tắm của
Phạm Thị Thanh Huyền thực hiện. Như vậy, ngồi những khái qt chung
chung thì chưa có tác giả nào đi sâu nghiên cứu v ề tác giả Thi ết Ngưng và ti ểu
thuyết Những người đàn bà tắm một cách cụ thể đặc biệt là ở phương diện

nghệ thuật tự sự. Qua những bài nghiên cứu của tác giả Việt Nam và Trung
Quốc cùng một số bài tự thuật của Thiết Ngưng, chúng ta có thể khái quát
phong cách sáng tác của bà như sau:
- Theo Thiết Ngưng, những tác phẩm văn học nước ngoài như Jean
Christophe của nhà văn Pháp Romain Rolland (1866 – 1944) có ảnh hưởng r ất
lớn đến cách nhìn nhận đất nước và thế giới của nhà v ăn. Bà dành tình c ảm đặc
biệt sâu sắc cho nông thôn Trung Quốc và cuộc sống của người nông dân.
- Hai đề tài chủ yếu trong các sáng tác của Thiết Ngưng là cu ộc s ống đầy
rẫy đau buồn cũng như chân dung của những người phụ nữ Trung Quốc đi ển
hình và bức tranh tồn cảnh về nơng thơn Trung Quốc trong s ự phát tri ển m ạnh
mẽ của xã hội. Khi được hỏi, tại sao bà chỉ quan tâm đến đời sống nông thôn
trong khi rất nhiều nhà văn khác chú tâm đến khai thác các đề tài ở thành ph ố
mà họ đang sống, Thiết Ngưng giải thích: “ Tơi hy vọng, tơi có thể chuyển tải
được vẻ đẹp cảm xúc và những mối quan hệ của con


5
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

người ở nông thôn Trung Quốc. Những chuẩn mực cơ bản của đạo đức con
người vẫn được lưu giữ trong trái tim mỗi người”.
- Mặt khác, là một tác giả quan trọng trưởng thành trong thời k ỳ m ới,
trong khoảng hơn hai mươi năm sáng tác, Thiết Ngưng cơ bản vẫn giữ vững l ập
trường và cảm xúc nữ tính của mình. Đó là cảm nhận chung của nhiều nhà phê
bình và độc giả. Quả thật, viết về nữ giới là nền tảng sáng tác của Thi ết Ng ưng,
nhất là khi nhà văn chú ý vào các chị em mình, đi ều đó được th ể hi ện h ết s ức
nổi bật. Nhưng khi Thiết Ngưng đối mặt với hiện thực xã h ội, ngòi bút c ủa bà
càng trở nên tự do hơn, phản ánh sâu sắc thế giới nội tâm phức tạp c ủa nữ giới.
- Tiểu thuyết của Thiết Ngưng chủ yếu trần thuật ở ngôi thứ nhất và th ứ
ba nhưng thường nhà văn vẫn nghiêng về người dẫn chuyện ở ngơi thứ nh ất đặc

biệt là từ góc nhìn Nữ tính như Chiếc áo màu đỏ khơng cài cúc.
- Khát vọng của nhà văn là muốn thông qua lịch sử gia đình th ể hi ện
những bước đi lớn của lịch sử Trung Quốc trong kỷ nguyên đầy bi ến đổi này.
Bà tin rằng mục đích của văn học khơng chỉ là thể hi ện những ni ềm vui n ỗi
buồn cá nhân mà còn phản ánh được nhịp đập của cuộc sống hiện đại thông qua
trải nghiệm của cá nhân.
- Tai họa đè lên số phận mỗi người thì nhân loại khơng có n ơi nào khơng
có. Nhưng tại họa ở đất nước Trung Quốc, theo kiểu tiếp nhận của người Trung
Quốc, và ít ra là trong tiểu thuyết của Thi ết Ngưng, có nh ững đi ểm h ơi khác
theo nghĩa bao quát. “Bệnh tật, tai họa càng đè nặng thì quyết tâm h ưởng đời
càng mạnh mẽ. Cho nên bệnh tật, tai họa càng trở nên nặng nề h ơn ” (Đỗ Phước
Tiến).
- Năm 2003, Thiết Ngưng được độc giả tạp chí “Tiểu thuyết chọn lọc”
bầu chọn là một trong “Mười nhà văn nổi tiếng nhất thế kỷ”. - Nhìn chung,
những tài liệu trên đều nói về quan điểm sống, phong cách nghệ thuật mạnh mẽ,
dữ dội nhưng khơng kém phần nữ tính, quyến rũ của nhà văn. Đó là những cu ộc
vật lộn hồi sinh nhằm khẳng định cái tơi một cách trung thực, hết mình nh ất.
Bất cứ một kỳ tích nào cũng có thể thấy ở Thiết Ngưng, bởi trong nhi ều n ăm
qua, bà như một thầy phù thuỷ có sức cảm thụ nhạy bén, đầu óc tưởng tượng
phong phú, khả năng khám phá sâu sắc, trình độ hiểu biết và phân tích hi ếm có
cùng kỹ xảo tinh tế đã liên tiếp


6
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

cho người đọc những tác phẩm ưu tú với những sắc màu và vẻ đẹp khác nhau,
có sức hấp dẫn mạnh mẽ. Từ những sáng tác thời kỳ đầu như: Ơi Hương Tuyết,
Tấm áo đỏ khơng cài cúc, tiếp theo là Cửa hoa hồng, Thành phố không mưa,
Người đàn bà chửa và con bò và gần đây là Vĩnh viễn xa lắm, Những người

đàn bà tắm… Các tác phẩm đó được chuyển hóa thành các series phim truy ền
hình ăn khách suốt hàng thập kỷ qua. Sáng tác của bà được đơng đảo độc gi ả
đón nhận và đã dịch ra nhiều thứ tiếng, xuất bản tại nhiều quốc gia. Trên v ăn
đàn Trung Quốc hiếm thấy một nhà văn cuốn hút người đọc lâu b ền nh ư Thi ết
Ngưng.
- Có thể xem sự bộc bạch sau đây như là tuyên ngôn trong sáng tác c ủa
nhà văn “Với tôi, viết không phải là một sứ mệnh. Tơi khơng có sự lựa chọn nào
khác ngồi viết văn. Chỉ có được làm như thế, tơi mới cảm nhận được sự thoải
mái, niềm vui trọn vẹn và sự bình yên trong tâm hồn. Ti ểu thuy ết là nh ững món
q tơi dành tặng độc giả. Như người nơng dân cày sâu cuốc bẫm trên đồng
ruộng, tôi cũng gắn bó sâu nặng với cuộc đời để ni dưỡng tâm hồn mình. Tơi
sẽ ln trung thực với thời đại mà tơi sống, với ngịi bút, v ới l ương tâm và v ới
những độc giả yêu thương”. [6, 6].
Như vậy, tìm hiểu Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của
Thiết Ngưng khơng chỉ có ý nghĩa thiết thực đối với việc chi ếm lĩnh th ế gi ới tác
phẩm mà còn nắm bắt được những quan niệm, thủ pháp nghệ thuật mà nhà v ăn
sử dụng trong các sáng tác của mình. Bên cạnh khó khăn v ề ngơn ng ữ, tài li ệu
thì đề tài này cũng đem lại cho người viết những gợi mở hấp dẫn, thú vị.
3. Phạm vi nghiên cứu
Do trình độ ngoại ngữ còn hạn chế, người viết chủ yếu khảo sát ti ểu thuy ết
Những người đàn bà tắm thông qua bản dịch của Sơn Lê. Luận văn đi sâu
nghiên cứu về nghệ thuật tự sự của Thiết Ngưng ở khía cạnh người tự sự, không
gian – thời gian tự sự và ngơn ngữ - giọng điệu.
Ngồi ra, người viết cịn khảo sát thêm các tác phẩm khác (ti ểu thuy ết Cửa
hoa hồng, Thành phố không mưa; tập truyện ngắn Chơi vơi trời chiều) của
Thiết Ngưng.


7
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

4. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết một cách tốt nhất những yêu cầu của luận văn đặt ra, người
viết sử dụng phương pháp nghiên cứu thi pháp học, ngồi ra có s ự k ết h ợp các
phương pháp:
- Phương pháp thống kê, phân loại
- Phương pháp so sánh, đối chiếu
- Phương pháp phân tích
- Phương pháp tiếp cận xã hội - lịch sử
5. Đóng góp mới của đề tài
Đây là lần đầu tiên vấn đề Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm
của Thiết Ngưng được đặt thành đề tài để nghiên cứu. Từ đề tài này, người viết
muốn tìm hiểu những đóng góp mới của nhà văn trong nghệ thuật t ự s ự c ủa v ăn
học Trung Quốc đương đại và văn học thế giới.
6. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và phần Phụ lục, luận văn gồm 3 chương:
Chương I: Người kể chuyện
Chương II: Không gian - Thời gian tự sự
Chương III: Ngôn ngữ và giọng điệu
* Một số quy định trong cách trình bày luận văn
- In nghiêng: Phần trích dẫn, nhấn mạnh
- In nghiêng đậm: Tên tác phẩm
- In đậm: Các luận điểm được nhấn mạnh.
B.Tác giả, tác phẩm và giới thuyết khái niệm
1. Tác giả, tác phẩm
1.1.Tác giả Thiết Ngưng
Thiết Ngưng sinh năm 1957 trong một gia đình ngh ệ thuật t ại B ắc Kinh
nhưng lại trải qua những năm tháng tuổi thơ ở Bảo Định (Hà B ắc). Khi còn là
một đứa trẻ, nhà văn cũng phải nếm trải mùi vị cay đắng của những biến

8
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

động lịch sử và thường tìm niềm an ủi cho mình ở trong sách vở. Năm 1975,
học xong trung học, cô gái trẻ Thiết Ngưng về “ cắm rễ” ở nơng thơn Hà Bắc.
Cùng năm đó, tác phẩm đầu tay Chiếc liềm biết bay được in trong văn tập dành
cho thiếu nhi của NXB Bắc Kinh. Trong thời đại Internet, khi nh ững tên tu ổi
mới mọc lên như nấm sau mưa, Thiết Ngưng có thể khơng ph ải là nhà v ăn n ữ
nổi tiếng nhất trên văn đàn nhưng các nhà phê bình cho r ằng, bà là ng ười có
được sự ái mộ lớn của độc giả lẫn dân trong nghề.
Sự nghiệp văn học của Thiết Ngưng được chia làm 3 thời kỳ: * Thời kỳ
đầu, với cái nhìn lạc quan trong sáng, tích cực, Thiết Ngưng cho ra đời những
tác phẩm như: Ồ, H ương tuyết (1982); Câu chuyện tháng sáu (1984); Chiếc
áo màu đỏ khơng có cúc (1985 – Tác phẩm này được chuyển thể thành phim và
đã giành giải Phim truyện hay nhất trong năm của cả giải Trăm Hoa lẫn Gà
Vàng). Cũng vào năm 1984, bà chuyển về làm nhà văn chuyên nghiệp tại H ội
Nhà văn Hà Bắc, sau đó được bầu làm Phó chủ tịch Hội Nhà văn tỉnh, Phó chủ
tịch Hội Nhà văn Trung Quốc, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng C ộng S ản
Trung Quốc. Các tác phẩm thời kỳ mới sáng tác của Thiết Ngưng phần lớn
miêu tả chuyện và con người thuộc tầng lớp bình dân. Nhà văn tập trung khai
thác thế giới nội tâm của nhân vật qua cái nhìn trong sáng, điềm đạm với ngôn
ngữ uyển chuyển, mới mẻ.
* Bước sang thời kỳ thứ hai, bên cạnh những Tử hình, Sắc biến, năm 1986
và 1988, bà cho ra đời 2 tác phẩm Mùa gặt lúa mạch và Mùa hái bông đánh
dấu thời kỳ sáng tác mới “ phản tỉnh lịch sử văn hóa lâu đời, quan tâm đến
thân phận người phụ nữ”. Giai đoạn này, giọng văn của Thiết Ngưng trở nên
day dứt, mâu thuẫn có phần khắc nghiệt với cái nhìn bi quan, chán n ản. Ti ểu
thuyết Cửa hoa hồng được in vào năm 1988 đã thay đổi hẳn phong cách và chủ
đề. Thông qua mô tả sự cạnh tranh, tàn sát lẫn nhau của mấy thế hệ phụ nữ, bà

muốn phơi bày những mặt xấu xa, bỉ ổi và đẫm máu trong cu ộc sống. Đó là cái
nhìn sâu sắc hơn về cuộc sống với tất cả nỗi bi ai và tàn kh ốc. H ầu h ết các tác
phẩm của Thiết Ngưng giai đoạn hai này đều u ám, nặng nề, đặc bi ệt là hình
tượng người đàn ông bị phê phán, châm biếm


9
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

mạnh mẽ; những vấn đề nóng bỏng của xã hội được nhà văn dũng cảm bóc trần
một cách “lộ thiên” nhất.
* Tuy nhiên, những năm 90 trở đi, bắt đầu “đối diện” trước sự biến động lớn
của đất nước và thế giới, nhà văn hiểu nhân tính m ột cách sâu s ắc h ơn. Ý th ức
nữ quyền trỗi dậy trong bà. Thời kỳ này, từng bước, Thiết Ngưng trở lại phong
cách ban đầu vừa mới mẻ, thanh bình, vừa thâm tr ầm, nữ tính. Đó là s ự tr ở v ề
của cái tôi sau cơn bão táp. Có thể nói, nhà văn ít dùng thủ pháp ngh ệ thu ật bi ểu
hiện của trào lưu mới mà duy trì thủ pháp chất phác, trong sáng đượm ch ất
phương Đông như: Người đàn bà chửa và con bị , Chơi vơi trời chiều, Hà Mị
tìm tình yêu, Bươm bướm cũng phải bật cười...
Đặc biệt vào năm 2000, nhà văn cho ra đời cuốn tiểu thuyết dài mới nhất
Những người đàn bà tắm (Đại dục nữ ) miêu tả số phận và sự trưởng thành về
thế giới tinh thần của một phụ nữ, được độc giả hoan nghênh nhiệt liệt khi ến tên
tuổi Thiết Ngưng đã vượt ra khỏi biên giới Trung Quốc.
Năm 2006, bà giới thiệu với độc giả tác phẩm Bát hoa. Bát Hoa đánh dấu
sự thay đổi phong cách quen thuộc của nhà văn. Bát Hoa kể về lịch sử của miền
quê mà tác giả lấy để đặt tên cho tiểu thuyết, kéo dài từ cuối thời nhà Thanh cho
đến đầu những năm dân quốc. Bát Hoa thuộc hạng văn đọc chậm theo kiểu
truyền thống, một phong cách đã được coi nhẹ từ rất lâu. Và t ừ n ăm 2006 đến
nay, bà là chủ tịch Hội Nhà văn Trung Quốc.
Đến nay, gia tài văn học của Thiết Ngưng gồm có: bốn tiểu thuy ết ( Thành

phố không mưa, Cửa hoa hồng, Những người đàn bà tắm, Bát hoa); bảy tập
truyện vừa; sáu mươi truyện ngắn; hai tập kịch bản văn học Điện ảnh cùng với
nhiều bài văn xi.
Nói đến Thiết Ngưng, người ta không thể không nhắc đến Những người
đàn bà tắm. Tác phẩm có ý nghĩa đặc biệt trong sự nghiệp văn chương của nhà
văn.
1.2. Tác phẩm Những người đàn bà tắm
Tiểu thuyết Những người đàn bà tắm xuất bản đầu tiên ở Việt Nam vào
tháng 3-2002 có tên là Khát vọng thời con gái. Năm 2006 tái bản và lấy lại tên
nguyên tác Những người đàn bà tắm. Tác phẩm này đã được đề cử


10
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

giải thưởng Mao Thuẫn - giải thưởng văn học lớn nhất của Hội Nhà văn Trung
Quốc.
Trong những năm qua, các tác phẩm của các nhà văn nữ Trung Quốc
đương đại đã có mặt đều đặn ở Việt Nam với các bản dịch gây ấn tượng như
Những người đàn bà tắm, Điên cuồng như Vệ Tuệ, Trường hận ca và Quạ
đen... Trong đó, Những người đàn bà tắm được giới văn học Trung Quốc đánh
giá là “hiện tượng của năm”, được in ở mức cao: 200.000 bản ngay trong lần
phát hành thứ nhất.
Những người đàn bà tắm là tên một nhóm tranh của P.Cézanne, họa sĩ
người Pháp thuộc trường phái ấn tượng, mà Thiết Ngưng đã lấy làm tên sách.
Trên tranh, những tấm thân con gái màu nâu nhạt hòa quy ện cùng c ỏ cây và đất
đai, những cô gái mạnh khỏe, thản nhiên, an nhàn, ch ất phác, khơng đi ệu đà mà
cũng khơng có gì trái với lẽ thường. Những người con gái này là gi ới h ạn mà
nhân loại hướng tới.
Có thể nói, Những người đàn bà tắm là tác phẩm xuất sắc trong sáng tác

của Thiết Ngưng. Nó khơng có chủ đề rõ ràng nhưng lại gợi ra r ất nhiều ch ủ đề
mở, khiến người đọc phải giật mình. Có thể xếp Những người đàn bà tắm vào
Tiểu thuyết tâm lý; Tiểu thuyết ái tình và cũng có thể đây là tiểu thuyết về
sự trưởng thành của con người; về chủ nghĩa nữ tính... Từ “dục” trong Đại
dục nữ có nghĩa “tắm gội” nhưng việc “tắm gội” này khơng phải chìm đắm
trong sự hoan lạc của tuổi thanh xuân, không ph ải “ tắm gội” bình thường theo
lẽ tự nhiên mà nó mang ý nghĩa hết sức tượng trưng, ám ảnh. Nhân vật trong tác
phẩm phải trải qua “cuộc tắm gội lớn” cả về thể xác lẫn tinh thần; “tắm gội”
trong ánh sáng của đau thương và hạnh phúc, phải trả giá b ằng tu ổi thanh xuân
và cái chết mới hoàn toàn được “lột xác”, được “tái sinh”.
Những người đàn bà tắm dài 472 trang, gồm lời dẫn và 10 chương kể về
một gia đình trí thức Bắc Kinh trong khoảng thời gian hai m ươi năm, s ống ở
thời kỳ cao điểm và sau khi kết thúc “ Cách mạng văn hóa”. Cuối những năm 60,
bố mẹ của Dỗn Tiểu Khiêu là Dỗn Xích Tầm và Chương V ũ b ị đi ều t ừ B ắc
Kinh về nông trường Vĩ Hà ở Phúc An cải tạo lao động. Trong một lần về thành
phố chữa bệnh, Chương Vũ đã ngoại tình với Bác sĩ


11
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

Đường và sinh ra Doãn Tiểu Thuyên. Giận mẹ, ghét em nên hai chị em Ti ểu
Khiêu và Tiểu Phàm đã cùng đẩy bé Thuyên vào chỗ ch ết. Cái ch ết này không
ngừng ám ảnh quãng đời về sau của hai cơ gái nên Dỗn Ti ểu Phàm đã ch ạy
trốn sang Mỹ, riêng Khiêu vật lộn với lương tâm tại quê nhà. May m ắn thay
trong cuộc sống, Khiêu có hai người bạn thân để sẻ chia là Đường Phi và M ạnh
Do Do. Và khi Đường Phi từ giã cõi đời vì căn bệnh ung thư, s ự th ật v ề cái ch ết
của bé Thuyên mới được hé lộ. Là người con gái xinh đẹp, tinh t ế, Khiêu c ũng
có những chàng trai theo đuổi như Phương Kăng, Mark, Trần T ại nhưng r ồi
cuối cùng hạnh phúc cũng không mỉm cười với cơ. Có chăng là sau nh ững bi ến

động thăng trầm của cuộc sống, Khiêu ngộ ra được hạnh phúc của cuộc đời
không chỉ là sự nhận về mà còn là cách cho đi. Và khi cái ch ết c ủa bé Thuyên
thôi ám ảnh Khiêu cũng là lúc cơ tìm lại được “ cái tơi” của bản thân mình. Hai
cơ gái Dỗn Tiểu Khiêu và Dỗn Tiểu Phàm vừa giống cha vừa giống m ẹ, kiên
nhẫn chịu đựng tai họa, đồng thời tìm mọi cách thu xếp một cuộc sống tốt nhất
trong khả năng có thể. Những bạn bè, hàng xóm của h ọ c ũng sống nh ư th ế, yêu
cuộc sống mãnh liệt và tìm mọi cách tận hưởng cuộc sống của mình trong hồn
cảnh bi đát của xã hội.
Tiểu thuyết Những người đàn bà tắm miêu tả cuộc sống bình thường
của con người hiện đại Trung Quốc trong và sau “Cách mạng văn hóa”, qua đó
chúng ta thấy được bức tranh mang tính sử thi rộng lớn c ủa m ột giai đo ạn l ịch
sử có nhiều biến chuyển của đại lục này.
Bạn đọc đã từng thích dịng văn học vết thương của Trung Quốc qua các
tác phẩm của Trương Hiền Lượng, Lý Nhuệ…chắc sẽ thích Thiết Ngưng. Vì
vết thương của Thiết Ngưng được nhìn lại theo một cách khác, ít mặc c ảm hơn
mặc dù cũng nặng nề, cay đắng không kém.
Đến với Những người đàn bà tắm,Vương Trí Nhàn nhận định “Tác
phẩm này của Thiết Ngưng sẽ không bị phôi pha rất nhanh như nhiều cuốn sách
“nổi loạn” đương thời, mà, không biết chừng, sẽ gia nhập vào kho tàng c ổ đi ển
của nền văn học Trung Hoa vốn giàu truyền thống lịch sử” (Lời bạt
trong Những người đàn bà tắm).


12
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

2. Giới thuyết khái niệm về tự sự học
2.1. Lược sử quan niệm về tự sự học
Theo Trần Đình Sử “Tự sự học (Narratology) là một lĩnh vực nghiên cứu
đặc thù của lý luận văn học, lấy nghệ thuật tự sự làm đối tượng, phần nào đó

tương ứng với “thi học” nghĩa hẹp, là lĩnh vực lấy nghệ thuật thi ca làm đối
tượng nghiên cứu. Thi học của Arixtote xuất hiện đã hơn 2300 năm, mà “tự s ự
học” mãi đến đầu những năm 70 của thế kỷ XX mới chính thức xuất hi ện. Đi ều
đó chứng tỏ sự lĩnh hội về nghệ thuật tự sự muộn màng biết chừng nào ” [44, 7].
Hiện nay, tự sự học đang trở thành một lĩnh vực được đông đảo các nhà
khoa học trên thế giới quan tâm. Trong các v ấn đề của v ăn học, v ấn đề lý thuy ết
tự sự ngày càng được quan tâm phổ biến. Từ chủ nghĩa hình thức Nga, ngơn
ngữ học Saussure, trường phái Praha, trường phái Tân Aristote, triết h ọc phân
tích, kí hiệu học, hậu cấu trúc chủ nghĩa...khơng trường phái nào là không quan
tâm tới vấn đề trần thuật trong tiểu thuyết. Người ta càng ngày càng nh ận ra
rằng nếu thiếu kiến thức cơ bản về tự sự học thì các phán đốn trong các ngành
nghiên cứu trên rất dễ phạm những sai lầm rất sơ đẳng và các kết luận có thể chỉ
là những lâu đài xây trên cát. Lý thuyết tự sự h ọc có th ể coi nh ư m ột b ộ ph ận
không thể thiếu của hành trang nghiên cứu văn học hôm nay, và nói theo ngơn
ngữ của Thomas Kuhn, thì đó là một bộ phận

cấu thành c ủa h ệ hình

(paradigme) lý luận hiện đại.
Tự sự học hiện đại manh nha từ cuối thế kỷ XIX và có th ể chia s ự phát tri ển
của nó làm ba thời kỳ. Thời kỳ trước Chủ nghĩa cấu trúc: nghiên cứu các thành
phần và chức năng của tự sự (ngôn từ trần thuật, tính đối thoại, đi ểm nhìn, dịng
ý thức). Thời kỳ của Chủ nghĩa cấu trúc : nghiên cứu bản chất ngơn ngữ và ngữ
pháp của tự sự nhằm tìm một cách đọc mà không cần đến sự đối chi ếu giữa tác
phẩm tự sự và hiện thực khách quan. Thời kỳ hậu Chủ nghĩa cấu trúc: tự sự học
gắn liền với ký hiệu học và siêu ký hiệu học, hình thức tự sự được coi là
phương tiện biểu đạt ý nghĩa tác phẩm. Nhà lý luận tự sự Mĩ Gerald Prince đã
chỉ ra đối tượng của “tự sự học” chính là nghiên cứu cấu trúc sự kiện và cấu
trúc lời văn của tác phẩm.

13
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

Vậy tự sự học là gì?
Tự sự học là khoa học nghiên cứu về tự sự. Nó được xác lập dựa trên lý
thuyết về cấu trúc truyện kể: “ Để xem xét một cấu trúc hay trình bày một sự mơ
tả mang tính cấu trúc, nhà tự sự học phải phân tích từng chi ti ết truy ện k ể
thành nhiều phần hợp thành và sau đó tìm ra ch ức n ăng và m ối quan h ệ gi ữa
chúng” [29, 29].
Và có thể xem quan niệm sau đây của GS.Trần Đình Sử đưa ra là tương đối
xác đáng về “Tự sự học”: “Tự sự học vốn là một nhánh của thi pháp học hi ện
đại nghiên cứu cấu trúc của văn bản tự sự và các vấn đề có liên quan” [44, 11].
Đó chính là cấu trúc lời văn và cấu trúc sự kiện. Từ đó có s ự phân bi ệt gi ữa “ kể
cái gì” và “kể như thế nào” để làm nổi bật vai trò của chủ thể trần thu ật. Nh ư
vậy bản chất của tự sự là hướng tới cách đọc của độc giả. Quan ni ệm t ự s ự vì
thế khơng thể tách rời ký hiệu học, lý thuyết giao tiếp và ti ếp nh ận. Nghiên c ứu
tự sự học chính là một đặc điểm của hình thức mang tính nội dung.
Như vậy, trên cơ sở những lý luận về tự sự học, người viết triển khai bài viết
của mình theo hướng chú trọng cả cấu trúc sự kiện (kể cái gì) và c ấu trúc l ời
văn (kể như thế nào) qua hình tượng người kể chuyện, sự di chuyển giữa các
điểm nhìn, khơng gian, thời gian, ngôn ngữ và giọng điệu của tác ph ẩm.
Trong luận văn của mình, người viết đi sâu tìm hiểu “ nghệ thuật tự sự” là
một bộ phận hữu cơ của thi pháp học và áp dụng nó để nghiên cứu, phân tích
“cuốn tiểu thuyết đậm đặc chất nữ tính” là Những người đàn bà tắm của Thiết
Ngưng.
2.2. Tự sự học trong dòng chảy của văn học Trung Hoa
Trong thể thao, nếu nói bóng đá là mơn thể thao “ vua” thì trong văn học,
tiểu thuyết là thể loại chủ chốt, bởi tiểu thuyết có thể phản ánh đầy đủ nhất, sinh
động nhất hiện thực cuộc sống xã hội. Từ khi Trung Quốc bước vào th ời k ỳ m ở

cửa, văn học đương đại, đặc biệt là tiểu thuyết đương đại đã gặt hái được nhi ều
thành tựu rực rỡ, được bạn đọc Trung Quốc và thế giới đón nhận nồng nhiệt.

14


Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

Trước kia thủ pháp nghệ thuật và hình thái bi ểu hi ện c ủa ch ủ ngh ĩa hi ện
thực cổ điển Trung Quốc, của chủ nghĩa hiện thực phê phán châu Âu, c ủa ch ủ
nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa của Liên Xô trở thành phương pháp t ự s ự
chính thống trong văn tự sự cũng như thơ trữ tình của Trung Quốc và các n ước
xã hội chủ nghĩa. Mãi đến thập niên 80 của thế kỷ XX, nhờ có sự gi ải phóng t ư
tưởng, các nhà văn Trung Quốc mới thấy có nhu cầu đổi mới tư duy ti ểu thuy ết
nói riêng và tư duy văn học nói chung
Tiểu thuyết Trung Quốc có một lịch sử phát triển lâu dài với nhi ều ti ểu lo ại
tự sự. Từ thần thoại, tản văn Tiên Tần, đến Chí nhân – Chí quái th ời Ng ụy T ấn,
truyền kỳ đời Đường, thoại bản Tống Nguyên và đỉnh cao là ti ểu thuy ết ch ương
hồi Minh Thanh. Tuy nhiên do ảnh hưởng của quan ni ệm “ văn - sử - triết bất
phân”, người kể chuyện chủ yếu là những người thiên về “ truyền kỳ”, “giảng
sử” hay “ thuyết thư” nên truyền thống tự sự Trung Hoa chủ yếu là tự sự ở ngôi
thứ ba. Người kể chuyện là “ người biết tuốt” với “điểm nhìn tồn tri” đứng ra
kể lại mọi chuyện.
Trong thời kỳ đổi mới, cùng với sự cách tân về tiểu thuyết là sự ra đời c ủa
những quan niệm mới về tiểu thuyết. Các nhà văn khơng cịn coi tr ọng s ự ki ện
như trước nữa mà bắt đầu tiến đến lối “ tự sự lạnh lùng”, “tự sự độ không”, “tự
sự hàm hồ”.
Phan Văn Các trong “Tiểu thuyết Trung Quốc cuối thế kỷ XX” đã khái quát
được xu hướng mới của tiểu thuyết (cũng là tự sự học Trung Quốc): “ Quan
niệm mới của tiểu thuyết chống lại nguyên tắc mĩ học kinh điển là trọng t ự

thuật, khinh miêu tả, coi tự thuật là bản thể, là đích cuối cùng. Họ th ực thi quan
niệm tạo ra “tính du hí của tự thuật” [40]. PGS. Lê Huy Tiêu nhận thấy “ góc
nhìn tự sự đa ngun, góc nhìn tự sự phức điệu và cách th ức trần thu ật m ới ” là
đặc điểm của tiểu thuyết thời kỳ mới [Dẫn theo 21, 5].
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm sẽ chịu ảnh hưởng sâu sắc
của dòng chảy văn học Trung Quốc đương đại đó.


15
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

PH ẦN N ỘI DUNG
Chương1. Người Kể Chuyện
Nhắc đến người kể chuyện, người ta nghĩ đến một trong ba phương thức
sáng tác chủ yếu: tự sự, trữ tình, kịch. Tuy nhiên, khác với trữ tình và k ịch,
người kể chuyện trong tác phẩm tự sự đa dạng và nhiều cung bậc hơn.
1.1. Người kể chuyện trong tác phẩm tự sự
Bất cứ một tác phẩm tự sự nào, dù ngắn hay dài, dù đậm nét hay mờ nhạt, dù
có cốt truyện hay không đều xuất hiện người kể chuyện. Người k ể chuy ện đóng
vai trị dẫn dắt độc giả xuyên suốt quá trình tác phẩm.
1.1.1. Sự hiện diện của người kể chuyện
Trong hệ hình lý luận văn học hiện đại, thể loại tiểu thuyết và nghệ thuật tự
sự ngày càng chiếm vị trí trọng tâm.
Có thể nói vấn đề người kể chuyện là một trong những vấn đề trung tâm của
thi pháp văn xuôi hiện đại. Mặc dù trong suốt th ế kỷ qua các nhà lý lu ận, phê
bình từ nhiều khuynh hướng tiếp cận khác nhau đã vật lộn với vấn đề này,
nhưng cho đến nay nó vẫn cịn là một vấn đề địi hỏi phải ti ếp tục xem xét,
nghiên cứu.
Từ đầu thế kỷ XX vấn đề người kể chuyện đã được các nhà hình thức chủ
nghĩa Nga (A.Veksler, I.Gruzdev, V.Shklovski, B.Eikhenbaum) và nhóm các

nhà nghiên cứu Bắc Âu viết bằng tiếng Đức (W.Dibelius, K.Friedemanm,
K.Forstreuter) đặc biệt quan tâm đến. Tuy nhiên phải qua công trình c ủa nh ững
nhà nghiên cứu thế hệ sau, những người đặt nền móng cho “ trần thuật học”
như
P.Lubbock,
N.Friedman,
Tz.Todorov,
P.Vanden
Heuvel,
G.Genette...“phương pháp hình thức” kết hợp với “mĩ học tiếp nhận” mới đưa
ra được quan điểm tương đối rõ ràng về người kể chuyện.
Tz.Todorov tuyên bố: “Người kể chuyện là yếu tố tích cực trong việc kiến
tạo thế giới tưởng tượng...Khơng thể có trần thuật thiếu người kể chuyện ” [44,
116]. Người kể chuyện khơng nói như các nhân vật tham thoại khác mà k ể
chuyện. Như vậy, kết hợp đồng thời trong mình cả nhân vật và người kể,


16
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

nhân vật mà nhân danh nó cuốn sách được kể có một vị thế hồn tồn đặc bi ệt.
Trên cơ sở lý thuyết giao tiếp, lý thuyết “ giọng” và “lời người khác” của
M.Bakhtin, qua thực tế nghiên cứu cấu trúc và chức năng c ủa di ễn ngôn, v ấn đề
người kể chuyện được đặt ra trong mối quan hệ với người đọc giả định, với v ấn
đề “điểm nhìn”, các loại hình, cấp độ và tình huống trần thuật . [Dẫn theo Đỗ
Hải Phong, 44, 117].
Chính vì thế, người kể chuyện có vai trị hết sức quan trọng trong tác ph ẩm
tự sự.
1.1.2. Vai trò của người kể chuyện
Nói như Michel Butor “Tiểu thuyết là một hình thức đặc biệt của trần

thuật”. Tam giác tự sự ba chiều “tác giả - nhân vật - độc giả” dần được thay
thế bởi sự huyền diệu và phức tạp hơn của tứ giác tự sự với “tác giả - người tự
sự - nhân vật - độc giả” [13, 32]. Ý kiến đó đã bao quát được tầm quan trọng
của nghệ thuật kể chuyện với các tác phẩm tự sự nói chung và ti ểu thuy ết nói
riêng. Mỗi tác phẩm đến với người đọc qua “ vai trò trung gian giữa chủ thể
sáng tạo và tác phẩm đồng thời vừa là đại diện của tác giả” – đó chính là hình
tượng người kể chuyện, người tự sự hay cịn gọi là người trần thuật. Cho dù
hiểu như thế nào thì đó cũng là hình tượng đóng vai trị “ thuật lại câu chuyện”...
Ngay từ buổi sơ khai của văn học, chúng ta đã chìm đắm trong những trang
cổ tích huyền bí hay những dịng thần thoại kỳ ảo bằng l ối k ể chuy ện h ấp d ẫn
và lôi cuốn. Với các tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc, người tự sự luôn xu ất hi ện
với tư cách là người kể chuyện (thuyết thư) lôi kéo người đọc từ bất ng ờ này
đến bất ngờ khác. Ngày nay, kỹ thuật viết truyện đã được cách tân “ Trên các
trang sách giờ đây khơng cịn lồ lộ bóng hình người đứng ra kể chuyện như
xưa, mà lúc này vai trò của tác giả là dựng lên khung c ảnh để ng ười đọc nh ư
nhập ngay vào khơng khí trong chuyện” [43, 163]. Tuy vậy cho dù người tự sự
hiện ra trong tác phẩm dưới hình thức nào đi chăng nữa thì ta v ẫn th ấy được vai
trị quan trọng khơng thể thiếu của nó. “ Nhà kể chuyện, thuật truyện phải làm
cho người đọc hứng thú, phải kể, phải thuật thế nào cho độc gi ả có th ể t ưởng
tượng được người, được việc” [43, 311]. Theo sự phát triển của văn học, người
tự sự cũng có nhiều những biến đổi để


17
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

thích ứng: “Thế giới ta đang sống đang thay đổi vùn vụt, kĩ thuật kể chuyện
truyền thống không đủ khả năng nắm bắt tất cả những liên hệ mới nảy sinh
trước mắt chúng ta” [23, 81]. Người tự sự ln ln được hồn thiện để thực
hiện tốt sứ mệnh của mình làm nên sức cuốn hút của tác phẩm.

Người tự sự có mối quan hệ đan xen phức tạp, khó mà tách b ạch rạch rịi v ới
tác giả, với nhân xưng, với nhân vật. Người tự sự có thể sử dụng ngơi x ưng th ứ
nhất, ngơi nhân xưng thứ ba, thậm chí cịn có th ể s ử d ụng ngôi nhân x ưng th ứ
hai nữa. Tiêu biểu nhất cho người tự sự ở ngôi nhân xưng thứ hai chính là ti ểu
thuyết Linh sơn của Cao Hành Kiện hay một số chương trong Những người
đàn bà tắm. Cịn các ngơi nhân xưng thứ nhất, thứ ba được các tác gi ả tiểu
thuyết Trung Quốc sử dụng rất thành công như Vương Mông, Trương Hi ền
Lượng, Mạc Ngơn...
Người tự sự có thể là tác giả, cũng có thể là nhân vật nào đó, là nhân v ật
chính, nhân vật phụ...hay hình ảnh người giấu mặt. Với Thiết Ng ưng, nhà v ăn
nữ tiêu biểu cho dịng văn học nữ tính đã tìm cho mình ph ương pháp sáng tác
độc đáo đó là với cái nhìn hướng Thiện, cái nhìn bao dung với phụ nữ, nhà
văn phản ánh đúng bản chất của xã hội để từ đó đi đến tận cùng cái gốc rễ c ủa
nhân sinh, của nhân tình thế thái. Chính phong cách này đã t ạo cho Thi ết
Ngưng ln mới mẻ, bí ẩn, cuốn hút trong một loạt ti ểu thuyết nh ư: Những
người đàn bà tắm, Cửa hoa hồng, Thành phố không mưa...
1.2. Người kể chuyện trong Những người đàn bà tắm
Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng là cuốn tiểu thuyết Trung Quốc
đương đại giàu tính cách tân. Tính cách tân trong tiểu thuyết thể hi ện rõ nh ất ở
phương thức tự sự của tác phẩm đó là lối tường thuật xen kẽ giữa ngôi thứ nh ất,
thứ hai, thứ ba của nhân vật và sự di chuyển linh ho ạt gi ữa các đi ểm nhìn. Theo
lối kể chuyện phức tạp và phong phú này, ý thức đạo đức mạnh mẽ của tác gi ả
(thay vì ý thức chính trị) làm thăng hoa ước vọng cá nhân và h ồi sinh l ịch s ử,
quá khứ.
1.2.1. Đa dạng người kể chuyện
Người kể chuyện trong các tiểu thuyết cổ đại Trung Quốc luôn xuất hiện với
tư cách là người dẫn chuyện (thuyết thư nhân), đây là hình thức người


18

Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

đứng bên ngồi kể chuyện. Nó tựa như một cuốn phim sống động xuất hiện
trước mắt độc giả nhưng họ lại không thể tham gia vào “ bộ phim” đó. Bởi lối kể
chuyện này tuy nói rõ về thời điểm phát sinh c ủa câu chuy ện, nh ưng l ại t ạo ra
khoảng cách giữa nhân vật và tác giả, giữa nhân v ật trong ti ểu thuy ết và ng ười
tự sự. Người dẫn chuyện tựa như một vị Thượng đế ngự trị phía trên th ế gi ới
tiểu thuyết. Vị Thượng đế ấy hiểu rõ như lịng bàn tay mọi khía cạnh, mọi tình
huống của tiểu thuyết và ngoại hình, nội tâm của m ọi nhân v ật. Để lôi cu ốn độc
giả, tác giả khơng ngay lập tức nói toạc ra tất cả những điều mình đã bi ết. Chính
vì thế, rất khó tránh khỏi sự công thức, rập khuôn giữa các b ộ ti ểu thuy ết. Ngày
nay, trong tiểu thuyết hiện đại đã xuất hiện những kết cấu, cách thức hết s ức đa
dạng và phong phú. Và để bộc lộ những suy tư trăn trở, những v ật l ộn gi ằng xé,
khơng gì hữu hiệu hơn bằng phương thức “ tự thể hiện”. Đó chính là người kể
chuyện từ ngơi thứ nhất.
1.2.1.1. Người kể chuyện từ ngôi thứ nhất
Với những ai đã từng đọc Những người đàn bà tắm và chú ý đến từng trang
thì nhất định sẽ nhận ra ngôi thứ nhất trần thuật trong tác ph ẩm. M ặc dù tr ần
thuật ngôi thứ nhất không phải là lối trần thuật duy nhất trong ti ểu thuy ết này
nhưng việc để người kể chuyện hiện diện trong đó với tư cách là m ột nhân v ật
đã đem lại cho Những người đàn bà tắm một hiệu quả đặc biệt, khẳng định
một bước tiến vượt bậc so với nghệ thuật tiểu thuyết cổ điển Trung Quốc.
Nếu với một cuốn tự truyện thông thường, việc xác định ngôi thứ nh ất
của trần thuật trở nên dễ dàng thì ở Những người đàn bà tắm - được xem là
cuốn bán tự truyện của Thiết Ngưng thì ngơi thứ nh ất của tr ần thu ật s ẽ ph ức t ạp
hơn nhiều. Trần thuật ngôi thứ nhất trong tác phẩm này không ph ải là tác gi ả,
mà cũng không phải là một nhân vật đơn nhất thực sự. Nhà văn trao vai trị tr ần
thuật ở ngơi thứ nhất cho nhiều nhân vật, vì thế ngồi câu chuy ện chính c ủa
Khiêu ra, cuộc đời, suy nghĩ cũng như số phận của các nhân vật khác đều được
soi tỏ ở cả mặt khách quan và chủ quan. Nếu câu chuyện được kể l ại ở ngôi th ứ

hai, thứ ba thì sự kiện, tình huống trong tác phẩm mang tính khách quan thì vi ệc
trao vai trị trần thuật ngôi thứ nhất cho người kể chuyện với t ư cách là nhân v ật
trong tác phẩm đã mang lại tính chủ quan


19
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

trong suy nghĩ và hành động của họ. Điều này đã làm cho nhân v ật trong
Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng khơng cịn là những hình tượng khơ
cứng trên những trang tiểu thuyết mà trở thành con người thực v ới th ế gi ới n ội
tâm phong phú, đa dạng.
Những người đàn bà tắm là quá trình trưởng thành, lớn lên của các nhân
vật nữ đặc biệt là Doãn Tiểu Khiêu. Câu chuyện như một sự giãi bày, s ẻ chia
cảm nhận với người đọc những băn khoăn, giằng xé nội tâm của nhân v ật. V ới
những dịng tự thuật của Khiêu, có lúc nỗi đau được đẩy đến t ận cùng, có lúc
niềm hạnh phúc được thăng hoa rực rỡ, lúc ghê sợ, lúc thích thú, lúc xót xa, lúc
thương cảm đến nao lịng... Nói tóm lại, những hỉ, nộ, ái, ố, bi, ai..cu ồn cu ộn
trong tác phẩm khiến người ta liên tưởng đây là cuốn tiểu thuyết cảm giác?
Tiểu thuyết tự thú? - tiểu thuyết của nỗi đau ám ảnh trong suy nghĩ, trong
vô thức và trong cả những cơn mộng mị của nhân vật.
M. Jahn cho rằng: Trần thuật ngôi thứ nhất (first – person narrative) được
kể bởi một người kể chuyện hiện diện trong tác phẩm với tư cách m ột nhân v ật;
đó là một câu chuyện về những sự kiện mà bản thân nhân v ật ấy tr ải nghi ệm,
một câu chuyện về sự trải nghiệm của cá nhân. Cá nhân hành động nh ư là m ột
người kể chuyện (cái “tôi” kể chuyện), hoặc là một nhân vật (cái “ tôi” trải
nghiệm) ở cấp độ hành động. Trong trần thuật ngôi thứ nhất, đại từ nhân xưng
ngôi thứ nhất vừa chỉ người kể chuyện (cái “ tôi” kể chuyện hoặc người tự kể
chuyện) hoặc một nhân vật trong câu chuyện (cái “ tôi” trong câu chuyện). Nếu
người kể chuyện là nhân vật chính, thì đó là cái “ tơi” vai chính, nếu người kể

chuyện là nhân vật phụ thì đó là cái “tơi” - chứng nhân.
Xét về điểm nhìn trần thuật ở ngơi thứ nhất thì câu chuyện được kể xu ất
phát từ nhận thức về cái “tôi” kể chuyện (quan điểm diễn ngôn điển hình: Tơi
từng biết khi đó tơi biết gì ) hoặc từ cấp độ giản đơn và giới hạn trong sự hiểu
biết của cái “tôi” trải nghiệm (người quan sát bên trong). Về mặt nhận thức
luận, những người kể chuyện ngôi thứ nhất bị giới hạn bởi những giới h ạn con
người: họ không thể ở hai nơi cùng một lúc, khơng bi ết đi ều gì trong t ương lai
sẽ xảy ra, trong hồn cảnh bình thường họ khơng thể


20
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

kể về cái chết của chính mình và họ có thể khơng bao giờ biết chắc chắn những
nhân vật khác nghĩ hoặc tưởng tượng những gì.
Khiêu là nhân vật “tôi” xuyên suốt từ đầu cho đến cuối tác phẩm - chứng
nhân cho mọi khổ đau và hạnh phúc của mọi người. Là cô gái xinh đẹp và
trưởng thành hơn so với các bạn cùng lứa, Khiêu có những suy ngh ĩ chín ch ắn
mang đậm tính triết lý. Bị ám ảnh bởi cái chết của bé Thuyên, Khiêu nhìn cu ộc
đời với thái độ dè chừng, mặc cảm đặc biệt là trong mối quan h ệ nam n ữ. Quen
biết với những hạng đàn ông trong xã hội, Khiêu xây dựng cho mình ch ức n ăng
miễn dịch trước những lời cám dỗ. Trái tim cô chỉ hướng về một người đàn ơng.
Đó chính là Trần Tại. Tình yêu của anh như sợi dây n ối cánh di ều lòng Khiêu,
dù bay đi đâu, đến phương trời nào thì cuối cùng cũng trở v ề nơi xuất phát. Và
cũng vì tình yêu mấy chục năm bị đè nén mà Khiêu luôn s ống trong d ằn v ặt,
thổn thức, ngay cả khi có những giây phút riêng tư bên ng ười đàn ông khác
(Mark), Khiêu vẫn không nguôi gọi tên Trần Tại. Bởi vậy cách duy nhất để
nhân vật này cởi mở lịng mình đó là độc thoại nội tâm, như hai ng ười nói
chuyện với nhau nhưng là “hai trong một”.
Có thể thấy rằng, hình thức ngơi thứ nhất ở trong Những người đàn bà

tắm xuất hiện đa dạng bằng các phương thức: điện tín, độc thoại, tự truy ện…
Giận mẹ ngoại tình, Khiêu đã viết thư cho bố vạch t ội m ẹ với n ỗi lòng đau kh ổ,
phẫn uất nhưng rủi thay (hay là may mắn) bức thư đó bị tr ả lại. Gi ả s ử, ch ỉ là
giả sử thôi, bức thư đó đến tay Dỗn Xích Tầm thì khơng bi ết cu ộc sống của gia
đình Khiêu sẽ ra sao. Mặc dù trên văn bản, Khiêu chỉ viết thư cho b ố m ột l ần
(bị thất bại) nhưng chắc chắn, Khiêu đã rất nhiều lần gửi thư cho bố k ể về cu ộc
sống tự lập ở nhà. Khiêu xem bố như chỗ dựa tinh th ần, như ng ười b ạn để s ẻ
chia và chỉ có bố mới ngăn được mẹ đến với người đàn ông khác. Một bức thư
dài, lời lẽ lẫn lộn những ngôn từ trách móc, ấm ức “ khơng thể chịu đựng được”,
“vạch trần”. Bức thư như một bản tố cáo đẫm nước mắt đối với Chương Vũ
“Con phải vạch trần mẹ để bố biết. Từ ngày mẹ về nhà khơng chịu chăm sóc
các con...Mẹ nói đan áo len cho con và em nh ưng m ẹ lại đan áo cho bác s ĩ
Đường...có bao nhiêu thời gian, mẹ đều dành cho ông ấy, con th ật không hi ểu
ra sao nữa!...Bố đọc xong thư này hãy về với chúng con, con không th ể ch ịu
đựng được nữa rồi” [5, 98].


21
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

Tình cảm của Phương Kăng đối với Tiểu Khiêu cũng như thế, hoàn toàn
qua thư từ. Và chúng ta cũng chỉ biết được cốt cách, quan ni ệm, đời tư của hai
con người đang yêu qua 68 bức thư mà anh ta gửi cô. Mở đầu b ằng lá th ư kh ởi
điểm cho một tình yêu và kết thúc cũng là những dịng ch ữ “ khơng cịn gì
vương vấn” giữa Khiêu và Phương Kăng. Đây là một trong những biểu hiện của
lối kết cấu đóng. Tuy nhiên nó chưa đủ sức mạnh để cuốn trơi cuộc đời nhân
vật. Hình thức thư chỉ đánh lừa độc giả về mặt rút gọn thời gian, về một kiểu
tiểu thuyết tình cảm thơng thường trên văn b ản tác ph ẩm. Vì th ế, n ếu xem xét
thư tín trên góc độ kết cấu tác phẩm ta sẽ khơng thấy có gì đặc bi ệt, b ởi m ọi
dụng cơng nghệ thuật của Thiết Ngưng ở hình thức thư tín này giành c ả cho

mục đích thể hiện cái “tơi” nhân vật.
Tìm hiểu Những người đàn bà tắm nhận thấy rằng, nhân vật ln tự nói
với bản thân, tự ngẫm nghĩ về những “ màu sắc‟‟, “âm thanh” của cuộc sống.
Đó là dấu hiệu tự truyện hết sức quan trọng thường xu ất hi ện trong tr ần thu ật
ngôi thứ nhất. Chẳng hạn khi thấy Mạnh Do Do nói v ề cách m ạng v ới thái độ
hồn nhiên, trẻ thơ, Khiêu thầm nghĩ “ Do Do ơi, đằng ấy thông minh và đáng
yêu quá!”, hay khi thấy Phi tự nhận mình hạnh phúc như những di ễn viên trên
màn ảnh, Khiêu ngỡ ngàng, lạ lẫm “ Mình đã sống như trên phim ảnh rồi, thật là
to gan, ngang tàng, trên đời này khơng có gì làm Đường Phi ph ải s ợ. Nh ững
người con gái có người yêu, phải chăng đều ngang tàng, bất chấp tất cả nh ư
Đường Phi?” [5, 144]. Ngay cả khi có những giây phút rạo rực bên Mark ở xứ
người, Khiêu vẫn không thôi chất vấn bản thân “ Mark không hiểu, làm sao anh
có thể hiểu được. Tất cả của tơi làm sao anh hiểu nổi ”.
Đôi khi giữa ngôi thứ nhất và ngôi ba chỉ là ranh gi ới h ết s ức mong
manh. Nhưng xét theo kết cấu tâm lý của nhân v ật thì có th ể hi ểu r ằng, đây là
những thắc mắc, những nghi vấn mà nhân vật đã đặt ra cho mình “ Quá mức giữ
gìn có trở thành tàn nhẫn vơ nhân đạo khơng? Khiêu cần được bù đắp, có
quyền được bù đắp, bù đắp khơng phân biệt phải trái trắng đen, thốt khỏi
những toan tính bản thân, nắm lấy khơng gian, khơng gian có th ể cho mình t ự
do, có thể chú ý đến mình. Ở đâu? Ở đây, ở xứ ng ười, ở m ảnh đất x ứ ng ười. Ở
nước khác, ở đất nước người mới tìm thấy khơng gian của mình. Lẽ nào k ết
luận này khơng chút vô lý sao?” [5, 328] .


22
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

Không chỉ đa dạng bằng các phương thức mà người kể chuyện còn xuất
hiện ở những nhân vật khác nhau. Khi “tôi” là Khiêu, khi “tôi” là Trần Tại, khi
“tôi” là Phàm, khi “tôi” là Phi…

Phàm là nhân vật trốn chạy với nỗi cô đơn không thể ngỏ cùng ai. Cô
ghen ghét, hằn học với tất cả mọi người nhất là với Khiêu. Phàm không bao gi ờ
chịu thua kém chị mình. Khi Phàm nói chuyện với Mark bằng ti ếng Anh qua
điện thoại theo lời giới thiệu của Khiêu, giây phút đó, trong suy ngh ĩ c ủa Phàm
xuất hiện niềm kiêu hãnh vì đã cách ly được chị mình với Mark “ Ơi! Mark, tại
sao anh lại biết nói tiếng Trung Quốc, đừng mong dùng tiếng Trung Qu ốc để
nói “tơi u em” với chị Khiêu nhé!” [5, 322].
Một điều dễ nhận thấy rằng, ngôi thứ nhất trong tác phẩm không chỉ xu ất
hiện với những suy tư buồn bã, âu lo với Khiêu, Trần Tại, Phàm mà còn r ất
ngang tàng, mạnh mẽ với Phi. Phi đã từng mạnh mẽ tuyên bố “ Tớ chết sẽ không
lay động bất cứ tâm hồn một ai, tớ không chết, cần phải sống cho đến phút
cuối cùng” [5, 378]. Ngay cả khi mang trong mình căn bệnh vơ phương cứu
chữa, Phi vẫn bất cần, thản nhiên “Tớ không sợ bệnh tình dục nên cũng chẳng
phải giấu giếm làm gì, cứ đàng hồng đi ch ữa… Ở nh ững n ơi nh ư th ế, t ớ v ẫn t ỏ
ra khác người, tớ khác người vì tớ đâu sợ khi nói về bệnh tình dục. T ớ cịn
mong rằng, bệnh đe dọa con người như vậy, thì cứ để tớ sống như bệnh, để t ớ
sống như bệnh…không, sống như bệnh có lẽ khơng thực, mà nên nói rằng t ớ là
bệnh, tớ là bệnh hoạn!” [5, 370,371].
Dựa trên cái cớ là những ký ức của nhân vật, Thiết Ngưng đã dẫn dắt câu
chuyện, làm cho mạch trần thuật cứ thế tn chảy theo dịng ý th ức c ủa nhân
vật. Nhờ có sự hồi tưởng về ký ức, sự đảo lộn và “ nhảy cóc” của thời gian mà
các sự kiện cách xa nhau hàng mấy chục năm có thể ồ ạt hiện về trong hiện t ại.
Những người đàn bà tắm là một tiểu thuyết tâm lý tiêu biểu với lối kết cấu
dòng ý thức. Kết cấu tâm lý đã mở rộng khả năng đưa các nhân v ật vào trong
tác phẩm với vai trò là người trần thuật. Nói cách khác, trong tác ph ẩm, Thi ết
Ngưng đã để các nhân vật tự sự (người trần thuật là nhân v ật trong tác ph ẩm).
Những nhân vật này, đặc biệt là Doãn Tiểu Khiêu – nhân v ật chính – đã thu ật
lại những sự kiện, tình huống mà bản thân mình đã tr ải qua, ph ần l ớn s ử d ụng
ngôi nhân xưng thứ nhất và thường xuyên sử dụng các hình thức nh ư t ự truy ện,
đối thoại, độc thoại nội tâm, thư tín, điện

23
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

tín. Trong Những người đàn bà tắm, Thiết Ngưng khơng chỉ trao vai trị kể
chuyện cho nhân vật chính mà cịn chia sẻ “ niềm hạnh phúc” ấy với hầu hết các
nhân vật khác. Tuy với tần suất khác nhau, nhưng các nhân v ật được góp “ tiếng
nói riêng” vào sự hồn chỉnh cho bức tranh của tác ph ẩm. S ự “ hỗ trợ”của các
nhân vật trong quá trình tự sự đã làm cho hình tượng người k ể chuy ện trong
Những người đàn bà tắm hiện lên sinh động và đa dạng hơn.
Các nhân vật như Khiêu, Phàm, Đường Phi đều được dành một kho ảng
thời gian để suy ngẫm về cuộc sống, con đường mình lựa chọn. Đặc bi ệt trích
đoạn tự truyện giữa Khiêu và Trần Tại là minh chứng thuyết phục nh ất để
khẳng định Những người đàn bà tắm được trần thuật ở ngơi thứ nhất (thơng
qua hình thức tự truyện, nhân vật trực tiếp xưng “ tôi” để kể về những trải
nghiệm của mình). Tuy khơng được thể hiện thơng qua hình thức thư nhưng n ội
dung của những lời thổ lộ ấy như là một bức thư. Nhân vật xưng “ tôi” và hướng
đến đối tượng tiếp nhận là một nhân vật mà mình nói đến.
Đoạn tự truyện này tập trung nhất ở chương hai (Thời của những cái
gối). Đây là một cuộc đối thoại ngầm và bằng phương thức tự truy ện. Qua
phương thức này, câu chuyện của nhân vật mới được hé lộ. Chuy ện tình giữa
Khiêu và Trần Tại là câu chuyện đẫm nước mắt. Yêu nhau trong suy nghĩ, trong
giấc mơ và hơn thế cũng chỉ qua ánh mắt nhưng...dường như h ọ sinh ra là để
cho nhau. Lời tự bạch của Doãn Tiểu Khiêu (trang102) và Trần Tại (trang 107)
ở hai thời điểm khác nhau nhưng có thể xâu chuỗi lại thành m ột cu ộc đối tho ại
đầy đặn, súc tích bằng cặp phạm trù Tơi – Anh và Tơi - Em
Dỗn Tiểu Khiêu

Trần Tại

Tại sao tơi gặp anh tồn vào những
lúc khơng may nhất? Khi tơi khơng
muốn gặp ai thì lại phải gặp anh.
Những lúc tươi tỉnh, hãnh diện, vui
vẻ nhất thì anh khơng có mặt. Tối
hơm ấy tơi đứng bên vỉa hè đấm vào
cái thùng thư quyên rằng người khác

Tại sao những lúc em có điều khơng
may lại gặp tơi? Khi em không muốn
gặp ai lại gặp tôi? Buổi tối trời nổi
gió hơm đó, tơi đã gặp một cơ bé nhỏ
nhắn đứng ơm lấy thùng thư mà
khóc, em khóc khơng tự giác, lại cịn
đấm vào thùng thư, lúc đó tơi chưa


24
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

có thể trơng thấy, rất có thể bị người
ta bắt (...). Anh đã trông thấy tôi với
dáng vẻ khơng ra sao, anh đã nhìn
tơi trong bao lâu? Ngay từ khi tơi
đến bên thùng thư thì anh đã bắt đầu
theo dõi tôi hay anh mới phát hiện và
hỏi tôi ngay? Tơi rất khơng muốn
tình huống thứ nhất, bởi anh theo dõi
tơi hồi lâu thì anh sẽ biết tơi định lấy

trộm thư, một việc mà khơng thể,
khơng thể nói với ai, việc tơi tự đấu
tranh với mình. Có lẽ anh đã bất
chợt trơng thấy tơi, câu nói “em làm
sao thế” thật sự quan tâm, giống như
người lớn hỏi han tôi vậy. Biết đâu
tơi khơng kìm giữ nổi tiếng khóc và
sao đó cầu khẩn anh giúp tơi moi lá
thư từ trong thùng thư ra. Anh không
phải là người thân của tôi. Việc tơi
đấm lên thùng thư kia có tác dụng gì
đâu. Khi đầu óc tơi tỉnh táo lại thì
mới hay vào lúc đó, trong thùng thư
cịn đâu lá thư của tơi nữa (...).

nhìn rõ mặt em, nhưng trên con
người em, bóng đen trên người em,
thật lạ kỳ tôi cảm nhận được nỗi đau
sâu sắc chưa từng gặp (...). Nỗi đau
chân chính khơng bao giờ bộc lộ ra
ngồi, nỗi đau thật sự có thể chỉ là
của một cơ bé đứng ơm lấy thùng thư
dưới ánh đèn mờ ảo. Tôi không thể
không xúc động bởi nỗi đau của em,
nỗi xúc động ấy sẽ theo tơi suốt đời.
Đã có lúc tơi nghĩ rằng, lời thề thốt
kia chỉ là sự bồng bột nhất thời của
tuổi trẻ, chỉ là bản năng đồng cảm
với cái nhỏ yếu. Lúc đó tơi chưa phải
là người lớn, tuy tơi hơn em năm

tuổi. Nhưng tơi đã nhầm, tình u bất
diệt của tôi đối với em bắt đầu từ khi
em mới mười hai tuổi, bắt đầu từ
buổi tối em đứng ôm thùng thư kia.

Vào buổi trưa hè, tơi một mình chơi
nhảy dây chun ở trước cửa (...).Tôi
vươn nhẹ chân, vươn nhẹ chân phải
lên sợi dây nhưng động tác quá
mạnh, mất thăng bằng, tôi ngã (...).
Mặt tôi đập xuống đất, rách cả đầu
gối. Tơi là người sĩ diện, ngã đau
như thế cịn cố nhìn chung quanh
xem có ai trơng thấy khơng. Tơi lại

Buổi trưa hè năm ấy, buổi trưa mà
em nhảy dây bị ngã, kì thực tơi cũng
cố ý đi xe qua đó. Tôi mong thấy em
ngã, mong gặp em giữa ban ngày.
Nhưng em ngã khi chúng ta gặp
nhau, em ngước lên nhăn nhó nhìn
tơi, nửa khn mặt em đầy mồ hơi và
lấm đất. Tơi muốn nói tơi u khn
mặt lọ lem kia của em, tôi yêu dáng


25
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

trông thấy anh, tôi nhận ra anh,

người tối hơm ấy nói với tơi “em làm
sao thế”. Vào lúc anh đi xe đạp qua,
anh trông thấy tôi ngã. Điều ấy làm
tôi bực lắm, bực anh, bực tôi. Tôi
vừa bực vừa vội vã đứng dậy, nén
đau giả vờ như không việc gì, đi
thẳng về nhà như khơng gặp ai, bước
vào cửa cịn véo von hát nữa chứ,
khơng muốn để anh biết, đừng nghĩ
rằng tôi ngã, ngã không đau nhé, tôi
cứ ngã thế đấy, muốn nhảy được
“bậc ba” thì phải ngã (...)

đi khập khiễng nhưng giả vờ nhẹ
nhàng vì sĩ diện của em, tơi u hình
bóng có bím tóc phất phơ hoảng hốt
bỏ chạy của em, thậm chí tơi cịn nhớ
khi đó em cịn khẽ hát (...). Đầu gối
em chảy máu, vừa chạy về nhà vừa
hát, không để tôi được thăm hỏi.
Nhưng có sao đâu, tơi u em là việc
của tơi. Trông thấy người em lấm
lem bụi đất, hốt hoảng bỏ chạy tơi có
dự cảm xa vời, em làm tơi cảm nhận
thật đầy đủ em sẽ là bất động sản
trong tim, trong cốt tủy tôi.

Nhiều năm sau về sau, tôi đã thành
người lớn. Vào mùa đông Phương
Kăng bỏ tôi mà đi, tôi viết thư bắt

anh ta phải trở lại gặp tôi ở Phúc
An. Anh ta đồng ý, nhưng lại nói rất
bận, chúng tơi chỉ có thể nói chuyện
với nhau ở ga xe lửa (...). Cuối cùng
anh ta nói, em yeu anh là một sai
lầm, em hãy bình tĩnh bắt đầu lại
cuộc sống của mình. Anh ta vênh vác
tự đắc, nói rồi đứng dậy bỏ đi (...).
Im lặng nhưng sóng cuộn dâng. Tơi
khơng biết anh ta đi từ lúc nào (...).
Tâm trí tôi yếu đuối đến cực điểm,
ngu xuẩn đến cực điểm. Tôi giận anh
ta nhưng cũng nhớ anh ta. Tôi ngồi
lại nơi đó khơng chịu đi, bởi Phương
Kăng vừa ngồi đây xong, nơi đây còn
vương nhịp thở và hơi ấm của anh

Nhiều năm qua tơi khơng ra cơng tìm
kiếm cơ hội để nói với em về cảm
tưởng của mình, tơi khơng nghĩ rằng
trong phịng đợi tàu bỗng nhiên em
lại nói với tôi mọi chuyện của em.
Tôi không ngờ em lại tin cẩn tơi mà
khơng giữ lại chút gì, niềm tin ấy tàn
nhẫn q, nó vơ tình đẩy tơi xa em
hơn. Tơi khơng thể bày tỏ tình u
của mình khi tình u của em vừa
mất, như thế tôi sẽ tỏ ra tiểu nhân lợi
dụng lúc em đang gặp bất hạnh. Từ
trước đến nay em vẫn là người thao

túng khoảng cách giữa tôi và em,
chúng ta chỉ có thể gần như thế và xa
như thế. Tơi khơng biết mình phải
giữ kín tình u trong bao lâu, nhưng
tôi không mong mãi mãi phải xa em,
tôi mong thường xuyên, thường


26
Nghệ thuật tự sự trong Những người đàn bà tắm của Thiết Ngưng

ta. Trần Tại, anh lại đến rồi sao, anh
cứ xuất hiện vào những lúc như thế.
Nhưng tôi không còn sợ anh hoặc ra
vẻ giấu giếm trước mặt anh như hồi
nào tôi nhảy dây chun bị ngã (...).
Không hiểu tại sao tôi lại trút tất cả
mọi nỗi phiền muộn và đau buồn lên
một người mà tôi chưa hiểu, năm
tháng đã làm tôi dần hiểu, thật
không công bằng, nhưng số phận là
thế.

xun nhìn thấy em, khi em cần tơi
gắng sức giúp em.

Đoạn tự truyện được tổ chức dựa trên một hình thức kết cấu song song:
đoạn đầu Khiêu tự kể về mình cịn đoạn sau là Trần Tại. Dịng cảm xúc tâm lý
song song nhưng lại đan cài vào nhau. Cách thay đổi vai trò tr ần thu ật nh ư v ậy
rất hiệu quả, đặc biệt đắc dụng trong việc hé mở những tâm tư sâu kín c ủa nhân

vật. Nhất là biện pháp “hỗ trợ” - tức là lời tự kể về mình của nhân vật này góp
phần giải đáp những hoài nghi trong suy nghĩ của nhân v ật kia. Độc gi ả t ưởng
như đang chứng kiến một cuộc đối thoại hiện ra trước mắt trong khi v ề mặt hình
thức thì hai con người đó khơng nói trực tiếp với nhau và nh ững th ắc m ắc v ẫn
còn tiềm ẩn trong suy nghĩ của mỗi người.
Trong Những người đàn bà tắm, người trần thuật là người kể chuyện,
đồng thời cũng là nhân vật trung tâm của chính câu chuyện mà nó k ể l ại. Cái tơi
kí ức như một sợi dây vơ tình nhưng bền chặt, xuyên suốt tác ph ẩm, k ết n ối
những hình ảnh đứt quãng trong “cuốn phim” lộn xộn hỗn tạp về sự trưởng
thành tinh thần của một cô gái.
Nhà văn chủ yếu đã chọn cái tôi tự thuật với phương thức trần thuật chủ
quan. Tức là sự trần thuật được tiến hành từ điểm nhìn cơ bản của một nhân v ật
- người quan sát có khả năng nhìn thấy được mọi biến cố trong câu chuy ện, nó
có khả năng đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật. Đây là đi ểm nhìn t ừ bên
trong, mà theo giáo sư Nguyễn Văn Hạnh là phương thức trần thuật có tính
chất nội quan (introspetion). Sự trần thuật này mang tính