Luận văn Thạc sĩ Y tế công cộng: Biến chứng tăng huyết áp và một số yếu tố liên quan ở người bệnh tăng huyết áp tại trung tâm y tế thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam năm 2019

B ăGIỄOăD CăVÀă ÀOăT O
TR
NGă IăH CăTH NGăLONG
-----------------------------

NGUY NăMINHăPH

NG

BI NăCH NGăT NGăHUY TăỄPăVÀăM TăS
Y UăT ăLIểNăQUANă ăNG
IăB NHăT NGăHUY TăỄP
T IăTRUNGăTỂMăYăT ăTHÀNHăPH ăPH ăLụ
T NHăHÀăNAMăN Mă2019

LU NăV NăTH CăS ăYăT ăC NG C NG

HƠăN iăậ 2019


GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR
NGă I H CăTH NGăLONG
KHOA KHOA H C S C KH E
B MÔN Y T CÔNG C NG
---------------------B

NGUY NăMINHăPH

NG

BI NăCH NGăT NGăHUY TăỄPăVÀăM TăS
Y UăT ăLIểNăQUANă ăNG
IăB NHăT NGăHUY TăỄP
T IăTRUNGăTỂMăYăT ăTHÀNHăPH ăPH ăLụ
T NHăHÀăNAMăN Mă2019
Chuyên ngành : Y T CÔNG C NG
Mã s
: 8 72 07 01

LU NăV NăTH C S Y T CÔNG C NG

NG

IH

NG D N KHOA H C: TS. Lê Anh Tu n

Hà N i ậ 2019

Thang Long University Library


L IăC Mă N
V i lịng kính tr ng và bi tă năsâuăs c, tôi xin chân thành c mă n:ăBană
Giám hi uătr

ngă

i h căTh ngăLong,ăBanăGiámăđ c Trung tâm Y t thành

ph Ph Lý, Hà Nam,ăPhòngăsauăđ i h c và Qu n lý khoa h că Tr
h căTh ngăLong,ăB môn Y t Công c ngăTr

ngă

ngă

i

i h căTh ngăLong,ăđãă

giúpăđ , t o m iăđi u ki n thu n l i cho tơi trong q trình h c t p và hồn
thành lu năv n.
Tơiăxinăđ

c bày t l i c mă năđ n TS. Lê Anh Tu n, nghiên c u viên

Vi n V sinh d ch t Trungă

ng,ăng

i th yăđãătr c ti păh

ng d n, luôn t n

tâm d y b o,ăgiúpăđ tơi t nătìnhăchuăđáoătrongăsu t q trình h c t p và hồn
thành lu năv n.
Tơi xin chân thành c mă năt p th cácăbácăs ,ăd

căs ,ăđi uăd

ng c a

phịngăkhámăđaăkhoaăTrungătâmăyăt thành ph Ph Lý,ăHàăNam,ăđãăt oăđi u
ki n cho tơi trong su t q trình nghiên c u.
Tơi xin bày t lịng bi tă n,ătìnhăc măuăth

ngăsâuăs căđ n cha m ,

giaăđìnhăvàăb năbèăđãăđ ng viên, khích l và t o m iăđi u ki n thu n l i cho
tôi trong q trình h c t p và hồn thành lu năv n.
Tôi xin ghi nh n và chân thành c mă nănh ng tình c m và cơng lao y.

Hà N i, ỏháng 12 n m 2019
H c viên

Nguy năMinhăPh

ng


C NG HÒA XÃ H I CH NGH AăVI T NAM
c l p ậ T do ậ H nh phúc
------***-----L IăCAMă OAN

Kính g i: - Ban Giám hi uătr

ngă

i h c Th ngăLong,

- PhòngăSauăđ i h c và Qu n lý khoa h c,
- B môn Y t Công c ng.

Tôi là: Nguy năMinhăPh

ng

Chuyên ngành: Y t Công c ng

Sinh ngày: 24/05/1982
Mã h c viên: C01139

Là h c viên cao h c, hình th căđàoăt o t p trung, th i gian 2017 - 2019.
Tơiăxinăcamăđoanăđãăth c hi n q trình làm lu năv năt t nghi p m t
cách khoa h c, chính xác và trung th c.
Các k t qu , s li u có trong lu năv nănàyăđ u có th t,ăthuăđ

c trong

q trình nghiên c u c a tôiăvàăch aăđ ngăt i trên b t k tài li u khoa h c nào.
Hà N i, ỏháng 12 n m 2019
H c viên

Nguy năMinhăPh

ng

Thang Long University Library

M CL C

L I C Mă N
DANH M C CÁC CH VI T T T
DANH M C B NG
DANH M C BI Uă
T V Nă ............................................................................................................... 1
CH NGă1:ăT NG QUAN TÀI LI U .................................................................. 3
1.1.ă iăc ngăv t ngăhuy t áp ................................................................... 3
1.1.1. nh ngh a ỏ ng hỐy t áp ................................................................ 3
1.1.2. Phân lo i ỏ ng hỐy t áp và nguyên t c đi u tr .............................. 3
1.1.3. Tình hình ỏ ng hỐy t áp trên Th gi i và Vi t Nam........................ 4
1.2. Th c tr ng bi n ch ngăt ngăhuy t áp trên Th gi i và Vi t Nam ......... 6
1.2.1. Bi n ch ng não ............................................................................... 6
1.2.2. Bi n ch ng tim m ch....................................................................... 7
1.2.3. Bi n ch ng v m t ........................................................................... 8
1.2.4. Các bi n ch ng khác ....................................................................... 8
1.3. Các y u t liênăquanăđ n bi n ch ngăt ngăhuy t áp .............................. 9
1.3.1. Các y u t v phía ng i b nh........................................................ 9
1.3.2. Các y u t v qỐá ỏrình đi u tr ỏ ng hỐy t áp ............................. 11
1.3.3. Các y u t môi ỏr ng c ng đ ng................................................. 11
1.4. M t s thôngătinăc ăb n v đ a bàn nghiên c u ................................... 11
1.5. Khung lý thuy t .................................................................................... 13
CH NGă2:ă IăT NGăVÀăPH NGăPHỄPăNGHIểNăC U ................ 14
2.1.ă iăt ng nghiên c u .......................................................................... 14
2.2.ă aăđi m và th i gian nghiên c u ........................................................ 14
2.3. Thi t k nghiên c u .............................................................................. 14
2.4. C m uăvàăph ngăphápăch n m u ..................................................... 15
2.4.1. C m u .......................................................................................... 15

2.4.2. Ph ng pháp ch n m u ................................................................ 15
2.5. Ph ngăphápăthuăth p thông tin ........................................................... 16
2.5.1. Công c thu th p s li u ............................................................... 16


2.5.2. K thu t thu th p thông tin ........................................................... 16
2.5.3. Quy trình thu th p thơng tin.......................................................... 17
2.6. Bi n s nghiên c u và tiêu chu năđánhăgiá.......................................... 18
2.6.1. Bi n s , ch s nghiên c u ............................................................ 18
2.6.2. Tiêu chu n đánh giá...................................................................... 20
2.7.ăPh ngăphápăx lý và phân tích s li u ............................................... 20
2.8. Sai s có th g p và bi n pháp kh c ph c............................................ 21
2.9.ă oăđ c trong nghiên c u .................................................................... 21
2.10. H n ch c aăđ tài .............................................................................. 21
CH NGă3:ăK T QU NGHIÊN C U.............................................................. 23
3.1. Th c tr ng bi n ch ngăt ngăhuy t áp ng i b nh ............................ 23
3.1.1. c đi m chung c a đ i ỏ ng nghiên c u .................................. 23
3.1.2. c đi m bi n ch ng ốà đi u tr ỏ ng hỐy t áp c a đ i ỏ ng .... 26
3.1.3. c đi m hành ối ngỐy c ............................................................. 31
3.1.4. Các h tr đi u tr cho ng i b nh ỏ ng hỐy t áp ........................ 33
3.2. Các y u t liênăquanăđ n bi n ch ng c aăng i b nh ......................... 34
3.2.1. Các y u t liên quan t i bi n ch ng tim m ch c a ng i b nh ... 34
3.2.2. Các y u t liên quan t i bi n ch ng não c a ng i b nh ............ 41
3.2.3. Các y u t liên quan t i bi n ch ng m t c a ng i b nh ............ 49
CH NGă4:ăBÀN LU N ........................................................................................ 55
4.1. Th c tr ng bi n ch ngăt ngăhuy t áp ng i b nh ............................ 55
4.1.1. c đi m chung c a đ i ỏ ng nghiên c u .................................. 55
4.1.2. c đi m bi n ch ng ốà đi u tr ỏ ng hỐy t áp c a ng i b nh .. 58
4.1.3. c đi m hành ối ngỐy c ............................................................. 61
4.1.4. Các h tr đi u tr cho ng i b nh ỏ ng hỐy t áp ........................ 62

4.2. Các y u t liên quan t i bi n ch ngăt ngăhuy t áp c aăng i b nh .... 63
4.2.1. Các y u t liên quan t i bi n ch ng tim m ch c a ng i b nh ... 63
4.2.2. Các y u t liên quan t i bi n ch ng não c a ng i b nh ............ 65
4.2.3. Các y u t liên quan t i bi n ch ng m t c a ng i b nh ............ 67
K T LU N ................................................................................................................. 68
KHUY N NGH ........................................................................................................ 69
TÀI LI U THAM KH O
PH L C

Thang Long University Library


DANHăM CăCỄCăCH ăVI TăT T

BCH:

B câu h i

CBYT:

Cán b Y t

CI:

Kho ng tin c y (Confidence Interval)

HA

Huy t áp

HATr:

Huy tăápătâmătr

HATT:

Huy t áp tâm thu

OR:

T su t chênh (Odds Ratio)

PK K:

Phòngăkhámăđaăkhoa

THA:

T ngăhuy t áp

TLBA:

Trích l c b nh án

TBMMN:

Tai bi n m ch máu não

THCS:

Trung h căc ăs

THPT:

Trung h c ph thông

TP:

Thành ph

TTYT:

Trung tâm Y t

WHO:

T ch c Y t Th gi i (World Health Organization)

ng


DANHăM CăB NG
B
B
B
B
B
B
B
B

B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B

ng 1.1.
ng 2.1.
ng 2.2.
ng 3.1.

ng 3.2.
ng 3.3.
ng 3.4.
ng 3.5.
ng 3.6.
ng 3.7.
ng 3.8.
ng 3.9.
ng 3.10.
ng 3.11.
ng 3.12.
ng 3.13.
ng 3.14.
ng 3.15.
ng 3.16.
ng 3.17.
ng 3.18.
ng 3.19.
ng 3.20.
ng 3.21.
ng 3.22.
ng 3.23.
ng 3.24.
ng 3.25.
ng 3.26.
ng 3.27.
ng 3.28.
ng 3.29.
ng 3.30.

Phân lo i huy t áp ......................................................................... 3
T ng h p các bi n s nghiên c u ............................................... 18
Sai s và bi n pháp h n ch ........................................................ 21
căđi m chung c aăng i b nh ................................................ 23
căđi m nhân tr c c aăng i b nh ........................................... 24
căđi m nhân kh u h c c aăng i b nh................................... 24
căđi m ti n s t ngăhuy t áp c aăng i b nh......................... 25
căđi măđi u tr c aăđ iăt ng ................................................. 28
căđi m hành vi s d ngăr u bia, thu c lá c aăng i b nh ... 31
căđi m hành vi l i s ng c aăng i b nh ................................ 32
Các h tr đi u tr choăng i b nh ............................................. 33
ánhăgiáăc aăng i b nhăđ i v i các h tr đ c nh n............. 33
M i liên quan gi aăcácăđ căđi m chung t i bi n ch ng tim ...... 34
M i liên quan gi a nhân tr c h c và bi n ch ng tim m ch ....... 35
M i liên quan gi aăđ căđi m nhân kh u h c và bi n ch ng tim..... 36
M i liên quan ti n s t ngăhuy t áp t i bi n ch ng tim m ch ... 37
M iăliênăquanăđ căđi măđi u tr v i bi n ch ng tim m ch ........ 38
M i liên quan c a hành vi l i s ng v i bi n ch ng tim m ch ... 39
M i liên quan gi a các h tr đi u tr v i bi n ch ng tim m ch .... 41
M i liên quan gi aăcácăđ căđi m chung t i bi n ch ng não ...... 41
M i liên quan gi a các y u t nhân tr c v i bi n ch ng não..... 42
M i liên quan gi a nhân kh u h c v i bi n ch ng não ............. 43
M i liên quan ti n s t ngăhuy t áp t i bi n ch ng não ............ 44
M iăliênăquanăđ căđi măđi u tr v i bi n ch ng não .................. 45
M i liên quan c a hành vi l i s ng v i bi n ch ng não ............ 47
M i liên quan gi a các h tr đi u tr v i bi n ch ng não ........ 48
M i liên quan gi aăcácăđ căđi m chung t i bi n ch ng m t...... 49
M i liên quan gi a các y u t nhân tr c v i bi n ch ng m t .... 50
M i liên quan gi a nhân kh u h c v i bi n ch ng m t ............. 50
M i liên quan ti n s t ngăhuy t áp t i bi n ch ng m t ............ 51

M iăliênăquanăđ căđi măđi u tr v i bi n ch ng m t.................. 52
M i liên quan c a hành vi l i s ng v i bi n ch ng m t ............ 53
M i liên quan gi a các h tr đi u tr v i bi n ch ng m t ........ 54

Thang Long University Library


DANHăM CăBI Uă
Bi uăđ 3.1. Các b nhăkèmătheoăt ngăhuy t áp c aăđ iăt
Bi uăđ 3.2. Các bi n ch ngăng

ng ...................... 26

i b nh g p ph i ........................................ 27

Bi uăđ 3.3. Tình tr ngăt ngăhuy t áp th iăđi m nghiên c u c aăng i b nh .. 29
Bi uăđ 3.4. Lo i thu căđi u tr t ngăhuy tăápăchoăng

i b nh .................... 30


1
TăV Nă
T ngăhuy tăápălàăm tăb nhălýătimăm chănguyăhi măđ
gi tăng

iăth măl ng”ăvìătồnăb ăs ăti nătri năc aăb nhăth

căxemănh ă“k ă
ngădi năraătrongă

âmăth măkhơngăcóătri uăch ng. T ngăhuy tăápălàăm tăv năđ ăr tăth

ngăg pă

trongăc ngăđ ng,ălàănguyênănhânăgâyăt ăvongăhàngăđ uăvàăd năđ năcáiăch tă
c aăhàngătri uăng

iăm iăn m,ăđ ngăth iălàănguyênănhânăgâyăsuyătimăvàăđ tă

qu ănão, làănguyênănhânăhàngăth ăhaiăgâyănh iămáu c ătimăc p.ăT ăl ăng

iă

m căt ngăhuy tăáp ngày càng t ngăvàătu iăb ăm căm iăc ngăngàyăm tătr ăhóa
[1]. TheoăT ăch căYăt ăTh ăgi iă(WHO),ăn mă2013 tồnăth ăgi iăcóăt iă972ă
tri uăng
ng

iăb ăt ngăhuy t áp vàăconăs ănàyăđ

că

cătínhăvàoăkho ngă15,6ăt ă

iăvàoăn mă2025 [63]. Hi nănay,ăc ătrungăbình 10ăng

t ngăhuy tăáp. M iăn măs ng

iăb

iăb nh t ăvongăvìăt ngăhuy tăápăvàăbi năch ngă

c a t ngăhuy tăáp là trênă7ătri uăng
16,3%ăng

iăl năcóă4ăng

i [1].

Vi tăNam,ăn mă2000ăcóăkho ngă

iăl năb ăt ngăhuy tăáp,ăđ năn mă2009ăt ăl ăt ngăhuy tăáp ăng

iă

l nălàă25,4%ăvàăn mă2016ăt ăl ă này ăm căbáoăđ ngălàă48%,ăm tăm căbáoă
đ ngăđ ătrongăth iăđi măhi năt i [15].
Cácă bi nă ch ngă c a t ngăhuy tă áp làă r tăn ngăn ă nh :ăTaiăbi nă m chă
máuănão,ănh iămáuăc ătim,ăsuyătim,ăsuyăth n,ămùălòa…Nh ngăbi năch ngănàyă
cóă nhăh

ngăđ năs căkh eăng

iăb nh,ăgâyătànăph ăth măchíălàăt ăvongăvàă

tr ăthànhăgánhăn ngăv ătinhăth năc ngănh ăv t ch tăchoăgiaăđìnhăng

iăb nh

c ngănh ătồnăxãăh i.ăB nhăt ngăhuy tăáp làăngunănhânăchínhă(chi mă59,3%ă
các ngun nhân)ă gâyă raă taiă bi nă m chă máuă não [7].ă Nh ă v y,ă hàng n mă
chúngă taă ph iă chiă m tăkho năkinhă phíăr tă l n,ă t iăngànă t ă đ ngăđ ă tr că ti pă
đi uătr ăb nhăvàăph căv ănh ngăng

iăb ăli t,ătànăph ,ăm tăs călaoăđ ngădoătaiă

bi năm chămáuănão,ănh iămáuăc ătim…
TrungătâmăYăt thànhăph ăPh ăLýă(TTYTăTp.ăPh ăLý)ăth căhi n ch că
n ngă khámă ch aă b nhă b oă hi mă yă t .ă N mă 2017ă phátă hi nă 347ă tr

Thang Long University Library

ngă h pă


2
m căt ngăhuy tăáp, n mă2018ălà 450ătr
500 tr
ng

ngăh păvàăđ năthángă3ăn mă2019 có

ngăh păm c t ngăhuy tăáp.ăQuaăkhámăvàăđi uătr ăthìăphátăhi nănhi uă

iă b nhă t ngă huy tă áp đangă đi uă tr ă t iă đâyă đãă b ă bi nă ch ngă c aă t ngă

huy tăáp nh :ăsuyătim,ătaiăbi n m ch máu não, suy th n, r i lo n lipit m máu
[1]. T ătr
đ

căđ nănay,ăm cădùăs ăli uăqu nălýăng

iăb nh t ngăhuy tăáp v nă

căthuăth păđ nhăk ,ătuyănhiênăch a có nghiênăc uăđ

th cătr ngăm căbi năch ngăc aăng

căth căhi năđánhăgiáă

iăb nh t ngăhuy tăáp nh ăth ănào và m tă

s y uăt ăliênăquan.ăB iăv y chúng tôi đ ăxu t nghiênăc u:ăắBi năch ngăt ngă
huy tăápăvƠ m tăs ăy uăt ăliênăquană ng

iăb nh t ngăhuy tăápăt iăTrungă

tâm Y t thƠnhăph ăPh ăLỦăt nhăHƠăNamăn mă2019”.
1.

Mô ỏ ỏh c ỏr ng bi n ch ng ỏ ng hỐy ỏ áp

ng

i b nh đi Ố ỏr ỏ ng

hỐy ỏ áp ỏ i TrỐng ỏâm Y ỏ ỏhành ph Ph Lý- ỏ nh Hà Nam n m 2019.
2. Phân tích m ỏ s y Ố ỏ liên qỐan đ n bi n ch ng ỏ ng hỐy ỏ áp c a
đ iỏ

ng nghiên c Ố


3
CH

NGă1

T NGăQUANăTÀIăLI U
iăc

1.1.

ngăv ăt ngăhuy tăápă

nh ngh a t ng huy t áp

1.1.1.

T ngăhuy tăápălàăm tăb nh m nătínhătrongăđóăápăl cămáuăh ăth ngăđ ngă
m chăt ngăcao,ăb nhăđ

căphânălo iăthànhăcácăgiaiăđo nătheoăt ngăm căt ngă

huy tăápătâmăthu (HATT) vàăhuy tăápătâmătr

ng (HATTr).ăH iăt ngăhuy tăápă

Th ăgi iă(ISH)ăcùngăv iăT ăch căYăt ăTh ăgi iă(WHO)ăđãăquyăđ nhăhuy tăápă

t ă140/90ămmHg tr ălênăđ
ho căhuy tăápătâmătr

căg iălàăt ngăhuy tăápă(Huy tăápătâmăthuă≥ă140ă

ngă≥ă90 mmHg) [64].ăT iăVi tăNam,ăn mă2010,ăB ăYă

t ăc ngăquy tăđ nhăápăd ngătiêuăchu nănàyăđ ăđánhăgiáăt ngăhuy tăáp [7], [12].
1.1.2. Phân lo i t ng huy t áp và nguyên t c đi u tr
N mă 2010,ă B Y t ban hành Quy tă đ nh s 3192/Q -BYT, ngày
31/8/2010ă“H

ng d n ch năđoánăvàăđi u tr t ngăhuy t áp”ăđ

c phân lo i

nh ăsau [1], [14]:
B ng 1.1. Phân lo i huy t áp
Phơnălo i huy tăáp
Huy tăápăt iă u

HATT (mmHg)

HATTr (mmHg)

< 120

và

< 80

120 – 129

và/ho c

80 – 84

Ti năt ngăhuy tăáp

130 - 139

và/ho că

85 – 89

T ngăhuy tăápăđ ă1(nh )

140 – 159

và/ho că

90 – 99

T ngăhuy tăápăđ ă2ă(trungă

160 – 179

và/ho că

100 – 109

≥ă180

và/ho că

≥ă110

Huy tăápăbìnhăth

ng

bình)
T ngăhuy tăápăđ ă3(n ng)
ThỀo h

ng d n chu n đoán ốà đi u tr ỏ ng huy t áp c a B Y t n m 2010 [1].

Thang Long University Library


4
N uăhuy tăápătâmăthuăvàăhuy tăápătâmătr

ngăkhơngăcùngăm căphânăđ ă

thì ch năm căcaoăh năđ ăx pălo i.ăT ngăhuy tăápătâmăthuăđ năđ căc ngăđ

că

phânăđ ătheoăcácăm căbi năđ ngăc aăhuy tăápătâmăthu.

T ngăhuy tăápălàăb nhăm nătínhănênăc nătheoădõiăđ u,ăđi uătr ăđúngăvàăđ ă
hàngăngày,ăđi uătr ălâuădài,ăk tăh păgi aăđi uătr ăvàăthayăđ iăl iăs ngă[1], [37].
Nguyên t c chung
M cătiêuăđi uătr ălàăđ tă“huy tăápăm cătiêu”ă<ă140/90ămmHgăvàăth pă
h năn aăn uăng

iăb nhăv nădungăn păđ

c.ăN uă“nguyăc ătimăm ch” t ăcaoă

đ năr tăcaoăthìăhuy tăápăm cătiêuăc năđ tălàă<ă130/80ămmHg [13].ăKhiăđi uătr ă
đãăđ tăhuy tăápăm cătiêu,ăc năti păt căduyătrìăphácăđ ăđi uătr ălâuădàiăkèmătheoă
vi cătheoădõiăch tăch ,ăđ nhăk ăđ ăđi uăch nhăk păth i;ăđi uătr ăc năh tăs cătíchă
c că ăng

iăb nh đãăcóăt năth

ngăc ăquanăđích.ăKhơngănênăh ăhuy tăápăqă

nhanhăđ ătránhăbi năch ngăthi uămáuă ăcácăc ăquanăđích,ătr ătìnhăhu ngăc pă
c u [1], [18], [33].
Các bi n pháp ỏích c c ỏhay đ i l i s ng
Theoăkhuy năcáoăc aăT ăch căYăt ăth ăgi i,ăch

ngătrìnhăphịngăch ngă

t ngăhuy tăápăqu căgia và Phânăh iăt ngăhuy tăápăVi tăNamăápăd ngăchoăm iă
ng

iăb nh đ ăng năng aăti nătri năvàăgi măđ

căhuy tăáp,ăgi măs ăthu căc nă

baoăg m [24], [34]: ch ăđ ă năh pălý; gi mă năm nă(<6gămu i/m tăthìaăcafeăă
m iă ngày); t ngă c

ngă rauă xanh,ă hoaă qu ă t

i;ă h nă ch ă th că nă cóă nhi uă

cholesterolăvàăacidăbéoăno;ăduyătrìăcânăn ngăh pălý;ăh năch ău ngăr
thu călá;ăt ngăc

u,ăbia,ă

ngăho tăđ ngăth ăl c;ătránhăloăâu,ăc ngăth ngăth năkinh…ă

[3], [21].
1.1.3. Tình hình t ng huy t áp trên Th gi i và Vi t Nam
Theoăth ngăkêăc aăWHO n mă2013, t ăl ăt ngăhuy tăáp ăng

iăl năt ă

18ătu iătr ălênălàăkho ngă22%.ăT ăl ăm căt ngăhuy tăáp khácănhauăgi aăcácă
khuăv c,ăcaoănh tă ăkhuăv căChâuăPhiăv iăc ăhaiăgi iălàă30%ăvàăth pănh tălàă ă
khuăv căChâuăM ălàă18% [64] .


5
Trong t tăc ăcácăkhuăv căthìăt ăl ăt ngăhuy tăáp ănamăgi iăcaoăh năsoă

v iăn ăgi i,ăt ăl ăt ngăhuy tăáp ăcácăn

căcóăthuănh păth păvàătrungăbìnhăcaoă

h năsoăv iăcácăn

ăkhuăv că ơngăNamăÁ, t ăl ăng

tr

căcóăthuănh păcao.

ngăthànhăm căt ngăhuy tăáp làăkho ngă35%ă[62].
Hàngăn m,ăs ăt ăvongădoăt ngăhuy tăáp đ

ng

iă

că

cătínhălàăg nă1,5ătri uă

i [38].ă Theoă s ă li uă th ngă kêă c aă m tă s ă qu că giaă choă th yă t ă l ă t ngă

huy tăáp caoănh ngăt ăl ăng

iăb nhăđ

căqu nălýăvàăki măsốtăđ

căhuy tăápă

cịnăth p.ă
ăVi tăNamăchoăth yăt ăl ăt ngăhuy tăáp t iăc ngăđ ngăđãăt ngăđángă
k .ă Cu că kh oă sátă qu că giaă đ uă tiênă đ
c ngăs ă(1992),ăt ngăhuy tăáp ăng
kho ngă 11,7% [35]. Theoă Tr
huy tăáp ăng

că ti nă hànhă c aă Tr nă

ă Trinhă vàă

iăVi tăNamăt ă18ătu iătr ălênăt ăl ăm că

ngă Vi t D ngă vàă c ngă s ă (n mă 2002),ă t ngă

iăVi tăNamăt ă25ăđ nă64ătu i,ăkh oăsátăyăt ăqu căgiaă2001ă –

2002ă t ă l ă m că kho ngă 16,9%ă [31];ă N mă 2008,ă t ă l ă m că t ngă huy tă ápă ă
ng

iăl nă(≥ă25ătu i)ălàă25,1%ăv iănamă28,3%ăvàăn ă23,12% . N mă2015,ăt ă

l ăt ngăhuy tăáp ng

iătr

ngăthànhă(≥ă25ătu i)ălà 47,3% [22].

ngăOanhăvàăc ngăs ă(2009),ăNghiênăc uă“Tìnhătr ngăt ngăhuy tăápă
c aă ng
quan” đ

iă tr

ngă thànhă t iă t nh

căti năhànhăb ngăph

că L că n mă 2009ă vàă m tă s ă y uă t ă liênă

ngăphápăc tăngangămôăt ătrênă600ăđ iăt

t ă25ătu iătr ălên,ăl aăch năng uănhiênăt iă3ăxãăvàă3ăph

ng,ă

ng/th ătr năt iăt nhă

kă L k,ă t ă l ă t ngă huy tă ápă chungă làă 30,0%ă (t ngă huy tă áp giaiă đo nă 1ă làă
17,7%ăvàăgiaiăđo nă2ălàă12,3%)ă[5].
N mă 2011,ă nghiênă c uă c aă Hàă Anhă

că trênă 2368ă ng

TháiăNguyênăchoăbi tăt ăl ăm căt ngăhuy tăáp ng

iă ≥ă 25ă tu iă t iă

iăl năt iăđâyălàă23%,ătrongăđóă

cóăs ăkhácăbi tărõăgi aănamăvàăn ,ănhómătu i vàă ăng

iăth aăcânăbéoăphìă[7].

i uă traă n mă 2015 c aă Ph mă Tháiă S nă vàă c ngă s ă thu că Vi nă Timă
m chă Qu că Giaă

că l

ngă m tă t ă l ă t ngă huy tă áp ă ng

iă trênă 25ă tu iă làă

Thang Long University Library


6
25,1%,ătrongăđóănamălàă28,3%ăvàăn ălàă23,1%.ăT ăl ănàyăt ngătheoătu iăc ă ă2ă
gi i (32,7% và 17,3%, p< 0,001) [32].
1.2.ăTh cătr ngăbi năch ngăt ngăhuy tăápătrênăTh ăgi iăvƠăVi tăNam
Các bi n ch ng c aă t ngă huy t áp r tă đaă d ngă vàă phongă phú,ă nh ngă
th ngădi n bi n âm th m, ngày m t n ng d n và nhăh
b ph n c aăc ăth c aăng
các bi n ch ngăth
bìnhăth

ngăđ n nhi uăc ăquană

i b nh b ng nhi u cách. Bi u hi n lâm sàng c a

ngăkínăđáoălàmăchoăng

i b nh ch quanăt

ng mình v n

ng. Các bi n ch ng có th x y ra c a b nhăt ngăhuy t áp [11], [30].
Các bi n ch ng c aă t ngă huy t áp r tă đaă d ng,ă phongă phúă nh ngă l i

th

ng di n ra âm th m, ngày m t n ng d n và nhăh

b ph năc ăth c aăng
bi n ch ngănàyăth
bìnhăth

ngăđ n nhi uăc ăquană

i b nh b ng nhi u cách. Bi u hi n lâm sàng c a các

ngăkínăđáoălàmăchoăng

i b nh ch quanăt

ng mình v n

ng [1], [26], [30]:

1.2.1. Bi n ch ng não
Bi n ch ng não là nh ng bi n ch ng r tăth
v iăcácăng

ng g păvàăth

ng n ng n

i b nhăt ngăhuy t áp. Tai bi n m ch máu não bao g m c xu t

huy t não và nh i máu não v i các tri u ch ng th n kinh khu trú không quá
24 gi ho c b nhănãoădoăt ngăhuy t áp v i lú l n, hôn mê kèm theo co gi t,
nôn m a, nh căđ u d d i [59].ă âyălàăbi n ch ng có th x yăraăđ t ng t vào
b t c th iăgianănàoătrongăngàyănh ngăch y uăvàoăbanăđêmăho c khi th i ti t
thayăđ i,ămùaăđơngăkéoădài.ăChínhăvìăv y ki m soát t t huy t áp nh m tránh
cácă c nă t ngă huy t áp k chă phátă làă uă tină hàngă đ uă đ gi m thi u các bi n
ch ng này [1], [11].
Khiăđ t qu , m t ph n não b h ăh iăđ t ng t do m t máu nuôi não do
t c ho c v m ch máu não. Khi thi u máu lên não các t bào não s ng ng
ho tăđ ng và s ch tăđiăsauăvàiăphút.ăNh ng t năth
c ăth do ph nănãoăđóăđi u khi n s b t năth
giác n aăng

i,ăkhơngănóiăđ

ngănàyăd năđ n các vùng

ngănh ăy u, li t, tê m t c m

c ho c hơn mê, th m chí là t vong n u không


7
đ

c c p c u k p th i. Nhi uătr

ng h păđ

c c u s ngănh ngăcóăth b tàn

ph su tăđ i, gi m tu i th và không có kh n ngălaoăđ ng [1], [3].
Tai bi n m ch máu não là m t lo i hình t năth
khôngăđ

ngănghiêmătr ng n u

c x lý k p th i có th d n t i t vong ho c gây ra các di ch ng n ng

n . Nh ng d u hi u nh n bi t tai bi n m ch máu não: có th v p ngã ho c
chóng m tăđ t ng t, m tăth ngăb ng và có th nói khó ho c khơng th gi i thích
nh ngăgìăđangăx y ra. Tê li t ho c tê

m t bên c aăc ăth . V m t có th có

th đ t nhiên nhìn m . Nh căđ uăđ t ng t, chóng m t, choáng váng [11].
Theo th ng kê WHO (2013), trong các ca t vong do bi n ch ng c a
t ngăhuy t áp thì chi m t i 51% ca t vongălàădoăđ t qu [62]. Nghiên c u

phân tích t ng h p do Ogah (2012) ti nă hànhă đãă báoă cáoă th c tr ng bi n
ch ng não

cácăng

i b nhăt ngăhuy t áp t i Nigerial là 9,4% [54].

T i Vi t Nam, nghiên c u v cácăđ căđi m lâm sàng, c n lâm sàng c a
ng

i b nhăt ngăhuy t áp do Lê Thanh Bình ti năhànhăn mă2014ăđãăch ra t

l bi n ch ng não

ng

i b nhăt ngăhuy t áp là 6,5% [19].

1.2.2. Bi n ch ng tim m ch
Các bi n ch ng tim m ch bao g m: suyătim,ăđauăth t ng c, nh i máu
c ă tim,ă b nh m chă vành,ă x ă v aă đ ng m ch,ă phìnhă đ ng m ch ch , b nh
m chă máuă khác.ă Trongă đóă suyă timă vàă b nh m ch vành là hai bi n ch ng
chính và là nguyên nhân gây t vong cao nh t c aăt ngăhuy tăáp,ăt ngăhuy t
ápălàăt ngăgánhăn ng cho tim và h th ngăđ ng m ch [10], [11], [30], [42].
Các nghiên c u cho th yăng

i b t ngăhuy tăápăkhơngăđ

c ki m sốt

thìăcóăcácănguyăc ăsau:ăb nhăđ ng m chăvànhăt ngăg p 3 l n; suy tim 6 l n;
đ t ng yăt ngă7ăl n…ăCácăbi n ch ngăgâyăraăt ngăhuy t áp có th c p tính, có
th âm th m và do v y không nh ng nguy hi măđeăd a tính m ng mà cịn nh
h

ng nghiêm tr ng t i ch tăl

ng cu c s ng c aăng

i b nh [2].

Nghiên c u c a Kolo (2012) v th c tr ngăt ngăhuy t áp t i B nh vi n
Bauchi (Tây B c Nigeria) ghi nh n k t qu c aă3.108ăng

i b nhăt ngăhuy t

Thang Long University Library


8
áp. K t qu cho th yăđ t qu là bi n ch ng ph bi n nh t, chi m 44,4%, v i
t l t vong lên t i 39,3% [51].
Nghiên c u c aăPriceăRSă(2014)ăc ngăđ aăraăbáoăcáoăr ngă47%ăcácătr

ng

h p thi uămáuăc ătim c c b là bi n ch ng c aăt ngăhuy t áp gây ra [57].
N mă2019,ănghiênăc u do Hu nh Ng c Di p ti n hành t i B nh vi nă aă
khoa khu v căThápăM

iăràăsoátătrênăng

i b nhăt ngăhuy t áp cho th y t l

bi n ch ng tim m ch nói chung là 27,69% (v i 12,55% là đ t qu , h i ch ng
m ch vành là 9,36%, 5,78% suy tim) [16].
1.2.3. Bi n ch ng v m t
Bi n ch ng v m t ti n tri nătheoăgiaiăđo n có th d năđ n mù lịa. Khi soi
đáyăm t có th th y t năth

ngăđáyăm t. Bi n ch ng này tuy ít g pănh ngăd

nh m l n v i các b nh v m t ho c bi n ch ng m tădoăđáiătháoăđ

ng [2] [60].

M t nghiên c u v bi n ch ng m tă doă t ngă huy t áp trong m t cu c
đi u tra c ngăđ ng quy mô l n v i 15.792 ng
đóăcóă2.907ăng

i tham gia t 44-66 tu i, trong

i m căt ngăhuy t áp (18,4%). Báo cáo c a Ong YT (2013)

đãăđ aăcácăbi n ch ng m tăth

ng g p nh t trong s ng

i m căt ngăhuy t áp

là h pă đ ng m ch khu trú (22,3%), xu t ti t (17,5%) và các d u hi u b nh
võng m c khác (5,1%) [55].
1.2.4. Các bi n ch ng khác
Bi n ch ng th n: v aă x ăđ ng m ch s măvàănhanh;ăx ăth n gây suy;
th n d n d n ho i t d ngăt ăhuy t ti năđ ng m ch th năgâyăt ngăhuy t áp ác
tính.ăGiaiăđo n cu i thi u máu c c b n ng

th n.ăKhiăng

i b nhăđãăb b nh

th n m nădoăt ngăhuy tăápăđ năgiaiăđo n không th đi u tr b ng thu c s d n
đ năchiăphíăđi u tr t ngălênăr t nhi u do ph i ch y th n nhân t oăđ nh k d n
đ n nhi uăng
nhăh

i b nh nghèo khơng có kh n ngă chiătr ph i ng ngă đi u tr

ngăđ n tính m ng [11], [30].
Bi n ch ng m ch ngo iăvi,ătrongăđóăđ c bi t nguy hi m là bi n ch ng

táchăthànhăđ ng m ch ch có th t vong. Các bi n ch ng v m ch máu ngày


9
càng g p nhi uăh nătrongăth i gian g năđâyăvàăg năđâyăch aăcóăph
đi u tr thành cơng và nhăh

ng nhi uăđ n ch tăl

ngăphápă

ng cu c s ng [2].

1.3. Cácăy uăt ăliênăquan đ năbi năch ngăt ngăhuy tăáp
Trên th c t , có r t nhi u nghiên c u ch ra các y u t liên quan m t
thi t v iăt ngăhuy t áp có th làm b nh d xu t hi n và làm b nh n ng thêm.
Trongăđóăđángăchúăýăy u t chính là v phíaăng
tr và các y u t mơiătr

i b nh,ăqătrìnhăđi u

ng [23].

1.3.1. Các y u t v phía ng
Ch đ

iăng

i b nh

n
Ng

iăth

ngăhayă năm n,ăcóănhi uăch tămu iănatriăcholesterol thì nguy

c ăm căb nhăt ngăhuy tăápăcàngăcao.ăTuyănhiênăc ngăcóăng

iă năm n,ăcóănhi uă

ch tă mu iă nh ngă khơngă b ă t ngă huy tă áp.ă ă nh ngă giaă đìnhă cóă ti nă s ă t ngă
huy tăáp,ăcóăthóiăquenă nănhi uăch tămu iăngayăt ăkhiăcịnănh ăs ăcóănguyăc
t ngăhuy tăápăkhiătr
Nhi uăng

ngăthành [23].

iăb nh t ngăhuy tăápă ăm căđ ănh ăch ăc năth căhi năch ăđ ă

năgi măb tăch tămu iăthìăcóăth ăđi uătr ăđ
mu i,ăđ ăn ngăl

căb nh.ăCh ăđ ă năgi măb tăch tă

ng làăm tăbi năphápăquanătr ngăđ ăđi uătr ăc ngănh ăphòngă

b nhăt ngăhuy tăáp [28].ăNhi uănghiênăc uăđãăch ngăminhăn uăth căhi năch ăđ ă
n nh tăd

iă6ăgamămu iăm iăngàyăcóăth ălàmăgi măđ

căhuy t ápătrungăbìnhăt ă

4ăđ nă8ămmăHg [23].
Hút ỏhỐ c lá, ỏhỐ c lào
Trongă thu că lá,ă thu că làoă cóă nhi uă ch tă kíchă thích,ă đ că bi tă cóă ch tă
nicotinăkíchăthíchăh ăth năkinhăgiaoăc mălàmăcoăm chăvàăgâyăt ngăhuy tăáp [40].
Nhi uănghiênăc uăghiănh n m tăng

iăhútăm tăđi uăthu căláăcóăth ălàmă

t ngăhuy tăápăt iăđaălênăt i 11ămmăHgăvàăhuy tăápăt iăthi uălênăt iă9ămmăHgăvàă
kéoădàiătrongăkho ngăth iăgianăt ă20ăđ nă30ăphút.ăVìăv y,ăn uătrongăsinhăho tă

Thang Long University Library


10
hàngăngàyăkhơngăhútăthu călá,ăthu călàoăc ngălàăm tăbi năphápăphịngăb nhăt ngă
huy tăáp [23].
U ng nhi Ố bia, r
Ng

Ố

iău ngănhi uăbia,ăr

uăquáăm căc ngălàăy uăt ănguyăc ăgâyăb nhă

timăm chănóiăchungăvàăb nhăt ngăhuy tăápănóiăriêng.ă

iăv iănh ngăng

iăph iă

dùngăthu căđ ăđi uătr ăt ngăhuy tăáp,ăvi cău ngăbia,ăr

uăquáăm căs ălàmăm tă

tácăd ngăc aăthu căh ăhuy tăáp;ănh ăv yălàmăchoăb nhăt ngăhuy tăápăcàngăn ngă
h n [47].
Ngồiăra,ăvi cău ngăbia,ăr
th

uăqăm căcịnăgâyăb nhăx ăganăvàăcácăt nă

ngă th nă kinhă n ngă n ă khác,ă t ă đóă giánă ti pă làmă t ngă huy tă áp [58]. Vì

v y,ă khơngă nên u ngă nhi uă bia,ă r

uă qă m că thìă cóă th ă phịngă đ

că b nhă

t ngăhuy tăáp.
Hàngăngày,ăm iăng
r

uăm nhăhayă50ămlăr

iăcóăth ău ngăđ

căkho ngă300ămlăbiaăho că30ămlă

uăvang.ăN uău ngănhi uăh năs ăt oăy uăt ănguyăc ă

m cănhi uăb nhănóiăchungăvàăb nhăt ngăhuy tăáp nói riêng [23].
V n đ ng ỏh l c

Ng

iă ítă v nă đ ngă th ă l că hayă cóă l iă s ngă t nhă t iă c ngă đ

că xemă làă

m tănguyăc ăc aăb nhăt ngăhuy tăáp.ăVi că v năđ ngăth ă l căhàngăngàyăđ uă
đ nătrongăkho ngăth iăgianăt ă30ăđ nă45ăphútăs ămangăl iăl iăíchărõăr tătrongă
bi năphápălàmăgi mănguyăc ăb nhătimăm ch nói chung và b nhăt ngăhuy tăápă
nói riêng [23].
C ng ỏh ng, lo âu quá m c
Nhi uănghiênăc uăđãăch ngăminhăđ

cănh ngăng

kinh,ăloăâuăquáăm căhayăb ăstressăs ălàmăt ngănh pătim.ăD

iăb ăc ngăth ngăth nă
iătácăd ngăc aăcácă

ch tătrungăgianăhóaăh călàăadrenalin,ănoradrenalinălàmăđ ngăm chăb ăcoăth tăd nă
đ năt ngăhuy tăáp.ăVìăv y,ăm iăng
nh n [23].

iăc nărènăluy năchoămìnhătínhăt ăl p,ăkiênă


11
1.3.2. Các y u t v quá trình đi u tr t ng huy t áp
Th iăgianăphátăhi năt ngăhuy tăáp:ăcácănghiênăc uăđ uăchoăk tăqu ănh ngă

ng

iăb nhăcóăth iăgianăphátăhi năTHAăs m,ăđ ngăth iăs măti năhànhăđi uătr ă

vàăduyătrìăđi uătr ăTHAăđ uăcóăkh ăn ngăc iăthi nătìnhătr ngăTHAăvàăgi măthi uă
cácăbi năch ngăcóăth ăx yăra [23]. Nghiên c u c a Erden v m căđ nghiêm
tr ng và th iăgianăt ngăhuy t áp t l thu n v i t l m c b nh võng m căt ngă
huy t áp [45].
Trongăquáătrìnhăđi uătr ,ăvi căb ăsungăcácăch tăc năthi tăc ngănh ăthayăđ iă
l iăs ngăc ngăcóăth ăc iăthi nătìnhătr ngăbi năch ngăc aăTHA.ăVi c b sung axit
béo omega-3 và curcumin trong ch đ

nău ng,ăc ngănh ăt p th d căth

xuyên, có th làm cho não ch ng l i t năth
1.3.3. Các y u t môi tr

ng

ngănhi uăh nă[46].

ng c ng đ ng

- S h tr c a cán b y t
- H tr c aăgiaăđình,ăb n bè
- Môiătr

ng s ng, làm vi c

- C ăs cung c p d ch v y t

đ aăph

ng [23].

1.4. M tăs ăthôngătinăc ăb năv ăđ aăbƠnănghiênăc u
Ph Lý là thành ph tr c thu c t nh Hà Nam.ă âyă làă Trungă tâmă v nă
hóa, chính tr và kinh t vàălàăđôăth lo i II c a t nh Hà Nam. Thành ph này
n m

v trí c a ngõ phía nam Hà N i vàăc ngălàăthànhăph ngã ba sông h p

l uăl i là sôngă áy, sông Châu Giang và sông Nhu . Di n tích là 8.787,30 ha
di n tích t nhiên. Dân s thành ph Ph Lý 136.654 nhân kh u. T l t ngă
dân s t nhiên là: 0,8% có 21 đ năv ph

ng, xã [4], [22].

Hi n nay, Trung tâm Y t thành ph Ph Lý (TTYT Tp. Ph Lý) là
TTYT th c hi n hai ch căn ng.ăCh căn ngăphòngăb nh và ch căn ngăkhámă
b nh, ch a b nh b o hi m y t . Trung tâm có 9 khoa phịng và 21 tr m y t
ph

ng, xã. T ng s cán b c a trung tâm 40 cán b ,ăph

ng/xã có 111 cán

b , th c hi n ch căn ngăd phòng th c hi n ch căn ngăkhámăch a b nh ngo i

Thang Long University Library

12
trú. M c dù g p nhi uă khóă kh nă v nhân l c, trìnhă đ , trang thi t b ,ă ch aă
thành l p câu l c b phịng ch ngăt ngăhuy t áp. Nh ngătrongăcơngătácăkhámă
ch a b nh BHYT c a Trung tâm v nă duyă trì,ă đ m b o t t. S l
b nh đ năkhámăngàyăcàngăt ng. N mă2017ăcóăt ngăs ăng
28.366ă l

tă ng

iă đ nă KCBă trongă đóă phátă hi nă 347ă tr

huy tăápăvàăt ngăhuy tăápăkèmăti uăđ
l
ng

ngălàă175ăng

tăkhámăbênhă37.599 trongăđóăcóă450 ng
iăb nhăm căđáiătháoăđ
iăb nhăsau khiăđ

nh ăt ngăhuy tăáp,ăti uăđ

iăb nh đ năkhámă
ngă h pă m că t ngă

iăn mă2018ăcóăt ngăs ă

ngăvàăđ năthángă3ăn mă2019ăcóătrênă500ăng

iăb nhăđ

iă

iăb nhăc aătrungătâmănh ă

căkhámăsàngăl căvàăch n đoánăxácăđ nhăđ uăđ

l păs ăkhámăđ căbi tănh ngăng

i

iăb nhăm căt ngăhuy tăápăvàăs ă

m căb nhăt ngăhuy tăáp [36]. Quyătrìnhăqu nălýăng
sau:ăNg

ng ng

că

căchu năđốnăcácăb nhăm nătínhă

ng,ăr iălo năm ămáu…đ uăcóăb nhăánăđ ătheo dõi

hàng tháng cóăghiăchépăđ yăđ ăcácăthơngătinăv ăkhámăch aăb nh,ăđ aăch ăc ngă
nh ă mãă s ă c aă ng
khám l i đ uăđ

iă b nhă l uă l iă t iătrungătâm.ă Hàngăthángăng

căcácăbácăs ,ăđi uăd

b nh hi n t i đ yăđ và các ch đ nhăh

iăb nhăđi

ngăđoăhuy t áp, ghi nh n xét tình tr ng
ng d n vào b nh án ngo i trú .

Tuy nhiên quaăkhámăvàăđi uătr ăđãăphátăhi nănhi u cịn nhi u v năđ :
cơngătácăt ăv n, truy năthôngăchoăng
nhi u .ă i u này nhăh

i b nh, c ngăđ ngăch aăđ

c quan tâm

ng không nh đ năquáătrìnhăđi u tr c aăng

H năn a quaăth măkhám,ăđi u tr , qua kh oăsátăng

i b nh.

i b nh cho th y ki n th c

v b nhă t ngă huy t áp c ngă nh ă cácă bi n ch ng c aă t ngă huy t áp còn h n
ch , t l bi n ch ngădoăt ngăhuy tăápăcònăt ngăcaoăđ c bi t là các bi n ch ng

v não, tim, th n. Ch aă đ

c quan tâm nhi u trong cơng tác phịng ch ng

b nh không lây nhi măđ c bi t trong công tác tác đi u tr t ngăhuy t áp, d n
đ n các y u t

nh h

ng bi n ch ngă t ngă huy t áp c aă ng

i b nh trong

c ngă đ ng s làmă t ngă t l nh p vi n bi n ch ngă doă t ngă huy t áp, nh
h

ngăđ n s c kh e c aăng

i b nh và là gánh n ngăchoăgiaăđình,ăxãăh i..


13
Bi n ch ng c a t ngăhuy t áp là nguy hi m tuy nhiên có th gi m t l
bi n ch ngăt ngăhuy t áp, các y u t
đ truy năthôngăchoăng

nhăh

ngăđ n bi n ch ngăt ngăhuy t áp

i b nh, cho c ngăđ ng thông qua vi căđi u tr t ngă

huy t áp phòng bi n ch ng [23].
1.5. KhungălỦăthuy t
Qua t ng quan tài li u t các nghiên c u và tham kh oă cácă v nă b n
h

ng d n qu nălýăt ngăhuy t áp t i c ngăđ ng

đ

c xây d ng v i tr ng tâm là rà soát các y u t liênăquanăđ n bi n ch ng

t ngăhuy t áp c aăng

Vi t Nam, khung lý thuy t

i b nh đi u tr t ngăhuy t áp, t đóăxâyăd ng b cơng

c phù h păđ có th thu th păthôngătin,ăđánhăgiáăcácăy u t liên quan này.
Y u t cá nhân
- Thông tin nhân kh u h c: tu i, gi i, ngh
nghi p, nông thôn/thành th …
- Ch đ n,ăch đ t p luy n
- S d ngăr u, bia, thu c lá
- Ti n s THA: th i gian, m căđ
- M căvàăđi u tr các b nh kèm theo

Y u t v quáătrìnhăđi u tr
- Phát hi năTHA,ăđi u tr s m/mu n

- Phácăđ đi u tr
- Quyătrìnhăđi u tr
- Tuân th đi u tr
- S s n có c a d ch v h tr liên quan

BI N
CH NG

T NGă

Tim
Não
M t

HUY T
ÁP
Y u t môiătr ng/c ngăđ ng
- S h tr c a cán b y t
- H tr c aăgiaăđình,ăb n bè
- Mơiătr ng s ng, làm vi c
- C ăs cung c p d ch v y t đ aăph

ng

Thang Long University Library

Th n


14

CH
IăT
iăt

2.1.

Ng

NGăVÀăPH

NG 2
NGăPHỄPăNGHIểNăC U

ngănghiênăc u
i b nhăTHAăđangăđi u tr ngo i trú t i Trung tâm Y t thành ph

Ph Lý.
Tiêu chu n l a ch n
- C nam và n ;
- T 18 tu i tr lên;
- T nguy n tham gia nghiên c u;
- B nhăánăcóăđ m t s thơng tin c n thi tănh ăch năđốn, th iăgianăđi u
tr , phácă đ đi u tr , xét nghi m, ch n đoánă vàă đi u tr bi n ch ng, b nh kèm
theo…
Tiêu chu n lo i tr

2.2.

- Ng

i b nh v ng m t t iăđ aăph

ng trong th i gian nghiên c u.

- Ng

i b nh đãăb đi u tr , chuy n sang c ăs khác.

aăđi măvƠăth iăgian nghiênăc u

- Nghiên c uăđã đ

c th c hi n t i TTYT Tp. Ph Lý, t nh Hà Nam.

- Th i gian nghiên c u t thángă4/2019ăđ n 11/2019,ătrongăđó:
+ Giaiăđo n chu n b t tháng 4 - 6/2019
+ i u tra tháng 7- 8/2019
+ Phân tích s li u, vi t bài báo, vi t báo cáo tháng 9 - 11/2019
2.3. Thi tăk ănghiênăc u
Thi tă k ă nghiênă c uă môă t ă c tă ngangă cóă phână tích,ă s ă d ngă ph
phápănghiênăc uăđ nhăl

ng vàăh iăc uăs ăli uătrongăb nhăán

ngă


15
2.4. C ăm uăvƠăph

ngăphápăch n m u

2.4.1. C m u
C ăm uăđ

cătínhătheoăcơngăth că

căl

ngăm tăt ăl ătrongănghiênăc uă

mơăt ăc tăngang:
p (1 - p)
n

=

Z

2

(1- /2)

2

Trongăđó:
n:ăc ăm uăt iăthi u;
Z(1-

/2):

h ăs tinăc yă ăm că95%,ăt

p:ăT ăl ăng

ngă ngă=ă1,96;

iăb nhăTHAăcóăxu tăhi năbi năch ng,ătheoănghiênăc uăc a

Nguy năPhanăTh ch n m 2015 t iăB nhăvi năđaăkhoaăt nhăBìnhă

nh p

= 0,82 [23].
: saiăs ăt

ngăđ i,ăch nă = 0,06.

C m uă tínhă đ

c là 235; d phịng t ch i tham gia và làm tròn,

nghiên c u đãă ti p c n, c m u cu iă cùngă đ
ng

că đ aă vàoă phână tíchă làă 250ă

i b nh.

2.4.2. Ph

ng pháp ch n m u

T i th iăđi m nghiên c u, t ng s ng
qu n lý t i TTYT thành ph Ph Lý là 504 ng
B

c 1:

i b nh t ngăhuy t áp đangăđ

c

i.

c s ch p thu n ti n hành nghiên c u t iăc ăs , l a ch n

đi u tra viên, t p hu nă đi u tra viên v quy trình nghiên c u,ă ph

ngă phápă

ph ng v n, thu th p s li u b nh án.
B

c 2: L p danh sách tồn b ng

các thơng tin sàng l c tiêu chu năng

i b nh t iăc ăs nghiên c u, rà soát

i b nh đ xácăđ nh s ng

i b nh đ

Thang Long University Library


16
tiêu chu n. Các k t n i gi a mã s c aă ng
ng

i b nh

b nhăánăđãăđ

i b nh

danh sách và mã s

c ki m tra k càng.

B c 3: 250 ng i b nh đ c ch n ng u nhiên trong t ng s ng i b nh
đ tiêu chu n b ng cách dùng ph n m m ch n ng u nhiên đ nătrongăs 406ăng
b nhăđápă ngăđ tiêu chí l a ch năđ iăt
B

i

ng nghiên c u.

c 4: L p k ho ch, m i cán b m i, s p x p ng

i b nh, cán b

ph ng v n, cán b thu th p s li u b nh án.
B

c 5: Tri n khai ph ng v n t i phòng khám c a trung tâm và trích l c

thơng tin b nh án t i phòng nghi p v c aătrungătâmătheoăđúngăk ho ch.
2.5. Ph

ngăpháp thuăth păthôngătin

2.5.1. Công c thu th p s li u
- B câu h i (BCH) ph ng v năng
v n tr c ti pă ng

i b nh :ă

c thi t k s n, ph ng

i b nh, bao g m các thông tin v đ că đi m nhân kh u;

ti n s t ngă huy t áp; l i s ng; ch đ

n;ă hànhă viă nguyă c ,ă hànhă viă d

phịng;ăqătrìnhăđi u tr t ngăhuy t áp; ch năđoánăvàăđi u tr bi n ch ng;
ch năđoánăvàăđi u tr các b nhăkèmătheo…ă (Ph l c 2: B câu h i ph ng

v n ng

i b nh);

- B n trích l c thơng tin b nh án (TLBA):ăđ thu th p m t s thông
tin quan tr ng t b nhăánăđi u tr c aăng
tin mà ng

i b nh, bao g m c m t s thông

i b nh khó nh /khó tr l i khi ph ng v nănh ăqătrìnhăđi u tr ,

ch năđốn,ăphácăđ thu c…ă(Ph l c 3: Phi u trích l c thơng tin b nh án);
2.5.2. K thu t thu th p thông tin
Cácă thôngă tină đ nhă l

ng trong nghiên c uă đ

ph ng v n cá nhân tr c ti păng

c thu th p b ng cách

i b nh THA, k t h p v iăđ i chi u s li u

trong s b nhă án.ă Cácă đi u tra viên ti p xúc tr c ti p và ph ng v nă ng
b nh l năl

t theo trình t câu h iăđãăđ

c thi t k và t p hu n t tr

i

c, liên