Giá trị của ven đôi bờ sông kênh nội thành và “cửa mở” kết nối các trung tâm bằng đường sông

Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

GIÁ TRỊ CỦA VEN ĐÔI BỜ SÔNG KÊNH
NỘI THÀNH VÀ “CỬA MỞ” KẾT NỐI
CÁC TRUNG TÂM BẰNG ĐƯỜNG SƠNG
Nguyễn Kim Toản
Giám Đốc Cơng Ty Thường Nhật (Bus Đường Sơng Sài Gịn)

Cảnh quan đơ thị của thành phố chúng ta bao gồm tất cả các
nét đặc trưng có thể nhìn thấy của Các yếu tố vật lý như địa hình,
sơng kênh rạch…; Các yếu tố con người như các tòa nhà và các
cấu trúc… và Các yếu tố tạm thời như ánh sáng và điều kiện thời
tiết.
Trong đó, cảnh quan sơng nước là một điểm nhấn, nó tiêu
biểu cho cảnh quan đô thị, là linh hồn, là văn hóa của thành phố
chúng ta.

Lịch sử vận tải hơn 300
năm qua, hình thành cùng
lúc với sự hình thành của
vùng đất Gia Định năm
xưa, TPHCM hơm nay, các
dịng sơng kinh rạch đã
đóng góp một phần vơ cùng
quan trọng cho sự phát
triển của vùng đất trù phú
này

282

Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Thành phố có nhiều sơng kênh rạch nên phải
biết chăm chút vun bồi phát triển cảnh quan ven đôi
bờ sông nước. Ở hai bên bờ kè sông, chúng ta cần
tạo thêm nhiều giá trị mảnh xanh, tạo nhiều điểm văn
hóa hội tụ cộng đồng, dịch vụ đô thị và nhất là tạo
thật nhiều “cửa mở” ra sơng nhằm sử dụng hiệu quả
tài ngun sơng nước.
CĨ ĐA TRUNG TÂM THÌ SẼ CĨ ĐA LỘ
TRÌNH, thật vậy, khi có nhiều “cửa mở” ra sơng,
nhiều tuyến hành trình vận chuyển và du lịch đường
thủy sẽ được thành hình thơng qua việc kết nối các vị
trí bến thủy, nhờ đó mà thành phố chúng ta sẽ có
nhiều thêm các giá trị vận tải và du lịch.

Lộ trình tuyến buýt đường sông số 01
Saigon Waterbus

283


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Dựa vào yếu tố tự nhiên sông nước của
mỗi khu vực trong thành phố mà chúng ta sẽ xây
dựng chỉnh chu hạ tầng hệ thống (có kết nối với

các mơ hình giao thơng đường bộ) các bến thuỷ
và các luồng tuyến vận chuyển.
Với “cửa mở” ra sơng từ hệ thống các bến
thuỷ, bằng các mơ hình tàu thuyền, chúng ta kết
nối các khu phức hợp ven sông, khu cảnh quan đô
thị, khu bảo tồn, các khu du lịch miệt vườn, làng
nghề, khu du lịch sinh thái, các khu dân cư, nhà
máy, cảng biển, các đặc khu biển đảo và cả với
các quốc gia liền kề bằng đường sơng, đường
biển.
Chúng ta sẽ tạo ra nhiều mơ hình dịch vụ
vận chuyển đường sông, taxi đường sông, sản
phẩm du lịch đường sơng, tham quan, nghỉ
dưỡng, giải trí, ăn uống trên thuyền, trên bến…
và kết nối với các sản phẩm du lịch khác, góp
phần nâng cao chất lượng sống cho mọi người
dân.
Việc nghiên cứu xây dựng hệ thống bến
thuỷ và luồng tuyến một cách khoa học, đúng kỹ
thuật, phù hợp với điều kiện thuỷ văn, thuỷ triều
của tự nhiên, cùng với việc bảo dưỡng, duy tu,
chăm sóc tốt trong suốt q trình sử dụng, thì

chắc chắn chúng ta đã góp công trong việc bảo vệ
môi trường. Hoạt động trong môi trường sông
nước với tâm thức quý trọng và gần gủi với thiên
nhiên.
Đầu tư xây dựng một hệ thống hạ tầng
phục vụ kinh doanh mà đồng thuận với tự nhiên,
đồng thuận với lịng người, thì hệ thống ấy sẽ

ln có ích cho cộng đồng, từ đó dĩ nhiên là sẽ
mang lại hiệu quả cho nhà đầu tư.
Chúng ta thực hiện Dự án sơng nước với
tiêu chí là tạo ra một hệ thống hạ tầng luồng
tuyến, bến thuỷ chỉnh chu, bền vững và hiện đại,
song song phải thân thiện với môi trường, đồng
thuận với thiên nhiên, đồng thuận với lòng dân
thành phố.
Với sự hiểu biết, tầm nhìn và năng động,
lãnh đạo Đảng, Chính quyền thành phố Hồ Chí
Minh đã định hướng phát triển bền vững về việc
xây dựng hạ tầng luồng tuyến, bến thuỷ, phát
triển giao thông thủy và du lịch đường sông trên
địa bàn thành phố. Đây là tiền đề và là chổ dựa
cho các doanh nghiệp chuyên ngành mạnh dạn
đầu tư lớn với tất cả lòng nhiệt thành chung sức
xây dựng thành phố, đồng thời phát triển doanh
nghiệp, đóng góp ngân sách quốc gia.

Bt sơng Sài Gịn đang chuẩn bị cập vào bến Bình An (Quận 2) để đón trả khách

284


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Hiện nay trên trục sông Sài Gịn nói riêng
và trên tồn mạng lưới giao thơng thủy Thành
phố nói chung, hoạt động vận tải thủy diễn ra khá

nhộn nhịp. Các đơn vị đầu tư xây dựng phát triển
các khu phức hợp có cảnh quang ven sơng, du
lịch đường sông, dịch vụ vận chuyển đường
sông, taxi đường sông… đang mở rộng thị
trường và nhắm tới nhiều đối tượng khách hàng
khác nhau. Tuy nhiên, để hoạt động khai thác
vận tải hành khách bằng đường thủy đảm bảo các
tiêu chí về quản lý, vận hành khai thác theo quy
định của nhà nước, giữ gìn cảnh quan “trên bến,
dưới thuyền”, cần thiết phải xây dựng cơ sở hạ
tầng thiết yếu phát triển loại hình này.
Phát triển giao thơng thủy dựa trên lợi thế
của mạng lưới sông nước, xây dựng hệ thống
luồng tuyến, Nhà ga, Bến thủy sẽ phục vụ hiệu
quả nhu cầu đi lại của người dân Thành phố;

góp phần phát triển lĩnh vực vận tải hành khách
bằng đường thủy nội địa trên địa bàn Thành phố,
hỗ trợ cho hệ thống giao thông đường bộ vốn đã
quá tải; phát triển du lịch đường thủy; hạn chế
tình trạng ách tắc giao thơng và ô nhiễm môi
trường tại nội đô Thành phố; thúc đẩy tăng
trưởng mơi trường du lịch của TP. Hồ Chí Minh.
Du lịch sông nước trở thành lựa chọn
chiến lược tạo lợi thế sở hữu riêng có của TP. Hồ
Chí Minh. Việc đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ
tầng Nhà ga, Bến thủy ngồi việc chia sẻ giao
thơng đường bộ, cịn làm mới, đột phá tăng
trưởng du lịch, góp phần nâng cao chất lượng sản
phẩm dịch vụ du lịch, tăng thêm nhiều sản phảm

dịch vụ hấp dẫn, từ đó tăng thời gian lưu trú, chi
tiêu, mua sắm, ăn uống...của khách du lịch tại
TP.Hồ Chí Minh.

Taxi đường sơng (Saigon Watertaxi) đang phục vụ nhóm khách du lịch nước ngồi du ngoạn trên
sơng Sài Gòn nhằm phát triển du lịch đường thủy.
1) Hệ thống luồng tuyến:

285


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Thành phố Hồ Chí Minh ngày ngày
nghiêng mình soi bóng vào dịng sơng Sài Gịn
rộng lớn và các kênh rạch hiền hồ, xinh đẹp, có
giá trị lịch sử và luôn bao dung, lượt là trãi quanh
thành phố. Sơng nước sẽ chuyển mình giúp thành
phố càng có thêm giá trị, mọi người dân thành
phố càng có thêm chất lượng sống.
Dựa vào điều kiện tự nhiên mà chúng ta xây
dựng hệ thống các luồng tuyến lộ trình kết nối
các TRUNG TÂM (Nhà Ga, Bến thủy) với nhau,
hình thành các TUYẾN ĐƯỜNG THỦY đi về
các hướng phục vụ cho việc phát triển giao thông
thuỷ và du lịch, dịch vụ đường thuỷ.
Dựa trên cơ sở nghiên cứu khoa học về
thuỷ văn, thuỷ triều mà chúng ta đầu tư xây dựng
các hạng mục hạ tầng liên quan hoặc hỗ trợ trực

tiếp cho luồng tuyến như: tỉnh không của cầu, đê
bao, bờ bảo vệ luồng, nạo vét lịng sơng, xây đập
ngăn triều, đặt phao đèn báo dẫn luồng, biển báo
hiệu … nhằm đạt được các tiêu chí như: đủ mớn
nước cho các loại tàu, an tồn đường thuỷ, bảo
vệ mơi trường…
Thiết lập hệ thống luồng tuyến, Nhà ga,
Bến thủy và tạo hợp lý về mặt kỹ thuật, tăng tính
hiệu quả, tạo giá trị cảnh quang, chúng ta cần đầu
tư chiều sâu vào các Nhà ga, Bến Thủy trọng
điểm. Tất cả các Bến trọng điểm trở thành điểm
đến của người dân, khách du lịch vui chơi giá trí
mua sắm ẩm thực... là đầu mối tập trung một
lượng người rất đông di chuyển đến các khu đô
thị, khu du lịch sông nước, biển đảo trong nước
và quốc tế.
2) Hệ thống Nhà ga, Bến thuỷ:
Chúng ta sẽ khảo sát các khu vực nhằm
thu thập thông tin và hiểu rõ điều kiện của các
Nhà ga, Bến thủy, nắm rõ cơ hội và thách thức
trong công tác bố trí các Nhà ga, Bến thủy. Cơng
tác khảo sát sẽ được tiến hành cùng với việc thu
thập hình ảnh thực tế và kiểm tra tất cả thơng tin
có liên quan đến dự án. Sau khi nghiên cứu các
thông tin, chúng tôi sẽ xác định về các vấn đề, và
thông số phát triển của từng khu vực.
Công tác xây dựng phương án bố trí và
thơng số phát triển cho Nhà ga, Bến thủy, chúng
ta sẽ kiểm tra các yêu cầu lưu thông xung quanh
Nhà ga, Bến thủy – khả năng kết nối mơ hình

vận tải đa phương thức, u cầu đỗ xe, số lượng
khách bộ hành cho cả mục đích tải và không tải
của buýt đường sông, v.v. Chúng ta cũng sẽ
nghiên cứu các tiêu chuẩn, các quy chuẩn, các
tiêu chí và u cầu về quy mơ và cách bố trí của
các Nhà ga, Bến thủy. Chúng tơi sẽ tham khảo

286

các điển cứu dự án hệ thống vận tải đường sông
và các thiết kế Nhà ga, Bến thủy tương tự, từ đó
sẽ xem xét các yêu cầu thiết kế thực tế cũng như
khả năng kết hợp mục đích sử dụng đất và dịch
vụ bổ sung vào thiết kế của Nhà ga, Bến thủy.

Vẻ đẹp ga tàu thủy Bạch Đằng Saigon Waterbus
một trong những ga tàu thủy thuộc hệ thống nhà
Ga của tuyến buýt đường sông số 01 (Ảnh Thư
Huỳnh).
Các Nhà ga, Bến thủy sẽ trở thành biểu tượng
chung cho hệ thống tuyến đường sông khi
phương án thiết kế độc đáo và mang tính biểu
tượng. Phương án mặt bằng Nhà ga, Bến thủy
được chọn thể hiện lối ra vào và các vấn đề về
lưu thơng, cùng với các hình phối cảnh và mặt
bằng quy hoạch, cơ hội mà hệ thống mang lại
cũng như cơ hội có thể phát triển kết hợp với hệ
thống vận đường thủy..
Hệ thống hạ tầng đường sông sẽ góp phần nâng
tầm thiết kế của hệ thống đường sơng trong đơ

thị Thành phố Hồ Chí Minh và cải thiện cảnh
quan đô thị ven sông. Các Nhà ga, Bến thủy,
đóng vai trị như những ơ cửa sổ kết nối đô thị và
các con sông, tạo nên sự kết nối hài hịa về tính
thẩm mỹ và phù hợp với định hướng phát triển
thành phố ven sông của Thành phố Hồ Chí Minh.
Mỗi tuyến lộ trình, chúng ta sẽ phải cần khoảng
hơn 10 bến thuỷ đơn/đa chức năng. Các bến thuỷ
đơn/đa chức năng là then chốt để hình thành hệ
thống, là yếu tố quan trọng nhất trong việc phát
triển các dịch vụ vận chuyển, du lịch, cảnh
quang, thưởng ngoạn và cung ứng hậu cần
chuyên ngành … cho việc quản lý vận hành kinh
doanh phát triển Dự án sông nước.


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Việc thành bại về mặt hiệu quả kinh doanh của một Dự án sơng nước;
Việc có đạt được tiêu chí bền vững, văn minh, hiện đại, có góp phần tạo cảnh quang đẹp cho
thành phố hay không là nằm ở việc quy hoạch đầu tư xây dựng hệ thống bến thuỷ có hợp lý, có
chỉnh chu, có thân thiện với mơi trường hay khơng.
a) Đối tượng sử dụng không gian:
 Là điểm dừng của những người sử dụng các tuyến giao thông công cộng đi qua
điểm này: Giao thông đường sông; xe điện mặt đất, BRT, Metro.
 Là điểm đến của những người sử dụng tour du lịch sông nước.
 Là điểm đến của những người sử dụng các dịch vụ khác trên tuyến sông.
 Là điểm đến của cư dân khu vực lân cận sử dụng chức năng công viên.
 Là điểm đến của khách du lịch đường sông, đường biển và khách du lịch khác ở

trong và ngoài nước.
 Là điểm trung chuyển của những đối tượng sử dụng không gian như là lobby của
các nhà hành, khách sạn, khu đô thị trên đảo sử dụng phương tiện giao thông
thuỷ.
b) Chức năng tổng thể:
Chức năng nhà ga:
 Là một điểm cập bến của tàu trên tuyến đường sông (Đây là điểm cập bến quan
trọng trong tuyến đường sông).
 Là một điểm bến tuyến xe điện mặt đất.
 Là một điểm bến tuyến BRT (gần đó).
 Kết nối bến Metro (gần đó).
 Là điểm tập kết các phương tiện giao thông cá nhân để chung chuyển sử dụng các
phương tiện giao thông công cộng.
 Không gian sảnh đón, chờ của khách.
 Khơng gian làm việc cho bộ phận điều hành, quản lý.
Chức năng văn hoá:
 Không gian trưng bày triển lãm (liên quan đến văn hố sơng nước của đơ thị Sài
Gịn).
 Khơng gian bảo tàng (liên quan đến văn hố sơng nước của đơ thị Sài Gịn).
 Khơng gian biểu diễn: biểu diễn trong nhà, ngồi trời (liên quan đến văn hố sơng
nước của đơ thị Sài Gịn).
Chức năng dịch vụ:
 Dịch vụ ẩm thực (giới thiệu ẩm thực địa phương)
 Dịch vụ thương mại (giới thiệu các sản vật địa phương)
 Dịch vụ vui chơi giải trí (nếu có);
 Dịch vụ đơ thị và các dịch vụ hỗ trợ;
 Dịch vụ là sảnh mặt đất (đất liền) kết nối đến các nhà hàng, khách sạn, các khu đô
thị, khu du lịch trên các vùng đảo sơng nước khác; Reception đón trả khách
transit đi đến các vùng cảnh quang sông nước hoặc đi đến các tàu nghỉ dưỡng lớn
đang neo đậu cách xa.

 Dịch vụ Marina - bến du thuyền;
Chức năng kỹ thuật:
 Các hạng mục hạ tầng kỹ thuật đảm bảo vận hành cơng trình. như nhà chờ; cầu
dẫn, phao nổi cập tàu; cung cấp hậu cần, điện nước, nhiên liệu, thực phẩm cho
tàu; neo đậu tàu thuyền kinh doanh, neo đậu tập kết; đón trả hành khách; dịch vụ
neo đậu tàu; trung tâm điều khiển vận hành; khu bảo dưỡng sửa chữa; trung tâm
cứu hộ cứu nạn; trung tâm thông tin, điều phối, huấn luyện, lưu chứa, văn phòng
điều hành; nhà vệ sinh công cộng, bãi đậu xe, dịch vụ công cộng.

287


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Chức năng công viên:





Quảng trường, vườn hoa, đường dạo (nghỉ tĩnh).
Các điểm landmark ngắm toàn cảnh thành phố.
Một số hạng mục vui chơi, giải trí (trẻ con).
Một số hạng mục thương mại dịch vụ nhỏ thuộc cơng viên.

Chức năng văn hố lịch sử:
 Nhấn mạnh khai thác yếu tố sông nước tự nhiên.
 Khai thác yếu tố lịch sử gắn liền hiện trạng…

Hiện tại tuyến buýt đường sông số 01 đã xây dựng 5/12 bến thủy trọng điểm đi vào hoạt động để phát
triển hệ thống giao thơng đường thủy ở thành phố Hồ Chí Minh.

288


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

3) Mơ hình các loại tàu thuyền:
 Thuyền buýt sông;
 Taxi đường sông;
 Thuyền vận chuyển du lịch;
 Thuyền nghỉ dưỡng;
 Thuyền giải trí; Thuyền câu cá; Thuyền thể thao;
 Khách sạn nổi;
 Thuyền phục vụ ăn uống, thưởng ngoạn, sự kiện;
 Thuyền phục vụ chuyên đề; Thuyền tổ chức biểu diền;
 Thuyền dịch vụ hậu cần;
 Thuyền cung ứng kỹ thuật…

Các tiêu chí mà chúng tôi cam kết tuân
thủ:
Về Kỹ thuật, chúng tôi cam kết sự an
tồn; Chúng tơi ln tính tốn tương
thích với điều kiện thời tiết, khí hậu nắng
nóng, mưa nhiều của miền nam;
Về Văn hố, chúng tơi hướng đến văn
hóa cộng đồng, hướng theo giá trị Sài
Gòn 300 năm “trên bến dưới thuyền”.

Chúng tơi ln lắng nghe và cầu thị sự
góp ý về văn hóa, về thẩm mỹ … và xem
đó là then chốt cho q trình nhận diện
thương hiệu;
Về mơi trường, chúng tơi cam kết hồ
họp với thiên nhiên, hịa hợp với lịng
người; Chúng tơi ln ý thức đóng góp
vào cảnh quang đô thị và bảo vệ môi
trường;

289