Công tác quy hoạch và phát triển kè bờ sông Sài Gòn và sông, kênh nội thành và các giải pháp để hoàn thành cơ bản kè sông Sài Gòn, sông và kênh vào năm 2015 trên địa bàn quận Thủ Đức

Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

CÔNG TÁC QUY HOẠCH
VÀ PHÁT TRIỂN KÈ BỜ
SƠNG SÀI GỊN VÀ SƠNG,
KÊNH NỘI THÀNH VÀ
CÁC GIẢI PHÁP ĐỂ HỒN
THÀNH CƠ BẢN KÈ SƠNG
SÀI GỊN, SƠNG VÀ KÊNH
VÀO NĂM 2015 TRÊN ĐỊA
BÀN QUẬN THỦ ĐỨC
UBND Quận Thủ Đức, TP.HCM

Về tổng quan, Quận Thủ Đức là một quận thuộc khu vực
nội thành phát triển, là cửa ngõ phía Đơng – Bắc Thành phố và
giáp ranh với tỉnh Bình Dương. Sau ngày 30-4-1975 là huyện
ngoại thành, năm 1997 huyện Thủ Đức được phân chia thành 3
quận: quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức. Quận Thủ Đức mới có
diện tích 47,76 km2, gồm 12 phường: Linh Đơng, Linh Tây,
Linh Chiểu, Linh Trung, Linh Xuân, Hiệp Bình Chánh, Hiệp
Bình Phước, Tam Phú, Trường Thọ, Bình Chiểu, Bình Thọ,
Tam Bình; dân số qua khảo sát hiện nay khoảng 540.704 người.
Định hướng của quận là trở thành một khu vực bố trí các
trường Đại học và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng
thương mại - dịch vụ; Đặc biệt hiện nay theo định hướng mới
của Thành ủy và Ủy ban nhân dân Thành phố, quận Thủ Đức
thuộc Khu đô thị sáng tạo phía Đơng Thành phố.

240

Về địa hình, Quận Thủ Đức
là một quận ven, có vị trí về phía
Đơng Bắc của Thành phố Hồ Chí
Minh với tổng diện tích tự nhiên là
4.764,89 ha, có 02 dạng địa hình
chính là địa hình gị và địa hình
thấp, trong đó: địa hình vùng thấp
nằm ở khu vực phía Nam quận và
khu vực ven sơng Sài Gịn, có cao
độ từ 0,6m đến 1m, chiếm khoảng
hơn 54% diện tích tồn quận (bao
gồm 7 phường Linh Đơng, Hiệp
Bình Chánh, Hiệp Bình Phước,
Tam Phú, Trường Thọ, Bình
Chiểu, Tam Bình), trong đó diện
tích sơng, kênh, rạch chiếm
khoảng 339,39 ha với hơn 131
tuyến sơng, kênh, rạch tiêu thốt
nước dài khoảng 107km; diện tích
các tuyến đường, hẻm chiếm
khoảng 209,77 ha với 284 tuyến
đường dài khoảng 159,55 km và
1.631 tuyến hẻm dài khoảng
182,75km.
Về chế độ thủy văn, Quận
Thủ Đức thuộc khu vực chịu ảnh
hưởng chế độ bán nhật triều miền
Đông Nam bộ, chịu ảnh hưởng lớn
của thủy triều sơng Sài Gịn, ảnh
hưởng của việc biến đổi khí hậu

như mưa to, bão đã góp phần làm
mực nước tại các sơng, kênh, rạch
dâng cao gây nguy cơ vỡ, tràn bờ
bao.
Do đó, UBND quận đặc biệt quan
tâm đối với công tác Quy hoạch và
phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và
sơng, kênh nội thành và các giải
pháp để hồn thành cơ bản kè sơng
Sài Gịn, sông và kênh vào năm
2015 trên địa bàn quận Thủ Đức.


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

I. Hiện trạng các tuyến sông, kênh, rạch và tình hình sạt lở
trên sơng Sài Gịn:
1. Hiện trạng:
Quy hoạch dọc sơng Sài Gịn: hiện nay, trên địa bàn quận
Thủ Đức có các tuyến sơng, rạch trọng điểm như: sơng Sài
Gịn, sơng Đào, sơng Gị Dưa. Dọc các tuyến sơng, rạch đã
được duyệt phủ kín quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000.
Dọc sơng Sài Gịn chủ yếu là các cơng trình thấp tầng, một
số cơng trình cao tầng tạo điểm nhấn như chung cư Opal
riverside, chung cư 4S Hiệp Bình Chánh. Khơng gian kiến trúc
cảnh quan dọc sông chưa được phát triển để tận dụng được ưu
thế về cảnh quan dọc sơng Sài Gịn.
Tuyến kè, đê bao ngăn lũ ven sơng Sài Gịn chưa đồng bộ,
liền tuyến đảm bảo chống sạt lở, tiêu thoát nước và mỹ quan đơ

thị trong khi tình hình biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức
tạp, mực nước ngày càng dâng cao, nên nhiều đoạn đê bao vẫn
còn nguy cơ sạt lở, xuống cấp; ngập cục bộ tại các dự án. Xen
kẽ có các tuyến kè dọc sơng Sài Gịn, thuộc phường Linh Đông
được triển khai, các tuyến kè thuộc các dự án quy hoạch tỷ lệ
1/500 được triển khai.
Cụ thể, trên địa bàn quận Thủ Đức có tổng số lượng sơng,
kênh, rạch, mương, cống thốt nước khoảng: 496 tuyến với
tổng chiều dài khoảng: 180,49km, trong đó: Sơng Sài Gịn: L=
14,69km; 130 tuyến kênh, rạch: L= 92,358km; 365 tuyến
mương, cống: L=73,442km.
Hiện trạng hệ thống đê bao, các cơng trình cải tạo, nâng cấp
các tuyến bờ bao phục vụ cơng tác phịng chống lụt bão và sạt
lở:
- Hiện trạng hệ thống bờ bao trên địa bàn quận Thủ Đức
chủ yếu đã được đầu tư bằng đất kết hợp Tường chắn Bê tông
cốt thép định hình với tổng chiều dài khoảng 107km.
- Ngồi ra cịn có 03 tuyến bờ bao đã được gia cố bằng
cừ nhựa uPVC: rạch Thủ Đức dài khoảng 172m - phường Linh
Đơng; rạch Gị Dưa dài khoảng L=324m – phường Linh Đông
và rạch Hương Việt dài khoảng 114m - phường Tam Phú;
khoảng 6.000 m của 06 cơng trình cừ nhựa trên rạch Gị Dưa,
rạch Đĩa và rạch Ơng Dầu.
Riêng Sơng Sài Gịn qua địa bàn quận Thủ Đức có chiều
dài khoảng 14.649m, đầu tuyến giáp rạch Vĩnh Bình (tiếp giáp
Tỉnh Bình Dương), cuối tuyến giáp Rạch Chiếc (Quận 2). Trên
đó có 08 Dự án Kè Phịng chống sạt lở, cụ thể như sau:
- 02 Đoạn Kè đã hoàn thành, do Khu đường thủy nội địa
Thành phố đang quản lý, cụ thể:
+ Đọan kè Sơng Sài Gịn (bờ trái, khu vực từ Cầu Đúc

Nhỏ hết ranh Dự án Nhóm nhà ở tại phường Hiệp Bình Phước
(Mai Ngàn)-khu phố 3, phường Hiệp Bình Phước): Tại vị trí
này có hiện trạng là Kè chống sạt lở dài khoảng 219m;
+ Đoạn Kè chống sạt lở ven sơng Sài Gịn, khu phố 8,
phường Linh Đơng: Tại vị trí này có hiện trạng là Kè chống sạt
lở đã hoàn thành dài khoảng 692m.

- 01 Dự án Đê bao ngăn lũ ven
sơng Sài Gịn (cầu Bình Phước đến
Thủ rạch Đức) đã hồn thành
khoảng 350m Bê tơng tường chắn,
do Quận quản lý.
- 04 Dự án Kè do Thành phố và
Quận Thủ Đức đang triển khai 08
đoạn Kè bê tông Dự ứng lực với
tổng chiều dài khoảng 3.210m;
- 01 Dự án kè do Công ty Cổ phần
Vạn Phúc đang đầu tư dài khoảng
3.200m.
2. Tình hình sạt lở bờ sơng Sài
Gịn trong những năm qua:
Như chúng ta biết, Sơng Sài
Gịn dài 256 km, trong đó, Sơng
Sài Gịn chảy qua địa bàn Thành
phố Hồ Chí Minh dài khoảng
80 km bề rộng sông tại thành phố
khoảng 225 m đến 370 m, độ sâu
có chỗ tới 20 m, diện tích lưu vực
trên 5.000 km², chảy qua nhiều
Quận- huyện như Quận 12, Quận

Thủ Đức, Quận Bình Thạnh…
đoạn qua Quận Thủ Đức đã có
nhiều trường hợp bị sạt lở, cụ thể:
- Trong tháng 6 năm 2015,
có sự cố sạt lở bờ sơng Sài Gịn
dài khoảng 10 m, rộng khoảng 2 m
tại địa chỉ: 78/5 - Đường số 1 KP5 - phường Hiệp Bình Phước,
quận Thủ Đức.
- Trong ngày 01 tháng 7
năm 2015, khu vực bờ tả ven sơng
Sài Gịn tại tổ 19, khu phố 5,
phường Hiệp Bình Phước bị sạt lở
với kích thước rộng khoảng 2025m, dài khoảng 100m.
Đồng thời, Sở Giao thông vận
tải đã có Thơng báo số 4654/TBSGTVT ngày 16 tháng 8 năm
2018 về kết quả rà soát, đánh giá
và phân loại các vị trí sạt lở bờ
sơng, kênh, rạch trên địa bàn
Thành phố. Trong đó, Sở Giao
thơng vận tải Thành phố đã xác
định 04 vị trí (cấp độ: 01 vị trí đặt
biệt nguy hiểm, 03 vị trí nguy
hiểm) có nguy cơ sạt lở trên địa
bàn quận Thủ Đức gồm:
- Vị trí 1 (nguy hiểm) là
Sơng Sài Gịn, bờ trái, khu vực nhà

241

Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

thờ Fatima, phường Hiệp Bình Chánh: Tại vị trí này, Ban Quản
lý đầu tư xây dựng cơng trình quận Thủ Đức được UBND quận
Thủ Đức giao làm chủ đầu tư với quy mô chiều dài tuyến
khoảng 995m, kinh phí dự kiến khoảng 275 tỷ đồng.
- Vị trí 2 (nguy hiểm) là Sơng Sài Gịn (bờ trái, Khu vực
ký túc xá Đại học Mỹ thuật, khu phố 8, phường Hiệp Bình
Chánh): Tại vị trí này, Ban Quản lý dự án hạ tầng đô thị Thành
phố đang triển khai thi công dự án đầu tư Kè chống sạt lở. Hiện
nay, đã triển khai đóng cừ BT CT Dự ứng lực dọc tuyến.
- Vị trí 3 (nguy hiểm) là Sơng Sài Gịn( bờ trái, khu vực
đình Bình Phước, ngã ba rạch Vĩnh Bình, khu phố 1, phường
Hiệp Bình Phước): Tại vị trí này, Ban Quản lý dự án hạ tầng đô
thị Thành phố đang triển khai thi công dự án đầu tư Kè chống
sạt lở. Hiện nay, đã triển khai đóng cừ Dự ứng lực dọc tuyến.
- Vị trí 4 (đặc biệt nguy hiểm) là Sơng Sài Gịn (bờ trái,
cuối đường số 7, khu phố 5, phường Hiệp Bình Phước cách cầu
Bình Phước khoảng 1000m về phía hạ lưu): Tại vị trí này, Ban
Quản lý đầu tư xây dựng công công Thủ Đức được UBND
quận Thủ Đức giao làm chủ đầu tư với quy mô chiều dài tuyến
khoảng 700,76m, kinh phí dự kiến khoảng 192 tỷ đồng.
II. Các giải pháp ngắn hạn thực hiện xây dựng, cải tạo kè
bờ sơng Sài Gịn và kênh, rạch:
UBND quận Thủ Đức đã chủ động, tập trung lãnh đạo, chỉ
đạo điều hành; đề ra các giải pháp phù hợp, kịp thời thông qua
việc tổ chức, triển khai thực hiện cơng tác Phịng chống thiên
tai và tìm kiếm cứu nạn trên địa bàn quận Thủ Đức, cụ thể như
sau:

1. Về giải pháp phi công trình:
Vận động nhân dân, các doanh nghiệp, các chủ dự án tích
cực tham gia nạo vét, cải tạo mương, rạch, hệ thống thủy lợi,
gia cố đê bao nhằm góp phần làm tăng khả năng tiêu thoát
nước, chống nước tràn, vỡ bờ bao và bảo vệ môi trường.
UBND Quận đã yêu cầu UBND các phường có bờ bao tập
trung vận động và phối hợp với Phịng Quản lý đơ thị thường
xun kiểm tra, nhắc nhở và xử lý các hành vi xả rác xuống
sơng, kênh, rạch, mương và bít các miệng hố ga thu nước trên
địa bàn và các hành vi lấn chiếm hành lang sơng, kênh, rạch và
cơng trình bờ bao, thủy lợi.
2. Về giải pháp cơng trình:
2.1. Giải pháp Kè Dự ứng lực trên tuyến sơng Sài Gịn:
- Dự án Kè chống sạt lở sơng Sài Gịn Khu phố 8, phường
Linh đơng dài khoảng 692m đã hịan thành đưa vào sử dụng;
- Dự án Đê bao ngăn lũ ven sơng Sài Gịn: Kè chống sạt lở
ven sơng Sài Gịn (đoạn từ đầu rạch cầu Đúc Nhỏ đến giáp dự
án của Công ty Cổ phần ĐT địa ốc Vạn Phúc).
- Dự án Kè chống sạt lở bờ tả ven sông Sài Gịn, khu vực
nhà thờ Fatima, phường Hiệp Bình Chánh, quận Thủ Đức;
- Dự án 5 cống ngăn triều quận Thủ Đức: Dự án 5 cống
ngăn triều quận Thủ Đức do Công ty TNHH MTV Quản lý
Khai thác Dịch vụ Thủy lợi Thành phố làm chủ đầu tư, đã hoàn
thành.

242

- Dự án Đê bao ngăn lũ ven
sơng Sài Gịn (đoạn từ rạch Cầu
Ngang đến khu đô thị Thủ Thiêm):

Dự án Bờ tả sơng Sài Gịn (đoạn
từ rạch Cầu Ngang đến khu đô thị
Thủ Thiêm).
- Dự án 04 đọan bờ bao ven
sơng Sài Gịn, quận Thủ Đức: hiện
nay Thành phố đã tổ chức lựa
chọn nhà thầu thực hiện các gói
thầu xây lắp, tư vấn giám sát và
bảo hiểm cơng trình, đang triển
khai thi công;
2.2.Giải pháp cừ nhựa uPVC:
UBND đã triển khai và đưa vào
sử dụng 09 cơng trình cừ bản nhựa
uPVC trên địa bàn quận Thủ Đức
được UBND Thành phố chấp
thuận chủ trương đầu tư với tổng
chiều dài khoảng 6.000m trên các
tuyến sơng Gị Dưa và kênh rạch
có chức năng tieu thốt nước.
2.3. Giải pháp truyền thống: Bê
tơng tường chắn kết hợp đắp đất
Đối với các tuyến kênh rạch có
chức năng tiêu thốt nước, phịng
chống triều cường, UBND Quận
Thủ Đức thường xun chỉ đạo
UBND 07 phường có đê bao chủ
động, tích cực và thực hiện có hiệu
quả phương châm “bốn tại chỗ”,
“ba sẵn sàng” và tích cực phối hợp
với Cơng ty Trách nhiệm hữu hạn

một thành viên Quản lý khai thác
dịch vụ thủy lợi Thành phố vận
hành 06 cống ngăn triều khi triều
cường lên cao; phối hợp với các
Doanh nghiệp đang đầu tư các Dự
án để nâng cấp, duy tu, sửa chữa
bờ bao nằm trong khu đất quản lý,
sử dụng, đảm bảo khơng để xảy ra
tràn, vỡ bờ bao.
Các cơng trình phịng, chống
thiên tai với kết cấu Bê tơng tường
chắn kết hợp đắp đất trên địa bàn
quận Thủ Đức đã phát huy có hiệu
quả trong việc phịng, chống triều
cường và hạn chế sạt lở bờ bao
ven sông, kênh, rạch trên địa bàn
quận, đến nay có nhiều đợt triều
cường vượt mức báo động III (đạt
+1,71m) nhưng các tuyến bờ bao
ổn định, không bị vỡ bờ bao…


Quy hoạch và phát triển kè bờ sơng Sài Gịn và sơng, kênh nội thành và các giải pháp
để hồn thành cơ bản kè sơng Sài Gịn, sơng và kênh nội thành vào năm 2025

Kết quả đạt được là các cơng trình phịng, chống thiên tai
trên địa bàn quận Thủ Đức đã phát huy hiệu quả tốt trong việc
phòng, chống triều cường và sạt lở đê bao ven sông, kênh, rạch,
không bị vỡ đê bao.
III. Giải pháp dài hạn:

Khu vực dọc sơng Sài Gịn là vị trí chiến lược, có giá trị đặc
biệt, được thiên nhiên ưu đãi cho thành phố mang tên Bác. Nên
cần có định hướng quy hoạch khu vực dọc sông khai thác được
tối đa tiềm năng về sinh thái, cảnh quan, du lịch và giao thông.
Cụ thể, để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất về tổ chức và
quản lý khơng gian cảnh quan trên tồn bộ tuyến sông; thúc đẩy
phát triển kinh tế - xã hội, từng bước hoàn thiện kết cấu hạ tầng
kỹ thuật và cảnh quan, môi trường đô thị theo hướng bền vững,
hài hịa, cần định hướng quy hoạch phát triển khơng gian cảnh
quan dọc sơng Sài Gịn được phù hợp (phát triển ở kết hợp
thương mại dịch vụ, du lịch...) kết hợp nghiên cứu các vị trí bến
cảng, bến thủy nội địa để khai thác tiềm năng du lịch, vận tải
đường sơng Sài Gịn, giảm tải áp lực lưu thơng đường bộ. Đặc
biệt, cần có các chính sách phù hợp nhằm kêu gọi, thu hút các
nguồn lực đầu tư xây dựng các khu vực dọc Sơng Sài Gịn, đẩy
nhanh tiến độ triển khai quy hoạch, góp phần đưa quy hoạch
thành thực tiễn, góp phần phát triển kinh tế xã hội quận Thủ
Đức nói riêng và tồn thành phố nói chung.

243