GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TĂNG TRƯỞNG CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM TRONG QÚA TRÌNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ(NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH NGÀNH DỆT MAY).LUẬN ÁN TIẾN SỸ

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN

H TU N

LU N ÁN TI N SĨ KINH T
GI I PHÁP NÂNG CAO CH T LƯ NG
TĂNG TRƯ"NG CÔNG NGHI$P VI$T NAM
TRONG QUÁ TRÌNH H(I NH P QU C T (NGHIÊN
C+U ðI,N HÌNH NGÀNH D$T MAY)

Chuyên ngành: Kinh t: công nghi=p
Mã sA: 62.31.09.01

NgưJi hưKng dMn khoa hQc:
1. PGS. TS Phan ðăng TuSt
2. PGS. TS Ngô Kim Thanh

HÀ N(IU 2009


L I CAM ðOAN
Tác giW xin cam ñoan ñZ tài Lu[n án “GiWi pháp nâng cao chSt lư_ng
tăng trưang Công nghi=p Vi=t Nam trong quá trình hdi nh[p quAc t: (Nghiên
ceu đifn hình ngành d=t may)” là cơng trình nghiên ceu ñdc l[p cha tác giW
vKi sj hưKng dMn cha PGS.TS. Phan ðăng TuSt và PGS.TS. Ngơ Kim Thanh.
Cơng trình nghiên ceu này đư_c tác giW nghiên ceu và hồn thành tki TrưJng
ðki hQc Kinh t: QuAc dân tl năm 2004 ñ:n 2009.

Các tài li=u tham khWo cW trong nưKc và nưKc ngồi, các do li=u và thơng
tin trong cơng trình nghiên ceu này đư_c tác giW sp dqng đúng quy đsnh,
khơng vi phkm quy ch: bWo m[t cha Nhà nưKc.
K:t quW nghiên ceu cha Lu[n án này chưa tlng đư_c cơng bA trong bSt
kỳ cơng trình nghiên ceu nào khác.
Tác giW xin cam ñoan nhong vSn ñZ nêu trên là hồn tồn đúng sj th[t.
N:u sai, tác giW xin hoàn toàn chsu trách nhi=m.

Tác giW

H Tu n


DANH M C B NG BI U

Tên b ng bi"u

Trang

BWng 2.1: SA lư_ng các doanh nghi=p phq tr_ mdt sA ngành 06/2008

67

BWng 2.2: Công ngh= ngành d=t may Vi=t Nam 06/2008

68

BWng 2.3: SA lư_ng doanh nghi=p d=t may Vi=t Nam theo nguzn sa hou

77

BWng 2.4: Quy mô các doanh nghi=p d=t may Vi=t Nam theo vAn ñiZu l=

78

BWng 2.5: Quy mơ các doanh nghi=p d=t may theo lao đdng

79

BWng 2.6: Cơ cSu sWn ph}m d=t may Vi=t Nam

79

BWng 2.7: Cơ cSu sWn ph}m xuSt kh}u chính

82

BWng 2.8: Cơ cSu doanh nghi=p theo lãnh th€

83

BWng 2.9: Cơ cSu lao ñdng d=t may Vi=t Nam theo giKi tính

87

BWng 2.10: Trình đd lao ñdng ngành d=t – may Vi=t Nam

89

BWng 2.11: Doanh thu ngành d=t may Vi=t Nam

91

BWng 2.12: Ths trưJng xuSt kh}u cha d=t may Vi=t Nam

91

BWng 2.13: Kim ngkch xuSt kh}u cha d=t may Vi=t Nam 2001U2007

92

BWng 2.14: Tình hình nh[p kh}u d=t may Vi=t Nam 2000U2006

97

BWng 2.15: Các ch‚ tiêu ñánh giá hi=u quW sp dqng vAn

104

BWng 3.1: Mdt sA ch‚ tiêu cha ngành d=t may Vi=t Nam ñ:n năm 2015

153


DANH M C BI U ð%

Tên bi"u ñ

Trang

Bifu ñz 1.1: T€ng h_p các vSn ñZ cơ bWn vZ chSt lư_ng tăng trưang

36

Bifu đz 2.1: Cơ cSu ndi bd ngành cơng nghi=p

59

Bifu ñz 2.2: SA doanh nghi=p d=t may theo nguzn sa hou

77

Bifu đz 2.3: Quy mơ các doanh nghi=p d=t may Vi=t Nam theo vAn ñiZu l=

78

Bifu ñz 2.4: Quy mơ các doanh nghi=p theo lao đdng

79

Bifu đz 2.5: Cơ cSu sWn ph}m d=t may Vi=t Nam

80

Bifu ñz 2.6: Cơ cSu sWn ph}m xuSt kh}u chính

82

Bifu đz 2.7: Cơ cSu doanh nghi=p theo lãnh th€

83

Bifu ñz 2.8: Cơ cSu lao ñdng d=t may Vi=t Nam theo giKi tính

88

Bifu ñz 2.9: Ths trưJng xuSt kh}u cha d=t may Vi=t Nam

92

Bifu ñz 2.10: Mô phƒng chu„i giá trs cha sWn ph}m may m…c Vi=t Nam

110

Bifu đz 2.11: Quy trình sWn xuSt và hoàn tSt sWn ph}m d=t may

115


DANH M†C CÁC T‡ VI T TˆT
VI T TˆT

TI NG VI$T

AFTA

Khu vjc m[u dsch tj do ðơng Nam Á

APEC

Di‹n đàn h_p tác kinh t: Châu Á Thái
Bình Dương

ASEAN

Khu Vjc Châu Á Thái Bình Dương.

BTA

Hi=p đsnh thương mki song phương

CCN

Cqm Cơng Nghi=p.

CHDC

Cdng Hoà Dân Chh.

CHLB

Cdng Hoà Liên Bang.

CIF
CMT
CN
CNH, HðH

Phương Thec XuSt Kh}u Không Tham
Gia Vào H= ThAng Phân PhAi.

Asia Pacific Economic Cooperation

Bilateral Trade Agreement

Cost, Insurance & Freight

Cơng Nghi=p.
Cơng Nghi=p Hố, Hi=n ðki Hố.
Cơng Ngh= Thơng Tin.

COD

Nhu C•u Oxy Hố.

CSH

Chh Sa Hou

ðCN

ðifm Cơng Nghi=p.

Chemical Oxygen Demand

Doanh Nghi=p.

DNNN

Doanh Nghi=p Nhà NưKc.

ðTNN

ð•u Tư NưKc ngồi.

EU

Asean Free Trade Area

Phương Thec Gia Cơng XuSt Kh}u.

CNTT

DN

TI NG ANH

Châu Âu.

European Union

FAO

T€ Chec Nông Lương Liên H_p QuAc.

Food and Agriculture Organization

FDI

ð•u Tư Trjc Ti:p NưKc Ngồi

Foreign Direct Investment

FOB

Phương Thec XuSt Kh}u Có Tham Gia
Vào H= ThAng Phân PhAi

Free on Board

GDP

T€ng SWn Ph}m QuAc Ndi.

Gross Domestic Product

GNI

T€ng Thu Nh[p QuAc Dân.

Gross National Income

GNP

T€ng SWn Ph}m QuAc Dân.

Gross National Product

GO

T€ng Giá Trs SWn XuSt.

Gross output


HTX

H_p Tác Xã

ICOR

Ch‚ Tiêu PhWn Ánh Hi=u QuW Sp Dqng
VAn.

KCN
KHCN
NDI

Incremental CapitalUOutput Ratio

Khu Công Nghi=p.
Khoa HQc Công ngh=.
Thu Nh[p QuAc Dân Sp Dqng.

Net Disposable Income

Thu Nh[p QuAc Dân.

National Income

NICs

Các nưKc công nghi=p mKi

Newly Industrialized Countries

OBM

SWn XuSt Nhãn Hi=u GAc.

Original Brand Manufacturing

ODA

VAn vi=n tr_ phát trifn chính thec

Official Development Assistance

ODM

SWn XuSt DưKi Dkng Thi:t K: GAc

Original Design Manufacturing

OEM

SWn XuSt Theo Tiêu Chu}n Khách Hàng

Original Equipment Manufacturing

PTBV

Phát Trifn BZn Vong

R&D

Hokt ðdng Nghiên Ceu Và Trifn Khai

Research and Development

SMEs

Các Doanh Nghi=p Vla Và Nhƒ

Small and medium enterprises

SNA

H= ThAng Tài khoWn QuAc Gia

System of National Accounts

NI

SXCN

SWn XuSt Công Nghi=p

TFP

Y:u TA Năng SuSt Nhân TA T€ng H_p

UNDP

Chương trình phát trifn liên h_p quAc

VA

Total Factor Productivity
United Nations Development
Programme

Giá Trs Gia Tăng.

Value added

WTO

T€ Chec Thương Mki Th: giKi.

World Trade Organization

VINATEX

T[p ðoàn D=t May Vi=t Nam.

Vietnam Textile Company

XHCN

Xã Hdi Chh Nghĩa.


M CL C
TRANG PH† BÌA
L I CAM ðOAN
M†C L†C
DANH M†C CÁC CH• VI T TˆT
DANH M†C B NG BI,U
DANH M†C CÁC HÌNH V–, ð TH—
M" ð˜U
CHƯƠNG 1: CÁC V N ðš CƠ B N Vš TĂNG TRƯ"NG VÀ CH T
LƯ NG TĂNG TRƯ"NG

TRANG

1
9

1.1. Cách ti:p c[n tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang kinh t:
1.1.1. Tăng trư ng kinh t
1.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t theo hư ng b n v ng
1.1.3. M i quan h" gi a tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng
1.1.3.1. Các mơ hình lý thuy:t
1.1.3.2. Các mơ hình thjc nghi=m

9
9
10
14

14
16

1.2. ðánh giá tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang kinh t:
1.2.1. ðánh giá v tăng trư ng kinh t
1.2.1.1. T€ng giá trs sWn xuSt GO
1.2.1.2. T€ng sWn ph}m quAc ndi
1.2.1.3. T€ng thu nh[p quAc dân
1.2.1.4. Thu nh[p bình qn đ•u ngưJi
1.2.2. ðánh giá v ch t lư ng tăng trư ng kinh t
1.2.2.1. ChSt lư_ng tăng trưang trên góc đd các y:u tA kinh t:
1.2.2.2. ChSt lư_ng tăng trưang trên góc đd các vSn đZ xã hdi
1.2.2.3. ChSt lư_ng tăng trưang trên góc đd các vSn đZ vZ mơi trưJng

18
18
19
19
20
20
21
21
25
26

1.3. Các y:u tA tác đdng đ:n tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang
1.3.1. Các y u t kinh t
1.3.2. Các y u t phi kinh t

27

28
33

1.4. Vai trị cha nhà nưKc đAi vKi tăng trưang kinh t:

35

1.5. Bài hQc kinh nghi=m cha mdt sA nưKc vZ thúc ñ}y tăng trưang trong mAi
tương quan vKi yêu c•u nâng cao chSt lư_ng tăng trưang
1.5.1. Bài h+c kinh nghi"m t- mơ hình tăng trư ng c0a Trung Qu c
1.5.2. Bài h+c kinh nghi"m t- mơ hình tăng trư ng c0a Thái Lan

37

CHƯƠNG 2: CH T LƯ NG TĂNG TRƯ"NG CÔNG NGHI$P VI$T
NAM – NGHIÊN C+U ðI,N HÌNH NGÀNH D$T MAY

51

2.1. Công nghi=p Vi=t Nam
2.1.1. T3ng quan v Công nghi"p Vi"t Nam
2.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng c0a Công nghi"p Vi"t Nam
2.1.2.1. Nhìn tl khía cknh kinh t:

51
51
57
57

37

43


2.1.2.2. Nhìn tl khía cknh xã hdi
2.1.2.3. Nhìn tl khía cknh môi trưJng
2.1.3. ðánh giá t3ng quát

69
71
73

2.2. Ngành d=t may Vi=t Nam
2.2.1. Quá trình phát tri;n ngành d"t may Vi"t Nam
2.2.2. Hi"n tr>ng phát tri;n ngành may m?c Vi"t Nam
2.2.2.1. Quy mô và năng ljc sWn xuSt
2.2.2.2. Phân bA doanh nghi=p may m…c theo lãnh th€
2.2.2.3. Trình đd cơng ngh= và trang thi:t bs sWn xuSt
2.2.2.4. Nguzn nhân ljc ngành d=t may
2.2.2.5. Ths trưJng và kim ngkch xuSt kh}u
2.2.2.6. ð•u tư vào d=t may Vi=t Nam
2.2.2.7. Công nghi=p phq tr_ may m…c
2.2.2.8. T€ chec quWn lý ngành may m…c
2.2.2.9. ðánh giá t€ng quát

75
75
76
76
82
84

87
90
93
95
97
99

2.3. ChSt lư_ng tăng trưang ngành d=t may Vi=t Nam
2.3.1. ðánh giá ch t lư ng tăng trư ng theo các tiêu chí kinh t
2.3.2. Ch t lư ng tăng trư ng đánh giá theo tiêu chí xã hEi
2.3.3. Ch t lư ng tăng trư ng ñánh giá theo tiêu chí mơi trưFng

101
101
117
119

2.4. Các nhân tA tác đdng ñ:n chSt lư_ng tăng trưang ngành d=t may Vi=t
Nam
2.4.1. Các nhân t bên ngồi
2.4.2. Các nhân t bên trong

124

2.5. Mơ hình tăng trưang cơng nghi=p d=t may cha mdt sA nưKc và bài hQc
cho Vi=t Nam
2.5.1. Mơ hình c0a Trung Qu c
2.5.2. Mơ hình c0a Hn ðE
2.5.3. Mơ hình c0a Thái Lan
2.5.4. Bài h+c kinh nghi"m cho Vi"t Nam

134

CHƯƠNG 3: NÂNG CAO CH T LƯ NG TĂNG TRƯ"NG NGÀNH
D$T MAY VI$T NAM TRONG B I C NH H(I NH P

146

3.1. Quan ñifm, ñsnh hưKng và mqc tiêu nâng cao chSt lư_ng tăng trưang
ngành d=t may Vi=t nam trong bAi cWnh hdi nh[p
3.1.1. Quan ñi;m
3.1.2. MEt s ñJnh hư ng dài h>n
3.1.2.1. ðsnh hưKng t€ng thf
3.1.2.2. ðsnh hưKng sWn ph}m chh y:u, lãnh th€ và nguyên phq li=u
3.1.3. MKc tiêu phát tri;n ñ n năm 2015
3.1.3.1. Mqc tiêu t€ng quát
3.1.3.2. Mqc tiêu cq thf

146

3.2. GiWi pháp nâng cao chSt lư_ng tăng trưang ngành may m…c Vi=t Nam
trong nhong năm tKi
3.2.1. Phát tri;n công nghi"p phK tr

153

124
129

134

137
139
140

146
148
148
150
152
152
153

154


3.2.2. Phát tri;n công nghi"p thFi trang
3.2.3. Tăng năng lNc c>nh tranh tồn ngành
3.2.4. Tăng cưFng chính sách sOn xu t ++ và liên k t sOn xu t
3.2.5. Phát tri;n theo hư ng thân thi"n môi trưFng
3.2.6. GiOi pháp v quOn lý
3.2.7. GiOi pháp v nhân sN
3.2.8. GiOi pháp v tài chính
3.2.9. GiOi pháp v marketing

160
161
164
165
169
171

174
178

3.3. Ki:n nghs các chính sách quWn lý vĩ mơ đAi vKi ngành d=t may

181

K T LU N
DANH M†C TÀI LI$U THAM KH O

184
186


1

M' ð(U

1. S, c.n thi1t c2a lu4n án
Ngành d=t may Vi=t Nam có bZ dày lsch sp phát trifn, đóng góp quan trQng
trong chi:n lư_c phát trifn kinh t:, xã hdi cha ñSt nưKc, thf hi=n rõ nét a hai
ñifm n€i b[t là giWi quy:t các vSn ñZ liên quan ñ:n lao ñdng và ñsnh vs kim
ngkch xuSt kh}u cha Vi=t Nam trong bWn ñz thương mki quAc t:. Năm 2007,
ngành d=t may Vi=t Nam sp dqng hơn 2 tri=u lao đdng (chưa kf lao đdng hd gia
đình a các vùng nơng thơn), đang đeng the 10 trong sA 153 xuSt kh}u sWn ph}m
d=t may và ñeng the hai vZ kim ngkch xuSt kh}u cha Vi=t Nam sau d•u thơ vKi
t€ng kim ngkch xuSt kh}u ñkt 7,78 t USD [6]. Trong suAt nhiZu năm, ngành
ln đkt tAc đd tăng trưang cao; giai đokn 1996U2000 đkt 13,87%/năm, giai đokn
2001U2005 đkt g•n 17%/năm [5].
Thi:t bs, dây chuyZn sWn xuSt cha ngành ñã ñư_c chú trQng ñ•u tư, ñ€i mKi.

Ths trưJng xuSt kh}u và khách hàng tương đAi €n đsnh, khách hàng chính là khu
vjc ðơng Âu, M¥ và EU. Theo đánh giá cha các chuyên gia kinh t: quAc t:, vKi
ñiZu ki=n kinh t: – xã hdi cha Vi=t Nam, trong mdt sA năm tKi, ngành d=t may
vMn chi:m vs trí quan trQng trong cơ cSu công nghi=p và là mdt trong nhong
ngành có l_i th: cknh tranh so vKi các nưKc trong khu vjc và quAc t: do suSt đ•u
tư thSp, giá nhân cơng r¦ và đang có cơ hdi lKn ñf phát trifn ths trưJng. Tuy
nhiên, chSt lư_ng tăng trưang cha ngành vMn là mAi quan ngki trong bAi cWnh hdi
nh[p khu vjc và quAc t:, ñ…c bi=t là ñeng trưKc nguy cơ cknh tranh gay g§t cha
“ngưJi láng giZng” Trung QuAc U cưJng quAc d=t may ñang ñ€ hzi chuông cWnh
báo cho ngành d=t may khu vjc và quAc t:.
M…c dù, cơng ngh= sWn xuSt tl khâu d=t đ:n may đã đư_c chú trQng đ•u tư
hơn, song nhìn chung vMn a mec trung bình và thSp so vKi khu vjc. Công ngh=
nhudm và may các sWn ph}m cao cSp ch[m đư_c cWi ti:n, chh y:u là cơng ngh=
trung bình. GiWi quy:t hơn 2 tri=u lao ñdng nhưng t l= lao đdng tay nghZ cao, có


2

k¥ năng k¥ xWo là rSt thSp. Cơng nghi=p phq tr_ ngành d=t may chưa phát trifn
m…c dù đã có nhiZu n„ ljc trong nhiZu năm. ð:n cuAi năm 2006 ngành vMn phWi
nh[p kh}u tKi 90% bơng, g•n 100% các loki xơ s_i t€ng h_p, hố chSt thuAc
nhudm, máy móc, thi:t bs và phq tùng, 70% vWi và 50% U 70% các loki phq li=u
cho may xuSt kh}u [6]. ðây là nhong nguyên nhân cơ bWn dMn ñ:n hi=u quW sWn
xuSt kinh doanh ngành d=t may thSp; giá trs gia tăng (VA) thSp, t suSt giá trs gia
tăng trên giá trs sWn xuSt cơng nghi=p (VA/GO) có xu hưKng giWm, t suSt l_i
nhu[n có đư_c tl khoWng 5% đ:n 10% chh y:u t[p trung vào khâu sWn xuSt gia
công [24], phân bA không gian chưa thjc sj h_p lý tăng thêm các sec ép các vSn
đZ xã hdi, và mơi trưJng mơi sinh đang bs Wnh hưang nghiêm trQng...
Gia nh[p WTO, ngnh d=t may Vi=t Nam să cú nhiZu thu[n l_i và cơ hdi;
chh đdng hơn trong q trình phát trifn ths trưJng nưKc ngồi, đ…c bi=t là giWm

áp ljc tl các nhà cung cSp nguyên phq li=u nưKc ngoài, giWm chi phí sWn xuSt và
tăng sec cknh tranh cha các sWn ph}m thông qua công cq giá cW. Tuy nhiờn,
ngnh să phWi ủAi mt vKi nhiZu thỏch thec khi mà chúng ta vMn là “cơng xưang”
cha th: giKi.
Chính phh Vi=t Nam ñã bãi bƒ các bi=n pháp h„ tr_ ngành d=t may theo
Quy:t ñsnh 55/CP và nhong qui ñsnh trái vKi WTO, như v[y hàng rào bWo hd d=t
may trong nưKc khơng cịn, thu: nh[p kh}u giWm (cam k:t thu: suSt đAi vKi sWn
ph}m may cịn 20%, vWi cịn 12%, s_i còn 5%) nên các nhà sWn xuSt phWi cknh
tranh quy:t li=t vKi hàng ngoki nh[p trong vi=c tranh giành ths trưJng trong
nưKc; n:u cam k:t trong vòng DOHA thu: đ‚nh, thu: cao, thu: leo thang giWm
ngay thì các nh sWn xuSt să gp nhiZu khú khn, ủ}y cỏc doanh nghi=p phq tr_
trong nưKc ñeng trưKc nguy cơ “ch:t yfu”.
Tuy Hoa Kỳ ñzng ý bƒ hkn ngkch cho Vi=t Nam nhưng lki áp dqng cơ ch:
giám sát hàng d=t may nh[p kh}u tl Vi=t Nam và có thf ti:n hành ñiZu tra chAng
bán phá giá. ðiZu này làm cho không nhong các doanh nghi=p Vi=t Nam mà cW


3

các nhà nh[p kh}u, bán l¦ Hoa Kỳ lo ngki gây tâm lý hoang mang vZ tính bSt €n
đsnh, rhi ro cha ths trưJng làm giWm đơn hàng và đ•u t vo lnh vjc ny.
Nhong tỏc ủdng ủú să l nhong nguy cơ phá v© đsnh hưKng bZn vong cha
cSu trúc ndi bd ngành, giWm năng ljc cknh tranh dMn ñ:n giWm chSt lư_ng cha
ngành d=t may Vi=t Nam. Vì v[y, nghiên ceu sinh lja chQn ñZ tài “GiWi pháp
nâng cao chSt lư_ng tăng trưang Công nghi=p Vi=t Nam trong q trình hdi nh[p
quAc t: (Nghiên ceu đifn hình tl ngành d=t may Vi=t Nam)”.
2. M7c tiêu nghiên c8u
Lu[n án nghiên ceu nhªm các mqc tiêu sau:
U H= thAng hóa lý lu[n vZ tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang, xây djng
các quan đifm vZ chSt lư_ng tăng trưang cơng nghi=p trong ñiZu ki=n mKi.

U ðánh giá thjc trkng tăng trưang cha cơng nghi=p Vi=t Nam nói chung,
ngành d=t may nói riêng, tl đó phân tích chSt lư_ng tăng trưang cha ngành trong
tương quan vKi sj phát trifn ngành d=t may mdt sA nưKc thơng qua các tiêu chí
kinh t:, xã hdi và mơi trưJng.
U Xây djng các quan đifm nâng cao chSt lư_ng tăng trưang ngành d=t may
Vi=t Nam trong khuôn kh€ các cam k:t hdi nh[p kinh t: quAc t:, đifn hình là các
cam k:t WTO.
U ðZ xuSt các giWi pháp a cSp ngành và cSp doanh nghi=p nhªm nâng cao
chSt lư_ng tăng trưang cha ngành d=t may trong thJi kỳ h[u WTO.
3. T:ng quan các nghiên c8u đã có
3.1. Các nghiên c u ngồi nư c
VSn đZ tăng trưang kinh t: ñã ñư_c nhiZu nhà nghiên ceu phát trifn qua
nhiZu giai ñokn vKi nhong sj khác bi=t nhSt đsnh vZ quan đifm. Nhìn chung, các
lý thuy:t đã nghiên ceu cho rªng: tăng trưang kinh t: là sj gia tăng thu nh[p hay
sWn lư_ng đư_c tính cho tồn bd nZn kinh t: trong mdt khoWng thJi gian nhSt
ñsnh (thưJng là mdt năm). Tăng trưang kinh t: có thf bifu ths bªng sA tuy=t đAi
(quy mơ tăng trưang) ho…c sA tương đAi (t l= tăng trưang). Quy mơ tăng trưang


4

phWn ánh sj gia tăng nhiZu hay ít, cịn tAc ñd tăng trưang ñư_c sp dqng vKi ý
nghĩa so sánh tương ñAi và phWn ánh sj gia tăng nhanh hay ch[m gioa các thJi
kỳ.
Theo đó, mơ hình cha Hagen đã nhSn mknh vào các y:u tA phi kinh t: là cơ
sa gây ra nhong bi:n ñ€i và tăng trưang trong nhiZu ngành lĩnh vjc, mơ hình cha
Harrod Dorma thì nhSn mknh ñ:n y:u tA vAn, Parker nhSn mknh ñ:n nguzn ljc,
Schumpeter và Solow lki nhSn mknh đ:n y:u tA cơng ngh=, Rosentein và Rodan
thì cho rªng vSn đZ quy mơ là quan trQng, cịn Solrltz thì lki chú y đ:n vi=c đ•u
tư cho nguzn nhân ljc. Mơ hình cha Rostow cũng giúp cho chúng ta phân tích rõ

nét hơn vZ các giai đokn tăng trưang. M„i mơ hình tăng trưang ñZu có nhong
cách ti:p c[n và lu[n giWi có cơ sa khoa hQc cha mình. ðiZu này cheng tƒ vSn ñZ
tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang ñang là vSn đZ rSt phec tkp.
Bên cknh nhong mơ hình lý thuy:t cịn có nhong mơ hình thjc nghi=m mà
nhiZu nưKc đang phát trifn đã áp dqng thành cơng trong nhong th[p k qua.
NgưJi ta chia các chi:n lư_c tăng trưang cha ngành theo nhiZu loki khác nhau.
Các chi:n lư_c tăng trưang khép kín và các chi:n lư_c tăng trưang ma. Các
chi:n lư_c tăng trưang khép kín đZu có xu th: lSy ths trưJng trong nưKc và các
nguzn ljc trong nưKc làm cơ sa thúc ñ}y sj tăng trưang. Các chi:n lư_c tăng
trưang ma nhªm hưKng hokt đdng sWn xuSt kinh doanh ra ths trưJng quAc t: và
khuy:n khích đ•u tư nưKc ngồi. M„i loki đZu có thu[n l_i và nhong cWn tra nhSt
đsnh trong q trình tăng trưang. Ngày nay, h•u h:t các nưKc ñang phát trifn và
kf cW các nưKc phát trifn ñZu áp dqng k:t h_p ho…c chuyfn ti:p và h„ tr_ cW hai
cách ti:p c[n vZ chSt lư_ng tăng trưang.
XuSt phát tl yêu c•u khách quan cha phát trifn kinh t: xã hdi, các nghiên
ceu vZ chSt lư_ng tng trang bĐt ủãu xuSt hi=n cuAi nhong nm 90, trên cơ sa
k: thla các nghiên ceu vZ tăng trưang đã có.
Thomas, Dailami và Dhareshwar (2004) cho rªng: chSt lư_ng tăng trưang
đư_c thf hi=n trên hai khía cknh: tAc đd tăng trưang cao c•n đư_c duy trì trong


5

dài hkn và tăng trưang c•n phWi đóng góp trjc ti:p vào cWi thi=n mdt cách bZn
vong và xố đói giWm nghèo.
Theo Lucas (1993), Sen (1999), Stiglitz (2000), cùng vKi quá trình tăng
trưang, chSt lư_ng tăng trưang bifu hi=n t[p trung a các tiêu chu}n chính sau: (I)
y:u tA năng suSt nhân tA t€ng h_p (TFP) cao, ñWm bWo cho vi=c duy trì tAc đd
tăng trưang dài hkn và tránh ñư_c nhong bi:n ñdng bên ngoài; (II) tăng trưang
phWi ñWm bWo nâng cao hi=u quW kinh t: và nâng cao năng ljc cknh tranh cha nZn

kinh t:; (III) tăng trưang ñi kèm vKi phát trifn môi trưJng bZn vong; (IV) tăng
trưang h„ tr_ cho thf ch: dân chh ln đ€i mKi, đ:n lư_t nó thúc đ}y tăng trưang
a t l= cao hơn; (V) tăng trưang phWi ñkt ñư_c mqc tiêu cWi thi=n phúc l_i xã hdi
và xố đói giWm nghèo.
3.2. Các nghiên c u trong nư c
ð:n nay, a Vi=t Nam đã có rSt nhiZu cơng trình nghiên ceu lý lu[n và thjc
ti‹n vZ tăng trưang kinh t: như: tăng trưang kinh t: các ngành, tăng trưang kinh
t: vùng, miZn, ñsa phương, tăng trưang kinh t: xã hdi... Chính sách ñ€i mKi kinh
t: U xã hdi cho phép chuyfn hưKng quWn lý tl cơ ch: t[p trung, quan liêu sang cơ
ch: phi t[p trung, đsnh hưKng ths trưJng. Bài tốn chSt lư_ng tăng trưang trong
cơ ch: mKi ñư_c ñ…t ra theo cách ti:p c[n mKi.
Tong cuAn “TAc ñd và chSt lư_ng tăng trưang kinh t: a Vi=t Nam” GS.TS.
Nguy‹n Văn Nam và PGS.TS. Tr•n ThQ ðkt t€ng h_p sáu quan ñifm chSt lư_ng
tăng trưang kinh t: và xây djng h= thAng tiêu chí đánh giá tăng trưang và chSt
lư_ng kinh t: như: t€ng giá trs sWn xuSt hay còn gQi giá trs sWn xuSt công nghi=p
GO (GO – Gross Output), t€ng sWn ph}m quAc ndi (GDP – Gross Domestic
Product), giá trs gia tăng VA, t€ng thu nh[p quAc dân (GNI – Gross National
Income), thu nh[p bình qn đ•u ngưJi... và mdt sA các tiêu chí đsnh tính như:
xóa đói giWm nghèo, phúc l_i xã hdi, cơng bªng xã hdi, mơi trưJng mơi sinh...
Báo cáo đZ tài nghiên ceu “ChSt lư_ng tăng trưang kinh t: U mdt sA đánh
giá ban đ•u cho Vi=t Nam” cha tác giW Nguy‹n Ths Tu= Anh và Lê Xuân Bá


6

cũng ñã ñưa ra quan ñifm riêng vZ chSt lư_ng tăng trưang kinh t: và t[p trung
vào ba vSn ñZ: (i) hình thái đ•u tư vào hình thành tài sWn vAn v[t chSt và vAn con
ngưJi, (ii) nh[n dkng mô hình tăng trưang kinh t: Vi=t Nam, chú trQng vào vAn
con ngưJi và phân tích di‹n bi:n bSt bình đ-ng vZ phân phAi thu nh[p.
Báo cáo ñZ tài nghiên ceu cSp Bd “KhWo sát, ñánh giá và ñZ xuSt các giWi

pháp nâng cao chSt lư_ng tăng trưang ngành d=t may Vi=t Nam” cha PGS.TS
Ngô Kim Thanh và Hz TuSn cũng ñã t€ng h_p nhong lý lu[n cơ bWn vZ tăng
trưang và chSt lư_ng tăng trưang, eng dqng cho khung phân tích ngành d=t may,
phân tích các nhân tA tác đdng đ:n chSt lư_ng tăng trưang; tài chính, nguzn nhân
ljc, cơng ngh=, tài nguyên, thf ch: chính trs, xã hdi, văn hóa...
4. ð?i tưAng, phDm vi nghiên c8u
U Lu[n án nghiên ceu t€ng quan ngành d=t may Vi=t Nam, ñánh giá chSt
lư_ng tăng trưang ngành d=t may Vi=t Nam thông qua nghiên ceu đifn hình các
doanh nghi=p thudc T[p đồn d=t may Vi=t Nam (VINATEX).
U VKi hơn 2000 doanh nghi=p d=t may thudc các thành ph•n kinh t: trên cW
nưKc, lu[n án t[p trung nghiên ceu trong phkm vi các doanh nghi=p d=t may
thudc T[p đồn d=t may Vi=t Nam.
Lu[n án lSy ngành d=t may làm nghiên ceu đifn hình cho chSt lư_ng tăng
trưang công nghi=p Vi=t Nam bai mdt sA lý do cơ bWn sau:
The nhSt, d=t may là ngành công nghi=p quan trQng trong nZn kinh t: Vi=t
Nam thf hi=n a mdt sA ch‚ tiêu kinh t: như: đóng góp lKn vào GDP quAc gia,
kim ngkch xuSt kh}u lKn, chi:m t trQng cao the nhì trong t€ng kim ngkch xuSt
kh}u cW nưKc...
The hai, d=t may ñư_c ñánh giá là ngành tko ra giá trs gia tăng thSp, ch‚ sA
giá trs gia tăng trên t€ng giá trs sWn xuSt công nghi=p (VA/GO) cha ngành có xu
hưKng giWm d•n, h= sA ICOR cao, t suSt l_i nhu[n thSp (khoWng 5% – 10%) [5].
The ba, đây là ngành cơng nghi=p thudc “th: h= công nghi=p the nhSt” –
công ngh= thSp, thâm dqng lao ñdng nhưng vMn gio ñư_c l_i th: cknh tranh và


7

tko đà cho q trình phát trifn “th: h= cơng nghi=p the hai” nhªm đ}y nhanh
cơng nghi=p hóa, hi=n đki hóa đSt nưKc.
The tư, ngành d=t may có vai trị rSt quan trQng trong q trình giWi quy:t

các vSn đZ xã hdi. Trjc ti:p và gián ti:p tko vi=c làm cho lao đdng nơng nghi=p
nơng thơn, tko tích lũy và an sinh xã hdi.
The năm, d=t may là mdt trong nhong ngành công nghi=p gây ô nhi‹m môi
trưJng, môi sinh nghiêm trQng bai trình đd cơng ngh= thSp, q trình cWi ti:n và
đ€i mKi cơng ngh= di‹n ra khá ch[m chkp.
5. Phương pháp nghiên c8u
VKi mqc tiêu ñ…t ra, ñZ tài eng dqng mdt sA phương pháp nghiên ceu kinh
t: thơng dqng như: phương pháp thAng kê, phương pháp điZu tra khWo sát,
phương pháp phƒng vSn, phương pháp phân tích, phương pháp dj báo...
6. ðóng góp c2a lu4n án
The nhSt, tl vi=c h= thAng hóa cơ sa lý lu[n tương ñAi ñ•y ñh vZ tAc ñd và
chSt lư_ng tăng trưang, tác giW ñã ñưa ra quan ñifm cá nhân vZ tăng trưang và
chSt lư_ng tăng trưang kinh t: Vi=t Nam trong bAi cWnh mKi và trong ñiZu ki=n
ñ…c thù cha Vi=t Nam.
The hai, tl vi=c eng dqng mơ hình chu„i giá trs, lu[n án “phân khúc” rõ các
ñokn giá trs ñf phân tích và ñánh giá chSt lư_ng tăng trưang ngành d=t may Vi=t
Nam trong chu„i giá trs tồn c•u. Không ch‚ các doanh nghi=p mà các cơ quan
quWn lý nhà nưKc, các cơ quan nghiên ceu chính sách ngành có thf nh[n di=n
đư_c các phân đokn và phương thec ma rdng các phân đokn trong chu„i giá trs
tl đó có thf đưa ra các chính sách phát trifn phù h_p hơn vKi ndi ljc ngành cũng
như bAi cWnh kinh doanh mKi.
The ba, lu[n án ñưa ra các quan ñifm ñdc l[p vZ nâng cao chSt lư_ng ngành
d=t may Vi=t Nam trong bAi cWnh mKi – h[u WTO.
The tư, tl nhong lu[n đifm phân tích chu„i giá trs ngành, lu[n án ñZ xuSt
các giWi pháp nâng cao chSt lư_ng tăng trưang ngành d=t may Vi=t Nam trung và


8

dài hkn. ð…c bi=t là các giWi pháp mKi như phát trifn công nghi=p h„ tr_, phát

trifn công nghi=p thJi trang làm đifm tja cho q trình nâng cao khW năng thi:t
k: sWn ph}m, phát trifn các hokt ñdng marketing ñf xây djng và phát trifn
thương hi=u…
7. K1t c u c2a lu4n án
Ndi dung cơ bWn cha lu[n án ñư_c chia làm ba chương:
Chương 1: Các vSn ñZ cơ bWn vZ tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang
Chương 2: ChSt lư_ng tăng trưang cơng nghi=p Vi=t Nam – Nghiên ceu
đifn hình ngành d=t may
Chương 3: Nâng cao chSt lư_ng tăng trưang công nghi=p Vi=t Nam trong
bAi cWnh hdi nh[p


9

CHƯƠNG 1
CÁC VON ðP CƠ B N VP TĂNG TRƯ'NG
VÀ CHOT LƯSNG TĂNG TRƯ'NG
1.1. Cách ti1p c4n tăng trưUng và ch t lưAng tăng trưUng kinh t1
1.1.1. Tăng trư ng kinh t
Tăng trưang kinh t: là mdt trong nhong vSn ñZ cơ bWn cha lý lu[n vZ phát
trifn kinh t:. Cùng vKi thJi gian, quan ni=m vZ vSn ñZ này cũng ngày càng hồn
thi=n hơn. Mqc tiêu hàng đ•u cha tSt cW các nưKc trên th: giKi là tăng trưang và
phát trifn kinh t:, nó là thưKc đo chh y:u vZ sj ti:n bd trong m„i giai ñokn cha
tlng quAc gia. ðiZu này càng có ý nghĩa quan trQng đAi vKi các nưKc đang phát
trifn trong q trình theo đu€i mqc tiêu ti:n ksp và hdi nh[p vKi các nưKc phát
trifn. Chính vì v[y vSn đZ nh[n thec đúng đ§n vZ tăng trưang kinh t: và sp dqng
có hi=u quW nhong kinh nghi=m vZ nghiên ceu, hokch đsnh chính sách tăng
trưang kinh t: là rSt quan trQng và c•n thi:t.
Tăng trưang kinh t: là sj gia tăng thu nh[p hay sWn lư_ng đư_c tính cho
tồn bd nZn kinh t: trong mdt khoWng thJi gian nhSt ñsnh (thưJng là mdt năm).

Tăng trưang kinh t: có thf bifu ths bªng sA tuy=t ñAi (quy mô tăng trưang) ho…c
sA tương ñAi (t l= tăng trưang). Quy mô tăng trưang phWn ánh sj gia tăng nhiZu
hay ít, cịn tAc đd tăng trưang đư_c sp dqng vKi ý nghĩa so sánh tương ñAi và
phWn ánh sj gia tăng nhanh hay ch[m gioa các thJi kỳ.
Tăng trưang kinh t: đư_c xem xét dưKi góc đd sA lư_ng và chSt lư_ng. M…t
sA lư_ng cha tăng trưang kinh t: là bifu hi=n bên ngoài cha sj tăng trưang, nó
chính là sj gia tăng thu nh[p hay sWn lư_ng đư_c tính cho tồn bd nZn kinh t: và
đư_c phWn ánh thơng qua các ch‚ tiêu đánh giá quy mơ và tAc đd tăng trưang thu
nh[p. N:u xét vZ góc đd tồn nZn kinh t: thì thu nh[p thưJng đư_c thf hi=n dưKi
dkng giá trs: có thf là t€ng giá trs thu nh[p, ho…c có thf là thu nh[p bình qn
trên đ•u ngưJi. Các ch‚ tiêu giá trs phWn ánh tăng trưang theo h= thAng tài khoWn
quAc gia (SNA) bao gzm: T€ng giá trs sWn xuSt (GO U Gross output), t€ng sWn


10

ph}m quAc ndi (GDP U Gross domestic product), t€ng thu nh[p quAc dân (GNI U
Gross national income), thu nh[p quAc dân (NI U National Income), thu nh[p
quAc dân sp dqng (NDI – National Disposable Income); trong đó ch‚ tiêu GDP
thưJng là ch‚ tiêu quan trQng nhSt. N:u quy mô và tAc ñd cha các ch‚ tiêu phWn
ánh t€ng thu nh[p và thu nh[p bình qn đ•u ngưJi cao, có thf nói, đó là bifu
hi=n tích cjc vZ m…t lư_ng cha tăng trưang kinh t:.
Như v[y, bWn chSt cha tăng trưang là phWn ánh sj thay ñ€i vZ lư_ng cha
nZn kinh t:. Ngày nay, u c•u tăng trưang kinh t: đư_c g§n liZn vKi tính bZn
vong hay vi=c bWo đWm chSt lư_ng tăng trưang ngày càng cao. Theo khía cknh
này, điZu ñư_c nhSn mknh nhiZu hơn ñó là sj gia tăng liên tqc, có hi=u quW cha
ch‚ tiêu quy mơ và tAc đd tăng thu nh[p bình qn đ•u ngưJi. Hơn th: noa, q
trình Sy phWi đư_c tko nên bai nhân tA đóng vai trị quy:t đsnh là khoa hQc, cơng
ngh= và vAn nhân ljc trong ñiZu ki=n mdt cơ cSu kinh t: h_p lý.
1.1.2. Ch t lư ng tăng trư ng kinh t theo hư ng b n v"ng

Tl trưKc đ:n nay có nhiZu mơ hình vZ tăng trưang kinh t: đã đư_c hình
thành và hồn thi=n. Tuy nhiên, các lý thuy:t và mơ hình này chh y:u t[p trung
phân tích đánh giá sj tăng trưang vZ sA lư_ng. Mdt vSn đZ rSt quan trQng cha
tăng trưang kinh t: ngồi tAc đd tăng trưang đó là chSt lư_ng tăng trưang thỡ mKi
ủ_c nhĐc ủ:n nhiZu trong thJi gian gãn ủõy.
Cú rSt nhiZu quan ñifm khác nhau vZ chSt lư_ng tăng trưang. Có quan đifm
cho rªng, chSt lư_ng tăng trưang kinh t: ủỏnh giỏ a ủãu ra, thf hi=n bêng k:t quW
ñkt ñư_c qua tăng trưang kinh t: như chSt lư_ng cudc sAng đư_c cWi thi=n, sj
bình đ-ng trong phân phAi thu nh[p, bình đ-ng vZ giKi trong phát trifn, bWo v=
mơi trưJng sinh thái…Quan đifm khác lki nhSn mknh đ•u vào cha q trình sWn
xuSt, như vi=c sp dqng có hi=u quW các nguzn ljc, n§m b§t và tko cơ hdi bình
đ-ng cho các đAi tư_ng tham gia đ•u tư, quWn lý hi=u quW các nguzn ljc đ•u tư.
N:u hifu theo nghĩa rdng thì chSt lư_ng tăng trưang cũng g•n ti:n đ:n phát
trifn bZn vong, đó là chú trQng tKi tSt cW ba thành tA: kinh t:, xã hdi và môi


11

trưJng. Cịn theo nghĩa h¯p, chSt lư_ng tăng trưang có thf ch‚ là mdt khía cknh
nào đó, ví dq như chSt lư_ng hàng công nghi=p, chSt lư_ng giáo dqc, chSt lư_ng
dsch vq… Mdt sA nhà kinh t: hQc ñã ñưa ra nhong khái ni=m khá đ•y đh vZ chSt
lư_ng tăng trưang.
ThS nh t, ch t lư ng tăng trư ng kinh t ñ>t ñư c khi t c ñE tăng trư ng
cao đư c duy trì trong dài h>n và phOi đóng góp trNc ti p vào phát tri;n b n
v ng và xố đói giOm nghèo.
ðây là quan đifm cha nhóm nghiên ceu: Thomas, Dailami và Dhareshwar
đưa ra vào năm 2004, đư_c nhìn nh[n trQng tâm hơn vào vSn ñZ xã hdi cha quá
trình phát trifn kinh t: theo hưKng bZn vong vKi mqc tiêu ñsnh hưKng là ti:n tKi
xố đói giWm nghèo. ðây là vSn đZ mà q trình CNH, HðH cha nưKc ta đang
hưKng tKi, đzng thJi ñư_c các t€ chec quAc t:, các nưKc ñánh giá cao khi mà tAc

ñd tăng trưang kinh t: hàng năm ñư_c duy trì và sj cWi thi=n ñáng kf trong vi=c
xố đói giWm nghèo, lSp d•n hA ngăn cách giàu nghèo gioa các vùng, miZn,
thành ths và nông thôn.
ThS hai, ch t lư ng tăng trư ng theo quan ñi;m hi"u quO.
Ndi hàm cha chSt lư_ng tăng trưang theo quan ñifm hi=u quW ñư_c nhìn
nh[n theo hai phương thec:
Mdt là, tăng trưang theo chiZu rdng, tec là tăng thêm vAn, lao đdng và tăng
cưJng khai thác tài ngun khống sWn…
Hai là, tăng trưang theo chiZu sâu, thf hi=n a tăng năng suSt lao ñdng, nâng
cao hi=u quW sp dqng các nguzn ljc, trong đó quan trQng nhSt là vAn tư bWn,
nâng cao chSt lư_ng quWn lý, khoa hQc công ngh=, cWi thi=n môi trưJng kinh
doanh, thf ch: và pháp lu[t vĩ mơ…
TSt nhiên, các quAc gia đZu nhªm tKi mqc tiêu tăng trưang theo phương
thec the hai – khai thác chiZu sõu cha quỏ trỡnh tng trang bai ủú să là nhong
l_i th: so sánh ñdng n:u các quAc gia bi:t cách khai thác. Nh[n thec đư_c điZu
đó, song thjc hi=n nó là bài tốn khó đAi vKi các nưKc ñang phát trifn, khi mà hk


12

tãng kinh t:, kƠ thu[t v xó hdi cha ủỏp eng đư_c các u c•u cha tăng trưang
theo chiZu sâu budc hQ phWi thjc hi=n khai thác tài nguyên, t[n dqng các nguzn
vAn và lao đdng.
Thjc hi=n q trình dsch chuyfn th: h= công nghi=p sang nSc thang the 3,
y:u tA chSt lư_ng nhân ljc và khoa hQc công ngh= có vai trị vư_t trdi so vKi các
y:u tA truyZn thAng (tài ngun, lao đdng nhiZu và r¦…). ChSt lư_ng tăng trưang
kinh t: ñư_c hifu theo quan ni=m hi=u quW (theo chiZu sâu) rSt cq thf và tko
thu[n l_i cho mqc tiêu tìm ki:m giWi pháp thúc đ}y tăng trưang.
ThS ba, mEt s nhà kinh t h+c n3i ti ng ñư c giOi Nobel gWn ñây như
Lucas (1993), Sen (1999), Stiglitz (2000) cho r\ng; cùng v i quá trình tăng

trư ng, ch t lư ng tăng trư ng bi;u hi"n t_p trung

các tiêu chu`n chính sau:

(I) y:u tA năng suSt nhân tA t€ng h_p (TFP) cao, ñWm bWo cho vi=c duy trì
tAc đd tăng trưang dài hkn và tránh đư_c nhong bi:n đdng bên ngồi; (II) tăng
trưang phWi đWm bWo nâng cao hi=u quW kinh t: và nâng cao năng ljc cknh tranh
cha nZn kinh t:; (III) tăng trưang ñi kèm vKi phát trifn môi trưJng bZn vong;
(IV) tăng trưang h„ tr_ cho thf ch: dân chh ln đ€i mKi, ñ:n lư_t nó thúc ñ}y
tăng trưang a t l= cao hơn; (V) tăng trưang phWi ñkt ñư_c mqc tiêu cWi thi=n
phúc l_i xã hdi và xố đói giWm nghèo.
ThS tư, ch t lư ng tăng trư ng kinh t là phát tri;n b n v ng.
Phát trifn bZn vong là mdt thu[t ngo khá mKi, xuSt hi=n vào nhong năm 60
cha th: k 20 nhêm khĐc phqc hkn ch: cha các mơ hình phát trifn cũ. Trong mdt
thJi gian dài ngưJi ta ch‚ quan tâm tKi phát trifn kinh t: mà quên ñi nhong Wnh
hưang, tác ñdng cha vi=c phát trifn sWn xuSt công nghi=p tKi môi trưJng và xã
hdi.
Môi trưJng ngày càng bs ô nhi‹m n…ng nZ và t l= thu[n vKi sj phát trifn
cha sWn xuSt công nghi=p. Tài nguyên thiên nhiên ngày càng khan hi:m. NgưJi
ta cho rªng đây là mâu thuMn khó giWi quy:t và có tính tSt y:u. Trên thjc t:, mdt
vài quAc gia đã thành công trong vi=c thjc hi=n chi:n lư_c phát trifn công


13

nghi=p bZn vong, đó là sj phát trifn cha sWn xuSt cơng nghi=p ln ln tính đ:n
mec đd tác hki cha chúng tKi môi trưJng và công ngh= cWi thi=n môi trưJng xung
quanh. Phát trifn công nghi=p t[p trung vào nhong ngành có hàm lư_ng cơng
ngh=, tri thec cao, sp dqng ít tài ngun, ti:t ki=m vAn và lao đdng (hưKng tKi
mdt nZn kinh t: tri thec).

ChSt lư_ng tăng trưang kinh t: là mdt khái ni=m kinh t: dùng ñf ch‚
tính €n đsnh cha trkng thái bên trong vAn có cha quá trình tăng trưang kinh t:, là
t€ng h_p các thudc tính cơ bWn hay đ…c tính tko thành bWn chSt cha tăng trưang
kinh t: trong mdt hoàn cWnh và giai đokn nhSt đsnh [11].
Như v[y, có thf hifu chSt lư_ng tăng trưang kinh t: là sj phát trifn nhanh,
hi=u quW và bZn vong cha nZn kinh t:, thf hi=n qua năng suSt nhân tA t€ng h_p
và năng suSt lao ñdng xã hdi tăng và €n ñsnh, mec sAng cha ngưJi dân đư_c
nâng cao khơng nglng, cơ cSu kinh t: chuyfn dsch phù h_p vKi tlng thJi kỳ phát
trifn cha đSt nưKc, sWn xuSt có tính cknh tranh cao, tăng trưang kinh t: đi đơi vKi
ti:n bd, cơng bªng xã hdi và bWo v= môi trưJng, quWn lý kinh t: cha nhà nưKc có
hi=u quW. Nói cq thf hơn, mdt nZn kinh t: có chSt lư_ng tăng trưang tAt thf hi=n
qua các ñ…c trưng sau:
(1) U TAc ñd tăng trưang cao và đư_c duy trì trong mdt thJi gian dài;
(2) U Phát trifn có hi=u quW, thf hi=n qua năng suSt lao ñdng, năng suSt tài
sWn cao và €n ñsnh, h= sA ICOR phù h_p và đóng góp cha TFP cao;
(3) U Cơ cSu kinh t: chuyfn dsch theo hưKng nâng cao hi=u quW, phù h_p
vKi thjc ti‹n cha nZn kinh t: trong m„i thJi kỳ;
(4) U NZn kinh t: có tính cknh tranh cao;
(5) U Tăng trưang kinh t: ñi ñôi vKi ñWm bWo ñJi sAng xã hdi;
(6) U Tăng trưang kinh t: đi đơi vKi bWo v= mơi trưJng;
(7) U Sj quWn lý hi=u quW cha Nhà nưKc.
Có thf nói, bWy tiêu chí trên là nhong h_p ph•n phWn ánh cSu trúc hoàn
ch‚nh cha mdt nZn kinh t: có chSt lư_ng tăng trưang cao. Tuy nhiên, trong tlng
thJi kỳ phát trifn nhSt ñsnh, tùy thudc vào ñiZu ki=n kinh t: xã hdi, không phWi


14

quAc gia nào cũng ñkt ñư_c ñzng thJi các tiêu chí trên, đ…c bi=t là các nưKc đang
phát trifn như Vi=t Nam.

ThJi gian g•n đây, đã có nhiZu lu[n bàn ñ:n vi=c lja chQn các tiêu chí xác
ñsnh chSt lư_ng tăng trưang kinh t: a Vi=t Nam. TrưKc nhong nguy cơ lKn vZ sj
hhy hoki môi trưJng, khoWng cách giàu nghèo ngày càng tăng, dư lu[n ñã ñ…t ra
vSn ñZ tăng trưang kinh t: đi đơi vKi bWo v= mơi trưJng và tăng trưang kinh t: đi
đơi vKi đWm bWo ñJi sAng xã hdi như là nhong ñiZu ki=n tiên quy:t cho chSt
lư_ng tăng trưang kinh t: a Vi=t Nam. Luzng quan đifm này đã có tác đdng
mknh đ:n hàng lokt các quy:t sách kinh t: vĩ mô, mdt lokt các quy đsnh vZ mơi
trưJng theo tiêu chí cao (EU) ñã ñư_c áp dqng trong quá trình xem xét các dj án
đ•u tư trong và ngồi nưKc. Trên thjc t:, ñiZu này là tác nhân làm cWn tra tAc ñd
tăng trưang kinh t:.
Trong ñiZu ki=n kinh t: xã hdi cha Vi=t Nam hi=n nay, nghiờn ceu sinh cho
rêng cA gĐng ñkt tAc ñd tăng trưang cao và ñư_c duy trì trong di hkn l mqc tiờu
cao nhSt. Chỳng ta să khơng thf thjc hi=n các vSn đZ cơng bªng xã hdi, an sinh
xã hdi n:u như thi:u ñi các nguzn ljc v[t chSt. Trong tlng thJi kỳ phát trifn
nhSt ñsnh, cỏc nKc ủó v să phWi chSp nh[n hy sinh mdt ph•n cha mqc tiêu mơi
trưJng skch thay vì sj phát trifn cha công nghi=p. Vi=t Nam cũng v[y. Các nKc
ủang phỏt trifn núi chung, să khú bi:n giSc m vZ mdt nZn kinh t: tăng trưang
cao ñzng hành trong mdt môi trưJng xanh – skch thành hi=n thjc.
1.1.3. M$i quan h' gi"a tăng trư ng và ch t lư ng tăng trư ng
1.1.3.1. Các mơ hình lý thuy t
Khi nghiên ceu q trình tăng trưang, c•n phWi xem xét mdt cách đ•y đh
hai m…t: sA lư_ng và chSt lư_ng cha tăng trưang. MAi quan h= gioa m…t lư_ng và
m…t chSt cha quỏ trỡnh tng trang l rSt cht chă.
Tl nhong ndi dung trên, ta có thf thSy chSt lư_ng tăng trưang là mdt khái
ni=m mang nhiZu ph•n đsnh tính, phWn ánh ndi dung bên trong cha quá trình tăng
trưang, bifu hi=n a phương ti=n, phương thec, mqc tiêu và hi=u eng đAi vKi mơi


15

trưJng chea đjng q trình tăng trưang Sy. Khác vKi chSt lư_ng tăng trưang, tAc
ñd tăng trưang phWn ánh m…t ngồi cha q trình tăng trưang, thf hi=n a mec ñd
sA lư_ng lKn nhƒ, nhanh hay ch[m cha vi=c ma rdng quy mơ.
TAc đd tăng trưang và chSt lư_ng tăng trưang là hai m…t cha mdt vSn đZ, có
quan h= ràng budc lMn nhau. Tăng trưang kinh t: vZ m…t lư_ng thưJng di‹n ra
trưKc và là ñiZu ki=n tiZn ñZ ñf ñ}y mknh, nâng cao chSt lư_ng tăng trưang kinh
t:. Nâng cao chSt lư_ng tăng trưang kinh t:, tăng trưang bZn vong và hi=u quW,
đ:n lư_t nó, góp ph•n tko ra nhiZu cha cWi, tăng thu nh[p…lki tko ñiZu ki=n b€
sung nguzn ljc cho chu kỳ sWn xuSt sau, pha sau và thúc ñ}y vi=c tăng trưang vZ
m…t lư_ng. Trong m„i giai ñokn phát trifn khác nhau và tùy theo sj lja chQn mơ
hình phát trifn khác nhau mà vs trí cha m…t sA lư_ng và m…t chSt lư_ng đư_c ñ…t
khác nhau. Có thf ñưa ra nhong nh[n xét thjc cheng vZ sj thay đ€i vs trí cha
y:u tA sA và chSt lư_ng tăng trưang như sau:
U Trong giai ñokn đ•u cha q trình phát trifn, đf tko ra nhong nét khai s§c
nhanh chóng cho nZn kinh t:, hình thành nhong tiZn ñZ v[t chSt, ñdng ljc cơ bWn
cho vi=c giWi quy:t nhong ti:n bd xã hdi sau này, ph•n lKn các nưKc ñZu nhSn
mknh nhiZu hơn ñ:n m…t sA lư_ng cha tăng trưang kinh t: và nhi=m vq trưKc m§t
thưJng đ…t ra là làm th: nào cWi thi=n đư_c các ch‚ tiêu phWn ánh quy mơ và tAc
đd tăng trưang.
U Giai ñokn sau, khi các ch‚ tiêu tăng trưang ñã ñkt ñư_c mdt mec ñd nhSt
ñsnh, thì mKi quan tâm ñ:n vSn ñZ chSt lư_ng tăng trưang. VSn ñZ ñ…t ra trong
giai ñokn này không phWi là ñkt ñư_c các ch‚ tiêu tăng trưang là bao nhiêu mà là
tính hi=u quW và sj bZn vong cha các ch‚ tiêu Sy như th: nào. Vs trí ngày càng
nâng cao cha m…t chSt lư_ng tăng trưang là hoàn toàn phù h_p vKi xu th: tăng
trưang dài hkn cha nZn kinh t:, cũng như phù h_p vKi mqc tiêu phát trifn bZn
vong ñ…t ra cho m„i quAc gia.


16

Dja theo cách phân tích vZ đdng thái thay đ€i vs trí cha m…t sA và chSt
lư_ng tăng trưang như trên, có thf thSy mAi quan h= cha hai m…t này cũng có
nhong thay đ€i theo tlng giai đokn.
Giai đokn ñ•u: do quan tâm ñ:n m…t lư_ng cha tăng trưang nhiZu hơn trong
nhiZu trưJng h_p phWi bƒ qua yêu c•u cha chSt lư_ng tăng trưang. M…t sA lư_ng
và chSt lư_ng tăng trưang g•n như là hai y:u tA mang tính ñánh ñ€i nhau. N:u
quan tâm nhiZu ñ:n khía cknh cái giá phWi trW cho sj tăng trưang và tác ñdng lan
toW tích cjc cha nó đ:n các đAi tư_ng chsu Wnh hưang, thì nhiZu trưJng h_p mqc
tiêu đkt đư_c mdt tAc đd tăng trưang nào đó lki khơng thjc hi=n ñư_c.
Giai ñokn sau (trong dài hkn): hai y:u tA này lki h„ tr_ nhau, thúc ñ}y nhau
và tko ñiZu ki=n cho nhau cùng hồn thi=n. Chính vi=c quan tâm đ:n các tiêu chí
vZ chSt lư_ng tăng trưang lki là cơ hdi ñf ñkt ñư_c mqc tiêu vZ sA lư_ng tăng
trưang đ…t ra, ngư_c lki, vZ phía mình, m…t lư_ng cha tăng trưang lki tko ra
nhong h„ tr_ vZ v[t chSt cho vi=c hưKng tKi chSt lư_ng tăng trưang tAt hơn.
Vi=c phân chia vs trí và mAi quan h= cha hai y:u tA sA lư_ng và chSt lư_ng
tăng trưang theo hai giai đokn, như phân tích a trên, mang tính tương ñAi. Mec
ñd khác bi=t gioa hai giai ñokn phq thudc vào nhiZu y:u tA như: tình trkng phát
trifn kinh t: U xã hdi; quan đifm và các chính sách cha Chính phh trong q trình
lja chQn con đưJng đi cho sj phát trifn ñSt nưKc. Y:u tA quAc t: và khu vjc
cũng đóng vai trị h:t sec quan trQng trong vi=c giWi quy:t mAi quan h= cha hai
y:u tA này. Các nưKc ñang phát trifn, xuSt phát tl l_i th: lsch sp cha nưKc đi sau,
có thf kh§c phqc đư_c nhong khó khăn trong vi=c giWi quy:t mAi quan h= cha hai
y:u tA sA lư_ng và chSt lư_ng tăng trưang, dung hồ và giWi quy:t đzng thJi, h_p
lý mAi quan h= này ngay tl giai đokn đ•u cha q trình phát trifn, dja trên cơ sa
sj h„ tr_ cha quAc t: trên mQi lĩnh vjc.
1.1.3.2. Các mơ hình thNc nghi"m