Sổ tay công nghệ thông tin cho doanh nghiệp

SƯÍ TAY

CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN
VÂ TRUÌN THƯNG
CHO DOANH NGHIÏÅP

Vietnam Competitiveness Initiative


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page A

SƯÍ TAY

CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN
VÂ TRUÌN THƯNG
cho doanh nghiïåp


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page i

MC LC
Múã àêìu: Cën Sưí tay nây dng cho ai? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1
Cêëu trc ca Sưí tay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 3
Hịnh thûác trịnh bây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Nối thïm vïì cấch àổc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Phêìn 1: Cưng nghïå thưng tin vâ ûáng duång CNTT trong doanh
nghiïåp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
Chûúng 1: Cöng nghïå thöng tin lâ gị? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
Chûúng 2: Chiïën lûúåc vâ cấc ngun tùỉc cú súã vïì àêìu tû CNTT
ca doanh nghiïåp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Phêìn 2: Cấc giai àoẩn àêìu tû cho CNTT ca doanh nghiïåp. . .43
Chûúng 3: Àêìu tû cú súã vïì CNTT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
Chûúng 4: Àêìu tû CNTT àïí nêng cao hiïåu quẫ hoẩt àưång . . . .55
Chûúng 5: Cấc hïå thưëng thưng tin quẫn l tđch húåp . . . . . . . . . .73
Chûúng 6: Àêìu tû CNTT àïí biïën àưíi doanh nghiïåp, tẩo lúåi thïë . .
cẩnh tranh qëc tïë. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95
Phêìn 3: Mưåt sưë vêën àïì vïì quẫn l CNTT trong doanh nghiïåp .109
Chûúng 7:Vêën àïì quẫn l ûáng dng CNTT vâ quẫn trõ dûå ấn HTTT
trong doanh nghiïåp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111
Giẫi thđch thåt ngûä vâ khấi niïåm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135
Danh mc cêu hỗi vâ cấc mc nöåi dung theo tûâng chûúng . .147

i


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 1

Múã àêìu:

CËN SƯÍ TAY NÂY
DNG CHO AI?
ïí chín bõ cho Hưåi thẫo Qëc gia vïì Cưng nghïå Thưng tin vâ Truìn thưng (CNTTTT) lêìn thûá II vúái ch àïì “ÛÁng dng CNTT-TT trong cấc doanh nghiïåp” tẩi Àâ
Nùéng vâo thấng 8-2004, Ban Chó àẩo Qëc gia vïì Cưng nghïå Thưng tin (Ban Chó
àẩo QG) àậ tưí chûác khẫo sất 217 doanh nghiïåp Nhâ nûúác vïì tịnh hịnh ûáng dng cưng nghïå
thưng tin (CNTT). Àiïìu tra àûúåc tiïën hânh tẩi 11 Tưíng Cưng ty 91, 22 Tưíng Cưng ty 90, 37
Tưíng Cưng ty cố cấc àún võ thânh viïn, 96 Cưng ty àưåc lêåp, vâ cấc Cưng ty trûåc thåc cấc
Tưíng Cưng ty 90, 91 khấc. Kïët quẫ cho thêëy 85% sưë doanh nghiïåp àûúåc khẫo sất àậ cố ûáng
dng CNTT trong quẫn l, sẫn xët vâ kinh doanh. Phêìn lúán sưë 15% côn chûa ûáng dng àïìu
cố nhu cêìu ûáng dng CNTT, nhûng chûa triïín khai àûúåc vị chûa cố nhên viïn à trịnh àưå
quẫn l, khai thấc (khoẫng 50%), do khố khùn vïì tâi chđnh (18%), ph thåc vâo quët àõnh
ca cưng ty mể (9%), do khưng bưë trđ àûúåc lao àưång dưi ra khi ûáng dng CNTT (5%), hóåc
do cấc l do khấc (5%). Sưë doanh nghiïåp thêëy chûa cêìn thiïët ûáng duång CNTT chiïëm 14%.
Vïì hiïåu quẫ ûáng dng CNTT, 82% sưë doanh nghiïåp àûúåc iùỡu tra cho rựỗng CNTT aọ giuỏp
hoồ trong viùồc tựng nùng sët lao àưång, 61% - tùng chêët lûúång sẫn phêím, 64% - tùng khẫ nùng
cẩnh tranh, 9% - trong viïåc àûa lẩi cấc hiïåu quẫ khấc.Tuy nhiïn, chó cố 12% cấc doanh nghiïåp
sûã dng cấc phêìn mïìm quẫn l tấc nghiïåp (83% trong sưë àố lâ quẫn l tâi chđnh).Trong sưë
14% doanh nghiïåp cẫm thêëy CNTT chûa mang lẩi hiùồu quaó thỷồc sỷồ, 40% cho rựỗng CNTT
laõm tựng thùm chi phđ khưng cêìn thiïët1.

À

Mưåt nùm sau cåc àiïìu tra nhựỗm vaõo caỏc doanh nghiùồp lỳỏn noỏi trùn,VNCI aọ tiùởn hânh mưåt
cåc àiïìu tra khấc vïì ûáng dng CNTT-TT, hûúáng vâo mưåt nhốm cấc doanh nghiïåp vûâa vâ

nhỗ lâ cấc doanh nghiïåp trấi cêy Viïåt Nam. Àậ àiïìu tra 206 doanh nghiïåp (trang trẩi/trưìng
trổt, thu mua, chïë biïën, àống gối/vêån chuín) trïn 34 tónh thânh (trong àố 42% cố doanh
thu trïn 10 t àưìng, vâ 68% cố nhiïìu hún 1 chûác nùng kinh doanh). Kïët quẫ cho thêëy 91%
cấc doanh nghiïåp nây àậ cố sûã dng mấy tđnh, 76% cố kïët nưëi Internet.Vïì lúåi đch ca CNTTTT, 81% doanh nghiïåp cho rựỗng ỷỏng duồng CNTT-TT giuỏp liùn laồc nhanh hỳn, giẫm ri ro
thưng tin, 54% - giẫm chi phđ, 48% - tùng nùng sët, 44% - tùng khấch hâng, 37% - tùng doanh
thu/lúåi nhuêån, 34% - tùng chêët lûúång marketing, 30% - tẩo dông thưng tin quẫn l tưët hún,
22% - tùng chêët lûúång sẫn phêím, v.v., vâ chó cố 1% cho rựỗng ủt taỏc duồng, chú laõm tựng chi phđ.
_____
1

Theo Bấo cấo ca Ban Chó àẩo Qëc gia vïì CNTT tẩi Hưåi thẫo Qëc gia vïì CNTT-TT lêìn thûá II vúái ch àïì
“ÛÁng dng CNTT - TT trong cấc Doanh nghiïåp”, Àâ Nùéng, thấng 8-2004

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 1


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 2

Vïì phêìn mïìm ûáng dng, àẩi àa sưë (trïn 90%) lâ dng cấc phêìn mïìm soẩn thẫo vùn bẫn vâ
bẫng tđnh, côn Internet ch ëu àûúåc dng àïí quẫng cấo/marketing vïì sẫn phêím, dõch v
(100%) vâ tịm hiïíu thưng tin (91%).Vïì cấc khố khùn trong àêìu tû vâ ûáng dng CNTT, 74%
kiïën nïu khố khùn vïì tâi chđnh, 62% - nhên viïn khưng cố khẫ nùng vêån hânh, 26% - thiïëu
thưng tin vïì sẫn phêím vâ dõch v thưng tin, v.v. Chó cố 3% khưng mën thay àưíi quy trịnh
vâ thối quen lâm viïåc hiïån tẩi2.

Cấc sưë liïåu àiïìu tra trïn àêy phẫn ấnh mưåt thûåc tïë lâ: tuåt àẩi àa sưë cấc doanh nghiïåp Viïåt
Nam (85% trong àiïìu tra ca Ban Chó àẩo QG vâ 91% trong àiïìu tra ca VNCI) àậ cố ûáng
dng CNTT trong cấc hoẩt àưång ca mịnh, vâ phêìn lúán doanh nghiïåp àïìu nhêån thêëy cấc đch
lúåi do cưng viïåc nây mang laồi. Chú coỏ rờởt ủt doanh nghiùồp cho rựỗng khửng cêìn hóåc khưng
mën ấp dng CNTT.Tuy nhiïn, phêìn lúán cấc ûáng dng côn úã mûác phưí cêåp (90% hóåc hún
lâ cấc ûáng dng vùn phông vâ dng Internet àïí quẫng cấo vâ tra cûáu thưng tin), viïåc dng
CNTT-TT trong cấc hoẩt àưång nghiïåp v vâ quẫn l doanh nghiïåp côn thêëp. Cấc àiïìu tra
cng cho thêëy mưåt khố khùn lúán ca cấc doanh nghiïåp lâ vïì nhên lûåc trong sûã duång CNTT
(tûúng ûáng laâ 50% vaâ 62% trong hai kïët quẫ àiïìu tra).
Nhû vêåy, cấc doanh nghiïåp Viïåt Nam àậ bùỉt àêìu nhêån thûác àûúåc vai trô ca CNTT-TT, vâ àậ
àêìu tû cho cấc ûáng dng nây. Tịnh hịnh ûáng dng thay àưíi khấ nhanh, khưng chó trong xu
hûúáng súám khai thấc cấc dõch v do Internet mang lẩi, mâ cẫ trong cấc ûáng dng quẫn l
doanh nghiïåp. Nïëu trong Hưåi thẫo Àâ Nùéng, cấc ûáng dng tưíng húåp nhû ERP múái bùỉt àêìu
àûúåc giúái thiïåu, thị hiïån nay mưåt trong cấc ch àïì mâ giúái chun mưn vâ cấc doanh nghiïåp
quan têm nhêët àậ lâ: chổn lûåa vâ triïín khai ûáng dng ERP tẩi Viïåt Nam nhû thïë nâo. Liïåu àêy
cố phẫi chó lâ chuån “thúâi thûúång” hay khưng, vâ àïí ûáng dng cấc hïå thưëng loẩi àố, phẫi
thay àưíi cấc quy trịnh ca doanh nghiïåp trûúác, hay cûá ûáng dng chng rưìi thay àưíi doanh
nghiïåp theo?
Cố thïí nối trïn thûåc tïë àêìu tû cho CNTT-TT hiïån nay àang lâ mưåt mc thûúâng trûåc trong
chûúng trịnh nghõ sûå ca nhiïìu doanh nghiïåp, nhûng lâm sao àïí viïåc àêìu tû vâ triïín khai cấc
ûáng dng CNTT nây àûúåc nhõp nhâng vúái sûå phất triïín ca doanh nghiïåp, phc v cố hiïåu
quẫ cho cưng viïåc kinh doanh ca doanh nghiïåp, thị khưng phẫi mổi àiïìu àïìu sấng tỗ.
Cën Sưí tay nây cố mc àđch gip cấc Giấm àưëc vâ cấc nhâ quẫn l doanh nghiïåp khấc àõnh
hûúáng trong viïåc tiïëp cêån mưåt cấch thûåc tïë vâ cố hïå thưëng vïì CNTT, vâ vïì vêën àïì àêìu tû
cho CNTT phc v cấc mc tiïu kinh doanh ca mịnh.
Sưí tay sệ cung cêëp nhûäng kiïën thûác cú bẫn vâ thiïët thûåc vïì CNTT, cng nhû vïì cấch thûác
àêìu tû vâ quẫn l dûå aỏn ờỡu tỷ vùỡ CNTT nhựỗm tỷõng bỷỳỏc nờng cao hiïåu quẫ kinh doanh,
hún thïë nûäa, àïí giânh lúåi thïë cẩnh tranh trong mưi trûúâng toân cêìu hoấ mẩnh mệ hiïån nay.
Nố hûúáng túái viïåc hịnh thânh mưåt “khung tri thûác” mâ mưåt nhâ kinh doanh chun nghiïåp
cêìn cố vïì CNTT vaâ ûáng duång trong doanh nghiïåp. Khung naây bao gưìm:

•

Cưng nghïå thưng tin: Cấc cưng nghïå vïì phêìn cûáng, phêìn mïìm, viïỵn thưng, quẫn
trõ CSDL, vâ cấch thûác chng tûúng tấc trong quấ trịnh kinh doanh hiïån tẩi.

_____
2

Theo Bấo cấo ca VNCI “Tẩo ra mưåt chu trịnh húåp l” tẩi Hưåi thẫo “Phất triïín ûáng dng CNTT trong ngânh
trấi cêy Viïåt Nam.”,Tp. Hưì Chđ Minh, thấng 7- 2005.

2 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 3

•

Cấc ûáng dng doanh nghiïåp : Cấch thûác mâ CNTT àûúåc ấp dng àïí giẫi quët
cấc vêën àïì kinh doanh. Cấc thânh phêìn cú bẫn ca mưåt hïå thưëng thưng tin vâ viïåc
phên loẩi chng.

•

Triïín khai cấc quấ trịnh: Cấch tiïëp cêån cú bẫn àïën viïåc giẫi quët vêën àïì vâ triïín
khai cưng viïåc, trong àố cố mưåt sưë khđa cẩnh phûúng phấp lån nhû: tiïëp cêån hïå
thưëng, tiïën trịnh phất triïín.

•

Cấc thấch thûác vïì quẫn l: Cấch lâm cho ngûúâi dng quan têm àïën viïåc sûã dng
cấc ngìn lûåc ca hïå thưëng thưng tin, cng nhû cấc vêën àïì quẫn l nhû quẫn trõ
cấc ngìn lûåc thưng tin, hoẩch àõnh, câi àùåt vâ kiïím soất cấc hïå thưëng thưng tin.

Cën Sưí tay nây do vêåy cng sệ cung cêëp mưåt khn khưí vïì kiïën thûác vâ mưåt ngưn ngûä
chung àïí cấc nhâ àêìu tû, cấc Giấm àưëc doanh nghiïåp, vâ cấc nhâ cung cêëp giẫi phấp vâ dõch
v CNTT lâm viïåc vúái nhau dïỵ dâng vâ hiïåu quẫ hún.
Nố cng rêët cố đch cho cấc k sû, cấc chun viïn nghiïåp v vâ thûâa hânh, vâ cấc sinh viïn,
trong cưng viïåc hâng ngây vâ trong viïåc tịm hiïíu mưåt cấch hïå thưëng vïì CNTT vâ àêìu tû
vâo CNTT ca doanh nghiïåp.

Cêëu trc ca Sưí tay
Àïí tiïån theo dội vâ tra cûáu, cën Sưí tay nây àûúåc chia thânh cấc phêìn vúái cấc nưåi dung
chđnh nhû sau:
Phêìn 1 CNTT VAÂ ÛÁNG DUÅNG CNTT TRONG DOANH NGHIÏÅP
Chûúng 1. CNTT lâ gị?
-

Giúái thiïåu vïì cưng nghïå thưng tin - truìn thưng (CNTT-TT).

-

Giúái thiïåu vïì hïå thưëng thưng tin nhû mưåt cấch tiïëp cêån hïå thưëng àiïín hịnh
khi ûáng dng CNTT-TT.

Chûúng 2. Chiïën lûúåc vâ cấc ngun tùỉc cú súã vïì àêìu tû CNTT ca doanh nghiïåp
-

Cấc chu k phất triïín cuãa doanh nghiïåp

-

Chiïën lûúåc kinh doanh vaâ chiïën lûúåc CNTT phc v chiïën lûúåc kinh doanh.

-

Cấc ngun tùỉc cú súã vïì ûáng dng vâ àêìu tû CNTT. Mư hịnh 4 giai àoẩn àêìu
tû.Vai trô ca CIO.

Phêìn 2 CẤC GIAI ÀOẨN ÀÊÌU TÛ CHO CNTT CA DOANH NGHIÏÅP
Chûúng 3. Àêìu tû cú súã vïì CNTT
-

Àêìu tû CNTT-TT nhû lâ mưåt phêìn àêìu tû tưíng thïí.

-

Àêìu tû cú súã vïì hẩ têìng, ûáng dng, nhên lûåc.

Chûúng 4. Àêìu tû CNTT àïí nêng cao hiïåu quẫ hoẩt àưång doanh nghiïåp
-

ÛÁng dng CNTT trong cấc hoẩt àưång quẫn l vâ tấc nghiïåp ca doanh nghiïåp

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 3


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 4

-

Cấc hïå thưëng phêìn mïìm tấc nghiïåp vâ phc v quẫn l trong doanh nghiïåp.

-

Vêën àïì lûåa chổn cấc phêìn mïìm chun dng.

Chûúng 5. Àêìu tû hïå thưëng thưng tin quẫn l tưíng thïí
-

Mưi trûúâng kinh doanh ca doanh nghiïåp. Khấch hâng, nhâ cung ûáng, àưëi tấc.

-

Giúái thiïåu vïì cấc hïå thưëng: CRM (quẫn l quan hïå vúái khấch hâng) vâ ERP
(hoẩch àõnh ngìn lûåc xđ nghiïåp)

-

Cấc àiïìu kiïån cho viïåc ûáng dng cấc hïå thưëng tđch húåp.

-

ÛÁng dng ERP tẩi Viïåt Nam

Chûúng 6. Àêìu tû CNTT àïí biïën àưíi doanh nghiïåp, tẩo lúåi thïë cẩnh tranh qëc tïë
-

Vai trô ca CNTT trong viïåc tẩo lúåi thïë cẩnh tranh

-

Cấc chiïën lûúåc cẩnh tranh, vai trô ca CNTT trong cấc chiïën lûúåc cẩnh tranh
ca doanh nghiïåp.

-

Tấi k nghïå quấ trịnh kinh doanh.

Phêìn 3 MƯÅT SƯË VÊËN ÀÏÌ VÏÌ QUẪN L CNTT TRONG DOANH NGHIÏÅP
Chûúng 7. Vêën àïì quẫn l ûáng dng CNTT vâ quẫn trõ dûå ấn HTTT trong doanh
nghiïåp
-

Hiïåu nùng cấc HTTT trong ûáng dng tẩi doanh nghiïåp

-

Tấc àưång ca CNTT àưëi vúái doanh nghiïåp

-

Lêåp kïë hoẩch, quẫn trõ vâ triïín khai cấc dûå ấn HTTT

-

Viïåc chuín doanh nghiïåp sang ûáng dng hïå thưëng múái

Hịnh thûác trịnh bây
Hỗi / Àấp lâ cấch thûác trịnh bây ch ëu dng trong Sưí tay.Trong mưỵi chûúng àïìu cố giúái
thiïåu vâ phên tđch cấc tịnh hëng ûáng dng hóåc gúåi 3.
Tẩi mưåt sưë chưỵ thđch húåp, côn cố cấc àoẩn mang tđnh chêët ca mưåt chó dêỵn, dûúái dẩng cấc
bẫng àấnh dêëu viïåc cêìn lâm hóåc cấc “mểo” gip cho viïåc triïín khai mưåt sưë viïåc. Trong
trûúâng húåp cêìn trịnh bây thïm hóåc nối rộ hún vïì mưåt sưë khấi niïåm hóåc ch àïì, cấc nưåi
dung nây sệ àûúåc àûa vâo cấc ư àống khung àùåt tẩi trang tûúng ûáng. Àêìu mưỵi chûúng àïìu
cố phêìn giúái thiïåu mc tiïu ca chûúng, côn tẩi cëi mưỵi chûúng cố tốm tùỉt cấc nưåi dung
àậ trịnh bây.
Cấc thåt ngûä chun mưn vïì CNTT trong tiïëng Viïåt côn àang tiïëp tc phất triïín, vị vêåy
cấc thåt ngûä dng trong Sưí tay chó lâ mưåt phûúng ấn, dûåa theo mưåt sưë tâi liïåu phưí biïën
_____
3

Àêy lâ cấc vđ d ûáng dng tẩi cấc doanh nghiïåp, hóåc cấc quan àiïím, kiïën vïì ûáng dng CNTT-TT ca cấc nhâ
quẫn l hóåc quẫn trõ CNTT ca doanh nghiïåp. Do hiïån nay chûa tịm àûúåc nhiïìu tịnh hëng ûáng dng CNTT
àiïín hịnh tẩi cấc doanh nghiïåp Viïåt Nam, nïn trong lêìn ra mùỉt àêìu tiïn nây côn nhiïìu vđ d lêëy tûâ cấc tâi liïåu nûúác
ngoâi.Trong mưåt sưë vđ d ûáng duång taåi Viïåt Nam, tïn cuãa doanh nghiïåp àûúåc thay ửới do caỏc lyỏ do riùng. Mong
rựỗng trong caỏc lêìn sûãa chûäa tiïëp theo, cấc vđ d trong nûúác sệ àûúåc bưí sung ngây mưåt nhiïìu.

4 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 5

hiïån nay. Bưí khuët cho àiïìu nây, Sưí tay cố phêìn Giẫi nghơa thåt ngûä vâ khấi niïåm, trong àố
chûáa cấc giẫi thđch k hún (cố àưëi chiïëu tiïëng Anh) vïì cấc thåt ngûä vâ khấi niïåm vïì CNTT
vâ ûáng dng àûúåc dng.

Nối thïm vïì cấch àổc
Trong mưỵi chûúng, Bẩn nïn àổc hïët phêìn tịnh hëng ûáng dng hóåc gúåi , vâ Hỗi / Àấp, vị
àố lâ cấc nưåi dung chđnh. Cấc nưåi dung àïí trong cấc ư oỏng khung laõ nhựỗm giaói thủch thùm,
hoựồc giỳỏi thiùồu caỏc kiïën thûác bưí sung. Bẩn cố thïí bỗ qua phêìn nây nïëu khưng thêëy hûáng th,
nhêët lâ trong lêìn àổc àêìu tiïn.
Giẫi nghơa thåt ngûä vâ khấi niïåm àûúåc xïëp theo vêìn chûä cấi tiïëng Viïåt, cëi mưỵi chûúng àïìu
cố liïåt kï cấc thåt ngûä hóåc khấi niïåm àûúåc nhùỉc àïën trong chûúng àïí tiïån viïåc tra cûáu
tham chiïëu.
Cëi Sưí tay cố mưåt bẫng liïåt kï cấc cêu hỗi vâ cấc mc nưåi dung (vúái cấc mêìu nïìn tûúng
ûáng) xïëp theo cấc Chûúng, kêm theo sưë trang. Bẩn àổc cố thïí theo àố tịm àổc ngay vâo
vêën àïì mịnh quan têm.
Cën Sưí tay nây lâ mưåt sấng kiïën ca “Liïn kïët ngânh phêìn mïìm Viïåt Nam” (Vietnam
Software Cluster - sau àêy gổi tùỉt lâ Cluster) dûúái sûå hưỵ trúå ca VNCI (Dûå ấn Nêng cao Nùng
lûåc Cẩnh tranh Viïåt Nam) do USAID taõi trỳồ nhựỗm cửớ vuọ cho ờỡu tỷ CNTT tẩi cấc doanh
nghiïåp, vâ cho sûå phất triïín CNTT tẩi Viïåt Nam nối chung. Cấc thânh viïn Cluster - Giấm

àưëc Cưng ty, cấc chun gia vïì CNTT - chđnh lâ nhûäng ngûúâi khúãi thẫo bẫn àêìu tiïn nây.
Liïn kïët ngânh phêìn mïìm Viïåt Nam lâ sûå húåp tấc vâ chia sễ tûå nguån giûäa cấc ch thïí ca
ngânh phêìn mïìm/CNTT Viïåt Nam bao gưìm cấc doanh nghiïåp, cấc tưí chûác nghiïn cûáu àâo
tẩo, cấc cú quan chđnh ph, hiïåp hửồi vaõ caỏc ửởi taỏc nỷỳỏc ngoaõi nhựỗm thỷồc hiùồn nhûäng mc
tiïu chung: phất triïín thûúng hiïåu vâ tiïëp cêån thõ trûúâng (trong nûúác vâ qëc tïë), xêy dûång
nùng lûåc (àâo tẩo, hưåi thẫo, diïỵn àân trao àưíi, chia sễ thưng tin), vâ khuën nghõ chđnh sấch
phất triïín ngânh. Liïn kïët ngânh phêìn mïìm Viïåt Nam lâ mưåt diïỵn àân rưång rậi àûúåc thânh
lêåp tûâ àêìu nùm 2003 vúái sûå hưỵ trúå ca Dûå ấn Nêng cao Nùng lûåc Cẩnh tranh Viïåt Nam
(VNCI). Liïn kïët ngânh phêìn mïìm Viïåt Nam cố àõa chó website tẩi:
D cấc tấc giẫ àậ cưë gùỉng trong viïåc lâm sấch, nhûng chùỉc chùỉn vêỵn khưng thïí trấnh àûúåc
nhûäng chưỵ côn thiïëu sốt hóåc chûa hoân chónh.Vúái lông biïët ún, chng tưi mong àûúåc sûå
quan têm gốp ca àưåc giẫ àïí cố thïí hoân thiïån cën Sưí tay nây. Thû tûâ, nhêån xết gốp
cho Sưí tay xin gûãi vïì:
Dûå ấn Nêng cao Nùng lûåc Caånh tranh Viïåt Nam (VNCI)
15-02, Prime Center, 53 Quang Trung, Hâ Nưåi,Viïåt Nam
Tel: (04) 943 8163
Fax: (04) 943 8160
Email:

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 5


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 7

Phêìn 1:

CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN
VÂ ÛÁNG DNG CNTT
TRONG DOANH NGHIÏÅP
Phêìn 1 gưìm hai chûúng giúái thiïåu cấc kiïën thûác cú bẫn nhêët vïì cưng nghïå
thưng tin - truìn thưng (CNTT-TT) vâ ûáng dng trong doanh nghiïåp.
Chûúng 1 dânh àïí trịnh bây ngùỉn gổn vïì khấi niïåm CNTT-TT, cấc thânh phêìn
ca nố, theo gốc nhịn ca ngûúâi dng thưng tin. Nối riïng, sệ trịnh bây vïì cấc
hïå thưëng thưng tin nhû lâ mưåt ûáng dng CNTT-TT ch àẩo trong doanh
nghiïåp, àiïím qua cấc àùåc trûng k thåt cú bẫn nhêët ca cấc cưng nghïå thânh
phêìn dng trong hïå thưëng nây.
Chûúng 2 trao àưíi vïì viïåc ûáng dng CNTT-TT trong doanh nghiïåp, tûâ cấc
quan àiïím cú bẫn àïën cấc mư hịnh triïín khai ûáng dng. Chûúng nây sệ àïì cêåp
àïën chiïën lûúåc ûáng duång CNTT-TT phuåc vuå chiïën lûúåc kinh doanh ca doanh
nghiïåp, vâ trịnh bây vïì mư hịnh triïín khai ûáng dng “4 giai àoẩn” nhû mưåt mư
hịnh tûâng bûúác àêìu tû CNTT dûåa theo chu trịnh phất triïín ca doanh nghiïåp.
Khấi niïåm Giấm àưëc Thưng tin (CIO) nhû ngûúâi lậnh àẩo vïì CNTT ca doanh
nghiïåp cng àûúåc giúái thiïåu taåi àêy.


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 9

Chûúng 1:

CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN
LÂ GỊ?
• Giúái thiïåu vïì CNTT-TT, cấc cưng nghïå thânh phêìn
• Giúái thiïåu vïì hïå thưëng thưng tin vâ cấc ngìn lûåc ca nố

Trđch thû ca mưåt Trûúãng phông CNTT
“… Trûúác hïët, chng ta cêìn nhêån thûác CNTT lâ cưng nghïå, hïå thưëng cú súã hẩ têìng chûá khưng
phẫi lâ cưng c. Rêët nhiïìu ngûúâi cố quan àiïím coi CNTT lâ cấc thiïët bõ, cấc mư àun phêìn mïìm
vâ do àố coi nố lâ cưng c thûåc hiïån mưåt cưng viïåc c thïí nâo àố. Khi tấch rúâi CNTT thânh
tûâng mẫnh nhû vêåy vâ nhịn nhêån nố dûúái con mùỉt ca ngûúâi dng àún lễ, chng ta àậ mùỉc sai
lêìm nghiïm trổng, dêỵn àïën viïåc trang bõ thiïët bõ, phêìn mïìm trong doanh nghiïåp mưåt cấch rúâi
rẩc, cưët àïí “trang sûác hốa” cho cấc qui trịnh lâm viïåc cưí àiïín, truìn thưëng chûá khưng phẫi àïí
tiïëp nhêån qui trịnh cưng nghïå lâm viïåc múái, tiïn tiïën. Chđnh vị vêåy mâ nhiïìu doanh nghiïåp àậ
chổn “may ào” phêìn mïìm quẫn trõ cưng viïåc theo cấch àang lâm, vúái cú cêëu tưí chûác hiïån hânh
thay vị mua phêìn mïìm quẫn trõ ca nûúác ngoâi. Àêìu tû thiïët bõ cng nhû vêåy. Doanh nghiïåp khi
êëy sệ cêìn àêu mua àêëy, hỗng àêu sûãa àêëy. Àiïìu nây cêìn xem xết lẩi. Nïëu chng ta coi CNTT lâ
cấi bt (cưng c) àïí viïët thị chng ta sệ mua sùỉm vâ thay thïë theo thđch. Nïëu chng ta coi
CNTT lâ mưåt tôa nhâ tr súã lâm viïåc hiïån àẩi (cú súã hẩ têìng) thị chng ta sệ phẫi mùåc qìn ấo,
ài lẩi, vïå sinh, sûã dng tiïån nghi... khấc vúái khi úã trong mưåt cùn nhâ lấ nïìn àêët….”
Theo Thïë giúái Vi tđnh, seri B, sưë 5/2005

Nưåi dung trđch trïn àêy4 àïì cêåp àïën mưåt vêën àïì cú bẫn: nïn hiïíu vïì cưng nghïå thưng tin
nhû thïë nâo, tûâ gốc nhịn vai trô ca nố trong doanh nghiïåp.Vêën àïì nhêån thûác nây lâ hïët sûác
quan trổng àïí cố phûúng hûúáng vâ quët sấch àng trong viïåc àêìu tû cho CNTT.
_____
4

Àêy lâ mưåt kiïën trao àưíi trong ch àïì vïì CIO vâ vai trô ca CIO trong doanh nghiïåp trïn tẩp chđ Thïë giúái
Vi tđnh, seri B.

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 9


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 10

Hỗi: Mấy tđnh àiïån tûã, Mấy vi tđnh, Mấy àiïån toấn, Tin hổc, rưìi bêy giúâ lâ Cưng nghïå thưng
tin, rưìi lẩi Cưng nghïå thưng tin -Truìn thưng, têët cẫ nhûäng thûá àố cố lâ mưåt khưng?
Àấp: Khưng, nhûng chng cố liïn quan àïën nhau, rêët chùåt chệ, àïën mûác trong nhiïìu tịnh
hëng, nối cấi nổ cố thïí hiïíu lâ cấi kia, cấi nổ cố thïí àẩi diïån cho cấi kia.Tuy nhiïn, khi nối
àïën viïåc àêìu tû, nïn phên biïåt rộ râng.
Mấy tđnh àiïån tûã, Mấy vi tđnh, Mấy àiïån toấn àïìu chó cng mưåt loẩi mấy cố chûác nùng xûã l
thưng tin theo cấc chûúng trịnh lûu trong nố. ÚÃ miïìn Bùỉc trûúác àêy dng tûâ “Mấy tđnh àiïån
tûã”, trong Nam dng tûâ “Mấy àiïån toấn” (hưìi àố, vâo cấc nùm 1960-1970, àêy thûúâng lâ cấc
hïå thưëng mấy cố kđch thûúác àưì sưå, chiïëm cẫ têìng nhâ hóåc mưåt phông lúán). Côn “Mấy vi
tđnh” lâ tïn gổi phưí biïën ca cấc mấy àïí bân, hay mấy tđnh cấ nhên (PC), sau khi nố àûúåc
àûa vâo nûúác ta quậng nhûäng nùm 1980. Hiïån nay cấc loẩi hịnh mấy tđnh àiïån tûã rêët phong
ph, bao gưìm tûâ cấc mấy tđnh cúä siïu lúán, cấc mấy tđnh cúä lúán (thûúâng gổi lâ cấc mainframe),
cấc mấy cúä trung (hay mấy mini), cho àïën cấc mấy àïí bân, mấy xấch tay, vâ cấc mấy cêìm tay
(mấy palm).Vïì mùåt cưng nghïå, ngûúâi ta thûúâng xem cấc mấy tđnh àiïån tûã àậ trẫi qua 5 thïë
hïå, tuy nhiïn tiïu chđ àïí phên chia “thïë hïå” cng chûa thêåt thưëng nhêët.Trïn hịnh 1.1 lâ cấc
hịnh ẫnh minh hổa cho mưåt sưë loẩi mấy tđnh àiïån tûã.
Tin hổc lâ “khoa hổc vïì thưng tin”, bao gưìm cấc lơnh vûåc ca khoa hổc mấy tđnh vâ cưng
nghïå tin hổc.Trong Sưí tay nây, “tin hổc” àûúåc dng vúái nghơa gêìn vúái “khoa hổc mấy tđnh”.

Cưng nghïå thưng tin (CNTT) lâ tưí húåp cấc cưng nghïå liïn quan àïën thu thêåp, lûu giûä, xûã l
vâ sûã dng thưng tin trïn mấy tđnh. CNTT bao gưìm cấc cưng nghïå vïì phêìn cûáng, phêìn mïìm,
truìn thưng, quẫn trõ cú súã dûä liïåu, vâ cấc cưng nghïå xûã l dûä liïåu khấc àûúåc sûã duång trong
möåt hïå thöëng thöng tin dûåa trïn mấy tđnh.
Cưng nghïå Thưng tin - Truìn thưng (CNTT-TT) lâ thåt ngûä múái, nhêën mẩnh sûå khưng thïí
tấch rúâi hiïån nay cuẫ CNTT theo àõnh nghơa trïn, vúái cưng nghïå truìn thưng, ch ëu lâ
viïỵn thưng, trong thúâi àẩi "têët cẫ àïìu nưëi mẩng", "gị cng Net" hiïån nay. Viïỵn thưng trong
CNTT hiïån nay gùỉn bố hûäu cú àïën mûác nhû lâ mưåt thânh phêìn àûúng nhiïn, vị vêåy nïëu
khưng cêìn nhêën mẩnh àïën thânh phêìn "àûúng àẩi" nây, trong Sưí tay nây sệ chó dng thåt
ngûä CNTT cho gổn.

Hỗi: Nhû vêåy cố thïí hiïíu CNTT lâ têåp húåp ca nhiïìu cưng nghïå…?
Àấp: Nïn hiïíu nố nhû mưåt hïå thưëng cấc cưng nghïå, phc v cho thu thêåp, lûu giûä, xûã l vâ
sûã dng thưng tin nhû àậ nối.
Trung têm ca hïå thưëng nây lâ mưåt hïå thưëng mấy tđnh. Àêy lâ "cấi cưëi xay" àïí xay - tûác chïë
biïën - thöng tin. Nguyïn liïåu cho chïë biïën thöng tin lâ dûä liïåu - lâ nhûäng àùåc trûng, tđnh chêët,
…, nhûäng cấi ta cố thïí ào àûúåc, thu thêåp àûúåc, tûâ caác sûå vêåt, hiïån tûúång, v.v. cuãa thïë giúái
thûåc. Cấc dûä liïåu nây àûúåc ghi trïn cấc thiïët bõ lûu trûä, sau àố àûúåc àûa vâo mấy tđnh àïí xûã
l. Cấc kïët quẫ xûã l sau àố lẩi àûúåc àûa ra khỗi mấy, trịnh bây cho con ngûúâi, vâ lûu lẩi trïn
cấc thiïët bõ lûu trûä, àïí lâm àêìu vâo (dûä liïåu) cho cấc quấ trịnh xûã l tiïëp theo.
10 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 11

Hịnh 1.1 Mấy tđnh àïí bân (hay mấy tđnh cấ nhên, PC), mấy cêìm tay (palm) vâ mấy tđnh cúä
lúán (mainframe), vâ siïu mấy tđnh.
Cấc hïå thưëng mấy tđnh, gưìm thiïët bõ àêìu vâo / thiïët bõ xûã lyá / thiïët bõ lûu trûä / thiïët bõ àêìu
ra nhû trïn, cng cấc hẩ têìng k thåt viïỵn thưng cêìn thiïët, tẩo nïn "phêìn cûáng" cú bẫn cho
mưåt hïå thưëng xûã l thưng tin. Sú àưì trïn hịnh 1.2 minh hổa hïå thưëng phêìn cûáng ca mưåt
mấy tđnh àiïín hịnh.

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 11


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 12

Bưå Àiïìu khiïín

Thiïët bõ
nhêåp (dûä
liïåu)

Bưå Xûã l
(dûä liïåu thưng tin)

Thiïët bõ Lûu trûä (dûä liïåu, thưng tin)

Thiïët bõ
xët
(thưng
tin)

Hịnh 1.2 Sú àưì mưåt hïå thưëng mấy tđnh
(phêìn cûáng)

Thđ d, phêìn cûáng ca mưåt mấy PC thûúâng gưìm CPU, lâ "khưëi trung têm", chûáa bưå xûã l, bưå
nhúá, cấc thanh ghi, vâ cấc "thiïët bõ ngoẩi vi", gưìm bân phđm, lâ mưåt thiïët bõ chín cho viïåc
àûa dûä liïåu vâo (thiïët bõ nhêåp), mân hịnh, cố thïí cố thïm mấy in, lâ cấc thiïët bõ chín àïí
àûa kïët quẫ ra (thiïët bõ xët). Cấc thiïët bõ lûu trûä, nhû àơa tûâ, àơa CD, v.v. cố thïí dng nhû
thiïët bõ vâo hóåc ra ty theo tịnh hëng sûã dng. Phêìn cûáng ca cấc hïå thưëng xûã l thưng
tin hiïån àẩi cố thïí cố cấc quy mư khấc nhau, tûâ cấc mấy PC nhû trïn, àïën cấc mẩng mấy
tđnh lúán vâ phûác tẩp. Tuy nhiïn, vïì ngun l, chng cng vêỵn gưìm cấc thiïët bõ cố cấc chûác
nùng àậ nïu.
Cấch thûác xûã l - dûúái dẩng cấc thåt toấn - àûúåc thïí hiïån thânh cấc chûúng trịnh c thïí
lûu trong bưå nhúá ca mấy àïí àiïìu khiïín quấ trịnh xûã l thưng tin theo cấch thûác àậ àõnh.
Cấc chûúng trịnh nhû vêåy tẩo nïn "phêìn mïìm" ca hïå thưëng xûã l nây. Cố mn vân cấch
thûác xûã l, vị vêåy sưë lûúång caỏc phờỡn mùỡm cuọng rờởt phong phuỏ. Khi khửng nựỗm trong bưå nhúã
àïí àiïìu khiïín viïåc xûã l thưng tin, phêìn mïìm cng àûúåc lûu trïn cấc thiïët bõ lûu trûä nhû dûä
liïåu, vâ àïën lûúåt mịnh, chng lẩi lâ dûä liïåu dng cho cấc hïå thưëng xûã l "cêëp cao" hún. Cấc
phêìn mïìm hiïån nay cố rêët nhiïìu loẩi, thûúâng àûúåc phên thânh hai lúáp chđnh: phêìn mïìm hïå
thưëng, lâ cấc phêìn mïìm phc v cho cấc phêìn mïìm khấc, gip cho viïåc khai thấc phêìn cûáng
thån tiïån vâ hiïåu quẫ hún, vâ phêìn mïìm ûáng dng, hûúáng àïën viïåc giẫi quët cấc bâi toấn
thûåc tïë. Phêìn àống khung úã trang 13 trịnh bây mưåt sú àưì phên loẩi chi tiïët hún àưëi vúái cấc
phêìn mïìm.
Ngun liïåu àïí xûã l - dûä liïåu, lâ thânh phêìn àûúng nhiïn, vâ cưët lội ca hïå thưëng xûã l nố.
"Cố bưåt múái gưåt nïn hưì", khưng cố dûä liïåu, hïå thưëng chùèng àïí lâm gị. Dûä liïåu tưët, múái cố thïí
trưng mong rựỗng kùởt quaó xỷó lyỏ thu ỷỳồc seọ tửởt.Ta vờợn thûúâng àổc thêëy cêu sau àêy: "Bỗ rấc

vâo, sệ chó lêëy àûúåc rấc ra".Thïë nâo lâ dûä liïåu tưët? Nố phẫi lâ cấc àùåc trûng phẫn ấnh àng
àùỉn (kõp thúâi, àêìy à, chđnh xấc, …) vïì àưëi tûúång cêìn quan têm, hún nûäa, chng cêìn àûúåc thu
thêåp cố bâi bẫn, àûúåc kiïím tra vâ thêím àõnh, vâ cëi cng, àûúåc quẫn l tưët. Àïí quẫn l cấc
khưëi dûä liïåu lúán, chia sễ chng cho nhiïìu chûúng trịnh xûã l, tûác àïí cố thïí dng chung trong
hïå thưëng, chng thûúâng àûúåc tưí chûác thânh cấc cú súã dûä liïåu (CSDL). Quẫn trõ cấc CSDL lâ
mưåt lơnh vûåc rêët quan trổng ca viïåc ûáng dng CNTT, àùåc biïåt trong doanh nghiïåp.

12 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 13

Chia sễ hóåc dng chung dûä liïåu, thưng tin lâ àùåc trûng nưíi bêåt ca cấc hïå thưëng ûáng dng
CNTT hiïån nay.Thưng tin chó cố giấ trõ nïëu nố àûúåc chia sễ. Àïí àẫm bẫo cho viïåc chia sễ
àố, ngoâi cấc CSDL, côn cêìn mưåt hẩ têìng k thåt cho phếp lûu chuín dûä liïåu giûäa cấc ûáng
dng. Àố chđnh lâ mẩng lûúái truìn thưng.Thêåt ra, bïn trong mưåt mấy tđnh, dûä liïåu cng àûúåc
lûu chuín trïn mưåt hïå thưëng "truìn thưng" nưåi tẩi, thđ d cấc bus.Tuy nhiïn khi nối àïën
truìn thưng, lâ mën nối àïën sûå lûu chuín thưng tin vâ dûä liïåu giûäa cấc mấy tđnh àûúåc kïët
nưëi vúái nhau, tûác trong mưåt mẩng mấy tđnh. Phêìn cûáng ca hïå thưëng truìn thưng nây lâ cấc

Phên loẩi phêìn mïìm
Phêìn mïìm Hïå thưëng:
Phêìn mïìm quẫn trõ hïå thưëng:
Cấc Hïå thưëng àiïìu hânh (HÀH)

Mưi trûúâng àiïìu hânh
Cấc Hïå thưëng quẫn trõ CSDL
Giấm sất viïỵn thưng
Phêìn mïìm hưỵ trúå hïå thưëng:
Tiïån đch (Utilities) hïå thưëng
Giấm sất hiïåu nùng
Giấm sất an ninh
Cấc chûúng trịnh phất triïín hïå thưëng:
Chûúng trịnh dõch cho cấc ngưn ngûä lêåp trịnh
Cấc mưi trûúâng lêåp trịnh
Cấc gối chûúng trịnh vïì k nghïå phêìn mïìm cố mấy tđnh hưỵ trúå (CASE)
Phêìn mïìm ûáng dng:
Cấc chûúng trịnh ûáng dng chung (hay cấc phêìn mïìm phưí dng):
Xûã l vùn bẫn
Bẫng tđnh àiïån tûã
Phêìn mïìm quẫn trõ CSDL (loẩi nhỗ)
Phêìn mïìm viïỵn thưng
Thû àiïån tûã
Àưì hổa biïíu diïỵn
Àa phûúng tiïån
Quẫn trõ thưng tin cấ nhên
Cưng c cho Nhốm lâm viïåc
Cấc chûúng trịnh ûáng dng àùåc th (hay cấc phêìn mïìm chun dng):
Kïë toấn, sưí cấi
Tiïëp thõ, bấn hâng
Chïë tẩo, sẫn xët
Tâi chđnh, ngên sấch
Quẫn trõ quan hïå khấch hâng
Quẫn l chỵi cung ûáng
Hoẩch àinh ngìn lûåc xđ nghiïåp

Quẫn trõ ngìn nhên lûåc, …

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 13


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 14

àûúâng truìn (cấp xóỉn àưi, cấp àưìng trc, cấp quang, cho àïën cấc kïnh vi ba vâ cấc dẩng
truìn khưng dêy hiïån nay), cấc thiïët bõ thu phất, cấc bưå biïën àưíi vâ àiïìu chuín tđn hiïåu,
cấc thiïët bõ mẩng (modem, hub, router, switch, v.v.), tûác lâ toân bưå cú cêëu vêåt l ca mẩng
truìn thưng. Phêìn mïìm truìn thưng bao gưìm cấc giao thûác truìn tin, cấc phêìn mïìm àïí
kiïím soất, àiïìu khiïín vâ bẫo mêåt thưng tin àûúåc lûu chuín.Vúái cấc ûáng dng nhû Internet,
intranet, extranet, truìn thưng lâ mưåt phêìn hûäu cú ca cấc hïå thưëng CNTT, àûúåc gổi lâ
CNTT-TT àïí nhêën mẩnh àùåc trûng nây, nhû àậ nối trïn.

Hỗi: Thïë côn con ngûúâi, vai trô ca hổ lâ gị?
Àấp: Con ngûúâi, àûúng nhiïn lâ quan trổng nhêët. Nối nhû vêåy khưng phẫi lâ hư to mưåt khêíu
hiïåu sấo rưỵng.
Cấc kïët quẫ xûã l, àêìu ra ca hïå thưëng, lâ dûä liïåu àậ àûúåc biïën ửới, ỷỳồc sựổp xùởp laồi, ỷỳồc
cờởu truỏc laồi, nhựỗm laõm rộ hún vïì àưëi tûúång ta quan têm. Àố àậ dûä liïåu thư àậ àûúåc "chûng
cêët", àậ thânh thưng tin. Cấch mâ thưng tin thu àûúåc àûúåc sûã dng nhû thïë nâo sệ quët
àõnh hiïåu quẫ ca toân hïå thưëng. Àiïìu nây khưng thåc trấch nhiïåm ca phêìn cûáng, phêìn
mïìm, dûä liïåu, …, mâ lâ trấch nhiïåm ca con ngûúâi. Con ngûúâi cố vai trô quët àõnh khưng
chó trong viïåc sûã dng cấc thưng tin thu àûúåc, mâ côn trong toân bưå cấc khêu hịnh thânh

nïn hïå thưëng vâ vêån hânh nố.
Àûúng nhiïn, chđnh con ngûúâi xêy dûång nïn hïå thưëng, àùåc biïåt cấc phêìm mïìm, dûä liïåu, vâ
cấc th tc. Cấc th tc do con ngûúâi àùåt ra àố cố thïí cố vai trô rêët quët àõnh àïí triïín
khai thânh cưng vâ khai thấc mưåt cấch hiïåu quẫ hïå thưëng CNTT.Vâ chng cng cố thïí trúã
thânh cấc trúã ngẩi àấng kïí àïí triïín khai mưåt hïå thưëng, nhiïìu khi khấ lúán vâ àùỉt tiïìn, nïëu
nhû mổi viïåc "côn phẫi chúâ th tc", hóåc gùåp phẫi cấc th tc khưng tûúng xûáng, nhû Bẩn
cố thïí àậ gùåp khưng hiïëm trong thûåc tiïỵn kinh doanh ca mịnh.Trong cấc chûúng tiïëp theo
sệ dêỵn ra cấc vđ d vïì vai trô ca con ngûúâi trong viïåc ûáng dng CNTT-TT tẩi doanh nghiïåp.

Hỗi: Xin nối rộ hún vïì dûä liïåu vâ thưng tin …
Àấp: Cố mưåt sú àưì khấ hay vïì xûã l thưng tin sau àêy (hịnh 1.3).

Thưng
thấi
Tri thûác

Thưng tin

Dûä liïåu

Hịnh 1.3 Kim tûå thấp quấ trịnh xûã l
thưng tin

14 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 15

Trïn hịnh 1.3, bẩn cố thïí thêëy, dûä liùồu nựỗm ỳó phờỡn nùỡn moỏng cuóa kim tỷồ thaỏp, lâ gưëc àïí xûã
l. Thưng tin, kïët quẫ xûã l, lâ sûå "chûng cêët" cấc dûä liïåu gưëc nhû àậ nối. Theo àõnh nghơa,
thưng tin lâ cấi gip giẫm búát sûå khưng chùỉc chùỉn ("bêët àõnh") vïì àưëi tûúång cêìn quan têm.
Thđ d, Bẩn khưng rộ tịnh hịnh thúâi tiïët ngây mai tẩi Hâ Nưåi. Nối cấch khấc, àưëi vúái Bẩn, cố sûå
bêët àõnh vïì tịnh hịnh nây. Àïí dûå bấo thúâi tiïët, phẫi xûã l rêët nhiïìu sưë liïåu quan trùỉc khđ tûúång
thu thêåp quanh vng, thđ d dng cấc chûúng trịnh giẫi cấc phûúng trịnh àưång hổc khđ quín,
vúái dûä liïåu lâ cấc sưë liïåu quan trùỉc trïn. Kïët quẫ, Bẩn sệ cố cấc bẫn àưì khđ tûúång cho ngây mai
tai Hâ Nưåi, theo àố, cố thïí dûå bấo bíi sấng trúâi cố mûa nhỗ, nhûng trûa vâ chiïìu hûãng nùỉng,
v.v. Cấc dûå bấo àố àậ lâm giẫm sûå bêët àõnh ca Bẩn vïì tịnh hịnh thúâi tiïët, nối cấch khấc, nố àûa
lẩi cho Bẩn mưåt lûúång thưng tin. Nhûäng thđ d vïì thưng tin thu àûúåc qua chûng cêët dûä liïåu cố
thïí kïí ra rêët nhiïìu, thđ duå: thu nhêåp trung bònh cuãa nhên viïn trong doanh nghiïåp hâng thấng
àûúåc tđnh tûâ dûä liïåu thu nhêåp ca cấ nhên.Thu nhêåp cấ nhên lẩi àûúåc tđnh tûâ ngây cưng, mûác
lûúng, tiïìn thûúãng, v.v. Àưëi vúái mưåt nhên viïn, thu nhêåp cấ nhên lâ thưng tin àưëi vúái hổ, côn àưëi
vúái Giấm àưëc, cấi mâ ưng ta quan têm lẩi lâ thu nhêåp trung bịnh ca têët cẫ nhên viïn. Nhû vêåy,
thưng tin mang nhiïìu tđnh cấ nhên, tđnh mc tiïu (ty thåc vâo u cêìu vâ cấch thûác xûã l),
côn dûä liïåu "trung tđnh" hún, ch ëu phẫn aỏnh thùở giỳỏi khaỏch quan.
Nựỗm phủa trùn thửng tin laõ tri thûác, trïn tri thûác lâ "sûå thưng thấi". Sú ửỡ naõy nguồ yỏ rựỗng,
ùởn lỷỳồt mũnh, thửng tin ỷỳồc têåp húåp vâ xûã l sệ cho tri thûác vïì cấc lơnh vûåc khấc nhau.Vâ
cëi cng, khi tûâ nhûäng tri thûác àố mâ "ngưå" àûúåc, Bẩn sệ trúã thânh thưng thấi.
Kim tûå thấp lâ sú àưì giẫn lûúåc nhûng khấ rộ râng vïì quấ trịnh xûã l dûä liïåu vâ thưng tin.
Câng lïn cao, dûä liïåu câng tinh, vâ cấc thåt toấn àïí xûã l câng phûác tẩp, thêåm chđ côn chûa
àûúåc hịnh thânh (thđ d thåt toấn àïí Bẩn "trúã thânh thưng thấi"). Cấc hïå thưëng thưng tin
trong doanh nghiùồp chuó yùởu giaói quyùởt caỏc vờởn ùỡ nựỗm trong hai têìng dûúái (quẫn trõ vâ xûã
l dûä liïåu, thưng tin). Àưëi vúái tri thûác vâ quẫn trõ tri thûác, hiïån cng àang bùỉt àêìu cố cấc kïët
quẫ nghiïn cûáu vâ ûáng dng àưëi vúái doanh nghiïåp, thđ d cấc "hïå chun gia", hay cấc hïå
thưëng quẫn l "tri thûác doanh nghiïåp", nhû cú súã tri thûác, "cưíng" tri thûác doanh nghiïåp, v.v.

Xin xem thïm phêìn trẫ lúâi vïì cấc hïå thưëng thưng tin dûúái àêy.

Hỗi: Àưëi vúái mưåt doanh nghiïåp, sûã dng CNTT thïë nâo?
Àấp: Hiïån nay, doanh nghiïåp nïn hûúáng àïën viïåc xêy dûång cho mịnh cấc hïå thưëng thưng
tin (HTTT).Vị HTTT têåp trung trong nố hêìu nhû têët cẫ cấc cưng nghïå ca CNTT-TT.Vâ côn
búãi vị khi triïín khai cấc hïå thưëng nây, Bẩn sệ biïët cấch tiïëp cêån cùn bẫn àïí giẫi quët cấc bâi
toấn ûáng dng CNTT trong doanh nghiïåp: àố lâ tiïëp cêån hïå thưëng.
Sú àưì mưåt HTTT cho trïn hịnh 1.4.
ÚÃ àêy:
Vông trong chđnh lâ mưåt hïå thưëng mấy tđnh àậ nối úã phêìn trïn, gưìm cấc àún võ chûác nùng
thûåc hiïån viïåc nhêåp, xûã l, xët, lûu giûä (cấc "bưå" xûã l, "böå" nhúá, thiïët bõ nhêåp, thiïët bõ xuêët,
thiïët bõ lûu trûä) dûä liïåu vâ thưng tin - àêìu vâo hóåc àêìu ra ca quấ trịnh xûã l, vâ àún võ
kiïím soất ("bưå" àiïìu khiïín) quấ trịnh tẩo ra sẫn phêím thưng tin trïn.
SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THÖNG CHO DOANH NGHIÏÅP 15


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 16

úâi

Ta
âi n

gû

n
on

n


gu

ìc
vï



np

hê

u

g
âi n
Ta

ìn m

ïìm

Xûã l

ïåu

Tâi n
gu

dûä li

Lûu trûä

Xët

n
vïì p
h

n
gu
Tâi n

Nhêåp

êìn c
û

áng

Àiïìu khiïín

Tâi ngun mẩng

Hịnh 1.4: Cấc thânh phêìn ca HTTT6

Àïí àẫm bẫo cho viïåc thûåc hiïån cấc quấ trịnh trïn, cêìn cố cấc tâi ngun (côn gổi lâ dûå trûä,
hay ngìn lûåc) ca hïå thưëng, biïíu diïỵn úã vânh ngoâi ca sú àưì. Àố lâ cấc tâi ngun vïì phêìn
cûáng, phêìn mïìm, mẩng, dûä liïåu vâ nhên lûåc.
Tâi ngun vïì nhên lûåc gưìm:
•

Cấc chun gia HTTT: phên tđch viïn hïå thưëng, lêåp trịnh viïn, nhên viïn àûáng mấy,
v.v.,

•

Ngûúâi dng cëi: têët cẫ nhûäng ngûúâi sûã dng HTTT trong doanh nghiïåp, tûâ cấc
nhâ lậnh àẩo, cấc cêëp quẫn l, cho àïën cấc nhên viïn thûâa hânh vâ tấc nghiïåp.

Tâi ngun phêìn cûáng:
•

Mấy mốc: mấy tđnh, mân hịnh, cấc ưí àơa, mấy in, mấy quết, v.v. (tûác lâ cấc thiïët bõ
dng trong xûã l),

•

Mưi trûúâng (hay media) lûu trûä: àơa mïìm, àơa cûáng, àơa CD, bịa nhúá, giêëy, v.v (tûác
lâ cấc phûúng tiïån dng àïí lûu trûä).

Tâi ngun phêìn mïìm:
•

Cấc chûúng trịnh: Hïå àiïìu hânh, cấc chûúng trịnh ûáng dng, v.v (dng àïí àiïìu
khiïín mấy tđnh xûã l thưng tin),

•

Cấc th tc: cho nhêåp liïåu, àïí sûãa lưỵi, kiïím tra, v.v. (dng àïí àiïìu chónh hoẩt àưång
ca con ngûúâi).

Tâi ngun dûä liïåu:
•

Mư tẫ dûä liïåu: cấc bẫn ghi ca khấch hâng, cấc hưì sú nhên viïn, CSDL,

_____
6 Lêëy theo James A. O'Brient. Management Information Systems. 6nd Edition. Mc Graw Hill, bẫn online.

16 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THÖNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

•

12:21 CH

Page 17

Cú súã tri thûác.

Tâi ngun mẩng:
•
•

Mưi trûúâng truìn thưng,
Cấc dõch v mẩng.

Trong sú àưì nây, mưi trûúâng (media) dng lûu trûä thưng tin vâ truìn thưng lâ mưåt phêìn
ca "phêìn cûáng". Cấc th tc àûúåc xem nhû mưåt thânh phêìn ca "phêìn mïìm", phêìn liïn quan
àïën con ngûúâi. Côn cú súã tri thûác àûúåc xïëp vâo tâi ngun dûä liïåu ca HTTT.
Cấc sẫn phêím thưng tin nhùỉc àïën trong sú àưì trïn bao gưìm cấc bấo cấo cho lậnh àẩo, cấc
tâi liïåu kinh doanh, dûúái dẩng biïíu mêëu, àưì thõ, êm thanh (audio), video, vâ cấc thưng tin khấc.
Viïåc xêy dûång mưåt HTTT vúái cấc thânh phêìn nhû trïn àôi hỗi phẫi cố mưåt cấi nhịn hïå thưëng
khưng chó vïì mùåt cưng nghïå, mâ côn vïì tưí chûác doanh nghiïåp ca Bẩn, vâ mưåt têìm nhịn xa
vïì cấc biïån phấp àûa hïå thưëng CNTT/tưí chûác àố phc v cho cưng viïåc kinh doanh ca
doanh nghiïåp. Àố lâ mưåt cấch nhịn, mưåt cấch tiïëp cêån hïët sûác cú bẫn, xem xết cấc sûå vêåt
trong cấc mưëi tûúng quan ca chuỏng khi hoaồt ửồng nhựỗm aồt ùởn muồc tiùu aọ àõnh, gổi lâ
tiïëp cêån hïå thưëng, hay quan àiïím hïå thưëng.
Hỗi: Nïëu tưi chó cêìn xêy dûång mưåt hïå thưëng c thïí, thđ d àïí quẫn l vêåt tû thưi, thị cố cêìn
phẫi tđnh àïën nhiïìu thânh phêìn phûác tẩp àïën thïë khưng?
Àấp: Nối chung lâ cêìn.Vêën àïì úã àêy khưng phẫi hïå thưëng lúán hay nhỗ, mâ lâ cấch tiïëp cêån
àïën cưng viïåc. Khi àêìu tû cho mưåt ûáng dng CNTT trong doanh nghiïåp, cêìn phẫi biïët rộ
mc àđch ca viïåc àêìu tû àố, vâ quan trổng hún lâ nhịn thêëy trûúác, àïí viïåc àêìu tû àố àem
lẩi hiïåu quẫ, cêìn phẫi triïín khai nhûäng cưng viïåc gị nûäa, vïì dûä liïåu, vïì th tc, vïì sûã dng cấc
thưng tin thu àûúåc, phẫi àâo tẩo cấn bưå nhû thïë nâo, v.v. Cấch tiïëp cêån nây thûúâng thïí hiïån
qua viïåc triïín khai mưåt chu trịnh phất triïín àưëi vúái hïå thưëng thưng tin c thïí mâ Bẩn cêìn
(àêy chđnh lâ cấc giai àoẩn àïí giẫi quët mưåt vêën àïì theo tiïëp cêån hïå thưëng). Trong phêìn
àống khung tẩi trang 18 lâ tốm tùỉt cấc giai àoẩn (cấc bûúác) ca mưåt chu trịnh phất triïín hïå
thưëng thưng tin àiïín hịnh.

Trong trûúâng húåp Bẩn nïu vïì àêìu tû cho mưåt hïå thưëng quẫn l vêåt tû, vêën àïì khưng chó lâ
mua mấy tđnh, phêìn mïìm quẫn l vêåt tû. Àêìu tiïn phẫi xấc àõnh rộ viïåc mua sùỉm nây lâ àïí giẫi
quët vêën àïì khố khùn nâo ca cưng ty. Sau àố phẫi xem xết k hiïån trẩng hïå thưëng kho vêåt
tû (àûúåc tưí chûác ra sao, trïn thûåc tïë chng àûúåc phên bưí thïë nâo, v.v).Tiïëp àïën, cêìn xem xết
cấc mêỵu biïíu hốa àún, àún hâng, phiïëu nhêåp, xët, bấo cấo, v.v. hiïån dng cố thđch húåp khưng,
cố cêìn thay àưíi gị khưng. Sau khi cố hïå thưëng múái, cấc quy trịnh lâm viïåc sệ phẫi thay àưíi ra
sao, v.v.Tûác phẫi khẫo sất vâ phên tđch lêåp ra cấc lûu àưì dûä liïåu vêåt tû hiïån thúâi vâ mong mën
sau khi cố hïå thưëng múái.Tiïëp àïën lâ xêy dûång cấc th tc lâm viïåc múái, àâo tẩo nhên viïn,
tưí chûác nhêåp liïåu, v.v. vâ cẫ nhûäng viïåc nhû giẫi quët cấc dû thûâa nhên cưng cố thïí cố khi
vêån hânh hïå thưëng múái. Xa hún, côn phẫi xem cấi hïå thưëng quẫn l vêåt tû nây tûúng tấc ra
sao vúái cấc HTTT khấc bïn trong doanh nghiïåp, vâ cố thïí, vúái cẫ cấc hïå thưëng vêåt tû ca cấc
àưëi tấc, v.v.Trong Phêìn 2 sệ trao àưíi c thïí hún cấc tịnh hëng ûáng dng nhû vêåy.

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 17


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 18

Nùm giai àoẩn ca chu trịnh phất triïín HTTT
1. Khẫo sất hïå thưëng: Giai àoẩn nây cố thïí àûúåc bùỉt àêìu tûâ viïåc hoẩch àõnh HTTT vâ lûåa chổn
cấc cú hưåi àêìu tû. Thưng thûúâng giai àoẩn nây bao gưìm viïåc phên tđch chi phđ / lúåi đch vâ mưåt
phêìn ca nghiïn cûáu khẫ thi.
2. Phên tđch hïå thưëng: Phên tđch cấc nhu cêìu thưng tin ca ngûúâi dng cëi, mưi trûúâng doanh
nghiïåp, vâ têët cẫ cấc hïå thưëng hiïån dng, àïí àûa ra cấc u cêìu chûác nùng àöëi vúái hïå thöëng múái.

3.Thiïët kïë hïå thöëng: Àûa ra cấc àùåc tẫ vïì phêìn cûáng, phêìn mïìm, nhên lûåc, vâ dûä liïåu ca hïå thưëng,
cng nhû cấc sẫn phêím thưng tin mong mën ca hïå thưëng.
4.Thïí hiïån (câi àùåt) hïå thưëng: Phất triïín hóåc mua cấc phêìn cûáng, phêìn mïìm cêìn cho viïåc thïí
hiïån bẫn thiïët kïë. Kiïím thûã hïå thöëng àûúåc xêy dûång. Huêën luyïån nhên lûåc àïí vêån hânh vâ sûã
dng hïå thưëng.Vâ chuín àưíi ûáng dng sang hïå thưëng múái.
5. Bẫo trị hïå thưëng: Xem xết hïå thưëng sau câi àùåt. Giấm sất, àấnh giấ vâ thay àưíi hïå thưëng theo
nhu cêìu.

Hỗi: Cố nhûäng loẩi HTTT nâo doanh nghiïåp cêìn quan têm?
Àấp: Doanh nghiïåp cố thïí ấp dng cấc HTTT khấc nhau ty thåc mc àđch ûáng dng, quy
mư hoẩt àưång, vâ cấc àiïìu kiïån khấc. Nhịn chung khi ûáng dng CNTT, c thïí lâ caỏc HTTT,
caỏc doanh nghiùồp ùỡu nhựỗm ùởn caỏc muồc tiùu tûâ thêëp àïën cao sau àêy: hưỵ trúå cho cấc hoẩt
àưång tấc nghiïåp, hưỵ trúå cho viïåc ra cấc quët àõnh quẫn l, vâ hưỵ trúå viïåc xêy dûång cấc chiùởn
lỷỳồc nhựỗm aồt lỳồi thùở caồnh tranh.
Tuy nhiùn coỏ mửồt tịnh hịnh lâ hiïån nay sưë lûúång cấc HTTT rêët phong ph vâ àa dẩng. Cấc
HTTT àûúåc xêy dûång lâ nhựỗm aỏp ỷỏng caỏc nhu cờỡu kinh doanh cuóa doanh nghiïåp trong sûå
phất triïín ca chng, àưìng thúâi cng phẫn ấnh sûå tiïën hốa rêët nhanh ca bẫn thên CNTT.
Hậy xết vđ d cấc hïå thưëng phêìn mïìm kïë toấn, mưåt trong cấc hïå thưëng thưng tin quen thåc
àưëi vúái cấc doanh nghiïåp. Cấc hïå thưëng àêìu tiïn àûúåc viïët trïn FoxPro ra àúâi quậng àêìu
nhûäng nùm 1990, mư phỗng cấc nghiïåp v kïë toấn ca Viïåt Nam thúâi àố, ch ëu lâm viïåc
trïn cấc mấy PC àún lễ. Sau khi caác quy àõnh kïë toaán doanh nghiïåp múái ra àúâi, quy mư
doanh nghiïåp múã rưång, mưi trûúâng hoẩt àưång chuín mẩnh tûâ PC sang cấc mẩng mấy tđnh,
cấc hïå thưëng kïë toấn àûúåc nêng cêëp àïí thïí hiïån cấc u cêìu nghiïåp v múái, àưìng thúâi chẩy
àûúåc trïn mẩng. FoxPro khưng côn àấp ûáng tưët cấc u cêìu nây, nïn phêìn lúán cấc hïå thưëng
kïë toấn múái àûúåc xêy dûång trïn cấc phêìn mïìm CSDL hiïån àẩi hún, thđ d SQL/Server hóåc
Oracle. Khi vêën àïì hưåi nhêåp trúã nïn bûác thiïët, nhu cêìu trao àưíi dûä liïåu vâ tđch húåp vúái cấc
hïå thưëng kïë toấn nûúác ngoâi àûúåc àùåt ra, cấc hûúáng phất triïín tiïëp cho cấc phêìn mïìm nây
lẩi àûúåc múã ra.
Tịnh hịnh trïn cng gùåp trong cấc HTTT khấc. Kïët quẫ lâ cố mưåt phưí rêët rưång cấc HTTT
dng cho doanh nghiïåp.Vị vêåy cêìn mưåt sûå phên loẩi àïí dïỵ dâng àõnh hûúáng vâ chổn lûåa.

18 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 19

Cố nhiïìu cấch phên loẩi cấc HTTT dng cho doanh nghiïåp.Trïn hịnh 1.5 trịnh bây mưåt sú
àưì phên loẩi dûåa trïn loẩi hưỵ trúå mâ HTTT cung cêëp.

Cấc HTTT

Cấc hïå thưëng hưỵ trúå hoẩt àưång

Hïå thưëng xûã
l giao dõch
(xûã l giao
dõch kinh
doanh)

Hïå thưëng
àiïìu khiïín
tiïën trịnh
(àiïìu khiïín
cấc quấ trịnh
cưng nghiïåp)

Hïå thưëng
cưång tấc xđ
nghiïåp (hưỵ
trúå giao tiïëp,
cưång tấc
trong doanh
nghiïåp)

Cấc hïå thưëng hưỵ trúå quẫn l

Hïå thưëng
thưng tin
quẫn l (cấc
bấo cấo theo
mêỵu àõnh
trûúác)

Hïå hưỵ trúå
quët àõnh
(hưỵ trúå quët
àõnh tûúng
tấc, khưng
theo mêỵu)

Hïå thưëng
thưng tin àiïìu
hânh (cấc
thưng tin cho
lậnh àẩo cêëp

cao nhêët)

Hịnh 1.5: Phên loẩi HTTT theo dẩng thûác hưỵ trúå

Cấc hïå thưëng hưỵ trúå hoẩt àưång, hay cấc HTTT tấc nghiïåp, xûã l cấc dûä liïåu dng cho cấc
hoẩt àưång kinh doanh vâ sinh ra trong cấc hoẩt àưång àố. Cấc hïå thưëng nây sinh ra nhiïìu
sẫn phêím thưng tin dng bïn trong vâ bïn ngoâi doanh nghiïåp. Chng thûúâng àẫm nhêån cấc
vai trô sau àêy:
1. Xûã l mưåt cấch hiïåu quẫ cấc giao dõch kinh doanh,
2. Àiïìu khiïín cấc tiïën trịnh cưng nghiïåp (thđ d quấ trịnh chïë tẩo sẫn phêím),
3. Hưỵ trúå viïåc giao tiïëp vâ cưång tấc trong toân xđ nghiïåp,
4. Cêåp nhêåt cấc CSDL cêëp Cưng ty.
Tuy nhiïn cấc hïå thưëng nây khưng ch trổng vâo viïåc tẩo ra cấc sẫn phêím thưng tin mang
àùåc th quẫn l. Mën cố cấc thưng tin dẩng àố phẫi tiïën hânh xûã l tiïëp trong cấc HTTT
hưỵ trúå quẫn l.
Cấc hïå thưëng hưỵ trúå quẫn l, trúå gip cấc nhâ quẫn l trong viïåc ra quët àõnh. Chng cung
cêëp cấc thưng tin vâ cấc hưỵ trúå àïí ra quët àõnh vïì quẫn l, lâ cấc nhiïåm v phûác tẩp do cấc
nhâ quẫn trõ vâ cấc nhâ kinh doanh chun nghiïåp thûåc hiïån.Vïì mùåt niïåm, thûúâng chia ra
cấc loẩi hïå thưëng chủnh sau ờy, nhựỗm hửợ trỳồ caỏc chỷỏc traỏch ra quët àõnh khấc nhau:

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 19


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 20

1. Cấc HTTT quẫn l - cung cêëp thưng tin dûúái dẩng cấc bấo cấo theo mêỵu àõnh sùén,
vâ trịnh bây chng cho cấc nhâ quẫn l vâ cấc chun gia khấc ca doanh nghiïåp,
2. Cấc hïå thưëng hưỵ trúå quët àõnh - cung cêëp trûåc tiïëp cấc hưỵ trúå vïì mùåt tđnh toấn
cho cấc nhâ quẫn l trong quấ trịnh ra quët àõnh (khưng theo mêỵu àõnh sùén, vâ
lâm viïåc theo kiïíu tûúng tấc, khưng phẫi theo àõnh k),
3. Cấc HTTT àiïìu hânh - cung cêëp cấc thưng tin cố tđnh quët àõnh tûâ cấc ngìn
khấc nhau, trong nưåi bưå cng nhû tûâ bïn ngoâi, dûúái cấc hịnh thûác dïỵ dâng sûã
dng cho cấc cêëp quẫn l vâ àiïìu hânh.
Ngoâi cấch phên loẩi trïn, trong cấc tâi liïåu cng cố thïí côn gùåp cấc loẩi HTTT sau àêy7:
Cấc hïå chun gia: Àêy lâ cấc hïå thưëng cung cêëp cấc tû vêën cố tđnh chun gia vâ hoẩt àưång
nhû mưåt chun gia tû vêën cho ngûúâi dng cëi.Thđ d: cấc hïå tû vêën tđn dng, giấm sất tiïën
trịnh, cấc hïå thưëng chêín àoấn vâ bẫo trị.
Cấc hïå quẫn trõ tri thûác: Àêy lâ cấc HTTT dûåa trïn tri thûác, hưỵ trúå cho viïåc tẩo, tưí chûác vâ
phưí biïën cấc kiïën thûác ca doanh nghiïåp cho nhên viïn vâ cấc nhâ quẫn l trong toân cưng
ty.Thđ d: truy nhêåp qua mẩng intranet àïën cấc kinh nghiïåm vâ th thåt kinh doanh tưëi ûu,
cấc chiïën lûúåc bấn hâng, àïën hïå thưëng chun trấch giẫi quët cấc vêën àïì ca khấch hâng.
Cấc hïå thưëng chûác nùng doanh nghiïåp (hóåc cấc hïå thưëng tấc nghiïåp): Hưỵ trúå nhiïìu ûáng
dng sẫn xët vâ quẫn l trong cấc lơnh vûåc chûác nùng ch chưët ca cưng ty.Thđ d: cấc HTTT
hưỵ trúå kïë toấn, tâi chđnh, tiïëp thõ, quẫn l hoẩt àưång, quẫn trõ ngìn nhên lûåc.
Cấc HTTT chiïën lûúåc: HTTT loẩi nây cố thïí lâ mưåt HTTT hưỵ trúå hoẩt àưång hóåc hưỵ trúå
quẫn l, nhûng vúái mc tiïu c thïí hún lâ gip cho cưng ty àẩt àûúåc cấc sẫn phêím, dõch v
vâ nùng lûåc tẩo lúåi thïë cẩnh tranh cố tđnh chiïën lûúåc.Thđ d: bn bấn cưí phiïëu trûåc tuën,
cấc hïå thưëng web phc v thûúng mẩi àiïån tûã (TMÀT), hóåc theo dội viïåc chuín hâng (àưëi
vúái cấc hậng vêån chuín).
Cấc HTTT tđch húåp, liïn chûác nùng: Àêy lâ cấc HTTT tđch húåp trong chng nhiïìu ngìn
thưng tin vâ nhiïìu chûác nùng tửớng hỳồp nhựỗm chia seó caỏc taõi nguyùn thửng tin cho têët cẫ cấc
àún võ trong tưí chûác. Côn gổi lâ cấc hïå thưëng "xđ nghiïåp" trúå gip viïåc xûã l thưng tin cêëp
toân doanh nghiïåp . Àiïín hịnh lâ cấc hïå thưëng: hoẩch àõnh ngìn lûåc xđ nghiïåp (viïët tùỉt trong
tiïëng Anh lâ ERP), quẫn trõ quan hïå vúái khấch hâng (CRM), quẫn l chëi cung ûáng (SCM),

vâ mưåt sưë hïå khấc.
Phêìn 2 sệ lêìn lûúåt àïì cêåp àïën cấc hïå thưëng nây khi trịnh bây vïì cấc giai àoẩn àêìu tû CNTT
trong doanh nghiïåp.

Hỗi: Cố vễ phûác tẩp quấ. Sao hïå thưëng nâo cng chó "hưỵ trúå", mâ khưng tûå àưång hốa ln
cấc hoẩt àưång kinh doanh…
Àấp: Nhû cố thïí thêëy trong phêìn àống khung dûúái àêy, cấc HTTT cố mưåt lõch sûã phất triïín
dâi, nïn cố rêët nhiïìu sẫn phêím vâ dõch v. Thoẩt trưng thị cố vễ phûác tẩp, tuy nhiïn, vị cấc
_____
7

Vïì mùåt chûác nùng, cấc hïå thưëng nây cố thïí xïëp vâo mưåt sưë loẩi àậ nïu trong sú àưì phên loẩi trong Hịnh 1.5.

20 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 21

Lõch sûã phất triïín ca cấc HTTT vâ vai trô ca chng8:
Cấc nùm 1959-1960 - Xûã l dûä liïåu:
-

Cấc hïå thưëng xûã l dûä liïåu àiïån tûã

-

Xûã l giao dõch, lûu giûä cấc hưì sú kinh doanh

-

Cấc ûáng dng kïë toấn truìn thưëng.

Cấc nùm 1960-1970 - Tẩo bấo cấo phc v quẫn l:
-

Cấc hïå thưëng thưng tin quẫn l. Quẫn trõ cấc bấo cấo theo mêỵu àõnh trûúác, chûáa cấc
thưng tin hưỵ trúå cho viïåc ra quët àõnh.

Cấc nùm 1970-1980 - Hưỵ trúå quët àõnh:
-

Cấc hïå thưëng hưỵ trúå quët àõnh. Hưỵ trúå tiïën trịnh ra quët àõnh quẫn l c thïí theo
chïë àưå tûúng tấc.

Cấc nùm 1980-1990 - Hưỵ trúå chiïën lûúåc vâ hưỵ trúå ngûúâi dng cëi:
-

Cấc hïå thưëng tđnh toấn cho ngûúâi dng cëi. Hưỵ trúå trûåc tiïëp vïì tđnh toấn cho cưng
viïåc ca ngûúâi dng cëi vâ hưỵ trúå sûå cưång tấc trong nhốm lâm viïåc.

-

Cấc HTTT àiïìu hânh, cung cêëp thưng tin cố tđnh quët àõnh cho quẫn l cêëp cao.

-

Cấc hïå thưëng chun gia: tû vêën cố tđnh chun gia cho ngûúâi dng cëi dûåa trïn cú
súã tri thûác.

-

Cấc HTTT chiïën lûúåc. Caỏc saón phờớm vaõ dừch vuồ chiùởn lỷỳồc nhựỗm aồt lúåi thïë cẩnh
tranh.

Cấc nùm 1990-2000 vâ àïën nay - kinh doanh àiïån tûã (KDÀT) vâ thûúng mẩi àiïån tûã (TMÀT).
-

Cấc hïå thưëng KDÀT vâ TMÀT liïn mẩng.

-

Cấc xđ nghiïåp nưëi mẩng vâ cấc hoẩt àưång KDÀT vâ TMÀT trïn Internet, intranet,
extranet vâ cấc mẩng khấc.

hïå thưëng nây cố quan hïå rêët chùåt chệ vúái cấc hoẩt àưång tấc nghiïåp vâ quẫn l ca doanh
nghiïåp, nïn thûåc ra vïì mc tiïu vâ cấc chûác nùng chng cng khưng quấ xa lẩ vâ khố hiïíu
àưëi vúái ngûúâi dng trong doanh nghiïåp.
Côn tẩi sao cấc HTTT chó àống vai trô hưỵ trúå, khưng "tûå àưång hốa" àûúåc, vị àún giẫn lâ
khưng gị cố thïí thay thïë àûúåc con ngûúâi trong cưng viïåc quẫn l vâ kinh doanh. Nhûng cấc
hưỵ trúå nây ngây câng àống vai trô quët àõnh trong hoẩt àưång ca doanh nghiïåp, vị thiïëu
chng, con ngûúâi khưng thïí quẫn l vâ xûã l cấc khưëi thưng tin lúán, phûác tẩp, trong cấc giúái
hẩn thúâi gian vâ khưng gian khùỉc nghiïåt ca mưi trûúâng kinh doanh hiïån àẩi. Tûác lâ khưng
thïí kinh doanh mưåt cấch hiïåu quẫ.
Cố hai khđa cẩnh hưỵ trúå mâ ngûúâi dng cëi àûúåc hûúãng: (1) Hưỵ trúå con ngûúâi hoân thânh

cấc thao tấc tđnh toấn "mấy mốc".Vïì khđa cẩnh nây thị cấc HTTT àậ "tûå àưång hốa" àûúåc
mưåt phêìn lúán cấc cưng viïåc tưën cưng, lùåp ài lùåp lẩi, thêåm chđ khấ phûác tẩp. (2) Hưỵ trúå thưng
_____
8

Theo James A. O'Brient. Sấch àậ dêỵn.

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP 21


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 22

tin àïí con ngûúâi ra quët àõnh.Vïì mùåt nây, cấc HTTT chó lâm nhõïm v cung cêëp thưng tin,
cố thïí rêët phong ph, dûúái nhiïìu dẩng thûác, nhûng ra quët àõnh dûåa trïn cấc thưng tin àố
lâ thåc quìn con ngûúâi. Ngay cẫ cấc hïå thưëng gổi lâ "chuyïn gia", "tû vêën" v.v. cuäng vêåy,
chuáng chó giuáp cho con ngûúâi cố àûúåc nhiïìu khẫ nùng hún trong viïåc chổn lûåa àïí ra quët
àõnh.
Côn mưåt sûå trúå gip rêët quan trong nûäa Bẩn vâ doanh nghiïåp ca Bẩn nhêån àûúåc khi ấp
dng hóåc xêy dûång cấc HTTT, àố lâ àûúåc tiïëp cêån cấc quy trịnh xûã l thưng tin tiïn tiïën.
Bêët k hïå thưëng nâo cng àïìu àûúåc xêy dûång dûåa trïn cấc quy trịnh xûã l, cấc triïët l, cấc
cấch tiïëp cêån àïën vêën àïì cêìn giẫi quët. Cấc HTTT tiïn tiïën àûåa trïn cấc quy trịnh doanh
nghiïåp tiïn tiïën. Nïëu Bẩn dng nố, Bẩn cng thûâa hûúãng cấc ûu viïåt ca quy trịnh quẫn l
doanh nghiïåp àố. Chđ đt, nố cng gip Bẩn nhịn nhêån vâ nhịn nhêån lẩi vïì cấc tiïën trịnh kinh
doanh ca mịnh, vâ cố thïí rt ra nhiïìu àiïìu hûäu đch.

Hỗi: Cấc HTTT nây vâ bưå mấy quẫn l ca doanh nghiïåp cố quan hïå c thïí thïë nâo?
Àấp: Cố thïí dng sú àưì nhû trïn Hịnh 1.6 àïí mư tẫ mưëi quan hïå nây.

Cú cêëu àiïìu hânh

Hïå thưëng tưí chûác

Hïå thưëng thưng tin

Hịnh 1.6 Quan hïå giûäa cú cêëu àiïìu hânh, hïå thưëng tưí chûác vâ HTTT trong doanh nghiïåp

Cú cêëu àiïìu hânh quët àõnh cấch thûác àiïìu hânh doanh nghiïåp. Thđ d: phêìn lúán doanh
nghiïåp hiïån nay theo mư hịnh "kinh àiïín" phên chia theo chûác nùng. Mư hịnh nây dêỵn àïën
phẫi cố Hïå thưëng tưí chûác tûúng ûáng, thânh cấc phông ban chun mưn, vúái sûå phên cêëp vïì
chûác v vâ trấch nhiïåm, vúái cấc chïë àưå bấo cấo, cấc th tc tấc nghiïåp àûúåc quy àõnh chùåt
chệ. HTTT lâ mưåt cưng c phc v tấc nghiïåp vâ àiïìu hânh, nố phẫi tn theo mư hịnh mâ
cú cêëu àiïìu hânh àậ chổn, vâ phc v cho cấc thânh viïn trong hïå thưëng tưí chûác ca doanh
nghiïåp nêng cao hiïåu quẫ cưng viïåc ca hổ. Trong cấc giai àoẩn àêìu tiïn, doanh nghiïåp
thûúâng àêìu tû cho CNTT theo hûúáng nây.
Tuy nhiïn, mưåt "àùåc àiïím ca thúâi àẩi" hiïån nay lâ sûå phất triïín ca CNTT cho phếp nố cố
tấc àưång trúã lẩi àïën cú cêëu àiïìu hânh, cho phếp nghơ àïën vâ thûåc thi cấc mư hịnh múái, hiïåu
quẫ hún, nùng àưång hún. Xu hûúáng tấi k nghïå quấ trịnh kinh doanh, thûúâng nối gổn lâ tấi

22 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 23

k nghïå, lâ mưåt vđ d. Cấc vêën àïì nây sệ àûúåc àïì cêåp chi tiïët hún trong Chûúng 6 (Phêìn 2)
ca Sưí tay nây.
Trûúác khi chuín sang Chûúng 2, tưi rêët mën chia sễ vúái Bẩn àoẩn viïët sau àêy ca Thomas
L. Friedmand trong bâi bấo "Cëi cuâng, thïë giúái naây laâ phùèng"9, àùng trïn The New York
Times, 03/4/2005, nối àïën cấi "àùåc àiïím ca thúâi àẩi" vûâa nhùỉc trïn àêy.

Vïì chuån "thïë giúái àûúåc san phùèng"...
Tưi nghơ thúâi àiïím bûâng tónh10 àậ àïën vúái tưi trong cåc viïëng thùm khu Infosys Technologies,
mưåt trong nhûäng viïn ngổc qu ca nïìn cưng nghiïåp phêìn mïìm vâ outsourcing11 ca ÊËn Àưå.
Nandan Nilekani, Giấm àưëc àiïìu hânh (CEO) Infosys, khi giúái thiïåu cho tưi phông hưåi thẫo trûåc
tuën toân cêìu ca ưng àậ kiïu hậnh chó lïn mưåt chiïëc mân hịnh phùèng rưång cúä bûác tûúâng, mâ
ưng nối àố lâ chiïëc mân hịnh lúán nhêët Chêu Ấ. Infosys - ưng giẫi thđch - cố thïí tiïën hânh nhûäng
bíi hổp ẫo vúái cấc nhên vêåt ch chưët trong toân bưå chỵi cung ûáng toân cêìu ca mịnh àưëi vúái
bêët k dûå aán naâo, vaâ vaâo bêët kyâ luác naâo, trïn caái mân hịnh siïu lúán àố. Nghơa lâ cng mưåt lc cấc
nhâ thiïët kïë M cố thïí nối chuån trïn mân hịnh nây vúái nhûäng ngûúâi viïët phêìn mïìm ÊËn Àưå vâ
cấc nhâ sẫn xët chêu Ấ ca hổ. Àố chđnh lâ bưå mùåt ca toân cêìu hoấ trong thúâi k hiïån nay,
Nilekani nối. Phđa trïn lâ 8 chiïëc àưìng hưì tốm tùỉt thúâi gian lâm viïåc ca Infosys: 24/7/36512. Cấc
àưìng hưì àûúåc gùỉn cấc nhận: Têy Hoa K, Àưng Hoa K, GMT, ÊËn Àưå, Singapore, Hưìng Kưng,
Nhêåt Bẫn vâ Australia.
"Outsourcing chó lâ mưåt chiïìu ca mưåt àiïìu cú bẫn hún nhiïìu àang xẫy ra trïn thïë giúái ngây
nay," Nilekani giẫi thđch. "Cấi àậ xẫy ra trong nhûäng nùm qua chđnh lâ sûå àêìu tû ưì ẩt cho cưng
nghïå, àùåc biïåt trong k ngun ca sûå bng phất nây, khi hâng trùm triïåu àư la àûúåc àêìu tû cho
kïët nưëi bùng thưng rưång trïn toân thïë giúái, cho cấp ngêìm dûúái biïín, têët cẫ nhûäng thûá àố". Cng
trong thúâi gian àố, ưng nối thïm, mấy tđnh àậ ngây câng rễ hún vâ cố mùåt khùỉp núi trïn thïë giúái,
sûå bng nưí cấc phêìn mïìm e-mail, cấc cưng c tịm kiïëm nhû Google vâ nhûäng phêìn mïìm súã hûäu

riïng, lâm cho cố thïí chia nhỗ bêët k cưng viïåc nâo, vâ gûãi mưåt phêìn àïën Boston, mưåt phêìn àïën
Bangalore, mưåt phêìn àïën Bùỉc Kinh, tẩo sûå dïỵ dâng cho bêët cûá ai tiïën hânh phất triïín tûâ xa. Khi
têët cẫ nhûäng thûá nây àưåt nhiïn àïën cng mưåt lc vâo khoẫng nùm 2000, Nilekani nối, chng "àậ
tẩo ra mưåt nïìn tẫng mâ lao àưång trđ tụå, vưën trđ tụå cố thïí àûúåc chuín giao tûâ bêët cûá àêu.
Nhûäng thûá nây cố thïí àûúåc tấch nhỗ, chuín giao, phên phưëi, sẫn xët vâ rấp trúã lẩi cng nhau
- vâ àiïìu nây àậ àem lẩi mưåt àưå tûå do hoân toân múái cho cấch lâm viïåc ca chng ta, àùåc biïåt
vúái cấc cưng viïåc cố tđnh chêët trđ tụå.Vâ nhûäng gị anh àang nhịn thêëy tẩi Bangalore ngây nay thûåc
sûå lâ àónh àiïím ca têët cẫ nhûäng àiïìu trïn kïët húåp lẩi."

_____
9

Ngun vùn: "It's a Flat World, After All ".Thomas L. Friedman, phoáng viïn "The New York Times" àûúåc cûã ài
laâm phim taâi liïåu cho kïnh truìn hịnh Discovery Times vïì outsourcing phêìn mïìm trong têm trẩng côn bi
quan vïì "toân cêìu hốa" sau v 11-9 vâ sûå phấ sẫn ca nhûäng cưng ty dot-com vâ Enron, cng nhû trong ẫo
tûúãng chûa phẫi bêån têm vïì sûå vûúåt trưåi cưng nghïå ca M. Nhûng nhûäng gị ưng ta thêëy úã Bangalore khiïën ưng
ta "bûâng tónh" ...

10 Ngun vùn: "eureka moment"
11 Gia cưng, thụ ngoâi (xem Giẫi nghơa thåt ngûä vâ khấi niïåm)
12 Tûác lâ "24 giúâ mưåt ngây, 7 ngây mưåt tìn vâ 365 ngây mưåt nùm",

SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THÖNG CHO DOANH NGHIÏÅP 23


Nov21.qxp

30/11/2005

12:21 CH

Page 24

Tẩi mưåt thúâi àiïím, nhû àïí tốm tùỉt êín ca têët cẫ cấc àiïìu trïn, Nilekani àậ thưët ra mưåt cm tûâ
cûá lẫng vẫng trong àêìu tưi. Ưng nối vúái tưi: "Tom, sên chúi àang àûúåc san phùèng". ưng mën
nối lâ cấc nûúác nhû ÊËn Àưå bêy giỳõ coỏ khaó nựng caồnh tranh ngang bựỗng vùỡ lao àưång tri thûác toân
cêìu nhû chûa bao giúâ cố trûúác ờy, vaõ rựỗng tửởt hỳn nùởu Hoa Kyõ sựộn saõng cho àiïìu nây. Khi tưi
rúâi khu Infosys quay lẩi Bangalore tưëi hưm êëy, bõ xe xốc sët dổc àûúâng ưí gâ, tưi cûá ngêỵm nghơ
mậi vïì cm tûâ àố: "Sên chúi àang àûúåc san phùèng".
"Cấi Nandan nối," tưi nghơ, "lâ sên chúi àang àûúåc san phùèng. Àûúåc san phùèng? Àûúåc san phùèng?
Lẩy Cha, ưng ta nối vúái tưi trấi àêët nây phùèng!"

Cố hai àiïím liïn qua àïën bâi trđch nây mâ cấc doanh nhên Viïåt Nam hiïån nay khưng nïn
thúâ ú:
(1) Vïì sûå phất triïín nhanh chống ca CNTT- TT: Sûå phất triïín nây khưng chó úã chưỵ
cấc thiïët bõ ngây mưåt mẩnh lïn (theo låt Moore13), vâ giấ rễ ài, mâ lâ úã chưỵ àậ
cố àûúåc mưåt sûå àêìu tû toân cêìu, sûå nêng cêëp toân cêìu vïì hẩ têìng CNTT-TT nïìn
tẫng, dêỵn àïën viïåc Bẩn, d úã núi nâo trïn thïë giúái, cng àậ àûúåc nêng lïn vâ ựồt
trùn mửồt "mựồt bựỗng cửng nghùồ mỳỏi". Baồn "buửồc" phaói tiïëp nhêån nố, khưng côn cố
thïí "chui xëng àêët" àïí tịm lẩi cấc cưng nghïå (vâ cẫ cấc thối quen) xûa. Mưåt àiïìu
hay lâ cấc doanh nghiïåp Viïåt Nam chûa kõp bỗ cưng bỗ ca àêìu tû vâo cấc cưng
nghïå c, nïn khưng cố nhiïìu di sẫn àïí mâ vûúáng bêån (thđ d: vêën àïì Y2K - "sûå cưë
nùm 2000" thêåt ra khấ nhể nhâng úã Viïåt Nam). Ngûúâi ta vêỵn gổi àố lâ "ûu thïë ca
ngûúâi àïën sau".
(2) Tuy nhiïn, dêỵu Bẩn khưng bõ cấi di sẫn lâ cấc hïå thưëng àậ xêy dûång theo cưng nghïå
c nđu kếo, nhûng Bẩn bõ àê nùång búãi mưåt di sẫn khấc, àố lâ thối quen lâm viïåc
th cưng, manh mn, chûa àûúåc cưng nghiïåp hốa, vâ lâ lưỵ hưíng vïì kiïën thûác cú
bẫn cêìn cho viïåc tiïëp nhêån vâ khai thấc nïìn tẫng cưng nghïå nây. Sûå bêët cêåp vïì
kiïën thûác sệ lâ trúã ngẩi chđnh. Cấi "sûå san phùèng thïë giúái" khưng chó lâm cho nhûäng
ngûúâi phûúng têy "bûâng tónh", mâ nố côn cố nguy cú lâm cho Bẩn bõ choấng vâ

lẩc hûúáng. Ngay trong bâi bấo trïn àêy, trong thõ trûúâng cấc "sẫn phêím trđ tụå"
tấc giẫ chó kïí Trung Qëc, ÊËn Àưå vâ Nga, cấc qëc gia phûúng àưng theo ưng ta
cố mưåt nïìn tẫng giấo dc rêët tưët, vâo hâng àưëi th cẩnh tranh ca M trong cấi
thïë giúái bõ san phùèng nây. Àêëy lâ nhêån àõnh ca ưng ta, nhûng Bẩn cng chùèng thïí
ch quan, cấi cú hưåi nây cố thïí sệ khưng giânh cho Bẩn thêåt, nïëu ….

_____
13

Gordon Moore, àưìng sấng lêåp viïn Intel, cha àễ ca àõnh låt Moore, àậ mư tẫ ngun l sau: Cấc thânh phêìn
transitor àûúåc chûáa trong cấc bẫng mẩch tđch húåp ca bưå xûã l (biïíu trûng cho hiïåu sët xûã l) sệ tùng lïn
gêëp àưi sau mưỵi chu k 2 nùm.

24 SƯÍ TAY CƯNG NGHÏÅ THƯNG TIN VÂ TRUÌN THƯNG CHO DOANH NGHIÏÅP