Tài liệu SKKN-TAP-DOC-1

Sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 – 2010 – Giáo viên: Phạm Thò Lệ
PHẦN THỨ NHẤT
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Trong dạy học mơn tập đọc ở tiểu học, việc rèn đọc hiểu chiếm vị trí đặc biệt quan
trọng. Việc đọc hiểu được sử dụng để tìm hiểu nội dung bài mới. Rèn đọc hiểu giúp việc
nâng cao năng lực tư duy của học sinh, từ đó các em tự chiếm lĩnh kiến thức mới và vận
dụng kiến thức đó theo năng lực bản thân.
2. Ta nhận thấy rằng, việc đọc hiểu ở tiểu học có nhiều phương pháp (cách dạy) khác
nhau, phương pháp nào cũng mang tính đặc trưng riêng của phương pháp đó, sao cho có
tính khoa học, tính logic... Nhưng qua thực tế giảng dạy, việc rèn kĩ năng đọc hiểu thì một
số giáo viên còn chưa hiểu được một cách sâu sắc u cầu đặc trưng của mơn học.
Trong sự phát triển chung của giáo dục, có sự thay đổi cải tiến của mơn Tiếng Việt
nói chung và mơn Tập đọc nói riêng về cả nội dung cũng như phương pháp dạy học. Mục
tiêu của mơn học theo mức độ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, phù hợp với tâm
sinh lý đang phát triển của học sinh tiểu học. Tuy vậy, vẫn còn khơng ít nhưng hạn chế,
vướng mắc trong q trình dạy và học. Một trong những vẫn đề tơi quan tâm trong giảng
dạy đó là: “Đọc hiểu của học sinh tiểu học”.
Xuất phát từ thực tiến dạy học mơn Tập đọc lớp 1 tơi tiến hành nghiên cứu việc
“Rèn kĩ năng đọc hiểu cho học sinh lớp 1 trong giờ Tập đọc”.
Trường Tiểu học Bế Văn Đàn – Huyện Krông Păc – Đắc-Lắc
1
Sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 – 2010 – Giáo viên: Phạm Thò Lệ
PHẦN THỨ HAI
NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Từ những đổi mới của chương trình tiểu học, đòi hỏi phải đổi mới chương trình mơn
Tiếng Việt. Chương trình tiểu học thực hiện đổi mới đồng bộ về:
- Mục tiêu giáo dục.
- Nội dung và phương pháp dạy học.
- Cách thức đánh giá học tập của học sinh.
Theo đặc trưng của mơn Tiếng Việt tập trung vào sự hình thành và phát triển kĩ

năng: Nghe - đọc - nói - viết, góp phần vào q trình hình thành các giá trị mới như: Năng
lực tự học, tự phát hiện và giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh kiến thức và thực hành vận dụng
kiến thức đó theo năng lực bản thân.
Như chúng ta đã biết mơn Tiếng Việt ở trường tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng
lực hoạt động ngơn ngữ cho học sinh. Năng lực hoạt động ngơn ngữ đó được thể hiện qua 4
kĩ năng: Nghe - đọc - nói - viết. Tập đọc là một phân mơn của chương trình Tiếng Việt bậc
tiểu học. Đây là phân mơn có vị trí đặc biệt quan trọng trong chương trình, vì nó đảm nhiệm
việc hình thành và phát triển cho kĩ năng “đọc” nói chung và “đọc hiểu” nói riêng. Một kĩ
năng quan trọng hàng đầu của bậc tiểu học. Tập đọc là mơn học cơng cụ, là chìa khố, là
phương tiện để học sinh tiếp nhận tri thức lồi người.
Tập đọc giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp tinh tế của nghệ thuật ngơn từ.
Tập đọc đặc biệt là đọc hiểu giúp các em học được cách nói, cách viết một cách
chính xác, trong sáng có nghệ thuật, góp phần khơng nhỏ vào việc rèn luyện kĩ năng đọc mà
còn phát triển cho học sinh vốn từ ngữ Tiếng Việt phong phú. Từ đó, các em sẽ học tốt các
mơn học khác bởi đọc đúng, hiểu được chính xác nội dung một vấn đề nào đó. Từ đó, các
em sẽ làm Tốn đúng, viết đúng và nói đúng...
Với tư cách, nhiệm vụ là một phân mơn thực hành Tiếng Việt, Tập đọc góp phần
quan trọng vào việc hình thành và phát triển năng lực cho học sinh. Những bài tập đọc trong
chương trình sách giáo khoa Lớp 1 mới là những bài văn, bài thơ hay trong kho tàng văn
học trong nước và nước ngồi. Chính vì thế mà các em có vốn văn học dân tộc, hay trên thế
giới khá lớn. Bên cạnh đó, có các bài tập đọc còn cung cấp cho các em vốcn từ ngữ phong
phú, thuộc nhiều chủ đề để sử dụng vào việc tập viết, tập chép đoạn văn, bài thơ... Và đặc
biệt là việc viết các bài Tập làm văn của các lớp 2, 3, 4, 5. Sử dụng vào việc giao tiếp, ứng
Trường Tiểu học Bế Văn Đàn – Huyện Krông Păc – Đắc-Lắc
2
Sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 – 2010 – Giáo viên: Phạm Thò Lệ
xử hàng ngày, Mặt khác các bài tập đọc còn là bức tranh mn hình, mn vẻ về đề tài thiên
nhiên, xã hội phong phú, về phong tục tập qn, lối sống và kinh nghiệm sống. Cho nên
việc đọc hiểu giúp các em càng thêm hiểu biết về con người, về đất nước trong q khứ
cũng như trong hiện tại và tương lai.

Khi học phân mơn Tập đọc, đặc biệt là phần đọc hiểu giúp trí tuệ của các em ngày
càng được nâng cao, bồi dưỡng cho các em tình u, niềm tin trong cuộc sống. Dạy Tập đọc
nói chung và dạy Tập đọc ở lớp 1 nói riêng thì việc đọc hiểu sẽ giúp các em phát triển tư
duy logic, rèn luyện khả năng thơng hiểu ngơn ngữ, khả năng suy nghĩ lo gic và tổng hợp.
Cũng như các mơn học khác ở các cấp học, mơn Tập đọc đòi hỏi giáo viên phải đổi
mới phương pháp: Lấy học sinh làm trung tâm., học sinh giữ vai trò chủ đạo trong q trình
học tập. Tự tìm tòi để hiểu nội dung, phát hiện kiến thức dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của
người thầy. Với những u cầu quan trọng như vậy thì người thầy phải là người tổ chức linh
hoạt chuẩn bị được nhiều tình huống phong phú cho học sinh. Tránh nhồi nhét vào đầu các
em những kiến thức mà chính các em khơng hiểu gì cả.
Trong chương trình tiểu học, các bài tập đọc của lớp 1 đã được chọn lọc kĩ càng.
Được sắp xếp theo từng chủ đề, nội dung các bài tập đọc cung cấp, bồi dưỡng cho các em
lòng u thiên nhiên, u đất nước, u người lao đơng, u người thân... ở xung quanh các
em.
Vì thế, việc đọc hiểu từng bài tập đọc nhằm trau dồi lòng hướng thiện đạo lí, truyền
thống dân tộc...
II. Nội dung của sáng kiến:
1. Nội dung chương trình sách giáo khoa
Sách Tiếng Việt 1 tập 2 - phần luyện tập tổng hợp gồm: 13 tuần tiếp tục phát triển
các kĩ năng nghe - đọc - nói - viết cho học sinh thơng qua các bài tập đọc.
Về nội dung: hầu hết các chủ điểm tập đọc lớp 1 đều được lặp lại theo logic sau:
- Chủ điểm: Nhà trương
- Chủ điểm: Gia đình
- Chủ điểm: Thiên nhiên đất nước.
2. Những u cầu về kĩ năng đọc
Đọc đúng và đọc rõ ràng bài văn, bài thơ đơn giản
Hiểu được nghĩa các từ thơng thường và ý của câu. Bên cạnh đó còn kết hợp ơn
luyện vần và luyện nói.
Trường Tiểu học Bế Văn Đàn – Huyện Krông Păc – Đắc-Lắc
3

Sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 – 2010 – Giáo viên: Phạm Thò Lệ
3.Tình hình chung của việc dạy Tập đọc ở lớp 1
* Nhận thức đặc trưng phương pháp bộ mơn
Nhìn chung, có ý kiến của giáo viên đều cho rằng dạy tập đọc ở lớp 1 là dạy cho học
sinh đọc to, đọc đúng, đọc rõ ràng là đạt u cầu. Còn vấn đề đọc hiểu và bước đầu đọc
diễn cảm chưa chú trọng. Phần đọc hiểu còn được xem nhẹ. Vẫn đề quan trọng nhất là sách
giáo khoa lớp 1 mới các bài tập đọc mới, quy trình phương pháp dạy cũng hồn tồn mới
đối với giáo viên.
* Thiết kế bài dạy của giáo viên
Tất cả các giáo viên đều chuẩn bị những thiết kế bài dạy một cách chung chung như
sách hướng dẫn. Đặc biệt là phần đọc hiểu còn chưa sâu, mới chỉ đưa ra hình thức giáo viên
hỏi để học sinh trả lời câu hỏi.
Do đó, đa số giáo viên sử dụng phương pháp giảng giải là chủ yếu. Giáo viên tập
trung vào giảng từ, giảng nội dung câu, của đoạn chính. Đơi khi việc giảng từ còn chưa sát,
còn lan man sa đà vào giảng văn. Chưa chú trọng đến việc rèn đọc hiểu cho học sinh lớp 1.
Điều đó khiến cho học sinh dễ bị thụ động trong việc lĩnh hội kiến thức của bài. Chất lượng
đọc hiểu chưa cao, chỉ mới dừng lại ở mực độ đọc đúng. Kĩ năng đọc hiểu còn chưa cao dẫn
đến kết quả đọc chưa đáp ứng được u cầu của việc hình thành kĩ năng cơ bản quan trọng.
Trong tiết dạy, giáo viên chưa hướng dẫn cho học sinh tự tìm tòi khám phá cái hay,
cái đẹp của các bài văn, bài thơ. Về phương pháp chưa có nhiều đồi mới. Những vấn đề
mang tính khoa học cũng chưa được giáo viên nghiên cứu đầy đủ. Giáo viên chưa mạnh dạn
áp dụng việc đổi mới phương pháp giảng dạy và các hình thức học tập cho học sinh.
Đọc hiểu ở tiết Tập đọc theo tơi là khâu mà học sinh chưa đạt được hiệu quả cao.
Học sinh lớp 1, các em còn nhỏ các em chưa hiểu hết được tầm quan trọng của việc đọc
hiểu, mà các em chỉ chú trong đến việc đọc đúng, đọc to rõ ràng. Học sinh khơng dám trình
bày ý kiến của mình cho người khác nghe. Hiểu vấn đề mà khơng diễn đạt được để người
khác nghe hiểu. Các em trả lời câu hỏi hoặc giải nghĩa từ còn lúng túng.
4. Giải pháp:
Từ những cơ sở lý luận trên tơi xin đưa ra một số biện pháp rèn kĩ năng đọc hiểu
trong giờ tập đọc cho học sinh lớp 1 như sau

Trong q trình giảng dạy, tơi đã khơng phủ nhận các phương pháp, nhiều hình thức
tổ chức dạy học. Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, khơng áp đặt, khơng
cứng nhắc. Những phương pháp đặc biệt chú trọng là những phương pháp sau:
Trường Tiểu học Bế Văn Đàn – Huyện Krông Păc – Đắc-Lắc
4
Sáng kiến kinh nghiệm - Năm học 2009 – 2010 – Giáo viên: Phạm Thò Lệ
- Đọc sách, đọc tài liệu.
- Mơ tả.
- Giảng giải.
- Hỏi đáp.
- Trực quan.
- Rèn luyện theo mẫu.
- Thực hành giao tiếp và tổ chức trò chơi.
- Tổng kết rút kinh nghiệm.
Kĩ năng đọc hiểu là một kĩ năng phức tạp, đòi hỏi một q trình lâu dài. Trong
những năm đầu bậc tiểu học, đặc biệt là ở lớp 1, q trình đọc, ngày càng nâng cao. Học
sinh cần phải chiếm lĩnh văn bản cả về nội dung và nghệ thuật. Vì thế, cần hình thành cho
học sinh các bước tìm hiểu văn bản.
- Hiểu các từ, các cụm từ.
- Hiểu các câu.
- Hiểu các đoạn, những tập hợp câu dùng đẻ phát biểu một ý kiến trọn vẹn.
- Hiểu được cả bài thơ hay bài văn.
Trong hai tiết Tập đọc, để giúp các em hiểu sâu vấn đề tạo nên hững thú trong giờ
học, giáo viên nên cho học sinh tự phát hiện kiến thức hoặc tự kiểm tra bạn, hoặc kiểm tra
chính mình. Như phần kiểm ta bài cũ ở tiết 1, giáo viên nên cho học ính đọc một đoạng văn
hoặc khổ tho mà các em u thích và nêu lí do tại sao em lại thích đoạng văn hay khổ thơ
đó. Tổ chức cho các em kiểm tra lẫn nhau theo nhóm nhỏ (nhóm 2) quay vào nhau để bàn
bạc, thảo luận về việc đọc bài và trả lời câu hỏi có trong bài. Như thế sẽ tạo hứng thú học tập
cho học sinh ngay từ đầu tiết học.
Phần kiểm tra bài cũ cũng có thể tổ chức cho học sinh đọc thầm một đoạng văn, một

khổ thơ, biết tìm và đặt câu hỏi trong bài để cho bạn mình trả lời.
Ví dụ: Khi dạy bài: Mưu chú sẻ - Tiếng Việt 1 - tập 2 . Giáo viên u cầu học sinh
đọc thầm đoạn: “Nghe vậy, Mèo... đã muộn mất rồi”. Rồi tự nêu câu hỏi để tìm hiểu sự
thơng minh nhanh trí của Sẻ. Học sinh sẽ tự học đọc, tự tìm hiểu và nêu một câu hỏi để tìm
hiểu đoạng văn. Sẽ có rất nhiều ý kiến khác nhau, chẳng hạn:
- Sẻ làm gì khi nào đặt nó xuống đất?
- Mèo vừa đặt Sẻ xuống đất, Sẻ đã làm gì?
- Tại sao Sẻ lại thốt khỏi miệng Mèo?
Trường Tiểu học Bế Văn Đàn – Huyện Krông Păc – Đắc-Lắc
5