Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen văn học cho trẻ 4 5 tuổi

1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động
làm quen văn học cho trẻ 4-5 tuổi”
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giảng dạy
3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ ngày 10 tháng 8 năm 2018 đến ngày
26 tháng 12 năm 2018.
4. Tác giả: Nguyễn Thị Xiêm
Ngày tháng năm sinh: 04/4/1979 .
Nơi thường trú: Tổ dân phố 5 – Thị trấn Rạng Đông - Huyện Nghĩa Hưng –
Tỉnh Nam Định.
Trình độ chun mơn: Cao đẳng sư phạm
Chức vụ công tác: Giáo viên dạy lớp 5 tuổi
Đơn vị công tác : Trường Mầm non Thị trấn Rạng Đơng
Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 90 %
Địa chỉ: Thị trấn Rạng Đông - Huyện Nghĩa Hưng – Tỉnh Nam Định.
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
- Tên đơn vị: Trường mầm non thị trấn Rạng Đông , huyện Nghĩa Hưng,
tỉnh Nam Định
- Địa chỉ: Thị trấn Rạng Đông – huyện Nghĩa Hưng – tỉnh Nam Định
- Điện thoại: 0228 3728121

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
“ Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen văn học cho
trẻ 4-5 tuổi ”
1


I. Điều kiện, hoàn cảnh tạo ra sáng kiến:
Hoạt động cho trẻ làm quen Văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu
đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mẫu giáo và đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu
tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng
tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy hoạt động làm quen văn học đối với trẻ là

một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình cho trẻ làm
quen văn học phải từ dễ đến khó, từ dơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ
khả năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực
tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức – ngơn ngữ - tình cảm xã hội.
Tuy nhiên khi dạy trẻ làm quen văn học địi hỏi người giáo viên phải có
những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi,
có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp thích hợp
nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ các tác phẩm văn học.
Qua các năm thực hiện chuyên đề cho trẻ làm quen văn học đều đầu tư
vào việc nâng cao các phương pháp, hình thức cho trẻ làm quen văn học chú
trọng nhiều đến việc đọc thơ, kể truyện diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện, kể
sáng tạo dưới nhiều hình thức đa dạng và phong phú. Song việc dạy trẻ đóng
kịch cịn có nhiều hạn chế. Chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện kể
sang kịch bản sân khấu, không tạo ra được tính kịch - sự kiện - sự biến, lời thoại
cịn dài dịng khó hiểu, giáo viên cịn nặng nề trong việc dẫn chuyện làm cho
kịch bản trở nên rời rạc, kém hấp dẫn. Bên cạnh đó vẫn cịn một số giáo viên
khả năng còn cảm nhận các tác phẩm văn thơ, truyện còn hạn chế giọng đọc và
cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, minh họa chưa bộc lộ cảm xúc hấp dẫn
cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép tích hợp chưa linh hoạt sáng tạo kết quả
trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự say mê, hào hứng, sử dụng đồ dùng dạy học
chưa có khoa học, dẫn đến giờ học trẻ ít tập trung chú ý hiệu quả trên tiết học
chưa cao. Hầu hết các vở kịch còn thiếu các yếu tố phụ trợ như: Âm thanh, cảnh
trí, trang phục… làm cho hoạt động đóng kịch không thu hút được sự chú ý của
trẻ. Giáo viên chưa chủ động linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động đóng
2


kịch cho trẻ - nếu có thì chủ yếu là trong tiết học. Còn trong các giờ chơi, các
buổi sinh hoạt thì hầu như chưa có. Điều đặc biệt, đối với nghành giáo dục yêu
cầu trẻ “học mà chơi, chơi mà học” thông qua hoạt động làm quen văn học một

cách nhẹ nhàng, gần gũi hơn.
Năm học này, tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo 4-5 tuổi. Tôi thấy đa
số trẻ từ lớp 3- 4 tuổi chuyển lên đều đã được làm quen với một số bài thơ, câu
chuyện. Song khơng vì thế mà đa số trẻ đều cảm nhận được cái hay cái đẹp của
nội dung câu truyện, bài thơ. Do đó, trong q trình giảng dạy cũng như việc
truyền thụ những kiến thức kỹ năng cho trẻ thông qua hoạt động làm quen văn
học tôi thấy: Khả năng cảm thụ văn học của khối trẻ 4 - 5 tuổi nói chung và của
trẻ lớp tơi nói riêng, vẫn còn nhiều hạn chế.
Với kết quả trên, bản thân tơi thấy mình cần có những biện pháp cụ thể
nhằm giúp trẻ phát huy hết mọi khả năng trong hoạt động làm quen văn học theo
hướng đổi mới. Đó là lý do tôi chọn đề tài: “ Một số biện pháp nâng cao chất
lượng hoạt động làm quen văn học cho trẻ 4-5 tuổi ”
II. Mô tả giải pháp:
1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến:
1.1. Đặc điểm tình hình nhµ trêng:
Thị trấn Rạng Đơng, một thị trấn nhỏ ven biển, phía Nam huyện Nghĩa
Hưng, nằm giữa hai con đê 58 và đê 30 của huyện Nghĩa Hưng, chạy dài 12 km,
phía Bắc giáp xã Nghĩa Lâm, Nghĩa Hải và Nghĩa Lợi; phía Tây giáp sơng Đáy; phía
Đơng giáp xã Nghĩa Phúc; phía nam giáp xã Nam Điền và giáp biển Đơng. Tổng
diện tích tồn thị trấn là 1.330,78 ha, được chia thành 12 tổ dân phố, có trên 2.600
hộ với 10.480 nhân khẩu. Bình qn thu nhập đầu người 34,133 triệu
đồng/người/năm.
Là đơn vị có phong trào giáo dục tồn diện, ln nhận được sự quan tâm,
chỉ đạo sát sao của các cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương với mục tiêu
“Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Giáo dục mầm non là nền tảng cho sự phát
triển con người tồn diện”.
Nhà trường đã được cơng nhận lại là trường Mầm non đạt chuẩn Quốc
gia vào tháng 1 năm 2017. Từ năm học 2004-2005 đến năm học 2015-2016
trường mầm non thị trấn Rạng Đông liên tục giữ vững danh hiệu tập thể lao
động xuất sắc, được UBND tỉnh Nam Định tặng cờ “Đơn vị thi đua xuất sắc”

năm học 2007-2008, năm học 2016- 2017, được Thủ tướng Chính phủ tặng
Bằng khen năm học 2010-2011. Năm học 2015- 2016 được Bộ trưởng Bộ
3


GD& ĐT tặng bằng khen. Tháng 1 năm 2017 tập thể cán bộ, giáo viên, nhân
viên và học sinh nhà trường vinh dự được Chủ tịch nước Cộng hào xã hội chủ
nghĩa Việt Nam tặng thưởng Huân chương lao động hạng 3.
1.2. Cơ sở lý luận.
Hoạt động làm quen văn học có tầm quan trọng trong việc phát triển
nhận thức, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ và qua đọc thơ, kể chuyện làm
giàu vốn từ cho trẻ, rèn luyện khả năng phát âm và cách diễn đạt mạch lạc. Các
tác phẩm thơ, truyện chỉ có thể phát huy tác dụng của nó khi cơ biết chuyển tải
được tư tưởng cảm xúc của tác giả và nội dung tác phẩm thơng qua các hình
thức nghệ thuật hấp dẫn, phong phú, đa dạng. Qua đó giúp trẻ phát huy được
tính tích cực cá nhân: tự tin- độc lập- sáng tạo- hình thành tư duy- khả năng ghi
nhớ có chủ đích, những tình cảm đạo đức tốt đẹp có khả năng hoạt động nghệ
thuật, sáng tạo.
Thông qua nội dung các tác phẩm văn học giáo dục trẻ biết yêu quý
người hiền lành, biết ơn và kính u ơng bà, cha mẹ, anh chị, bạn bè, biết
nhường nhịn em nhỏ. Các tác phẩm văn học là phương tiện phát triển ngôn ngữ
cho trẻ, có đủ vốn từ để nói năng lưu lốt, diễn đạt gãy gọn, biết sử dụng từ
đúng lúc đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ
nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh, giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng,
ngơn ngữ, khả năng quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ.
Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của
việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của
cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội
dung nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng
thú đối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay cái

đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất
văn học nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, chơi trò chơi đóng kịch; cao hơn là
tiến tới sáng tạo ra những vần thơ, câu chuyện theo tưởng tượng của mình, góp
phần hình thành và phát triển tồn diện nhân cách của trẻ.
Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao
gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong
những hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa
4


lá, mọi hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những
gì gần gữi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dịng sơng,
phiên chợ, lớp học, khu phố… Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong
xã hội những mối quan hệ, những tình cảm gia đình, tình bạn, tình cơ cháu…
Trẻ cũng dần nhận ra có một xã hội ràng buộc con người với nhau trong lịch sử
đấu tranh cách mạng, trong tình làng nghĩa xóm. Văn học có thể cần đề cập đến
những lực lượng siêu nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, phù thủy, quỷ sứ và
cả những phép màu còn tồn đọng ttrong tâm thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng
miêu tả của văn học làm nên sự phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh thần.
1.3. Cơ sở thực tiễn
Trong quá trình giảng dạy tại trường Mầm non thị trấn Rạng Đông, tôi
thấy những giờ học tổ chức cho trẻ làm quen với văn học nhiều khi cịn tẻ nhạt,
chưa mang tính chất sáng tạo...dẫn đến hiệu quả của tiết học chưa cao. Bên cạnh
đó, có những giờ tổ chức cho trẻ làm quen với văn học đã gây được hứng thú
cho trẻ và đạt được kết quả, những kết quả chưa thực sự là cao, trẻ đã tỏ ra thích
thú, thích được thể hiện mình qua lời nói, giọng điệu, các vai diễn, thích được
khen khi đã phát hiện ra điều gì đó. Tuy nhiên số lượng trẻ mà hứng thú thực sự
còn hạn chế, là thiểu số chứ chưa phải là đa số. Vì vậy, mà địi hỏi người giáo
viên phải tìm ra những biện pháp để giải quyết những vấn đề khó khăn này.
Lớp tơi có 39 trẻ, trong đó có một số cháu nói ngọng, nói lắp, đặc biệt là

tiếp thu bài của cháu cịn gặp nhiều khó khăn, tơi phải thường xun chú ý đến
trẻ đó nhiều hơn. Do đó cũng ảnh hưởng đến q trình giảng giải cho những trẻ
khác. Từ những khó khăn trên tơi cần phải tìm ra những biện pháp làm sao để
100% trẻ trong lớp đều hiểu nội dung và biết cảm thụ các tác phẩm văn học một
cách hứng thú và có hiệu quả.
Qua q trình giảng dạy, tơi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ
thông qua việc kể cho trẻ nghe một câu truyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài
thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ. Qua đó tôi
thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi. Tuy
nhiên, môi trường và diện tích lớp học cịn chật chội, hạn hẹp, các nguyên vật
liệu, đồ dùng, đồ chơi, tranh ảnh…còn hạn chế, chưa phong phú nên tơi đã gặp
khơng ít những thuận lợi và khó khăn sau:
* Thuận lợi:
5


- Từ khi ra trường đến nay tơi đã có 5 năm chủ nhiệm lớp 4 tuổi. Chính vì
vậy tơi đã tìm hiểu, nghiên cứu và nắm rõ đặc điểm tâm lý của trẻ 4 tuổi, thích
tìm hiểu, quan sát, khám phá những điều mới lạ. Được sự quan tâm, hướng dẫn
chỉ đạo của các cấp lãnh đạo, của Ban giám hiệu nhà trường và các bạn đồng
nghiệp. Trường lớp cũng đầu tư về cơ sở vật chất như: tivi, đầu đĩa, đàn, đài…
- Bản thân giáo viên nắm vững các phương pháp hoạt động và có giọng
đọc, giọng kể truyền cảm, nhẹ nhàng, không ngọng…luôn hấp dẫn, thu hút trẻ.
- Giáo viên được quán triệt, tiếp thu, bồi dưỡng nội dung kế hoạch
chuyên đề một cách đầy đủ và đã thể hiện đồng bộ về chương trình.
- Bản thân giáo viên cũng tự mua trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học
như máy tính, loa, máy trợ giảng…
- Trẻ ở lớp ngoan, có nề nếp trong mọi hoạt động, hứng thú với các hoạt
động đặc biệt là những tiết văn học trẻ rất hứng thú.
- Hội phụ huynh ln quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình trong các hoạt động của lớp

* Khó khăn:
- Diện tích trường, lớp cịn chật hẹp. Lớp học chỉ có một phịng chung.
- Có một số trẻ nói ngọng, nói lắp, nói trống khơng, nói khơng đủ câu…
- Cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi, tranh ảnh, trang phục, rối tay, rối
dẹt… còn thiếu, tài liệu tham khảo cịn hạn chế
- Có nhiều trẻ chưa tích cực và chủ động trong học tập, một số cháu
không học qua lớp mẫu giáo bé 3-4 tuổi.
- Một số trẻ vẫn còn nhút nhát, rụt rè, chưa tự tin…nên cũng ảnh hưởng
đến việc cảm thụ các tác phẩm văn học.
- Các bậc phụ huynh vẫn còn khá chú trọng đến việc làm ăn kinh tế, ít
quan tâm đến việc học tập của con nên khả năng tiếp cận các tác phẩm văn học
(truyện, thơ, ca dao, đồng dao…) của trẻ chưa tốt.
- Trong quá trình giảng dạy tôi thấy khả năng cảm nhận các giá trị nghệ
thuật qua các tác phẩm văn học của trẻ còn nhiều hạn chế, còn nhiều cháu chưa
hiểu về nội dung của câu truyện, đọc thơ chưa diễn cảm, diễn tả lại lời nói của
các nhân vật chưa lưu lốt và chưa đúng với giọng của nhân vật. Cũng có khi
cháu hiểu nội dung, ghi nhớ được tác phẩm nhưng khả năng đọc hay, kể diễn
cảm chưa tốt.
* Chất lượng khảo sát trẻ 4-5 tuổi - Lớp mẫu giáo 4 tuổi B - Trường Mầm non
thị trấn Rạng Đông vào đầu năm học 2018 - 2019 đạt kết quả như sau:
6


Nội dung

Số trẻ

Tỷ lệ %

Trẻ hứng thú vào hoạt động thơ, truyện

35/40

87,5

Trẻ hiểu nội dung bài thơ, câu truyện

32/40

80

Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng, mạch lạc

28/40

70

Trẻ đọc thơ diễn cảm

29/40

72,5

Trẻ kể truyện diễn cảm
2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến

27/40

67,5

2.1. Giải pháp 1:Tạo mơi trường học tập cho trẻ.
- Môi trường cho trẻ hoạt động là nơi cung cấp nguồn thơng tin phong
phú, khuyến khích tính độc lập và hoạt động tích cực của trẻ. Mơi trường giúp
trẻ tìm tịi, khám phá và phát hiện những điều mới lạ hấp dẫn trong cuộc sống,
các kiến thức và kĩ năng của trẻ được củng cố và bổ sung. Một môi trường đẹp,
phong phú và phù hợp sẽ gây hứng thú cho trẻ, trẻ sẽ chú ý và ghi nhớ có chủ
định. Chính vì vậy cần tạo cho trẻ môi trường lớp học phong phú, sáng tạo. Ở
lớp tôi, tôi đã xây dựng môi trường lớp học ngay tại các góc chơi như: “ Bé
thích xây gì”; góc “ Bé vui học toán”; “ Bé yêu văn học”…Ở mỗi góc cơ đều
trang trí những hình ảnh gần gũi, quen thuộc với trẻ có tính sáng tạo, phù hợp
với từng nội dung chủ đề.
- Tôi luôn tận dụng diện tích phịng học, chú ý bố trí sắp xếp các đồ
dùng, đồ chơi, đội hình để tạo mơi trường học tốt và thoải mái cho trẻ.
- Ngay từ đầu năm học, BGH nhà trường đã trang bị cho lớp nhiều quyển
truyện, tạp chí. Ngồi ra, tơi cịn sưu tầm các sách văn học, các họa báo, tạp chí,
lịch cũ, nguyên liệu cho trẻ tự làm sách để xây dựng một “ Góc thư viện” mang
nội dung văn học. Sau đó cô kể cho trẻ nghe những câu chuyện như: “ Bác gấu
đen và hai chú thỏ” hướng dẫn trẻ tri giác các tranh truyện đó dần dần có thể tự
đọc. Tất nhiên, có thể lúc đầu trẻ đọc theo trí nhớ, trẻ nhớ về nội dung câu
truyện cô đã kể rồi tự kể khớp với nội dung câu truyện mà trẻ tri giác.
- Bản thân tôi trước khi tổ chức hoạt động cũng phải tự luyện giọng kể, cách
sử dụng tranh, sách tranh, rối mơ hình…để giúp trẻ cảm thụ tác phẩm văn học đó
một cách tốt nhất. Giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng
ngữ điệu của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với
7


diễn biến của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô
nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu
truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.

2.2. Giải pháp 2. Sử dụng đồ dùng, đồ chơi trực quan hấp dẫn ( tranh nổi, sân
khấu rối, rối ngón tay, rối que, sa bàn, trị chơi đóng kịch…)
- Tư duy của trẻ ở lứa tuổi này là tư duy trực quan hình tượng nếu như cơ
chỉ kể cho trẻ nghe nhiều lần bằng lời thì trẻ sẽ nhanh chán và tiết học sẽ khơng
những tạo cho trẻ có được tính nhanh nhẹn, thơng minh, hoạt bát, sáng tạo
khơng thu được kết quả cao. Muốn trẻ hào hứng tham gia và u thích mơn văn
học thì phải xây dựng nề nếp, thói quen tốt trong học tập cho trẻ như: ngồi học
đúng tư thế, cách trả lời câu hỏi của cô và cách sử dụng đồ dùng trực quan khi
tham gia các hoạt động như thế nào?; cách thực hiện các bước trong hoạt động
làm quen văn học ra sao?
- Việc lựa chọn và sử dụng đồ dùng trực quan phải đúng lúc, đúng chỗ, phải
đủ, đẹp, hấp dẫn, phù hợp với từng tiết học, đúng chủ đề, trẻ phải có đồ dùng trực
quan như cơ để thao tác và sử dụng cùng một lúc với cô một cách nhịp nhàng.

( Cô kể chuyện cho trẻ nghe bằng tranh minh họa)
- Các đồ dùng trực quan tôi chuẩn bị cho trẻ theo mức độ từ đơn giản đến
phức tạp. Để làm những con rối, tôi tận dụng vải, bông…rồi khâu thành các
8


nhân vật có đủ các bộ phận như mồm, mắt, mũi, và trang trí quần áo theo nội
dung truyện. Ngồi ra, tơi cịn sử dụng rối que để để di chuyển một cách sinh
động trên sân khấu giúp trẻ tập trung nghe cô kể, hứng thú tham gia các hoạt
động, trẻ nhớ và hiểu nội dung câu truyện nhanh hơn. Việc sử dụng rối trong tiết
học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ
thuật múa rối, một môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc.

( Các con rối do cô tự làm để minh họa cho các câu chuyện)
- Bên cạnh đó đóng kịch là hoạt động giúp trẻ phát triển trí nhớ và giáo
dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động đóng kịch trẻ truyền đạt lại nội dung câu

truyện, làm sống lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật
trong truyện, đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong
truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm,
nắm được tính liên tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển
tư duy, cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở trẻ. Để đạt được điều đó thì trước
khi cho trẻ đóng kịch giáo viên phải cho trẻ ôn lại nội dung câu truyện và đàm
thoại với trẻ về nội dung. Giúp trẻ hiểu sâu hơn về nội dung truyện và lời thoại
của các nhân vật trong truyện.

9


( Cơ dạy trẻ đóng kịch “ Kiến con đi ô tô” )
Để từ đó trẻ biết thể hiện những sắc thái khác nhau về ngữ điệu, tính cách
tâm trạng của các nhân vật trong truyện. Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng
điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để
trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các nhân vật trong truyện để đóng kịch thì
trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ
hoặc nhóm.
- Bên cạnh các tác phẩm truyện thì việc giúp trẻ cảm thụ tốt ngơn ngữ của
thơ, điều quan trọng nhất là phải đọc diễn cảm và học thuộc bài thơ trước khi
đọc cho trẻ nghe. Trò chuyện với trẻ về nội dung của bài thơ, giải thích nghĩa
của một số từ, ý của các câu thơ, vẻ đẹp các câu thơ mô tả…kết hợp xem tranh
minh họa, quan sát thiên nhiên hoặc làm các động tác minh họa. Trẻ được nghe
nhiều lần, được đọc thơ theo cá nhân, theo nhóm, luyện tập cho trẻ cách đọc thơ
diễn cảm. Giáo viên cần giới thiệu cho trẻ biết tên bài thơ, tác giả của bài thơ.
VD: Khi thực hiện chủ đề: Thế giới thực vật. Cô dạy trẻ bài thơ “ Hoa kết
trái”. Gây hứng thú cho trẻ bằng cách cho trẻ xem tranh, gọi tên, mô tả các loài
hoa.

( Tranh minh họa bài thơ “ Hoa kết trái” )
10


- Bên cạnh các tác phẩm thơ, truyện thì các bài đồng dao, ca dao được dạy ở
mọi lúc, mọi nơi. Giáo viên không cần giảng nội dung của các bài đồng dao mà
chủ yếu truyền đạt các âm điệu vui tươi, sảng khoái, sảng khoái và nghịch ngợm
để gây hứng thú cho trẻ. Khi đọc hoặc dạy trẻ các bài đồng dao, giáo viên chú ý
khơi gợi cho trẻ nhận biết cách so sánh.
VD: Bài đồng dao “ Đi cầu đi quán”; hay bài đồng dao “ Gánh gánh gồng
gồng”, cơ có thể cho trẻ dạy trẻ theo hình thức trị chơi, vừa đi theo đội hình
vịng trịn, vừa đọc lời đồng dao, làm các động tác phù hợp.
- Với các bài đồng dao có gắn liền với trị chơi, giáo viên nên kết hợp giữa
dạy và hướng dẫn cách chơi.
2.3. Giải pháp 3. Ứng dụng công nghệ thông tin.
- Khi dạy trẻ làm quen với văn học, dù là thơ hay truyện. Muốn đạt kết
quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng
đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng
tranh minh hoạ làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với văn
học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại công nghệ thông tin nên việc
ứng dụng vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện pháp này ln gây sự chú
ý, tị mị cho trẻ.
- Đơn giản là các hình ảnh đưa lên máy sử dụng các hiệu ứng, màu sắc
phù hợp cũng đã gây sự chú ý của trẻ. Những giáo viên có khả năng sử dụng
máy tính thành thạo hơn họ có thể chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu
chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù
hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hưng thú hơn cho trẻ.
VD: Với câu chuyện “Cáo, Thỏ và Gà Trống” tơi đã xây dựng đoạn
phim hoạt hình về nội dung câu chuyện, ngồi ra tơi cịn làm đoạn phim về các
con vật kết hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ dễ nhớ nội dung truyện

và thấy được nét đặc trưng của các nhân vật.
11


( Hình ảnh minh họa nội dung truyện: “ Cáo, Thỏ và Gà trống”)
2.4. Giải pháp 4. Dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện diễn cảm.
- Nhờ được nghe, tiếp xúc với một số tác phẩm văn học, nên bước đầu trẻ sẽ
nhận biết được sự khác nhau về nội dung và hình thức giữa các thể loại thơ,
truyện, cảm nhận được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, giúp trẻ phân
biệt được hình tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn
học như: Thơ, truyện, hình ảnh…
Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật, cần giúp trẻ nhận biết các
mối quan hệ giữa hồn cảnh, trạng thái, tình huống và nhân vật; giữa lời kể, lời
thuật, lời bạch trữ tình và ngơn ngữ nhân vật; giữa khơng khí, âm sắc, giọng
điệu chung của tác phẩm văn học. Trẻ được nghe nhiều lần, được đọc thơ theo
cá nhân, theo nhóm, luyện tập cho trẻ cách đọc thơ diễn cảm. Giáo viên cần giới
thiệu cho trẻ biết tên bài thơ, tác giả của bài thơ hay câu truyện.
- Đặc biệt một số trẻ phát âm chưa rõ ràng, cịn nói lắp, nói ngọng, vốn từ
cịn nghèo nàn, chủ yếu là phát âm theo cơ, sự sáng tạo ra các tác phẩm chưa có.
Do vậy để bồi dưỡng khả năng đọc thơ, kể chuyện của trẻ chúng ta cần tạo môi
trường, cơ hội cho trẻ tri giác, tìm kiếm, khám phá thế giới xung quanh; rèn
luyện phát âm chuẩn, chính xác, khả năng tư duy sáng tạo cho trẻ.
12


- Cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kĩ năng nói, phát âm, giọng đọc
kể rõ ràng, cử chỉ, điệu bộ phù hợp. Tập cho tret biết tự điều chỉnh nhịp độ,
cường độ, giọng đọc, kể phù hợp với nhân vật, hoàn cảnh.
- Trong những năm tháng dạy trẻ và luôn được dạy lớp mẫu giáo 4 - 5
tuổi, phạm vi tiếp xúc của trẻ còn hạn chế dẫn đến sự hiểu biết còn nghèo nàn,

việc dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện đã được thực hiện nhưng chưa sâu. Vì trẻ mới
đọc, kể lại như thuộc một bài thơ, câu truyện mà chưa có sự sáng tạo trong khi
kể. Vậy nó địi hỏi sự nỗ lực hoạt động sáng tạo của cô giáo. Trước hết cô phải
là người kể sáng tạo dựa trên những cơ sở khoa học, những biện pháp cụ thể để
dạy trẻ kể lại truyện một cách sáng tạo.
- Như chúng ta đã biết, ở lứa tuổi này thì hoạt động vui chơi là chủ đạo.
Việc thay đổi hình thức kể chuyện và đọc thơ là rất cần thiết.Vì vậy, tơi ln
thiết kế giờ dạy một cách hợp lý, linh hoạt, sáng tạo và thu hút trẻ nghe truyện,
đọc thơ mang lại hiệu quả.
VD : Câu chuyện “ Mỗi người một việc ”
Tôi cho trẻ chơi trị chơi: Thi xem ai nói nhanh. Cơ nói đến bộ phận nào trên cơ
thể thì trẻ nói nhanh đến bộ phận đó.
- Hay trị chơi : Thi nói tiếp. Cơ nói : mắt để...Trẻ nói : nhìn.
- Sau đó tôi giới thiệu câu chuyện và kể chuyện theo tranh cho trẻ nghe. Trẻ
thoải mái tâm lý, tiếp thu bài một cách tích cực. Khuyến khích trẻ kể sáng tạo để
trẻ phát triển ngôn ngữ, liên tưởng và tư duy sáng tạo cho trẻ là rất tốt.
Kể chuyện sáng tạo là sự thể hiện bằng ngôn ngữ của cá nhân trẻ về câu
chuyện, đồ vật, bức tranh hay sự vật hiện tượng xung quanh mà trẻ được nghe,
được thấy, được trải nghiệm. Đây là một hình thức giúp trẻ phát triển tư duy, óc
tưởng tượng bay bổng, phát triển khả năng mạnh dạn, tự tin và các chức năng
tâm lý cá nhân…
Tập kể chuyện sáng tạo giúp trẻ mở rộng vốn từ một cách chủ động, luyện
phát âm, phát triển khả năng biểu đạt, giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc.

13


Đối với trẻ 4-5 tuổi, vốn từ của trẻ đã phong phú hơn, tuy nhiên vẫn chưa
hoàn toàn chủ động trong việc chọn nội dung và ý tưởng cho truyện. Câu
chuyện của trẻ vẫn đơn thuần là mô phỏng lại mẫu của người lớn.

Tập cho trẻ kể chuyện sáng tạo với trẻ 4-5 tuổi có thể được tiến hành dưới
dạng: Tập đặt tên cho truyện được nghe; kể chuyện theo đồ vật, đồ chơi; kể
chuyện theo tranh: truyện tranh (2 đến 3 tranh) hoặc tranh có chủ đề; kể chuyện
theo kinh nghiệm.
VD: Khi trẻ gặp khó khăn với việc đặt lời kể, cô sử dụng các câu hỏi để hỗ
trợ trẻ như: Thỏ anh làm gì?; Thỏ em nhìn thấy gì?...sau đó giúp trẻ ghép các
câu trả lời vào câu chuyện.
Ngồi ra, trong các giờ hoạt động, tơi sử dụng rất nhiều hình thức khác nhau để
gây hứng thú giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung truyện, nhớ truyện, thuộc
truyện và đọc kể diễn cảm, kể chuyện sáng tạo, đóng kịch…
Mỗi câu chuyện hay một bài thơ, tôi lại thiết kế một cách khác để phát
huy tính tị mị, ham hiểu biết thế giới xung quanh của trẻ.
2.5. Giải pháp 5. Trao đổi với phụ huynh.
- Như chúng ta đã thấy môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và
nhà trường. Chính vì vậy việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện
pháp khơng thể thiếu. Phụ huynh là nhân tố quyết định trong việc tạo nguồn
nguyên vật liệu để chúng tôi làm đồ dùng các góc, nhất là góc làm quen với văn
học.
- Ngay từ đầu năm học, tôi đã tổ chức họp phụ huynh, trao đổi với cha mẹ
trẻ vào các giờ đón, trả trẻ để tuyên truyền với phụ huynh về tầm quan trọng của
việc cho trẻ đến trường để được làm quen với trường lớp, với các bạn.
- Ngoài ra tơi cịn trao đổi với phụ huynh về vấn đề chăm sóc và giáo dục
trẻ ở trường cũng như ở nhà để cô giáo và phụ huynh cùng kết hợp dạy trẻ.
- Đặc biệt tôi đề cập đến tầm quan trọng của hoạt động “ Làm quen với
văn học” vì đây là hoạt động giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách mạch lạc, rõ
ràng, phát triển khả năng cảm thụ văn học.
14


- Có kế hoạch mời phụ huynh thăm lớp, dự giờ, dự hoạt động trẻ làm đồ

dùng, đồ chơi. Tổ chức cho trẻ trưng bày các sản phẩm đồ dùng, đồ chơi mà cô
và cả lớp đã làm cho phụ huynh xem.
- Vận động phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu như: giấy, sách, lọ nhựa, vải
vụn…để làm rối kể chuyện cho trẻ.
- Đối với những trẻ tiếp thu chậm tôi trực tiếp trao đổi với phụ huynh để
cùng đưa ra những biện pháp giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất.
III. Hiệu quả do sáng kiến đem lại:
- Sau khi áp dụng một số biện pháp cho trẻ cảm thụ văn học trong năm
học đã cho thấy:
+ Trẻ thông minh sáng tạo hơn khi tham gia hoạt động làm quen văn học.
+ Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng, mạch lạc hơn.
+ Trẻ thích được đóng kịch.
+ Trẻ thích đọc thơ, kể truyện.
+ Trẻ ghi nhớ, thuộc thơ, truyện lâu hơn.
+ Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhập vai một cách nhẹ
nhàng, linh hoạt.
+ Biết kể truyện sáng tạo, kể theo trí tưởng tượng một cách phong phú và
đa dạng.
1. Kết quả trên trẻ như sau:
Đầu năm
Nội dung

Số trẻ

Tỷ lệ
%

Cuối năm
Số trẻ

Tỷ lệ
%

Trẻ hứng thú

35/40

87,5

38/40

95

Trẻ hiệu nội dung bài thơ, câu chuyện

32/40

80

35/40

87,5

Trẻ trả lời câu hỏi rõ ràng, mạch lạc

28/40

70

32/40

80

Trẻ đọc thơ diễn cảm

29/40

72,5

33/40

82,5

Trẻ kể chuyện diễn cảm

27/40

67,5

28/40

70

Với kết quả nghiên cứu được đánh giá tương đối chính xác, sát và phù
hợp với thực tiễn, tâm lý của trẻ. Theo đánh giá chủ quan của cá nhân tôi, đề tài
15


này không chỉ vận dụng cho việc dạy dỗ và giáo dục trẻ lứa tuổi mẫu giáo 4-5
tuổi mà còn có thể áp dụng cho mọi lứa tuổi trẻ ở trong các trường Mầm Non.

2. quả từ phụ huynh, giáo viên.
- Sau khi áp dụng đề tài này, phụ huynh rất phấn khởi khi thấy con em
mình đã tiến bộ hơn rất nhiều, trẻ thích được nghe kể chuyện, tự kể chuyện sáng
tạo, thuộc nhiều bài thơ hơn, đọc to, rõ ràng, diễn cảm…
- Các bậc phụ huynh học sinh thường xuyên hỗ trợ cho giáo viên về
nguyên vật liệu để làm đồ chơi cho trẻ.
- Bản thân giáo viên luôn tự tin khi truyền đạt cho trẻ các tác phẩm văn
học bằng chính sự say mê, bằng lịng u nghề mến trẻ, đem lại cho trẻ những
hiểu biết, những tình cảm với quê hương đất nước, người thân trong gia đình,
bạn bè và mơi trường xung quanh…
3.Bài học kinh nghiệm cho bản thân.
Với những biện pháp và kết quả nêu trên bản thân tôi tự rút ra những bài
học kinh nghiệm sau:
- Ngay từ đầu năm học người giáo viên phải nắm được đặc điểm tâm sinh lý
của trẻ để có những phương pháp chăm sóc giáo dục trẻ ngay từ đầu cho hợp lý.
- Luyện tập giọng đọc, giọng kể sao cho diễn cảm, thể hiện được nét mặt,
cử chỉ, điệu bộ của các nhân vật trong truyện.
- Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
- Sử dụng tốt mơ hình rối dẹt, rối tay, rối que…
- Tham khảo thêm một số kịch bản đã được biên soạn sẵn và tập cho trẻ
đóng kịch.
- Tích cực làm đồ dùng, đồ chơi theo chủ đề, đồ dùng minh họa cần phong
phú, đa dạng, hấp dẫn. Giáo viên phải sử dụng khoa học, gọn gàng, đúng lúc.
- Tham mưu tốt với phụ huynh hỗ trợ thêm một số tranh truyện, sách báo...
- Giáo viên phải biết sử dụng đồ dùng trực quan linh hoạt, đúng lúc, tránh
lạm dụng, ôm đồm.
- Biết tích hợp lồng ghép nhẹ nhàng chuyên đề vào các hoạt động ở mọi
lúc, mọi nơi.
- Bản thân ln tự học hỏi để nâng cao trình độ chun đề thông qua dự giờ
đồng nghiệp và việc tiếp thu chuyên đề do nhà trường tổ chức.

- Tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động tổng hợp mang tính nghệ thuật:
ngày hội, ngày lễ, hoạt động sân khấu…
IV.Cam kết không sao chép vi phạm bản quyền
16


Tôi xin cam đoan nội dung báo cáo sáng kiến trên đây
không có sự sao chép hoặc vi phạm bản quyền của ngời khác.
Trên đây là báo cáo sáng kiến kinh nghiƯm vỊ : “Một số biện pháp
nâng cao chất lượng hoạt động làm quen văn học cho trẻ 4-5 tui.
Trong thời gian ngắn, khả năng nghiên cứu và viết sáng
kiến kinh nghiệm còn hạn chế chắc chắn không tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong nhận đợc sự đóng góp của hội
đồng xét duyệt các cấp, bạn bè đồng nghiệp để sáng kiến
của tôi hoàn thiện hơn và đợc áp dụng rộng rÃi trong thực tiễn,
bản thân tôi có thêm nhiều kinh nghiệm để thực hiện tốt
công tác chăm sóc giáo dục trẻ của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Rạng Đông, ngày 26 tháng12năm 2018
XC NHN CA C QUAN
N V ÁP DỤNG SÁNG KIẾN

TÁC GIẢ SÁNG KIẾN

…………………………………………………..
…………………………………………………..
…………………………………………………..
Nguyễn Thị Xiêm
………………………………………………….
………………………………………………….

XÁC NHẬN, ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI
CỦA BTC HỘI THI GIÁO VIÊN MẦM NON GIỎI TỈNH NAM ĐỊNH
………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………….....................................................................................................

17