100 điều nên biết về phong tục việt nam: phần 1 - nxb văn hóa dân tộc

Thơngtinsách

Thơngtinvềtựasách:MộttrămđiềunênbiếtvềphongtụcViệtNam

Tácgiả:TânViệt

Nhàxuấtbản:Vănhóadântộc

Nămxuấtbản:2001

Tạoepub:HồngNghĩaHạnh

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com


1.Namnữthụthụbấtthânnghĩalàgì?

Đâylàcâunóicửamiệng,quendùngchỉmốiquanhệnamnữtheoquanniệmcủanhà
nho.
Ngườiđànơngvàngườiđànbàngàyxưatraochonhaucáigì,nhậncủanhaucáigì,
đềukhơngtrựctiếptậntay,sợbấmnháy,rahiệugìvớinhauchăng?(Haichữ“thụthụ”
tráingượcnghĩa:mộtchữ“thụ”làtraocho,mộtchữ“thụ”lànhận).
Haingườimuốnmờinhauăntrầu,thìngườichủtêmtrầu,xếpvàocơitrầu,đặtgiữa
bàn,kháchtựnhặtlấymàăn.Lễgiáophongkiếnthậtkhắtkhe,việctỏtìnhutrựctiếp
khómàthựchiệnđược,họachăngchỉcịnđơimắtthầmlénnhìnnhau!
NgườichâuÂutừnhỏđếngià,theophéplịchsựbắttaynhau,nhảyvớinhaulà
chuyệnthường.Nhưng,ngườiViệtNamvàngườiáĐơngnóichung,namnữvơýchạm
vàodacủangườikhácgiớithìcoinhưcócửchỉkhơngđứngđắn.
Ngườiđànơngcótháiđộsuồngsãsẽbịđànbàxalánh,nhưngkhơngđánglobằng

ngườicongáilẳnglơ,bịxãhộidèmphathìkhómàlấyđượctấmchồngchođángtấm
chồng.Vìvậycácnhàquyềnqthường“cấmcung”congái.Ngaytừtuổithơđãsớm
hìnhthànhsựngăncáchgiớitính.Thờiphongkiếnxưa,chỉnhữngngườicótưtưởngtân
tiếnmớichocongáiđihọc,vàcóđihọcthìcontraingồiriêngcongáingồiriêng.Traigái
đicùngnhau,vuichơicùngnhaubịbạnbècùnglứachếnhạo.Cóhộihèđìnhđámcũng
phảiphânbiệtđànơngđứngbêntrái,đànbàđứngbênphải.
Ởthànhthị,vợchồngnằmngủvớinhaumộtgiườnglàchuyệnbìnhthường,nhưngxin
cácbạnlưuý,ởnơngthơnđànbànằmnhàtrong,đànơngnhàngồiđãtrởthànhnếprồi.
Ngàyxưa,phổbiếnmọinơiđềuthế,ngàynaylệđóvẫncịnởnhiềuvùng,nhiềunhà.Nếu
cácbạncódịpvềthămbàconhọhàngởqthìtốtnhấthaivợchồngnêntránhnằm
chunggiườngkẻocáccụcịncảmthấychướngmàphậtý.


2.Mốiláilàgì?
Trongxãhộiphongkiếnxưa“Namnữthụthụbấtthân”nênhơnnhâncầnphảingười
mơigiới.nếuunhau,cướihỏikhơngcầnmốiláisẽbịchêtráchlà“Phảilịngnhau”
“Mắcphảibùau”.NguyễnDuđãvạchđườngchoKimTrọng.ThKiềucứunhau
rồisẽ“Liệubàimốimanh”nêncáccụnhànhomớikịchliệtphảnđốikhunconcháu
rằng:
“ĐànơngthìchớPhanTrần,

ĐànbàthìchớThVân,ThKiều”
ChuMạnhTrinhvịnhKiềucịnnói:“Chỉvìmộttộimốimanhchưacó,thềthốtđã
nhiều;trănggiómắcvào,phồnhoadínhmãi”…Nếukhơngcó“Nhàbăngđưamối”thì
nhàtrailàmsaobiếtđượcngườithụcnữtrongcửacácphịngkh.
Trongxãhộicũ,cónhữngngườichunlàmnghềmốilái,nếuđẹpđơivừalứathìbà
mốisẽtrởthànhânnhânsuốtđời.lễtơhồngxong,tạbàmốimộtnửamâmxơi,nửacon
gàkèmtheochiếcáolụa.Chẵnthángconđầulịngthếnàocũngcốmờibàmốiđếndự,để
tỏnghĩatriân.Nhưngcũngcónhiềutaihoạdonhữngbàmốicóđộngcơbấtchínhgây
nên,đểđơitrẻsuốtđờimangmốihậnvìphậnhẩmdunhiu:

…“Hoặclàbởi“Mẹthầylộnqt”,qnnhữngthóimơtơmmảngcá,qualạiítnhiều
ngọtmiệng,épuổngduncơnơngnỗithế,nặngtiềntàimànhẹgánhtìnhchung.Hayvì
chưng“Mốiláiđèobịng”,chẳngnhằmkhivàolộngrakhơi,nóiphơmậtngọtrótvàotai,
dỗdànhphậngáingẩnngơtình,giànhânsựđểnonquyềntạohố”…
(Trích“Văntếsốngngườicongái”-Mộtbàivăntếkhuyếtdanhđượctruyềntụngở
HàTĩnhvàođầuTKXX).
Ởxãhộimớicũngcầncóbàmối,bàmốithờinaylàngườicốvấn,ngườiđỡđầucho
đơitrẻxâydựnghạnhphúclâudài.trongtươnglai,cólẽvaitrịcủabàmốilànhững
phươngtiệnthơngtinđạichúng(nhưquảngcáotrênĐàitruyềnthanhtruyềnhình,báo
chí,chụpảnh)vànhữngcơngtydulịch,câulạcbộnhữngngườiđộcthân…


Điều3:Lễvấndanhcónghĩagì?

“Lễvấndanh”làlễnhàtraiđếnnhàgáiđểhỏitêntuổicơgái,ngàynaygọilàlễ
“Chạmngõ”haylàlễ“Dạm”(cónơikiêmcảlễdạmvàhỏicùngmộtlúcgọilàlễdạm
hỏi).TruyệnKiềucócâu“Tiệnđưacanhthiếptrướccầmlàmghi”.“Canhthiếp”làgiấy
ghihọtên,tuổi,qqn,conai.
TrướcCáchmạngThángTám1945,ởnhiềuvùngnơngthơn,congáitừkhisinhđến
khilấychồngvẫnchưađặttên,nếunhưgiađìnhkhơngchocongáiđihọc.Congáikhơng
cầnvàosổhọ,sổlàng,khơngđihọcnêncũngkhơngcầndặttênvội.ởtrongnhàcongái
mớisinhrađượcgọilàconHĩm,conMực,conChắtem…Trongnhàgọitêngìthìxóm
giềnggọitheotênđó.Đếnlàmlễvấndanh,ơngbáchoặcbốmớiđặtchocáitênđểghi
tronggiấyhơnthú,cókhichínhngườimangtêncũngkhơngbiếtmìnhmangtêngìtrong
giấyhơnthú,vìkhivềnhàchồnglạigọitheotênchồng,khicócongọitheotêncon,có
cháuđíchtơngọitheotêncháu.Lễvấndanhkhơngphảiđểhỏitênmàchủyếulàhỏituổi,
đểhaihọquyếtđịnhđơinamnữhợptuổinhauthìlấyđượcnhau,tuổixungkhắcthìthơi.
Tronghơnnhânxưachỉchútrọngcómơnđănghộđốihaykhơng,cóhợptuổihay
khơng,giađìnhnàothậntrọngmớitìmhiểukỹ“Cơng,dung,ngơn,hạnh”(thườnglàcác
giađìnhgiagiáo).Chẳngnhữngcácchàngtrai,trướckhicướichưabiếtmặtvợ,màcó

nhữngơngbốchồnglàngườichủđộngđihỏidâucũngkhơngbiếtmặtcondâu,dođó
tronggiađìnhsaunàymớixảyranhiềuchuyệnốioăm:
-“Cảmơnơngbàthươngđến,tơixinđồngýgả,nhưngxinthưachuyệntrước:contơi
mồmmépchẳngbằngai!”
Tưởngnhưvậylàmìnhtìmđượccondâuhiềnhậu,khơngđanhđáchuangoa,aingờ
cướivềmớibiếtcondâusứtmơi!.Nhưngđãnhỡviệc,biếttínhsao?
Lạicótrườnghợpđánhtráo:Khiđihỏithìchothằngemnhanhnhẹnvà“sạchmặt”
hơnđóngvaichàngrể,đếnkhicướithìlạicướichothằnganhđầnđộn,xấuxí.“Miếng
trầuđểdâunhàngười”,biếttínhsaođây?Dầusaocũngmangtiếngmộtđờichồng.


Điều4:Lấyvợkéntơng,lấychồngkéngiốngcóđúng
khơng?Cócầnthiếtkhơng?

Đốivớicáccụthìcâuhỏinàythừa,vì“Nịinàogiốngấy”,“Câynàoquảấy”,“Giỏnhà
aiquainhàấy”,“Connhàcơngchẳnggiốnglơngcũnggiốngcánh”,“Tìmnơicóđứcgửi
thân”,aichẳngmuốncótraihiềngáiđảm,rểthảodâuhiền.Thờinay,mộtsốbạntrẻcoi
thườngcholàphongkiếnlạchậu.Cónhữngđơitraigáimớichỉgặpnhautrênmộtđoạn
đường,đãvộiđínhước,tínhchuyệnvngtrịn,thậmchíhọđãbiếtrõcả“Ngọnnguồn
lạchsơng”!!!Đànhrằngcũngcótrườnghợp“Mộtngàynênnghĩa,chuyếnđịnêndun”,
songthànhcơnglàcábiệt,thấtbạilàphổbiến.
“Tìmtơng,tìmhọ”khơngcónghĩalàtìmchốnsanggiàu,khinhngườinghèokhó,mà
chủyếulàtìmnơicógiagiáo,cóđứcđộ.
“Chamẹhiềnlànhđểđứcchocon”,”Đờichaănmặn,đờiconkhátnước”.Conngười
sinhralớnlêndonhiềuyếutốxãhộichiphối,nhưngnamnữthanhniênmớilớnlên,
trườngđờichưatừngtrải,giáodụcgiađìnhlàyếutốquantrọngvàchủđạo.Hơnnhânlà
việchệtrọng,tácđộngcảđời,màconngườirấtdễmùqngtrongtìnhu.Quatuần
trăngmậtkhơngphảimọiviệctrongquanhệvợchồngđềusnsẻ.khicónhữngviệckhó
khăn,trụctrặctrongcuộcsống,aicũngmuốntìmđiềuhaylẽphảiđểgiảiquyếtchothoả
đáng.Lúcđócầndựavào“Tơng”,vàohọhàng,tìmnhữngtìnhcảmchânthànhvàtrithức

đúngđắn.
“Mơnđănghộđối”,tứclàtìmnơihaigiađình,haibênthânthuộc,cónhữngmặtcân
đốiphùhợpvớinhau,chứđâuphảibắcbậcleothang,kẻkhinhngườitrọng.
Ngồiracịnmộtyếutốnữa:Tínhđếngienditruyền.
Ngàyxưatrongmộtvàihồncảnhđặcbiệtcóơngchồngthoảthuậnngầmvớivợđi
“Xinnịi”.Xinlưuý:nhữngngườiđànbàđókhơngthuộcloạilẳnglơđâu-tacũngchỉ
cầnbiếtnóinhỏvớinhauthơivànhấnmạnh“Hồncảnhđặcbiệt”!


Điều5:Ngườitrongcùnghọcólấynhauđượckhơng?

ỞcácnướcÂuMỹ,anhchịemconchúbácruộtvẫncóquyềnlấynhau,quatácphẩm
“ƠgiêniGrăngđê”tathấymốitìnhgiữahaianhemconchúbácruộtGrăngđevàƠgiêni
sởdĩtrắctrởlàdothóikeokiệtbiểnlẩncủalãoGrăngđê,chứtácgiảkhơngđảđộngđến
vấnđềchunghuyếtthống.
TrungQuốclàmộtnướcchịuảnhhưởngcủavănhốphongkiếnnặnghơntanhiều,
nhưnganhchịemconcơ,cậuruột,condìruộtvẫnđượclấynhau.XemBảoThoa,Bảo
Ngọc…trong“HồngLâuMộng”unhau,lấynhaulàchuyệnbìnhthường.
Ởnướcta,dướitriềuTrần,concháunhàvuachỉđượclấyngườitrongHồngtộc(lấy
sanghọkhácsợbịnạnngoạithíchcướpngơi).HưngĐạovươngTrầnQuốcTuấnlấy
ThiênThànhcơngchúa,tứclàcơruộtcủamình.VuaTrầnThánhTơnglấyThiênCảm
Hồnghậu,tứcchịconbácruột.VuaTrầnMinhTơnglấyLệThánhHồnghậu,tứccon
chúruột,đềulàcháunộivuaTrầnNhânTơngvv…
CịntrongdângiantừtriềuLêvềsau,nếutronghọnộithâncùngqmàlấynhaugọi
làhơnthú,họhàngkhơngchấpnhận.Nếucùnghọnhưngđãxađời,thuộcchikhácnhau
hayđãxaq(gọilàbiệttổlytơng)thìvẫnlấynhauđược.Thờixưa,dotrọngnamkhinh
nữ,hoặcthiếuhiểubiếtvềgienditruyền,nênanhchịemconcơ,cậuruộtcoinhưkhác
họvẫncóquyềnlàmthơnggiavớinhau.Cadaotụcngữtrongdângiancịncangợi
trườnghợpcháucậumàlấycháucơ,coinhư“Thóclúatrongbồ,giốngmánhàta”.
Nhưngditruyềnhọcđãkhẳngđịnhrằngngườicóchunghuyếtthốngmàcóconvới

nhauthìquanhiềuđờidịnggiốngbịthốihố,cótrườnghợpbịqithai,vìvậyanhem
họlấynhau,kểcảhọnộihayhọngoạiđềukhơngcólợi.
Luậtphápnướctaquiđịnhcùngchunghuyếtthốngbađời,kểcảbênbốhaybênmẹ,
đềukhơngđượclấynhau.


Điều6:Sựtíchtơhồng
“TơhồngNguyệtlãothiêntiên”dựatheotíchViCốgặpơnglãotrongmộtđêmtrăng,
ngồikiểmsáchhướngvềphíamặttrăng,saulưngcócáitúiđựngđầydâyđỏ.Ơnglãobảo
chobiếtđâylànhữngvănthưkếthơncủatồnthiênhạ.Cịnnhữngdâyđỏđểbuộcchân
nhữngđơitraigáisẽthànhvợthànhchồng.Mộthơm,ViCốvàochợgặpmộtbàgiàchột
mắtẵmđứabéđiqua.Bỗngơnggiàlạihiệnlênchobiếtđứabékiasẽlàvợanh.ViCố
giận,bảođàytớtìmgiếtđứabéấyđi.
Ngườiđầytớlẻnđâmđứabégiữađámđơngrồibỏtrốn.Mườibốnnămsau,quanThứ
SửTrươngChâulàVươngTháigảcongáichoViCố.Ngườicongáidungnhantươiđẹp,
giữalơngmàycóđínhmộtbơnghoavàng.ViCốgạnhỏi,vợmớibảo:Thuởcịnbé,một
bàvúhọTrầnbếvàochợbịmộttêncuồngtặcđâmphải.ViCốhỏi:Cóphảibàvúđóchột
mắtkhơng?ngườivợbảo:Đúngthế!ViCốkểlạichuyệntrước,haivợchồngcàngq
trọngnhaucholàduntrờiđịnhsẵn.
Mẩuchuyệnvui:Tìnhulàmchoconngườilúlẫn.
…“TâuThượngđế,theohạthầnthìthượngđếkhơngcầnđịilạitríkhơncủacon
người.làmnhưthếkhơngkhỏimangtiếnglàtrờinhỏnhen.Điềumàthượngđếnênlàmlà
hạnchếtríkhơncủaconngười.”
-“Bằngcáchnào”?
-“Chỉcótìnhu-Khơngcógìlàmconngườilúlẫnđinhưtrongtìnhu.Trờichỉcần
pháimộtvịthầnmangvịngdâyxuốngtrần,cứđơitraigáinàoởgầnnhauthìquăngcho
mộtvịng.Ngườinàocàngthơngminhthìcầnquăngthêmchonhiềuvịng.Conngườichỉ
luẩnquẩntrongnhữngvịngấymàchẳngbaogiờnghĩtớichuyệnlênquấynhiễunhàtrời
nữa”.
Trờikhen“Thậtlàdiệukế”!,bèntruyềnchoơngtiêngiàmangnhữngchiếcvịngcủa

trờixuốngtrầngian.
Từngàybịơngtiêngiàkhốcvàongườimìnhnhữngvịngdâytìnhái,conngườichỉ
luẩnquẩnvớinhau,khơngcịnnghĩtớichuyệnđánhnhauvớitrờinữa.Ơngtiêngiàấy
đượcgọilàơng“Tơ”.


Điều7:Tụctháchcướihaydởrasao?
Đã“Thách”làdởhoặcdởnhiềumàhayít.Thờinaytơntrọngtựdoluyếnáihơnnhân,
luậthơnnhântrongchếđộmớiđãgiảiphóngchonamnữthanhniên,nhưngluậttụccịn
gịbó,tróibuộc.tháchcướicũnglàmộtlệtụclạchậurơirớtlại,tróibuộccảnhàtrailẫn
nhàgái,cókhilàmchochàngrểphảibỏcuộcmànỗithiệtthịinhấtlạirơivàothânphận
ngườicongái,dẫusaocũngmangtiếngmộtđờichồng,dẫusaocũnglàmchonhững
chàngtraikhácphảingại,xuinênphậnhẩmdunhiu.Ngaythờitrướccũngđãcócâu:
“Giáthúbấtluậntài”.Đánglẽnênvợnênchồng,thànhgiathànhthất,làmừngchocảhai
giađình,nhưnggặpphảimộtvàibàcơ,ơngbácbênnhàgáikhótính,tháchcướinàoquần
áo,nóndép,nàorượubánhcautrầu,chethuốc,nàonếptẻ,lợngà,nàonhẫnxuyến,hoa
tai,tiềnmặt,lạicịntínhđủcỗdâucỗcướibaonhiêumâm,nênnhàtraiphảibỏcuộc.
Cũngcóđámnhàtraiphảichạyngượcchayxi,loxongviệcrồikéocàytrảnợ;song,
ngaytừbuổithànhhơn,nghĩavợchồng,tìnhthơnggiađãbịsứtmẻ,đólàmầmmốnggây
nhiềubấttrắcvềsau.
Cũngcótrườnghợp,nhàgáitúngthiếukhơngđủtựlựccungcấpchođủcáilệlàng
“Trảnợmiệng”,địihỏinhàtraiphảilochutồn.Cũngcótrườnghợp,bốmẹcơdâucịn
phảixuấtragấpnămgấpmườilầnvàsaukhithànhthâncịnchocongái,conrểnhiều
thứ,nhưngcũngtháchcướicaođểtránhtiếngxìxào,đàmtiếu,chorằngconmìnhdở
dunrồi,nênphảichokhơng.
“Hayít”làđểdànhchonhữnggiađìnhcóhọcthức,khơngtháchtiền,tháchcủamà
tháchchữnghĩavănchươngvớiýđồchọnrểconnhàgiathế,vớihyvọngtươnglaicon
mìnhcịnđược“Lọnganhđitrướcvõngnàngtheosau”chứkhơngđếnnỗiphảirơivào
nhữnganhchàng“Vaiuthịtbắp”nơi“Nướcmặnđồngchua”.

Điều8:Bánhsusêhaybánhphuthê?
Tronglễcướicónhiềulễvật,nhưngkhơngthểthiếubánh“Susê”,ngunxưalàbánh
“Phuthê”,mộtsốđịaphươngnóichệchthànhbánh“Susê”.
Bánhsusêlàmbằngbộtđườngtrắng,dừa,đậuxanhvàcácthứhươngngũvị,nặn
hìnhtrịn,bọcbằnghaikhnhìnhvngúplạivớinhauvừakhít,khnlàmbằnglá
dừa,lácauhoặcládứa,vỏđểngunkhơngluộcđểgiữmàuxanhthắm.
Sởdĩgọilàbánhphuthê(chồngvợ)vìđólàbiểutượngcủađơivợchồngphậnđẹp
dunưa:vngtrịn,trongtrắngmềmdẻo,ngọtngào,thơmtho,xanhthắm,đồngthời
cũnglàbiểutượngcủađấttrời(trờitrịn,đấtvng)cóâmdươngngũhành:Ruộttrắng,
nhânvàng,haivỏxanhúplạibuộcbằngsợidâyhồng.


Điều9:Tiềnnạptheo(haytreo)làgì?
Tiền“cheo”làkhảntiềnnhàtrainạpcholàngxãbênnhàgái.Traigáicùnglàngxãlấy
nhaucũngphảinạpcheosongcógiảmbớt.Xuấtxứcủalệ“Nạpcheo”làtục“Lannhai”
tứclàtụcchăngdâyởdọcđườnghoặcởcổnglàng.Đầutiênthìngườitatổchứcđón
mừnghơnlễ,ngườitachúctụng,cónơicịnđốtpháomừng.Đểđáplễ,đồnđưadâu
cũngđưatrầucauramời,đưaq,đưatiềnbiếutặng.Dầnđầncónhữngngườilàmănbất
chính,lợidụngcơhộicũngchăngdây,vịitiền,sáchnhiễu,trởthànhtụclệxấu.Vìthói
xấulandần,gâynhiềucảntrở,triềuđìnhphảiralệnhbãibỏ.Thaythếvàođó,chophép
làngxãđượcthutiềncheo.Khiđãnạpcheocholàng,tứclàđámcướiđượclàngcơng
nhậncógiấybiênnhậnhẳnhoi.Ngàyxưa,chưacóthủtụcđăngkýkếthơn,thìtờnạp
cheocoinhưtờhơnthú.Nạpcheosovớichăngdâylàtiếnbộ.Khoảntiềncheonàynhiều
địaphươngdùngvàoviệccơngíchnhưđàogiếng,đắpđường,látgạch,xâycổnglàng…
Nhưngnhiềunơichỉcungđốncholýhươngchèchén.Đãhơnnửathếkỷ,lệnàybịbãibỏ
rồi.Thanhniênngàynaychỉcịnthấybóngdángcủatiềncheoquacadao-tụcngữ.
-Nilợnthìphảivớtbèo

Lấyvợthìphảinộpcheocholàng.

-Cướivợkhơngcheonhưtiềngieoxuốngsuối.
-Ơngxãđánhtrốngthìnhthình

Quanviênmũáorađìnhăncheo.
-Lấychồnganhsẽgiúpcho

Giúpem…

Giúpemquantámtiềncheo

Quannămtiềncướilạiđèobuồngcau.
Thậtqcườngđiệu,Chứtiềncheokhơngthểvượtqtiềncưới.


Điều10:Nhữngcáchgỡbíchobạntrẻkhilođámcưới
Đánglẽmừngđámcướinhưtụclệtróibuộcthànhralođámcưới.Tụccũđãtruyền
nhiễmlâukhơngdễmộtmaiđổingayđược.Vậyphảilàmthếnào?
Đểgiúpcácgiađìnhcướidâu,mộtsốgiavùngnơngthơncótụcgóplễcưới:đầunăm
giađìnhbáochohọhàngxómgiềngbiếtdựđịnhcướidâuvàothángnào,thơngthường
vàosauvụthuhoạch.Lầnlượtcácgiađìnhđónggópcáckhoảngạonếp,gạotẻ,đậu
xanh,rượuhoặctiềntheođịnhlượng.Cịnlợngàthìgiađìnhnàotựliệuchogiađìnhấy.
Tụcgópcướicũnggiốngnhưhộitươngtếtươngtrợ,hộicàycấy,hộilợpnhà…ln
phiêncácgiađình.Đâylàmộttụchay,cùngnhaulodầnđếnlượtmìnhđỡphảilonhững
khoảnlớn.Tiền,qcướicủakhách,bạnđưatớithựcchấtcũnglàhìnhthứcgóplễcưới,
nhưngkhơngchủđộngđượckếhoạch,thứcókhơngcần,thứcầnkhơngcó,thànhratốn
kém.Lệchơihọngàynay,chungvốnđểkinhdoanhbnbáncũnglàxuấtpháttừhình
thứcgóptiềnnhauđểlàmnhàcướivợ,tậutrâubịởnơngthơn.Vìxuấtpháttừhọhàng
giúpnhaunênmớigọilàchơihọ.NếuĐồnThanhniênđịaphươngnàovữngmạnh,cán
bộđồncơngtâmliêmkhiếttháovát,tổchức“Hộichơihọcướivợ”cókếhoạchquảnlý
kinhdoanhsửdụngphânphốichặtchẽ,ắtđượcnhiềubạnthanhniênhưởngứng,tham

gia…Bướcđầucũngđãcómộtsốđịaphươngtổchức“Dịchvụđámcưới”nhưmuasắm
chothquầnáocưới,bátđĩa,ấmchénbànghế,phơngmàn,tổchứctrangtrí,chụpảnh,
canhạc…vừakinhdoanhgâyquỹ,vừaphụcvụthuậntiện,cóchếđộưuđãivớingườigóp
cổphần,vớiĐồnviên.


Điều11:Cơdâutrướckhivềnhàchồngphảicónhữngthủ
tục,độngtácgì?
Khinhàtraibắtđầuđếnđóndâuthìcơdâucùngvớichúrểđếntrướcbànthờgiatiên,
khấuđầulàmlễ,tựkhấnniệmxintổtiênchấpnhậnkểtừnaynênvợnênchồng,phùhộ
chotrămnămdunưaphậnđẹp,cầmsắtgiaohồ.Cũngcóthểnhờgiatrưởngkhấnhộ
chocóbàibảnhẳnhoi.Lễxong,haingườiđưahộptrầu,baothuốc,đimờichàothân
nhân,khách,bạnkhắpmộtlượt,ngườinhàsau,nhữngđámcướicótổchứcthườngđãcó
sựsắpxếpvịtrísẵn.Trongkhichàomời,cơdâuphảigiớithiệuchochàngrểbiếtmối
quanhệđểbiếtcáchxưnghơ.
Saucùng,trướckhibướcracửađểvềnhàchồnglàlễtạchamẹ:Chamẹngồisẵnmột
phíaởcửachính,nếuơngbànộingoạicịnthượngtạicóđếndựthìơngbàcũngngồi
chungmộtphía,nhưngởghếcaohơn.Thờixưacảđơitânhơnphảilạyhailạy,ngàynay
châmchước,cúiđầucungkính“Xinphépơngbà,chamẹconvềnhàchồng”,“Xinphép
ơngbà,chamẹconxinđónemXvề”.Lúcđó,chamẹbanphátchocongái,conrểmột
vậtgìđólàmkỉniệm,cóthểlànộtcáibút,mộtgươngsoinhonhỏ,mộtcuốnsáchhoặc
mộtchiếckhăn,chiếcquạt….Nhàgiầucịnchothêmhoatai,nhẫncướihoặcquantiền…
(Chúý,nhữngthứnàynhàtraiđãđưađếnhơmlễnạptài.Tronggóiqcủabàmẹcho
congáicócáichâmcàitóc,hoặcbảychiếckimđínhtóchoặckimkhâugóitrongkhăn
vng).
Đốivớiơngbàcũngcónhữngđộngtáctươngtự.


Điều12:Lễxindâucóýnghĩagì?
Lễnàyrấtđơngiản:Trướcgiờđóndâu,nhàtraicửmộthaingười,thườnglàbàbác,

bàcơ,bàchịcủachúrểđưamộtcơitrầu,mộtberượuđếnxindâu,báotrướcgiờđồn
đóndâusẽđến,đểnhàgáisẵnsàngđóntiếp.
Phongtụcnàycónhiềuýnghĩahay:
Mặcdùhaigiađìnhđãquyướcvớinhautừtrướcvềngàygiờvàthànhphầnđưađón
rồi,nhưngđểđềphịngmọisựbấttrắc,mọitinthấtthiệt,nênmớiđịnhralễnày,biểuhiện
sựcẩntrọngtronghơnlễ.
Thờigiannàychúrểvàchamẹchúrểrấtbậnrộnkhơngthểsangnhàgái,nênnhờ
ngườiđạidiệnsangbáotrướcnhưbộphận“Tiềntrạm”.
Đểtrongtrườnghợpvạnnhấthoặcdothờitiết,hoặcdotrởngạigiaothơng,gầnqua
giờquyướcmàđồnđóndâuchưađến,nhàgáibiếtđểchủđộnglàmlễgiatiênhoặcphái
ngườisangnhàtraithămdị.
Trườnghợphaigiađìnhcáchnhauqxahoặcqgần,haigiađìnhcóthểthoảthuận
vớinhaumiễnlàbớtlễnày,hoặcnhậplễxindâuvàđóndâulàmmột.
Cáchnhậplễxindâuvàđóndâutiếnhànhnhưsau:
Khiđồnđóndâuđếnngõnhàgái,đồncịnchỉnhđốntưtrang,sắpxếplạiaiđitrước,
aiđisau,trongkhiđómộtcụgiàđiđầuhọcùngvớimộtngườiđộilễ(mộtmâmquảtrong
đựngtrầucau,rượu…)vàotrước,đặtlênbànthờ,thắphươngváirồitrởradẫntồnđồn
vàolàmlễchínhthứcđóndâu.Lễnàyphảitiếnhànhrấtnhanh.Thơngthườngnhàgáivái
chàoxong,chủđộngxinmiễnlễrồimộtvịhuynhtrưởngcùngralnđểđónđồnnhà
traivào.


Điều13:Mẹchồnglàmgìkhicondâuvềđếnnhà?
Phongtụcởmỗiđịaphươngmộtkhác,tráingượcnhaunhưngđềucóýnghĩahay:
NgàyxưaởnhiềuđịaphươngNghệAn,HàTĩnhcólệtụcmẹchồngracấtnóncho
condâu:
Nhàtraiđặtsẵntrướcngõmộtcáinồiđồng,mộtcáigáo,trongnồiđặtsẵnmộtquan
tiềnđồngvàđựngđầynướctrong.Cơdâuvàođếncổngdùnggáomúcnướcrửamặtmũi,
chântay,mẹchồngbướcracấtnónchocondâu.Condâu,mộttaycầmlấyquantiền,một
tayvẫncầmquạtchemặt.

Mẹchồngdắtcondâuvàonhàđặtquantiềnvàcáiquạtlênbànthờ,cúiđầulễgiatiên
(bốnlạybaváitheotưthếcủanữ).Sauđómẹchồngdắtcơdâucầmcảtiềnvàquạtvào
buồng.Trongbuồngđãchuẩnbịsẵntrầunướchoaquả,giườngchiếumới.Đơichiếutrải
úpvàonhau,domộtngườithântronghọcótuổitác,vợchồngsongtồn,concháuđơng,
làmănnênnổi,đượcgiađìnhmờiđếntrảichiếu;nếumẹchồngcóđủtiêuchuẩntrênthì
mẹchồngtrựctiếpdọngiườngtrảichiếu,nhưngbốchồngthìkhơngđược.Khicondâu
nghỉngơixong,khănyếmchỉnhtềmớibưnghộptrầurachàohọ.Trườnghợpmẹchồng
đãmấtthìmộtbàcơhaybàdìthaythế.
Phongtụcnàycónhiềuýnghĩa:
-Thờixưa,condâutrướckhivềlàmdâu,cịnhồntồnxalạ,bỡngỡ,chưabiếtđâulà
buồngđâulàbếp,ailàbốmẹchồng.Trừtrườnghợpxómgiềngquenbiếtnhautừtrước
khơngtính,làthânphậncongáichưacướiđãvềnhàtraithìbịdưluậngièmphalàcon
nhàhưđốn.Cóngườichồnglạirụtrèelệ,cótrườnghợptrướclễcướichưahềtỏmặt
nhau,vậynênmẹchồngniềmnởrađóndâu,dắtdâuvàonhàlàhay,làphảilẽ.Mớibước
vềnhàchồngđãđượctổtiên,ơngbà,chamẹchồngbanphướclộc,dồidàonhưnước
quantiềnlàbiểutượngvốnliếngcủariêngmàmẹchồngtraocho.
Nhiềuđịaphươnglạicótụckhác:Khicondâuvừavàođếnnhàthìmẹchồngcầm
chiếcbìnhvơitạmlánhsanghàngxómítphút.
Tụcđócũngcóýnghĩahay:Tứclàmẹchồngđãxácđịnhvaitrị,tráchnhiệmcondâu
sẽvềlàmchủ,mẹchồngsẵnsàngtraoquyềncơngviệctrongnhàtrongcửachocondâu,
nhưngkhơngphảitraotồnquyềnđẩyhếttráchnhiệmmàbàvẫnlàngườinắmquyền
điềuhành,vìbìnhvơilàvậttượngtrưngchobàChúatrongnhà.


Điều14:Tạisaomẹcơdâukiêngkhơngđiđưacơdâu?
Trongchếđộphongkiếncũ,hơnnhâncưỡngép,thườnglàchamẹđặtđâu,conngồi
đấy.Thựcra,trongnhiềugiađình,ngườichaquyếtđịnhmọiviệc,ngườimẹchỉbiếttn
theo.Vìthếđãxảyramộtsốtrườnghợpốioăm:Ngàycongáivuquyđánglẽlàngày
vuinhấttrongđờinhưngngườithìkhóclócbuồntủivìbịépbuộc,ngườithìlosợcảnh
làmdâu,làmvợ,từtấmbéchưarờimẹ,naytựnhiênmẹconxanhau;mẹthươngconcịn

thơdại,cũngmủilịngsụtsùikhóc.Thếlà,trongkhihaihọđangvuimừngyếnẩmởnhà
ngồithìhaimẹconlủithủi,cắpnónravề.Tantiệc,nhàtraichẳngtìmthấycơdâuđâu
nữa.Quamộtvàiđámđạiloạinhưvậyngườitarútkinhnghiệmkhơngnênđểmẹcơdâu
điđưadâu,dầndầnbắtchướcnhau,trởthànhtụclệ.
Mộtvàiđịaphương,cảbốcơdâucũngkhơngđiđưadâuvớilýdoconmìnhđãgảbán
chongười.Tuyrằngtrongvănsáchcóghi“Giáthúbấtluậntài”nghĩalàkhơngbànđến
tiềntàitrongviệccướihỏi,nhưngkhơnghiểuvìsaotrongngơnngữViệtNamlạikếthợp
“Gảbán”liềnnhau.
Thờinayhơnnhântựdo,traigáitìmhiểu,unhaukếthơntrêncơsởtìnhuđơi
lứa,chamẹchỉthamgiagópý,hướngdẫn,vậythìchamẹcónênđếndựlễvuicủahai
conkhơng?Đãcónhiềuđámcướingàynaybỏtụckiêngnày.


Điều15:Tạisaotronggóiqmẹchocongáitrướcgiờvu
quycómộtchiếctrâmhaybảychiếckim?
Chúngtơichưađượcbiếtmộttàiliệuthànhvănnàonóivềtụcnày,cólẽvìcáccụnhà
nhongàyxưađãcầmbútlàphảiviếtnhữnglờithanhnhã.Tụcnàychỉlàmộtthứbí
truyềndongườimẹthủthỉ“tâmsự”ngầmvớicongáivàobuổitrướckhivềnhàchồng.
Thờitrước,cơdâuquấnkhănnhiễutrênđầu,cóđínhmấychiếckimtrênkhănlàđủhiểu
rồi.Vìkhơngcótàiliệuthànhvăn,vìcónhữngtrườnghợpmẹmấtsớmhoặcđámcướixa
qvắngmẹ,nênnhiềubàmẹthờinay(vốnlàcơdâungàytrước)khơngbiếtđểtruyền
tiếpchocongái.Xuấtsứcủatụcnàylàđềphịngtaibiến“Phạmphịng”.“Phạmphịng”là
gì?Nóithơtụclàchếtngaytrênbụngvợngaykhiquanhệvợchồng.Cadaotụcngữcó
câu“nhấtphạmphịng,nhìlịnglợn”cónghĩalà:Đượcănlịnglợnngonmiệng,dẫuchết
cũngsướng.
Chàngrểquamấyngàyđêmlolắng,chạyngượcchạyxi,bậnrộn,vấtvả,đêmtân
hơnlàđêmxaoxuyến,rạorựcnhất,lạithêmmấychénrượungàngàsay,đếnmộtthời
điểmcảmxúcqđà,nếungườicóthểchấtvàtâmthầnsuytổnnhiềuthìlúcxuấttinh,
thầnkinhtừtrạngtháihưngphấnqđộchuyểnthànhứcchếqđộ,dễbịphạmphịng,
nếungườivợkhơngbiếtxửlýkịpthờicóthểngườichồngchếttrênbụngvợ.Hầunhư

khơngcótrườnghợpngườiphụnữbịphạmphịng.
Tronglúcgiaohợp,cửabuồngđóngkín,thânthểlỗlồ,lạithêmtâmlýethẹnxấuhổ,
sợhãi,nếungườivợthảngườichồngra,đểdươngvậtthốtrangồi,mấtsựđiềuhồkhí
âmkhídươngthìkhólịngcứuchữa.
Lúcđó,sẵncócáitrâmcàitrênđầuhoặcmấychiếckimđínhởvànhkhăn,ngườiđàn
bàmộttayvẫnơmriếtlấyphíadướilưngchồngmộttaylấychiếctrâmhoặckimchích
vàophíadướihốxươngchậu,phíatrênhậumơn,kíchthíchđếnlúcnàongườichồngtỉnh
lại.Ngườicontrainàocólơngởđítthìgiậtlơng.Nếuchưatỉnhthìtiếptụcchâmkim,lấy
mùixoatrắnghoặclấygiấybảnchấmthử,hễthấycómáuchảylàchữađược.Trong
phịngđơitânhơnnênđểngọnđènconnhằmtạothêmkhốicảm,mặtkháccũngvìmục
đíchđónữa,nhưngvẫnchúýphảiơmriếtchồngtrênbụng.Chúngtơikhơngđisâuvào
lĩnhvựcydược,songcóphươngthuốcđượclưutruyềntrongdângian:Cứtchuộtvàláhẹ
giãnhỏ,ngườiđànbàngậmrồitrúmvàomiệngchồng,vìlúcđóngườichồngđangnằm
sấprấtkhóđổthuốc.
Trườnghợpnhẹ,ngườiđànơngvẫncịntỉnhnhưngcơthểliệtnhượcsaukhigiaohợp,
gọilàphịngthất,phảiuốngthuốcbổdươngmộtthờigiansaumớihồiphụcsứckhoẻ.
Cịntạisaolại7chiếckim:Theoquanniệmcổtruyền”Namthấtnữcửu”(đànơng7
vía,đànbà9vía).Vìđểphịngxa,dùngchoconrểnênbàmẹvợchỉđưa7chiếckimchứkhơngphảidùngchocongáivìcongáikhơngbịphạmphịng.
Tronghàngvạntrườnghợpmớicómộttrườnghợplàphạmphịng,nhưngcácbạntrẻ
cũngnênbiếttrướcđểkhingộsựbiếtchủđộngxửlý.Điềucầnthiếtlàphảicùngnhau
hiểubiết,thơngcảmmàphịngngừa,nhấtlàtrongtuầntrăngmậthoặcvợchồngcáchxa
nhaulâungàyvềgặpnhau.Cácbạngáivìethẹnxấuhổnhấtthờimàmanglạimốiânhận


suốtđời.
Giớithiệuthêmphươngthuậtchữataibiếnphạmphịng:
Khinamnữgiaohợpvớinhau,khốicảmlênđếncựcđộ,tinhkhíxuấtqnhiều,có
thểchết(chếttrênbụngvợ).Khixảyranhưthế,nhấtthiếtkhơngđượcđẩyrờinhaura(dù
làxấuhổcũngphảiđểngunnhưtưthếđanggiaohợp).Nếuđànơngxuấttinhq
nhiềubịthốt,thìngườiđànbàphảichúmmiệngthổihơinóngcủamìnhvàomiệng

chồng,nếuđànbàbịthốthếtkhí,thìđànơngcũnglàmnhưvậy,đểtốnghơinóngcủa
mìnhvàomiệngvợ.Tốnghơinóngnhưvậymấychụclần,dươngkhísẽdầntrởlại.Trong
khoảnhkhắccấpbáchgiànhgiậtgiữacáisốngvàcáichếtnhưvậy,đểbảovệđiềuhồhai
khíâmdương,chẳngnhữngkhơngđượchoảnghốtrờikhỏigiường,màkhơngđểcho
dươngvậtthốtrakhỏiâmhộ,nênphảiơmchặtlấyphầnnửamìnhphíadưới.Ngườiđã
ngấtlịmrồikhơngbiếtgìnữa,hồntồnphảidongườisốngchủđộngơmriếtlấy,đểcho
khíkhơngtuyệthẳn,phảitốngkhíliêntụcchođếnkhisinhkhícủangườikiatỉnhlạimới
thơi.Cáchtốngkhí:Phảichúmmiệnglại,đưađượckhítừhạđanđiền(1)lên,truyềnqua
miệngtốngkhívàođếnyếthầungườikiatheonhịpthở.Cáchnàycảtraivàgáiđềunên
biết.Saukhidươngkhíđãhồiphụcphảidùngbài“Nhânsâmphụtửthang”(2).Nếunhà
nghèokhơngcónhânsâm,thìcấptốcdùng4lạnghồngkỳ,2lạngđươngquy,5đồng
cânphụtử,sắcuốngcũngcóthểcứusốngđược.Trườnghợpngườiđànơngxuấttinhq
nhiềukhíhết,màđãnhỡđẩyrarồi,thìphảicấptốcvựcngồidậyơmchồnglấymàtống
khívàomiệng,nếukhíquamiệngkhóvàothìdùngốngthơnghơihaiđầuđútvàomiệng
màthổi,miễnsaohơivàođượcquacuốnghọng.Cóthểmượnngườiđànbà,congái
mạnhkhoẻkháchàhơi,khơngnhấtthiếtphảilàngườivợhoặcngườiđànbàvừagiao
hợp.Đólàcáchlấyngườiđểchữangười,khảnăngsắpchếtvẫncứusốngđược.
(1)Hạđanđiền:vùngbụngdướirốn.

(2)Nhânsâmphụtửnhang:Phụtử:1đồngcân.Phụclinh:7,5phân.Nhânsâm:1
đồngcân.Bạchtruật:1đồngcân.Bạchthược:1,5đồngcân


Điều16:Tạisaophảicóphùdâu?
Tụclệxưacầncóphùdâuvìhơnngâncưỡngép,dochamẹđịnhđoạt,nhiềunơilạicó
nạntảohơn,thơngthườngthì“Nữthậptamnamthậplục”,congiámườibatuổivềnhà
chồngđãbiếtgìđâu!dođócơdâuphảicóngườidẫndắt.Ngườidắtcơdâugọilàphù
dâu.
Ngàyxưaphùdâuphảilàngườicơ,ngườidìhaychịemthânthiếtcủacơdâu,cókhả
năngthuyếtphục,bàyvẽchocơdâu,đượccơdâukínhnể,mếnphục,đượcbốmẹcơdâu

ủythác.Ngườiphùdâuphảilàngườimaymắn,tốtphúc,dunưa,phậnđẹp,congái
lànhmạnhngoanngỗn,giađìnhêmấm,đềhuềcóthểtruyềnkinhnghiệmlàmdâu,làm
mẹ,làmvợchoem,chocháumình.
Phùdâunhiềukhicịnphảiởlạinămbảyngàysauđểchocơdâuđỡbuồnvàđểchỉ
bảokinhnghiệm.Thơngthườngphùdâucũngtrởlạivớidâurểtronglễlạimặt.
Đámcướingàyxưaphảicóphùđâu,khơngđịnhlệ,vàcũngkhơngcódanhtừ“Phù
rể”.Đámcướingàynay,nhiềunơicócảphùdâu,phùrể,cóđámmờiđếnnămsáuđơi
phùđâuphùrểtồnlàtraithanh,gáilịch,chưavợchưachồng.Cólẽchủyếuđểcơdâu
thêmbạn,chúrểthêmbầu.
Hayphảichăngngàynaychàngrểbẽnlẽnethẹnhơnxưa,nênphảicóngườidẫndắt.
Hayđámcướitrướcthườngsinhranhiềuđámcướisaunênphảichămlođàotạonhững
cơdâu,chúrểtươnglai.


Điều17:Lễlạimặtcóýnghĩagì?
Lễthànhhơn,tơhồng,hợpcẩnxongxi,haivợchồngtânhơntrởvềnhàgáimang
theolễvậtđểtạgiatiênơngbàchamẹ,đichàohọhàngthânnhânbênnhàgáisauđóđón
bốmẹvàvàithânnhânsangnhàchúrể.Kểtừbuổiđó,mẹcơdâumớichínhthứctớinhà
chúrểvànhàthơnggia,vìtronglễcưới,mẹcơdâu(cónơicảbố)khơngđiđưadâu.Lễ
lạimặtthườngtiếnhànhvàongàythứhaihoặcthứtưsaungàycưới(gọilànhịhỷhoặctứ
hỷ)tuỳtheokhoảngcáchxagầnvàhồncảnhcụthểmàđịnhngày.Thànhphầnchủ
kháchrấthẹp,chỉgóigọntrongphạmvigiađình.
PhỏngtheotụccổTrungQuốc:nếutronglễlạimặt,cócáithủlợncắtlỗtaitứclà
ngầmbáovớinhàgáirằngnhàtraitrảlại,vìcongáiơngbàđãmấttrinh(Đêmtânhơncó
lótgiấybản,gọilàgiấythámtrinh,đểxemngườicongáicịntrinhtiếthaykhơng.Nếu
cịntrinhthìtrêngiấybảnsẽcómấygiọtmáu.MãGiámSinhsaukhicưỡngépphátrinh
nàngKiềuxongdùng“NướcvỏLựu”,“Máumàogà”hịnglườnggạtlàngchơitưởng
nhầmlàKiềuvẫncịntrinh).
Trườnghợphainhàxaxơicáchtrở,ơnggiàbàlãothìnênmiễnchonhau,cơdâuchú
rểnếubậnơngtáccũngnênđượcmiễnthứ.Nếuđiềukiệnchophépthìnênduytrì,vìlễ

nàymangnhiềuýnghĩatốtđẹp:
-Nhắcnhủconđạohiếu,biếttạơnsinhthành,coibốmẹvợcũngnhưbốmẹmình.
-Thắtchặtvàmởrộngmốiquanhệthơnggia,họhàngngaytừbuổiđầu,tìnhcảm
đượcnhânđơi.
-Haigiađìnhcùngtraođổirútkinhnghiệmvềviệctổchứchơnlễvàbànbạcvềtrách
nhiệmcủahaibênbốmẹtrongviệctácthànhcuộcsốngchođơitrẻtrongtươnglai.


Điều18:Trảlờicâuhỏikhơngrõcâuhỏi
Tạisaokỳquặcthế?Vìcácbạntrẻmuốnhỏinhưngngạikhơngđặtthànhcâuhỏi,
hoặckhơngbiếtđểmàhỏivìnhữngvấnđềnàythờitrướcchỉdongườimẹthầmvớicon
gái,ngườiđànơngchỉthầmhiểumàkhơngbaogiờnóitới.Đólànhữngbímậttrong
phịnggiữađơitraigái.Chúngtơicũngchỉxinnóithầmvớicácbạntrẻ,xinchớhiểulầm
làchuyệnkhiêudâm,thiếtnghĩvìhạnhphúcđơilứa,vìtươnglainịigiống,trướckhi
thànhhơncầncónhữngkiếnthứcsơđẳng:
Tuổidậythìtừlứatuổinào?Cónhữngbiểuhiệngìvềtâmsinhlý?”Nữthậptam
namthậplục”.Theođánhgiácủacáccụngàyxưa,gáimườibatraimườisáuđúngtuổi
dậythì.Trongtuổiphátdụcđó,cơthểlớnnhanhnhưthổi,chỉđầunămđếncuốinămđã
biếnđổirấtnhiều:máhồng,ngựcnở,mơngpháttriển,nhúâmmao,nammọcriamép,
mộtsốthìmặtnổitrứngcá,nữđãhànhkinh,cótâmlýethẹnkhitiếpxúcvớingườikhác
giới,ánhmắttếnhịkínđáo,kểcảtiếpxúcvớingườithântronggiađìnhnhưngkhácgiới
đãbắtđầucósựngăncách.Cảnamvànữởtuổinàyđãhamlàmdáng.Cótrườnghợp
tuổidậythìđếnsớmhơnhoặcmuộnhơnvàinăm.
Thờixưa,tảohơn,cócơgáimườibatuổiđãbắtđầusinhnở.Nênchúý,mặcdùcon
gáiđãcódụctínhnhưnggiaohợpsớmcơthểsẽsuynhượcnhanhchóngdẫntớihậuquả
làmchonịigiốngbịsuythối.
Traigáigiaohợplàthuậntheoquyluậtđiềuhồâmdươngnhưngchỉnênkhinàocả
haibênđềucókhốicảmmạnh.Ngườiđànbàthườngkhốicảmchậmhơnđànơng,các
bạntrainênchúýkiêntrìchờđợi,kíchdụcnhẹnhàng,đừngđểxảyratâmlýlosợ.Một
đặcđiểmnữalàkhốicảmđànbàđếnchậmhơnnhưnglâuhơnvậynêncótrườnghợp

ngườiđànbàchánnảnvìngườiđànơngkhơngđápứngđượcucầusinhlý,cókhidẫn
tớingoạitìnhhoặclyhơn.
Vìhạnhphúclâudài,nhiềukhingườiđànơngbiếttựkiềmchế.Vídụtrườnghợpvợ
chồngxavắnglâungàygặpnhau,gặpphảithờikỳhànhkinhcủavợ,cókhingườivợnể
chồngphảichiềutheoýchồngnhưngrấtcóhạiđếnvệsinhphụnữ.Trongtrườnghợpmới
sinhnởcũngvậy.
Ngườiđànbàcóthaigầntớikỳsinhnởthìchẳngnhữngđànơngmàđànbàcũngvậy,
phảitựkiềmchếdụccảm,tốtnhấtlànêntạmthờidừnglạiđểbảovệchosảnphụvàthai
nhi:
Namnữthanhniênchưalấyvợlấychồng,hoặctìnhdunkhơngmãnnguyệnthường
cóthóithủdâmđểđạtkhốicảmnhấtthờinhưngrấthạichosứckhoẻlâudàivềsau.Nến
biếttrướcđểtránhhậuquảkhơnghay,nhấtlàđốivớinamgiới.
Trướclúcđộngphịng,cảnamvànữđềuphảisạchsẽ,tâmhồnthưthái,kiêngkỵlúc
mớilaođộngnặngnhọchoặcmớiđixavềchưakịpnghỉngơi.
Coiviệchiểubiếtvềnhữngkiếnthứcvệsinhgiaohợplàcầnthiết,vợ,chồngnênnhỏ
nhẹtâmtình,chớcoiđólàchuyệndâmơ.


Điều19:Khingườiđànbàtáigiácónhữngthủtụcgì?
Đànơnglấyvợgọilàthú,đànbàlấychồnggọilàgiá.Cónhiềutrườnghợpđànbà
pháitáigiá:Mộtlàdunkhơngưa,phậnkhơngđẹppháilyhơn;hailànửađườngđứt
gánh,gốbụakhituổicịnxoan…
Ởđâychúngtơikhơngnóiđếnsựkhácbiệtgiữaluậthơnnhânthờixưavàthờinay,và
nhữngquyđịnhbấtcơngvềphụnữthờiphongkiếnmàchỉnóivềphongtục,trongđómột
sốphongtụccịnduytrìtớinay:
-Chamẹchỉgảbánmộtlần,lầnsaukhơngthamgiacướihỏi.
-Đànbàgố,tụcgọilà“Nạdịng”ítcótrườnghợplấyđượctraitân,phầnlớnlàmvợ
kếhayvợlẽ,nóichunglàchắpnốitơdun,“Rổrácạplại”,nênlễcướihỏichỉbóhẹp
trongphạmvithânnhângiađìnhvàvàibàconxómgiềng.
Điều20:Tạisaogái«nạdịng»khơnglấyđược«traitơ»?

Khơngphảitácgiảđặtcâuhỏiđểgiảiđáp,màchínhtácgiảthắcmắcmongđượcgiải
đápvìsaocósựbấtcơngđó?
Ngàyxưanhữngngườiđànbàgốchồnghaybịchồngbỏthìchỉcịncáchlấylẽhay
lấykế,mặcdầucịntrẻ,cịnxoancũngítailấyđượctraitân(traitơ).Nhữngailàtrai
chưavợmàkếtdunvớigáiđãcómộtđờichồng,dùíttuổihơnmình,cũngbịlàngtrên
xãdướicườichê.Ngượclạicónhữngđứclangqnđãngoạitứtuần,đãhaibađờivợ
vẫnlấyđượccongáitơchỉbằngtuổiconmình.Nhưvậymàthiênhạvẫnkhenlàđẹpđơi
vừalứa.
Nhữngngườiđànbàdunphậnhẩmhiu,qúalứalỡthì,ngàyxưachỉlàmvợlẽnàng
hầu,thờinayrấtkhólấychồng.Luậthơnnhânphongkiếncónhiềuđiềubấtcơngđốivới
phụnữ,luậthơnnhânsauCáchmạngđãthựchiệnđúngnamnữbìnhquyền,nhưngtập
tụcdưluậnxãhộivẫncịnbấtcơngđốivớinữ.Vậymuốnthựcsựgiảiphóngphụnữ,phụ
nữphảitựđấutranhđịigiảithốtkhỏinhữngmặccảmvơlýnóitrên.Xinkiếnnghịcác
cấplãnhđạo,trướchếtlàcánbộđồnthểphụnữhướngdẫndưluậnxốbỏdầnnhững
mặccảmbấtcơngnóitrên.
Điều21:Quanhệvợcả,vợlẽrasao?
Ngoạitrừchếđộmẫuhệ,cịnnhưtrongchếđộphụhệngườiđànbàchẳngmấykhicó
chồngcả,chồnglẽ;ngượclạiđànơngnămthêbảythiếplàchuyệnthường,càngquyền
qcaosangcànglắmvợ:MinhMạngcó142con,“Nhấtdạngũgiao,tamhữudựng”
(trongmộtđêmngủvớinămbàthìbabàcóthai)cịnbaonhiêuvợthìkhơngthểthốngkê
được.NguyễnCơngTrứ73tuổi,lấyvợlẽthứ10,đêmtânhơncảmtác:
“Tânnhândụcvấn:Langniênkỷ?-Ngũthậpniêntiềnnhịthậptam”
(Dịchnghĩa:Nàngmuốnhỏianh:chàngmấytuổi-Nămmươinămtrướcmớihămba)
ĐạoThiênchúachỉchophépconchiênmộtvợmộtchồng.
Thơngthườngvợcảlấytrước,vợlẽlấysau.Nhưngcótrườnghợpngườicontrailàm


ănxanhà,tựýlấyvợ,chưađượcchamẹvàhọhàngchấpnhận,ởqnhàchamẹđãdạm
hỏisẵnchomộtcơvợkhácbắtvềcưới.Ngườivợdochamẹcướihỏi,dẫurằnglấysau
vẫnlàvợcả.Ngườivợtựýchọn,nếusaunàyđượcchamẹchấpthuận,mặcdùcongái

contraiđềuđãlớn,vẫnphảichịuphậnlàmem.Convợbédẫunhiềutuổihơnvẫnphải
chàođứaconbàcảđangămngửabằnganhbằngchị.Trườnghợpvợcảchếtsớm,khơng
cócontraithìcontraivợkếđẻsauvẫnlàtrưởngnam,làđíchtơnthừatrọngchứcontrai
vợlẽvìphậnthiếpkhơngmơnđănghộđối,khơngphảidoơngbàtrựctiếpcướihỏinên
khơngđủquyềnkếvị.
Muốnchogiađìnhêmthấm,ngườichồngphảikhéođốixửđểvợcảđihỏivợlẽcho
chồng,thìngườivợlẽvàbốmẹcơtamớintâm.


Điều22:Nênnhìnnhậnvấnđềlyhơnnhưthếnào?
Nhiềucụcaotuổithườngphànnàn:Thờinàybọntrẻunhauqdễdàngnênbỏ
nhaucũngdễ.Ngượclạilớptrẻlạichorằng:Ngàyxưacáccụchẳngbiếtuđươnglàgì,
lấyvợlấychồngthìsinhconđẻcháu,chứmấyaiđượchưởnghạnhphúc.Họkhơngbỏ
nhauchẳngquadolễgiáovàphongtụcxãhộitróibuộc.Trailàmnênnămthê,bảythiếp,
gáichínhchunchứctiếtmộtchồng.Chỉcóngườiđànbàphảicamchịuthiệtthịibị
giamlỏngchứđànơngkhơngưngvợnàythìlâýthêmvợkhác,chẳngcầnphảilyhơnvới
vợcũ.
Tấtnhiêntrongchếđộcũcũngnhưmới,khơngaikhuyếnkhíchviệclyhơn.Cónhững
trườnghợpquanhệvợchồnggặpnhiềutrắctrở,nhưngvìnghĩđếntươnglaicủaconcháu
hoặcvìnguncớnày,lýdonọ,họđànhchấpnhậnnỗithiệtthịichungsốngvìphậnsự,
màthiếutìnhu.Khơngphảimọitrườnghợplyhơnđềuđángchêtrách.Ngượclạicó
nhữngvụánsửlyhơnđượccoinhưtrậnthắnggiảiphóngchocảhaibên.Lyhơnlạitrở
thànhcơsởtáitạohạnhphúc.Vậytakhơngnêncótháiđộnhìnnhậnqkhắtkheđốivới
mọitrườnghợplyhơn.
Tuynhiên,ngàyxưacáccụthườngcómộtcâu“Mộtngàylànghĩa”,thờinayquanhệ
xãhộimớicàngthêmtươiđẹp,vậynênđơivợchồngsaukhichiataychớnêncoinhau
nhưthùđịch,chodùdunkhơngưa,phậnkhơngđẹp,vànêncoinhaunhưbạnbè.Bạn
bècóthânmàcósơ,vậynênnhắnnhữngaisaunàylàđốitượngcủangườivợhayngười
chồngđãlyhơnchớcóghenbóngghengió.
Cịnconcái,dotìnhtrạnglyhơn,táithú,táigiá,nêntrongmộtgiađìnhcócảconanh,

contơi,conchúngta.Chúngnóđốixửvớinhauhồthuậnlàhiếm,mâuthuẫnvớinhaulà
phổbiến.Điềuđóđịihỏingườilàmchalàmmẹ,làmdìghẻ,bốdượngphảithuxếpsao
chocơngminh,êmthấmmọibề.