Bài giảng Phương pháp tìm kiếm, viết tổng quan và trích dẫn tài liệu tham khảo - TS. Nguyễn Văn Huy

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
VIỆN ĐÀO TẠO YHDP & YTCC
WWW .HMU.EDU.VN

PHƯƠNG PHÁP TÌM KIẾM, VIẾT
TỔNG QUAN VÀ TRÍCH DẪN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TS. Nguyễn Văn Huy
BM: Tổ chức & Quản lý Y tế
Viện Đào tạo YHDP & YTCC-ĐHYHN
0917363919


MỤC TIÊU
1. Trình bày được các khái niệm cơ bản về các loại
tổng quan tài liệu (TQTL) và vai trò của các loại
TQTL.
2. Xác định được các nguồn TL tham khảo và chiến
lược tìm kiếm TL về chủ đề NC quan tâm.
3. Trình bày được nguyên tắc cơ bản trong trích dẫn
nội dung và nguồn TL theo một số hệ thống trích
dẫn.
4. Trình bày được các cách viết tổng quan tài liệu.
5. Ứng dụng Endnote để quản lý tài liệu tham khảo.


I. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN
Tổng quan tài liệu (TQTL) là gì?
•Tổng quan tài liệu là tổng hợp một cách đầy
đủ các tài liệu liên quan (thông tin, số liệu,
khái niệm, học thuyết, lý thuyết, kết quả, kết

luận) về vấn đề quan tâm.


Vai trị của TQTL?
Tìm hiểu về một vấn đề quan tâm
Định hướng vấn đề n/c và thiết kế đề cương n/c:
CS lý luận
Viết khóa luận/luận văn/luận án/đề tài/dự án/…
(Viết ĐVĐ, Tổng quan, Phương pháp, Bàn luận,
TLTK)
Chia sẻ thông tin

Thể hiện kỹ năng của người làm n/c về tìm kiếm
tài liệu và đánh giá vấn đề.


Tại sao phải trích dẫn TQTL?
– Thừa nhận bản quyền tác giả (đạo đức và bảo
vệ bản quyền tác giả) (General theory).
– Tôn trọng tác giả/NC trước và tôn trọng lẫn
nhau (General theory).
– Công cụ thuyết phục độc giả (Rhetorical
theory).
– Những vấn đề thiếu hụt, chưa được NC
(General theory).


Các loại tổng quan tài liệu
Tổng quan mô tả (truyền thống) (narrative literature review)

Tổng hợp (>tập hợp) và thảo luận (>mơ tả) về luận điểm/quan
điểm/thơng tin/kết quả có liên quan đến chủ đề n/c quan tâm
Vấn đề nghiên cứu thường rộng

Tổng quan có hệ thống (Systematic review)
Tổng hợp số liệu/bằng chứng về các NC trước đây dựa trên
câu hỏi thiết kế rõ ràng, sử dụng phương pháp hệ thống để
xác định, lựa chọn và đánh giá các nghiên cứu liên quan,
trích dẫn và phân tích số liệu từ các nghiên cứu đưa vào tổng
hợp. [5-8 bước]

Vấn đề nghiên cứu thường hẹp hơn


Phân tích gộp (meta analysis)
• Một kỹ thuật thống kê được sử dụng để tổng
hợp dữ liệu từ một số nghiên cứu nhằm nỗ lực
xác định chính xác hơn đánh giá sự tác động
• Chủ yếu phân tích tổng hợp số liệu định lượng
• Một phần hoặc tách rời của Tổng quan hệ
thống


Tại sao phải tổng quan có hệ thống?
• “Because the results of a particular research study
cannot be interpreted with any confidence unless they
have been synthesized, systematically, with the results
of all other relevant studies.
• Science is meant to be cumulative, but researchers
usually don’t cumulate scientifically…”

• “Bởi vì kết quả của một NC cụ thể khơng thể lí giải
với sự tin cậy trừ khi được tổng hợp một cách có hệ
thống với những nghiên cứu phù hợp khác
• Khoa học có nghĩa là tích lũy, nhưng nhà NC thường
khơng tích lũy một cách khoa học…” (Iain Chalmers)




Ưu-nhược điểm Tổng quan truyền thống
• Chủ quan
• Phương pháp khơng rõ ràng
• Kết quả khơng lặp lại được – khơng tin cậy
• Khơng có tổng kết định lượng
• Kết luận tổng quan vẫn chưa chắc chắn
Ưu-nhược điểm Tổng quan hệ thống
• Cách tiếp cận hệ thống để làm giảm sai lệch và sai số
ngẫu nhiên
• Ln ln sử dụng phần vật liệu và phương pháp
• Có thể bao gồm phân tích gộp


Loại nghiên cứu nào có giá trị KH cao nhất?


II. CÁC NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Chiến lược tìm kiếm

Tài liệu
Hnghị

Hthảo..

Các tài
liệu

Quá trình xử lý (thu thập/đọc/tổng hợp)

Ý kiến
Ch/gia

Viết tổng
quan


III. CÁC CHIẾN LƯỢC TÌM KIẾM TÀI LIỆU
Các bước tiến hành


Xác định thơng tin cần tìm kiếm



Xác định nguồn thơng tin



Tiến hành tìm kiếm



Đánh giá tài liệu tìm được



Tổng hợp thông tin và viết


1. Xác định thơng tin cần tìm kiếm
- Câu hỏi nghiên cứu:

Câu hỏi: Tình hình tiếp cận các phương tiện thông tin đại
chúng ở vùng dân tộc thiểu số hiện nay như thế nào?
- Phân tích câu hỏi hoặc chủ đề n/c: 4 Ws Questions

What? (Domain)

Who? (Population)

Where? (Location)


When? (Time)

VD1: Hút thuốc lá trong sinh viên y khoa ở Việt Nam
VD2: Béo phì ở trẻ em tiểu học ở đơ thị Việt Nam giai đoạn 20012011
VD3: Áp lực học tập và trầm cảm trong học sinh trung học ở các
nước Châu Á


2. Nguồn thông tin

Tài liệu đã xuất bản (sách, bài báo, luận văn, luận
án, văn bản ..)
Tài liệu chưa xuất bản (Grey literature): báo cáo,
bài trình bày hội thảo...
Ý kiến trao đổi, ý kiến chuyên gia
Chú ý:
- TRONG NƯỚC - QUỐC TẾ
- ONLINE và OFFLINE


3. Tìm kiếm tài liệu
Offline: Manual searching: Tốn nguồn lực + ít dữ
liệu cơng bố
Internet (web search)
Dễ dàng + nhanh + Ít tốn kém
Nhược điểm: Tính sẵn có + đa số có Abstracts (full text?)
+ tiếng Anh là chủ yếu
Nguồn thông dụng:
www.who.int/hinari/

Website của các tổ chức QT: WHO, CDC, USAIDS,
USAID, UNPFA, UNDP, UNICEF, WB, ADB, UN,
PATH, SAVECHILDREN, Universities, etc

Website của các tổ chức VN:
BYT, Trường, Viện, Bệnh viện,
Trung tâm…


Tìm kiếm tài liệu qua internet



Cách xác định từ khóa (Anh + Việt):
Sử dụng OR, NOT, AND, ALL
Mở rộng tìm kiếm: OR, ALL, dấu * ở đuôi, từ đồng
nghĩa, trái nghĩa



Thu hẹp tìm kiếm: NOT, AND, Dấu ” ” nếu muốn
đúng cụm từ
Kỹ thuật tìm kiếm:
 Cơ bản (Basic search): Type any key word
 Nâng cao (advanced search): OR, NOT, AND, ALL một
cách linh hoạt trên các công cụ search (Google, Google
Scholar, Pubmed, Hinary, ProQuest…)





3. Đánh giá tài liệu tìm được
1.
2.
3.
4.

Nội dung tài liệu
Nguồn gốc tài liệu
Tác giả

Cập nhật


4. Tập hợp thơng tin
Tác giá

Loại NC
(Đ.tính,
Đ.lượng)

Mẫu

Thiết
kế

Phương pháp

Kết quả
chính

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

Tác giả

Năm

Loại NC
(Đ.tính,
Đ.lượng)

Nguồn

Mẫu

Ngơn
ngữ

Kết quả
chính

(1)

(2)

(4)

(5)

(6)

(7)

Tác giả

Năm &
nơi XB

Tiêu đề

Chủ đề

Đối
tượng

Địa
điểm

Phương
pháp

Kết quả
chính

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(3)


IV. VIẾT TỔNG QUAN CÓ KHÓ?
“True ease in writing comes from art, not
chance, as those who move easiest are those
who have learnt to dance” (Alexander Pope).


Câu hỏi trước khi viết tổng quan
When?

How to write?

Khi đã có đủ
thơng tin/số liệu.

Where? Viết ở
phần đầu của
NC/DA/LV/LA…

“Ego”?
bao giờ sử dụng
“Tơi, chúng tơi”?

Help?Trước,
trong & sau viết

Layout?Giới
thiệu, các nội
dung chính & KL

Chủ đề/vấn đề
NC

Headings?
Có thể chia các
tiêu đề nhỏ

Sentence? Chủ or
bị động?“Too much
passive is boring”

Tense?Tuỳ tính
chất của TTin/SL
Position?
Qđiểm, đ.hướng
của tổng quan

Format? 1 or 2
chương(1

ĐVĐ/Tổng quan)