Biện pháp quản lý công tác đánh giá giảng viên tại các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố đà nẵng

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRẦN THỊ THÚY KIỀU

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG
VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGỒI CƠNG LẬP
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Sỹ Thư

Năm - 2009


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.

Trần Thị Thúy Kiều


MỤC LỤC
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ............................................. 6
1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ......................................... 6
1.1.1. Ngoài nước ............................................................................................. 6
1.1.2. Việt Nam................................................................................................. 7
1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI ................................... 9
1.2.1. Quản lý ................................................................................................... 9
1.2.1.1. Theo quan điểm của nước ngoài ........................................................ 9
1.2.1.2. Theo các quan điểm trong nước ....................................................... 10
1.2.2. Giảng viên đại học, giảng viên đại học ngoài cơng lập .................... 10
1.2.3. Trường đại học ngồi cơng lập .......................................................... 11
1.2.4. Đánh giá 360 độ, đánh giá giảng viên, quản lý đánh giá giảng viên
......................................................................................................................... 12
1.2.4.1. Đánh giá 360 độ ................................................................................ 12
1.2.4.2. Đánh giá giảng viên .......................................................................... 13
1.2.4.3. Quản lý công tác đánh giá giảng viên .............................................. 14
1.3. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG
VIÊN ............................................................................................................... 15
1.3.1. Mục tiêu của đánh giá giảng viên ...................................................... 15
1.3.2. Đặc điểm của đánh giá giảng viên ..................................................... 16
1.3.3. Các yêu cầu của đánh giá giảng viên ................................................. 16
1.3.4. Quy trình đánh giá giảng viên đại học theo hướng chuẩn hóa ....... 17


1.4. NHỮNG YẾU TỐ CƠ BẢN ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÔNG TÁC
ĐÁNH GIÁ GIẢNG VIÊN ........................................................................... 19
1.4.1. Mục tiêu của giáo dục đại học ............................................................ 19
1.4.2. Mơ hình nhân cách của giảng viên đại học trong giai đoạn hiện nay
......................................................................................................................... 20
1.4.3. Đặc trưng của trường đại học ngồi cơng lập ................................. 22

1.4.4. Nhận thức của sinh viên, giảng viên, cán bộ quản lý và xã hội đối
với công tác đánh giá giảng viên .................................................................. 23
1.5. MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÁNH
GIÁ GIẢNG VIÊN ........................................................................................ 24
1.5.1. Quản lý mục tiêu đánh giá giảng viên ............................................... 24
1.5.2. Quản lý nội dung đánh giá giảng viên ............................................... 25
1.5.2.1. Hoạt động giảng dạy ......................................................................... 25
1.5.2.2. Nghiên cứu khoa học ........................................................................ 26
1.5.2.3. Dịch vụ chuyên môn phục vụ cộng đồng ......................................... 27
1.5.2.4. Bổn phận công dân ........................................................................... 27
1.5.3. Quản lý hình thức, phương pháp tổ chức đánh giá giảng viên ...... 28
1.5.3.1. Tự đánh giá ....................................................................................... 29
1.5.3.2. Đồng nghiệp đánh giá ....................................................................... 29
1.5.3.3. Trưởng khoa, Tổ trưởng bộ môn đánh giá ...................................... 29
1.5.3.4. Sinh viên đánh giá............................................................................. 29
1.5.4. Quản lý thông tin và sử dụng kết quả đánh giá .............................. 30
1.6. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ........................................................................ 31
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ
GIẢNG VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐH NGỒI CƠNG LẬP TRÊN ĐỊA
BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ................................................................... 32


2.1. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CÁC TRƯỜNG ĐH
NGỒI CƠNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TP. ĐÀ NẴNG ............................ 32
2.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển trường ĐHDL Duy Tân ............. 32
2.2.2. Lịch sử hình thành và phát triển trường ĐH Kiến Trúc Đà Nẵng 35
2.2.3. Nhận định chung về thực trạng đội ngũ GV của các trường đại học
ngồi cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng ................................................... 37
2.2.3.1. Điểm mạnh ........................................................................................ 37
2.2.3.2. Điểm yếu ............................................................................................ 37

2.3. THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG VIÊN CỦA
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGỒI CƠNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TP.
ĐÀ NẴNG ...................................................................................................... 38
2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG VIÊN
TẠI CÁC TRƯỜNG ĐH NGỒI CƠNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TP. ĐÀ
NẴNG ............................................................................................................. 41
2.4.1.Thực trạng nhận thức của sinh viên, giảng viên và cán bộ quản lý về
công tác đánh giá giảng viên ........................................................................ 41
2.4.2. Thực trạng quản lý mục tiêu đánh giảng viên ................................. 42
2.4.3. Thực trạng quản lý nội dung đánh giá giảng viên ........................... 43
2.4.3.1. Nội dung tự đánh giá ........................................................................ 43
2.4.3.2. Nội dung đồng nghiệp đồng nghiệp ................................................. 46
2.4.3.3. Nội dung sinh viên đánh giá ............................................................. 48
2.4.3.4. Cách tính điểm để xếp loại................................................................ 50
2.4.4. Thực trạng quản lý hình thức, phương pháp tổ chức đánh giá giảng
viên .................................................................................................................. 51
2.4.4.1. Giảng viên tự đánh giá...................................................................... 51
2.4.4.2. Đồng nghiệp đánh giá ....................................................................... 51
2.4.4.3. Trưởng khoa, Tổ trưởng tổ bộ môn đánh giá.................................. 52


2.4.4.4. Sinh viên đánh giá............................................................................. 52
2.4.5. Thực trạng quản lý thông tin và sử dụng kết quả đánh giá............ 53
2.4.6. Đánh giá thực trạng quản lý công tác đánh giá giảng viên tại
trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng ......................... 54
2.4.6.1. Ưu điểm.............................................................................................. 54
2.4.6.2. Hạn chế .............................................................................................. 55
2.5 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ......................................................................... 55
CHƯƠNG 3.................................................................................................... 56
CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG VIÊN

TẠI CÁC TRƯỜNG ĐH NGỒI CƠNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................................................. 56
3.1. CĂN CỨ XÂY DỰNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC
ĐÁNH GIÁ GIẢNG VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐH NGỒI CƠNG
LẬP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ...................................... 56
3.2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG
VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG ĐH NGỒI CƠNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG ............................................................................. 57
3.2.1. Tăng cường hoạt động nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, giảng
viên và sinh viên về công tác đánh giá giảng viên ...................................... 57
3.2.1.1. Mục đích ý nghĩa .............................................................................. 57
3.2.1.2. Nội dung ............................................................................................ 58
3.2.1.3. Cách thức thực hiện .......................................................................... 58
3.2.2. Tăng cường xây dựng các chế định công tác đánh giá GV ............. 59
3.2.2.1. Mục đích ý nghĩa ............................................................................... 59
3.2.2.2. Nội dung ............................................................................................ 59
3.2.2.3. Cách thức thực hiện .......................................................................... 60
3.2.3. Hoàn thiện nội dung đánh giá giảng viên ......................................... 60


3.2.3.1. Mục đích ý nghĩa ............................................................................... 60
3.2.3.2. Nội dung ............................................................................................ 61
3.2.3.3. Cách thức thực hiện .......................................................................... 61
3.2.4. Đa dạng hóa hình thức, phương pháp đánh giá giảng viên ........... 65
3.2.4.1. Mục đích ý nghĩa ............................................................................... 65
3.2.4.2. Nội dung ............................................................................................ 65
3.2.4.3. Các thức thực hiện ............................................................................ 65
3.2.5. Xây dựng môi trường văn hóa trong đánh giá giảng viên .............. 76
3.2.5.1. Mục đích ý nghĩa ............................................................................... 76
3.2.5.2. Nội dung ........................................................................................... 77

3.2.5.3. Cách thức thực hiện ......................................................................... 77
3.2.6. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý công tác đánh giá
giảng viên. ...................................................................................................... 79
3.2.6.1. Mục đích ý nghĩa ............................................................................... 79
3.2.6.2. Nội dung ............................................................................................ 79
3.2.6.3. Cách thực hiện .................................................................................. 79
3.3 MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP .......................................... 83
3.4 KIỂM CHỨNG TRÊN NHẬN THỨC VỀ TÍNH CẦN THIẾT VÀ
TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ NÊU.................................. 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL

Cán bộ quản lý

CNTT

Công nghệ thông tin

ĐGGV

Đánh giá giảng viên

ĐH

Đại học

ĐHDL DT

Đại học Dân lập Duy Tân

ĐHKT ĐN

Đại học Kiến Trúc Đà Nẵng

ĐT

Đào tạo

GV

Giảng viên

NCKH

Nghiên cứu học học

PPDH

Phương pháp dạy học

SV

Sinh viên

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng
1.1

Quy định về các tỷ lệ tối thiểu của mỗi nhiệm vụ giảng

Trang
28

viên
2.1

Thống kê trình độ của đội ngũ của GV ĐHDL DT

33

2.2

Kết quả hoạt động khoa học năm học 2007-2008

34

và 2008-2009
2.3

Thống kê trình độ của đội ngũ của GV ĐHKT ĐN

36

2.4

Tính cần thiết của đánh giá giảng viên

41

2.5

Tiêu chí tự đánh giá hằng tháng

45

2.6

Nội dung SV đánh giá GV

50

2.7

Thống kê lựa chọn hình thức, phương pháp đánh giá

53

3.1

Mẫu phiếu tự đánh giá hoạt động giảng dạy trên lớp

67

3.2

Mẫu phiếu đánh giá dự giờ đồng nghiệp

69

3.3

Các chủ đề và nội dung của bộ câu hỏ

74

3.4

Kết quả điều tra mức độ cần thiết và tính khả thi của

84

các biện pháp.


1

MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Bước vào thế kỷ XXI, kỷ nguyên của nền kinh tế tri thức, của sự tồn cầu

hóa, vấn đề đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát
triển kinh tế xã hội đã và đang là vấn đề cấp bách. Đảng và Nhà nước ta đã
xác định “Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Đội ngũ nhà giáo là
người trực tiếp thực thi các mục tiêu và nhiệm vụ của giáo dục – đào tạo, là
nhân tố quyết định chất lượng giáo dục ở các nhà trường và ở các cơ sở giáo
dục đào tạo. Ngành Giáo dục – Đào tạo nói chung và đội ngũ nhà giáo nói
riêng phải thực hiện thắng lợi nhiệm vụ Giáo dục - Đào tạo nhằm: “Nâng cao
dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài đáp ứng yêu cầu xây dựng
thành cơng sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
Giáo dục đại học nói riêng có vai trị dẫn đầu hệ thống giáo dục vì giáo
dục đại học là nơi đào tạo nhân lực có tri thức và bồi dưỡng tài năng, đồng
thời là nơi nghiên cứu sáng tạo và ứng dụng những tri thức trình độ cao. Chất
lượng đào tạo và nghiên cứu, ứng dụng của các trường đại học có tác động rất
mạnh mẽ đến sự phát triển của đất nước, đặc biệt là đối với Việt Nam, một
nước trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế. Trong nền kinh tế thị
trường, nếu sinh viên tốt nghiệp không thỏa mãn được yêu cầu công việc,
chắc chắn họ sẽ không kiếm được việc làm và sẽ bị đào thải ngay lập tức.
Đương nhiên, đơn vị đào tạo tạo ra những sản phẩm kém chất lượng sẽ mất
uy tín, mất “thương hiệu” và thậm chí cịn bị phá sản và đóng cửa.
Để đảm bảo chất lượng đào tạo, có rất nhiều yếu tố cần phải quan tâm, một
khía cạnh cực kỳ quan trọng là phải đảm bảo chất lượng giảng viên. Có thầy
giỏi thì mới có trị giỏi. Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII đã chỉ rõ: “Giáo


2

viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục” và Điều 15 Luật Giáo dục
khẳng định: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng
giáo dục”. Muốn biết thực chất trình độ chun mơn nghiệp vụ, chất lượng

giảng dạy của giảng viên như thế nào, cần phải liên tục đánh giá họ bằng
nhiều cách và qua đó có thể phát hiện ra những điểm mạnh cần phát huy,
những điểm yếu cần khắc phục, những kiến thức kỹ năng cần đào tạo, bồi
dưỡng để bổ khuyết và nâng cao. Có thể nói, đánh giá giảng viên là một công
việc khá mới mẻ đối với giáo dục đại học nước ta cả về lý luận lẫn thực tiễn.
Bộ Giáo dục – Đào tạo đã có cơng văn số 1276/BGDĐT-NG ngày 20/02/2008
về việc Hướng dẫn tổ chức lấy ý kiến phản hồi từ người học về hoạt động
giảng dạy của giảng viên. Mặc dù có những khó khăn ban đầu nhưng việc
đánh giá giảng dạy là một xu thế tất yếu và là một việc làm bắt buộc, vì vậy
cần phải chuẩn bị đầy đủ cả về lý luận lẫn thực tiễn nhằm thực hiện thành
công công tác quan trọng này, góp phần đảm bảo và khơng ngừng nâng cao
chất lượng đào tạo.
Với bối cảnh xã hội có nhiều thay đổi, đội ngũ giảng viên đã có ảnh
hưởng đáng kể đến khả năng thích nghi của nhà trường và xã hội, là nguồn
lực quan trọng quyết định khả năng sống còn và khả năng cạnh tranh của một
trường học trong nền kinh tế thị trường. Các trường đại học nói chung, các
trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn thành phố Đà Nẵng nói riêng đã
triển khai thực hiện công tác đánh giá giảng viên trong thời gian qua. Để kết
quả của việc đánh giá không mang tính hình thức, thuyết phục, động viên và
thúc đẩy sự phát triển của đội ngũ giảng viên của các trường đại học ngồi
cơng lập trên địa bàn thành phố Đà Nẵng, tôi đã chọn đề tài “Biện pháp quản
lý công tác đánh giá giảng viên tại các trường đại học ngồi cơng lập trên
địa bàn thành phố Đà Nẵng” làm đề tài luận văn tốt nghiệp.


3

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý công tác đánh giá giảng viên
và phân tích đánh giá thực trạng quản lý cơng tác đánh giá giảng viên của các

trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng, đề xuất các biện
pháp quản lý đánh giá giảng viên của các trường đại học ngồi cơng lập để
đáp ứng u cầu đổi mới giáo dục đại học trong giai đoạn hiện nay.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1 Khách thể nghiên cứu
Hoạt động quản lý công tác đánh giá giảng viên của các trường
đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý công tác đánh giá giảng viên của các trường
đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng.
4. GIẢ THIẾT KHOA HỌC
Công tác quản lý việc đánh giá giảng viên của các trường đại học ngồi
cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng được yêu
cầu phát triển của nhà trường. Hiệu quả quản lý công tác đánh giá giảng viên
sẽ được nâng cao nếu áp dụng đồng bộ các biện pháp: Tăng cường hoạt động
nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về công tác
đánh giá giảng viên; Tăng cường xây dựng các chế định về cơng tác đánh giá
GV; Hồn thiện nội dung đánh giá giảng viên; Đổi mới hình thức, phương
pháp đánh giá giảng viên; Xây dựng mơi trường văn hóa trong đánh giá giảng
viên; Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý cơng tác đánh giá giảng
viên.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Gồm có các nhiệm vụ như sau:
Nghiên cứu cơ sở lý luận của công tác quản lý đánh giá giảng viên .


4

- Phân tích đánh giá thực trạng quản lý cơng tác đánh giá giảng viên
của các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng.

- Đề xuất các biện pháp quản lý công tác đánh giá giảng viên của Hiệu
trưởng các trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Tp. Đà Nẵng.
6.Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI
6.1.Ý nghĩa lý luận
Đề tài nhằm hệ thống hóa các khái niệm về quản lý, các chức năng của
quản lý và quản lý giáo dục, trong đó tác giả quan tâm nhất là lý luận về quản
lý công tác đánh giá giảng viên .
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Đề tài giúp cho cán bộ quản lý các cấp của các trường áp dụng các biện
pháp quản lý công tác đánh giá giảng viên để nâng cao chất lượng đội ngũ
giảng viên.
7. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
7.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận
Tiến hành đọc, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong
nghiên cứu các nguồn tài liệu lý luận có liên quan đến quản lý cơng tác đánh
giá giảng viên, gồm có: Các văn bản của Đảng, Nhà nước , tư tưởng Hồ Chí
Minh về đề tài; Các tác phẩm về khoa học quản lý giáo dục, tâm lý học, giáo
dục học, … trong và ngồi nước; Các cơng trình nghiên cứu khoa học quản lý
giáo dục của các nhà lý luận, các nhà quản lý giáo dục, các nhà giáo, …có
liên quan đến đề tài như các luận án, luận văn, các báo cáo khoa học, các
chuyên khảo, các bài báo.
7.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Tiến hành phân tích, tổng hợp, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn về vấn
đề quản lý công tác đánh giá giảng viên tại các trường đại học ngồi cơng lập
trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng.


5

- Điều tra, khảo sát, lấy ý kiến chuyên gia về vấn đề quản lý công tác

đánh giá giảng viên tại các trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Thành
phố Đà Nẵng.
- Thống kê, xử lý số liệu.
- Thử nghiệm.
8. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Địa bàn nghiên cứu: Các trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn
Tp. Đà Nẵng (gồm trường Đại học Kiến Trúc Đà Nẵng và trường ĐH Duy
Tân). Vì trường ĐHKT ĐN mới thành lập, tác giả chú trọng nghiên cứu công
tác đánh giá GV tại trường ĐH DL Duy Tân.
- Thời gian khảo sát hoạt động: từ năm 2006 đến năm 2008.
9. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Luận văn gồm 03 phần chính:
Mở đầu
Nội dung (gồm 03 chương)
Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài
Chương 2: Thực trạng quản lý công tác đánh giá giảng viên tại các
trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng.
Chương 3: Các biện pháp quản lý công tác đánh giá giảng viên tại các
trường đại học ngồi cơng lập trên địa bàn Thành phố Đà Nẵng.
Kết luận và khuyến nghị
Tài liệu tham khảo
Phụ lục


6

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1.1. Ngoài nước
Ngay trong thời kỳ trung cổ, các trường đại học ở châu Âu đã có cách
kiểm tra việc giảng dạy của giảng viên thơng qua sinh viên. Hiệu trưởng chỉ
định một Hội đồng sinh viên, để ghi chép bài, xem bài giảng của giảng viên
có giảng dạy theo đúng lịch trình, quy định của trường khơng, nếu có sự thay
đổi nhỏ nào ngồi quy định chung, Hội đồng này sẽ báo ngay cho Hiệu
trưởng. Hiệu trưởng sẽ phạt giảng viên về những vi phạm.
Các trường đại học và cao đẳng ở châu Âu từ thế kỷ XVI và XVII đã
tiến hành đánh giá giảng viên bằng hình thức: vào cuối năm học đại diện Hội
đồng quản trị và Hiệu trưởng dự giờ quan sát việc giảng viên đặt câu hỏi kiểm
tra kiến thức cả năm học của sinh viên. Yếu điểm của phương pháp này là
khơng thể đánh giá được kiến thức tích lũy của sinh viên và cũng không thể
đánh giá được hiệu quả giảng dạy, vì theo Smallwood các giảng viên chỉ hỏi
các câu hỏi mang tính gợi ý để sinh viên dễ dàng trả lời.
Vào đầu thế kỷ XX, việc đánh giá giảng viên ở các trường đại học châu
Âu đã có những bước tiến mạnh mẽ. Vào năm 1927 tại Đại học Purdue,
Herman Remmers và đồng nghiệp đã công bố Bảng đánh giá chuẩn đã được
kiểm nghiệm dùng cho sinh viên đánh giá giảng viên. Vào những năm 1960,
giảng viên các trường đại học và cao đẳng đã nhận thức rõ mục đích và ý
nghĩa của các Bảng đánh giá giảng dạy và đã tình nguyện sử dụng bảng đánh
giá chuẩn với mục đích cải tiến và điều chỉnh việc giảng dạy của mình trên
cơ sở phân tích các kết quả thu được của Bảng đánh giá. Vào cuối thập kỷ 70
hầu hết các trường Đại học ở châu Âu và ở Hoa Kỳ đã sử dụng 3 phương


7

pháp đánh giá hiệu quả giảng dạy: đồng nghiệp đánh giá, Trưởng khoa đánh
giá và sinh viên đánh giá, trong đó các thơng tin thu thập được từ Bảng đánh
giá của sinh viên được cho là quan trọng nhất.

Giai đoạn từ năm 1980 đến nay, ở các nước tiên tiến và các nước phát
triển, đã có nhiều nghiên cứu thực nghiệm hơn về các phương pháp đánh giá
hiệu quả giảng dạy và các hoạt động của giảng viên với 4 nguồn thông tin:
sinh viên đánh giá, đồng nghiệp đánh giá, Trưởng khoa đánh giá và bảng tự
đánh giá của cá nhân giảng viên.Centra cũng đã kết luận các hệ số tương quan
giữa sinh viên đánh giá, đồng nghiệp đánh giá và chủ nhiệm khoa đánh giá
đạt mức chấp nhận được.
Từ những năm cuối thế kỷ thứ XX đến nay, nhiều học giả khác nhau ở
châu Âu và Hoa Kỳ và một số học giả khác đã tổng kết là các trường đại học
thường tập trung đánh giá giảng viên theo 3 lĩnh vực chính: Giảng dạy;
Nghiên cứu khoa học; Dịch vụ chuyên môn phục vụ cộng đồng. Đây là 3 lĩnh
vực chính về hoạt động của giảng viên được tập trung đánh giá; trọng số của
từng lĩnh vực được quy định phụ thuộc vào sứ mạng và đặc thù của từng
trường đại học – trường ĐH nghiên cứu hay trường ĐH đa ngành hoặc
chuyên ngành. Tuy nhiên, Braskamp và Ory (2000) đã đưa thêm lĩnh vực
“Trách nhiệm công dân” vào việc đánh giá tổng thể các hoạt động của giảng
viên.
1.1.2. Việt Nam
Ở Việt Nam hoạt động của giảng viên trong nhà trường cũng thường
được đánh giá thể hiện qua các đợt sơ kết học kỳ, tổng kết năm học và để
đánh dấu những mốc đó các nhà quản lý dùng các danh hiệu như Lao động
tiên tiến, Chiến sĩ thi đua các cấp, Giảng viên giỏi v.v. với các tiêu chí định
tính hoặc định lượng tùy theo mỗi giai đoạn. Tuy nhiên các kiểu đánh giá này
cũng chỉ mang tính “tổng kết” và đôi khi cũng để lại những dấu ấn tiêu cực


8

như: sự khơng hài lịng về tính khách quan của sự đánh giá, sự thờ ơ với các
danh hiệu thi đua khen thưởng,v.v..

Một đề tài nghiên cứu đã được thực hiện là tiền đề cho các nghiên cứu
ứng dụng đánh giá giảng viên của các trường đại học trong bối cảnh hiện nay,
đó là đề tài trọng điểm cấp Trường Đại học Quốc Gia Hà Nội “ Nghiên cứu
xây dựng các tiêu chí đánh giá hoạt động giảng dạy đại học và nghiên cứu
khoa học của giảng viên trong Đại học Quốc gia” Năm 2006, do GS-TS
Nguyễn Đức Chính và PGS-TS Nguyễn Phương Nga chủ trì đã được nghiệm
thu.
Trong Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường đại học, ban
hành theo QĐ số 65/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01/11/2007, Điều 7, Tiêu chuẩn
4 về Hoạt động đào tạo cũng quy định việc “…có kế hoạch và phương pháp
đánh giá hợp lý các hoạt động giảng dạy của giảng viên” và “…người học
được tham gia đánh giá chất lượng giảng dạy của giảng viên khi kết thúc môn
học” (Điều 9, Tiêu chuẩn 6 về Người học).
Kết luận tại Hội nghị toàn quốc về chất lượng giáo dục đại học ngày 05
tháng 01 năm 2008, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào tạo
Nguyễn Thiện Nhân đã nhấn mạnh “Về giảng viên, Bộ Giáo dục và Đào tạo
đã và đang tiếp tục ban hành quy chế giảng viên và chuẩn giảng viên cho từng
vị trí cơng tác. Tất cả giảng viên đại học đều phải có năng lực giảng dạy,
nghiên cứu và phải được đánh giá qua sinh viên và đồng nghiệp về trình độ
chun mơn, kỹ năng sư phạm, năng lực quản lý giáo dục.
Công văn số 1276/BGD ĐT-NG, ngày 20/02/2008 về Hướng dẫn tổ
chức lấy ý kiến phản hồi từ người học về hoạt động giảng dạy của giảng viên.
Mặc dù hiểu rõ tầm quan trọng của công tác đánh giá, các nhà quản lý
giáo dục trong đó có giáo dục đại học và kể cả các giảng viên nhưng thường
không coi trọng đầu tư đúng mức cho công tác này. Những chỉ tiêu thi đua,


9

tiêu chí bình xét các danh hiệu, chỉ tiêu cho mỗi danh hiệu... thường mang

tính chủ quan, thiếu độ tin cậy khoa học nên hạn chế nhiều tới hiệu quả của
việc đánh giá. Có thể lý giải do một số nguyên nhân, đó là các nhà quản lý
giáo dục chưa quán triệt một nguyên tắc quan trọng của công tác đánh giá đó
là “mơ tả đầy đủ và đánh giá đầy đủ”; Kết quả của việc đánh giá chưa được sử
dụng đúng mục đích của cơng tác đánh giá; Q trình đánh giá thường khơng
quan tâm đầy đủ kép của hoạt động này: sự tiến bộ của cá nhân và lợi ích
cũng như trách nhiệm của trường đại học.
Có thể nói cơng tác đánh giá giảng viên như một điều kiện đảm bảo
chất lượng giáo dục đại học, đồng thời đánh giá giảng viên cũng là việc đánh
giá khả năng của đội ngũ để đáp ứng mục tiêu đào tạo của nhà trường đại học.
Vì vậy các trường đại học cần được quan tâm nghiên cứu, triển khai để góp
phần nâng cao chất lượng đào tạo đại học.
1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Quản lý
Ngày nay, thuật ngữ quản lý đã trở nên phổ biến nhưng chưa có một
định nghĩa thống nhất. Chúng ta có thể điểm qua một số khái niệm về quản lý:
1.2.1.1. Theo quan điểm của nước ngoài
- Nhà khoa học quản lý người Mỹ F.W.Taylor cho rằng: “Quản lý là
biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó thấy được rằng
họ đã hồn thành cơng việc một cách tốt nhất và rẻ nhất”. Taylor đã nêu ra hệ
thống tổ chức lao động nhằm khai thác tối đa thời gian lao động sử dụng hợp
lý nhất các công cụ và phương tiện lao động nhằm tăng năng suất lao động.
- Nhà lý luận quản lý kinh tế người Pháp H.Fayon thì cho rằng: “Quản
lý hành chính là dự đốn và lập kế hoạch, tổ chức điều khiển, phối hợp và
kiểm tra”.


10

- Các giáo sư nghiên cứu người Mỹ Harold Knoontz, Cyril O’donnell,

Heinz Weihrich trong cuốn “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” thì cho rằng:
“Quản lý bao hàm việc thiết kế một mơi trường mà trong đó con người cùng
làm việc với nhau trong các nhóm để có thể thực hiện các mục tiêu”.
1.2.1.2. Theo các quan điểm trong nước
- Từ điển tiếng Việt viết: “Quản lý là hoạt động của con người tác động
vào tập thể người khác để phối hợp điều chỉnh phân công thực hiện mục tiêu
chung”.
- Tác giả Đỗ Hoàng Toàn cho rằng: “Quản lý là q trình tác động có
tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất
các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đề ra trong điều
kiện biến động của mơi trường”.
- Tác giả Hà Sĩ Hồ thì cho rằng: “Quản lý là một quá trình tác động có
định hướng (có chủ đích), có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể
có, dựa trên các thơng tin về tình trạng của đối tượng và mơi trường, nhằm
giữ cho sự vận hành của đối tượng ổn định và làm cho nó phát triển tới mục
đích đã định”.
1.2.2. Giảng viên đại học, giảng viên đại học ngoài công lập
Điều 61 Luật giáo dục nêu rõ "Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng
dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo dạy ở
các cơ sở mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo
viên; ở các cơ sở giáo dục đại học và sau đại học gọi là giảng viên".
Đối với trường đại học ngồi cơng lập, có 02 loại giảng viên: giảng
viên cơ hữu và giảng viên thỉnh giảng.
Trong hệ thống các trường dân lập, tỷ lệ giảng viên thỉnh giảng lớn hơn
so với các trường cơng lập, vì vậy việc xây dựng đội ngũ giảng viên cơ hữu
ngày càng mạnh về chất lượng, nhiều về số lượng là yêu cầu đặt ra hiện nay.


11

GVCH là khái niệm dùng để chỉ giảng viên được tuyển dụng giảng dạy
cho Nhà trường nào đó 100% thời gian làm việc tại Trường, họ là thành viên
chính thức của nhà trường, được hưởng các chế độ, chính sách theo quy định
của nhà nước.
“Giảng viên và cán bộ cơ hữu”: giảng viên cơ hữu và cán bộ cơ hữu
của trường đại học tư thục là những người có hợp đồng làm việc dài hạn (từ 1
năm trở lên) tại trường, không thuộc biên chế nhà nước, không đang làm việc
theo các hợp đồng dài hạn tại các trường khác hay các cơ quan, tổ chức khác;
do nhà trường trả lương và chịu trách nhiệm chi trả về các chế độ bảo hiểm,
chính sách khác đối với người lao động theo quy định của Nhà nước; có
quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật đối với cán bộ biên chế tại
trường đại học.
1.2.3. Trường đại học ngồi cơng lập
Trường đại học ngồi cơng lập xuất hiện ở nước ta khoảng mười lăm
năm trở lại đây trên cơ sở của sự nghiệp đổi mới đất nước và mở cửa hội nhập
quốc tế do Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra và lãnh đạo thực hiện. Trường đại
học ngồi cơng lập gồm có trường đại học dân lập và trường đại học tư thục.
Với hệ thống đại học ngồi cơng lập được mở ra đa dạng, phong phú,
chuyên ngành, đa ngành, cơ hội vào đại học của học sinh tốt nghiệp phổ thơng
trung học rộng mở hơn, khơng cịn hạn hẹp như trước.
Các trường đại học ngồi cơng lập từ năm 2000 đến nay phát triển về
mọi mặt trong quá trình hoạt động của mình bởi có những cơ sở pháp lý phù
hợp từ Quyết định 86/2000/QĐ-TTg ngày 18-7- 2000 của Thủ tướng Chính
phủ ban hành quy chế trường đại học dân lập đến QĐ số 153/2003/ QĐ-TTg
ngày 30-07-2003 về việc ban hành Điều lệ Trường đại học và Quyết định
61/2009/QĐ-TTg ngày 17-04-2009 về việc ban hành quy chế tổ chức và hoạt
động của trường tư thục.


12

Có thể nói, trong những năm qua, các trường đại học ngồi cơng lập đã
có cơng trong việc góp phần thực hiện chủ trương xã hội hóa của Chính phủ,
đào tạo một lực lượng tri thức không nhỏ để đáp ứng cho sự phát triển kinh tế
- xã hội của đất nước. Một xu hướng tất yếu, một chủ trương đúng đắn ngay
từ khi ra đời đã được đón nhận một cách tích cực của xã hội.
1.2.4. Đánh giá 360 độ, đánh giá giảng viên, quản lý đánh giá giảng
viên
1.2.4.1. Đánh giá 360 độ
Đánh giá năng lực, hiệu quả của một con người nói chung và đối với
một cán bộ nói riêng là so sánh hiệu suất làm việc của đối tượng được đánh
giá với chức năng nhiệm vụ hay cụ thể hơn là mục tiêu đề ra cho hoạt động
nghiệp vụ của người đó nhằm xác định mức độ đạt được các thành quả và từ
đó tìm ngun nhân thành cơng hay chưa thành cơng của người đó trong sự so
sánh với mục tiêu chung.
Có nhiều phương pháp đánh giá để xác định khoảng cách giữa mục tiêu
và hiệu xuất hoạt động trong đó có phương pháp phản hồi 360 độ. Phương
pháp phản hồi 360 độ cũng có nghĩa là một đối tượng được đánh giá được
nhìn từ mọi hướng, đánh giá bao gồm nội dung của mọi hoạt động liên quan
đến sứ mạng tồn tại của đối tượng đánh giá và có sự tham gia của mọi đối
tượng liên quan hoặc có quan hệ cơng việc với đối tượng đánh giá, để xác
định điểm mạnh và điểm yếu của một cá nhân trong hoạt động nghề nghiệp;
phương pháp này có thể giảm khả năng chuẩn đốn sai lầm về hiệu suất làm
việc. Đối với một giảng viên, tiêu chí đánh giá phải bao gồm thơng tin liên
quan đến bốn nội dung hoạt động: Giảng dạy - Nghiên cứu - Dịch vụ chuyên
môn, phục vụ cộng đồng và bổn phận của một viên chức, của một tổ chức.
Thông tin phải thu thập từ “mọi kênh”: người quản lý trực tiếp đối tượng, đó
là trưởng bộ mơn và trưởng khoa; từ đồng nghiệp cùng làm việc trong và

13

ngoài tổ chức; từ sinh viên (kể cả cựu sinh viên) với tư cách là đối tượng thụ
hưởng kết quả lao động của giảng viên; từ các tổ chức chính trị xã hội mà
người đó là một thành viên... và đặc biệt là ở chính đối tượng tự đánh giá theo
tiêu chí đã thống nhất. Phương pháp này có tính hiệu nghiệm cao nếu nó được
tiến hành trong một “tổ chức biết học hỏi” tức ở một tổ chức có “văn hóa tổ
chức” cao, ở đó có mơi trường tin tưởng và tính khách quan, minh bạch được
coi trọng.
Trong đánh giá theo phương pháp này điều kiện cần và đủ là phải có
tính tin cậy; sự phù hợp; tính xác thực; tính hiệu quả xã hội và có “văn hóa
đánh giá”.
1.2.4.2. Đánh giá giảng viên
Đánh giá giảng viên là một công việc khá mới mẻ đối với giáo dục đại
học nước ta cả về lí luận lẫn thực tiễn. Khái niệm này đang được hiểu và thực
hiện theo nhiều cách khác nhau.
Trong cuốn “Đánh giá giảng viên” tác giả L.A Braskamp và J.C. Orey
giải thích từ đánh giá (asses) thơng qua từ gốc Latinh asitere là “ngồi bên
nhau”.
Theo Trần Xuân Bách, đánh giá (assesment) là hình ảnh “các đồng
nghiệp ngồi bên nhau, hỗ trợ nhau bằng cách đưa ra những nhận xét xây
dựng, thiện chí, những gợi ý cho sự tiến bộ, sự cùng quan tâm tới lợi ích của
tập trung và gìn giữ những giá trị của trường đại học”.
Đánh giá giảng viên là một hình thức đánh giá giáo dục. Giá trị lao
động của người giảng viên, cũng như trong thực tế đánh giá các hoạt động
giáo dục khác được cụ thể hóa thành các tiêu chuẩn cụ thể. Những tiêu chuẩn
này phản ánh nhu cầu của giáo dục đại học trong giai đoạn mới và cũng là
những vấn đề giáo dục đại học mong muốn sẽ là những nguồn lực cần có của
người giảng viên.

14

Chủ thể đánh giá trong quá trình đánh giá giảng viên là hệ thống giáo
dục đại học nói chung mà người đại diện là giám đốc hoặc hiệu trưởng, khách
thể đánh giá là tồn bộ giảng viên.
Các nguồn thơng tin đánh giá được thu thập từ toàn bộ hoạt động của
người giảng viên theo các tiêu chuẩn quy định. Quá trình xử lý các nguồn
thơng tin này sẽ giúp chủ thể đánh giá, phán đoán giá trị lao động của người
giảng viên, qua đó giúp họ nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ để rồi
họ sẽ nâng cao chất lượng dạy – học đáp ứng yêu cầu của xã hội.
1.2.4.3. Quản lý công tác đánh giá giảng viên
Hiện nay, chưa có định nghĩa cụ thể nào về quản lý công tác đánh giá
giảng viên, qua nghiên cứu tài liệu, quản lý công tác đánh giá giảng viên
trong cách hiểu của luận văn này là một trong những nội dung của hoạt động
quản lý đội ngũ giảng viên.
Vấn đề ở đây là chủ thể đánh giá cần được xác định rõ ràng những vấn
đề sau:
- Mục đích đánh giá GV.
- Xác định đối tượng, phân loại khách thể đánh giá (GV, GV chính, GV
cao cấp).
- Xây dựng bộ tiêu chuẩn đánh giá GV.
- Hình thức đánh giá GV.
- Phương pháp đánh giá GV.
Quản lý công tác đánh giá giảng viên bao gồm quản lý mục tiêu đánh
giá, nội dung đánh giá, hình thức và phương pháp đánh giá giảng viên, xử lý
và sử dụng thông tin đánh giá.
Đánh giá giảng viên ở đại học góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ;
định hướng và làm động lực cho đội ngũ giảng viên tự giác hồn thiện mình
theo chuẩn. Hoạt động của giảng viên trong trường đại học cũng như bất kỳ

15

một công việc nào khác, chịu áp lực của hai loại lợi ích: lợi ích cá nhân và lợi
ích tập thể. Giảng viên đại học là những người có trình độ chuyên môn nghiệp
vụ, được xã hội, nhà trường, sinh viên tơn vinh và kính trọng, đồng thời tạo
mọi điều kiện để họ học tập, tu dưỡng và thăng tiến trong sự nghiệp của mình.
Mặt khác, xã hội, nhà trường, sinh viên cũng địi hỏi giảng viên có tinh thần
trách nhiệm cao, tồn tâm tồn ý với cơng việc của họ. Chính vì vậy việc
quản lý cơng tác đánh giá giảng viên cần đảm bảo khoa học cũng là nhằm
ủng hộ, thúc đẩy cho sự phát triển của cá nhân giảng viên, đồng thời cũng
phải giúp cho sự tiến bộ của nhà trường khi các thông tin đánh giá được sử
dụng để ra các quyết định về nhân sự.
Đối với giảng viên, nhu cầu hiểu biết, trách nhiệm và vinh dự trước
nhân dân và thế hệ trẻ, uy tín nghề nghiệp là những tác nhân đặc biệt quan
trọng của người giảng viên mà người quản lý phải nhận biết đầy đủ với nhiều
khía cạnh và ý nghĩa của nó để quản lý công tác đánh giảng viên đạt được kết
quả như mong muốn.
1.3. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ GIẢNG
VIÊN
1.3.1. Mục tiêu của đánh giá giảng viên
Đánh giá giảng viên nhằm 2 mục tiêu sau:
Thứ nhất, Động viên giảng viên bằng hình thức khen thưởng khi họ có
những cố gắng tạo nên năng lực tích cực, đồng thời những cố gắng này đáp
ứng được mục tiêu của nhà trường, khoa và bộ môn nhằm phục vụ nhà
trường, sinh viên.
Thứ hai, Phát triển nhân sự khai thác tối ưu những khả năng và tiềm
năng của GV bằng cách đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và nâng
cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ, nghiên cứu khoa học và triển khai ứng

dụng, cũng như áp dụng các biện pháp phát triển giảng viên tổng thể phù hợp


16

với nhu cầu và mong muốn của sinh viên, người sử dụng lao động và nhà
trường.
1.3.2. Đặc điểm của đánh giá giảng viên
Đánh giá trong giáo dục về cơ bản là một hoạt động mang tính xã hội,
có tầm quan trọng hàng đầu đối với vấn đề chất lượng. Nhiều nghiên cứu đã
thừa nhận rằng việc đánh giá thường xuyên có tác động tích cực tới việc nâng
cao khơng ngừng chất lượng của quá trình dạy và học. Chất lượng là trách
nhiệm của tất cả mọi người, đặc biệt là những người có liên quan trực tiếp tới
hoạt động giảng dạy, giảng viên trở thành người đóng vai trị chủ chốt trong
việc đánh giá cơng việc của chính họ. Vấn đề là làm sao cho giảng viên tham
gia vào việc đánh giá một cách hợp lý và có hiệu quả, trong đó họ vừa là
người được đánh giá vừa là người được hỗ trợ cho việc đánh giá.
1.3.3. Các yêu cầu của đánh giá giảng viên
Đánh giá giảng viên trong nhà trường đại học là việc thu thập, phân
tích, giải thích và sử dụng các thơng tin về chương trình và con người. Đánh
giá giảng viên phải là một quá trình mang tính hệ thống, địi hỏi sự tự nguyện
và hợp tác của các bên, phù hợp với đặc điểm tâm lý của đội ngũ trí thức.
Đánh giá giảng viên phải phát huy vai trị chủ động, tích cực, tự giác của
giảng viên, lôi cuốn họ tham gia công tác đánh giá và tự đánh giá từ đó hình
thành động lực trong việc bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp
vụ sư phạm.
Giảng viên là đối tượng cần thường xuyên được đào tạo, bồi dưỡng.
Chất lượng và hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng phụ thuộc vào nhiều nhân tố khách
quan và chủ quan. Trong đó sự nỗ lực chủ quan của giảng viên có vai trị quan
trọng. Đánh giá giảng viên phải thúc đẩy được sự tự bồi dưỡng của giảng

viên, khuyến khích GV tham gia các hình thức bồi dưỡng do trường tổ chức,
tạo mơi trường thích hợp cho việc tự bồi dưỡng của giảng viên.