Tiểu luận về chiến tranh " TÌNH HÌNH Ở PHÁP XÉT THEO QUAN ĐIỂM QUÂN SỰ "

Tiểu luận về chiến tranh

TÌNH HÌNH Ở PHÁP XÉT THEO
QUAN ĐIỂM QUÂN SỰ
Đã đăng trên tờ "The Pall Mall Gazette" số 1869, ngày 8 tháng Hai
1871
Nếu như một loạt thất bại của quân đội Pháp mà người ta coi là đặc
điểm nổi bật của chiến dịch tháng Giêng- những sự bại trận của Phaiđéc-bơ và của Săng-đi, sự thất thủ Pa-ri, sự bại trận của Buốc-ba-ki và
việc ông ta đầu hàng người Thụy Sĩ - nếu như tất cả những sự kiện kinh
thiên động địa xảy ra trong một thời gian 3 tuần lễ ngắn ngủi đó đã phá
vỡ tinh thần đề kháng ở nước Pháp- như người ta hoàn tồn có thể nhận
định như thế, - thì giờ đây hình như khơng có gì là khơng tưởng tượng
được trong cái sự thật là, với những yêu sách quá mức[132] của họ,
người Đức có thể lại thức tỉnh tinh thần đề kháng đó. Nếu như hịa
bình, cũng giống như chiến tranh, đe dọa làm cho đất nước hoàn toàn bị
tàn phá, thì nói chung ký kết hịa bình làm gì? Các giai cấp hữu sản,
giai cấp tư sản thành thị và các địa chủ lớn, cũng như một bộ phận
nông dân tiểu sở hữu, cho đến nay là phe tán thành hịa bình; có thể
trơng chờ rằng họ sẽ bầu cử những người tán thành hịa bình làm đại
biểu quốc hội; nhưng nếu như quân thù đòi cho bằng được những yêu
sách chưa từng thấy, thì lời kêu gọi chiến tranh một mất một cịn có thể
vang lên cả trong hàng ngũ họ, cũng như trong hàng ngũ công nhân
những thành phố lớn. Dầu sao cũng không nên bỏ qua một số khả năng


Tiểu luận về chiến tranh

nào đó trong việc lại tiếp tục chiến tranh sau ngày 19 tháng Hai[133];
nhất là vì bản thân người Đức nếu như ta tin vào số báo "Daily News"
hơm nay - khơng phải đã hài lịng về triển vọng của tiến trình diễn biến
sắp đến của tình hình tới mức khơng thật sự chuẩn bị tiếp tục lại những

hoạt động quân sự. Vì vậy nên chúng tơi lại quay trở lại vấn đề tình
hình qn sự.
27 tỉnh của Pháp, hiện nay đang bị quân Phổ chiếm đóng, có một diện
tích là 15.800.000 héc-ta với một số dân (trừ những cứ điểm còn chưa
đầu hàng) gần 12.500.000 người. Diện tích của tồn nước Pháp là
54.240.000 héc-ta, cịn dân số của nó là 37.382.000 người. Do đó, nếu
lấy con số chẵn, thì cịn 38.500.000 héc-ta với một số dân là
25.000.000 người, tức là đến hai phần ba số dân và hơn hai phần ba đất
đai vẫn chưa bị chinh phục. Thật ra, Pa-ri và Mét-xơ, mà sự đề kháng
đã kìm hãm rất lâu sự tiến xa hơn nữa của quân thù, đã thất thủ. Trong
phần đất nước chưa bị chinh phục thì trừ Li-ơng ra, khơng có một trại
bố phịng nào có thể đóng một vai trị như hai cứ điểm trên. Gần
700.000 người Pháp (không kể đội vệ binh quốc gia của Pa-ri) bị bắt
làm tù binh hay bị giữ lại ở Thụy Sĩ. Nhưng cũng có những hồn cành
khác có thể bù lại những sự tổn thất ấy, ngay cả trong trường hợp nếu
như cuộc đình chiến 3 tuần lễ ấy không được lợi dụng để xây những
trại mới, với những công sự dã chiến bao bọc xung quanh, mặc dầu
hồn tồn có đủ thì giờ để làm việc đó.
Đại bộ phận vùng chưa bị chinh phục của nước Pháp nằm về q phía
nam tuyến Nan-tơ-Bơ-dăng-xơng; bộ phận ấy hình thành một khối liền,


Tiểu luận về chiến tranh

được che chở ở ba phía bởi biển hoặc những biên giới của các quốc gia
trung lập, và chỉ có tuyến biên giới ở phía bắc của nó là hở cho kẻ thù
có thể tấn cơng. Đây là lực lượng kháng chiến của quốc gia; ở đây phải
tìm được người và phương tiện để tiến hành chiến tranh nếu như nó lại
nổ ra. Để chinh phục và chiếm đóng cái hình chữ nhật to lớn có chiều
dài và chiều rộng 450 và 250 dặm đó, khi có sự đề kháng quyết liệt của

những lực lượng chính quy cũng như khơng chính quy của dân cư, thì
số qn mà người Phổ hiện nay đang có sẽ khơng đủ. Việc Pa-ri đầu
hàng sẽ giải phóng 9 sư đồn, nếu để lại 4 quân đoàn làm quân đồn trú
thủ đơ đó; Buộc ba-ki đầu hàng giải phóng được 6 sư đồn chủ lực của
Man-toi-phen, nghĩa là giải phóng tất cả là 15 sư đồn, hay 150.000170.000 lính nữa cho đạo quân hoạt động ở ngoài các cứ điểm, bổ sung
cho 4 sư đoàn của Guê-ben và 8 sư đoàn của Phri-đrích-các-lơ. Nhưng
G-ben có rất nhiều cơng việc ở miền Bắc, cịn Phri-đrích-các-lơ,
dừng lại ở Tua và Lơ-măng, đã cho thấy rằng những lực lượng tiến
công của ông ta đã hoàn toàn dùng hết rồi; như vậy, để chinh phục
miền Nam chỉ có 15 sư đồn nói trên mà thơi; và trong thời gian mấy
tháng, khơng thể có những đơn vị viện binh mới nào đến được cả.
Lúc ban đầu người Pháp chủ yếu sẽ phải đưa những đơn vị mới ra
chống lại 15 sư đồn đó. Ở gần Nê-véc và Buốc-giơ có các quân đoan
15 và 25; cũng trong vùng đó nhất định phải có qn đồn 19, mà
chúng ta khơng hề nghe nói tới từ đầu tháng Chạp. Sau đó, cịn có qn
đồn 25, đã thốt khỏi được vụ tai họa Buốc-ba-ki, và những đơn vị
của Ga-ri-ban-đi là những đơn vị cách đây không lâu đã nhận được


Tiểu luận về chiến tranh

viện binh và có tới 50.000 người, mặc dầu chúng ta không biết rằng họ
được tăng cường bằng những đơn vị nào và những đơn vị này từ đâu
tới. Nói chung, tất cả số đó gồm khoảng 13- 14, thậm chí có thể là 16
sư đồn, nhưng xét về mặt số lượng và chất lượng, thì chúng hồn tồn
khơng đủ để ngăn chặn sự tiến qn của những đạo quân mới mà chắc
chắn người ta sẽ gửi đi chống lại họ, nếu như thời hạn đình chiến kết
thúc mà hịa ước khơng ký kết được. Nhưng một cuộc ngừng bắn ba
tuần lễ không những sẽ đem lại cho các sư đoàn của Pháp thời gian để
củng cố; nó sẽ đem lại cho những người mới nhập ngũ, ít nhiều chưa

được huấn luyện và hiện nay đang ở trong các trại huấn luyện- mà số
lượng theo tính tốn của Gam-béc-ta là 250.000 người - cái khả năng
có thể trở thành (ít nhất là đối với những đơn vị khá nhất trong số các
tiểu đoàn của họ) những đơn vị có thể sử dụng được, có thể chiến đấu
được với quân thù. Như vậy, trong trường hợp chiến tranh lại nổ ra,
người Pháp có thể chống lại bất kỳ một sự xâm nhập nghiêm trọng nào
xuống miền Nam - nếu như không phải ớ ngay giới tuyến Loa-rơ hay
xa hơn nhiều về phía bắc Li-ơng, thì cũng ở những điểm mà sự có mặt
của qn thù sẽ khơng thể làm yếu một cách cán bản sức kháng chiến
của họ.
Tất nhiên, cuộc đình chiến cung cấp một số thời gian đầy đủ để chỉnh
đốn lại trang bị, khôi phục lại kỷ luật và trạng thái tinh thần của các đạo
quân của Phai-đéc-bơ và Săng-đi, cũng như của tất cả những đơn vị
quân đội khác ở Séc-bua, Ha-vrơ, v.v.. Vấn đề chỉ là, số thời gian hiện
có có được sử dụng một cách thỏa đáng hay không. Như vậy, trong khi


Tiểu luận về chiến tranh

lực lượng của người Pháp sẽ tăng lên rất nhiều về số lượng cũng như về
chất lượng, thì nói chung những đơn vị qn đội của người Đức chưa
chắc sẽ nhận được một số viện binh nào đó. Về mặt này, cuộc đình
chiến sẽ đem lại ưu thế cho phía người Pháp.
Nhưng ngồi dải đất liền của miền Nam nước Pháp, cịn có hai bán đảo
chưa bị chiếm- đó là Brơ-ta-nhơ với Brê-xtơ và Cơ-tăng-tanh với Sêcbua; và ngồi ra cịn có hai tỉnh ở phía bắc với những cứ điểm của
chúng. Ha-vrơ cũng là một vùng chưa bị chiếm, được bố phòng tốt ở
duyên hải. Mỗi một vùng trong bốn vùng đó ít ra cũng đều có một điểm
bố phịng tốt ở dun hải làm nơi trú ẩn chắc chắn cho một đạo quân
đang rút lui; thành thử hạm đội- hiện nay khơng có gì, tuyệt đối khơng
có gì để làm cả- có thể duy trì sự liên lạc giữa tất cả những vùng đó và

miền Nam, chuyên chở quân đội khi cần thiết từ điểm này đến điểm
khác và bằng cách đó có thể bất ngờ đem lại cho một đạo quân bị đánh
tan cái khả năng tấn công trở lại với những lực lượng chiếm ưu thế.
Như vậy, trong khi bốn vùng ở phía tây và phía bắc ấy trên một mức độ
nào đó cịn chưa thể bị đánh được, thì chúng cũng tạo ra bấy nhiêu số
điểm yếu ở phía sườn của quân Phổ. Tuyến thực sự nguy hiếm đối với
người Pháp là tuyến kéo dài từ ăng-giơ đến Bơ-dăng-xông; đối với
người Đức thỉ ngồi ra nó cịn kéo dài từ Ăng-giơ, qua Lơ-măng, Ruăng, A-mi-en đến biên giới nước Bỉ. Nếu người Pháp tỏ ra có một ít lý
trí, thì ưu thế của người Đức trên tuyến đó khơng bao giờ có thể trở
thành có tính chất quyết định, nhưng ưu thế của người Pháp ở đây thì
lại có thể có ý nghĩa quyết định trong những điều kiện nhất định.


Tiểu luận về chiến tranh

Đó là tình hình chiến lược. Sử dụng hạm đội của mình một cách có lợi,
người Pháp sẽ có thể ném các đơn vị quân đội của mình sang phía tây
và lên phía bắc, để buộc người Đức phải giữ lại ở những vùng đó
những lực lượng vượt quá nhiều lực lượng của chính họ rất nhiều và
làm yếu những đơn vị quân đội được điều đến để chinh phục miền
Nam, mà ngăn chặn công cuộc chinh phục này lại sẽ là nhiệm vụ chủ
yếu của người Pháp. Tập trung các đạo quân của mình với một mức lớn
hơn mức đã làm cho đến nay, và đồng thời gửi đi một số lớn những đơn
vị du kích nbỏ, người Pháp sẽ có thể đạt tới những kết quả tốt hơn với
những lực lượng hiện có. Ở Séc-bua và ở Ha-vrơ, hình như có nhiều
qn đội hơn số cần thiết cho phòng ngự; còn việc phá hủy một cách tài
tình chiếc cầu ở Phơng-tê-noa gần Tun, tại trung tâm một tỉnh bị những
kẻ đi chinh phục chiếm đóng, chỉ rõ rằng những người du kích dũng
cảm có thể đạt tới những điều gì. Nếu như chiến tranh nổ ra lại sau
ngày 19 tháng Hai, thì nó thực sự phải là một cuộc chiến tranh một mất

một còn, một cuộc chiến tranh giống như cuộc chiến tranh của Tây Ban
Nha chống lại Na-pô-lê-ông, một cuộc chiến tranh trong đó khơng có
những vụ bắn giết và đốt phá nào có thể bẻ gầy được tinh thần đề
kháng cả.