Tài liệu HƯỚNG DẪN HS TÍNH NHẨM

I đặt vấn đề
Toán nhẩm là một loại ứng dụng rất nhiều trong đời sống cũng nh trong khi làm
các bài tập số học, đại số. Nếu học sinh hiểu rõ hiểu sâu về loại toán nhẩm để tính toán
đợc nhiều những bài toán một cách nhanh chóng và sau nàykhi giờ ghế nhà trờng các
em sẽ vận dụng rất nhiều các dạng toán nhẩm để làm đợc các bài toán thực tế trong
cuộc sống hằng ngày. Tóm lại khi .làm bài toán trong nhà trờng hoặc trong thực tế cuộc
sống tất cả mọi ngời nh nông dân, trí thức, thơng gia sử dụng máy tính, vi tính...đều
phải sử dụng tính nhẩm triệt để. Ai kém tính nhẩm sẽ hạn chế việc tính toán làm ăn của
mình, nhiều khi nhầm lẫn đến mức tối đa
II. Khó khăn và thuận lợi
a.Thuận lợi
1.Chơng trình sách giáo khoa ở trờng THCS đã giúp cho giáo viên và học sinh
nghiên cứu học tập và vận dụng
2. Học sinh rất thích tính nhẩm vì hàng ngày các đều phải sử dụng nhiều nếu tính
nhẩm kém thì làm toán chậm và khó khăn .
b.Những khó khăn .
1. một số học sinh học kém lời học tỏ ra không a thích toán nhẩm bởi vì các em
mải chơi ,học không vào ,thiếu suy nghĩ vận dụng .
2. Sách giáo khoa cũng nh sách hớng dẫn thiếu phần giải thích từng dạng toán nhẩm
đòi hỏi giáo viện phải suy nghĩ giải thích và vân dụng .
III.Những biện pháp tiến hành .
1. Giáo viên phải nắm vững các dạng toán nhẩm trong chơng trình và phải suy nghĩ
cách giải thích để học sinh nắm chắc từng dạng toán nhẩm .
Chơng trình toán nhẩm ở trơng THCS có nhiều dạng ,ôn ở tiểu học ,có nhiều dạng
mới .
-tính chất chia hết cho 2;3 ;5;9,....
-nhân chia một số cho 10 ;100;1000,....
-nhân chia một số cho 5; 10; 25; 50;.....
-nhân chia một số cho 0,2; 0,5; 0,25;0,025;.....
Cách giải thích :
ở mỗi dạng toán nhẩm phải giải thích chi tiết cụ thể để học sinh nắm chắc quy tắc

,cách làm .
+ khi nhân một số với 5; 50 tôi phân tích cho các em thấy số 5 bằng 1/2 của 10.
Số 50 bằng 1/2 của 100.
Cho nên nhân một số với 5 ta nhân số đó với 10 rồi đem kết quả nhận đợc chia cho 2
Hoặc nhân một số với 50 ta nhân số đó với 100 rồi chia cho 2
+khi nhân hoặc chia một số với 0,1 ; 0,01; 0,001......tôi đều phân tích kỹ:
0,1=1/10 đơn vị
0,01=1/100 đơn vị
0,001=1/1000 đơn vị
Cho nên khi nhân 1 số với 0,1 ; 0,01;0,001... ta nhân số đó với 1/10 ;1/100;1/1000....
Ví dụ : 3x0,1 =3x1/10 =0,3
3x0,01 = 3x1/100= 0,03
3x 0,001 =3x1/1000=0,003
Từ thí dụ trên cho các em nhận xét và rút ra kết luận :
Khi nhân một số với 0,1 ; 0,01;0,001... ta chỉ việc rời dấu phảy về bên trái số ấy
1,2,3
chữ số
Ngợc lại khi ta chia một số cho 0,1;0,01;0,001... ta chia số đó cho
1/10;1/100;1/1000...theo quy tắc của phép chia 1 số cho 1phân số ta nhân số đó với
phân số đảo ngợc :
5: 1/10 = 5x 10/1 =50
5: 1/100= 5x 100/1 = 500
5:1/1000=5x1000/1 = 5000
....
Chú ý : Nếu số đó là số thập phân có từ 3,4 chữ số thâpl phân trở nên thì ta chỉ việc
rời dấu phảy về phím phải 1,2,3 chữ số
Nếu số đó là số nguyên ta chỉ việc thêm về bên phải số đó 1,2,3...chữ số 0. Từ việc
giải thích trên cho các em rút ra kết luận chia một số cho 0,1;0,01;0,001... Muốn
chia một cho 0,1;0,01;0,001...ta chỉ việc rời dấu phảy về phía phải 1,2,3....chữ số
Nếu số đó là số thập phân có từ 3 số thập phân trở nên . trờng hợp số đó là một số

nguyên ta chỉ việc thêm vào bên phải số đó 1,2,3 ...chữ số 0
2.Cách vận dụng thành thạo và nhanh chóng
Ví dụ : Số 122469570 có chia hết cho 3 không
Nếu theo quy tắc phải tìm tổng các chữ số làm nh thế hơi lâu mà chắc các em gạch
chân các số chia hết cho 3. Các số còn lại nhóm thành các số chia hết cho3. Nếu các
nhóm số đó đều chia hết cho 3 thì số đó chia hết cho 3
Ví dụ: trên có số 6, số 9, số 3 chia hết cho 3.
Các nhóm : 1+2=3 chia hết cho3
4+2=6 chia hết cho3
5+7=12 chia hết cho3
Vậy số 122469573 chia hết cho3
Nếu một nhóm nào đó mà không chia hết cho3 thì số đó không chia hết cho 3
3. Phải tìm những ví dụ cụ thể để học sinh mau hiểu và nhớ lâu
Ví dụ a, có 12 lít rựơu đem đóng vào chai 0,5 lít. Hỏi phải có bao nhiêu chai mới đủ.
Đây là phép tính nhẩm chia một số cho 0,5.
12: 0,5=12:1/2=12x2/1=24(chai)
Từ đó rút ra kết luận là:
Muốn chia một số cho 0,5 ta lấy số đó nhân với 2vì 0,5= ẵđơn vị . Tại sao nói chia
mà lại nhânvì khi chia một số cho một phân số, ta nhân số đó với phân số nghịch
đảo.
a. Rút gọn phân số sau
b. 3/6; 5/15; 27/63
c. Vận dụng tính nhẩm để rút gọn
d. Phân số : 3/6 = 1/3 vì cả tử và mẫu đều chia hết cho3
e. Phân số :5/15 =1/3 vì cả tử và mẫu đều chia hết cho 5
f. Phân số: 27/63 = 3/7 vì cả tử và mẫu đều chia hết cho 9
IV. Kết quả cụ thể
Từ những biện pháp trên học sinh tôi từ chỗ kém toán nhẩm nay đã có 80% số em
thành thạo trong đó có 60% vận dụng vào làm toán phân số và đại số thành thạo
V. Rút kinh nghiệm

1, Muốn học sinh tính nhẩm nhanh thành thạo giáo viên phải nghiên cứu kỹ để phân
tích cho học sinh thấy đợc toán nhẩm là cần thiết trong khi làm tóan đại số, phân số
và thực tế cuộc sống hàng ngày
,2, Mỗi loại toán nhẩm giáo viên phải tìm hiểu kỹ càng để giải thích những vấn đề
then chốt cho học sinh hiểu sâu và có hớng dẫn cho học sinh cách vận dụng trong khi
làm toán cần nhắc nhở học sinh vận dụng toán nhẩm khi cần thiết từ đó học sinh áp
dụng nhiều lần trở thành kỹ năng kỹ xảo, vận dụng ngày một tinh xảo
Đây là việc làm bớc đầu có hiệu quả. Rất mong ban giám hiệu và các đồng nghiệp
nghiên cứu đóng góp ý kiến thêm cho đề tài của tôi ngày càng hoàn chỉnh hơn góp
phần cải tiến phơng pháp giảng dạy ngày càng phong phú hơn.
Phòng GD huyện Kim Sơn
Trờng thcs cơ sở lai thành
*****o0o*****
Sáng kiến kinh nghiệm
Hớng dẫn học sinh học tính nhẩm

Ngời thực hiện: Đỗ Thị Thanh
Đơn vị: Trờng THCS Lai Thành
Năm học: 2006 2007