Bài giảng Triết học: Chương 12 - ĐH Ngân hàng TP.HCM

!!!
"Quan niệm sai lầm cho rằng mình đã biết rồi thường sớm lẻn vào
trong đầu bạn ngay trước khi bạn thực sự biết".
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831, triết gia Đức)
"Lạy Chúa, xin hãy cho con được trong sạch, nhưng không phải lúc
này".
Saint Augustine (354-430, triết gia Algeria), Thú nhận


!!!
"Từ ngữ là vật trao đổi của người khôn… nhưng là tiền bạc của kẻ
ngốc".
Thomas Hobbes (1588-1679, triết gia Anh)
"Cogito ergo sum" (Tôi tư duy, vậy tôi tồn tại).
"Lẽ phải là món hàng được phân phối đều nhất, vì ai cũng tin rằng
mình có nhiều lẽ phải".
René Descartes (1596-1650, triết gia Pháp)


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1. NHÀ NƯỚC
12.1.1. Nguồn gốc và bản chất của nhà nước
Nguồn gốc: do mâu thuẫn giai cấp ngày càng sâu sắc, khơng thể điều
hịa, cần có một tổ chức bạo lực.
Bản chất: là cơng cụ chuyên chính, là tổ chức chính trị của giai cấp
thống trị, nhằm bảo vệ trật tự hiện hành và đàn áp sự phản kháng
của các giai cấp khác.


Chương 12

NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Benedict Spinoza ((1632-1677, Hà Lan), Chuyên luận về thần học và
chính trị học: trong một xã hội được cai trị dựa trên lý trí, tự do
ngôn luận là cần thiết để bảo vệ trật tự chung.
"Mọi người có thể suy nghĩ những gì họ thích, và phát biểu những gì
họ nghĩ ".
"Mục tiêu đích thực của chính quyền là tự do ".


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1.2. Đặc trưng cơ bản của nhà nước
Quản lý dân cư trên một vùng lãnh thổ nhất định.
Có một hệ thống các cơ quan quyền lực chuyên nghiệp mang tính
cưỡng chế đối với mọi thành viên trong xã hội.
Hình thành hệ thống thuế khóa để nuôi bộ máy nhà nước.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1.3. Chức năng cơ bản của nhà nước
Góc độ tính chất của quyền lực chính trị: công cụ thống trị giai cấp và
thực hiện chức năng xã hội.
Góc độ phạm vi tác động của quyền lực nhà nước ở cấp vĩ mô: chức
năng đối nội và chức năng đối ngoại.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831, Đức)

- Trong sự phát triển xã hội, không bao giờ có tình trạng khơng xung
đột > sùng bái nhà nước.
"Con người có được hiện hữu trọn vẹn là nhờ nhà nước"
- Phái Hegel Hữu: chủ nghĩa dân tộc, được đẩy lên đỉnh cao thành chủ
nghĩa phát-xít.
- Phái Hegel Tả: cần có những biến đổi cách mạng để hiện thực hóa xã
hội lý tưởng.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
THAM KHẢO
6 CHỨC NĂNG CỦA MỘT NHÀ NƯỚC HIỆU NĂNG
1. Giữ độc quyền sử dụng sức mạnh hợp pháp
Nhà nước có thể hoặc khơng thể tuyên bố độc quyền sức mạnh trên
lãnh thổ theo pháp quyền của nó, với các lực lượng quân sự và các
cơ quan cơng an cảnh sát có khả năng đẩy lùi kẻ thù quốc ngoại và
bảo vệ trật tự quốc nội.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
2. Thu hút tài nguyên
Cũng như con người khơng thể sống nếu khơng có máu, nhà nước
khơng thể vận hành nếu khơng có thu nhập từ thuế. Chính tài
ngun có sẵn ấy cho phép nhà nước thực hiện những công tác
khác. Trong ý nghĩa ấy, một chính phủ hiệu năng phải có khả năng
thu hút từ xã hội các tài nguyên đủ dùng, gom các tài nguyên ấy
thành vốn liếng chung của quốc gia và dùng chúng cho những mục
đích quốc gia.

Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
3. Hình thành bản sắc quốc gia và huy động sự đồng thuận
Duy trì trật tự bằng cưỡng bách mà thơi thì khơng thể thực hành về lâu
về dài. Phải có một số bản sắc và giá trị được chia sẻ chung, vượt
quá những quan hệ địa phương hoặc thân tộc và kết chặt xã hội lại
như một tổng thể. Nhà nước cũng cần một khối công dân được xác
định đặc điểm bởi sự đồng nhất luân lý trong chung một đường biên
nhất định.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
4. Ðiều chỉnh xã hội và kinh tế
Xã hội hiện đại đầy rẫy những rủi ro do kỹ nghệ, thương mại, đơ thị
hóa và bất cân đối của quyền lực và thông tin đem lại. Do đó, để bảo
vệ nhân dân và mơi sinh, nhà nước cần thông qua những luật lệ tác
động lên nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế và xã hội. Khơng ai
có thể phủ nhận rằng hết thảy các xã hội hiện đại có qui củ và hợp
lý thì đều được điều chỉnh cao độ, dù nó dân chủ hay không.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
5. Duy trì tính nhất quán nội bộ của các định chế nhà nước
Nhà nước hiện đại cần một bộ máy hành chính có hiệu năng- một
chuỗi các tổ chức lớn rộng và phức tạp với các cơ quan mà bánh
răng cưa của chúng phải ăn khớp nhau. Không thể cho phép các

khuynh hướng "xem cơ quan ta là nhất" hoặc tham nhũng hoặc sự
thiếu năng lực của cá nhân viên chức lên tới điểm xem rẻ tính nhất
quán của bộ máy nhà nước.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
6. Tái phân phối tài ngun
Mục đích của nó là cung cấp cơ hội tối thiểu với sự an toàn kinh tế
cũng như ngăn chặn sự bất ổn chính trị vốn có khuynh hướng làm
điêu đứng xã hội nào đang có những phân hóa xã hội sâu sắc. Một
chính sách tái phân phối các tài nguyên hiếm hoi cho các nhóm xã
hội khác nhau sẽ khiến nhà nước có khả năng duy trì trật tự xã hội
và gia tăng tính chính thống của nó.
Nguồn: Shaoguang Wang (Vương Thiệu-quang, 王 王 王 ), giáo sư môn
khoa học chính trị, Ðại học Trung Hoa - Hongkong. Những vấn đề
yếu ớt của nhà nước.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.1.4. Các kiểu và các hình thức của nhà nước
Kiểu: dùng để chỉ nhà nước đó thuộc về giai cấp nào, tồn tại trên cơ sở
kinh tế nào, tương ứng với hình thái kinh tế-xã hội nào.
4 kiểu: nhà nước chủ nô, phong kiến, tư sản, vô sản.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Mỗi kiểu nhà nước tồn tại dưới các hình thức khác nhau- khái niệm

dùng để chỉ cách thức tổ chức và phương thức thực hiện quyền lực
nhà nước (hình thức cầm quyền của giai cấp thống trị- bị quy định
bởi bản chất giai cấp của nhà nước, tương quan lực lượng giữa các
giai cấp, cơ cấu giai cấp-xã hội, đặc điểm truyền thống chính trị của
đất nước).
Nhà nước chủ nơ: qn chủ, cộng hịa q tộc, cộng hòa dân chủ.
Phong kiến: phân quyền, tập quyền. Tư sản: cộng hòa, cộng hòa đại
nghị, quân chủ lập hiến, tổng thống.


!!!
"Trong mỗi vận rủi của số phận, điều bất hạnh nhất của vận rủi là việc
từng được hạnh phúc".
"Mỗi người là một bản thể độc đáo của lý tính".
Boethius (480-524, triết gia Ý), Sự an ủi của triết học
"Giống như tất cả mọi sự vật, giá trị hoặc sự hữu ích của một người là
sự hy sinh của anh ta".
Francis Bacon (1561-1626, triết gia Anh)


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.2. CÁCH MẠNG XÃ HỘI
12.2.1. Khái niệm, nguồn gốc và bản chất
Cách mạng xã hội: biến đổi có tính bước ngoặt và căn bản về chất
trong mọi lĩnh vực đời sống xã hội, là phương thức chuyển từ hình
thái kinh tế-xã hội này lên hình thái kinh tế-xã hội kia.
Nguồn gốc: mâu thuẫn lực lượng sản xuất-quan hệ sản xuất, biểu hiện
về mặt xã hội là mâu thuẫn giai cấp.
Bản chất: đỉnh cao của đấu tranh giai cấp giành chính quyền.

Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Voltaire (1694-1778, triết gia Pháp)
- Đại biểu của thời kỳ Ánh sáng của Tây Âu mà khởi nguồn là từ Pháp.
- Tán thành việc sử dụng lý trí và quyền bất đồng chính kiến để chống
lại sự tuân phục truyền thống và thế giá.
- Cách mạng Pháp 1789 coi Voltaire là cha đỡ đầu của tư tưởng tự do,
và đã đi xa hơn tư tưởng bất bạo động của ông.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
Jean Jacques Rousseau (1712-1778, triết gia Pháp)
- Nhà tư tưởng lãng mạn của cách mạng Pháp. Tác giả Khế ước xã hội.
- Con người vốn tốt đẹp, nhưng bị hư hỏng bởi xã hội.
"Bản tính con người là tốt lành, là yêu công bằng và trật tự ".
- Giáo dục nhằm giải phóng con người khỏi xiềng xích của văn minh.
"Con người bẩm sinh là tự do, và tự do ở bất cứ nơi nào nó bị xiềng
xích".


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
- Cội rễ của dân chủ, với Locke là tự do cá nhân, với Rousseau là ý chí
chung của cộng đồng.
"TỰ DO, BÌNH ĐẲNG, BÁC ÁI"

Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.2.2. Quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan
trong cách mạng xã hội
Điều kiện khách quan: hồn cảnh xã hội, tình thế cách mạng (sự chín
muồi của mâu thuẫn lực lượng sản xuất-quan hệ sản xuất, mâu
thuẫn giai cấp, những đảo lộn sâu sắc về kinh tế-xã hội-chính trị).
Nhân tố chủ quan: nhận biết tình thế, tập hợp và xây dựng lực lượng,
chớp thời cơ hành động của chủ thể.


Chương 12
NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG
12.2.3. Hình thức và phương pháp cách mạng
Cách mạng bạo lực, đấu tranh chính trị giành chính quyền (rất hiếm).
12.2.4. Cách mạng xã hội ở các nước tư bản chủ nghĩa hiện nay


!!!
"Những ý kiến mới luôn luôn bị nghi ngờ và thường bị phản đối mà
khơng có bất cứ lý lẽ nào ngoại trừ vì chúng chưa trở nên phổ
biến".
"Khơng có tri thức nào của một người có thể vượt qúa kinh nghiệm
của người ấy".
"Chúng ta có một ý niệm về bản thể tinh thần cũng rõ ràng như chúng
ta có ý niệm về thân xác".
John Locke (1632-1704, triết gia Anh)