Giáo trình hình thành đường lối phân tích quy luật cơ sở khách quan của sản xuất hàng hóa p5

h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

44

Giai àoẩn III, tû bẫn mang hịnh thûác tû bẫn hâng hốa vúái chûác
nùng thûåc hiïån giấ trõ vâ giấ trõ thùång dû.
Tlsx
T-H

...Sx...

H’-T’

Slà
Giai àoẩn I

Giai àoẩn II

Giai àoẩn III

- Sûå vêån àưång ca tû bẫn qua ba giai àoẩn, tưìn tẩi dûúái ba hịnh
thûác, thûåc hiïån ba chûác nùng, rưìi quay vïì hịnh thûác xët phất ca
nố, gổi lâ tìn hoân ca tû bẫn.

2. Chu chuín ca tû bẫn.
Nïëu àûúåc xem xết nhû lâ quấ trịnh àõnh k àưíi múái diïỵn ra liïn
tc, lùỉp ài lùỉp lẩi, thị sûå tìn hoân ca tû bẫn sẫn xët àûúåc gổi lâ
chu chuín ca tû bẫn. Chu chuín ca tû bẫn nối lïn tưëc àưå vêån
àưång ca tû bẫn nhanh hay chêåm.
- Nhên tưë lâm tùng tưëc àưå chu chuín ca tû bẫn.
Nghiïn cûáu tưëc àưå chu chuín ca tû bẫn, chng ta cêìn nghiïn
cûáu thúâi gian chu chuín ca tû bẫn. Thúâi gian chu chuín ca tû
bẫn lâ khoẫng thúâi gian tûâ khi tû bẫn ûáng ra dûúái mưåt hịnh thûác
nhêët àõnh àïën khi nố trúã vïì hịnh thûác àố nhûng cố thïm giấ trõ
thùång dû. Nhû vêåy, àïí chu chuín mưåt vông, tû bẫn phẫi trẫi qua
hai giai àoẩn lûu thưng vâ mưåt giai àoẩn sẫn xët. Do àố, mën
tùng tưëc àưå chu chuín ca tû bẫn phẫi giẫm búát thúâi gian lûu
thưng vâ thúâi gian sẫn xët ca nố. Mën giẫm búát thúâi gian lûu
thưng, phẫi cố phûúng tiïån giao thưng vêån tẫi tưët, àêìy à vâ thån
tiïån; àưìng thúâi, cấc sẫn phêím sẫn xët ra phẫi cố giấ trõ sûã dng
cao, giấ thânh hẩ, húåp thõ hiïëu ngûúâi tiïu dng. Mën giẫm thúâi
gian sẫn xët phẫi tùng nùng sët lao àưång, giẫm thúâi gian giaỏn
oaồn bựỗng caỏch ỷỏng duồng khoa hoồc kyọ thuờồt v.v..



w

.d o

m

PTS. NGUỴN VÙN HẪO

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi

e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

45

- Nghiïn cûáu chu chuyïín ca tû bẫn, cêìn hiïíu àûúåc viïåc chu

chuín hai bưå phêån giấ trõ ca tû bẫn sẫn xët lâ tû bẫn cưë àõnh
vâ tû bẫn lûu àưång.
+ Tû bẫn cưë àõnh lâ bưå phêån ca tû bẫn sẫn xët (nhâ xûúãng,
thiïët bõ, mấy mốc) tham gia toân bưå vâo quấ trịnh sẫn xët, nhûng
giấ trõ ca nố àûúåc chuín dêìn dêìn vâo sẫn phêím. Tû bẫn cưë àõnh
sûã dng lêu dâi vâ bõ hao môn dêìn. Cố hai loẩi hao môn: hao môn
hûäu hịnh vâ hao môn vư hịnh. Hao môn hûäu hịnh lâ hao môn vïì
giấ trõ sûã dng, do quấ trịnh sûã dng vâ do tấc àưång ca tûå nhiïn
mâ bõ hao môn. Côn hao môn vư hịnh lâ hao môn vïì giấ trõ do quấ
trịnh hiïån àẩi hốa ca khoa hổc k thåt, nhiïìu mấy mốc múái àûúåc
sẫn xët ra tưët hún vúái giấ rễ hún, lâm cho mấy mốc c àang àûúåc
sûã dng bõ giẫm giấ trõ ban àêìu.
+ Tû bẫn lûu àưång lâ bưå phêån cuãa tû baãn saãn xuêët (nguyïn liïåu,
nhiïn liïåu, vêåt liïåu ph...) àûúåc tiïu dng hoân toân trong mưåt chu
k sẫn xët vâ giấ trõ ca nố àûúåc chuín toân bưå vâo sẫn phêím.
- Nghiïn cûáu chu chuín ca tû bẫn lâ vêën àïì cố nghơa thûåc
tiïỵn trong viïåc sûã dng tiïìn vưën trong sẫn xët vâ kinh doanh húåp
l, nhựỗm aồt hiùồu quaó kinh tùở cao. Cờỡn tựng tửởc àưå chu chuín tû
bẫn cưë àõnh, têån dng tưëi àa cưng sët mấy mốc, thiïët bõ. Phẫi àêíy
nhanh tưëc àưå xêy dûång àïí àûa cưng trịnh vâo sẫn xët câng súám
câng tưët.
15. Thïë nâo lâ lúåi nhån vâ t sët lúåi nhån? Chng cố quan hïå
gị vúái giấ trõ thùång dû vâ t sët giấ trõ thùång dû?
1. Lúåi nhån vâ quan hïå giûäa lúåi nhån vúái giấ trõ thùång dû.
- Lúåi nhån:
Hao phđ lao àưång thûåc tïë ca xậ hưåi àïí sẫn xët hâng hốa lâ c +
v + m. Nïëu gổi G lâ giấ trõ hâng hốa thị: G = c+v+m.
Chi phđ sẫn xët tû bên ch nghơa lâ c+v. Nïëu k hiïåu chi phđ
sẫn xët tû bẫn ch nghơa lâ K thị:

w

.d o

m

. HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O

W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

46

K = c + v → G = K+ m
Khi c +v chuín thânh K thị sưë tiïìn nhâ tû bẫn thu àûúåc trưåi
hún so vúái chi phđ sẫn xët tû bẫn ch nghơa. Sưë tiïìn trưåi hún àố
àûúåc quan niïåm lâ sûå tùng lïn ca toân bưå tû bẫn ûáng trûúác vâ gổi
lâ lúåi nhån, k hiïåu lâ P.
Nïëu hâng hốa bấn àng giấ trõ thị G = K+m sệ chuín hốa
thânh G = K+P. Nhịn bïì ngoâi, tûúãng nhû vúái lûúång tû bẫn ûáng
trûúác (c+v), nhâ tû bẫn thu àûúåc lúåi nhån, tûác lúåi nhån lâ do
toân bưå tû bẫn ûáng trûúác tẩo ra.
- Múái nhịn thị P=m, cố khấc nhau thị chó lâ úã chưỵ khi nối giấ trõ
thùång dû lâ hâm so sấnh vúái tû bẫn khẫ biïën (v); côn khi nối lúåi
nhån lẩi hâm so sấnh vúái tû bẫn ûáng trûúác (c+v).
Vïì thûåc chêët, lúåi nhån lâ hịnh thûác biïën tûúáng cuãa giaá trõ
thùång dû. Lúåi nhuêån che dêëu bẫn chêët bốc lưåt ca ch nghơa tû
bẫn. Ngìn gưëc ca lúåi nhån chđnh lâ giấ trõ thùång dû do lao àưång
sưëng ca cưng nhên lâm thụ tẩo ra; lúåi nhån lâ hịnh thûác biïíu
hiïån ca giấ trõ thùång dû.
Trong thûåc tïë, nhiïìu trûúâng húåp c thïí, lúåi nhån vâ giấ trõ
thùång dû cố thïí khưng trng khúáp vúái nhau. Lúåi nhån cố thïí lúán
hún hóåc nhỗ hún giấ trõ thùång dû, do nố ph thåc vâo giấ bấn
ca hâng hoấ cao hóåc thêëp do quan hïå cung — cêìu quy àõnh.
Nhûng, xết trïn phẩm vi toân xậ hưåi, tửớng sửở lỳồi nhuờồn bựỗng tửớng

sửở giaỏ trừ thựồng dỷ.
2. T sët lúåi nhån vâ quan hïå giûäa nố vúái t sët giấ trõ thùång
dû.
- T sët lúåi nhån lâ t lïå phêìn trùm giûäa giấ trõ thùång dû vâ
toân bửồ tỷ baón ỷỏng trỷỳỏc, kyỏ hiùồu bựỗng p' ỷỳồc xaỏc ừnh bựỗng cửng
thỷỏc:



w

.d o

m

PTS. NGUYẽẻN VN HAO

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

c u -tr a c k

w

N
y
bu

m
p' =

————————— x 100%
c+v

- Tyã suêët lúåi nhuêån (p') khaác vúái t sët giấ trõ thùång dû (m').
+ Nïëu xết vïì lûúång, p' ln ln nhỗ hún m'.
m

m

p' = ————————— x 100%, côn m' = ————— x 100%
c+v

v

+ Nïëu xết vïì chêët, p' nối lïn mûác àưå doanh lúåi ca tû bẫn àêìu tû
vâ chó ra cho cấc nhâ tû bẫn thêëy àêìu tû vâo ngânh nâo cố lúåi hún.
Côn m' biïíu hiïån mûác àưå bốc lưåt ca tû bẫn àưëi vúái lao àưång lâm
thụ.
16. Tû bẫn thûúng nghiïåp vâ tû bẫn cho vay àûúåc hịnh thânh nhû
thïë nâo? Bẫn chêët cuãa lúåi nhuêån thûúng nghiïåp vaâ lúåi tûác laâ gị?
- Tû bẫn thûúng nghiïåp lâ mưåt bưå phêån tû bẫn àûúåc tấch ra khỗi
tû bẫn cưng nghiïåp, hoẩt àưång trong lơnh vûåc lûu thưng hâng hốa.
Nố lâ cêìu nưëi liïìn sẫn xët vâ tiïu dng, phc v cho quấ trịnh
thûåc hiïån hâng hốa ca tû bẫn cưng nghiïåp vâ cố vai trô quan
trổng trong tấi sẫn xët tû bẫn xậ hưåi nối chung vâ tû bẫn cưng
nghiïåp nối riïng. Tû bẫn thûúng nghiïåp ûáng thïm tû bẫn gip nhâ
tû bẫn cưng nghiïåp hoẩt àưång trong khêu thûåc hiïån giấ trõ thùång
dû, do àố, tû bẫn cưng nghiïåp khưng phẫi àêìu tû bưí sung tû bẫn,
hóåc giẫm quy mư sẫn xët àïí hoẩt àưång lûu thưng mâ cố àiïìu
kiïån têåp trung tû bẫn, chun mưn hốa, múã rưång sẫn xët. Àố lâ
ngun nhên khiïën tû bẫn cưng nghiïåp phẫi "nhûúâng" mưåt bưå
phêån giấ trõ thùång dû cho tû bẫn thûúng nghiïåp. Tû bẫn thûúng
nghiïåp khưng tẩo ra giấ trõ vâ giấ trõ thùång dû, nhûng vêỵn thu àûúåc
giấ trõ thùång dû dûúái hònh thûác lúåi nhuêån thûúng nghiïåp.


.d o

m

w

o

47

lic

. HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

k

to
.c

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

48

Tû bẫn cưng nghiïåp "nhûúâng" mưåt phêìn giấ trõ thùång dû cho tû
bẫn thûúng nghiïåp theo t sët lúåi nhån bịnh qn (p) vâ àûúåc
thûåc hiùồn bựỗng thu chùnh lùồch giỷọa giaỏ mua vaõ giaỏ bấn. Vêåy bẫn
chêët lúåi nhån thûúng nghiïåp lâ mưåt phêìn giấ trõ thùång dû do cưng
nhên tẩo ra trong quấ trịnh sẫn xët.
Nhûng hịnh thûác lúåi nhån thûúng nghiïåp lâm cho ngûúâi ta dïỵ
tin tûúãng lûu thưng sinh ra lúåi nhån vâ ngìn gưëc giấ trõ thùång
dû câng bõ che dêëu. Ngoâi mưåt phêìn giấ trõ thùång dû do nhâ tû bẫn
cưng nghiïåp nhûúâng cho, tû bẫn thûúng nghiïåp côn thu ỷỳồc mửồt
phờỡn thu nhờồp cuóa ngỷỳõi tiùu duõng bựỗng cấch mua rễ bấn àùỉt vâ bốc
lưåt lao àưång thùång dû cuãa nhên viïn thûúng nghiïåp.
- Tû baãn cho vay lâ mưåt bưå phêån ca tû bẫn cưng nghiïåp tấch ra
hoẩt àưång trong lơnh vûåc lûu thưng tiïìn tïå. Sûå hịnh thânh tû bẫn
cho vay lâ kïët quẫ ca sûå phất triïín quan hïå hâng hốa - tiïìn tïå àẩt
àïën trịnh àưå xët hiïån tû bẫn tiïìn tïå tẩm thúâi nhân rưỵi (cấc loẩi
qu khêëu hao, qu mua ngun vêåt liïåu chûa duâng àïën, quyä lûúng
chûa àïën kyâ traã, tiïët kiïåm...) trong khi lẩi cố nhûäng ngûúâi cêìn tû
bẫn àïí múã rưång sẫn xët hóåc thiïëu tû bẫn lûu àưång... Tû bẫn cho
vay thûåc hiïån vai trô mưi giúái giûäa ngûúâi cho vay vaâ ngûúâi ài vay,
laâ núi têåp trung, àiïìu hôa, sûã dng húåp l, cố kïët quẫ cấc ngìn
vưën tiïìn tïå ca xậ hưåi, thc àêíy quấ trịnh tấi sẫn xët vâ quấ
trịnh xậ hưåi hốa.
Phẫi ch nhûäng àùåc àiïím àùåc biïåt ca tû bẫn cho vay: - quìn
súã hûäu tấch rúâi quìn sûã dng; ngûúâi bấn khưng mêët quìn súã hûäu;
giấ cẫ do giấ trõ sûã dng quët àõnh; quan hïå bốc lưåt tû bẫn ch
nghơa bõ che dêëu.
Nïëu khưng phẫi ài vay, tû bẫn cưng nghiïåp àưåc chiïëm giấ trõ

thùång dû; nhûng do vay vưën nïn nố phẫi nhûúâng mưåt phêìn giấ trõ
thùång dû cho nhâ tû bẫn cho vay vị àậ sûã dng tû bẫn ca hổ. Nhû
vêåy, hoẩt àưång trong lơnh vûåc lûu thưng tiïìn tïå, tû bẫn cho vay
khưng tẩo ra giấ trõ vâ giấ trõ thùång dû, nhûng nố àûúåc phên phưëi


w

.d o

m

PTS. NGUỴN VÙN HẪO

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c

h a n g e Vi
e

c u -tr a c k

w

N
y
bu

giấ trõ thùång dû dûúái hịnh thûác lúåi tûác cho vay (Z). Vêåy lúåi tûác
chđnh lâ hịnh thûác biïën tûúáng ca giấ trõ thùång dû, ngìn gưëc ca
nố lâ giấ trõ thùång dû do lao àưång lâm thụ tẩo ra trong quấ trịnh
sẫn xët. Thûåc chêët lúåi tûác cho vay biïíu hiïån quan hïå bốc lưåt tû
bẫn ch nghơa múã rưång ra trong lơnh vûåc phên phưëi.
Xết vïì mùåt lûúång, lúåi tûác nối chung phẫi nhỗ hún lúåi nhån bịnh
qn (P) vaâ lúán hún 0: 0 < Z cêìu trong lơnh vûåc nây úã tûâng thúâi k.
17. Cấc hịnh thûác àõa tư ch ëu vâ bẫn chêët ca àõa tư tû bẫn ch
nghơa (R) lâ gị? nghơa ca viïåc nghiïn cûáu àõa tư àưëi vúái viïåc giẫi
quët cấc vêën àïì rång àêët?
Àùåc àiïím nưíi bêåt ca quan hïå sẫn xët tû bẫn ch nghơa trong
nưng nghiïåp lâ chïë àưå àưåc quìn rång àêët. Cấc ëu tưë cêìn thiïët
cho sẫn xët nưng nghiïåp tû bẫn ch nghơa thåc ba ch súã hûäu
khấc nhau (àõa ch àưåc quìn rång àêët, tû bẫn nưng nghiïåp súã
hûäu cấc tû liïåu sẫn xët khấc, nhû mấy mốc..., côn cưng nhên
nưng nghiïåp súã hûäu sûác lao àưång).
Quan hïå xậ hưåi àưëi vúái rång àêët cng bao gưìm ba giai cêëp àố.

Tû bẫn kinh doanh nưng nghiïåp phẫi thụ rång àêët; thụ cưng
nhên àïí sẫn xët, do àố, phẫi trđch mưåt phêìn giấ trõ thùång dû cho
àõa ch dûúái dẩng àõa tư. Bẫn chêët ca àõa tư tû bẫn ch nghơa khấc
vúái àõa tư phong kiïën. Àõa tư tû bẫn ch nghơa lâ hịnh thûác biïën
tûúáng ca giấ trõ thùång dû, lâ mưåt phêìn giấ trõ thùång dû do cưng
nhên nưng nghiïåp tẩo ra mâ nhâ tû bẫn kinh doanh nưng nghiïåp
phẫi trẫ cho àõa ch. Do sûå tấch rúâi quìn súã hûäu vúái quìn sûã
dng rång àêët, giai cêëp àõa ch, vúái tû cấch lâ ngûúâi súã hûäu, thu
àõa tư, nhâ tû bẫn lâ ngûúâi kinh doanh rång àêët - ngûúâi sûã duång
àêët àai, thu àûúåc lúåi nhuêån.
Àõa tư tû bẫn ch nghơa lâ bưå phêån lúåi nhån siïu ngẩch ngoâi sưë
lúåi nhån bịnh qn (P) ca tû bẫn àêìu tû trong nưng nghiïåp do
cưng nhên nưng nghiïåp tẩo ra vâ nưåp cho àõa ch. Cố cấc hịnh thûác


.d o

m

w

o

49

lic

.HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MAÁC - LÏNIN

k

to
.c

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

50

àõa tö sau:
- Àõa tö chïnh lïåch (Rcl) lâ phêìn lúåi nhån ph thïm, ngoâi lúåi
nhån bịnh qn, thu àûúåc trïn rång àêët cố àiïìu kiïån sẫn xët
thån lúåi hún (vïì àưå mâu múä vâ võ trđ thån lúåi). Àố chđnh lâ sưë
chïnh lïåch giûäa giấ cẫ sẫn xët chung ca nưng phêím sẫn xët
trïn rång àêët xêëu nhêët vâ giấ cẫ sẫn xët cấ biïåt ca nưng phêím

trïn rång àêët tưët vâ trung bịnh.
Àõa tư chïnh lïåch Rcl àûúåc chia thânh hai loẩi:
+ Rcl I: lâ àõa tư thu àûúåc trïn rång àêët cố àưå mâu múä tûå nhiïn
vâ võ trđ thån lúåi hún.
+ Rcl II: lâ àõa tư thu àûúåc gùỉn liïìn vúái àêìu tû thïm tû bẫn cho
viïåc thêm canh tùng nùng sët àïí thu lúåi nhån siïu ngẩch. Trong
thúâi gian húåp àưìng thụ àêët, Rcl II thåc nhâ tû bẫn.
- Àõa tư tuåt àưëi lâ lúåi nhån siïu ngẩch ngoâi lúåi nhån bịnh
qn ( ) hịnh thânh do cêëu tẩo hûäu cú ( ) ca tû bẫn trong nưng
nghiïåp thêëp hún trong cöng nghiïåp Psn = (c+v+m) - (c+v+ )... Àõa
tö tuåt àưëi gùỉn liïìn vúái súã hûäu rång àêët nhêët thiïët phẫi nưåp cho
àõa ch, d rång àêët àố thåc loẩi xêëu nhêët.
- Àõa tư àưåc quìn thu àûúåc trïn nhûäng khu àêët trưìng àûúåc cấc
cêy qu hiïëm, hóåc cố võ trđ àùåc biïåt vïì cưng nghiïåp, thûúng mẩi,
dõch v.
Nghiïn cûáu àõa tư tû bẫn ch nghơa, ngoâi mc àđch vẩch rộ quan
hïå sẫn xët tû bẫn ch nghơa trong nưng nghiïåp, chng ta côn rt ra
cú súã l lån àïí àïì ra cấc àûúâng lưëi, chđnh sấch àưëi vúái nửng nghiùồp
nhựỗm kủch thủch nửng nghiùồp phaỏt triùớn, kùởt hỳồp hâi hôa cấc lúåi đch
trong nưng nghiïåp cng nhû giûäa nưng nghiïåp vúái cấc ngânh khấc.
Thđ d, xêy dûång chđnh saỏch thuùở nửng nghiùồp uỏng ựổn hỳồp lyỏ
nhựỗm khai thaỏc àûúåc mổi tiïìm nùng úã nưng thưn; trấnh àưåc quìn
trong phên phưëi rång àêët, tẩo àiïìu kiïån cho cẩnh tranh trong nưng
nghiïåp vâ giûäa nưng nghiïåp vúái cấc ngânh sẫn xët khấc; vêån dng


w

.d o

m

PTS. NGUỴN VÙN HẪO

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

51

l lån vïì àõa tư chïnh lïåch àïí khuën khđch mổi rång àêët àûúåc
khai thấc baóo aóm cửng bựỗng xaọ hửồi (Rcl I); ùỡ ra chđnh sấch giao
quìn sûã dng rång àêët lêu dâi àïí khuën khđch ngûúâi nưng dên
àêìu tû thêm canh, cẫi tẩo àêët àai (Rcl II)...
18. Thïë nâo lâ cưng ty cưí phêìn vâ thõ trûúâng chûáng khoấn? Vai trô
ca chng trong nïìn kinh tïë hâng hốa?
Cưng ty cưí phêìn ra àúâi do lûåc lûúång sẫn xët phất triïín mẩnh
mệ, àố lâ hịnh thûác têåp trung vưën àïí múã rưång sẫn xët, giânh lúåi
thïë trong cẩnh tranh.
- Cưng ty cưí phêìn lâ loẩi xđ nghiïåp lúán mâ tû bẫn ca nố àûúåc
hịnh thânh tûâ sûå liïn kïët nhiïìu tû bẫn cấ biïåt vaõ tiùởt kiùồm cuóa caỏc
caỏ nhờn bựỗng viùồc mua cửớ phiïëu.
+ Cưí phiïëu lâ mưåt thûá chûáng khoấn cố giấ ghi nhêån quìn súã
hûäu vâ quìn hûúãng mưåt phêìn thu nhêåp ca cưng ty dûúái hịnh
thûác lúåi tûác cưí phêìn. Lúåi tûác cưí phêìn ph thåc mûác doanh lúåi ca
cưng ty cưí phêìn. Cưí phiïëu mêët giấ trõ khi cưng ty bõ phấ sẫn.
+ Cưí àưng lâ nhûäng ngûúâi mua cưí phiïëu. Cưí àưng àûúåc tham gia
àẩi hưåi cưí àưng, bêìu cûã ban quẫn trõ vâ thưng qua cấc quët àõnh
ca cưng ty.
Trong ch nghơa tû bẫn, chó cêìn nùỉm àûúåc mưåt sưë cưí phiïëu àấng
kïí lâ àậ khưëng chïë, thao tng cẫ cưng ty.
+ Trấi khoấn lâ hịnh thûác vay tiïìn do cưng ty phất hânh. Ngûúâi
mua trấi khoấn hûúãng lúåi tûác cưë àõnh vâ àûúåc hoân trẫ.
- Thõ trûúâng theo nghơa thưng thûúâng lâ tưíng húåp cấc àiïìu kiïån
thûåc hiïån hâng hốa; lâ tưíng húåp cấc mưëi quan hïå lûu thưng hâng
hốa vâ lûu thưng tiïìn tïå.
Thõ trûúâng chûáng khoấn hịnh thânh trong nïìn kinh tïë thõ

trûúâng hay trong nïìn kinh tïë hâng hốa àậ phất triïín cao. Thõ
trûúâng chûáng khoấn lâ núi giao dõch mua bấn cấc loẩi chûáng
khoấn (cưí phiïëu, trấi khoấn, k phiïëu, vùn tûå cêìm cưë vâ cưng trấi).


w

.d o

m

. HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c

h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

52

Thõ trûúâng chûáng khoấn nhẩy bến nhanh vúái cấc biïën àưång
trong àúâi sưëng, lâ "phong v biïíu" ca nïìn kinh tïë. Búãi vị, thõ giấ
cưí phiïëu, giấ cẫ cấc chûáng khoấn liïn quan àïën tịnh hịnh kinh
doanh ca cấc cưng ty, àïën t sët lúåi tûác ngên hâng mâ cấc chûáng
khoấn mang lẩi thu nhêåp cho ngûúâi súã hûäu nố. Giấ cẫ chûáng
khoấn tùng lïn lâ biïíu hiïån ca nïìn kinh tïë àang phất triïín; nïëu
ngûúåc lẩi, lâ biïíu hiïån sûå sa st hay khng hoẫng ca nïìn kinh tïë.
Trong ch nghơa tû bẫn, thõ trûúâng chûáng khoấn trúã thânh lơnh
vûåc àêìu cú lâm giâu ca nhûäng nhâ tû bẫn lúán.
Àưëi vúái nûúác ta, vúái ch trûúng àêíy mẩnh nïìn kinh tïë hâng hốa
nhiïìu thânh phêìn, viïåc nghiïn cûáu vâ sûã dng cưng ty cưí phêìn vâ
thõ trûúâng chûáng khoấn cố vai trô rêët quan trổng.
Chng cố tấc dng:
- Lâ àôn bêíy àïí têåp trung cấc ngìn vưën nhân rưỵi trong mổi
têìng lúáp nhên dên, trong cấc àún võ têåp thïí trong nûúác cng nhû
ngoâi nûúác.
- Kïët húåp chùåt chệ cấc lúåi đch kinh tïë.
- Gùỉn vêën àïì súã hûäu vúái quìn sûã dng.

- Kïët húåp sûác mẩnh ca cấc hịnh thûác súã hûäu, cấc thânh phêìn
kinh tïë.
- Tẩo cấc mưëi liïn kïët vâ àa dẩng hốa cấc hịnh thûác kinh tïë.
- Huy àưång vưën àưìng thúâi tùng tưëc àưå chu chuín àưìng vưën vâ
giẫm tiïìn mùåt trong lûu thưng.
19. Vị sao cố sûå chuín biïën tûâ ch nghơa tû bẫn tûå do cẩnh tranh
sang ch nghơa tû bẫn àưåc quìn? Cấc hịnh thûác ch ëu vâ bẫn
chêët kinh tïë ca ch nghơa tû bẫn àưåc quìn lâ gị?
Ch nghơa tû bẫn àưåc quìn lâ giai àoẩn phất triïín cao ca ch
nghơa tû bẫn. Nố xët hiïån vâo cëi thïë kù XIX àêìu thïë k XX, lâ



w

.d o

m

PTS. NGUỴN VÙN HẪO

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi
e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c


h a n g e Vi
e

w

N
y
bu
to

53

sûå phất triïín têët ëu tûâ ch nghơa tû bẫn tûå do cẩnh tranh. Àố lâ
vị:
Mưåt lâ, vúái sûå phất triïín ca khoa hổc tûå nhiïn, nhûäng phất
minh k thåt àûúåc ấp dng lâm cho lûåc lûúång sẫn xët cëi thïë
k XIX cố nhûäng bûúác nhẫy vổt nhû phûúng phấp luån kim múái,
mấy cùỉt gổt kim loẩi, nhûäng àưång cú àưët trong vâ nhûäng phûúng
tiïån vêån tẫi múái ra àúâi. Mën sûã dng nhûäng thânh tûåu nối trïn
ca khoa hổc - k thåt, cêìn cố ngìn vưën lúán. Àiïìu nây àôi hỗi sûå
têåp trung tû bẫn vâ têåp trung sẫn xët.
Hai lâ, trong cåc cẩnh tranh khưëc liïåt, tû bẫn vûâa vâ nhỗ bõ

phấ sẫn hâng loẩt, côn cấc nhâ tû bẫn lúán thị phất àẩt, tû bẫn
àûúåc têåp trung vúái quy mư ngây câng lúán.
Ba lâ, khng hoẫng kinh tïë ca thïë giúái tû bẫn ch nghơa, àùåc
biïåt lâ cåc khng hoẫng kinh tïë nùm 1873, câng àêíy nhanh sûå
tđch t, têåp trung tû bẫn vâ têåp trung sẫn xët.
Sûå têåp trung sẫn xët ỷỳồc thỷồc hiùồn bựỗng caỏch thửn tủnh lờợn
nhau giỷọa nhỷọng xủ nghiùồp lỳỏn vaõ nhoó vaõ bựỗng caỏch tỷồ nguyùồn
thoóa thån giûäa cấc nhâ tû bẫn.
Tđch t vâ têåp trung sẫn xët àïën mûác àưå nâo àố têët ëu dêỵn
àïën àưåc quìn, vị sưë đt cấc xđ nghiïåp lúán dïỵ thỗa hiïåp thưëng nhêët
vúái nhau hún lâ nhiïìu xđ nghiïåp nhỗ. Mùåt khấc, sûå cẩnh tranh
giûäa cấc xđ nghiïåp quy mư lúán sệ gay gùỉt hún, àïì ra khuynh hûúáng
thỗa hiïåp àïí nùỉm àưåc quìn.
Múái àêìu, cấc tưí chûác àưåc quìn phất triïín trong mưåt sưë ngânh
nhêët àõnh; sau àố, theo mưëi liïn hïå dêy chuìn, nố àûúåc múã rưång
ra cấc ngânh khấc, vúái cấc hịnh thûác ch ëu:
+ Cấc-ten lâ loẩi liïn minh àưåc quìn vïì giấ cẫ, thõ trûúâng; cấc
thânh viïn trong tưí chûác àưåc quìn nây vêỵn ửồc lờồp caó trong saón
xuờởt lờợn lỷu thửng.



w

.d o

m

.HNG DấẻN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN

o

.c

lic

k
c u -tr a c k

C

m

o

.d o

w

w

w

w

w

C

lic

k

to

bu

y

N

O
W

!

XC

er

O
W

F-

w

PD

h a n g e Vi

e

!

XC

er

PD

F-

c u -tr a c k

.c