Bài giảng Ứng dụng CNTT vào dạy học - ThS. Nguyễn Thế Vinh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN-TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

ỨNG DỤNG CNTT
VÀO DẠY HỌC
ThS. Nguyễn Thế Vinh
Khoa Toán-Tin ứng dụng

THÁI NGUYÊN 10/2010
1


CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA PPDH
Merkmale der Unterrichtsmethode

PPDH là một khái niệm rất phức hợp, có nhiều bình diện,
phương diện khác nhau. Có thể nêu ra một số đặc trưng của
PPDH như sau:
• PPDH định hướng mục đích dạy học
• PPDH là sự thống nhất của PP dạy và PP học
• PPDH thực hiện thống nhất chức năng đào tạo và giáo dục
• PPDH là sự thống nhất của lơ gic nội dung dạy học và lơ gic
tâm lý nhận thức
• PPDH có mặt bên ngồi và bên trong; PPDH có mặt khách quan
và mặt chủ quan
• PPDH là sự thống nhất của cách thức hành động và phương tiện
dạy học (PTDH).

2


PHÂN LOẠI PPDH

Klassifikation der Unterrichtsmethode

-

-

Có rất nhiều hệ thống phân PPDH khác nhau. Khơng có một hệ
thống nào hồn thiện. Mỗi hệ thống phân loại dựa trên những
dấu hiệu khác nhau của PPDH
Dựa trên nguồn thông tin: các PP dùng ngơn ngữ (thuyết trình,
thảo luận, sử dụng sách, tài liệu…), các PP trực quan (biểu diễn,
trình bày trực quan, trình bày thực nghiệm…), các PP thực hành
(luyện tập, độc lập làm thí nghiệm…)
Dựa trên tính chất hoạt động nhận thức: các PP thơng báo-tái
hiện, các PP tìm tịi khám phá, các PP giải quyết vấn đề, nghiên
cứu,..
Dựa trên mục đích LLDH: các PP nhập đề, PP trình bày tài liệu
mới, PP củng cố, ôn tập, PP đánh giá.
……

3


CẤU TRÚC PHỨC HỢP CỦA PPDH

Bình diện vĩ mơ

Bình diện trung gian

Bình diện vi mơ

Quan điểm
DH
Hình thức
xã hội

Hình thức
TCDH
PPDH
cụ thể

SD Phương tiện
dạy học*

Tiến trình
DH
Kỹ thuật
dạy học

* Phương tiện dạy học không phải PPDH, nhưng hành
động sử dụng PTDH là hành động PP.
4


PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC (CỤ THỂ)
Unterrichtsmethode im engeren Sinne

• Phương pháp dạy học (cụ thể) : Khái niệm PPDH ở
đây được hiểu với nghĩa hẹp, là những hình thức,
cách thức hành động của GV và HS nhằm thực hiện

những mục tiêu DH xác định, phù hợp với những nội
dung và những điều kiện DH cụ thể.
• PPDH cụ thể quy định những mơ hình hành động của
GV và HS.
• Các PPDH được thể hiện trong các hình thức xã hội
và các tiến trình PP.

5


CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Unterrichtsmethoden

Thuyết trình

Mơ phỏng

Đàm thoại

Thảo luận về tương lai

Trình diễn
Làm mẫu
Luyện tập

PP điều phối
Nhiệm vụ thiết kế
Nhiệm vụ phân tích

Thực nghiệm

Thảo luận

PP văn bản hướng dẫn
Học theo cơng đoạn

NC trường hợp
Trị chơi

PP dạy học vi mơ

Đóng vai
Học thông qua dạy

……..
………
6


KỸ THUẬT DẠY HỌC
Unterrichtstechnik

• Kỹ thuật dạy học (KTDH): là những biện pháp,
cách thức hành động của của GV và HS trong các
tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều
khiển q trình dạy học.
• Các KTDH chưa phải là các PPDH độc lập, mà là
những thành phần của PPDH.
• KTDH được hiểu là đơn vị nhỏ nhất của PPDH.
• Sự phân biệt giữa kỹ thuật và PP dạy hoc nhiều khi
không rõ ràng.

7


CÁC KỸ THUẬT TÍCH CỰC HỐ
Kreaktivtechniken

Cơng não

Thơng tin phản hồi

Cơng não viết

Tia chớp

Công não nặc danh

Kỹ thuật 3 lần 3

Kỹ thuật phòng tranh

„Bắn bia“

Tham vấn bằng phiếu

Kỹ thuật ổ bi

Tham vấn bằng điểm

Lược đồ tư duy

Tranh châm biếm

Ủng hộ và phản đối

Kỹ thuật bể cá

Điều cấm kỵ

Nhóm lắp ghép

Chiếc ghế nóng

Kỹ thuật 635 (XYZ)

…………
8


HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
Unterrichsformen

• Các hình thức tổ chức dạy học (HTTCDH) là
những hình thức lớn của dạy học, được tổ chức
theo những cấu trúc xác định nhằm thực hiện các
nhiệm vụ dạy học. Đó là hỡnh thỏi bên ngồi của
PPDH.
• Trong một HTTCDH có thể sử dụng nhiều PPDH
cụ thể và nhiều hình thức xã hội.
• Có nhiều quan niệm, phân loại các HTTCDH

khác nhau.
• Cịn được gọi là các hình thức DH lớn, hay các
hình thức dạy học cơ bản
9


HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
Unterrichsformen

CÁC HÌNH THỨC TC DẠY HỌC
Bài giảng (Diễn giảng)
Thảo luận
Luyện tập
Thực hành

Tự
học

DH theo dự án
Tham quan

……………….
10


TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Unterrichtsverlauf

• Tiến trình dạy học mơ tả cấu trúc
của quá trình dạy học theo một

trình tự xác định của các bước dạy
học, quy định tiến trình thời gian,
tiến trình lơ gic hành động.
• Tiến trình DH cịn được gọi là các
bước dạy học hay tiến trình LL dạy
học, tiến trỡnh PP.
• Cỏc quỏ trỡnh dạy học cụ thể có
những bước cấu trúc khác nhau,
mỗi bước cũng như mỗi bài học
thực hiện những chức năng LLDH
khác nhau.

Ví dụ tiến trình DH
BÀI GIẢNG
Nhập đề
NC tài liệu mới
Ứng dụng
Củng cố
Kiểm tra

11


NHỮNG MONG ĐỢI CỦA CỦA NGƯỜI HỌC
Erwartungen von Studenten

• Bài giảng được trình bày tự nhiên,
• Có dàn ý và nhấn mạnh những điểm quan
trọng,
• Sử dụng các phương tiện dạy học,

• Vận dụng nhiều ví dụ,
• Có phần tóm tắt
12


PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
Unterrichtsmitteln

 Các loại phương tiện dạy học –
 Khái niệm „PTDH mới“ và đa phương tiện
(Multimedia)
Các đặc điểm của „PTDH mới“
„Cơ hội và các vấn đề của dạy học với
phương tiện điện tử (e –learning)“

13


KHÁI NIỆM THIẾT BỊ DẠY HỌC
„Thiết bị dạy học là toàn thể những
phương tiện vật chất nhằm đạt mục tiêu
dạy học. Chúng được sử dụng để truyền
thụ và lĩnh hội tri thức, cũng như trong
việc sử dụng PPDH phù hợp với mục tiêu
và nội dung dạy học trong quá trình sư
phạm và có tác dụng sư phạm trực tiếp.“
(H. Weiß 1974)
14

PHÂN LOẠI TBDH (I)

TBDH

VẬT CHẤT

CÁC THIẾT BỊ
CHUYÊN MÔN

THIẾT BỊ CHUNG

PHI VẬT CHẤT

LỜI NÓI
15


PHÂN LOẠI TBDH (II)

THIẾT BỊ
VẬT CHẤT

HÌNH ẢNH
(NHÌN)

Bản đồ

ÂM THANH ÂM_HÌNH
ẤN PHẨM
(NGHE-NHÌN)

(NGHE)

Băng tiếng

Phim Video

Sách BT

CN
TIN HỌC

TB
THÍ NGHIỆM;
THỰC HÀNH

Multimedia

16


Khái niệm đa phương tiện
(Multimedia)

Multimedia là một hệ thống kỹ thuật
dùng để trình diễn các dữ liệu và
thơng tin, sử dụng đồng thời các
hình thức chữ viết, âm thanh, hình
ảnh, động hình qua hệ thống
Computer, trong đó tạo khả năng
tương tác giữa người sử dụng và

hệ thống.
17


Phương tiện dạy học mới = Kỹ thuật
thông tin và liên lạc mới
• Học tập với đa phương tiện theo nghĩa
rộng cũng là sự sử dụng kết hợp những
phương tiện truyền thống như sách, bảng,
máy chiểu bản trong, phim, các phương
tịên nghe nhìn….
• Phương tiện dạy học mới là những kỹ
thuật thông tin và liên lạc mới được sử
dụng trong quá trình dạy học
18


Sự đa dạng của đa phương tiện
•
•
•
•
•
•
•

Sự sử dụng các đĩa mềm cho các nội dung
riêng lẻ
Sử dụng CD với lượng tri thức lớn của cả
môn học, lĩnh vực

Voice-Mail (E-mail có âm thanh)
Hội nghj từ xa, trường học ảo với trợ giúp
của đa phương tiện "teleconferencing"
Điện thoại có hình
Phần mềm dạy học
Trình bày bài giảng điện tử. ….
19


„Phương tiện mới“ và
các lý thuyết học tập

Các phương tiện trong dạy học
• Bảng tường
• Máy chiếu bản trong Overhaed
Projector (từ 1970)
• Video (từ 1980)
• Multimedia (từ 2000)
Thơng tin: Lưu trữ và trình diễn/giới thiệu
20


Phê phán
Các chương trình dạy học bằng
computer hiện nay như:
• ,,computer-based training (CBT)´´,
• ,,computer-aided instruction (CAI)´´ und
• ,,media-based training (MBT)´´
khơng vượt qua thuyết hành vi của
Skinner.

21


Multimedia và các hình thức dạy học
mới
Dạy học sử dụng mạng điện tử (eLearning) được
hiểu là các hình hình thức dạy học trong đó sử
dụng mạng thơng tin điện tử và đa phương tiện để
trình bày các thơng tin và tổ chức sự tương tác
giữa người dạy và người học.
Mọi thời gian

Anytime

Cho mọi người

Anybody

Khắp nơi

Anywhere

22


Các đặc điểm của „phương tiện
dạy học mới“:
Hình ảnh động – mô phỏng Tương tác – Văn bản kết nối
Animation – Simulation –

Interaction - Hypertext

23


Hiệu ứng hình ảnh động
Animationen

„Hiệu ứng động là sự làm sống động các
đối tượng tĩnh thông qua sự xuất hiện nối
tiếp hay thơng qua sự chuyển động của
các hình ảnh, tạo ra ấn tượng về sự
chuyển động."
• Hình ảnh động là một phương tiện có lợi
thế trong việc tạo ra sự chú ý và tạo hiệu
ứng tích cực hố động cơ học tập..
• Các đồ hoạ chuyển động trong thế giới
computer được hiểu là những hình ảnh
động của computer.
24


Mơ phỏng
• Mơ phỏng trên computer là sự sử dụng
phối hợp giữa các hình ảnh động với âm
thanh và kết hợp với các khả năng tương
tác của computer nhằm mô tả đối tượng
mang tính mơ hình gần với hiện thực.
• Đối tượng được mơ phỏng đúng với hiện
thực như có thể. Mô phỏng luôn luôn là

sự tinh giản của hiện thực.

25