Bài giảng Hoạt động tiếp thu, chỉnh lý dự án luật trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội - Lương Phan Cừ

HOẠT ĐỘNG TIẾP THU, CHỈNH LÝ
DỰ ÁN LUẬT TRÊN CƠ SỞ Ý KIẾN
CỦA ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI

NGƯỜI TRÌNH BÀY: LƯƠNG PHAN CỪ
PHÓ CHỦ NHIỆM UỶ BAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI


1. VAI TRỊ CỦA QUỐC HỘI
TRONG CƠNG TÁC LẬP PHÁP
 Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và
lập pháp. Theo đó, QH có quyền làm Hiến pháp, sửa
đổi Hiến pháp, làm luật, sửa đổi luật và quyết định
chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.
 Để thể chế hố chức năng lập pháp, đưa cơng tác xây
dựng và thông qua Luật, pháp lệnh vào nề nếp, Hội
đồng nhà nước đã ban hành quy chế xây dựng luật,
pháp lệnh (năm 1988) và năm 1996 được QH thông
qua mang tên “Luật Ban hành văn bản quy phạm
pháp luật”- sửa năm 2002 và QH XII đã thảo luận để
sửa đổi Luật này( Kỳ 2)
 Luật này đã quy định cụ thể thủ tục, trình tự ban
hành văn bản quy phạm pháp luật (quy trình lập
pháp)


2. QUY TRÌNH LẬP PHÁP
1. Lập chương trình xây dựng pháp luật;
2. Soạn thảo dự án luật, pháp lệnh;
3. Thẩm tra dự án luật;
4. Xem xét, thông qua dự án luật;

5. Cơng bố Luật, pháp lệnh.
Note: Trong quy trình đó có quy định quy
trình, thủ tục tiếp thu, chỉnh lý dự án luật mà
QH, các cơ quan của QH cũng như đại biểu
QH thảo luận, cho ý kiến.


3. QUY TRÌNH XEM XÉT, THƠNG QUA
DỰ ÁN LUẬT
 Dự án Luật, pháp lệnh phải được HĐDT và UB thẩm
tra trước khi trình QH xem xét, thơng qua.
 Quốc hội xem xét, thông qua tại 2 kỳ họp (trừ một số
dự án tại 1 kỳ). UBTVQH xem xét, thông qua Pháp
lệnh tuỳ thuộc vào chất lượng chuẩn bị (Pháp lệnh
tín ngưỡng, tôn giáo- 4 lần)
 Kỳ thứ nhất, QH cho ý kiến, tập trung vào những
vấn đề lớn của dự án,
 Kỳ họp thứ hai, QH xem xét, thảo luận và thông qua
 Note: Không phải dự án nào đưa ra qua 2 kỳ họp là
được thông qua (Thi Hành án; Đăng ký, giao dịch bất
động sản, Luật lập hội)


4. QUY TRÌNH THẨM TRA
 Thẩm tra là một quá trình:
+ Hoạt động Chuẩn bị thẩm tra;
+ Hoạt động Thẩm tra;
+ Báo cáo thẩm tra.
 Nội dung thẩm tra:
+ Sự cần thiết ban hành văn bản Luật, Pháp lệnh; Phạm vi, đối

tượng điều chỉnh của dự án;
+ Sự phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng; Sự hợp hiến,
hợp pháp và tính thống nhất, đồng bộ của dự án với hệ thống
pháp luật;
+ Việc tuân thủ thủ tục và trình tự soạn thảo;
+ Tính khả thi của dự án;
+ Kỹ thuật văn bản


4.1. QUY TRÌNH THẨM TRA
 Hoạt động thẩm tra do HĐDT và Uỷ ban tiến hành khá da dạng và cũng khơng
hồn tồn giống nhau;
 Có nhiều hình thức hoạt động chuẩn bị và hỗ trợ thẩm tra:
+ Nghiên cứu, tham gia với cơ quan soạn thảo ngay trong quá trình soạn thảo;
+ Qua hoạt động giám sát( Đồn giám sát, nghe báo cáo)
+ Tổ chức toạ đàm, hội nghị, hội thảo với sự tham gia của nhiều chủ thể, trong đó
có đại biểu QH
+…..
 Hoạt động thẩm tra:
+ Họp thường trực, thường trực mở rộng, họp toàn thể
+ Tại cuộc họp nghe cơ quan soạn thảo báo cáo, giải trình;
+ Đại biểu hỏi, thảo luận;
+ Biểu quyết thơng qua báo cáo thẩm tra
Note:- Báo cáo thẩm tra là sự kết tinh trí tuệ thơng qua các hoạt động chuẩn bị
thẩm tra, hội nghị thẩm tra cũng như việc thảo luận của các đại biểu.
- Báo cáo thẩm tra là cơ sở quan trọng để đại biểu QH thảo luận, xem xét
thông qua dự án luật
- Báo cáo thẩm tra cũng không phải chỉ một lần

4.2. QUY TRÌNH TIẾP THU Ý KIẾN
ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TRONG QUY TRÌNH THẨM TRA
 Tiếp thu ý kiến đại biểu QH qua quy trình thẩm tra:
 Do hoạt động thẩm tra được tiến hành khá nhiều giai đoạn. Mỗi
một giai đoạn, dự án được chính lý, hồn thiện cả trong tờ trình,
cũng như dự thảo Luật, pháp lệnh: Luật sửa đổi bổ sung một số
điều của Bộ luật lao động; Luật bảo hiểm xã hội; pháp lệnh tín
ngưỡng, tơn giáo….
 Các ý kiến của đại biểu được cán bộ, bộ máy giúp việc tổng hợp
và trên cơ sở đó được đưa ra trao đổi phân tích tại các cuộc họp,
thảo luận của chuyên gia, của tổ biên tập, của Ban soạn thảo.
( Có rất nhiều lần dự thảo xép được đưa ra, thậm chí có bản
như hồn tồn mới- Pháp lệnh tín ngưỡng, tơn giáo)
 Dự thảo mới được hoàn chỉnh trên cơ sở tiếp thu, chỉnh lý báo
cáo thẩm tra (cả về nội dung cũng như kỹ thuật văn bản). Đây
là văn bản đánh giá một giai đoạn của quá trình thẩm tra cũng
như tiếp thu ý kiến của đại biểu QH trong giai đoạn đó.
 Note: Hiện nay quy trình thẩm tra cịn đan xen vào q trình xem
xét, cho ý kiến của UBTVQH, QH và ngay cả góp ý của đại biểu
QH, Đồn đại biểu QH. Q trình góp ý được lặp đi lặp lại nhưng
với những dự án, dự thảo đã được hoàn chỉnh từng bước.


5. QUY TRÌNH UBTVQH XEM XÉT, CHO Ý KIẾN
 Giai đoạn này mang tính chuẩn bị, khơng phải là một quy
trình mang tính pháp lý trong quy trình lập pháp.
 Việc xem xét của UBTVQH được tiến hành nhiều lần phụ
thuộc vào chất lượng chuẩn bị văn bản.
 Tại cuộc họp xem xét của UBTVQH có nhiều cơ quan, đại
biểu QH tham dự và những ý kiến đó cũng được tập hợp, ghi

nhận và được phân tích, đánh giá cũng như tiếp thụ hoàn
chỉnh văn bản.
 Sau mỗi cuộc họp UBTVQH các cơ quan hữu quan( Soạn
thảo, Thẩm tra, Lãnh đạo QH được giao phụ trách) tiến
hành họp để xem xét, tiếp thụ hồn thiện dự án: Tiếp tục
trình ra phiên họp khác của UBTVQH , đưa ra QH xem xét,
thảo luận chó ý kiến, thơng qua.
 Note: Chỉ khi UBTVQH thấy dự án đã được chuẩn bị khá tốt thì
mới trình QH xem xét, cho ý kiến hoặc xem xét, thông qua.


6. QUY TRÌNH XEM XÉT
CHO Ý KIẾN TẠI KỲ HỌP QH
 Về cơ bản, các dự án luật được QH hội xem xét cho ý kiến và thông qua tại 2 kỳ
họp.
 Tại kỳ thứ nhất, QH xem xét, thảo luận cho ý kiến mang tính định hướng.
 Trên cơ sở ý kiến thảo luận của đại biểu QH, dự án được chỉnh lý, hoàn thiện.
 Trên cơ sở đã được chỉnh lý, dự án lại được UBTVQH tiếp tục xem xét, cho ý
kiến và được hoàn thiện. (Đưa ra hội nghị đại biểu QH chuyên trách thảo luận)
 Sau kỳ họp thứ nhất, nhiều cuộc họp thảo luận của các chuyên gia, các cơ quan
có liên quan: Cơ quan chủ trì thẩm tra, tham gia thẩm tra, Ban soạn thảo và các
cơ quan liên quan khác để xem xét, phân tích ý kiến đại biểu QH, ý kiến của
UBTVQH và trên cơ sở đó xây dựng dự thảo mới và báo cáo giải trình, tiếp thụ
ý kiến đại biểu QH trình QH tại kỳ họp thứ 2.
 Note:Giai đoạn này, cịn đưa dự án ra thảo luận tại Đồn đại biểu QH, nhân dân
thảo luận, cho ý kiến. Các ý kiến này cũng được tập hợp và cũng được các cơ
quan có liên quan, UBTVQH xem xét, cân nhắc và tiếp thụ để chỉnh lý, hồn
thiện văn ban trình QH thông qua

7. QUY TRÌNH XEM XÉT
THƠNG QUA TẠI KỲ HỌP THỨ HAI
Thảo luận dự án ở tổ;
Thảo luận ở Hội trường;
Cho ý kiến thơng qua phiếu thăm dị;
Thơng qua.


8. QUY TRÌNH TIẾP THU Ý KIẾN
ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TRONG VIỆC CHỈNH LÝ DỰ ÁN LUẬT
 Qua mỗi bước các ý kiến của đại biểu được tổng hợp (tổng hợp
tóm tắt và tổng hợp đầy đủ)
 Bộ phận chuyên gia, cán bộ giúp việc, tổ biên tập phân tích, dự
kiến tiếp thu ý kiến đại biểu và đưa ra dự thảo mới với dự thảo
báo cáo giải trình tiếp thu ý kiến.
 Cơ quan chủ trì thẩm tra giúp Uỷ ban thường vụ QH cùng với
các cơ quan có liên quan phân tích, tiếp thu ý kiến đại biểu trên
cơ sở đề xuất của cán bộ, chuyên viên. Bản dự thảo dự án và
báo cáo giải trình được chỉnh lý tiếp một bước;
 Trên cơ sở đó, các văn bản này được đưa ra cuộc họp do Phó
chủ tịch QH được phân công phụ trách dự án luật này họp
cùng với cơ quan thẩm tra, tham gia thẩm tra, soạn thảo và các
cơ quan khác tiếp tục bàn và hồn thiện trước khi trình Uỷ ban
thường vụ QH.


8.1. QUY TRÌNH TIẾP THU Ý KIẾN
ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TRONG VIỆC CHỈNH LÝ DỰ ÁN LUẬT

 UBTVQH cho ý kiến. Sau đó dưới sự chỉ đạo của Phó

Chủ tịch phụ trách trực tiếp các văn bản được hoàn
thiện và trình QH xem xét, thơng qua.
 Trong q trình này, những vấn đề cịn có ý kiến
khác nhau, thường được tập hợp và nêu thành từng
phương án và xin ý kiến của đại biểu QH. Trên cơ sở
ý kiến của đại biểu, ý kiến đa số được thể hiện trong
dự thảo và trong báo cáo giải trình của UBTVQH.
 Đối với những vấn đề gay cấn, ý kiến còn khác nhau
đều được đưa ra biểu quyết theo đa số trước khi biểu
quyết thơng qua tồn bộ dự án.


9. MỘT SỐ VÍ DỤ MINH
HOẠ
 Dự án Luật BHXH
 + Tại báo cáo thẩm tra sơ bộ ngày 11/6/2001 của Uỷ ban về các
vấn đề xã hội trình Quốc hội viết: “Để thực hiện nhiệm vụ này
(thẩm tra), Uỷ ban đã tổ chức hội thảo khu vực, Hội thảo quốc
gia và các hội thảo lấy ý kiến đóng góp của một số cơ quan, tổ
chức xã hội, đại biểu QH, chuyên gia…..tổ chức khảo sát, giám
sát, nghiên cứu trong nước, nước ngoài về BHXH”
 Ngày 24/4/2001 Uỷ ban đã họp toàn thể thẩm tra sơ bộ dự án
luật này.
 Dự án, báo cáo thẩm tra đã được trình ra QH khoá X, kỳ họp
thứ 9 để xem xét, cho ý kiến.
 ý kiến của đại biểu Quốc hội đã được tập hợp và tổng hợp để
nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật BHXH ở bước tiếp
theo.

MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA
(TIẾP)
 + Tại báo cáo thẩm tra dự án Luật BHXH ngày
22/10/2005 viết “Để hoàn thành nhiệm vụ này (thẩm
tra), ngoài việc kế thừa nội dung báo cáo thẩm tra của
Uỷ ban các vấn đề xã hội khoá X, nhiệm kỳ này, Uỷ
ban đã tiếp tục tổ chức nhiều hội thảo, hội nghị, toạ
đàm… nghiên cứu kinh nghiệm của nước ngoài..
 Ngày 16/8/2005 Uỷ ban đã họp thẩm tra dự án luật này.
(trước đó Uỷ ban cũng đã họp và có báo cáo thẩm tra
số 1620/UB XH ngày 24/8/2005 trình UBTVQH)
 Tiếp thu ý kiến của UBTVQH, cơ quan soạn thảo đã
hoàn thiện dự thảo một bước….Ngày 18/10/2005
UBCVĐXH đã họp thẩm tra trên cơ sở tờ trình số
122/CP-XDPL ngày 25/9/2005 của CP.


MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA
(TIẾP)
 Tại báo cáo tổng hợp ý kiến của đại biểu QH ngày
30/3/2006 của Ban cơng tác lập pháp viết “Tính đến
30/3/2006, Ban cơng tác lập pháp đã nhận được ý
kiến đóng góp vào dự thảo Luật BHXH của 42 Đoàn
đại biểu QH, HĐDT và 3 Đại biểu QH. Nhìn chung
các ý kiến đều tán thành với bố cục, những nội dung
cơ bản của dự thảo luật đã được chỉnh lý khá công
phu trên cơ sở tiếp thu một cách nghiêm túc ý kiến ý
kiến của đại biểu QH tại kỳ họp thứ 8”
 Đã có bảng so sánh dự thảo 3 với dự thảo 7 luật
BHXH trong đó: Dự thảo 3 gồm 10 chương với 115

điều, nhưng dự thảo 7 vẫn gồm 10 chương nhưng số
điều chỉ cịn 71 điều. Khi Quốc hội thơng qua Luật
gồm XI chương với 141 điều.


MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA
(TIẾP)
 Luật Thi đua, khen thưởng:
 - Để thẩm tra Uỷ ban về các vấn đề xã hội đã tiến
hành:
 + Trên cơ sở dự thảo lần 6, Uỷ ban đã tiến hành
nhiều hội nghị, hội thảo;
 + Ngày 18/3/2003 thường trực cùng với các cơ quan
có liên quan đã nghe ban soạn thảo báo cáo;
 + Ngày 9/4/2003 Uỷ ban đã họp toàn thể thẩm tra dự
án luật này;
 + Ngày 21/4/2003, thường trực UB CVĐXH trao đổi
với Ban soạn thảo một số vấn đề của dự án.
 + Ngày 22/4/2003 Uỷ ban CVĐXH có báo cáo thẩm
tra trình UBTVQH.


MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA
(TIẾP)
 + Ngày 20/5/2003, Uỷ ban họp toàn thể thẩm tra dự
án Luật thi đua, khen thưởng (theo tờ trình số 656
ngày 19/5/2003 của CP) đã được chỉnh lý trên cơ sở
tiếp thu ý kiến của UBTVQH;
 - Tập hợp ý kiến đại biểu QH:
 + Báo cáo tổng hợp ý kiến của các Đoàn đại biểu QH,

các cơ quan “Uỷ ban CVĐXH nhận được ý kiến của
26 đoàn và 2 UB, 2 đại biểu QH và Bộ Khoa học và
công nghệ”ngày 24/9/2003;
 + Báo cáo tổng hợp ý kiến đại biểu QH tại Hội nghị
đại biểu chuyên trách “Đã có 22 đại biểu phát biểu.
Về cơ bản tán thành với nội dung đã được chỉnh lý
khá hoàn chỉnh trên cơ sở tiếp thu nghiêm túc ý kiến
của các vị đại biểu tại kỳ họp 3 vừa qua”


MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HỌA
(TIẾP)
- Báo cáo giải trình Ngày 30/7/2003 nêu rõ
“dự thảo đã được chỉnh lý gồm 8 chương, 104
điều. So với dự thảo trình QH, có 16 điều
được bổ sung và 66 điều được chỉnh lý;
- Luật Thi đua, khen thưởng được QH thông
qua ngày 26/11/2003 gồm 8 chương với 103
điều, trong đó có nhiều điều được tiếp tục bổ
sung và chỉnh lý trên cơ sở tiếp thu ý kiến các
vị đại biểu QH.


10. TĨM TẮT
 Với một quy trình lập pháp chặt chẽ, qua nhiều cung đoạn.
 Mỗi một cung đoạn có vai trị vị trí quan trọng nhất định
trong việc bảo đảm chất lượng và thể hiện ý chí của nhân
dân, phản ánh cuộc sống vào trong dự án luật
 ý kiến của đại biểu QH cơ bản được các cơ quan có liên
quan nghiên cứu, tiếp thu nghiêm túc thơng qua nhiều hoạt

động để tập hợp, phân tích và giải trình. Các ý kiến của đại
biểu ở nhiều góc độ đều đóng góp một cách tích cực cho việc
hồn thiện dự án, nâng cao chất lượng dự án và phản ánh
thực tiễn của của cuộc sóng vào q trình lập pháp.
 Việc thông qua được một dự luật tại QH theo một quy trình,
thủ tục hết sức khó khăn, điều đó bảo đảm cho hoạt động lập
pháp của QH thể hiện được ý chí và nguyện vọng của đại đa
số nhân dân.
 Việc tích cực đóng góp ý kiến của đại biểu là hết sức quan
trọng cho việc chỉnh lý, hồn thiện dự án có chất lượng, đáp
ứng được địi hỏi của cuộc sống.