Bí ẩn mộ cây và sự tài hoa của người Việt cổ

Bí ẩn mộ cây và sự tài hoa của người Việt cổ
Thứ Sáu, 18/03/2011, 10:58 SA | Lượt xem: 257
“Qua những chứng cứ tìm được từ mộ thuyền, chúng
ta có thể tự tin tự hào về tổ tiên mình, là những người
thông minh, sáng tạo, đầy tài hoa, chứ không phải là
một bộ lạc nguyên thủy, đóng khố, sống trong hang
đá, đàn ông chỉ biết đi săn, đàn bà chỉ biết hái lượm,
trong những câu chuyện cổ tích” – ơng Tăng Bá
Hồnh rưng rưng tự hào nói như vậy.
Ơng

giám

đốc

30

năm

đi

đào

mộ

cổ

Chẳng ai rỗi rãi thống kê, so sánh xem nhà khảo cổ
nào ở nước ta đào được nhiều mộ thuyền nhất, tuy
nhiên, trong những ngày lang thang theo ơng Tăng
Bá Hồnh, ngun Giám đốc Bảo tàng Hải Dương,

tơi tin rằng, ơng Hồnh là người đã bỏ nhiều công
sức nhất vào những chiếc mộ thuyền. Cả cuộc đời
làm khảo cổ của ông, đã có tới hơn 30 năm đi đào mộ


cổ và số lượng mộ thuyền được ông và các cán bộ
đào

lên

nhiều

nhất.

Hầu hết những chiếc mộ thuyền cổ nhất, đẹp nhất,
nguyên vẹn nhất đều được quật lên từ lòng đất hai
tỉnh Hưng Yên và Hải Dương, vùng đất mà ông gắn
chặt cả sự nghiệp khảo cổ của mình. Mộ thuyền cũng
được tìm thấy rải rác ở vùng Hải Phịng, Quảng Ninh,
nhưng so với vùng Hải Hưng cũ thì khơng đáng kể.

Ngay từ những năm 90 của thế kỷ trước, ông Tăng
Bá Hoành đã phát hiện ra nghĩa địa mộ thuyền khổng
lồ ở làng Động Xá. Khi người dân đào đào ao, phát
hiện mộ thuyền, ông đã tức tốc về tận nơi, cùng nhân
dân tát ao, tiếp tục đào xới. Kết quả, ông đã đào lên
được hàng chục chiếc mộ thuyền tuyệt đẹp, vẫn cịn
ngun vẹn. Dùng các phương tiện thơ sơ để dị, chỉ
trong thời gian ngắn, ơng đã phát hiện thêm được 100
ngơi mộ dưới lịng đất trong phạm vi chừng 2ha.

Phía dưới cánh đồng Động Xá là một nghĩa địa mộ
thân cây khổng lồ
Việc phát hiện nghĩa địa mộ thuyền tập trung dày đặc
trên phạm vi một thôn, đã gây chấn động, bàng hồng
khơng những giới khảo cổ trong nước, mà gây ngạc
nhiên cho cả giới khảo cổ học quốc tế. Điều đặc biệt
là nghĩa địa mộ thuyền này có niên đại rất cổ, thậm
chí

có

ngơi

có

đến

2.500

năm.

Sau một thời gian khai quật, nghiên cứu và cơng bố,
ơng Hồnh cũng như các chun gia khảo cổ học
quốc tế đều công nhận nghĩa địa mộ thuyền của cư


dân Đơng Sơn ở Động Xá cịn ngun vẹn và đẹp
nhất Đông Nam Á. Những ngôi mộ này sẽ là kho sử

liệu quý giá, giúp các nhà khoa học phục dựng lại đời
sống, phong tục tập quán, tín ngưỡng của cư dân
Đơng Sơn xa xưa. Cịn các nhà nhân chủng học, với
bộ xương nguyên vẹn, có thể miên tả, phục dựng khá
chi tiết hình dáng người Việt cách nay 2.000 năm.

Một tiến sĩ mê mộ thuyền đến quên ăn quên ngủ

Nói đến chuyện phục dựng đời sống thời Đơng Sơn,
thậm chí phục dựng cả khn mặt, dáng vóc người
Đơng Sơn, khơng thể khơng nói đến TS. Nguyễn
Việt, Giám đốc Trung tâm tiền sử Đơng Nam Á. Ơng
Việt là người đã phục dựng thành công khuôn mặt
phụ nữ thời Đông Sơn thơng qua một hộp sọ của
người phụ nữ. Qua đó, chúng ta có thể hình dung rõ
ràng

hơn

về

tổ

tiên

xa

xưa

của

mình.


Dù nghiên cứu mộ thuyền sau ơng Tăng Bá Hồnh,
song TS. Nguyễn Việt là người say mê mộ thuyền
đến quên ăn quên ngủ. Tuy nhiên, ông Việt không
đồng ý với cách gọi loại mộ táng này là mộ thuyền,
mà ông gọi là mộ hình thuyền, hoặc gọi theo cách gọi
của

thế

giới là

mộ

thân cây

khoét rỗng.

Thực tế, cho đến lúc này, chúng ta mới chỉ phát hiện
duy nhất một ngôi mộ làm bằng chiếc thuyền, còn tất
cả đều làm bằng thân cây khoét rỗng. Ngôi mộ làm
bằng thuyền được phát hiện ở Động Xá. Đó là một
chiếc thuyền, có thể là thuyền hỏng, được cưa đôi để
làm quan tài. Bên trong chiếc thuyền chứa nhiều đồ
tùy táng, song chỉ là đồ cũ, hỏng, vỡ, ít giá trị. Ơng
Việt kết luận, đó là một ngôi mộ của người nghèo và
họ nghèo đến nỗi, không có được chiếc quan tài đục

bằng thân cây rỗng như bình thường, nên phải cưa
chiếc thuyền hỏng làm quan tài.


Mộ thuyền chỉ được bảo quản đơn giản bằng cách
ngâm trong nước


Hoặc bằng cách... đắp bạt


Mộ thuyền được bảo quản cẩn thận bằng tủ kính
Sau khi sự kiện mộ thuyền được phát hiện ở Động
Xá, TS. Nguyễn Việt đã đặc biệt quan tâm đến khu
vực này. Vào năm 2002, ơng đã tìm về Động Xá và
đi khảo sát một vịng. Khơng cần đào bới, khai quật,
ơng dễ dàng nhìn thấy những chiếc mộ thuyền lịi ra
ở

bờ

mương.

Nhìn cảnh di sản q giá bị bỏ rơi, ơng Việt rất đau
xót, đã gặp lãnh đạo Bảo tàng tỉnh Hưng n đề xuất
việc khai quật, kinh phí do ơng bỏ ra. Tuy nhiên, đề
xuất của ông đã không được đáp ứng. Năm 2004, qua
dự án nghiên cứu về đời sống cư dân Đông Sơn của
các nhà khoa học Australia, TS. Nguyễn Việt mới
được tiếp cận trực tiếp với nghĩa địa mộ thuyền Động

Xá

thông

qua

các

cuộc

khai

quật.

Cuộc khai quật nhiều ngày ở Động Xá đã để lại cho


TS. Nguyễn Việt nhiều cảm xúc, bởi ơng đã có vơ
vàn phát hiện mới mẻ. Ơng khơng khai quật kiểu
truyền thống, cứ phá mộ, rồi vẽ sơ đồ, ghi chép, sau
đó thì hồn táng cho người chết, rồi cuối cùng di vật
cũng tan nát cả. Khi phát hiện một ngôi mộ thuyền
còn nguyên vẹn, TS. Nguyễn Việt đã cho máy cẩu,
nhấc cả ngôi mộ bằng thân cây và lập tức đem về
phịng

thí

Thú vị chẳng kém gì xác ướp

nghiệm.

Ai Cập

TS. Nguyễn Việt đầy vẻ tự hào: “Chúng ta thấy xác
ướp các vị vua Ai Cập thú vị là vì trải qua mấy ngàn
năm, những xác chết đó vẫn cịn ngun. Nhưng
chúng ta đâu biết rằng, tổ tiên chúng ta từ thời Đơng
Sơn, cách nay hơn 2.000 năm, cũng vẫn cịn ngun
vẹn, từ quan tài thân cây hình thuyền, đến xương cốt,
đồ tùy táng…”.


Từ những ngôi mộ bằng thân cây khoét rỗng này, các
nhà khoa học đã dựng lại được đời sống xã hội thời
Đông Sơn
Theo TS. Nguyễn Việt, nếu phá ngôi mộ này ra ghi
chép ngay tại bờ ruộng, lịng sơng, thì sẽ chẳng thấy
nó đặc biệt, vì sau đó, mọi thứ tan nát hết, nhưng để
nguyên cả quan tài với xác ướp bên trong mà chiêm
ngưỡng, thì thú vị khơng kém gì xác ướp Ai Cập.

Ngay sau khi trục chiếc quan tài thân cây hình thuyền
lên khỏi mặt đất, TS. Nguyễn Việt đã dày tâm ngày


đêm cùng các chuyên gia vùi đầu nghiên cứu. Ông đã
lập hẳn một cơ sở mới ở Quảng Ninh để phục vụ cho
các cuộc nghiên cứu mộ thuyền. Ông bảo, đã 6 năm
trôi qua, kể từ ngày phát hiện ngôi mộ thuyền ở Động

Xá, ông vẫn chưa thể khám phá hết được sự đặc biệt
từ ngôi mộ thuyền này.

Riêng gỗ để sử dụng làm quan tài, là vấn đề đau đầu
với các nhà khoa học. Tuy nhiên, TS. Nguyễn Việt đã
gửi mẫu gỗ sang Đức và bằng các phương tiện kỹ
thuật hiện đại, các nhà khoa học Đức đã xác định
được loại gỗ làm quan tài chủ yếu là gỗ lim. Điều đặc
biệt là quan tài được chơn dưới lịng đất, đầy bùn
nhão, song bên trong quan tài lại chỉ có một lớp phù
du đậm đặc, cực mịn. Lớp phù du này đã ngấm qua
các thớ gỗ, thân cây suốt cả ngàn năm vẫn chưa đầy


lòng quan tài.

Thân cây được mài nhẵn đến mức khi xếp hai miếng
gỗ vào nhau, nước không ngấm qua được
Như vậy, theo TS. Nguyễn Việt, để làm được một
chiếc áo quan bằng thân cây khoét rỗng, với phương
tiện rất thô sơ, người Đông Sơn đã phải rất kỳ công.
Từ việc hạ cây gỗ lim khổng lồ, vận chuyển từ rừng
xuống đồng bằng, rồi chẻ làm đôi, đục thành máng
như cái thuyền, rồi mài dũa để khi lắp vào khít đến
mức nước khơng ngấm qua được là cả một q trình
tốn rất nhiều cơng sức. Chỉ có những cư dân của xã


hội no đủ, có thừa thãi thời gian, mới làm được
những chiếc quan tài như thế. Khi người chết được

đặt vào quan tài, tấm thiên đậy lại, người ta tiếp tục
dùng chất kết dính bơi kín, rồi đóng mộng thật khít,
tạo ra mơi trường yếm khí, nên mới bảo quản được
xác

lâu

dài

dưới

lịng

đất.

Ngồi việc làm quan tài cầu kỳ, thì việc “bảo quản”
xác chết cũng rất kỳ công. Xác chết trong ngôi mộ
thuyền mà ông khai quật được bọc bởi 40 lớp vải, rồi
đến lớp cói. Mỗi lớp vải lại được bồi một lớp hợp
chất kết dính như keo. Lớp vải, cói và lớp bồi đã tạo
ra vỏ bọc xung quanh xác chết cứng, chắc chắn, yếm
khí, chẳng khác gì các xác ướp Ai Cập. TS. Nguyễn
Việt tin rằng, nếu những xác chết này, cùng quan tài
bằng thân cây được đặt trong mơi trường khơ ráo,
yếm khí như trong các kim tự tháp, thì các xác chết
cũng

sẽ

được

bảo

quản

rất

tốt.


Theo TS. Nguyễn Việt, ngồi vùng Động Xá, thì
nhiều vùng khác ở Đồng bằng Sơng Hồng, lịng đất
vẫn bảo quản tốt mộ thuyền. Qua các cuộc nghiên
cứu mộ thuyền, TS. Nguyễn Việt có thể dựng lại hình
ảnh của xã hội Đơng Sơn cách nay từ 2-3.000 năm.
Khi đó, đang diễn ra quá trình tiến biển. Lớp phù sa
phủ mặt đất dày chừng 10cm (hiện giờ phù sa đã dày
70cm). Người Đông Sơn từ các vùng núi tiến xuống,
chỉ cần rắc hạt lúa xuống đất là có ăn. Thời đó, trình
độ canh tác lúa nước đã đạt tới đỉnh cao, nghề trồng
lúa đã rất hồn thiện. Những chiếc mộ thuyền chính
là cánh cửa để tìm hiểu về xã hội Đơng Sơn thời xưa,
xã hội mà chúng ta ngày nay có rất ít thông tin và sự
hiểu biết. Phát hiện này cho phép khẳng định tổ tiên
trực tiếp của người Việt Nam là những người đã sáng
tạo

ra

nền

văn

hóa

Đơng

Sơn.

Cũng qua những hiện vật bằng đồng tìm được trong
mộ thuyền Đơng Sơn, đặc biệt là những chiếc trống


đồng, có thể khẳng định rằng, kỹ thuật, mỹ thuật đúc
đồng, cũng như văn hóa của người Việt thời Đơng
Sơn đã đạt trình độ khá cao, khơng kém gì những nền
văn

minh

đương

thời

trong

khu

vực.

“Qua những chứng cứ tìm được từ mộ thuyền, chúng
ta có thể tự tin tự hào về tổ tiên mình, là những người
thông minh, sáng tạo, đầy tài hoa, chứ khơng phải là
một bộ lạc ngun thủy, đóng khố, sống trong hang
đá, đàn ông chỉ biết đi săn, đàn bà chỉ biết hái lượm,
trong những câu chuyện cổ tích” – ơng Tăng Bá
Hồnh

rưng

rưng

tự

hào

nói

như

vậy.

Theo VTCNews

nhungbui279