700 năm gốm Bát Tràng

700 năm gốm Bát Tràng


Trong một chuyến tham quan miền Bắc, tơi có cuộc hành
trình ngược đê sơng Hồng, tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp
tuyệt mỹ của nghệ thuật gốm sứ ở làng gốm Bát Tràng, một
địa danh đã bay xa đến tận mọi nơi trên khắp thế giới. Bát
Tràng gồm hai thôn Bát Tràng và Giang Cao thuộc H. Gia
Lâm, Hà Nội. Chợ gốm là điểm đầu tiên dừng chân của bất
cứ ai nao nức tìm đến để chiêm nghiệm vẻ đẹp của gốm...

Chuyện kể, 700 năm trước, một số người dân ở làng Bố Bát,
n Mơ, Ninh Bình đã theo chân vua Lý Công Uẩn khi ông
dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long. Những hộ dân này định cư
tại vùng đất sét bồi trắng mịn ven sông Hồng cách Hà Nội
hơn 10km để lập nghiệp. Người dân bắt đầu lập nên một
phường làm gốm. Khi khởi đầu chỉ là làm gạch và các vật
dụng gốm đơn giản, sau lần lần tinh hoa tụ lại, gốm Bát
Tràng từ đó trở thành vật phẩm vô cùng quý giá cho khách
phương xa chọn mua làm quà tặng... Bước chân vào chợ gốm
Bát Tràng đã thấy muôn vẻ đẹp của gốm, mà không thể nào


khơng dừng bước, nhìn ngắm, và chắc chắn sẽ phải mua một
vài món làm kỷ niệm. Ngay cổng ra vào chợ gốm là những
gian hàng tô tượng. Không chỉ trẻ em, mà cả người lớn vẫn
có thể thoải mái chọn một bức tượng phù hợp cho mình, màu
vẽ để sẵn, cứ thế mà tạo màu cho bức tượng theo ý mình.
Bức tượng sau khi trở thành tác phẩm cá nhân sẽ được chủ
cửa hàng gói lại cẩn thận giao cho khách. Một thú vị khác
chính là vào khu vực học làm gốm ngay bãi giữ xe. Đất sét

nhồi sẵn, bên những bàn xoay, các nghệ nhân hướng dẫn cho
khách du lịch cách tạo hình sản phẩm gốm. Việc tơ tượng và
nặn gốm chủ yếu là giải trí và thử nét tài hoa của khách,
nhiều người có thể lang thang trong hàng ngàn đồ gốm từ
loại to như các độc bình, có cái cao tới 2 mét đến những vật
nhỏ như ly, tách và các con thú xinh xinh để khám phá vẻ
đẹp. Đó là những chiếc lọ cắm hoa, trang trí trong phịng làm
việc, bình men sứ hài hịa màu sắc mà chỉ cần nhìn thơi cũng
đã muốn sở hữu ngay. Cũng có thể mua đủ loại tượng từ chú
Tễu cho tới tượng Phật, tượng ngư ông để làm một bộ sưu


tập cho chuyến đi. Những bộ bình pha trà cách điệu, đa dạng
giá chỉ hơn một trăm ngàn thu hút khách hơn cả. Trước chợ
gốm có những hàng ăn chỉ bán đến 6 giờ chiều, chủ yếu phục
vụ khách với các món ăn cũng rất Bát Tràng. Đó là để lị nấu
than khói bay nghi ngút, bán món ăn rất riêng là bánh giị,
trứng luộc, bắp nướng, xúc xích nướng. Dừng chân ở những
quán liêu xiêu ấy ăn món ngon của chợ gốm rồi lại tiếp tục
đến làng gốm.

Một gian hàng gốm Bát Tràng

Làng gốm cách chợ gốm khoảng 700 mét. Sau một thời gian


im ắng do khơng có thị trường, đến năm 1986 làng gốm Bát
Tràng phát triển mạnh. Khác là hiện nay gốm được nung
bằng bếp gas hoặc bằng than đá chứ khơng nung bằng lị củi
như xưa. Con đường vào làng gốm rất nhỏ, giống như đi vào

một con hẻm cứ nhỏ lần, nhiều chỗ chỉ vừa vặn cho một
người lách qua cứ loanh quanh như trong một trận đồ. Chính
vì sự thâm u, nhiều ngõ ngách ấy đã tạo ra cho làng gốm nét
độc đáo, bí ẩn riêng. Cũng bởi làng có nhiều ngã rẽ, nên nếu
khơng tinh ý quan sát, bạn dễ dàng bị lạc đường. Trên con
đường vào làng gốm thỉnh thoảng ta bắt gặp những bức
tường dán mẫu bùn trộn than đá giống như mặt nạ đập lên
trên đó phơi khơ. Ở chót vót trên cao là những tấm bảng chỉ
dẫn các nhà làm gốm. Trên những hành lang của các ngôi
nhà là các mẫu gốm mới nặn xong phơi cho ráo nắng, cũng
có thể ghé mắt vào một ngơi nhà nào đó xem tạo gốm, cũng
có thể bước chân vào bất cứ một ngôi nhà nào... để học làm
gốm. Người Bát Tràng tự hào vì thương hiệu gốm của mình,


họ cũng rất rộng lòng mời khách vào nhà, sự hiếu khách ấy
giúp cho tiếng lành đồn xa.

Du khách thích thú với các tác phẩm gốm do mình tơ màu

Đi hết những con đường nho nhỏ là tới Đình làng gốm. Đình
được xây dựng từ 300 năm trước. Năm 2005, đình được Bộ
Văn hóa-Thơng tin cấp bằng Di tích văn hóa kiến trúc nghệ
thuật, đình hiện vẫn giữ ngun khơng gian, kiến trúc cổ xưa
như ban đầu. Đình có hàng cột gỗ lim vững chãi, nơi đây còn
giữ hơn 50 đạo sắc phong cho Thành Hoàng qua các đời vua,
chúa. Đình có cổng hướng ra sơng Hồng, có cả một khoảng


sân xi- măng rất rộng và bậc cấp xuống bờ sơng, có ghế đá

cho khách dừng chân ngắm cảnh.

Hành trình đến làng gốm kết thúc khi ngồi ở trước đình làng,
ngắm nhìn sơng Hồng đang cuộn nước. Đi qua 700 năm, Bát
Tràng vẫn miệt mài tạo ra những tuyệt tác gốm, mang dấu ấn
Việt đến khắp mọi miền trên thế giới.