SKKN vai trò của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa bạo lực học đường ở trường THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH

---------------------

Sáng kiến kinh nghiệm:

Vai trị của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp
góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa bạo lực học đường
ở trường THPT

Năm học: 2019 – 2020


MỤC LỤC

Trang

Phần I: Mở đầu………………………………………………..……………...

2

1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………………….

2

2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………………

2

3. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………………..

3

4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu....................……………….…………….

3

5. Phạm vi nghiên cứu …………….…………………………………………..

3

6. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………….

3

7. Giả thuyết khoa học………………………………………………………….

4

8. Đóng góp của đề …………………………………………………………….

4

Phần II: Nội dung………………..…………………………………………...

5

1. Cơ sở khoa học………………………………………………………………

5

1.1. Cơ sở lý luận……………………………………………………………….

5

1.2. Cơ sở thực tiễn…………………………………………………………….

7

1.3. Nguyên nhân của hiện tượng bạo lực học đường hiện nay…….…………

10

1. 4. Hậu quả của bạo lực học đường………..………………………………………..

11

2. Vai trò của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp góp phần nâng
cao hiệu quả phịng ngừa BLHĐ ở trường THPT…………………………………..
2.1. Tổ tư vấn với vai trò tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh là giải pháp có
tính bền vững, lâu dài trong cơng tác phịng chống bạo lực học đường…………
2.2. Tổ tư vấn tâm lý với vai trị phối hợp với gia đình học sinh………………...
2.3. Tổ tư vấn với vai trò tham vấn nhà trường và phối hợp với các tổ chức, cá nhân
trong nhà trường trong việc phòng ngừa bạo lực học đường………………………..
2.4. Tổ tư vấn với vai trò đầu tàu trong tổ chức các hoạt động, nhất là các hoạt
động vui chơi………………………………………………………………………..
2.5. Tổ tư vấn với vai trò là nhà tâm lý học……………………………………….
3. Kết quả đạt được ………………………………………………………………...
Phần III: Kết luận và kiến nghị đề xuất……………………………………..…
1. Kết Luận ……………………………………………………………………
2. Kiến nghị đề xuất……………………………………………………………

12

12
19
19
20
20
21
23


Phần I: Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm gần đây vấn đề bạo lực học đường đang được dư luận rất quan
tâm và được coi là một hiện tượng xã hội đã đến mức nguy hiểm và nghiêm trọng. Có
rất nhiều cuộc hội thảo chuyên đề về phòng chống bạo lực trong trường học để đưa ra
những biện pháp nhằm giải quyết hiện tượng bạo lực trong học sinh. Năm học 2019 –
2020, Bộ Giáo dục xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách nhất
cần thực hiện và Bộ đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn ngành giáo dục vào ngày
17/04/2019 để quán triệt sâu sắc về vấn đề an toàn trường học và phịng chống bạo lực
học đường. Có ý kiến cho rằng “Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn tới hiện
tượng trên đó chính là tình trạng nặng về dạy chữ, nhẹ về dạy người làm giảm hiệu quả
của việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, chưa quan tâm đầy đủ và huy động
các nguồn lực cần thiết cho công tác giáo dục đạo đức học sinh”. Việc giáo dục đạo đức,
nhân cách, kỹ năng sống cho học sinh là việc làm thường xuyên và cần phải thực hiện
bằng nhiều kênh khác nhau. Tuy nhiên, trong nhà trường vấn đề tu dưỡng đạo đức cho
học sinh là trách nhiệm của các thầy cô giáo, không thể phủ nhận vai trị của tổ chức
Đồn thanh niên và đặc biệt vai trò của tổ tư vấn tâm lý trong việc hình thành nhân
cách của học sinh. Với thực trạng bạo lực học đường hiện nay, nhà trường cần phải làm

gì để ngăn chặn và giúp học sinh phát triển nhân cách trở thành những con người lao
động sáng tạo, làm chủ bản thân, làm chủ đất nước.
Từ những thực trạng trên, cùng với thực tế bản thân đã trải nghiệm qua lớp bồi
dưỡng nghiệp vụ công tác tư vấn Tâm lý do sở giáo dục đào tạo triển khai đồng thời tiến


hành ứng dụng một cách có hiệu quả trong cơng tác tư vấn tâm lý tại đơn vị năm học
qua tơi chọn đề tài: “Vai trị của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải
pháp góp phần nâng cao hiệu quả phòng ngừa bạo l ực học đường ở tr ường THPT ”
làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài nhằm phục vụ cho quá trình giáo dục nhân cách và định hướng
phát triển năng lực, phẩm chất HS, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước, sự
phát triển của thực tiễn; cung cấp một số giải pháp, cách làm hay cho các đồng nghiệp
tham khảo về vai trò của công tác tư vấn tâm lý trong trường học trong phòng chống bạo
lực học đường
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Chỉ ra cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đề tài cần nghiên cứu. Làm rõ một số
giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng
sống cho HS. Đánh giá kết quả những năng lực, phẩm chất, kỹ năng sống HS đạt được
thơng qua các mơ hình, diễn đàn, hoạt động của tư vấn tâm lý đã thực hiện.
4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể
Các mơ hình, chương trình hoạt động tư vấn tâm lý trong trường học thực hiện
Nghị quyết 29 –NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI; chỉ thị 2268/CTBGDĐT ngày 08/8/2019 của Bộ giáo dục và đào tạo, công văn số 1324/SGDĐT - CTTT


ngày 08/9/2018 của Sở GD&ĐT Hà Tĩnh về việc hướng dẫn cơng tác tư vấn tâm lí cho
học sinh trường phổ thông từ năm học 2018 – 2019.
4.2. Đối tượng

Quá trình tổ chức các diễn đàn, câu lạc bộ, mơ hình hoạt động tư vấn tâm lý theo
hướng rèn luyện kỹ năng cho HS trường THPT nơi tôi công tác.
5. Phạm vi nghiên cứu
Trong đề tài này chúng tôi chỉ dừng lại nghiên cứu việc phát triển phẩm chất, năng
lực và rèn luyện kỹ năng cho HS tại trường THPT tôi đang công tác ở tỉnh Hà Tĩnh thông
qua tổ chức các buổi nói chuyện chun đề, ngoại khóa, mơ hình, giải pháp…
6. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu các văn bản và chỉ thị của Đảng, nhà nước, bộ, sở ban ngành có liên
quan đến đề tài.
Phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp điều tra khảo sát; phương pháp
quan sát; phương pháp sưu tầm; phương pháp so sánh; phương pháp khái qt hóa.
Sử dụng tốn thống kê để xử lí số liệu thực nghiệm sư phạm
7. Giả thuyết khoa học
Tư vấn tâm lý cho học sinh trung học phổ thơng với một số giải pháp mới, mơ hình
hoạt động đáp ứng yêu cầu về phát triển phẩm chất, năng lực và kĩ năng cho học sinh
trong thời đại mới đặc biệt là phòng chống bạo lực học đường.


8. Đóng góp mới của đề tài
8.1. Về mặt lí luận
Đề tài đã đề xuất và tiếp cận một số giải pháp mới và cách làm mang lại hiệu quả
trong cơng tác tư vấn tâm lý nhằm phịng chống bạo lực học đường ở trường THPT
8.2. Về mặt thực tiễn
Thực hiện tốt công tác tư vấn tâm lý học đường có vai trị hết sức quan trọng trong
việc duy trì và ổn định tình trạng tâm lý của học sinh, giúp các em tư duy, suy nghĩ và
nhìn nhận vấn đề xung quanh một cách đúng đắn. Nếu làm tốt cơng tác tư vấn học đường
sẽ hạn chế tình trạng bạo lực học đường, học sinh hư hỏng, quậy phá, bỏ học, trầm
cảm..... ngăn chặn kịp thời tình trạng bạo lực học đường đã và đang gây ra nỗi lo của phụ
huynh, học sinh và toàn xã hội; giúp học sinh định hướng tâm lý, tư tưởng, hình thành
nhân cách đúng đắn và trở thành công dân tốt cho xã hội.

Đưa ra được các giải pháp tổ chức, quản lý các chương trình, mơ hình hoạt động tư
vấn tâm lý mang tính đổi mới, sáng tạo nhằm phát triển năng lực, phẩm chất và rèn luyện
kỹ năng cho HS góp phần phòng chống bạo lực học đường


Phần II: Nội dung
1. Cơ sở khoa học
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Một số khái niệm
a. Tư vấn tâm lý học đường (School Counseling - tư vấn học đường – TVHĐ) là một
tiến trình giúp đỡ sinh viên học sinh, các vị phụ huynh hoặc thầy cơ giáo, tự tìm hiểu
mình, biết được những đặc điểm tính cách, những năng lực tiềm ẩn và những hành vi của
họ đã ảnh hưởng đến những người khác như thế nào. Đồng thời giúp họ chọn cách giải
quyết vấn đề tối ưu trong chiến lược định hướng phát triển của những người này khi có
nhu cầu. Tư vấn viên trường học được đánh giá chuyên nghiệp hay không qua mối quan
hệ tư vấn tâm lý mà nhà tư vấn tạo được với học sinh, phụ huynh và quý thầy cô trong
nhà trường, từ đó góp phần làm tốt hoạt động giáo dục học sinh và mối quan hệ giữa ba
môi trường giáo dục gia đình học đường và xã hội .
b. Bạo lực học đường là những hành vi thô bạo, ngang ngược, bất chấp công lý, đạo
lý, xúc phạm trấn áp người khác gây nên những tổn thương về tinh thần và thể xác diễn ra
trong phạm vi trường học.
Bạo lực học đường bao gồm các hành vi bạo lực về thể chất, gồm đánh nhau giữa các học
sinh hoặc các hình phạt thể chất của nhà trường; bạo lực tinh thần, bao gồm cả việc tấn


cơng bằng lời nói; bạo lực tình dục, bao gồm hiếp dâm và quấy rối tình dục; các dạng bắt
nạt bạn học; và mang vũ khí đến trường.
1.1.2. Các dấu hiệu nhận biết bạo lực học đường
Bạo lực học đường được biểu hiện dưới nhiều góc độ khác nhau. Bạo lực về thể
chất, vật chất, tinh thần, ngôn ngữ, xâm hại tình dục giữa học sinh, nhóm học sinh trong

và ngoài trường với nhau, giữa giáo viên với giáo viên hay giữa thầy cô, nhân viên nhà
trường với học sinh và ngược lại.
Nạn nhân bị bạo lực học đường thường có xu hướng giữ im lặng vì bị đe dọa, lo
lắng tiếp tục bị đánh. Sau khi nghiên cứu nhiều nguồn tài liệu, kết hợp với thực tiễn làm
công tác tư vấn tâm lý tôi liệt kê những dấu hiệu nhận biết trẻ đang là nạn nhân của bạo
lực học đường như sau:
a. Tâm lý bất thường
Nếu bố mẹ để ý thấy con càng ngày càng thích tách biệt với mọi người, khơng
thích giao du, tiếp xúc với ai, khơng muốn tham gia các hoạt động chung của gia đình, thì
đây cũng là dấu hiệu nghi ngờ con có thể bị bạn bạo hành.
b. Xuất hiện vết thương trên người
Khi con đi học về, ngoài hỏi về việc học hành và điểm số của con, bố mẹ cũng nên
quan sát trên người con có xuất hiện vết thương nào khơng, quần áo có dấu hiệu bị rách,
cắt hay khơng. Ngồi ra những vật dụng của con có bị làm hỏng, bị mất hay không. Khi
con thường xuyên kêu ca rằng con bị đau đầu, đau bụng hoặc gặp các vấn đề về sức khỏe


khác, hãy cho con đi khám ngay vì rất có thể con đã là nạn nhân của bạo lực học đường
trong một thời gian dài mà bố mẹ không hề hay biết.
c. Sợ hãi mạng xã hội
Ngày nay, việc bắt nạt khơng chỉ diễn ra ở ngồi đời thực mà còn trên mạng xã hội,
biểu hiện bằng những lời lẽ xúc phạm, chế giễu hay nhục mạ. Tất nhiên, tôn trọng quyền
riêng tư là điều tốt, nhưng cha mẹ cũng không nên quá thờ ơ với cuộc sống của những
người trẻ trên mạng xã hội để có thể phát hiện những mối nguy cơ tiềm ẩn một cách
nhanh nhất.
d. Đồ dùng học tập bị mất hoặc làm hỏng
Đây cũng là chuyện bình thường khi đi học. Nếu tần suất diễn ra việc này quá
thường xuyên, cộng thêm thái độ mập mờ của đứa trẻ khi được hỏi thì khơng hề bình
thường chút nào.
e. Bỗng nhiên mất bạn bè và lảng tránh xã hội

Nếu một đứa trẻ hòa đồng bỗng nhiên chỉ ru rú trong nhà, khơng cịn đi chơi hay
thậm chí nhắc đến bạn bè như trước, rất có thể là một "báo động đỏ" mà phụ huynh cần để
tâm.
g. Có hành vi tự hủy hoại bản thân
Trốn khỏi nhà, tự làm bản thân bị thương hay thậm chí là đề cập đến việc tự sát có
thể là những dấu hiệu của một đứa trẻ đang bị bắt nạt mà những người xung quanh không
bao giờ nên bỏ qua.


h. Khó ngủ, thường xuyên gặp ác mộng
Việc một đứa trẻ thức khuya vào buổi tối có thể là do mải mê lướt mạng xã hội
hoặc giải quyết bài tập về nhà. Tuy nhiên, nếu chúng thực sự gặp vấn đề về giấc ngủ,
người hay mệt mỏi, rất có thể là do áp lực, căng thẳng từ việc bị bắt nạt.
i. Thường xuyên giả bệnh
Với nhiều đứa trẻ nghịch ngợm, việc giả bệnh để được nghỉ ở nhà xem phim hoặc
chơi điện tử là chuyện không hiếm. Tuy nhiên, những cơn đau đầu, đau bụng hay ốm giả
thường xuyên có thể cho thấy một đứa trẻ đang cảm thấy lo lắng, sợ hãi khi đến trường
nên tìm cách trốn tránh.
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Tình trạng bạo lực học đường hiện nay
Theo báo cáo của Liên Hợp quốc, mỗi năm trên thế giới có khoảng 6 triệu em trai
và 4 triệu em gái trực tiếp liên quan đến bạo lực học đường và con số này đang ngày một
tăng cao trên khắp cả nước ở tất cả những lớp học và cấp học khác nhau.
Theo báo cáo sơ bộ khoảng tháng 5/2018 của các cơ quan công an tại 63 tỉnh thành
trên cả nước thì từ năm 2010 đến nay đã có hơn 7.000 học sinh tham gia vào các sự việc
đánh nhau, lôi kéo dọa đánh bạn và bị kỷ luật.
Theo số liệu từ Bộ GD&ĐT, trong một năm học, mỗi ngày xảy ra 5 vụ việc học
sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học. Cũng theo thống kê của Bộ GD&ĐT, cứ
khoảng trên 5.200 học sinh (HS) thì có một vụ đánh nhau; cứ hơn 11.000 HS thì có một
em bị buộc thơi học vì đánh nhau; cứ 9 trường thì có một trường có học sinh đánh nhau.

Tại Hà Tĩnh, bạo lực học đường cũng đã xảy ra nhiều vụ việc học sinh đánh nhau gây
nhiều lo lắng cho phụ huynh học sinh. Tháng 6/2018, một nhóm học sinh tụ tập ở khu vực
căn nhà gỗ của người dân để hoang thuộc địa phận xóm 4, xã Phúc Đồng, Hương Khê
(Hà Tĩnh), sau đó dùng dao, ống típ, gậy, đuổi đánh một số học sinh Trường THPT Hàm
Nghi.
Trước đó khơng lâu, do mâu thuẫn từ trước trên Facebook, hai nữ sinh một trường
THPT tại huyện Đức Thọ đã đánh một nữ sinh cùng trường. Video vụ học sinh đánh nhau
này được tung lên mạng xã hội đã khiến học sinh khơng khỏi bức xúc vì vấn nạn bạo lực
học đường.
Sáng ngày 10/4/2019, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng giao nhiệm vụ cho
ngành công an tăng cường phối hợp với Sở GD&ĐT, các địa phương, kịp thời phối hợp
xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật và bạo lực học đường trong thanh thiếu
niên, học sinh.
Đáng nói, những sự vụ bạo lực học đường xảy ra không chỉ ở các học sinh nam mà
thực tế lại có nhiều vụ học sinh nữ đánh nhau hội đồng hậu quả rất nghiêm trọng. Lý do
rất vu vơ như “nhìn đểu”, xinh hơn bạn, người mới đến, học giỏi, khơng giúp đỡ bạn làm
bài… Cách xử lý thì bằng đủ vật dụng từ giày dép, guốc, cặp sách, ghế ngồi, dây lưng,…
Điều lo ngại hơn cả là sự thờ ơ của các em, khi chỉ xúm xùm vào quay phim và chụp ảnh
bạn tung lên mạng.
1.2.2. Số liệu điều tra về bạo lực học đường
Khảo sát một số trường phổ thông trên địa bàn tôi đang công tác cho thấy một số
đặc điểm của về tình trạng BLHĐ như sau:


a. Về độ tuổi đối tượng tham gia BLHĐ
Độ tuổi đối tượng tham gia đánh nhau từ 06 -10 tuổi chiếm 07%; từ 11- 14 tuổi
chiếm 45%; từ 15 - 18 tuổi chiếm 48%. Như vậy, đối tượng tham gia đánh nhau phần lớn
học sinh cuối cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. Đây là lứa tưổi mà sinh lý các

em có nhiều biến đổi, suy nghĩ bồng bột, thích tự mình giải quyết các mâu thuẫn, dễ bị
bạn bè rủ rê lơi kéo.
b. Về hình thức tổ chức
Trước đây bạo lực học đường chỉ xảy ra bình thường với các hình thức đơn giản
như các hành động chửi bới hay xúc phạm lăng mạ, xỉ nhục hoặc chà đạp nhân phẩm, làm
tổn thương về mặt tinh thần con người bằng những lời nói. Đa số các vụ đánh nhau đều có
tổ chức nhóm (đánh hội đồng). Một số em trong nhóm cịn sử dụng điện thoại di động để
ghi hình vụ hành hung, sau đó đăng tải lên mạng Internet để làm nhục nạn nhân và để
khoe thành tích của mình. Điều này cho thấy, BLHĐ khơng chỉ là chuyện của mỗi học
sinh, mà có tính chất lây lan theo nhóm bạn, đa số học sinh coi sự việc đánh nhau bình
thường.
c. Về cơng cụ phương tiện sử dụng trong BLHĐ
Trước đây, BLHĐ thường sử dụng công cụ đánh đập tra tấn trực tiếp lên thân thể
khiến sức khỏe bị tổn hại qua các hành động: Đấm, đá hoặc gậy gộc. Nhưng BLHĐ hiện
nay lại táo bạo hơn nhiều với những hung khí như dao, kéo khiến khả năng thương tích
lớn hơn gây ra xây xát, chảy máu, tinh thần hoảng loạn, chấn động tâm lý…
d. Về giới tính


Nam giới chiếm 74%; Nữ giới chiếm 36%. Có khoảng hơn một nửa số em nữ khi
được hỏi về vấn đề này thì thừa nhận là đã từng có hành vi đánh nhau với các bạn khác ở
các mức độ khác nhau.
e. Về hậu quả
Trong số các vụ BLHĐ đã từng có hành vi hành hung người khác, hậu quả của vụ
bạo lực thường gây nên tổn thương về tinh thần và thể chất, làm mất thiện cảm của mọi
người đối với các em. Có gần 1/4 cho rằng, hành vi bạo lực khơng gây ra hậu quả gì.
Các vụ liên quan đến BLHĐ xẩy ra nhiều lú do khác nhau như: Khơng ưa nên đánh
(24%); bị khiêu khích nên đánh (16%); đánh vì lý do tình cảm (13,3%); Người khác nhờ
đánh (20%) và chẳng có lý do gì cũng đánh (12%).
Trước tình hình BLHĐ gây quan ngại trong đời sống xã hội, các bậc pphuj huynh

có những cách bày tỏ thái độ khác nhau. Phần lớn phụ huynh hành động bằng cách “quát
mắng và xử lý nóng như đánh, tát, qt mắng nhằm răn đe và có khơng quan tâm đến
hành vi đánh nhau của con. trường hợp cha mẹ khuyên bảo nhẹ nhàng như yêu cầu phải
“xin lỗi bạn” còn ở mức hạn chế.
Trước thực trạng BLHĐ như hiện nay, một số giáo viên chủ nhiệm lớp khi được
hỏi về vấn đề này thì biện hộ cho rằng, chỉ quản lý về mặt sĩ số, học tập, vấn đề đạo đức,
lối sống thuộc về giáo viên dạy Giáo dục Công dân và cha mẹ học sinh. Mộ số giáo viên
khác lại có quan điểm họ chỉ đảm nhiệm việc truyền đạt nội dung kiến thức cho học sinh
là chính, việc nắm tư tưởng, giáo dục tình cảm của học sinh thuộc về giáo viên chủ nhiệm
lớp.
1.3. Nguyên nhân của hiện tượng bạo lực học đường hiện nay
1.3.1. Nguyên nhân từ học sinh


Những học sinh có biến chứng tâm lý khác thường như bị tăng động, tâm thần
nhẹ, có nhịp tim chậm, tỉ lệ lưu thơng máu khơng đều, dễ bị kích động và thích các yếu tố
kích động. Những học sinh có IQ thấp, khuyết tật khả năng xử lý thơng tin trí lực giảm
sút, học lực kém, thất bại trong chuyện học hành, kiềm chế kém, dễ căng thẳng về xúc
cảm có thái độ bất cẩn và hiếu thắng, thái độ chống đối mọi người xung quanh, thích hành
vi bạo lực. Học sinh có tiền sử sử dụng ma túy đá, rượu, thuốc lá hay các chất kích
thích…
Bạo lực học đường hiện nay dễ xảy ra ở học sinh lứa tuổi dậy thì khiến các em
phát triển mạnh về thể chất, hưng phấn cao, khả năng kiềm chế kém, cái tôi cá nhân cao
nên sẽ không chịu khuất phục ai, dễ dàng ra tay xử lý bạn khi không vừa ý.
Ngun nhân thì có nhiều nhưng cơ bản nhất là bản thân mỗi người chưa kìm nén được
cảm xúc nhất thời của mình kéo theo dây chuyền làm ảnh hưởng chung đến ngành giáo
dục. Từ học sinh đánh hội đồng nhau, học sinh bóp cổ cơ giáo, thầy giáo bị đánh gãy
xương mũi cho đến các sự vụ nghiêm trọng khác.
1.3.2. Nguyên nhân gia đình
Do sự giáo dục chưa sâu sát của cha mẹ, xã hội xô bồ phụ huynh lại ít quan tâm tới

con cái, cha mẹ thường nặng lời quát tháo con, xả stress bằng bạo hành gia đình. Trẻ em
dễ học theo tính xấu của người lớn, khi đang trong giai đoạn hình thành nhân cách thì chỉ
cần một tác động xấu từ gia đình và xã hội cũng có thể gây ra các tổn thương khó chữa
lành, từ đó hình thành nhân cách méo mó về giá trị sống. Sự ảnh hưởng của mơi trường
gia đình đối với mỗi cá nhân là vô cùng lớn, gia đình bất hịa, ly dị, anh em đâm chém
nhau là tấm gương khơng tốt cho con cái, từ đó khiến các em lớn lên trong sợ hãi và dẫn


tới trầm cảm, có hành động ngơng cuồng, quậy phá, hư hỏng,… Gia đình được coi là
ngun nhân chính gây ra bạo lực học đường ở Việt Nam.
1.3.3. Nguyên nhân trong nhà trường
Nhà trường hiện nay coi trọng thành tích hơn là giáo dục nhân cách, nhà trường
quá chú trọng việc nhồi nhét kiến thức mà quên đi việc “Tôn sư trọng đạo”, “Tiên học lễ
hậu học văn” . Không những thế, kỷ cương nề nếp cũng lỏng lẻo, nhiều thầy cơ khơng
cịn là tấm gương cho học sinh noi theo dẫn tới tình trạng học sinh mất phương hướng,
hành động sai trái.
Nhà trường ít quan tâm đến học sinh, giáo viên chủ nhiệm cũng khơng có nhiều
thời gian để quan tâm đến mỗi cá nhân nên bạo lực học đường ngày càng diễn ra một
nhiều. Những em học sinh cá biệt cũng bị giáo viên và bạn bè xung quanh kì thị nên các
em càng trở nên bất mãn và bng xi chuyện học hành lao theo các trị chơi vô bổ. Đây
cũng được xem là nguyên nhân cơ bản nhất tạo nên thực trạng bạo lực học đường hiện
nay.
1.3.4. Nguyên nhân xã hội
Nguyên nhân xã hội chính là do ảnh hưởng từ những môi trường xung quanh như
bạo lực phim ảnh, sách báo, game, đồ chơi có tính bạo lực trên mạng xã hội. Mạng
Internet có tới 77% là trị chơi là đánh nhau, giết người, mang tính bạo lực cao các em
không tránh được những ảnh hưởng xấu của các hình ảnh bạo lực. Tuổi trẻ thường có tính
bắt chước và thử nghiệm việc các em làm theo những hình ảnh, hình tượng đó là hồn
tồn dể hiểu.
Các ấn phẩm báo chí, sách, truyện tranh, video clip, hình ảnh mang tính bạo lực cũng góp

phần hình thành nhu cầu bạo lực của trẻ em Việt Nam.


1. 4. Hậu quả của bạo lực học đường
Tại Việt Nam, bạo lực học đường đã trở thành mối quan tâm của rất nhiều gia đình,
các nhà trường và là nỗi trăn trở của toàn xã hội bởi hậu quả nghiêm trọng mà nó gây ra.
Sau đây tơi xét bạo hậu quả của BLHĐ ảnh hưởng đến các đối tượng sau
1.4.1. Ảnh hưởng đến bản thân học sinh
Cả nạn nhân lẫn kẻ thực hiện hành vi bạo lực đều có hậu quả khơng hay. Trong
nhiều vụ bạo lực được nói tới, khơng ít những vụ bạo lực đã gây ra những hậu quả nghiêm
trọng về mặt thể xác. Nhẹ nhàng có thể là những vết bầm tím nhưng cũng có thể là những
thương tích nặng phải vào bệnh viện điều trị. Tồi tệ hơn khi khơng ít vụ bạo lực đã cướp đi
sinh mạng của những học sinh vô tội để lại sự thiệt thịi, đau đớn khơng chỉ về mặt thể xác
mà cả tinh thần cho học sinh và gia đình.
Những đứa trẻ bị bạo lực, nhất là bạo lực về tinh thần, bạo lực ngôn ngữ thường
cảm thấy bị tổn thương, chán nản, lo âu, cô đơn, suy sụp… Sự sợ hãi hoặc nỗi ám ảnh làm
thế nào để đối phó những kẻ bắt nạt có thể khiến trẻ bị stress. Thậm chí, tình trạng này có
thể kéo dài suốt cuộc đời. Các em khơng dám ra ngồi chơi hoặc đến trường, không thể
tập trung vào học hành.
Nghiêm trọng hơn là hậu quả của những hành vi bạo lực tình dục. Khơng chỉ tổn
thương về thể chất, mà tổn thương tinh thần cũng rất khó khắc phục. Khủng hoảng tâm lý,
suy sụp tinh thần, hoảng loạn, có xu hướng muốn tự tử, nhận thức lệch lạc về giới tính, ác
cảm về vấn đề tình bạn – tình u hay nhận thức sai lầm về cuộc sống, muốn trả thù đời
hoặc đi tìm sự quên lãng trong những tệ nạn khác là hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tổn hại
từ bạo lực tình dục ảnh hưởng lâu dài, dai dẳng, mà khi tuổi cịn nhỏ, các em chưa hình


dung được hết. Đến khi lập gia đình, trưởng thành thì nỗi ám ảnh này vẫn đeo bám, gây bất
hạnh cho cuộc sống của nạn nhân.
Những hậu quả mà bạo lực học đường gây ra kể cả thể xác hay tinh thần cũng đều

trực tiếp ảnh hưởng đến công việc học tập cũng như tương lai của học sinh nếu không
được can thiệp kịp thời. Với những ảnh hưởng về mặt sức khỏe cùng với tâm lý lo lắng,
căng thẳng, sợ hãi, học sinh không thể học tập với kết quả tốt nhất có thể. Thậm chí, sự
căng thẳng q mức về mặt tâm lý có thể buộc học sinh kết thúc việc học của mình, hoặc
cũng có thể vì gây ra hành vi bạo lực mà học sinh phải nhận kỷ luật đuổi học. Từ đó,
tương lai của các em rẽ sang một bước ngoặt khác không mấy khả quan. Đặc biệt, những
đứa trẻ có hành vi bạo lực, lạm dụng quyền hành từ khi còn nhỏ, khi lớn lên có thể mắc
phải những hành vi tội ác nhiều hơn những đứa trẻ khác. Trẻ em liên lụy vào hành vi bạo
lực dù ở vai trò này hay vai trị kia cũng đều có nguy cơ lạm dụng rượu, thuốc lá, và các
loại ma túy.
1.4.2. Ảnh hưởng đến gia đình
Những hành vi bạo lực học đường của học sinh sẽ khơng thể làm cho các bậc phụ
huynh vừa lịng. Nếu con đánh nhau với bạn, bị nhà trường xử phạt, bị cha mẹ nạn nhân
lên tiếng thì cách xử lý phổ biến nhất được các bậc cha mẹ lựa chọn là chửi mắng, trách
móc, thậm chí là đánh đập con mình. Điều đó đồng nghĩa với việc họ gieo thêm vào đứa
con của mình nỗi bực tức và làm nảy sinh mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái. Khơng khí
gia đình sẽ trở nên căng thẳng hơn nếu như cha mẹ cứ đổ lỗi cho nhau về việc quản lý và
giáo dục con. Không ai chịu nhận lỗi về mình, vợ chồng nảy sinh mâu thuẫn với nhau chỉ
vì con cái. Khơng những thế nếu những hành vi bạo lực của học sinh để lại hậu quả
nghiêm trọng về mặt thể xác thì gia đình phải mất thêm một khoản tài chính lớn để giải


quyết hậu quả. Đó là chưa kể, gần đây có những vụ bạo lực học đường đã dẫn tới những
cái chết thương tâm của những em học sinh vô tội. Nỗi đau đó đối với bất cứ gia đình nào
cũng không thể bù đắp được. Trước thực trạng bạo lực học đường trở nên nghiêm trọng
thì sự lo lắng của các bậc phụ huynh càng được đẩy lên cao. Không chỉ lo lắng cho việc
học mà còn lo lắng cho sự an toàn của con cái, lo lắng cho tương lai và cả tính mạng của
con mình.
1.4.3. Ảnh hưởng đến nhà trường
Hành vi bạo lực không chỉ tác động xấu đến nạn nhân mà cịn khiến khơng khí

trường học trở nên nặng nề, căng thẳng với nỗi sợ hãi, bất an luôn bao trùm. Người lớn,
cả thầy cô lẫn cha mẹ, có khi khơng hay biết, có khi xem đó như là một phần tự nhiên của
tuổi mới lớn nên để các em tự giải quyết (trừ khi những hành vi này đi đến thái quá) mà
không biết rằng những hành vi bạo lực được lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ gây ra những tổn
thương thể chất hoặc tâm lý cho nạn nhân, và gây ảnh hưởng xấu đến mơi trường học tập
chung vì các em học sinh khơng cảm nhận được sự an tồn ngay trong chính ngơi trường
của mình. Đã có khơng ít học sinh từ chối đến trường vì sợ bị bạn bè trêu chọc, đánh đập.
Điều đó cho thấy mơi trường nhà trường khơng cịn tính lành mạnh, sự hấp dẫn và là nỗi
sợ hãi của học sinh.
Ngoài ra, những hành vi bạo lực học đường của học sinh sẽ làm ảnh hưởng đến
thành tích thi đua của lớp, của trường và ảnh hưởng đến danh tiếng của nhà trường cũng
như các thầy cô. Cũng khơng qn nói tới những hành vi bạo lực của giáo viên làm cho
môi trường giáo dục ở nhà trường mất đi tính quy phạm, uy tín, danh dự người giáo viên
bị hạ thấp và tất nhiên hiệu quả dạy học sẽ khơng thể đạt được như mong đợi. Đó là chưa


kể, những hành vi bạo lực của giáo viên có thể làm cho học sinh có cảm giác lo lắng và sợ
hãi khi đến tiết học của mình.
1.4.4. Ảnh hưởng đến xã hội
Xã hội Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu sắc của nền văn hóa Nho giáo với những lễ
nghi, phép tắc và chuẩn mực đạo đức. Chính nhờ những lễ nghi, phép tắc đó mà xã hội
ln được ổn dịnh. Những nét văn hóa ấy đã ăn sâu vào trong tâm thức của mỗi người dân
Việt với sự tôn trọng lễ nghĩa giữa cha con, anh em, thầy trò, bằng hữu. Thế nhưng, kể từ
khi đất nước chuyển hướng theo cơ chế kinh tế thị trường, cùng với đó là xu thế tồn cầu
hóa, đất nước mở cửa hội nhập thì những nét văn hóa truyền thống đã dần thay đổi.
Những chuẩn mực đạo đức quý giá ấy đã dần bị phai nhạt, thay vào đó là những nét văn
hóa hiện đại, lai căng. Sự tiếp biến văn hóa là điều không thể tránh khỏi, thế nhưng để
những nét văn hóa khơng phù hợp du nhập vào và làm lu mờ những nét văn hóa truyền
thống tốt đẹp là những điều khơng nên. Giờ đây, có những học trị ngang nhiên cãi lại
thầy, thậm chí đánh thầy ngay trên bục giảng đến mức ngất xỉu; bạn bè đánh đấm, đâm

chém nhau xảy ra khá thường xuyên. Chính những hành động ấy đã càng làm lu mờ
những nét văn hóa truyền thống của xã hội, thể hiện một sự suy đồi về mặt đạo đức và sự
sai lệch về mặt hành vi một cách đáng báo động.
Cùng với những ảnh hưởng tới văn hóa truyền thống của xã hội thì hành vi bạo lực
chốn học đường cũng đã là một phần không nhỏ làm mất trật tự xã hội. Những vụ bạo lực
học đường không chỉ xảy ra trong khuôn viên nhà trường mà phần lớn còn xảy ra ở bên
ngồi nhà trường. Những vụ bạo lực học đường có thể là giữa một học sinh với một học
sinh những cũng có thể là những hành vi “đánh hội đồng” và cả những vụ bạo lực học
đường có sự tham gia của những người ngồi, vì thế sự mất trật tự xã hội mà nó gây ra


không phải là nhỏ. Một khi những vụ bạo lực học đường diễn ra thì nó đã làm cho mơi
trường xã hội khơng cịn tính lành mạnh, nếu khơng có những biện pháp ngăn chặn thì sự
“ơ nhiễm mơi trường xã hội” này sẽ ngày càng lan rộng và ảnh hưởng đến đời sống, văn
hóa xã hội của cả một quốc gia.
Có thể thấy rằng hậu quả của hành vi bạo lực học đường đang ngày càng hiển hiện
trong đời sống tâm lý của học sinh, của gia đình, của nhà trường và xã hội, nó là hồi
chng cảnh báo cho những ai thực sự quan tâm đến thế hệ trẻ và tương lai của đất nước,
sẽ còn tốn nhiều thời gian, công sức, của cải để chúng ta giải quyết vấn nạn bạo lực học
đường. Tuy nhiên, để làm được điều đó cần phải có nhận thức đúng đắn về vấn đề bạo
lực học đường, một quyết tâm cao độ đánh tan vấn nạn bạo lực học đường, của toàn
ngành giáo dục, của các cấp liên ngành, của các lực lượng liên quan, của gia đình, nhà
trường, của giáo viên và học sinh.
2. Vai trò của tư vấn học đường trong việc tìm ra một số giải pháp góp phần
nâng cao hiệu quả phòng ngừa BLHĐ ở trường THPT
2.1. Tổ tư vấn với vai trò tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh là giải pháp
có tính bền vững, lâu dài trong cơng tác phịng chống bạo lực học đường
Bắt nguồn từ những sự việc hết sức đơn giản, chỉ cần có một chuyện xích mích nhỏ, va
chạm nhỏ với nhau trong lớp hay đơn thuần bắt nguồn từ cái nhìn bị coi là khiêu khích, bị
bạn nói xấu, tẩy chay, ức hiếp…nhưng cũng có thể dẫn đến bạo lực học đường. Có nhiều

nguyên nhân làm cho các em - chủ thể gây ra bạo lực học đường- có những hành vi bạo
lực sai trái dẫn đến tình trạng này nhưng nguyên nhân sâu xa vẫn là do nhận thức về pháp
luật, về giá trị đạo đức, kỹ năng sống của các em còn hạn chế. Tổ tư vấn có trách nhiệm


phối hợp với nhà trường, tổ chức đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo
dục để hình thành nhận thức và hành vi đúng đắn cho các em.
Ngay đầu năm học, hiệu trưởng ra quyết định thành lập ban chỉ đạo phòng chống bạo
lực học đường do hiệu trưởng làm trưởng ban, phó hiệu trưởng, bí thư Đồn, giáo viên
chủ nhiệm và ban đại diện cha mẹ học sinh làm thành viên. Thành lập tổ tư vấn tâm lý
cho học sinh do Hiệu trưởng làm trưởng ban, Bí thư đồn làm phó ban, giáo viên có
nghiệp vụ về tư vấn tâm lý và các giáo viên có kinh nhiệm làm ủy viên. Phân công trách
nhiệm cụ thể cho từng thành viên, xây dựng kế hoạch hoạt động, quy chế, nội dung làm
việc cụ thể, cơ chế phối hợp qua từng vụ việc, có tổ chức họp đánh giá rút kinh nghiệm
định kỳ hàng tháng, sơ tổng kết, rút kinh nghiệm học kỳ và cả năm.
Công tác giáo dục đạo đức học sinh được tổ chức tập trung một ngày trước khi vào
năm học do hiệu trưởng chủ trì với thành phần tham dự là tất cả học sinh và hội đồng sư
phạm và được quán triệt thảo luận một buổi tại lớp, nhắc lại trong các buổi họp liên tịch,
họp hội đồng đặc biệt là sinh hoạt một cách thường xuyên vào các tiết sinh hoạt đầu tuần,
sinh hoạt chủ nhiệm. Do đặc điểm tâm lý các em cịn nhỏ, hiểu chưa tới hoặc chóng qn
nên ban giám hiệu lựa chọn phương pháp “ mưa dầm thấm lâu” tức là thường xuyên bồi
dưỡng, giáo dục, tác động để nâng cao dần nhận thức, giúp các em điều chỉnh hành vi
theo định hướng mà mục tiêu giáo dục đặt ra.
Nội dung giáo dục đạo đức phải thật sự phong phú để hình thành những cảm xúc đạo
đức về tình bạn cho các em.Trước hết và quan trọng nhất là giáo dục về lịng nhân ái, tình
đồn kết bạn bè trong lớp, trong trường, mở rộng ra là tình cảm với tất cả bạn bè cùng
trang lứa ở trường bạn hay cộng đồng dân cư. Các em phải có tình yêu thương đùm bọc


giúp đỡ lẫn nhau nhất là khi bạn gặp khó khăn hoạn nạn. Trong mọi hoạt động, phải luôn

thân thiện, sẵn sàng thông cảm, tha thứ những khuyết điểm mà bạn mắc phải. Phải xây
dựng tình bạn trong sáng, đẹp đẽ vượt qua những giá trị vật chất tầm thường, phải lưu giữ
những kỷ niệm hồn nhiên, ngây thơ, đẹp nhất của tuổi học trò…
Bên cạnh việc rèn luyện đạo đức, phấn đấu học tốt, vâng lới thầy cô, cha mẹ, các em
cịn phải có những kỹ năng sống nhất là kỹ năng ứng xử trước tất cả các tình huống, kỹ
năng xây dựng lối sống lành mạnh trong sáng để khơng làm nảy sinh bạo lực học đường.
BGH, Đồn thanh niên và tổ tư vấn cần chú trọng nội dung này và tổ chức giáo dục rèn
luyện cho các em một cách thường xuyên.
Trước hết nhà trường chú trọng rèn luyện các kỹ năng cần thiết như:
+ Rèn luyện cho các em kỹ năng nhận thức: thông qua hệ thống các bài học, các nội
dung giáo dục giúp các em biết quý trọng và yêu thương những người thân trong gia đình,
trọng tình bạn, q thầy cơ giáo; sống khơng ích kỉ, biết tha thứ khi bạn có lỗi; biết xin lỗi
khi mình phạm lỗi; khơng q chú trọng đến điều xấu của người khác; nhìn nhận cái đẹp,
cái tốt của bạn; đặc biệt là biết cách làm hòa cũng như biết hịa giải khi các bạn cùng lớp
có vấn đề.
+ Rèn luyện cho các em các kỹ năng xã hội: kỹ năng lăng nghe, tôn trọng người
khác, làm việc nhóm, kỹ năng nói cho người khác hiểu mình, nhận biết được cảm xúc của
bạn hoặc của người khác.
+ Hình thành cho các em những kỹ năng kiểm sốt bản thân: Với kỹ năng này giáo
viên cần giúp cho học sinh làm chủ được chính mình, chế ngự stress, biết làm chủ cảm


xúc hoặc tình cảm, biết tự mình quyết định đúng cho dù là việc nhỏ. Kỹ năng này hiện
nay học sinh bị hụt hẫng và nó là ngun nhân chính dẫn đến bạo lực học đường do học
sinh hạn chế về kỹ năng sống. Ngoài ra giáo viên cần quan tâm đến việc rèn luyện kỹ
năng quản lý thời gian giải trí lành mạnh một điều khơng thể thiếu được đối với học sinh
trong thời đại tin học giúp các em hạn chế thời gian tiếp xúc với bạo lực qua phim ảnh,
internet…
+ Rèn luyện kỹ năng tự vệ: Giúp các em có ý thức bảo vệ mình như biết cách phịng
thân để khơng bị bắt nạt trong mọi trường hợp, tránh xa bạo lực người lớn để không bị

ảnh hưởng…
Ngoài ra, nhà trường cần trang bị cho các em kỹ năng ứng xử chỗ đông người:
+ Khi gặp trường hợp đánh nhau ngồi đường phố thì phải biết gọi cho 113, có người
cần cấp cứu thì gọi 115…
+ Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn: Khi có mâu thuẫn lựa chọn giải pháp an toàn, đảm
bảo sức khỏe bản thân.
+ Kỹ năng thương lượng hay từ chối: Thương lượng khi có mâu thuẫn, nhận lời, từ
chối như thế nào trước việc mời mọc, rủ rê…
+ Kỹ năng thể hiện sự cảm thông: Cảm thông trước thái độ sai trái của người khác,
cảm thơng vì nhận thức được hồn cảnh hiện tại của họ, sống bao dung độ lượng.
+ Kỹ năng hợp tác tìm kiếm sự hỗ trợ giúp đỡ: Nếu gặp khó khăn cầu cứu sự giúp đỡ
như thế nào cho đúng, cho hợp lý theo quy định của pháp luật…, có hành động thấu tình
đạt lý đạt tới giá trị nhân văn cao.


BGH trực tiếp giáo dục rèn luyện các kỹ năng cơ bản cho các em qua sinh hoạt đầu
tuần. Tổ chức tập huấn để giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn nâng cao kiến thức kinh
nghiệm để giáo dục rèn luyện các em. Chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn
giáo dục rèn luyện ở mọi nơi mọi lúc, mọi tình huống nhất là các tình huống dễ làm hoặc
đã làm nảy sinh bạo lực; tổ chức giáo dục rèn luyện tích hợp qua từng nội dung bài dạy,
qua sinh hoạt câu lạc bộ.
Ngoài ra, Tổ tư vấn phối hợp với đoàn trường tổ chức những cuộc thi tìm hiểu phịng
chống bạo lực học đường. Hiệu quả mang lại từ các cuộc thi rất cao, học sinh nhận thức
được nhiều vấn đề từ bạo lực học đường, sai đúng tốt xấu; có được nhiều kỹ năng cần
thiết để hạn chế, tránh xa.
+ Nhà trường tổ chức thi tìm hiểu trong tiết sinh hoạt đầu tuần 100% học sinh tham
gia dưới hình thức trả lời câu hỏi và giải quyết các tình huống. Một số câu hỏi và bài tập
mà trường đã tiến hành cho các em thi:
1. Bạo lực học đường là gì? Chủ thể chính gây ra bạo lực học đường là ai?
2. Những biểu hiện nào gọi là bạo lực học đường?

3. Hiệu quả của bạo lực học đường?
4. Em có suy nghĩ gì trước tình hình bạo lực học đường xảy ra như hiện nay?
5. Gây ra bạo lực học đường sẽ bị nhà trường xử lý bằng cách hình thức kỷ luật
nào?


6. Tổ chức đánh bạn gây mất trật tự nơi công cộng, xâm phạm thân thể người khác
sẽ bị pháp luật xử lý như thế nào?
7. Vào giờ ra chơi, tại sân trường, có 1 bạn học sinh B đến gây sự với học sinh A
còn chửi A nữa. nếu là A em làm gì khi gặp tình huống này?
8. Thấy hai bạn đang đánh nhau trong 15 phút đầu giờ, nếu giáo viên chủ nhiệm
chưa đến lớp em sẽ làm gì?
9. Đang đi trên đường, đột nhiên có một người lạ chặn xe em lại. Biết người đó có
ý định hành hung mình, em phải làm gì?
10. Nam thường xuyên bị một bạn trong lớp bắt nạt, đùa giỡn trịch thượng, hay
đánh mạnh vào người gây đau đớn. Bạn ấy cịn hăm nếu nói với thầy cơ thì bạn ấy không
tha. Nam không báo với thầy cô mà gọi anh ruột mình chặn đánh bạn ấy trước. Theo em
hành vi của Nam có phải là bạo lực học đường hay không? Nếu là Nam em sẽ xử sự như
thế nào cho đúng?
Các tình huống dẫn đến bạo lực xảy ra trong đơn vị được BGH hiệu giới thiệu, yêu cầu
học sinh nêu phương pháp giải quyết, qua đó nâng cao nhận thức đúng về bạo lực học
đường và rèn luyện kỹ năng đúng của các em khi quyết tình huống. Các phương pháp
giáo dục của nhà trường vừa nhẹ nhàng, vừa sâu sắc, vừa thực tế lại có tính hiệu quả cao,
đem lại nhiều sự hứng thú cho học sinh.
Để sự giáo dục có chiều sâu hơn nhà trường tạo điều kiện để tất cả học sinh có cơ
hội thể hiện thái độ của mình trước vấn nạn bạo lực bằng hình thức tổ chức thi viết bài
tự luận, thi truyền thơng. Mục đích là hình thành nhận thức đúng, đưa nó vào sâu thẳm