Bai toan Huu co 12 cach giai

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<i>Sao băng lạnh giá – Vũ Khắc Ngọc 0985052510</i>

<b>GIẢI TỐN HĨA HỌC </b>

<b> </b>

<b>VÀ NGHỆ THUẬT ẨM THỰC </b>

<b> </b><i><b>I. Đặt vấn đề</b></i>

<i><b> Sau khi bài viết “Bài tốn kinh điển của Hóa học: bài tốn 9 cách giải” của tôi phổ biến </b></i>
<i>trở lại trên các diễn đàn mạng (trước đó đã từng được post lên forum của CLB Gia sư Hà Nội </i>
<i>năm 2006), tôi đã nhận được khá nhiều thông tin thú vị, rất nhiều Topic, Entry và cả Email </i>
<i>phản hồi (đa số là của các giáo viên) với những tiêu đề rất hấp dẫn như: “Bài toán kinh điển đã </i>
<i>lùi vào lịch sử”, “Bài tốn kinh điển đã khơng cịn là 9 cách giải”, “Cách thứ 10 cho bài toán </i>
<i>của Sao băng”, … Quả thật là rất vui khi thấy bài viết của mình đến được với sốđơng bạn đọc </i>
<i>và tạo ra một sự thách đố nho nhỏ cho những ai muốn phát triển bài toán này, nhưng cũng phải </i>
<i>bật cười cho cái sự hiếu thắng của tuổi trẻ. Cảm hứng đó làm tơi muốn viết bài này, như một </i>
<i>câu chuyện vui vẻ cho tất cả mọi người.</i>

<i> Giải một bài tốn Hóa học bằng nhiều phương pháp là một trong những nội dung quan </i>
trọng trong giảng dạy Hóa học ở trường phổ thơng nhằm kích thích khả năng sáng tạo và tư duy
của học sinh. Như tôi đã từng đề cập trên một diễn đàn:

“Phương pháp Giáo dục ở ta hiện nay còn rất gị bó và hạn chế tầm suy nghĩ, sáng tạo của

học sinh. Bản thân các em học sinh, khi đối mặt với một bài tốn cũng thường có tâm lý tự hài
lòng sau khi đã giải quyết được nó bằng một cách nào đó, mà chưa nghĩđến chuyện tối ưu hóa
bài tốn, giải quyết nó bằng cách nhanh nhất. Giải quyết một bài tốn Hóa học bằng nhiều cách
khác nhau là một cách rất hay để phát triển tư duy và rèn luyện kỹ năng học Hóa của mỗi người,
giúp ta có khả năng nhìn nhận vấn đề theo nhiều hướng khác nhau, phát triển tư duy logic, sử
dụng thành thạo và vận dụng tối đa các kiến thức đã học. Đối với giáo viên, suy nghĩ về bài tốn
và giải quyết nó bằng nhiều cách cịn là một hướng đi có hiệu quảđể tổng quát hóa hoặc đặc

biệt hóa, liên hệ với những bài tốn cùng dạng, điều này góp phần hỗ trợ, phát triển các bài tập
hay và mới cho học sinh.”

Tuy nhiên, việc rèn luyện việc giải tốn Hóa học bằng nhiều phương pháp nhằm hướng

đến mục tiêu rèn luyện kỹ năng và tư duy, khơng có nghĩa rằng chúng ta phải giải bài toán bằng
càng nhiều cách càng tốt. Ởđây, cần phân biệt rõ khái niệm “phương pháp” và “cách”. Việc
lạm dụng, đôi khi là phô diễn một bài tốn cho có nhiều cách làm là khơng cần thiết và ít hiệu
quả trong học tập.

Đối với một bài toán, những phương pháp tư duy để giải quyết là thứ nguyên liệu không

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>Sao băng lạnh giá – Vũ Khắc Ngọc 0985052510</i>

ăn hoàn toàn khác nhau thì có món rất ngon, lại có món siêu dở và ngược lại, nếu chế biến được
toàn món ngon mà lại nhiều quá, hoặc na ná như nhau thì dễ sinh ra vị “ngán”.

Trong các bài giảng trước, tôi đã nhiều lần đề cập đến “Bài tốn kinh điển của Hóa học –

bài tốn 9 cách giải” mà tơi viết từ năm 2006. Tính đến nay, tơi hồn tồn có thể tơ vẽ nó ra tới
hơn 15 cách, nhưng trong những cách đó, khơng phải cách làm nào cũng hay, cũng hiệu quả.

Hôm nay, tôi xin giới thiệu với các bạn một bài tốn nữa, cũng có thể gọi là một “bài toán

kinh điển” nhưng là một bài tập hữu cơ. Bài tốn này “cặp đơi” cùng với bài tốn vơ cơđã có sẽ
làm nên một bộđơi siêu kinh điển cho những ai muốn dạy và học về giải tốn Hóa học. Bài viết
dưới đây sẽ trình bày 12 cách giải mà theo tôi tuy chưa thực sự nhanh, nhưng rất hay và cực kỳ
có ý nghĩa cho việc minh họa phương pháp.

12 cách làm này có thể xem là 12 món ăn ngon cho mỗi bạn đọc và hy vọng, không ai, sau

khi đọc bài viết này phải cảm thấy “ngán”.

<i><b>II. Ví dụ và phân tích </b></i>

<i><b> </b> “Hỗn hợp X gồm CH, CH và CH . Đốt cháy hoàn toàn 24,8g hỗn hợp X thu được </i>
<i> 2 2 2 6 3 6</i>

<i>28,8g nước. Mặt khác 0,5 mol hỗn hợp này tác dụng vừa đủ với 500g dung dịch Brom 20%. </i>
<i>Tính % về thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp.” </i>

<i> <b>1. Nguyên liệu </b></i>

<i><b> Từ các dữ kiện của </b></i>đề bài, ta có thể dễ dàng nhận ra các “dấu hiệu nhận biết” của các
phương pháp giải toán quen thuộc (^^ cái này thì tơi chỉ dám trình bày bằng ngơn ngữ nói, trực
tiếp tại lớp học thơi). Đó là:

- Phương pháp đại số thông thường

- Phương pháp đưa thêm số liệu

- Phương pháp trung bình và kỹ thuật đường chéo

- Phương pháp đường chéo

- Phương pháp phân tích hệ số và ứng dụng

- Phương pháp bảo toàn nguyên tố và khối lượng

- Độ bất bão hòa k

Tất nhiên là ởđây các phương pháp này đan xen lẫn nhau và khó có thể phân biệt rạch rịi

với nhau, đồng thời, cũng có khó có thể chỉ dùng một phương pháp mà có thể giải quyết trọn
vẹn được bài toán.

<i><b>2. Xào nấu </b></i>

<i><b> Các phương trình phản ứng xảy ra trong bài như sau: </b></i>

- Khi đốt cháy:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>Sao băng lạnh giá – Vũ Khắc Ngọc 0985052510</i>

5

<i>CH O C O HO</i>

<i> </i>→

 2

22 2 2 2
2
7

<i>CH O C O HO</i>

<i> </i>→

 2 3

26 2 2 2
2
9

<i>CH O C O HO</i>

<i> </i> 3 3

→

36 2 2 2
2

- Khi tác dụng với Brom:

<i>CH B r CHB r</i>

<i> </i> 2

→

22 2 22 4
<i>CH B r CHB r</i>

<i> </i>

→

36 2 36 2
28,8 500 20%


<i>nm o l n m o l</i>

<i> </i>

1,6 0,625

<i>HO B r</i>

<i> </i>18 160

22

<b>Cách 1:</b><i><b>Phương pháp đại số thông thường (đây là cách làm thông thường mà học sinh </b></i>

nào cũng từng được biết và có lẽ là khơng dưới 70% học sinh giải bài toán này bằng cách này)

Gọi số mol các khí trong 24,8 gam hỗn hợp X lần lượt là x, y, z mol

và số mol các khí trong 0,5 mol hỗn hợp X lần lượt là kx, ky, kz mol

Từ giả thiết, ta có hệ phương trình:

⎧

26 30 42 24,8

<i>xyz g</i>

<i> </i>⎧

<i>xm o l</i>

<i> </i>0,4

⎧

⎧

⎧⎧⎧

%V 50% 331 , 6

<i>xyz m o l</i>

<i> </i>CH

→→⎧ ⎧ ⎧

 0,2

<i>yz m o l</i>

<i> </i>22



%V %V 25% 0,5

<i>kx ky kz mol</i>

<i> </i>⎧ ⎧ ⎧ ⎧

CH CH
<i>k</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4></div>

<!--links-->