Vài nét về đại hội xã hội học thế giới lần thứ X (Mêhicô 1982)

Xã h i h c, s 1 - 1982

VÀI NÉT V
I H I XÃ H I H C
TH GI I L N TH

X

(MÊHICÔ 1982)
H HAI TH Y

I H I x h i h c th gi i lên th X h p t i th đô Mêhicô t ngày 16 đ n ngày 21 táng tám n m nay
d i ch đ chung (Lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i h c).
Hàng tr m v n đ xã h i nóng b ng c a th i đ i chúng ta đ
t ngót 100 n c khác nhau.

c đ a ra th o lu n gi a g n 4000 đ t bi u đ n

K t ngày thành l p (1949) v i m c tiêu ch y u là “ph i h p các nghiên c u xã h i h c, phát tri n các
quan h khoa h c gi a các nhà xã h i h c, đ m b o vi c trao đ i thông tiu khoa h c”. H i xã h i h c qu c t
(m t t ch c đ c U.N.E.S.C.O. b o tr ) đã ti n hành các i h i khoa h c th ng k ba n m m t l n (trong
kho ng th i gian t 1950 đ n 1962) r i sau đó 4 n m m t l n.
i h i l n th X này g m có 3 ph n chính:
I. - CH

NG TRÌNH CHÍNH TH C

A. Ba phiên h p tồn th :
1. Nghe báo cáo c a Ch tích H i Xã h i h c qu c t v “Lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i h c”, có
bình lu n c a m t s nhà xã h i h c n i ti ng
2) Th o lu n v nh ng v n đ toàn c u d

i ánh sáng c a lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i.

3) T ng k t, đánh giá nh ng công vi c đã làm đ c theo ch đ chính và các ch đ ph c a
Tình hình hi n nay c a lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i.

i h i.

B. N m h i nghi chuyên đ :
1) Các vai trò c a nhà xã h i h c và m i quan h gi a lý thuy t xã h i h c v i th c t xã h i. - g m các đ
tài: Vai trò c a nhà xã h i h c đ i v i vi c k ho ch hóa và cai tr c a Chính Ph . Vai trị c a nhà xã h i h c
đ i v i qu n lý công nghi p và xung đ t trong lao đ ng. Nh ng v n đ xã h i: các h ng đi lý thuy t và v n
hóa v t quá gi i h n chuyên ngành, quan h gi a xã h i h c v i tâm lý h c xã h i trong v n đ ra quy t đ nh
v chính sách xã h i, nh ng ràng bu c và đi u ki n xã h i trong vi c ng d ng các tri th c xã h i h c.
2) Nh ng s pháp tri n g n đây c a lý thuy t xã h i h c. - g m các đ tài : Xem xét l i nh ng m i quan h
gi a các h khái ni m xã h i h c v mô c ng nh vi mơ m i. Tính ph bi n và vi c đ a ph ng hoá trong lý
thuy t xã h i h c. Xem l i nh ng lý thuy t kinh đi n c a nh ng n m 80, nh ng khuynh h ng m i trong lý
thuy t mác-xít, xã h i h c v các h khái ni m xã h i h c, mơ hình toán h c và lý thuy t xã h i h c.
3) Lý thuy t xã h i h c v bi n đ i xã h i. - g m các đ tài: Suy ngh l i v s phát tri n, s thay đ i các h
khái niêm: nh ng mâu thu n, xung đ t và chi n l c c a bi n đ i xã h i, tái s n xu t xã h i trong lý thuy t xã
h i h c, đ ng viên xã h i và các bi n đ i xã h i.Lý thuy t và th c t v các phong trào, các t c ng i và đ a
ph ng các t c ng i thi u s , các n n kinh t song song và ngo i vi trong lý thuy t xã h i h c. Nh ng v n đ
ch báo xã h i: vai trò c a các ch báo này trong s phát tri n xã h i.
4) Nh ng hoàn c nh phát tri n lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i. - g m các đ tài : Nh ng khía c nh xã

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn

Xã h i h c, s 1 - 1982
h i h c v chi n tranh và hịa bình, v n minh th gi i và v n minh đ a ph ng trong s hài hòa và c ng th ng,
chính quy n, ch quy n và khái ni m v Nhà n c, công ty siêu qu c gia, và các qu c gia, phát tri n lý thuy t
xã h i h c trong các ngành: giáo d c, pháp lu t và y t , nh ng đi u ki n và h u qu c a các khía anh xã h i v
bi n đ i k thu t và chuy n giao k thu t, đi u ki n xã h i c a s phát tri n cá nhân, ch t l ng s ng và l i
s ng.
5) Nh ng tác nhân c a th c t xã h i xét v m t l ch s và so sánh .- g m các đ tài: K ho ch hóa và th c
hi n nghiên c u xã h i và an ninh xã h i, phát tri n nông thôn và c i cách ru ng đ t, giáo d c và phát tri n, các
phong trào công nhân ngã t đ ng, nh ng khía c nh xã h i h c c a các phong trào nông dân, nh ng chi n
l c đ u tranh cho quy n bình đ ng c a ph n , nh ng phong trào xã h i, v n hóa, chính tr m i và s xu t
hi n nh ng v n đ m i, h t t ng, thông tin đ i chúng và vi c “s n xu t” ra hi n th c. Kh ng ho ng v thân
ph n các đ ng phái chính tr .
II - NH NG PHIÊN H P C A 37 TI U BAN NGHIÊN C U CHÍNH TH C.
Cho đ n nay, H i Xã h i h c qu c t đã t ch c 37 ti u ban nghiên c u, trong m i k
i h i, các ti u ban
này đ u ch trì nh ng phiên h p riêng (đ ng i đ c có th theo dõi s tr ng thành c a đ i ng các nhà xã h i
h c các n c xã h i ch ngh a, nh m hi u rõ thêm ph n phân tích d i đây v s tham gia tích c c và xu th t t
th ng c a xã h i h c mác xít, phiên h p nào do các nhà xã h i h c các n c xã h i ch ngh a ch trì, chúng tơi
ghi tên n c đó trong ngo c đ n, n u cùng ch trì v i m t đ i di n c a n c khác, s ghi thêm d u * ).
Ti u ban 1: - Các l c l ng v trang và vi c gi i quy t xung đ t, Có các phiên h p vê: An ninh và đe d a
quân s là m t v n đ c m th ; Các h c thuy t v an ninh qu c gia: lý thuy t và th c t
M la tinh; Xã h i
h c và chính sách cán b quân s ; Quân đ i và nhà n c M la-tinh th k 19 và 20; Các l c l ng v trang,
xã h i và ti n b xã h i (Liên Xô); Các l c l ng v trang Châu Phi; Xã h i h c quân s .
Ti u ban 2- Kinh t và xã h i: Các n n kinh t và xã h i t b n ch ngh a: Nh ng mâu thu n m i ( 1 ): giai
câp, Nhà n c và th tr ng; Thuy t xuyên qu c gia và tr t t xã h i chính tr m i; Các tác nhân c a s t ch c
l i v kinh t (ví d các c quan tài chính các-ten, chính đ ng, b máy quan liêu Nhà n c) và tác đ ng c a
chúng đ n c c u giai c p; Ch đ th u khốn t và cơng: các hình th c m i và chi n l c m i. Tác đ ng c a
kinh t đ n các đ c đi m xã h i, v n hoá và cá nhân (Ba Lan *). Các n n kinh t và xã h i xã h i ch ngh a:
nh ng mâu thu n đang n i lên (Ba Lan *)

Ti u ban 3- Nghiên c u v c ng đ ng: Tình hình phúc l i đi đ n đâu: tình tr ng c ng th ng v tài chính đơ
th và nh ng cu c n i lo n c a nh ng ng i n p thu ; Các chính sách đơ th ; Các màng l i c ng đ ng; Các
quy t đ nh v đô th và chính sách cơng c ng; L a ch n n i , xóm gi ng; Nh ng ch đ đ c bi t v nghiên c u
c ng đ ng.
Ti u ban 4 - Xã h i v giáo d c: Phát tri n giáo d c M la tinh; lý thuy t xã h i h c v mô và xã h i h c
giáo d c; Xung đ t và hài hòa trong giáo d c nh ng n c không ph i là ph ng Tây; Nghèo kh và giáo d c;
Giáo d c v h t t ng: tác đ ng xã h i c a các lý thuy t v xung đ t. S phân công lao đ ng qu c t m i và
các chính sách và ho t đ ng giáo d c su t đ i (h p chung v i ti u ban 13). Giáo d c và các phong trào xã h i vì
m t th gi i cơng b ng h n (C ng hòa Dân ch
c). Lý thuy t và ph ng pháp lu n trong xã h i h c giáo
d c.
Ti u ban 5- Các quan h ch ng t c và dân t c ít ng i: (Ch đ trung tâm: Các h th ng so sánh v chính
tr và kinh t v i nh ng m i quan h v ch ng t c). Giai c p và cách nhìn tồn qu c v nh ng m i quan h gi a
các nhóm. Các quan h ch ng và t c trong các xã h i t b n ch ngh a. Các quan h ch ng và t c trong các xã
h i xã h i ch ngh a: Nh ng ngu n g c và h qu c a các chính sách Nhà n c đ i v i dân t c. Các xách ti p
1

Ban đ u d đ nh đ tài (Suy thoái và th t nghi p c a bá quy n M ), v sau m i đ i thành đ ta này.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 1 - 1982
c n v các quan h ch ng t c.
Ti u ban 6: - Nghiên c u gia đình: Lý thuy t gia đình và chính sách xã h i. H th ng thân t c trong các
n c đang công nghi p hóa. Các vai trị c a lao đ ng và các vai trị c a gia đình; Xã h i h c gia đình M latinh; Nh ng ti n b trong các ph ng pháp lu n v nghiên c u gia đình; th i gian nhàn r i gia đình (h p chung
v i ti u ban 13).
Ti u ban 7- Nghiên c u v t ng lai h c: Các ch báo xã h i và t ng lai. Bình đ ng nam gi i là đi u ki n

tiên quy t cho công b ng qu c gia. Giáo d c và tình tr ng th t nghi p c a thanh niên: b c tranh t ng lai c a
n c Ý. Nh ng nhu c u c a con ng i: nh ng u tiên t ng lai; Nh ng v n đ xã h i và các nghiên c u toàn
c u (Ba Lan). Phác h a v xã h i, m t cách ti p c n m i v t ng lai. Các phong cách s ng và t ng lai (Ba
Lan); Các ch báo xã h i n m 2000 (Liên xô).
Ti u ban 8- L ch s xã h i h c: Nh ng v n đ ph ng pháp lu n v l ch s các khoa h c xã h i. Các trào
l u xã h i h c Pháp không theo Durkheim. Thuy t ti n hố: đây đó, x a nay. Thi t ch hóa xã h i h c Marx và
Durkheim trong l ch s xã h i h c và nhân ch ng h c.
Ti u ban 9- Th c t xã h i và c i t o xã h i: Các tác nhân gây bi n đ i và s nghiên c u trong hành đ ng.
Ph n là tác nhân gây bi n đ i trong các n c đang phát tri n. Các quá trình xung đ t v phát tri n trong các
n c đã công nghi p hóa. Nh ng n i x y ra bi n đ i: vai trò c a Nhà n c trong vi c t ch c n n khoa h c.
Bi n đ i xã h i và các ph ng pháp nghiên c u (Hungari * ).
Ti u ban 10 - S tham gia, ki m soát và t qu n c a công nhân: K thu t m i và n n dân ch công nghi p.
Dân th và s tham gia trong khu v c công c ng. Nh ng h p tác s n xu t c và m i. S n xu t trì tu th t nghi p
và n n dân ch công nghi p. S tham gia, ki m soát và t qu n c a công nhân các n c đang phát tri n. S
tham gia ki m soát và t qu n c a công nhân các n c Nam M . N n dân ch công nghi p trong môi tr ng
kinh t xã h i đang bi n đ i. N n dân ch công nghi p và lý thuy t v t ch c. T qu n c a cơng nhân và phi
tha hóa (h p chung v i ti u ban 36).
Ti u ban 11- Xã h i h c v tu i già: Xã h i h c tu i già ngày nay. Nh ng v n đ lý thuy t và các th c t xã
h i. Ti n t i m t môn xã h i h c v tri th c khoa h c tu i già. Nhà n c, c c u xã h i và các chính sách v i
tu i già (ph i h p v i ti u ban 19). Lao đ ng, tu i già, h u trí và ti n h u trí. Gia đình, thân t c và nh ng m i
quan h và xung đ t th h . Tu i già xét trên góc đ q trình s ng, các khía c nh xã h i h c vi mô và v mô.
Tu i già, s c kh e và ch m lo s c kh e. Nh ng v n đ xã h i v tu i già trong các n c đang phát tri n.
Ti u ban 12- Xã h i h c v lu t pháp: Ph ng pháp và lý thuy t trong xã h i h c lu t pháp. Các h th ng
pháp lu t và các h th ng xã h i. Các ngh lu t pháp. Lu t pháp trong hành đ ng. Lu t phát và hành đ ng t p
th . Nh ng thi t ch còn đang tranh cãi. Lu t pháp và bi n đ i xã h i.
Ti u ban 13- Xã h i h c v th i gian nhà r i h p chung v i ti u ban 4 (Ba Lan * ). Các chi u h ng phát
tri n trong xã h i h c v th i gian nhàn r i (Ti p). Nh ng v n đ ph ng pháp lu n nghiên c u xã h i h c v
th i gian nhàn r i (Hung, Ba Lan *). Lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i trong lãnh v c th i gian nhàn r i
(Hung); Th i gian nhàn r i và gia đình (h p chung v i ti u ban 6). Lao đ ng và th i gian nhàn r i (h p chung
v i ti u ban 30); Th thao và th i gian nhàn r i (h p chung v i ti u ban 27); Nh ng v n đ th i gian nhàn r i

M la-tinh.
Tti u ban 14 - Xã h i h c v giao ti p, tri th c và v n hóa. Tr t t m i th gi i v thông tin và giao ti p.
Ch c n ng đang bi n đ i c a trí th c (ph i h p v i H i qu c t v xã h i h c tri th c). Nh ng d ki n thông tin
(Hung *). Giao ti p và v n hóa trong các n c đang phát tri n. Giao ti p và quy n công dân, D lu n và tin t c
c a các ph ng ti n thông tin: tri th c c a th gi i th ba (ph i h p v i H i Qu c t v xã h i h c tri th c):
phân tích di n t t t ng và v n hóa.
Phiên h p thêm th 1. V n hóa bình dân (Pop) (h p chung v i ti u ban 13) (Ba Lan *).

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 1 - 1982
Phiên h p thêm th 2. Ý ngh a c a v n hóa trong xã h i h c (h p chung v i ti u ban 37) (Hung, CHDC

c

* ).
Tiêu ban 15 - Xã h i h c v y t : Nh ng v n đ và kinh nghi m v h p tác qu c t trong nghiên c u y t .
Nhân viên y t không chuyên: vai trò c a h trong vi c ch m sóc s c kh e nh ng n c phát tri n và th gi i
th ba; y t ngh nghi p các n c phát tri n và th gi i th ba; Xã h i h c v s c kh e và các h th ng ch m
sóc y t châu M la - tinh. Nh ng phát tri n g n đây trong xã h i h c v y t châu M la - tinh. Ti n t i m t
môn xã h i h c v s c kh e. H ng đi mác-xít trong xã h i h c y t . M t cách nhìn phê phán v s phân cơng
trong cơng tác b o và s c kh e.
Ti u ban 16 - Các phong trào dân t c và ch ngh a đ qu c: Dân t c ngày nay trong phân tích xã h i h c.
Ch ngh a đ qu c và bá quy n. Các phong trào xã h i ch ngh a. Gi i phóng dân t c và ph c h ng v n hóa. H
t t ng cách m ng và các phong trào dân t c nhân dân châu M la-tinh.
Ti u ban 17- Xã h i h c và các t ch c: N n dân ch công nghi p và lý thuy t v t ch c. Cách tân, t ch c
và bi n đ i xã h i (Liên Xô). Lý thuy t xã h i h c v mô và các t ch c. Xung đ t quy n l c trong các t ch c.

Vi c đ ra nh ng quy t đ nh chi n l c và các t ch c.
Ti u ban 18 – Xã h i h c chính tri. Nhà n c phúc l i hi n nay trong nh ng n m 70: xung đ t và bi n đ i.
Các nhà t b n t ch c Tây âu và B c Nam M . Gi i th ng l u và d lu n. Lý thuy t cách đo và chính sách
t o ra phúc l i.
Ti u ban 19 - Xã h i h c v s nghèo kh , phúc l i xã h i và chính sách xã h i: phúc l i xã h i và đ i quân
lao đ ng d tr . T ng lai c a Nhà n c phúc l i. Chính sách gia đình trong Nhà n c phúc l i. Các ch ng
trình ch ng nghèo kh . Cơng b ng xã h i và nh ng con đ ng th c hi n công b ng xã h i trong chính sách xã
h i (Liên Xơ); Ph n và s nghèo kh (h p chung v i ti u ban 32); Phân t ng chính tr và chính trách công
c ng (h p chung v i ti u ban 18 và ti u ban 28). Tính n ng đ ng c a s t c đo t (h p chung v i ti u ban 29).
(Hung *); S nghèo kh và tr em th gi i th ba (Hung *).
Ti u ban 20 – Xã h i h c v s c kho tinh th n: S c kh e tinh th n và b nh tinh th n châu M la tinh: phi
thi t ch hoá và h u qu c a nó. Tha hố và s c kh e tinh th n (h p chung v i ti u ban 36); S c kh e tinh th n
châu Phi; Chính tr và t t ng trong s c kh e tinh th n. C ng th ng tâm lý xã h i: các chi u h ng v lý
thuy t và nghiên c u; S c kh e tinh th n và tôn giáo. Lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i h c trong nghiên
c u v s c kh e tinh th n.
Ti u ban 21 – Phát tri n khu v c và đô th . Vi c c u trúc l i t b n và lao đ ng trong h th ng khu v c và
qu c t . Nh ng kh n ng khác nhau đi t i ch ngh a t b n và tính ch t đang bi n đ i c a xung đ t đô th trong
các n c t b n trung tâm. Các đô th và ch ngh a xã h i (Hung *).
Ti u ban 22: - Xã h i h c tôn giáo: Các phong trào tôn giáo m i: m t h ng đi đ hi u xã h i. Các tôn giáo
đ ng tr c tính hi n đ i: n đ giáo, Ph t giáo và H i giáo. Tôn giáo và xã h i ngôn ng h c. Các tôn Giáo
ngày nay, các xã h i ngày nay, các lý thuy t ngày nay và s bi n đ i toàn c u: tôn giáo các qu c gia m i: Tôn
giáo và th t c hóa các n c xã h i ch ngh a (Hung). Tôn giáo và cách ng x có liên quan đ n cái ch t.
Ti u ban 23 - Xã h i h c v khoa h c: Xã h i h c v khoa h c: các khái ni m lý thuy t và nh ng ng d ng
th c t (C ng hòa Dân ch
c). Nh ng v n đ xã h i v s phát tri n khoa h c trong các n c th gi i th ba
(Hung). So sánh các ch ng trình phân tích hi n nay trong xã h i h c khoa h c. Tranh lu n v các h u qu xã
h i c a ti n b khoa h c - k thu t. Ti n t i m t khái ni m m i v khoa h c.
Ti u ban 24 - Sinh thái h c xã h i (ch đ chung): Tính ch t khác nhau v lãnh th c a các qu c gia: nh ng
đi u t t suy v m t xã h i h c. Nh ng phát tri n m i đây trong nghiên c u sinh thái h c. Nh ng khía c nh sinh
thái h c v ch t l ng s ng. Bi n đ i k thu t và t ch c không gian c a đ i s ng xã h i. Nh ng v n đ

ph ng pháp lu n trong phân tích sinh thái h c. Tính ch t khác nhau v lãnh th c a các qu c gia: nh ng đi u
t t suy v m t xã h i h c. Không gian và th i gian. Sinh thái h c c đi n và sinh thái h c hi n đ i. Xã h i h c

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 1 - 1982
v chu c nh.
Ti u ban 25- Xã h i h c ngôn ng : S giao ti p, ph ng h ng và các gi i xã h i c a nh ng công nhân
chuy n c và dân nh p c : các quá trình và các đi u ki n xã h i - c c u xung đ t, ngôn ng , ý th c ngôn ng
và bi n đ i xã h i. i u tra dân t c v Lao đ ng và Trò chuy n, môi tr ng sinh ho t và các ti u s . Nh ng
hi n t ng c b n v s t ng tác b ng l i và khơng b ng l i. L i nói, t ng tác, v n b n và c u trúc ti u s
trong các t ch c. B nh lý h c tâm lý và ngôn ng . Các đi u ki n và h u qu c a vi c h c ch in và các hình
th c h c ch . Nh ng v n đ tri th c lu n và ph ng pháp lu n v vi c xây d ng và nghiên c u lý thuy t xã h i
h c ngôn ng . Nh ng cách s d ng xã h i h c ngôn ng trong th c t và s quan tâm c a công chúng đ n xã
h i h c ngôn ng .
Ti u ban 26 - K thu t xã h i: S phát tri n các cơng đồn đ c l p (Ba Lan). Xã h i h c v i xã h i c a nó
(ch n đốn v mô). Nh ng h u qu c ý và vơ tình c a nh ng bi n đ i v t ch c. Nhà chính tri - chuyên gia.
D lu n. Nghiên c u chính sách xã h i và v ch chính sách xã h i, nh ng s phát tri n lý thuy t và ph ng pháp
lu n. Phúc l i, l ch l c và kinh t (có th h p chung v i ti u ban 29)
Ti u ban 27- Xã h i h c th thao: Lý thuy t và th c t : nh ng v n đ ph ng pháp lu n và s chuy n hoá
tri th c khoa h c xã h i vào th thao (Ba Lan * ). Nh ng v n đ lý thuy t c th và quan tr ng trong xã h i h c
th thao (Ba Lan, Liên Xô * ). Th thao châu M la- tinh. Th thao, chính tr và quan h qu c t . Th thao,
b o l c và ng x t p th . Th thao là phong trào xã h i và phong cách s ng (C ng hồ Dân ch
c * ). Th
thao, trị ch i và ng i già. Kinh t h c và các d ch v t nguy n trong th thao và th i gian nhàn r i (h p
chung v i ti u ban 13). Tr em, thanh niên và th thao (Rumani *). Các khía c nh liên qu c gia v ngh th thao
(có th h p chung v i ti u ban 30).

Ti u ban 28 - Phân t ng xã h : Các lý thuy t ngày nay v c c u giai c p và phân t ng xã h i (Ba Lan).
Phân t ng và đi đ ng châu M la-tinh. Nghiên c u so sánh v di đ ng và phân t ng. Nghiên c u l ch s v di
đ ng và phân t ng. Phân tích c li u l ch s đ i s ng (Ba Lan). Phân t ng và phân b ki n th c trong xã h i.
Phân t ng, chính tr và chính sách cơng c ng (h p chung v i ti u ban 18 và 19).
Ti u ban 29 - L ch l c và ki m soát xã h i: Các lý thuy t v t i ph m. L ch l c và ki m soát l ch l c. Các
c ch và thi t ch c a s ki m soát xã h i ( ví d : C nh sát. Quân s . B nh vi n tâm th n. Nhà tù). Các hình
th c khác nhau c a ki m sốt xã h i (ví d : tồ án c a công nhân, trung tâm tranh lu n, các h th ng cách m ng
xã h i ch ngh a, các ch ng trình hành đ ng c a c ng đ ng, gi m b t t i ph m). T i ph m chính tr c a Nhà
n c và ch ng Nhà n c (ví d : vi ph m quy n con ng i và các quy n t do công dân, tra t n, di t ch ng,
gián đi p, ph n qu c, kh ng b , ch ng đ i có ý th c). T i ph m, tham nh ng và q trình phát tri n (có th h p
chung v i ti u ban 26). Nh ng v n đ c p bách trong s l ch l c và vai trị c a ph n (có th h p chung v i
ti u ban 32).
Ti u ban 30 - Xã h i h c lao đ ng. Lý thuy t xã h i h c và th c t xã h i (Liên Xô *). Các ngh nghi p
trong các môi tr ng qu c gia khác nhau (Ba Lan *). Nh ng bi n đ i ch y u v n i dung c a công vi c bàn
gi y trong m i quan h v i t ch c lao đ ng và t đ ng hoá. ng x chính tr và ng x cơng đồn c a nhân
viên. K thu t m i và tay ngh . Thái đ đ i v i lao đ ng (C ng hòa Dân ch
c). Nh ng đi u ki n c a đ i
s ng lao đ ng (Ba Lan). Th tr ng lao đ ng, các m u th tr ng và tình tr ng th t nghi p. Xã h i h c lao đ ng
châu M la tinh. Lao đ ng và th i gian nhàn r i (h p chung v i ti u ban 13)
Ti u ban 31 – Xã h i h c v s chuy n c : Tình hình chuy n c qu c t Nam M : lý thuy t xã h i h c và
th c t xã h i. Chuy n c là m t bi n c trong các quá trình dân s h c và xã h i. Chuy n c gi a Mêhicô, M
và Canađa: nh ng v n đ c a thuy t l c đ a. Các lý thuy t v chuy n c và th c t xã h i. Nh ng ng i t n n
là ng i chuy n c : các thí d trên kh p th gi i. Th gi i th hai c a nh ng ng i chuy n c : các lý thuy t
m r ng v chuy n c áp d ng cho ph n và tr em. Chuy n c là s l u thông: nh ng s so sánh gi a các
n n v n hóa. Nh ng v n đ ph ng pháp lu n trong vi c nghiên c u chuy n c .

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn

Xã h i h c, s 1 - 1982
Ti u ban 32 - Ph n và xã h i: Nghiên c u v ph n : ti n t i m t cách nhìn tồn th gi i. Ph n và n n
kinh t đang bi n đ i: a) Ph n và cơng cu c cơng nghi p hóa th gi i th ba, b) Ph n và bi n đ i khoa h c
k thu t. Ph n và chính sách xã h i: a) T ch m sóc, các h th ng ch m sóc s c kh e theo truy n th ng và
ch m sóc s c kh e có t ch c, v trí đang thay đ i c a ng i ph n ; b) Ph n và s nghèo kh (h p chung
v i ti u ban 19); c) Sinh đ và ch m sóc con cái là nh ng s thách th c đ i v i chính sách xã h i. Ph n và
l nh v c bi u t ng: hình nh chi u x c a nh ng ng i ph n trên các ph ng di n truy n th ng; s n xu t và
tái s n xu t, ph n và chính tr .
Ti u ban 33- Logích và ph ng pháp lu n trong xã h i h c: nh ng v n đ ph ng pháp lu n cho nh ng
n m 1980; Nghiên c u xã h i h c và nh ng máy tính nh ; siêu khái ni m trong xã h i h c và các khoa h c xã
h i khác (do ti u ban phân tích khái ni m và thu t ng c a H i Xã h i h c th gi i và H i Khoa h c chính tr
th gi i cùng ch trì); Nh ng v n đ ph ng pháp lu n trong vi c nghiên c u các t ch c ph c h p; Nh ng
v n đ v phân tích l ng các mơ hình tốn h c: o l ng và mơ hình hóa ch t l ng s ng; Nh ng v n đ
ph ng pháp lu n trong vi c nghiên c u chính sách. Các ph ng pháp và s đo l ng trong hi n t ng lu n xã
h i.Lơgích c a Xã h i h c bi n ch ng.
Ti u ban 34 – Xã h i h c thanh niên: Nghiên c u xã h i h c v thanh niên và th c t xã h i (Rumani); Lý
thuy t, xã h i h c và các chính sach xã h i đ i v i vi c làm cho thanh niên b c vào lao đ ng. Các xã h i và
các (n n v n hóa thanh niên) trong nh ng n m 1980; s liên t c và bi n đ i (Rumani); Các sách l c phát tri n
qu c gia và vai trò c a thanh niên châu M la tinh. Nh ng đi u ki n xã h i và s phát tri n nhân cách c a
thanh niên trong các xã h i ngày nay (Liên Xô). Khát v ng, sách l c xã h i và thành t u trong vi c thanh niên
tham gia vào s phát tri n qu c gia và đ i s ng công c ng (Buagari *) (có th h p chung v i ti u ban 4 và ti u
ban 27).
Ti u ban 35 - Phân tích khái ni m và thu t ng : Nh ng khái
quy n l c, t p trung (phân quy n), phát tri n; S phát tri n các cu
dân t c trong các ngôn ng khác nhau. Nh ng v n đ v s phát tri
ni m trong xã h i h c và các khoa h c xã h i (d đ nh h p chung v

ni m then ch t trong xã h i h c chính tr :
n T v ng khoa h c xã h i; Ý ki n v tính

n khái ni m trong xã h i h c; Các siêu khái
i ti u ban 33).

Ti u ban 36 - Lý thuy t và nghiên c u v tha hoá: Nh ng b c ti n v lý thuy t và khái ni m. Ch ngh a xã
h i và tha hóa. Nh ng cách nhìn v n h c, k ch và ngh thu t đ i v i s tha hố. Gi i tính, tình d c và tha hóa.
T qu n c a cơng dân và phi tha hố (h p chung v i ti u ban 10). Tha hoá và s c kh e tinh th n (h p chung
v i ti u ban 20). Tha hóa và ki m sốt xã h i (có th h p chung v i ti u ban 29).
Ti u ban 37 – Xã h i h c ngh thu t: Vai trò c a giá tr trong xã h i h c ngh thu t. Xã h i h c v chính
sách ngh thu t (Liên Xơ *) Xã h i h c ngh thu t và xã h i h c v n hóa (Ba Lan * Hung). Nh ng m i quan
h gi a lý thuy t và th c t trong xã h i h c ngh thu t (Lên Xơ *) V n đ tính sáng t o; Xã h i h c v ngh
thu t ngày nay; Xã h i h c v n n v n hố bình dân (Pop) và v n hóa qu n chúng (Bungari * ). Ngh thu t c a
th gi i th ba.

III - NH NG PHIÊN H P C A CÁC NHÓM

C BI T VÀ CÁC T CH C KHÁC

Ngồi 37 ti u ban nghiên c u chính th c, đ i h i cịn có nhi u phiên h p c a các nhóm đ c bi t và các t
ch c khác.
Nhóm đ c bi t nói chung c ng gi ng nh ti u ban nghiên c u. Song ch a đ c chính th c cơng nh n có v
trí trong t ch c c a H i Xã h i h c qu c t , nh m thu hút s quan tâm c a nhi u ng i đ có th s m t p h p
nhau là thành ti u ban nghiên c u. Trong đ i h i l n này, có 22 nhóm đ c bi t trình bày và th o lu n nh ng
v n đ sau đây: Nhà và môi tr ng; Qu th i gian và ho t đ ng xã h i (Ba Lan); xã h i h c v lâm sàng;
Nh ng cách ti p c n m i v nghiên c u b máy quan liêu: tri n v ng châu M la-tinh: Nghiên c u các

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn

Xã h i h c, s 1 - 1982
phong trào xã h i nh th nào? Xã h i h c Phi châu và các xã h i Phi châu; Ti u s : dùng l i k ti n s đ
nghiên c u xã h i; H u qu c a ly hơn đ n các gia đình (Hunggari); Xã h i h c v tình c m; Xã h i h c hi n
t ng lu n; Xã h i h c gi i thích và cách ti p c n c c u - cá nhân: Các ph ng pháp lu n nghiên c u vai trò
c a nam và n nh ch kh p n i gi a h th ng s n xu t và các c u trúc gia đình; Lý thuy t v các h th ng xã
h i; Phân tích so sánh v s di đ ng xã h i (Liên Xô); Lý thuy t và th c t xã h i h c v hai thành ph công
nghi p k ho ch hóa m i Mêhicơ và Vênêzla; Xã h i h c v nơng nghi p; Tính t t y u c a xã h i h c đ i
v i các n c th gi i th ba; S phát tri n x u ngày nay: quá phát tri n, phát tri n ph thu c và kém phát tri n;
Các xã h i đang phát tri n trong cu c kh ng ho ng th gi i ngày nay; H p tác gi a các n n v n hóa trong các
t ch c; Bi n ch ng pháp và xã h i h c (Liên Xô); Xã h i h c đ o đ c và giá tr (Rumani).
Các t ch c khác nh các H i Xã h i h c c a các n c các khu v c đã đ c công nh n là h i viên t p th
c a H i Xã h i h c qu c t , các t ch c khoa h c và chuyên môn khác, c ng có th đ ngh
i h i dành cho
m t vài phiên h p, v i đi u ki n là ph i có n i dung chun mơn sâu, khác v i n i dung các phiên h p khác
c a i h i. và ph i có ý ngh a qu c t đáng cho nh ng ng i tham d
i h i quan tâm.
Trong đ i h i l n này có 12 phiên h p c a các t ch c khác ngoài H i Xã h i h c qu c t , đó là c a: uy
ban qu c gia v nghiên c u xã h i h c c a C ng hịa Dân ch
c v i đ tài: “Bình đ ng và b t bình đ ng xã
h i gi a cơng nhân và trí th c trong các xã h i xã h i ch ngh a: k t qu nghiên c u so sánh 6 n c”. Tr ng
i h c Liên h p qu c v i đ tài: “Các kh n ng Phát tri n v n hóa xã h i trong m t th gi i đang bi n đ i:
d án Tr ng đ i h c Liên h p qu c”. H i Xã h i h c ài Loan v i đ tài “Nh ng bi n đ i kinh t xã h i
châu Á: v n đ và tri n v ng”. Nhóm nghiên c u xã h i h c Liên - M v i đ tài “Quan h M - Mêhicô g n
đây”, H i Xã h i h c Thiên chúa giáo v i đ tài “H ng đi xã h i h c theo Thiên chúa giáo”. Ngoài ra các t
ch c Xã h i h c trí th c qu c t , H i xã h i h c nông thôn qu c t , H i xã h i h c lâm sàng, Vi n Xã h i h c
qu c t , H i Kinh t t qu n qu c t , H i nghiên c u xâm l c qu c t , T ch c nghiên c u hành đ ng tình
nguy n và các H i tình nguy n.
Nhìn qua các ch đ và đ tài trên đây, ng i ta đã có th ph n nào th y đ c tính ch t ti n b c a i h i.
Tuy nhiên, còn ph i đ i xem s th hi n các ch đ và đ tài đó trong n i dung các báo cáo và tham lu n. Dù
sao, s tham gia càng ngày càng đông đ o c a các nhà xã h i h c t các n c xã h i ch ngh a vào các ho t

đ ng c a i h i, ch a k đ n xu th đi tìm cách ti p c n mác-xít ( các nhà xã h i h c ti n b thu c các n c
khác, đã ch ng t r ng xã h i h c mác xít đang d n d n có kh n ng tr thành xã h i h c c a th i đ i chúng ta
và đ c ti p nh n m t cách ph bi n.
T
i h i III (1956) Liên Xô đã b t đ u tham gia và tranh lu t, c t lên ti ng nói chính th ng c a xã h i h c
mác-xít. T i i h i VI (1966), các nhà xã h i h c mác xít đã phê phán quan ni m phi t t ng hoá xã h i h c
đang th nh hành th i đó trong gi i xã h i h c t s n, c ng nh quan ni m h i t xã h i h c mác xít v i xã h i
h c t s n.
c bi t
i h i VII (1970) l n đ u tiên đ c t ch c t i m t n c xã h i ch ngh a (Varna –
Bangari) đã đánh d u nh h ng rõ r t c a các t t ng mác xít trong nghiên c u xã h i h c v s tr ng thành
c a đ i ng các nhà xã h i h c các n c xã h i ch ngh a. Trong l i chào m ng i h i này, nhân danh n c
ch nhà; đ ng chí Tơđơ Gipc p, Bí th th nh t y ban trung ng ng c ng s n Bungari, ch t ch h i đ ng
Nhà n c n c C ng hòa Nhân dân Bungari, đã phát bi u: “Tôi tin r ng không ai trong s các v đây s l y
làm ng c nhiên v ni m tin t ng sâu s c c a chúng tơi r ng chính lý lu t Mác-lênin trong đó có xã h i h c
Mác-lênin - có th đ a ra đ c l i gi i đáp thích đáng nh t cho các v n đ này (nh ng v n đ xã h i ngay nayHHT), và ch các giai c p và nhóm xã h i ti n b do giai c p cơng nhân lãnh đ o m i có th gi i quy t đ c
nh ng v n đ đó nhân danh hịa bình, t do và h nh phúc c a con ng i. Ni m tin t ng này b t ngu n t kinh
nghi m l ch s c a nhiêu dân t c. Nó c ng b t ngu n t kinh nghi m c a dân t c chúng tôi”. Do nh h ng c a
i h i VII trong i h i VIII, ng i ta đã th y m t s đáng k các nhà xã h i h c ph ng tây đi tìm cách ti p
c t mác xít trong nghiên c u, nh m tránh kh i c n kh ng ho ng b t c c a xã h i h c t s n đ ng th i. Xu
h ng này ti n hóa đ n m c trong
i h i IX, Ch t ch đ ng nhi m c a H i Xã h i h c qu c t là Tim
Bottomore đã phát bi u tr c i h i: “Khuynh h ng mác xít đã v t h n các khuynh h ng khác v m c đ

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 1 - 1982

ph bi n c ng nh v s c tác đ ng đ n các quá trình s ng th c s , v tính đ nh h ng trong vi c gi i thích các
bi n đ i xã h i và các phong trào ngày nay, và m c đ sâu s c c a b máy khái ni m đã đ c nghiên c u ra”.
Qu v y, b máy các ph m trù mác xít đã đ c r t nhi u nhà xã h i h c trong i h i s d ng làm ph ng ti n
phân tích các v n đ kinh t xã h i. C ng cịn nói thêm r ng, t sau i h i IX, Ban Ch p hành c ng nh H i
đ ng Nghiên c u và U ban ph i h p nghiên c u c a H i Xã h i h c qu c t đ u đã t ch c nh ng cu c h p
t i các n c xã h i ch ngh a (Jablonna - Ba Lan, 8-1980; Buđapest - Hunggari, 9-1980; Tbilissi - Liên Xô, 81981; Berlin - CHDC
c 6/1982). Nh ng cu c h p này đã góp ph n không nh vào vi c chu n b cho i h i
xã h i h c th gi i l n th X Mêhicô 1982.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn