Tổng hợp 11 câu hỏi đề cương ôn tập triết học Mác - Lênin

ĐỀ CƢƠNG ƠN TẬP MÁC - LÊ NIN

Câu 1:Hàng hóa ( khái niệm, hai thuộc tính của hàng hóa, lượng giá trị của hàng hóa).
1) Khái niệm:
Hàng hố là sản phẩm của lao độ
ả mãn những nhu cầu nhất đị nh nào đó của con
ngƣời đi vào q trình tiêu dùng thơng qua trao đổi, mua bán.
Theo C.Mác :
Hàng hóa là hình thái biểu hiện phổ biến nhất của của cái vật chất trong xã hội tư bản.
Hàng hóa là hình thái nguyên tố của của cải, là tế bào kinh tế trong đó chứa đựng mọi
mầm mống mâu thuẫn của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.
Phân tích hàng hóa nghĩa là phân tích giá trị - phân tích cái cơ sở của tất cả các phạm trù
chính trị kinh tế học của phương thức sản xuất tư bản.
Dấu hiệu quan trọng nhất của hàng hóa:trước khi đi vào tiêu dùng phải qua mua bán
Hàng hóa phân thành các loại:
Hàng hóa hữu hình ( quần áo, tư liệu sản xuất ..) và hàng hóa vơ hình ( các hoạt động dv
vận tải, chữa bệnh,….)
Hàng hóa tư nhân và hàng hóa cơng cộng ( phí cầu đường)
Hàng hóa thơng thường và hàng hóa đặc biệt ( sức lao động, tiền tệ).
2) Hai thuộc tính của hàng hóa :
 Giá trị sửdụng:
Giá trị sửdụng là công dụng của vật phẩm có thể thỏa mãn nhu cầu nào đó của con
ngƣời, bao gồm nhu cầu trong sản xuất và nhu cầu cá nhân của con ngƣời.
Đặc trưng:
Giá trị sử dụng do phân công lao động quyết đị nh.
Theo C.Mác : “Là những giá trị sử dụng, các hàng hóa khác nhau trước hết về chất…” tức
nghĩa mỗi vật mang một chất khác nhau nên mang một giá trị sử dụng khác nhau vd: cơm
để ăn, quần áo là để mặc.v.v... . Và trong mỗi vật cũng có thể mang nhiều thuộc tính tự
nhiên khác nhau do đó có thể có nhiều giá trị sử dụng khác nhau vd: gạo ngoài nấu cơm
cịn có thể dùng để chế biến rượu.
Giá trị sử dụng được phát hiện dần trong quá trình phát triển của tiến bộ khoa học kỹ

thuật, của lực lượng sản xuất
Giá trị sử dụng do thuộc tính tự nhiên của hàng hóa quyết đị nh vì vậy GTSD là phạm trù
vĩnh viễn
Giá trị sử dụng là nội dung vật chất của của cải
 Một vật khi đã là hàng hóa thì nhất thiết phải có giá trị nhưng một vật có giá trị sử
dụng thì khơng hẳn là hàng hóa

CuuDuongThanCong.com

/>



Giá trị hàng hóa:
Muốn hiểu được giá trị của hàng hóa ta phải đi từ giá trị trao đổi. Giá trị trao đổi phản
ánh quan hệ tỷ lệ nhất đị nh về mặt số lượng giữa các hàng hóa có giá trị sử dụng khác
nhau.
Sở dĩ hai hàng hóa là 1m vải và 10kg thóc được trao đổi “bình đẳng” cho nhau dù có hai giá
trị sử dụng khác nhau là do giữa hai hàng hóa đó có thể quy về được một cái chung.
 Tính chất chung của mọi hàng hóa đó là sự hao phí sức lao động để tạo ra hàng hóa đó.
Mọi hàng hóa là sản phẩm của sức lao động  Trao đổi hàng hoá – Trao đổi lao động
cho nhau
Từ đó :Giá trị của hàng hóa là :Giá trị của hàng hóa là hao phí lao động xã hội của ngƣời
sản xuất hàng hố kết tinh trong hàng hóa.
Giá trị trao đổi là hình thức biểu hiện của giá trị , giá trị là nội dung, là cơ sở của giá trị
trao đổi.
3) Lượng giá trị của hàng hóa:
Giá trị hàng hóa do hao phí lao động để sản xuất ra hàng hóa đó quyết đị nh. Mà hao phí lao
động thường được đo lường bằng thời gian.
Vậy :lƣợng giá trị của hàng hóa đƣợc đo bằng thời gian lao động xã hội cần thiết để làm ra hàng

hóa đó
Thời gian lao động xã hội cần thiết là thời gian cần thiết để sản xuất ra một hàng hóa trong điều
kiện trung bình của xã hội, với một trình độ kỹ thuật, trình độ tổ chức quản lí, trình độ người lao
động và với một cường độ lao động trung bình của xã hội.
 Các nhân tố ảnh hƣởng đến lƣợng giá trị :
Thứnhất:năng suất lao động là năng lực của người sản xuất hàng hóa, nó được tính bằng số lượng
sản phẩm được sản xuất ra trong một đơn vị thời gian hoặc là số lượng thời gian để sản xuất ra một
đơn vị sản phẩm.
Ta có ví dụ : đơn vị sản xuất thứ nhất sản xuất ra 5 sp trong một giờ với tổng giá trị là 100k, đơn vị
thứ hai sản xuất ra 10sp trong một giờ thì tổng giá trị vẫn là 100k nhưng giá trị của mỗi sp lại giảm
đi một nửa, nên đơn vị sx thứ hai sẽ giành được thị trường.
Các nhân tố ảnh hưởng tới NSLĐ : trình độ của người lao động, trình độ phát triển KHKT, trình độ tổ
chức quản l{, quy mơ và điều kiện tự nhiên.
Năng suất lao động càng cao thì giá trị hàng hóa càng thấp.
Thứhai:cƣờng độ lao động: cường độ lao động phản ánh mức độ khẩn trương nặng nhọc của lao
động, nó được tính bằng số lượng sản phẩm được sản xuất ra trong một đơn vị thời gian hoặc là số
lượng thời gian để sản xuất ra sản phẩm.
Lao động giản đơn là LĐ không qua huấn luyện, đào tạo
Lao động phức tạp là LĐ phải qua huấn luyện đào tạo, là lao động thành thạo
Khi trao đổi, quy lao động phức tạp về lao động giả
ng phức tạp là bội số của lao động
giản đơn.

CuuDuongThanCong.com

/>

n đơn.
Vd : trong một giờ một người kỹ sư sẽ tạo ra được một lượng giá trị nhiều hơn người cơng nhân vì
lao động của người kỹ sư là lao động phức tạp phải qua đòa tạo, huấn luyện, cịn lao động của người

cơng nhân là lao động giản đơn.
Cường độ lao động tăng nhưng giá trị hàng hóa khơng đổi. Do đó thường thì ta sẽ tăng năng suất,
không tăng cường độ lao động.
Câu 2:Nguồn gốc, bản chất và các chức năng của tiền tệ.
Nguồn gốc:
Để tìm hiểu nguồn gốc của tiền tệ, ta phải đi nghiên cứu các hình thái biểu hiện của giá trị , và sự phát
triền của nó.
Sự phát triển của các hình thái giá trị trong nên kinh tế hàng hóa được biểu hiện thơng qua 4 hình thái
cụ thể sau đây:
1. Hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên: xuất hiện trong giai đoạn đầu của trao đổi
hàng hóa, khi trao đổi mang tính chất ngẫu nhiên  người ta trao đổi trực tiếp vật này lấy vật khác.
Vd : 1m vải = 10kg thóc.
Ởđây nếu 1m vải đứng một mình khơng biểu hiện được giá trị của bản thân nó là bao nhiêu, muốn
biểt ta cần đem so sánh với 10kg gạo  1m vải được gọi là hình thái tương đối, 10kg gạo gọi là hình
thái ngang giá. Chú ý, nếu muốn thể hiện giá trị của 10kg gạo thì ta đổi phương trình trên lại ( 10kg
gạo = 1m vải) và nhận xét tương tự trên.
Hình thái giá trị tương đối và hình thái vật ngang giá là hai mặt liên quan với nhau, không thể tách
rời đồng thời là hai cực đối lập của một phương trình giá trị .
Hình thái giản đơn hay ngẫu nhiên là mầm mống phơi thai của hình thái tiền; Hàng hóa đóng vai trị
vật ngang giá là hình thái phơi thai của tiền tệ
Xuất hiện vào cuối xã hội cộng sản nguyên thủy; Trao đổi mang tính ngẫu nhiên và trực tiếp.
2. Hình thái giá trị đầy đủ hay mở rộng:Mở rộng ra từ hình thái giá trị giản đơn
Vd : 1m vải = 10kg thóc hoặc 2 con gà hoặc 0.1 chỉ vàng
Giá trị của 1 hàng hóa được biểu hiện ở giá trị sử dụng của nhiều hàng hóa đóng vai trị vật ngang
giá
Tỷ lệ trao đổ
ưa cố đị nh, trao đổ
ực tiếp hàng lấy hàng.
3. Hình thái chung của giá trị :
Với sự phát triển cao hơn nữa của lực lượng sản xuất và phân công lao động nhu cầu trao đổi hàng

hóa trở nên đa dạng và phức tạp hơn. Từ đó, xã hội đi đến một hình thái chung của giá trị .
Vd : 10kg thóc hay 2 con gà hay 0.1 chỉ vàng = 1m vải
1m vải được xem như là một vật ngang giá chung cho nhiều thứ hàng hóa.
Giá trị của mọi hàng hóa đều được biểu hiện ở GTSD của một hàng hóa đóng vai trị làm vật
ngang giá chung

CuuDuongThanCong.com

/>

Tỷ lệ trao đổi đã cố đị nh, trao đổi gián tiếp
ơi mỗ
).
4. Hình thái tiền tệ:
Khi lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội phát triển hơn nữa, sản xuất hàng hóa và thị
trường ngày càng mở rộng, thì tình hình nhiều vật ngang giá chung ở mỗi đị a phương khác nhau
làm cho việc trao đổi trở nên khó khăn  yêu cầu khách quan phải hình thành một vật ngang giá
thống nhất.
Vật ngang giá chung được cố đị nh lại ở 1 vật độc tơn & phổ biến → xuất hiện hình thái tiền tệ
của giá trị .
Ban đâu nhiều kim loại được dùng để đóng vai trị làm tiền tệ, sau được cố đị nh là bạc hoặc vàng
bởi:
 Nó cũng là một thứ hàng hóa có thể trao đổi với các hàng hóa khác.
 Nó có các ưu điểm : thuần chất, dễ chia nhỏ, khơng hư hỏng, … và có giá trị cao,
khan hiếm, khối lượng nhỏ nhưng giá trị lại lớn.
Bản chất:
Tiền tệ mang bản chất là hàng hóa đặc biệt được tách ra từ trong thế giới hàng hóa làm vật ngang giá
chung thống nhất cho các hàng hóa khác, được hình thành và phát triển gắn liền với quá trình hình thành
và phát triển của sản xuất và lưu thơng hàng hóa, nó thể hiện lao động xã hội và biểu hiện quan hệ giữa
những người sản xuất hàng hóa.

Các chức năng của tiền tệ:
 Thước đo giá trị :Giá trị hàng hóa được biểu hiện bằng 1 lượng tiền nhất đị nh gọi là giá cả
hàng hóa.
Để đo lường được giá trị hàng hóa, bản thân tiền tệ cũng phải có giá trị , vì vậy tiền tệ làm
thước đo giá trị phải là tiền vàng.
Để thực hiện được chức năng này có thể chỉ cần một lượng tiền tưởng tượng, khơng cần thiết
phải có tiền mặt, sở dĩ có thể như vậy là do trên thực tế giá trị của vàng và giá trị của hang
hóa đã có một tỉ lệ nhất đị nh, tỉ lệ đó dựa trên cơ sở là thời gian lao động xã hội cần thiết
hao phí để sản xuất ra hàng hóa đó.
Giá trị hàng hóa biểu hiện bằng tiền gọi là giá cả hàng hóa đó.
Sự biểu hiện này có thể khơng chính xác, có ba trường hợp: gc=gt, gc>gt,gc Phương tiện lưu thông:Tiền làm môi giới trong trao đổi hàng hố.Khi tiền làm phương tiện lưu
thơng, địi hỏi phải có tiền mặt trên thực tế (vàng thoi, bạc nén, tiền đúc, tiền giấy, tiề
ng...) trao đổi hàng hóa bằng tiền được gọi là lưu thơng hàng hóa.
Lưu thơng hàng hóa buộc tiền tệ ln chuyển từ tay người này sang tay người khác, gọi là lƣu
thông tiền tệ
Công thức lưu thơng hàng hóa: HÀNG – TIỀN – HÀNG
 Quy luật lưu thông tiền tệ :Số lượng tiền tệ cần cho lưu thơng bằng tổng số giá cả của hàng
hóa chia cho số vịng lưu thơng của các đồng tiền cùng loại trong một thời gian nhất đị nh :

CuuDuongThanCong.com

/>

Vì tiền trong lưu thơng chỉ chốc lát nên khơng nhất thiết là vàng thật, có thể thay bằng đồng
tiền không đủ giá trị , vẫn được xã hội chấp nhận tiền giấy ra đời.
Tiền giấy chỉ là tiền ký hiệu (không phản ánh giá trị thực), do nhà nước phát hành, buộc xã
hội công nhận.
Việc phát hành tiền giấy phải bị giới hạn trong số lượng vàng cần thiết cho lưu thơng, mà tiền
giấy đó tượng trưng. (Lạm phát khi lượng tiền giấy > lượng vàng cần thiết trong lưu thông).

 Phương tiện cất trữ:
Tiền được rút khỏi lưu thơng và cất trữ lại để khi cần thì đem ra mua hàng.
Chỉ có tiền vàng, tiền bạc, các của cải bằng vàng bạc mới thực hiện được chức năng này.
Các hình thức cất trữ: tự cất và gửi ngân hàng.
 Phương tiện thanh toán:
Kinh tế hàng hoá phát triển đến một trình độ nào đó tất yếu sẽ nảy sinh việc mua bán chị u:
Tiền tệ được sử dụng để:Trả tiền mua hàng chị u; Trả nợ; Nộp thuế  Làm phương tiện thanh
toán, tiền được dùng để trả nợ, nộp thuế, trả tiền mua chị u hàng.
Khi thực hiên chức năng thanh toán, lượng tiền cần thiết cho lưu thông phải tuân theo quy
luật sau:

T = Số lượng tiền cần thiết cho lưu thông
G = Tổng số giá cả của hàng hóa
Gc = Tổng giá cả hàng bán chị u
Gk= Tổng số tiền khấu trừ cho nhau
Ttt = Tổng số tiền thanh toán đến kz hạn phải trả
N = Số vịng lưu thơng của các đồng tiền cùng loại
 Tiền tệ thế giới:
Khi trao đổi vượt khỏi biên giới quốc gia hình thành quan hệ trao đổi giữa các nước, tiền làm
chức năng tiền tệ thế giới.
Tiền tệ thế giới phải là vàng thật hoặc tín dụng được cơng nhận thanh tốn quốc tế hoặc
ngoại tệ mạnh. Trong thanh toán quốc tế, phải quy đổi tiền riêng của mỗi nước sang 1 đồng
tiền có khả năng thanh tốn quốc tế. Việc quy đổi này được tiến hành theo tỷ giá hối đoái.
Sở dĩ GBP, USD đều từng là những đòng tiền mạnh trong tiền tệ TG là do nền kinh tế của các
quốc gia này có được hệ thống tiền tệ ổn đị nh làm chuẩn, hệ thống SX phát triển mạnh mẽ,
từng bước đóng vai trị then chốt trong hệ thống thanh toán thương mại TG.

CuuDuongThanCong.com

/>

Câu 3: Quy luật giá trị (yêu cầu, nội dung, tác động và sựbiểu hiện của QL giá trị ).
1. Yêu cầu:
Theo yêu cầu của quy luật giá trị , việc sản xuất và trao đổi hàng hóa phải dựa trên cơ sở hao phí
lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó.
2. Nội dung:
Trong sản xuất:
Chính vì giá trị của hàng hóa khơng phái được quyết đị nh bởi hao phí lao động cá biệt của
từng người sản xuất, mà bởi hao phí lao động xã hội cần thiết  muốn bù đắp được chi phí
và sinh lãi, người sản xuất phải điều chỉ nh sao cho hao phí lao động cá biệt của mình phù
hợp với mức chi phí mà xã hội chấp nhận được.
Khối lượng sản phẩm mà những người SX tạo ra phải phù hợp nhu cầu có khả năng thanh
tốn của XH.
Trong trao đổi:
Trong trao đổi cũng phải dựa trên cơ sở hao phí mức lao động xã hội cần thiết, tức là phải
trao đổi theo quy tắc ngang giá.
Sự vân động của quy luật giá trị thông qua sự vân động của giá cả của hàng hóa. Vì giá trị là cơ sở của
giá cả, còn giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị  giá cả phụ thuộc vào giá trị  hàng hóa nào
nhiều giá trị thì giá cả của nó sẽ cao và ngược lại.
Ngồi ra giá cả cịn phụ thuộc vào các nhân tố khác như: cạnh tranh, cung cầu, sức mua của đồng tiền ..
 giá cả hàng hóa tách rời với giá trị  sự vận động của giá cả thị trường xoay quanh trục giá trị của
nó chính là cơ chế của quy luật giá trị .
3. Tác động:
Thứ nhất :Điều tiết sản xuất và lưu thơng hàng hóa.
Điều tiết sản xuất : ĐTSX là điều hòa, phân bố các yếu tố sản xuất giữa các ngành, các lĩnh
vực của nên kinh tế.
Nhờ vào QLGT mà có sự phân phối TLSX và SLĐ vào các ngành, vùng khác nhau một cách tự
phát thông qua sự lên xuống của giá cả. ( khi cung lớn hơn cầu  giá cả hàng hóa ở ngành
đó giảm  thua lỗ  tự phát sx sẽ chuyển sang ngành đang có nhu cầu; và ngược lại).
Điều tiết lƣu thông:

Cũng nhờ vào QLGT mà nguồn hàng hóa lưu thơng trên thị trường cũng được điều tiết,sẽ
được phân phối từ nơi có giá cả thấp lên nơi có giá cả cao hơn. Qui luật giá trị có tác động
điều tiết hàng hóa giữa các vùng, miền, quốc gia với nhau.
Thứ hai:Kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, tăng năng suất lao động,thúc đẩy lực
lượng sản xuất xã hội phát triển.
Dựa vào QLGT, những cá thể sản xuất nào có hao phí lao động các biệt nhỏ hơn lao động xã hội
cần thiết sẽ thu được nguồn lợi nhiều hơn trên thị trường, từ đó từng người vì lợi ích của mình mà
cũng tìm cách cải tiến kỹ thuật sẽ thúc đẩy LLSX của XH phát triển.

CuuDuongThanCong.com

/>

Thứ ba:Thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hóa người sản xuất hàng hóa thành kẻ giàu người
nghèo.
Quá trình cạnh tranh dẫn đến chủ thể sx nào có điều kiện hơn về trình độ làm cho lao động cá
biệt nhỏ hơn lao động xã hội cần thiết làm họ giàu lên nhanh chóng và ngược lại những chủ thể sx
nào khơng có trình độ về khoa học kĩ thuật cũng như khả năng cạnh tranh kém sẽ trở nên thất bại
trong kinh doanh và trở nên nghèo khó phân hóa giàu nghèo.
Những QLGT có { nghĩa l{ luận sâu sắc : một mặt chi phối sự chọn lọc tự nhiên, đào thải các yếu
kém, kích thích các yếu tố tích cực, một mặt gây phân hóa giàu nghèo trong xã hội, gây ô nhiễm
môi trường và những mặt tiêu cực khác.
4. Biểu hiện:
Tác động của cung và cầu làm cho giá cả vận động xoay quanh giá trị hàng hóa. Khi cung lớn hơn
cầu, tức là số lượng hàng hóa bên ngồi thị trường nhiều hơn khả năng tiêu thụ nó, đồng nghĩa là
giá trị của hàng hóa giảm hơn từ đó làm giảm giá cả của hàng hóa đó; và ngược lại.
Khi cung = cầu, thì giá cả = giá trị
Khi cung > cầu, thì giá cả < giá trị
Khi cung < cầu, thì giá cả > giá trị

Câu 4: Hàng hóa sức lao động?
-

Hàng hóa sức lao động là một loại hàng hóa đặc biệt mà giá trị sử dụng của nó có đặc tính là
nguồn gốc sinh ra giá trị .
a) Điều kiện ra đời của hàng hóa sức lao động:
- Theo C.Mác: “Sức lao động đó là tồn bộ các thể lực và trí lực ở trong thân thể một con
người, trong nhân cách sinh động của con người, thể lực và trí lực của con người phải làm
cho hoạt động để sản xuất ra những vật có ích.”
- Điều kiện ra đời của hàng hóa sức lao động:
 Một là, người lao động phải được tự do về thân thể,làm chủ được sức lao động
của mình và có quyền bán sức lao động của mình như một hàng hóa.
Ngày nay, người ta dùng tự do pháp lí, tức là những người trong tù không được tự
do thân thể nhưng vẫn được lao động và bán sức lao động.
 Hai là,người lao động không có tư liệu sản xuất , họ trở thành người vô sản và để
tồn tại buộc họ phải bán sức lao động của mình để sống. Tuy nhiên, điều ngược
lại chưa chắc đã đúng, tức là người có tư liệu sản xuất khơng hẳn khơng thể tạo
ra hàng hóa sức lao động. Ví dụ một người có máy may nhưng họ khơng dùng nó
sản xuất mà đi làm th cho nhà máy sản xuất vải, thì đó vẫn là hàng hóa sức
lao động.
- Phân cơng lao động xã hội và phân cơng xí nghiệp khác nhau ở chỗ phân cơng xí nghiệp tạo ra
sản phẩm hàng hóa cịn phân cơng lao động xã hội không thể tạo ra sản phẩm hàng hóa.
b) Hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động:
- Giá trị của hàng hóa sức lao động:

CuuDuongThanCong.com

/>

 Giá trị hàng hóa sức lao động được xác đị nh bằng toàn bộ giá trị các tư liệu

tiêu dùng (của cải vật chất và tinh thần cần thiết để tái sản xuất sức lao động và
duy trì đời sống) cần thiết cho người lao động, gia đình người lao động và chi phí
đào tạo.
 Giá trị hàng hóa sức lao động khác với giá trị hàng hóa thơng thường ở chỗ nó
bao hàm yếutố tinh thần và lị ch sử.
- Giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động:
 Trong quá trình lao động, giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động tạo ra một
lượng giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân nó, phần giá trị dơi ra đó chính là giá
trị thặng dư.
 Như vậy giá trị sử dụng của hàng hóa sức lao động chính là chìa khóa để giải quyết mẫu
thuẫn trong công thức chung của tư bản và là điều kiện để chuyển tiền thành tư bản.
c) So sánh hàng hóa sức lao động (hàng hóa đặc biệt) và hàng hóa thơng thƣờng:
Hàng hóa sức lao động

Hàng hóa thơng thường

-

Có yếu tố tinh thần vì gắn liền với con
người và có yếu tố lị ch sử

-

Khơng có yếu tố tinh thần, lị ch sử

-

Chỉ có hàng hóa sức lao động mới gắn
liền với tư liệu tiêu dùng.

-

Không gắn liền tư liệu tiêu dùng

-

Giá trị sử dụng hàng hóa sức lao động
tạo ra giá trị thặng dư

-

Không tạo ra giá trị thặng dư

-

Mua bán chỉ là trao quyền sử dụng
khơng trao quyền sở hữu.

-

Mua bán hàng hóa tức là trao quyền
sử dụng và cả quyền sở hữu

-

Giá trị theo thời gian có xu hướng tăng
dần, vì người lao động càng lao động
nhiều càng tích lũy thêm về kiến thức và
kỉ năng khác.

-

Giá trị theo thời gian có xu hướng
giảm vì càng ngày càng có nhiều hàng
hóa mới hiện đại, tiên tiến ra đời thay
thế hàng đó.

CuuDuongThanCong.com

/>

Câu 5:Tuần hoàn tư bản và chu chuyển tư bản.
Tuần hoàn tư bản và chu chuyển tư bản là hai hình thức của lưu thơng tư bản.
1. Tuần hồn tưbản.

Sự vận động trên diễn ra qua ba GĐ: hai giai đoạn lưu thông, và một giai đoạn sản xuất.
a. Giai đoạn thứ nhất:

- Lĩnh vực: Lĩnh vực lưu thơng.
- Hình thái của tư bản: tư bản tiền tệ.
- Chức năng của tư bản: mua các yếu tố sản xuất.
- Kết thúc giai đoạn này tư bản tiền tệ chuyển hóa thành tư bản sản xuất.
b. Giai đoạn hai:

- Lĩnh vực: lĩnh vực sản xuất.
- Hình thái của tư bản: tư bản sản xuất.
- Chức năng của tư bản: sản xuất ra giá trị thặng dư.
- Kết thúc giai đoạn này tư bản thành hàng hóa.
c. Giai đoạn 3:

- Lĩnh vực: lĩnh vực lưu thơng.
- Hình thái của tư bản: tư bản hàng hóa.
- Chức năng của tư bản: thực hiện giá trị của hàng hóa.
- Kết thúc giai đoạn này, tư bản hàng hóa chuyển hóa thành tư bản tiền tệ.
Tuần hoàn tưbảnlà sự vận động liên tục của tư bản, trải qua ba giai đoạn, lần lượt mang ba hình
thái khác nhau với ba chức năng tương ứng, rồi quay trở về hình thái ban đầu có kèm theo gía trị
thặng dư.

CuuDuongThanCong.com

/>

Tuần hoàn của tư bản chỉ tiến hành một cách bình thường khi các giai đoạn của chúng diễn ra liên
tục và các hình thái tư bản cùng tồn tại và được chuyển hóa một cách đều đặn.
2. Chu chuyển tưbản.
- Là sự tuần hoàn của tư bản nếu xem xét đó là q trình đị nh kz đổi mới, diễn ra liên tục và lặp
đi lặp lại không ngừng.
- Chu chuyển tư bản biểu hiện qua thời gian chu chuyển và tốc độ chu chuyển của tư bản.
- Thời gian chu chuyển của tư bản là thời gian tư bản vận động hết 1 vịng tuần hồn. Bao gồm
thời gian sản xuất và thời gian lưu thông.
*Thời gian sản xuất là thời gian tư bản vận động trong lĩnh vực sản xuất.
TG SX = TG lao động + TG gián đoạn lao động + TG dựtrữsản xuất
Trong đó:
- Thời gian lao động là thời gian người lao động sử dụng công cụ lao động tác động vào đối tượng
lao động nhằm tạo ra sản phẩm.
- Thời gian gián đoạn lao động là thời gian người lao động không làm việc. Vốn chết, không sinh
lời, hiệu quả thấp. Vd: trong vụ mùa thì thời gian chờ cây sinh trưởng là thời gian gián đoạn lao
động. Thời gian gián đoạn lao động chị u tác động của yếu tố tự nhiên.
- Thời gian dự trữ sản xuất là thời gian dự trữ yếu tố sản xuất và hàng hóa. Dự trữ đầu vào và đầu
ra.

* Các nhân tố tác động đến thời gian sản xuất:
- Tính chất ngành nghề ( khơng thể thay đổi).
- Qui mô và chất lượng sản phẩm (khơng thể thay đổi được).
- Năng suất lao động (có thể thay đổi).
- Thời gian gián đoạn lao động (có thể thay đổi).
- Dự trữ sản xuất, … dự trữ nhiều thời gian sản xuất càng dài ra . Tuy nhiên thời gian
dự trữ cần phù hợp.
* Các nhân tố tác động đến lưu thơng:
- Tình hình thị trường.
- khoảng cách thị trường.
- Điều kiện giao thông vận tải và thông tin liên lạc.
- Hiệu quả của hoạt động Maketing.
- Thời gian lưu thông là thời gian tư bản vận động trong lĩnh vực lưu thông.
- Tốc độ chu chuyển của tư bản biểu hiện thơng qua số vịng chu chuyển của tư bản trong một
khoảng thời gian nhất đị nh.

CuuDuongThanCong.com

/>

n= tốc độ chu chuyển tư bản.
CH = khoảng thời gian nhất đị nh (thường là 1 năm).
ch = thời gian của 1 vòng chu chuyển tư bản (thời gian sản xuất và thời gian lưu thông).
Muốn tăng n, chỉ có một cách duy nhất là phải làm cho ch giảm.
3. Tưbản cố đị nh và tưbản lưu động:
- Căn cứ vào phương thức chuyển hóa giá trị vào sản phẩm người ta chia tư bản thành tư bản cố
đị nh và tư bản lưu động.
- Tư bản cố đị nh là bộ phận của tư bản tham gia vào q trình sản xuất, giá trị của nó được di
chuyển từng phần vào trong sản phẩm. Vd: máy móc, thiệt bị , … Tư bản cố đị nh bị hao mịn dần
và có 2 loại hao mịn:

+ Hao mịn hữu hình là sự hao mịn về giá trị và giá trị sử dụng.
+ Hao mịn vơ hình là hao mịn thuần túy về mặt giá trị do KH – KT tiến bộ nhanh.
- Tư bản lưu thông được xem là bộ phận tư bản tham gia vào quá trình sản xuất, giá trị của nó di
chuyển tồn bộ vào sản xuất.

C2: giá trị của nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu và các trang thiết bị không bền.
4. Ý nghĩa của nghiên cứu tuần hoàn và chu chuyển tƣbản:
- Nghiên cứu tuần hồn và chu chuyển tư bản để tìm ra các biện pháp đấy nhanh tốc độ chu chuyển
của tư bản nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
- Đối với tư bản cố đị nh: tiết kiệm chi phí bảo quản và sữa chữa tài sản cố đị nh, hạn chế hao mịn
hữu hình, vơ hình, …
- Đối với tư bản lưu động: tiết kiệm được tư bản phụ thêm hoặc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh
doanh.

CuuDuongThanCong.com

/>

Câu 6: Sựhình thành tỷ suất lợi nhuân bình quân và giá cả sản xuât.
Cạnh tranh giữa các ngành là sự cạnh tranh giữa các xí nghiệp ở các ngành sản xuất khác nhau, nhằm mục đích tìm
nơi có đầu tư có lợi hơn, tức là nơi có tỷ suất lợi nhuận cao hơn.
Ta xét vd sau: vowis G = W và m’ = 100%

Ngành sx

Chi phí sx
(K)
900c + 100v

Cơ khí

Thủy sản
May mặc

P

Tỷ suất lợi nhuận
p’= m / (c+v)

P’

P

Gsx

100

10%

20%

200

1200

20%

20%

200

1200

30%

20%

200

1200

800c + 200v

200

700c + 300v

300

Tỷ suất lợi nhuận bình quân là tỷ suất lợi nhuận bằng nhau cho những tư bản khi đầu tư vào các ngành khác nhau.
Ta có cơng thức sau:

- Lợi nhuận bình quân: là số lợi nhuận bằng nhau của những tư bản khác nhau khi đầu tư vào những ngành
khác nhau.

:

lợi nhuận bình quân ( ngành)

: tỷ suất lợi nhuận bình quân ( các ngành)
k : Chi phí sx TBCN (ngành) , nếu giá cả bằng giá trị (G=M) thì K=c+v

- Sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình qn góp phần điều tiết nền kinh tế , chứ không chấm dứt quan hệ
cạnh tranh trong xã hội.
- Giá cả sản xuất: cùng với sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân và lợi nhuận bình qn thì giá trị hàng hóa
chuyển hóa thành giá cả sản xuất.
- Tiền đề của giá cả sản xuất là sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân.
Giá trị hàng hóa(w = c + v + m)chuyển hóa thành giá cả sản xuất(g = c + v +

)hay (k +

Giá cả sản xuất = chi phí sản xuất + lợi nhuận bình quân.

CuuDuongThanCong.com

/>
)


g=c+v+

hay

g=k+

- Điều kiện để giá trị hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất:
Đại cơng nghiệp cơ khí TBCN phát triển.
Sự liên hệ rộng rãi giữa các ngành sản xuất.
Quan hệ tín dụng phát triển, tư bản tự do di chuyển từ ngành này sang ngành khác.
Lưu ý : - Giá trị hàng hóa của từng ngành có thể không khớp với giá cả sản xuất, song
giá trị hàng hóa =

giá cả sản xuất.

- Giá trị hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất. Biểu hiện của giá cả sản xuất trên thị trường là giá
cả thị trường. Giá cả thị trường xoay quanh giá cả sản xuất (tựa như giá cả hàng hóa xoay quanh giá
trị hàng hóa trong nền sản xuất hàng hóa giản đơn).
Như vậy, trong giai đoạn CNTB tự do cạnh tranh, QLGT biểu hiện là qui luật giá cả sản xuất và QL GTTD trở thành
qui luật lợi nhuận bình quân.

Câu 7:Nguyên nhân hình thành và các đặc điểm kinh tế cơ bản của CNTB độc quyền.
CNTB tựdo cạnh tranh

CNTB độc quyền tưnhân (hay lũng đoạn)

CNTB độc quyền nhà nước.

- Khi nghiên cứu CNTB tự do cạnh tranh, C.Mác và Ăngghen đã dự báo rằng: “tự do cạnh tranh dẫn đến tập trung
sản xuất, tập trung sản xuất phát triển đến 1 trình độ nhất đị nh lại dẫn tới độc quyền.”
- Nguyên nhân chuyển biến của CNTB từ tự do cạnh tranh sang độcquyền:
1. Cách mạng khoa học kĩ thuật thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển: tích tụ vốn, tập trung sản xuất, dẫn
đến dự hình thành và phát triển, thống trị của các xí nghiệp lớn.
2. Tự do cạnh tranh : các nhà tư bản tích lũy  tích tụ, tập trung tư bản, sản xuất. Thúc đẩy sản xuất phát
triển, mở rộng qui mơ. Các xí nghiệp nhỏ khơng bắt kị p khoa học kí thuật sẽ bị phá sản, buộc phải phụ
thuộc sáp nhập vào xí nghiệp lớn hoặc tách sang thị trường khác, hoặc liên kết sáp nhập nhiều xí nghiệp
nhỏ tăng nguồn vốn hình thành xí nghiệp lớn đủ sức cạnh tranh.
3. Khủng hoảng kinh tế :thực hiện sự lựa chọn tự nhiên, phân hóa  xí nghiệp vừa và nhỏ  phá sản, xí
nghiệp lớn  càng lớn hơn. Theo Mác, khủng hoảng kinh tế có tính chu kì, thúc đẩy sản xuất phát triển.
4. Tín dụng tư bản : tài trợ tiền cho những xí nghiệp lớn mở rộng sản xuất.
5. Tác động của quy luật kinh tế :biến đổi cơ cấu kinh tế  tập trung sản xuất quy mô lớn.
=> Tập trung sản xuất là mầm mống dẫn đến độc quyền xuất hiện.
- Các xí nghiệp lớn cạnh tranh gay gắt sẽ dẫn đến sự thỏa hiệp giữa các xí nghiệp dẫn đến tổ chức độc quyền ra

đời.
- Tổ chức độc quyền là liên minh giữa các nhà tư bản lớn nhằm tập trung vào trong tay phần lớn hoặc thậm chí
tồn bộ giá trị của 1 ngành, cho phép liên minh này có ảnh hưởng quyết đị nh đến việc sản xuất và lưu thơng
của ngành đó.
- Đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản độc quyền:

CuuDuongThanCong.com

/>

a. Tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền : Vì lợi nhuận độc quyền là cao nên các xí nghiệp ngày
càng tập trung sản xuất, liên kết với nhau để tạo thành độc quyền. Liên kết một số ngành, liên kết đa
ngành xuất hiện.
Những tổ chức độc quyền cơ bản là : cácten, xanhđica,tơrớt, cơngxcxiom, cơnggơlơmêrát.
b. Tƣbản tài chính và bọn đầu sỏ tài chính :
Tư bản tài chính xuất hiện đầu thế kỉ 20 là sự dung hợp giữa độc quyền Ngân hàng và độc quyền Cơng
nghiệp. Chế độ tham dự của tư bản tài chính.
Các tổ chức độc quyền công nghiệp tham gia vào công việc của ngân hàng bằng cách mua cổ phần ngân
hàng or lặp ngân hàng riêng.Hai quá trình độc quyền trên xoắn xu{t và thúc đẩy nhau  hình thành tư
bản tài chính.
Đầu sỏ tài chính : sự phát triển của tư bản tài chính dẫn đến sự hình thành một nhóm nhỏ độc quyền, chi
phối đs kinh tế và chính trị của xh tư bản  bọn đầu sỏ tài chính và thiết lập sự thống trị của mình
thơng q chế độ tham dự.
c. Xuất khẩu tƣbản :
Xuất khẩu tư bản là đầu tư tư bản ra nước ngoài nhằm mục đích chiếm đoạt giá trị thặng dư và các
nguồn lợi nhuận khác ở các nước nhập khẩu tư bản.
- Có hai hình thức xuất khẩu tư bản chủ yếu là : xuất khẩu tư bản hoạt động (đầu tư trực tiếp) và xuất
khấu tư bản cho vay (đầu tư gián tiếp).
Xuất khẩu tư bản hoạt động (đầu tư trực tiếp) là hình thức xuât khẩu tư bản để xây dựng những xí
nghiệp mới hoặc mua lại những xí nghiệp đang hoạt động ở nước nhận đầu tư, biến nó thành cơng

ty mẹ ở chính quốc.
Xuất khấu tư bản cho vay (đầu tư gián tiếp) là hình thức xuất khẩu tư bản được thực hiện dưới hình
thức cho chính phủ, thành phố, hay một ngân hàng ở nước ngoài vay tư bản tiền tệ có thu lãi.
Thực hiện hai hình thức xktb trên, xét về chủ sở hữu ta có thể phân tích thành :
Xuất khẩu tư bản nhà nước là nhà nước tư bản độc quyền dùng nguồn vốn từ ngân quỹ của mình để đầu
tư vào nước nhập khẩu tư bản; hoặc viện trợ có hồn lại hay khơng hồn lại, để thực hiện mục tiêu về
kinh tế, chính trị và quân sự.
Xuất khẩu tư bản tư nhân là hình thức xuất khẩu tư bản tư nhân thực hiện. Thường đc đầu tư vào các
ngành kinh tế có vòng quay tư bản ngắn và thu đc lợi nhuận độc quyền cao, dưới các hình thức cơng ty
xun quốc gia.
 XKTB là sự mở rộng quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ra nc ngồi, là cơng cụ để bành trướng sự
thống trị , bốc lột của tư bản tài chính trên phạm vi tồn TG.
d. Sựphận chia thế giới về kinh tế giữa các tổ chức độc quyền thế giới:
Dưới tình hình XKTB của các nước ngày càng tăng  cạnh tranh quyết liệt giữa tổ chức độc quyền ngày
càng gay gắt nhưng khơng thơn tính được nhau  Thỏa hiệp liên minh quốc tế  hình thành các tổ chức
độc quyền quốc tế ( cartel, syndicat,…)  Bắt tay nhau phân chia thị trường tiêu thụ hoặc vùng tài
nguyên thiên nhiêngiữa các tổ chức độc quyền.

CuuDuongThanCong.com

/>

e. Sựphận chia thế giới về lãnh thổ giữa các cƣờng quốc đế quốc:
Sự phân chia thế giới về kinh tế được cũng cố và tăng cường bằng việc phân chia thế giới về lãnh thỗ.
“Chủ nghĩa tư bản phát triển càng cao, nguyên liệu càng thiếu thốn, sự cạnh tranh càng gay gắt, và việc
tìm kiếm các nguồn nguyên liệu trên tồn thế giới càng ráo riết, thì cuộc đấu tranh để chiếm thuộc
đị acàng quyết liệt hơn” –LÊNIN
Đến cuối tk XIX đến đầu thế kỷ XX, các nước đế quốc đã hoàn thành việc phân chia lãnh thổ TG.ĐQ Anh
có nhiều TĐ nhất, sau đó đến Nga ( Nga Hoàng) và Pháp. Số dân thuộc đị a của Pháp lại nhiều hơn số dân
thuộc đị a của ba nước Đức, Mỹ, Nhật cộng lại.

Sự phân chia thế giới khơng đều đã dấn đến hai cuộc thế chiến địi chia lại TG.
 Năm đặc điểm kinh tế cơbản của chủ nghĩa đế quốc có lên quan chặt chẽ với nhau, nói lên bản chất của CN
đế quốc về mặt kinh tế là sựthống trị của CNTB độc quyền, về mặt chính trị là hiếu chiến, xâm lƣợc.

Câu 8: Liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp khác trong CM
XHCN?
1. Tính tất yếu:
- Khi tổng kết thực tiễn phong trào chủ nghĩa ở Châu Âu, nhất là ở Anh và Pháp cuối thể kỷ 19. C.Mác và
Awngnghen đã chỉ ra nguyên nhân chủ yếu của thất bại trong các cuộc đấu tranh là do giai cấp công nhân
không tổ chức được mối liên minh với giai cấp nông dân.
- Theo V.I. Lênin, nguyên nhân quan trọng đưa tới thắng lợi CM tháng Mười Nga là thường xuyên chủ
trương và thực hiện củng cố liên minh giữa giai cấp công nhân và giai cấp nơng dân.
- Như vậy, CM XHCN chỉ có thể thực hiện dựa trên cơ sở xây dựng khổi liên minh vững chắc giữa giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân và các tầng lớp khác.
2. Cơ sở khách quan:
- Liên minh công – nông là nhu cầu nội tại của CM XHCN, nó vừa là động lực cách mạng vừa là điều kiện
quyết đị nh sự thắng lợi của CM XHCN.
- Liên minh công – nông xuất phát từ mối liên hệ tự nhiên gắn bó và sự thống nhất lợi ích cơ bản của các
giai cấp tầng lớp.
- Liên minh công – nông là do sự gắn bó thống nhất giữa sản xuất vật chất với khoa học kĩ thuật, trong điều
kiện của cuộc CM KH – KT hiện đại, cơng nhân, nơng dân dần được trí thức hóa.
- Ngồi ra, liên minh cơng nơng trí cũng như một yêu cầu của xã hội:
a CMVS;
a GCVS;
a GCVS;
c.
Một bài học,
.
 Để xã hội vận động đi lên theo đị nh hướng xã hội chủ nghĩa thì liên minh cơng nơng trí là một điều tất
yếu.

CuuDuongThanCong.com

/>

3. Nội dung liên minh cơng – nơng – trí:
- Về chính trị : Liên minh nhằm tạo ra khố đại đồn kết tồn dân để giành chính quyền, xây dựng và bảo vệ
vững chắc nhà nước XHCN.
- Về kinh tế: Liên minh nhằm kết hợp đúng đắn lợi ích cho các giai cấp và tầng lớp để tạo ra động lực thúc
đẩy KT –XH phát triển.
- Về văn hóa xã hội: Liên minh nhằm xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, hình thành
thế giới quan và nhân sinh quan, góp phần hình thành con người mới XHCN.
- Về nguyên tắc:
Phải đảm bảo vai trị lãnh đạo của giai cấp cơng nhân: liên minh không phải là chia quyền lãnh đạo
mà phải đi theo đường lối của giai cấp công nhân.
Phải tự nguyện: phải làm cho gc nông dân tự giác ngộ và tự nguyện đi theo giai cấp công nhân.
Kết hợp đúng đắn lợi ích: : G/c cơng nhân đại diện cho phương thức sx mới cộng sản chủ nghĩa, gc
nông dân gắn với chế độ tư hữu nhỏ, chế độ tư hữu nhỏ lại mâu thuẫn với phương thức sx mới 
cần phải quan tâm các mâu thuẫn nảy sinh và giải quyết nó.
4. Liên minh cơng – nơng – trí trong quá trình xây dựng XHCN Việt Nam:
Đặc điểm của giai cấp cơng nhân, nơng dân và tầng lớp trí thức ở Việt Nam.
a. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam:
- Khái niệm: GCCN là tập đoàn người lao động trực tiếp hoặc gián tiếp vận hành những công cụ sản xuất có
tính chất cơng nghiệp ngày càng hiện đại, có trình độ xã hội hóa ngày càng cao.
Trong phương thức sản xuất TBCN, GCCN có 2 đặc trưng cơ bản:
 Thứ nhất, về phương thức lao động: GCCN là sản phẩm của nền đại công nghiệp.
 Thứ hai, về đị a vị của GCCN: Người công nhân không có tư liệu sản xuất, do đó họ phải
bán sức lao động để kiếm sống. Đặc trưng này khiến GCCN trở thành giai cấp vô sản.
- Là một bộ phận của GCCN quốc tế GCCN Việt Nam có đầy đủ các đặc điểm của GCCN quốc tế .
- Trong điều kiện Việt Nam, GCCN VN cịn có các đặc điểm riêng:

+ Ra đời trước GCTS.
+ GCCN chủ yếu xuất thân từ nơng dân nên dễ hình thành liên minh giữa GCCN và GCND và
các tầng lớp khác.
+ GCCN VN sinh ra đã được kế thừa truyền thống đấu tranh bất khuất chống giặc ngoại
xâm của dân tộc.
b. Đặc điểm của giai cấp nông dân:
Khái niệm :Giai cấp nông dân là giai cấp của những người lao động sản xuất trong nông nghiệp
(bao gồm cả lâm nghiệp và ngư nghiệp), trực tiếp sử dụng tư liệu sản xuất cơ bản và đặc thù,
gắn với thiên nhiên (là đất, rừng và biển) để sản xuất ra sản phẩm nông nghiệp.
Đặc điểm:
+ Là giai cấp có bản chất 2 mặt:lao động (là chủ yếu) và tư hữu.
+ Khơng có hệ tư tưởng độc lập.
+
i diện cho một phương thức sản xuất tiên tiến.
- Nơng dân Việt Nam có truyền thống quật cường chống thiên tai, đị ch họa; một lòng theo Đảng.
Ngày nay số lượng giảm dần, nhưng chất lượng “tinh” hơn.

CuuDuongThanCong.com

/>

c. Đặc điểm của tầng lớp trí thức:
Khái niệm:Trí thức là một tầng lớp xã hội đặc biệt :
+ Có trình độ học vấn cao
+ Phương thức lao động là lao động trí tuệ
.
+ Sản phẩm lao động trực tiếp là những giá trị lý luận, lý thuyết khoa học, những giá trị tinh
thần.
.
Đặc điểm:

+ Xuất thân từ nhiều giai cấp, tầng lớ
(Không phải là một giai cấp).
i diện cho một PTSX riêng biệt.
+ Khơng có hệ tư tưởng độc lập nên thườ
ổ chức và hành động.
- Trí thức Việt nam có nhiề
đị nh là đội ngũ của g/c cơng nhân


–

ến và kiến quốc. Ngày nay, trí thức đượ

–

n nay.

Câu 9: Thời kỳ quá độ lên CNXH?
Thời kz quá độlà thời kì cải tiến cách mạng 1 cách sâu sắc và triệt để từ xã hội cũ thành xã hội mới XHCN, bắt đầu
từ khi GCVS giành chính quyền, bắt tay vào xây dựng xã hội mới và kết thúc khi xây dựng thành công XHCN cả về
LLSX và QHSX, cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.
Có hai hình thức quá độ :
 Quá độ trực tiếp : theo Lênin để đi lên chủ nghĩa cộng sản, xã hội phải bước qua các giai đoạn lị ch sử của
sự thay đổi các hình thái kinh tế xã hội. Khi xã hội đi đên CNTB phát triển, hàng hóa dư thừa nhiều nhưng
đồng thời phân hóa giàu nghèo cao cũng như mâu thuẩn kinh tế gay gắt dẫn đến mâu thuẩn xã hội đối
kháng ắt có đấu tranh, và xã hội sẽ bước đến thời kz quá độ đi đên xã hôi xã hội chủ nghĩa, và tiếp đến là
đi lên xã hội cộng sản chủ nghĩa  đó là hình thức quá độ trực tiếp.
 Quá độ gián tiếp: tương tự như hình thức quá độ trực tiếp, nhưng khác ở chỗ là khi xã hội chưa đi đên
CNTB phát triển, chỉ ở CNTB trung bình thì bước sang thời kz quá độ để lên xh xã hội chủ nghĩa và bước
đến xh cộng sản chủ nghĩa (quá độ đặc biệt) hay xã hội tiền tư bản chủ nghĩa, thì bước sang thời kz quá độ

để đi lên xh xhcn rồi đến xh CSCN (quá độ đặc biệt của đặc biệt).
Vd :Việt Nam là một nước đi lên xh xhcn bằng quá độ gián tiếp. Thật vậy, chúng ta đã đi lên xh xhcn nhưng
đã bỏ qua hình thái kinh tế TBCN, nên VN đi lên xh XHCN bằng quá độ gián tiếp, hay chính xác hơn là quá
độ đặc biệt của đặc biệt.
I.
Tính tất yếu:
1. CNXH và CNTB khác nhau về chất nên muốn chuyển từ CNTB sang CNXH ta cần có một bước “đệm” khi
chuyển qua.
CNTB được xây dựng dựa trên chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, dựa trên sự áp bức bóc lột.
CNXH được xây dựng trên chế độ công hữu về tư liệu sx, tồn tại dưới hai hình thức nhà nước và
tập thể, khơng có đối kháng và áp bức.

CuuDuongThanCong.com

/>

2. CNXH được xây dựng dựa trên nền tảng trình độ KHKT hiện đại. Do đó cần có một quá trình để xây
dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH. Đối với các nước đã bước qua thời kz TBCN, đã có nền tảng của
khoa học kỹ thuật, tuy vậy nhưng cần phải sắp xếp, lập trình lại cho phù hợp với quan hệ sản xuất của
xhXHCN. Đối với các nước chưa từng trải qua q trình cơng nghiệp hóa đi lên xhcn thì cần có thời kz
q độ để tiến hành cơng nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa.
3. Phải xây dựng QHSX mới – QHSX XHCN. Các quan hệ xã hội của chủ nghĩa xã hội không tự phát hình
thành nhưng đị nh hình trong chủ nghĩa tư bản.
4.
, hay nói cách
khác việc xây dựng XHCN là một việc mới mẻ, cần có thời gian để giai cấp cơng nhân chuẩn bị , làm
quen với cơng việc đó.
II.
Đặc điểm và thực chất của thời kì quá độ lên CNXH:
1. Kinh tế: tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần.

2. Chính trị : Kết cấu XH giai cấp rất đa dạng, phức tạp.
3. Tư tưởng – văn hóa: tồn tại nhiều yếu tố tư tưởng VH khác nhau.
III.
Nội dung :
1. Kinh tế : nội dung cơ bản trên lĩnh vực kinh tế của thời kz quá độ lên chủ nghĩa xã hội là phát triển lực
lượng sản xuất. Cải tạo QHSX cũ, xây dựng quan hệ sản xuất mới QHSX XHCN. Đối với các nước chưa
thực hiện công nghiệp hóa thì nhiệm vụ hàng đầu trong TKQĐ là tiến hành CNH - HĐH để tạo ra nền
tảng vật chất kỹ thuật đị nh hướng xã hội chủ nghĩa.
2. Chính trị :nội dung cơ bản trong lĩnh vực chính trị của TKQĐ lên CNXH là tiến hành cuộc đấu tranh
chống lại những thế lực thù đị ch. Tiến hành xây dựng cũng cố nhà nước và nền dân chủ xã hội. Xây
dựng ĐCS ngày càng trong sạch, vững mạnh.
3. Tư tưởng – văn hóa : nội dung cơ bản là thực hiện tuyên truyền, phổ biến những tư tưởng khoa học và
cách mạng của giai cấp cơng nhân trong tồn xã hội. Xây dựng nền văn hóa mới XHCN, tiếp thu giá trị
tinh hoa của các nền văn hóa trên TG.
4. Xã hội : nội dung cơ bản là phải khắc phục những tệ nạn xã hội, thực hiện mục tiêu tiên bộ và cơng bằng
XH.
=>Tóm lại, tkqđ là một thời kz lị ch sử tất yếu trên con đường phát triển của hình thái kinh tế - xã hội cộng
sản chủ nghĩa. Và chỉ có thế đi lên dựa trên các nội dung đó.

Câu 11:Vấn đề dân tộc và những quan điểm của CN Mác – Lênin trong việc giải quyết vấn
đề dân tộc.
 Khái niệm dân tộc :
Nghĩa hẹp:là dân tộc – tộc người; dùng để chỉ cộng đồng người cụ thể nào đó có những mối liên hệ
chặt chẽ, bền vững; có chung những một số đặc điểm : sinh hoạt kinh tế, ngôn ngữ, những nét đặc
thù về văn hóa.
Nghĩa rộng:
C chỉ
n đị nh, bền vững làm thành
t quốc
gia. Với 4 đặc trưng sau :

Có lãnh thổ quốc gia
Có nền kinh tế thống nhất
Quốc ngữ thống nhất
Chung bản sắc văn hóa

CuuDuongThanCong.com

/>

 với hai khái niệm với nghĩa rộng và nghĩa hẹp như thế đã cho thấy khái niêm dân tộch và khái niệm quốc gia có
sự gắn bó chặt chẽ với nhau, dân tộc bao giờ cũng ra đời trong một quốc gia nhất đị nh. Thực tiễn lị ch sử chứng
minh rằng, những nhân tố chính muồi dẫn đên hình thành dân tộc ln gắn với những nhân tố chín muồi dẫn đến
hình thành quốc gia.
c XHCN.
ị nh mọ
i.
 Xu hướng phát triển của dân tộc:
Xu hướng thứ nhất:Hình thành cộng đồng dân tộc độc lập.
Các cộng đồng dân cư muốn tách ra để thành lập các quốc gia dân tộc độc lập. Việc tách ra này
được biểu hiện bằng phong trào đấu tranh chống áp bức dân tộc để tiến tời thành lập quốc gia độc
lập ở các quốc gia, khu vực có nhiều cộng đồng dân cư với nguồn gốc tộc người khác nhau trong chủ
nghĩa tư bản. Họ ý thức được rằng, chỉ có đấu tranh để thành lập quốc gia độc lập mới có thể tự
quyết con đường phát triển của dân tộc mình.
Xu hướng thứ hai:Liên hiệp các dân tộc.
Các dân tộc ở từng quốc gia, kể cả các dân tộc ở nhiều quốc gia muốn liên hiệp lại với nhau. Đó là
kết quả tất yếu của sự phát triển của lực lượng sx, của q trình giao lưu kinh tế, văn hóa trong chủ
nghĩa xã hội. Quốc tế hóa nền sx và trao đổi hàng hóa cùng sự du nhập văn hóa là các dân tộc dần
xóa bỏ biệt lập, khép kín  thúc đẩy xích lại gần nhau.
 Cương lĩnh của Lênin về vđ dân tộc:
Nội dung cương lĩnh bao gồm ba phần chính:

1. Các dân tộc hồn tồn bình đẳng:
Quyền bình đẳng là quyền thiêng liêng của các dân tộc. Tất cả các dân tộc đều có quyền lợi và
nghĩa vụ như nhau.
Các quốc gia có nhiều dân tộc, quyền bình đẳng phải được pháp luật bảo vệ.
Trong mối quan hệ giữa các quốc gia - dân tộc, quyền bình đẳng dân tộc gắn liền với quá trình
đấu tranh chống phân biệt chủng tộc, chủ nghĩa bá quyền nước lớn, chống ách áp bức bóc lột
của các nước tư bản đối với các nước chậm phát triển. Mọi quốc gia đều bình đẳng trong quan
hệ quốc tế.
2. Các dân tộc được quyền tự quyết:
Quyền tự quyết là quyền làm chủ của mỗi dân tộc, quyền tự quyết đị nh con đường phát triển
kinh tế, chính trị - xã hội của dân tộc mình.
Quyền tự quyết bao gồm: quyền tự do phân lập thành cộng đồng quốc gia dân tộc độc lập;
quyền tự nguyện liên hiệp lại với các dân tộc khác trên cơ sở bình đẳng.
3. Liên hiệp cơng nhân tất cả các dân tộc: tư tưởng này là sự thể hiện bản chất quốc tế của giai cấp công
nhân, phong trào cơng nhân và phản ánh tính thống nhất giữa sự nghiệp giải phóng dân tộc với giải
phóng giai cấp.
Đồn kết giai cấp cơng nhân có vai trị quyết đị nh đến việc xem xét, và thực hiện quyền bình đẳng dân
tộc và quyền tự quyết dân tộc và đây cũng là yếu tố để đảm bảo cho sự thắng lợi của phong trào đấu
tranh của giai cấp công nhân trên toàn TG chống lại chủ nghĩa đế quốc.

CuuDuongThanCong.com

/>

 Nguyên tắc ủng hộ các phong trào dân tộc:
1. Tự nguyện.
2. Phù hợp với xu thế lị ch sử.
3. Khơng ảnh hưởng đến lợi ích các dân tộc khác.

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>