Vật chất và ý thức trong xây dựng CNXH sao 1986

nhiên đất nước, tăng xuất nhập khẩu, thu hút vốn kỹ thuật, công nghệ hiện đại và
kinh nghiệm quản lý.
Thu hút vốn đầu tư nước ngoài và phát triển cơ sở hạ tầng cũng là một trong chủ
trương quan trọng của Đảng. Để làm điều này thì chúng ta cần giữ vững ổn định
chính trị, hồn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới các chính sách tài chính và tiền
tệ, giá cả, phát triển các thị trường quan trọng như thị trường chứng khoán, thị
trường lao động… Nhà nước cũng cần hạn chế việc can thiệp trực tiếp vào sản
xuất kinh doanh của các doanh nghiệp mà nên tập trung tốt các chức năng tạo
môi trường, hướng dẫn, hỗ trợ cần thiết cho các doanh nghiệp nước ngoài. Xây
dựng và hồn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ nhưng thơng thoáng lành mạnh
để tạo sự tin tưởng cho các nhà đầu tư của nước ngồi. Tránh tình trạng giấy tờ
phức tạp rắc rối, trên bảo dưới không nghe làm cho q trình giải toả mặt bằng
gặp nhiều khó khăn.
Với các chủ trương trên ta nhận thấy vai trò quyết định của vật chất đối với ý
thức, đó cũng là bài học quan trọng của Đảng là: "Mọi đường lối chủ trương của
Đảng phải xuất phát từ thực tế, tôn trọng quy luật khách quan.
2. Để xây dựng XHCN cũng cần phải hiểu sâu sắc vai trò của ý thức tác động trở
lại vật chất
Một rong chủ trương quan trọng là phải lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho hành động. Tư tưởng Hồ Chí Minh nằm trong
hệ tư tưởng Mác - Lênin là sự thốn nhất giữa chủ nghĩa Mác - Lênin và thực tiễn
của đất nước Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh đ• bảo về và qn triệt chủ nghĩa

7


Mác - Lênin đúng đắn và hiệu quả nhất. Như vậy muốn hiểu sâu sắc và vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh phải nắm vững chủ nghĩa Mác - Lênin, nhất là phép biện
chứng duy vật và phải nghiên cứu, nắm vững thực tiễn. Chúng ta phải tập trung
suy nghĩ về hai mặt:
Một là, về mục tiêu, lý tưởng và đạo đức lối sống. Đây là yếu tố cơ bản nhất chi

phối mọi suy nghĩ, hành động của chúng ta quyết định phẩm chất của người cán
bộ, đảng viên trong điều kiện chuyển biến của thế giới và tình hình trong nước.
Tư tưởng của Bác khẳng định mỗi người chúng ta h•y nâng cao đạo đức cách
mạng, đạo đức cơng dân và đạo đức của người cộng sản. Cụ thể, chúng ta phải
"cần kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư", ln vì sự nghiệp dân giàu nước mạnh vì
lợi ích của cá nhân và cả lợi ích của cộng đồng. Kiên quyết và nghiêm khắc
chống chủ nghĩa thực dụng với các biểu hiện tính đa dạng trong nền kinh tế thị
trường mở cửa, thực sự góp phần đẩy lùi nạn tham nhũng và tệ nạn x• hội, ngăn
chặn sự thối hoá biến chất trong một bộ phận cán bộ, đảng viên.
Hai là, về yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ tổ quốc, mỗi người trên
cương vị trách nhiệm của mình, phải hồn thành nhiệm vụ với hiệu quả, chất
lượng cao. Vì vậy, chúng ta phải đề cao ý chí phấn đấu, phấn đấu khơng mệt mỏi,
khơng sợ hy sinh, gian khổ, đồng thời phải ra sức trau dồi tri thức. Cần nâng cao
tri thức khoa học x• hội và nhân văn, đặc biệt là nâng cao trình độ lý luận về chủ
nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao tri thức về khoa học tự
nhiên, đặc biệt là mũi nhọn về khoa học công nghệ hiện đại. Phải nắm vững
phương pháp nhận thức và hành động của Bác, bám sát thực tiễn, bám sát cơ sở,

8


thâm nhập dân chúng, đánh giá đúng khó khăn thuận lợi, thực trạng và triển
vọng. Tự nội lực, vì dân và thực sự dựa vào dân, thực hiện dân chủ lắng nghe và
tâm trạng ý kiến của dân mà tìm ra phương sách, biện pháp, nguồn vốn sức mạnh
vật chất và tinh thần, trí tuệ để vượt qua khó khăn và thách thức.
Phấn đấu tốt hai mặt trên là chúng ta đ• thực sự qn triệt tư tưởng Hồ Chí Minh
và làm theo di chúc của Người, đẩy mạnh sự nghiệp cách mạng mà Người đ• chỉ
đường để xây dựng một đất nước Việt Nam hồ bình thống nhất, độc lập, dân
chủ và giàu mạnh.
Vai trò ý thức tác động lại vật chất cũng phải được hiện rõ ở khía cạnh phát huy

tính năng động và tích cực và vai trò trung tâm của con người, một số giải pháp
cho vấn đề này:
Một là, đổi mới hệ thống chính trị dân chủ hố đời sống x• hội nhằm phát huy
đầy đủ tính tích cực và quyền làm chủ của nhân dân.
Hai là, đổi mới cơ chế quản lý, hoàn thiện hệ thống chính sách x• hội phù hợp có
ý nghĩa then chốt trong việc phát huy tính tích cực của người lao động như: cơ
chế quản lý mới phải thể hiện rõ bản chất của một cơ chế dân chủ, và cơ chế này
phải lấy con người làm trung tâm, vì con người, hướng tới con người là phát huy
mọi nguồn lực. Cơ chế quản lý mới phải xây dựng đội ngũ quản lý có năng lực
và phẩm chất thành thạo về nghiệp vụ.
Ba là, đảm bảo lợi ích của người lao động là động lực mạnh mẽ của quá trình
nâng cao tính tích cực của con người: cần quan tâm đúng mức đến lợi ích vật
chất, lợi ích kinh tế của người lao động đảm bảo nhu cầu thiết yếu của họ hoạt

9


động sáng tạo như ăn, ở, mặc, đi lại, học hành, khám chữa bệnh, nghỉ ngơi. Cũng
cần có chính sách đảm bảo và kích thích phát triển về mặt tinh thần, thể chất cho
nhân dân, tăng cường xây dựng hệ thống cơ chế chính sách phù hợp để giải quyết
tốt vấn đề ba lợi ích tập thể, và lợi ích x• hội nhằm đảm bảo lợi ích trước mắt
cũng như lâu dài của người lao động.
Đảng và Nhà nước cũng cần khắc phục thái độ trông chờ và ỷ lại vào hồn cảnh
bằng cách nhanh chóng cổ phần hố các công ty nhà nước để tạo sự năng động,
sáng tạo trong hoạt động cũng như cạnh tranh, nhất là trong thời kỳ hội nhập hiện
nay. Đảng cũng phải cương quyết giải thể các công ty làm ăn thua lỗ như: Tổng
công ty sành sứ Việt Nam, Tổng công ty nhựa, Tổng công ty rau quả Việt Nam…
để tránh việc nhà nước bỏ vốn vào nhưng lại luôn phải bù lỗ cho các cơng ty này.
Ngồi ra chúng ta cũng cần nâng cao trình độ nhận thức tri thức khoa học cho
nhân dân nói chung và đặc biệt đầu tư cho ngành giáo dục. Chúng ta cần xây

dựng chiến lược giáo dục, đào tạo, với những giải pháp mạnh mẽ phù hợp để mở
rộng quy mô chất lượng ngành đào tạo, đối với nội dung và phương pháp giáo
dục, đào tạo, cải tiến nội dung chương trình giáo dục, đào tạo phù hợp với từng
đối tượng, trường lớp ngành nghề. Kết hợp giữa việc nâng cao dân trí, phổ cập
giáo dục với việc bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của
người lao động để đáp ứng nhu cầu cao của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại
hố. Thực hiện đồng bộ và có hiệu quả các giải pháp trên sẽ kích thích tính năng
động và tài năng sáng tạo của người lao động ở nước ta. Sự nghiệp đất nước càng

10


phát triển thì tính tích cực và năng động của con người càng tăng lên một cách
hàng hợp với quy luật.

Kết luận

Nói tóm lại, vật chất bao giờ cũng đóng vai trị quyết định đối với ý thức, nó là
cái có trước ý thức, nhưng ý thức có tính lực năng động tác động trở lại vật chất.
Mối tác động qua lại này chỉ được thực hiện thông qua hoạt động thực tiễn của
con người. Chúng ta nâng cao vai trị của ý thức với vật chất chính là ở chỗ nâng
cao năng lực nhận thức các quy luật khách quan và vận dụng các quy luật khách
quan trong hoạt động thực tiễn của con người.
Trong thời kì đổi mới của nước ta khi chuyển nền từ tập trung, quan liêu sang
nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng x• hội chủ
nghĩa. Đảng cộng sản Việt Nam luôn luôn xuất phát từ thực tế khách quan, tôn
trọng và hành động theo quy luật khách quan. Với chủ trương này chúng ta đ•
giành được một số thắng lợi to lớn tuy nhiên vẫn còn một số thiếu sót, đặc biệt ở
khâu hành động. Đề ra chủ trương là vấn đề quan trọng nhưng thực hiện nó mới
là một vấn đề thực sự khó khăn.

Danh mục tài liệu tham khảo
1.

Tạp chí Cộng sản, số 6, năm 2001

2.

Tạp chí Cộng sản, số 8, năm 2001

3.

Tạp chí Cộng sản, số 23, năm 1999

11


4.

Tạp chí Cộng sản, số 5, năm 2001

5.

Tạp chí châu á - TBD, số 2, năm 2000

6.

Tạp chí Triết học, số 3, năm 2001

7.

Nhiều tác giả "Chiến lược kinh doanh", NXB Hà Nội, 2001.

12