Làm mới phương pháp vấn đáp (đàm thoại) bằng kỹ thuật đặt câu hỏi trong dạy, học tiết 27 bài 13 chính sách giáo dục và đào tạokhoa học và công nghệ; văn hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT CHU VĂN AN
………………………………

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI
LÀM MỚI PHƯƠNG PHÁP VẤN ĐÁP (ĐÀM THOẠI)
BẰNG KỸ THUẬT ĐẶT CÂU HỎI TRONG DẠY, HỌC TIẾT
27: BÀI 13: “CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO;
KHOA HỌC VÀ CƠNG NGHỆ; VĂN HĨA”
- GDCD 11

Người thực hiện: Đặng thị Thu Huyền
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc môn: Giáo dục Công dân

1


THANH HÓA, NĂM 2021

MỤC LỤC
Mục
1.
1.1.
1.2.

Nội dung
MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài:

Mục đích nghiên cứu:

Trang
1
1
1

1.3.
1.4.

Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu:

2
2

1.5.

Điểm mới trong kết quả nghiên cứu

2

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2

Cơ sở lý luận

2

2.1.1.

Mục tiêu giáo dục:

2

2.1.2.
2.1.3

Mục tiêu bộ môn

3
3

2.
2.1.

2.2.

2.2.1.
2.2.2

Mục tiêu kĩ thuật
Thực trạng việc sử dụng phương pháp vấn đáp ( đàm
thoại) bằng kỹ thuật đặt câu hỏi trong dạy, học trong
dạy học mơn GDCD
Thuận lợi:
Khó khăn:

4

4
5

3.
3.1.

GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN

3.2.

Cách làm mới phương pháp ấn đáp ( đàm thoại) ở một
số bài học

5

4.
4.1.

HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

16

Về chất lượng giáo dục thông qua điểm số:

4.2.

Về tình cảm và thái độ của học sinh trong giờ học:

Một số yêu cầu khi sử dụng phương pháp vấn đáp

(đàm thoại) thông qua việc sử dụng kỹ thuật đặt câu
hỏi trong dạy, học

5
5

17
2


5.
5.1.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận

18
18

5.2.

Kiến nghị

18

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Trong phần giới thiệu cuốn sách quản lí hành chính nhà nước do Phạm
Viết Vượng chủ biên đã nêu ra : “ Trong thời đại ngày nay khơng một dân tộc
nào có thể đứng ở vị trí tiên tiến mà thiếu sự học tập tích cực. Sự phồn vinh

của một quốc gia trong thế kỉ XXI phụ thuộc vào khả năng học tập của dân
chúng, không chỉ Việt Nam mà nhiều quốc gia trên thế giới đã đặt giáo dục
vào vị trí hàng đầu.”
Theo quan điểm của Đảng: “ Giáo dục được coi là nhân tố quan trọng
nhất, vừa là động lực , vừa là mục tiêu của sự phát triển bền vững xã hội.
Giáo dục là tiền đề quan trọng cho sự phát triển của tất cả các lĩnh vực kinh
tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng , an ninh là bộ phận hữu cơ quan
trọng nhất trong chiến lược quy hoạch phát triển kinh tế xã hội .”
Trong bậc học THPT, việc điều chỉnh nội dung dạy học theo hướng
giảm tải, tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo chuẩn
kiến thức kỹ năng của chương trình giáo dục phổ thôngluôn luôn được coi
trọng.
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục Công dân ở trường
THPT, bản thân tơi nhận thức rõ mình cần phải tích cực chủ động tìm tịi,
nghiên cứu, trải nghiệm, nêu cao tinh thần cuộc vân động “Mỗi thầy cô giáo
là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” để xây dựng cho mình những
bài giảng có chất lượng, góp phần nhỏ bé vào việc thực hiện nhiệm vụ cấp
trên đã đề ra
Phương pháp vấn đáp ( đàm thoại) trong dạy, học nói chung và trong
mơn GDCD hiện nay vẫn được áp dụng phổ biến. Tuy nhiên, nếu người giáo
viên không biết cách “làm mới” nó thì rất dễ bị sa vào những câu hỏi và câu
trả lời chỉ mang tính tường thuật lại sách giáo khoa một cách máy móc và
nhàm chán. Từ những trăn trở này và xuất phát từ thực tế dạy học tại trường
THPT CH Văn An, Thành phố Sầm Sơn, tôi lựa chọn đề tài: “ Làm mới
phương pháp vấn đáp ( đàm thoại) bằng kỹ thuật đặt câu hỏi trong dạy,
học tiết 27: Bài 13: Chính sách Giáo dục và Đào tạo; Khóa học và Cơng
nghệ; Văn hóa - GDCD 11” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu đề tài này, bản thân tơi mong muốn tìm cách áp dụng kĩ
thuật “Đặt câu hỏi” vào thực tiễn dạy học để “làm mới phương pháp vấn

đáp (đàm thoại)”. Tìm hiểu và sáng tạo để phương pháp này thêm phong phú
3


và đa dạng về cách thức trình bày, xây dựng được những giờ học thú vị, nhằm
nâng cao chất lượng dạy, học môn GDCD trong nhà trường.
Nghiên cứu vấn đề này giúp nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân
tôi, đồng thời để trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.
Trình bày lại quá trình và kết quả nghiên cứu, tơi rất mong được q
đồng nghiệp trao đổi, góp ý nhằm tìm ra cách thức xây dựng và sử dụng kĩ
thuật “Đặt câu hỏi trong phương pháp vấn đáp (đàm thoại)” để dạy học
mơn GDCD một cách có hiệu quả nhất.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Trong phạm vi nghiên cứu đề tài này, tôi chỉ tập trung làm rõ việc áp
dụng kĩ thuật “Đặt câu hỏi” vào thực tiễn dạy học để “làm mới phương pháp
vấn đáp (đàm thoại)” trong một tiết học cụ thể (Tiết 27 - Bài 13, GDCD 11)
tại trường THPT Chu Văn An, Thành phố Sầm Sơn.
- Đối tượng học sinh khối 11.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Với đề tài này, tôi đã thực hiện cách thức nghiên cứu như sau:
Trước hết, tôi nghiên cứu sâu về “Phương pháp vấn đáp (đàm thoại)
trong dạy, học”; tìm hiểu rõ về “Kĩ thuật dạy học đặt câu hỏi”. Mặt khác,
thơng qua bạn bè đồng nghiệp, tơi tìm hiểu, tham khảo việc sử dụng những
vấn đề này ở một số trường bạn, làm cơ sở cho việc vạch ra cách thức xây
dựng và áp dụng vấn đề tại đơn vị mình.
Bước tiếp theo, tơi thực hành nghiên cứu, soạn một số giáo án và thực
nghiệm giảng dạy một số bài GDCD bằng phương pháp vấn đáp ( đàm thoại)
thông qua kỹ thuật đặt câu hỏi tại trường THPT Chu Văn An.
Sau đó, bằng phương pháp đối chiếu so sánh để thấy được kết quả trong
thực tiễn và nhìn lại quá trình nghiên cứu đề tài để rút ra một số kinh nghiệm

làm cơ sở cho việc tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng các phương pháp và kỹ
thuật dạy học tích cực ngày càng tốt hơn.
1.5. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
Sử dụng phương pháp vấn đáp ( đàm thoại) trong dạy học không phải là
điều quá mới mẻ, nhưng sử dụng kỹ thuật đặt câu hỏi để phát huy tối đa tác
dụng của phương pháp này, đồng thời nhằm đánh thức khả năng tư duy sáng
tạo độc lập và hứng thú học tập trong mỗi học sinh là điều luôn phải quan tâm
thực hiện. Mặt khác, đây là cách để bản thân tôi đáp ứng yêu cầu đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh trong nhà
trường phổ thông hiện nay.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Mục tiêu giáo dục:
4


Các mơn học nói chung và mơn GDĐ trong trường THPT nói riêng
trong giai đoạn hiện nay nhằm mục tiêu đào tạo con người Việt Nam phát
triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung
thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Hình thành và bồi
dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây
dựng và bảo vệ Tổ Quốc (Qui định tại điều 2- Luật Giáo dục).
Điều này đòi hỏi chúng ta phải nhận thức đầy đủ nhiệm vụ vẻ vang của
mình để ra sức cải tiến và nâng cao chất lượng về mọi mặt công tác trước tiên
là công tác giảng dạy bộ môn GDCD nhất là việc xây dựng và sử dụng các
phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực.
2.1.2. Mục tiêu bộ mơn:
Hình thành kĩ năng tư duy logic, góp phần hình thành và phát triển cho
học sinh các phẩm chất và năng lực chung, đồng thời phát triển các năng lực
chuyên môn gắn liền với đặc thù của môn học như: nhận thức thế giới theo

quan điểm khơng gian, giải thích các hiện tượng , sử dụng các cơng cụ của
Gi dục học, thu thập, xử lý và truyền đạt thông tin GD; vận dụng kiến thức,
kỹ năng vào thực tiễn.
Rèn luyện kĩ năng học tập bộ môn một cách độc lập, thông minh, cởi mở
như làm việc sách giáo khoa, bài tập tình huống, với nhóm bạn, với thầy cơ
giáo, sưu tầm và sử dụng các loại tư liệu liên quan đến môn GDCD…
Phát triển khả năng phân tích, đánh giá, so sánh, tổng hợp. Biết đặt vấn đề
và giải quyết vấn đề trong quá trình học tập.
2.1.3 Mục tiêu kĩ thuật
Theo từ điển thuộc viện ngơn ngữ học xuất bản năm 2006 do Hồng Phê
chủ biên thì vấn đáp và đàm thoại được hiểu như sau:
- Vấn đáp

: Hỏi và trả lời.

- Đàm thoại : Nói và trả lời giữa thầy giáo và học sinh nhằm gợi
mở, kiểm tra củng cố kiến thức của học sinh.
Theo tài liệu bồi dưỡng giáo viên môn giáo dục công dân Nhà xuất bản
giáo dục do Mai Văn Bính chủ biên nói về một số phương pháp dạy học phát
huy tính tích cực nhận thức của học sinh, phương pháp được đề cập và nói
đến đầu tiên là phương pháp vấn đáp , đàm thoại. Và nó được nêu lên như
sau: “ Vấn đáp đàm thoại là phương pháp mà trong đó giáo viên đặt ra
những câu hỏi để học sinh trả lời hoặc có thể tranh luận với nhau và với cả
giáo viên qua đó học sinh lĩnh hội được nội dung bài học.”
Đặt câu hỏi là một kỹ thuật trung tâm của phương pháp dạy học tích
cực. Phương pháp dạy học vấn đáp (đàm thoại) sử dụng kỹ thuật đặt câu hỏi
được thực hiện thông qua việc đặt ra những câu hỏi thăm dò và thách thức
nhắm kích thích học sinh khám phá các ý tưởng và ứng dụng kiến thức mới
vào nhiều tình huống khác nhau trong cuộc sống.
5

Trong dạy học, hệ thống câu hỏi của GV có vai trò quan trọng và là một
trong những yếu tố quyết định chất lượng lĩnh hội kiến thức của HS. Câu hỏi
được GV sử dụng với những mục đích khác nhau, ở những khâu khác nhau
của quá trình dạy học nhưng quan trọng nhất và cũng là khó nhất là ở khâu
nghiên cứu bài mới. Trong khâu dạy bài mới, câu hỏi được sử dụng trong
những phương pháp khác nhau và quan trọng nhất là trong phương pháp vấn
đáp (đàm thoại).
2.2. Thực trạng việc sử dụng phương pháp vấn đáp ( đàm thoại)
bằng kỹ thuật đặt câu hỏi trong dạy, học trong dạy học môn GDCD
2.2.1. Thuận lợi:
- Vấn đáp (đàm thoại) là một phương pháp phổ biến từ lâu trong dạy.
Phương pháp này đã gắn bó với giáo viên và với cả học sinh ngay từ khi sự
nghiệp giáo dục của lồi người được khởi ngun. Nó gần gũi với tất cả mọi
người , mọi thành phần , mọi lứa tuổi. Bản thân người giáo viên trong dạy,
học phải biết “làm mới” phương pháp này để phát huy tác dụng tích cực của
nó trong thời đại mới
- Đặt câu hỏi là một kĩ thuật dạy học tiên tiến, đáp ứng được một phần
nhu cầu đối mới phương pháp dạy - học trong nhà trường THPT, phù hợp với
nguyện vọng của người học và yêu cầu của xã hội.
- Các giáo viên dạy mơn GDCD tỉnh Thanh Hóa thường xun được
trang bị tài liệu và tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học và cách sử dụng
kĩ các kỹ thuật dạy học tích cực trong đó có kỹ thuật đặt câu hỏi. Các nhà
trường THPT trong tỉnh đều quan tâm ủng hộ, tạo điều kiện để giáo viên
nghiên cứu và sử dụng kĩ thuật trong dạy học bộ môn. Học sinh hào hứng tiếp
cận cách thức học tập mới.
2.2.2. Khó khăn:
Hạn chế cơ bản của phương pháp vấn đáp (đàm thoại) đó là:
Phụ thuộc khả năng, thái độ của học sinh; có thể làm nảy sinh nhiều tình

huống ngẫu nhiên có thể đi xa nội dung bài học; mất nhiều thời gian xây dựng
hệ thống câu hỏi; quá trình thực hiện phương pháp dễ biến thành cuộc tranh
luận không cần thiết giữa giáo viên và học sinh. Chính vì vậy mỗi giáo viên
cần rèn giũa cho mình kỹ thuật đặt câu hỏi có chất lượng.
Tuy nhiên, trong thực tế đa số giáo viên còn dè dặt trong việc nghiên
cứu và sử dụng kĩ thuật này vì nhiều lí do như:
+ Số lượng học sinh quá đông trong một lớp học (42 -> 46 HS), nhóm
học ( 10 ->12 học sinh) gây khó khăn về khâu tổ chức, thời gian triển khai
hoạt động và hiệu quả giờ dạy.
6


+ Ý thức học tập của một bộ phận học sinh đối với mơn GDCD chưa
thực sự tự giác, có tránh nhiệm với bản thân và với nhóm, cịn ỷ lại, dựa dẫm.
+ Đặc trưng bộ môn GDCD trong thời điểm hiện tại chưa áp dụng việc
thay đổi nội dung kiến thức mới, đang là hệ kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lê
nin; Đạo Đức học; đường lối chủ trương chính sách của nhà nước nặng về lý
luận, nhiều kiến thức, làm cho việc vận dụng phương pháp mới và kỹ thuật
dạy học tích cực của giáo viên khơng được áp dụng thường xuyên hoặc bị gò
ép về thời gian dẫn đến hiệu quả không như mong muốn cả về truyền tải nội
dung và kích thích hứng thú học tập của các em học sinh.
3. GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
3.1. Một số yêu cầu khi sử dụng phương pháp vấn đáp (đàm thoại)
thông qua việc sử dụng kỹ thuật đặt câu hỏi trong dạy, học
Như chúng ta đã biết, kiến thức mơn GDCD ở lớp 11 có nội dung về
Kinh tế học và các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước nên rất dài,
khó và mang tính lý luận cao. Việc vận dụng phương pháp vấn đáp trong q
trình dạy học nếu khơng cẩn thận sẽ dẫn đến tình trạng học sinh tường thuật
lại sách giáo khoa một cách máy móc sau những câu hỏi theo kiểu yêu cầu
nhắc lại hoặc trình bày lại vấn đề do giáo viên đặt ra. Điều này tạo cho các em

cảm thấy giờ học giáo dục công dân là những giờ học nhàm chán, tẻ nhạt,
Muốn các em thoải mái, vui vẻ hợp tác với giáo viên trong quá trình vấn đáp,
đàm thoại, chúng ta phải biết cách “làm mới” phương pháp dạy, học này
thông qua việc vận dụng các kỹ thuật đặt câu hỏi nhuần nhuyễn, khéo léo và
hấp dẫn. Hệ thống câu hỏi phải “hay” để kích thích tư duy sáng tạo và hứng
thú học tập ở các em. Muốn vậy, “ phải có sự đồn kết, tơn trọng giữa thầy
và trị.” (trang 318 Tuyển tập Hồ Chí Minh về Giáo dục). Vì vậy, khi đặt câu
hỏi, Giáo viên cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Câu hỏi phải liên quan đến việc thực hiện mục tiêu bài học
- Ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu
- Đúng lúc, đúng chỗ
- Phù hợp với trình độ HS
- Kích thích suy nghĩ của HS
3.2. Cách làm mới phương pháp ấn đáp ( đàm thoại) ở một số bài
học
Trong quá trình giảng dạy tại trường THPT Chu Văn An, tôi đã thực
nghiệm cách làm mới phương pháp vấn đáp (đàm thoại) bằng cách sử dụng
kỹ thuật đặt câu ở một số nội dung bài học cụ thể.
Ví dụ: Khi dạy học nội dung mục 1: “Sản xuất của cải vật chất” (Bài
1 GDCD 11)
* Cách thông thường:

7


Để giúp học sinh tiếp cận khái niệm “Sản suất của cải vật chất”, thông
thường, giáo viên sẽ sử dụng câu hỏi như sau:
? Thế nào là sản xuất của cải vật chất? Lấy ví dụ chúng minh?
Để trả lời câu hỏi này HS chỉ cần đọc khái niệm và ví dụ trong sách
giáo khoa là đạt yêu cầu.

*Cách làm mới:
Bằng việc trau dồi kỹ thuật đặt câu hỏi, tôi đã xây dựng hệ thống câu
hỏi nhanh mang tích logic và gợi mở tạo hứng thú tìm hiểu cho các em học
sinh như sau:
Câu hỏi: Những gợi ý sau đang nói về điều gì?
- Sự tác động của con người vào tự nhiên.
Nếu học sinh chưa trả lời được sẽ có gợi ý thứ hai.
- Sự tác động của con người làm biến đổi tự nhiên.
Nếu học sinh chưa trả lời chính xác sẽ có gợi ý thứ ba.
-Q trình tác động này tạo ra các vật phẩm phù hợp với nhu cầu của
con người.
Đáp án: Sản xuất của cải vật chất
- Vậy em hiểu thế nào là sản suất của cải vật chất? Lấy ví dụ minh
họa?
Tương tự như vậy, khi dạy, học khái niệm “Sức lao động”, tôi đã sử
dụng những câu hỏi gợi mở như sau:
- Muốn tồn tại và phát triển, con người cần có những yếu tố gì?
Nếu học sinh trả lời chưa chính xác sẽ có gợi ý thứ hai.
- Để làm được một người thợ may, cơ cơng nhân cần phải có những
yếu tố gì ?
- Những yếu tố đó của người lao động được gọi là gì?
Đáp án: Sức lao động
- Vậy em hiểu sức lao động là gì?
Như vậy, với việc sử dụng phương vấn đáp ( đàm thoại) bằng kỹ thuậy
đặt câu hỏi theo cách mới sẽ tránh được tình trạng các em học sinh chỉ cần
máy móc nhìn vào sách giáo khoa để trả lời gây nên sự nhàm chán tẻ nhạt và
khơng phát huy tích chủ động sáng tạo cho học sinh.
Mặt khác, cách làm mới cũng là hỏi nhưng hỏi chỉ là gợi ý và thông
qua gợi ý học sinh phải tư duy sáng tạo để trả lời câu hỏi, điều này cũng có
nghĩa là cảm hứng học tập của các em được đánh thức và phát huy tác dụng

tích cực.

8


Sau đây, tơi xin trình bày cụ thể cách làm mới phương pháp vấn đáp
(đàm thoại) bằng kỹ thuật đặt câu hỏi trong dạy, học Tiết 27: “Bài 13: Chính
sác giáo dục và đào tạo; Khoa học và công nghệ; Văn hóa” - GDCD 11
Tiết theo PPCT: 27
BÀI 13: CHÍNH SÁCH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO, KHOA HỌC VÀ
CÔNG NGHỆ, VĂN HÓA (Tiết 1)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Về kiến thức :
- Nêu được nhiệm vụ ; phương hướng, biện pháp cơ bản để phát triển
giáo dục - đào tạo ở nước ta hiện nay.
- Nêu được nhiệm vụ, phương hướng, biện pháp cơ bản để phát triển
khoa học và công nghệ ở Việt Nam hiện nay.
- Nêu được nhiệm vụ, phương hướng, biện pháp cơ bản để xây dựng
nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ở nước ta hiện nay.
- Hiểu được trách nhiệm của cơng dân trong việc thực hiện chính sách
giáo dục và đào tạo, khoa học và cơng nghệ, chính sách văn hoá của Nhà
nước.
2. Về kĩ năng :
- Biết tham gia tuyên truyền và thực hiện chính sách giáo dục và đào
tạo, khoa học và cơng nghệ, chính sách văn hố, phù hợp với khả năng của
bản thân.
- Biết đánh giá một số hiện tượng gần gũi trong cuộc sống liên quan
đến chính sách giáo dục và đào tạo, khoa học và cơng nghệ, chính sách văn
hố.
3. Về thái độ :

- Tin tưởng, ủng hộ chính sách giáo dục và đào tạo, khoa học và cơng
nghệ, chính sách văn hố của Nhà nước.
- Có ý thức phê phán những việc làm vi phạm chính sách giáo dục và
đào tạo, khoa học và cơng nghệ, chính sách văn hố của Nhà nước.
4. Các năng lực hướng tới phát triển học sinh:
Học xong bài học này, học sinh có khả năng phát triển các năng lực cơ
bản như
Năng lực điều chỉnh hành vi: Phân tích, đánh giá được thái độ, hành vi,
việc làm của bản thân và người khác trong việc thực hiện chính sách giáo dục,
khoa học, văn hóa. Đồng tình, ủng hộ những thái độ, hành vi, việc làm phù
hợp phê phán, đấu tranh với những thái độ, hành vi, việc làm chưa đúng
đắn

9


Năng lực phát triển bản thân:: Tự đánh giá được điểm mạnh, điểm yếu,
vai trò, giá trị, khả năng, điều kiện để cá nhân có thể tham gia, thực hiện tốt
chính sách giáo dục, khoa học, văn hóa.
Năng lực tìm hiểu và tham gia các hoạt động kinh tế xã hội: Hiểu được
đường lối của Đảng, chính sách của nhà nước về phát triển giáo dục, khoa
học, văn hóa. Có khả năng tham gia một số hoạt động phù hợp với lứa tuổi để
thực hiện chính sách giáo dục, khoa học, văn hóa
5. Phẩm chất:
Thơng qua việc giảng dạy sẽ góp phần hình thành, phát triển cho học
sinh các phẩm chất như:
Trung thực: Thực hiện đúng chính sách giáo dục, khoa học, văn hóa của
Đảng và nhà nước, tham gia tuyên truyền để mọi người cùng thực hiện đúng
Trách nhiệm: Có trách nhiệm với bản thân, trách nhiệm với cộng đồng
tích cực tham gia thực hiện tốt chính sách giáo dục, khoa học, văn hóa của

Đảng và nhà nước
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Tài liệu chính thức: Sách giáo khoa, sách giáo viên Giáo dục công
dân.
- Tài liệu tham khảo khác:
+ Hồ Thanh Diện: Thiết kế bài giảng Giáo dục công dân , NXB. Hà
Nội, 2007.
+ Vũ Hồng Tiến - Trần Văn Thắng - Nguyễn Thị Hoa: Tình huống Giáo
dục cơng dân, NXB. Giáo dục, TP. Hồ Chí Minh, 2008.
- Dùng các dụng cụ dạy học trực quan như sơ đồ tư duy, máy chiếu, bảng phụ,
bút dạ….
2. Chuẩn bị của học sinh
- Sách giáo khoa; các dụng cụ học tập, bảng phụ, bút dạ, vở ghi….
III. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC
1. Phương pháp dạy học:
Xây dựng hệ thống câu hỏi, sử dụng phương pháp vấn đáp (đàm thoại),
thảo luận nhóm, xử lí tình huống v. v…
2. Hình thức dạy học chính:.
HS làm việc cá nhân, thảo luận lớp, thảo luận nhóm dưới sự hướng dẫn
của giáo viên. Dạy học trên lớp là chủ yếu, kết hợp làm việc tại nhà và tìm
hiểu trên các kênh thơng tin khác nhau
IV. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
1. Ổn định lớp.
10


2. Kiểm tra bài cũ. (Khơng)
3. Tiến trình bài học.
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (3 phút)

- Mục tiêu: Tạo hứng thú cho học sinh trước khi bước học bài mới.
- Phương pháp/KT DH: Vấn đáp: HS trả lời nhanh các câu hỏi của GV
- Phương tiện dạy học: Máy chiếu
- Hình thức tổ chức hoạt động:
Bước 1: Chuẩn bị:
+ GV thông qua cách thức thực hiện nhiệm vụ: HS trả lời câu hỏi
nhanh, nếu các em trả lời trong thời gian quy định thì sẽ được điểm tối đa...
+ HS tiếp thu và thực hiện nhiệm vụ
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
GV sử dụng máy chiếu lần lượt cho HS trả lời các câu hỏi khởi động
như sau:
Câu 1: Ngày lễ của học sinh, sinh viên được tổ chức vào tháng 9 hàng
năm?
Đáp án: Ngày khai giảng năm học mới
Câu 2: Cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân?
Đáp án: Mầm non
Câu 3: Cơ quan thực hiện chức năng quản lý cấp nhà nước đối với
ngành Giáo dục và đào tạo của nước ta?
Đáp án: Bộ Giáo dục và đào tạo
Câu 4:Đây là chương trình dạy nghề dành cho người không đủ điều
kiện vào Đại học hoặc Cao đẳng?
Đáp án: Trung cấp nghề
Câu 5: Đây là giai đoạn giáo dục bậc cao gồm các hình thức giáo dục
diễn ra ở các cơ sở học tập sau bậc trung học phổ thông?
Đáp án: Đại học
Câu 6: Câu tục ngữ thể hiện sự kính trọng của người học đối với người
Thầy?
Đáp án: “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”
Bước 3: Gới thiệu bài mới
Ngay sau khi giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “Một dân

tộc dốt là một dân tộc yếu”. Thật vậy, muốn đưa dân tộc ta sánh vai với các
nước thì phải nâng cao sự hiểu biết của mọi người, phát huy những giá trị
truyền thống của dân tộc, tiếp thu được những thành tựu tiên tiến …. Đó là
mục tiêu, nhiệm vụ của ngành Giáo dục và đào tao. Chúng ta cùng tìm hiểu
11


chính sách của Đảng và Nhà nước về vấn đề này ở Bài 13: Chính sách GD
và ĐT; Khoa học và cơng nghệ; Văn hóa.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THƯC MỚI.
Hoạt động của Giáo viên và Học sinh
1. Hoạt động 1: (14 phút)
- Mục tiêu:

Nội dung bài học
1. Chính sách giáo dục và
đào tạo

+ Giúp HS hiểu được GD và ĐT có những a. Nhiệm vụ của giáo dục và
đào tạo
nhiệm vụ gì?
+ Rèn luyện kỹ năng: Quan sát, phâ tích , khái
qt, trình bày, hợp tác v.v...
- Phương pháp/KTDH: Vấn đáp, đàm thoại gợi
mở, trực quan; Kỹ thuật đặt câu hỏi gợi mở
- Phương tiện dạy học: Máy chiếu, SGK, Giáo
án
- Hình thức tổ chức hoạt động: Thảo luận lớp
Bước 1: Giao nhiệm vụ.
Yêu cầu HS tập trung tiếp nhận câu hỏi trên

màn hình mát chiếu; ghiên cứu sách giáo khoa
để lần lượt trả lời các câu hỏi của GV
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ.
- GV trình chiếu hệ thống câu hỏi và hướng
dẫn học sinh thảo luận, nghiên cứu sách giáo
khoa để tìm câu trả lời :
Câu 1: Đây là câu nói của ai: “Một dân tộc
dốt là một dân tộc yếu”?
Câu 2: Em hiểu dân trí là gì? Tại sao phải
nâng cao dân trí? Lấy ví dụ?
Câu 3: Theo em đào tạo nhân lực là việc đào
tạo ra những lực lượng nào của xã hội? Lất ví
dụ?
Câu 4: Việc bồi dưỡng nhân tài ở nước ta
được thực hiện như thế nào?
- Sau khi thảo luận và nghiên cứu SGK, học
sinh dơ tay phát biểu trả lời các câu hỏi. ( GV
điều hành để HS phát biểu khoảng 4, 5 ý kiến)
- GV nhận xét bổ sung và trình chiếu các hình
ảnh minh họa:
12


- GV đặt câu hỏi kết luận: Vậy GD và ĐT
nước ta có nhiệm vụ gì?
13


- GV hướng dẫn HS ghi chép ý chính:

2. Hoạt động 2: (15 phút)
- Mục tiêu:

b. Phương hướng cơ bản để
phát triển giáo dục và đào tạo

+ Giúp HS hiểu được phương hướn cơ bản để
phát triển GD và ĐT
+ Rèn luyện kỹ năng: Quan sát, phân tích ,
khái quát, trình bày, hợp tác v.v...
- Phương pháp/KTDH:
Vấn đáp, đàm thoại gợi mở, trực quan; Kỹ
thuật đặt câu hỏi gợi mở
- Phương tiện dạy học:
Máy chiếu, SGK, Giáo án
- Hình thức tổ chức hoạt động: Thảo luận
nhóm
Bước 1: Giao nhiệm vụ.
Học sinh làm việc theo nhóm, cả lớp chia
thành 6 nhóm học tập theo sự hướng dẫn của
giáo viên để thực hiện các nhiệm vụ học tập do
giáo viên đưa ra. Trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ học sinh chú ý viết các nhiệm vụ ra
phiếu học tập. Thời gian cho các nhóm thảo
luận là 6 phút
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ.
- Sau khi đã giao nhiệm vụ và ổn định chỗ ngồi
cho các nhóm, GV trình chiếu hệ thơng câu hỏi
thảo luận:
Nhóm 1: Vì sao phải nâng cao chất lượng,

14


hiệu quả của giáo dục và đào tạo? Nhà nước ta
cần phải làm gì để nâng cao chất lượng, hiệu
quả của giáo dục và đào tạo?
Nhóm 2: Quy mơ giáo dục và đào tạo ở nước
ta được tổ chức như thế nào? Tại sao phải
tăng nhanh dạy nghề và trung cấp chuyên
nghiệp?
Nhóm 3: Nhà nước đã ưu tiên đầu tư cho giáo
dục như thế nào? Tại sao phải ưu tiên đầu tư
cho giáo dục?
Nhóm 4: Làm thế nào để thực hiện công bằng
xã hội trong giáo dục ở nước ta? Ý nghĩa của
việc thực hiện vấn đề này?
Nhóm 5: Em hiểu xã hội hóa sự nghiệp giáo
dục là gì? Nước ta đã thực hiện xã hội hóa sự
nghiệp giáo dục bằng cách nào?
Nhóm 6: Vì sao phải tăng cường hợp tác quốc
tế về giáo dục và đào tạo? Lấy ví dụ về sự tăng
cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục
và đào tạo ở nước ta?
- Học sinh thực hiện nhiệm vụ học tập:
Thảo luận trong thời gian được quy định và cử
đại diện nhóm báo cáo kết quả thảo luận
- GV yêu cầu các nhóm nhận xét, bổ sung cho
nhau
- GV đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học
tập của HS và hướng dẫn HS ghi chép nội

dung chính:
- Nâng cao chất lượng, hiệu
quả giáo dục và đào tạo: GD
toàn diện; Đổi mới nội dung,
phương pháp dạy học; Có
chính sách đúng đắn trong việc
phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng
sử dụng nhân tài.
- Mở rộng quy mô giáo dục:
Theo cấp học, bậc học, ngành
học.
- Ưu tiên đầu tư cho giáo dục
- Thực hiện công bằng xã hội
15


trong giáo dục.
- Xã hội hóa sự nghiệp giáo
dục.
- Tăng cường hợp tác quốc tế
về GD&ĐT.
Để khắc sâu nội dung kiến thức băng việc
trình chiếu một số hình ảnh minh họa, ví dụ
như:

16


C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP (3 phút)
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm chắc nội dung kiến thức vừa học

- Phương pháp/KTDH: Vấn đáp, đàm thoại; Kỹ thuật đặt câu hỏi
- Phương tiện dạy học: Máy chiếu.
- Hình thức tổ chức hoạt động
Bước 1: Giao nhiệm vụ
GV yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi trắc nghiêm nhanh
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
GV trình chiếu lần lượt từng câu hỏi và yêu cầu HS dơ tay phát biểu:
Câu 1: Đáp án nào sau đây không phải là nhiệm vụ của Giáo dục và đào
tạo?
A. Ưu tiên đầu tư cho giáo dục

B. Nâng cao dân trí

C. Đào tạo nhân lực

D. Bồi dưỡng nhân tài

Câu 2:Ý nghĩa nhân văn sâu sắc của sự nghiệp giáo dục nước ta được
thể hiện qua phương hướng nào sau đây của chính sách giáo dục và đào tạo?
A. Mở rộng quy mô giáo dục
B. Ưu tiên đầu tư cho giáo dục
C. Thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục.
D. Xã hội hóa sự nghiệp giáo dục.
Câu 3: Việc mở rộng quy mô giáo dục và đào tạo ở nước ta cần phải được
thực hiện trên cơ sở nào ?
A. Gắn với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội.
B. Chất lượng và hiệu quả.
C. Hài hoà và toàn diện.
D. Đáp ứng nhu cầu về nguồn lao động có trình độ cao.
Câu 4: Đa dạng hóa các loại hình trường lớp và các hình thức giáo dục

là nội dung cơ bản của phương hướng nào dưới đây?
A. Ưu tiên đầu tư cho giáo dục
B. Thực hiện công bằng xã hội trong giáo dục
C. Mở rộng quy mơ giáo dục
D. Xã hội hóa sự nghiệp giáo dục
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG (10 phút)
- Mục tiêu: Giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc
sống.
- Phương pháp/KTDH: Đàm thoại gợi mở để giải quyết tình huống
17


- Phương tiện dạy học: Máy chiếu, phiếu học tập.
- Hình thức tổ chức hoạt động: Giải quyết tình huống:
Bước 1: Giao nhiệm vụ
GV yêu cầu HS chủ động giải quyết tình huống theo kiến thức và hiểu biết
của bản thân. Khuyến khích đề xuất các cách giải quyết hợp lý đúng pháp luật
bằng cách viết thành môt bài viết hồn chỉnh trình bày cách giải quyết của
mình đối với tình huống đó
Câu hỏi: Bằng những hiểu biết của mình em hãy làm rõ câu nói của Bác
Hồ: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
+ HS thảo luận, suy nghĩ và trình bày vào phiếu học tập
+ GV thu lại phiếu học tập về nhà chấm điểm và hướng dẫn HS trả lời:
Trả lời:
Theo em, câu nói của Bác Hồ nhằm muốn nói: Một dân tộc dốt là chỉ
trình độ thấp kém, kém hiểu biết thi khó có thể tiếp thu và phát huy được
những tinh hóa văn hóa của nhân loại, khoa học cơng nghệ mới của nhân loại.
Từ đó khiến cho đất nước ln trong tình trạng nghèo nàn và lạc hậu,
kinh tế xã hội không phát triển kịp với thời đại, khó mà cạnh tranh được vưới

các nước khác.
Ta cịn nhớ thời chiến tranh, nhân dân ta nhiều người còn không biết chữ,
nên mọi thứ đều phụ thuộc và bị bọn xâm lược thao túng làm cho nền kinh tế
luôn dậm chân tại chỗ. Nhưng từ khi đất nước giành độc lập, nhân dân ta tham
gia các lớp học mù chữ, các con em đều được đến trường học kiến thức nên
nhận thức và tầm hiểu biết ngày càng được nâng cao lên. Nhân dân không chỉ
biết làm giàu cho bản thân mà ngày càng cố gắng để đưa đất nước vươn lên
cạnh tranh với nhiều nước khác trên thế giới. Đây chính là kết quả của Đảng
và nhà nước trong việc đưa ra những chủ trương, chính sách phát triển đúng
đắn. Đặc biệt Đảng và Nhà nước vẫn luôn quan tâm đến chính sách phát triển
giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, bởi đây được xem là hai quốc
sách hàng đầu của đất nước.
Do đó, bên cạnh giảng dạy học tập nâng cao trình độ trong nước. Nhà
nước còn tạo điều kiện cho nhiều bạn trẻ đi học ở nước ngồi, tiếp thu trình độ
KH –KT tiên tiến bên ngoài để về áp dụng cho đất nước. Xây dựng các mối
quan hệ hợp tác với các nước khác để giao lưu, trao đổi và học tập trên nhiều
lĩnh vực….
Liên hệ với bản thân:
Thường xuyên nêu cao trình độ học vấn..
Trau dồi phẩm chất đạo đức, chiếm lĩnh kiến thức khoa học, kĩ thuật hiện
đại...
Có quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh
18


Học có phương pháp, chủ động, tích cực trong học tập, xây dựng ý thức
tự học…
4. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Trong q trình giảng dạy mơn GDCD lớp 11 ở trường THPT Chu
Văn An, Thành phố Sầm Sơn, bản thân giáo viên đã cố gắng vận dụng tối đa

các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực vào một số bài học có thể.
Kết quả cho thấy học sinh đã làm quen với các thao tác của các kỹ
thuật dạy học, trong giờ học đã chú ý học hơn, số học sinh tham gia hoạt động
đông hơn làm cho tiết học sôi nổi, hào hứng, cởi mở và đạt kết quả cao hơn.
Bản thân giáo viên đã tiến hành kiểm tra đối chứng với các lớp khi
chưa sử dụng kĩ thuật dạy học tích cực ở lớp (11A5 11A9, 11A10) và các
lớp sử dụng kĩ thuật dạy học tích cực ( 11A7, 11A8, 11A11) đạt được kết quả
như sau:
4.1. Về chất lượng giáo dục thông qua điểm số:
* Những lớp hay sử dụng phương pháp này theo cách thức làm mới.
Lớp

Sĩ số

Giỏi

Khá

Tb

Yếu

Kém

11A7

44

13,6%

34%

52,4%

0%

0%

11A8

39

5.1%

25,7%

69,2%

0%

0%

11A10

42

14,3%

40,5%

45,2%

0%

0%

* Những lớp ít sử dụng hoặc khơng sử dụng hình thức làm mới.
Lớp

Sĩ số

Giỏi

Khá

Tb

Yếu

Kém

11A5

33

3%

20%

55,8%

22,2%

0%

11A9

35

0%

17,1%

57,2%

25,7%

0%

11A10

31

0%

12,9%

60,3%

25,8%

0%

4.2. Về tình cảm và thái độ của học sinh trong giờ học:
* Những lớp hay sử dụng phương pháp này theo cách thức làm mới.
Lớp

Học

Thái độ học sinh chú Hào hứng, thú vị Xung phong trả

sinh

ý đến nội dung bài với tiết học.

lời khi gv áp

học.

dụng mới.

11A7

44

100%

100%

50%

11A8

39

100%

100%

70%
19


11A10 42

100%

100%

60%

* Những lớp ít sử dụng phương pháp này theo cách làm mới.
Lớp

Học

Thái độ học sinh chú Hào hứng, thú vị Xung phong trả

sinh

ý đến nội dung bài với tiết học.

lời

học.
11A5

33

85%

65%

15%

11A9

35

80%

50%

8%

11A10 31

85%

60%

8%

5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
5.1. Kết luận
Qua quá trình nghiên cứu, điều tra,thử nghiệm, khảo sát thực tế, đề tài
đã được thực hiện và đã đạt một số kết quả:
- Nắm rõ một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực để áp dụng
trong giảng dạy GDCD nhằm nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục
- Thực hiện có hiệu quả một số bài giảng sử dụng phương pháp và kỹ
thuật dạy học tích cực.
- Đề xuất một số cách thức tiến hành, một số công đoạn của các phương
pháp và kỹ thuật dạy học tích cực với tổ chun mơn để được áp dụng nhiều
hơn trong nhà trường.
- Hạn chế: Đề tài chỉ đề ra một phương pháp và kỹ thuật, chưa đi vào
tất cả các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực. Phạm vi đề tài chỉ thực
hiên được một bài trong chương trình GDCD lớp 11 do thời gian và phạm vi
thể hiện có hạn.
- Hướng phát triển của đề tài: Vận dụng các phương pháp và kỹ thuật
dạy học tích cực trong mơn GDCD cấp Trung học phổ thơng.
5.2. Kiến nghị
Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, tơi có một số kiến nghị
sau:
- Đối với các cấp lãnh đạo:
+ Tổ chức nhiều hơn nữa các cuộc hội thảo nâng cao chất lượng bộ
mônuwaxtaoj kênh kết nối giữa các nhà trường để giáo viên trao đổi,
học hỏi kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
- Đối với trường THPT.
+ Tích cực nghiên cứu các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực để
vận dụng một cách thành thạo và có hiệu quả vào q trình dạy học.

20


+ Có sự kết hợp đồng bộ giữa các giáo viên để học sinh có thể nắm vững
các thao tác của các kỹ thuật dạy học.
+ Giáo viên cần liên tục củng cố thêm kiến thức và phương pháp trong
quá trình giảng dạy để nâng cao hơn nữa trình độ của học sinh.
Trong quá trình thực hiện đề tài, do trình độ và thời gian nghiên cứu có
hạn nên khơng tránh khỏi những thiếu sót. Tơi mong nhận được những đóng
góp của đồng nghiệp để đề tài hồn thiện hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Sầm Sơn, ngày 8 tháng 5 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của người khác
Người thực hiện

Đặng Thị Thu Huyền

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1. Chương trình: Đường lên đỉnh Olympia.
2. Kể chuyện Bác Hồ - tập 3 - Nhà xuất bản giáo dục. Năm 2009.
3. Hồ Chí Minh về giáo dục - Nhà xuất bản từ điển bách khoa. Năm 2007.
4. Hồ Chí Minh sự hội tụ tinh hoa tư tưởng đạo đức nhân loại. - Nhà xuất bản
văn hóa thơng tin. Năm 2007.
5. Quản lí hành chính nhà nước và quản lí nghành giáo dục và đào tạo.- Nhà

xuất bản Đại học sư phạm- Năm 2002.

22