ngu van

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tiết: 36- Tiếng Việt

<i><b>THỰC HÀNH </b></i>

<i><b>MỘT SỐ PHÉP TU TỪ CÚ PHÁP</b></i>

<b>Phép lặp </b>

<b>cú pháp</b>

<b>Phép liệt </b>

<b>kê</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>I. Phép lặp cú pháp:</b>

<b>1.Bài tập 1:</b>

<i><b>Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa </b></i>
<i><b>của Nhật, chứ không phải là thuộc địa của Pháp nữa.Khi Nhật</b></i>
<i><b> đầu hàng Đồng minh thì nhân dân cả nước ta đã nổi dậy giành</b></i>
<i><b> chính quyền, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.</b></i>

<i><b>Sự thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ </b></i>
<i><b>không phải từ tay Pháp.</b></i>

<i><b>Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ </b></i>
<i><b>các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước </b></i>
<i><b>Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi </b></i>
<i><b>thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hồ.</b></i>

<i><b> (Hồ Chí Minh, Tun ngơn Độc lập)</b></i>
<b>a. Đoạn văn:</b>

Hãy xác định những câu

có lặp kết cấu cú pháp và phân tích kết

cấu cú pháp đó. Cho biết phép lặp đó có

tác dụng như thế nào?

<b> Kết </b>

<b>cấu</b>

<b>Hai câu trước: P(phụ tình thái) – C – V1 – V2</b>
<b>Khẳng định vế đầu và bác bỏ ở vế sau</b>

<b>Hai câu sau: C – V(+ phụ ngữ chỉ đtg) – TN</b>
<b>(C: dân ta, V: đã/lại đánh đổ…, TN: để, mà)</b>

<b>Tác dụng</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>b. Đoạn thơ:</b>

<b>I. Phép lặp cú pháp:</b>

<b>1.Bài tập 1:</b>

<b>Trời xanh đây là của chúng ta</b>

<b>Núi rừng đây là của chúng ta</b>

<b>Những cánh đồng thơm mát</b>

<b>Những ngả đường bát ngát</b>

<b>Những dòng sông đỏ nặng phù sa.</b>

<b> (Nguyễn Đình Thi, </b>

<i><b>Đất nước</b></i>

<b>)</b>

Hãy đọc đoạn thơ và xác định

những câu có lặp kết cấu cú pháp

và phân tích kết cấu cú pháp đó.

Cho biết phép lặp đó có

tác dụng như thế nào?

<b>Kết </b>

<b>cấu</b>

<i><b>Tác </b></i>

<i><b>dụng </b></i>

<b>Chủ ngữ - vị ngữ</b>

<i><b>Khẳng định mạnh mẽ chủ quyền của chúng ta </b></i>
<i><b>và bộc lộ cảm xúc tự hào, sung sướng khi đất</b></i>
<i><b>nước giành được quyền làm chủ</b></i>

<b>2. Bài tập 2:</b>

<b>Hãy so sánh hiện tượng lặp cú pháp</b>
<b> ở những câu văn xuôi, câu thơ ở bài tập</b>

<b> 1 với các câu sau để thấy điểm giống</b>
<b> và khác nhau của chúng?</b>

<b>a. Tục ngữ:</b>

<b>- Bán anh em xa, mua láng giềng gần.</b>
<b>- Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.</b>

<b>Em có nhận xét gì về phép lặp </b>
<b>cú pháp ở hai câu tục ngữ sau?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>I. Phép lặp cú pháp:</b>

<b>2. Bài tập 2:</b>

<b>a. Tục ngữ:</b>
<b>b. Câu đối:</b>

Em hãy cho biết cách lặp

cú pháp ở đôi câu đối trên?

<i><b>Cụ già ăn củ ấu non.</b></i>

<i><b>Chú bé trèo cây đại lớn</b></i>

<b>Đòi hỏi mức độ chặt chẽ cao: số tiếng bằng nhau, </b>
<b>phối hợp với phép đối (về từ loại, nghĩa, dùng từ</b>

<b> đồng nghĩa, trái nghĩa tương ứng)</b>
<b>c. Thơ Đường luật</b>

<b>Kết cấu: C(DT) – V(ĐT) – BN(DT-TT)</b>
<b> Cụ già – ăn - củ ấu non</b>
<b> Chú bé - trèo - cây đại lớn</b>

<i><b>Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,</b></i>

<i><b>Người khơn, người đến chốn lao xao.</b></i>

_{cú pháp trong thơ Đường luật}

Em hãy nhận xét về phép lặp

qua hai câu thơ sau?

<b>Kêt cấu: KN, C – V - BN</b>

<i><b>Đòi hỏi mức độ chặt chẽ cao: kết cấu ngữ pháp giống nhau, </b></i>
<i><b>số tiếng bằng nhau, các tiếng đối nhau về từ loại và nghĩa</b></i>
<b>d. Văn biền ngẫu:</b>

<i><b>“Kẻ đâm ngang, người chém ngược, làm cho mã tà ma ní hồn kinh;</b></i>
<i><b> bọn hè trước, lũ ó sau, trối kệ tàu sắt tàu đồng súng nổ.”</b></i><b>Cũng thường phối hợp với phép đối trong một cặp câu</b>

<b>_{lặp cú pháp như thế nào?}</b>

<b>Ở văn biền ngẫu, cách </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>Qua bài tập 2, em có nhận xét gì về </b>

<b>cách lặp cú pháp ở các thể loại khác nhau?</b>

<b>Đều lặp lại kết cấu ngữ pháp, </b>
<b>đều nhằm nhấn mạnh, khẳng </b>
<b>định nội dung và tạo nên sự </b>
<b>cân đối, hài hoà về từ ngữ,</b>
<b>hình ảnh, âm điệu…</b>

<i><b>Có thể loại địi hịi mức độ chặt </b></i>
<i><b>chẽ cao (câu đối, thơ Đường luật); </b></i>
<i><b>Có thể loại kết hợp với phép đối;</b></i>
<i><b> có thể loại không hạn định số </b></i>
<i><b>lượng tiếng trong câu…</b></i>

<b>GIỐNG</b>

<b> VÀ </b>

<b>KHÁC </b>

<b>GIỮA CÁC THỂ LOẠI</b>

<b>I. Phép lặp cú pháp:</b>

<b>2. Bài tập 2:</b>

<b>3. Bài tập 3:</b>

Em hãy lấy ví dụ về phép lặp cú pháp

trong các văn bản Ngữ văn 12 và

phân tích tác dụng của nó?

<b>Theo em, thế nào là phép lặp cú pháp?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<b>II. Phép liệt kê:</b>

<b> hiệu quả của lặp cú pháp kết hợp với phép liệt kê</b>
<b>1. Đoạn trích “Hịch tướng sĩ”:</b>

<b>“Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày, không</b>
<b> có mặc thì ta cho áo, khơng có ăn thì ta cho cơm; quan nhỏ </b>
<b>thì ta thăng chức, lương ít thì ta cấp bổng; đi thuỷ thì ta cho </b>
<b>thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa; lúc trận mạc xơng pha thì</b>

<b>cùng nhau sống chết, lúc ở nhà nhàn hạ thì cùng nhau vui </b>
<b>cười. Cách đối đãi so với Vương Công Kiên, Cốt Đãi Ngột </b>
<b>Lang ngày trước cũng chẳng kém gì.”</b>

Hãy phân tích kết cấu

và tác dụng của việc kết hợp phép lặp cú

pháp với phép liệt kê trong

đoạn trích trên?

-<b> Kết cấu: Hồn cảnh – thì - giải pháp</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<b>II. Phép liệt kê:</b>

<b>2. Đoạn trích “Tun ngơn độc lập”</b>

<i><b>“Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho dân ta một chút tự do</b></i>
<i><b> dân chủ nào.</b></i>

<i><b>Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng lập ba chế </b></i>
<i><b>độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất</b></i>
<i><b> nước nhà của ta, ngăn cản dân tộc ta đoàn kết.</b></i>

<i><b>Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay</b></i>
<i><b> chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng </b></i>
<i><b>tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.</b></i>

<i><b>Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân.</b></i>
<i><b>Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nịi giống ta </b></i>
<i><b>suy nhược.”</b></i>

<b>Hãy phân tích kết cấu và hiệu quả của </b>

<b>phép lặp cú pháp kết hợp với phép liệt kê</b>

<b> trong đoạn trích sau?</b>

<b>- Kết cấu: C – V (+ phụ ngữ chỉ đối tượng)</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

<b>Qua một số bài thực hành,</b>

<b>em hãy cho biết thế nào là </b>

<b>phép liệt kê?</b>

<b>Sự sắp xếp nối tiếp những đơn vị cú pháp đồng loại </b>

<b>(nhưng khác nhau về từ ngữ) nhằm tạo ra những ý nghĩa </b>

<b>bổ sung về mặt nhận thức hoặc thể hiện cách đánh giá, </b>

<b>c¶m xóc chđ </b>

<b>quan của người tạo lập</b>

<b>về các sự vật được </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<b>III. Phép chêm xen:</b>

<b>1. Bài tập 1</b>

<b>a. “</b>Thị Nở xích lại. Đặt bàn tay lên ngực hắn<b> (thị suy nghĩ đến bây </b>
<i><b>giờ mới xong), </b></i>thị hỏi hắn:

<b> - </b>Vừa thổ hả? (Nam Cao, Chí Phèo)
b. “Chí Phèo dường như đã trơng thấy trước tuổi già của hắn, đói rét

và ốm đau, và cơ độc, <i><b>cái này cịn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau</b></i>”
(Nam Cao, Chí Phèo)
c. “Cơ bé nhà bên (<i><b>có ai ngờ</b></i>)

Cũng vào du kích

Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích

Mắt đen trịn (<i><b>thương thương quá đi thôi</b></i>).

(Giang Nam, Quê hương)

Hãy phân tích bộ phận in đậm

trong các câu sau về các mặt:

- Vị trí và vai trò ngữ pháp trong câu

- Dấu hiệu nhận biết bộ phận đó

-Tác dụng của bộ phận đó đối với việc bổ

sung thêm thơng tin, biểu hiện tình

cảm, cảm xúc…?

<i><b>- Vị trí và vai trị ngữ pháp: thường nằm ở giữa hoặc cuối câu, là </b></i>
<i><b>thành phần phụ của câu.</b></i>

<i><b>- Dấu hiệu: khi viết được tách ra bằng dấu phẩy, dấu ngoặc đơn </b></i>
<i><b>hoặc dấu gạch ngang; khi đọc, khi nói được tách ra bằng ngữ điệu </b></i>
<i><b>- Tác dụng: ghi chú hoặc giải thích cho từ ngữ đi trước. Hơn nữa, </b></i>
<i><b>chúng còn bổ sung thêm sắc thái về tình cảm, cảm xúc của người </b></i>
<i><b>viết. Nó góp phần tạo nên nghĩa tình thái của câu.</b></i>

<b>2. Bài tập 2:</b>

Hãy viết một đoạn văn (3 đến 5 câu)

về Tố Hữu và bài thơ Việt Bắc, trong đó có sử

dụng phép chêm xen. Phân tích tác dụng

của nó trong trường hợp đó?

Tố Hữu, <b>lá cờ đầu của văn học cách mạng Việt Nam hiện đại</b>,
đã viết bài thơ “Việt Bắc” trong buổi chia tay với chiến khu

Việt Bắc trở về Thủ đô Hà Nội. Bài thơ là tiếng hát ân tình

thuỷ chung (<b>giữa người dân Việt Bắc với cán bộ cách mạng</b>).
Bài thơ là thi phẩm đặc sắc nhất của thơ ca cách mạng Việt Nam.

<b>Phân</b>
<b> tích</b>

-<b> Phần chêm xen: phần được in đậm</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

<b>Em hãy rút ra nhận </b>

<b>xét về phép chêm xen?</b>

<i><b>Phép chêm xen là sự đưa thêm vào câu yếu tố ngơn ngữ có </b></i>

<i><b>tác dụng ghi chú hoặc giải thích thêm cho yếu tố ngơn ngữ </b></i>

<i><b>trước nó, góp phần</b></i>

<i><b>tạo nên nghĩa tình thái cho câu. </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

<b>CỦNG CỐ BÀI HỌC</b>

<b>1. Hãy điền vào ô bên cạnh phép tu từ tương ứng?</b>
<b>a. Ở bầu thì trịn, ở ống thì dài</b>

<b>b. Hắn (tên hàng xóm) đang ăn cơm.</b>

<b>c. Nhớ từng rừng nứa bờ tre</b>

<b>Ngịi Thia, Sơng Đáy, suối Lê vơi đầy</b>

<b>d. Này chồng, này mẹ, này cha</b>
<b>Này là em ruột, này là chị dâu</b>

<b>Lặp cú pháp</b>
<b>Chêm xen</b>

<b>Liệt kê</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

<b>CỦNG CỐ BÀI HỌC</b>

<b>2. Hãy phân tích kết cấu và tác dụng của phép lặp cú pháp trong </b>
<b>đoạn văn sau:</b>

<b>“Đế quốc Mĩ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất </b>
<b>định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam Bắc nhất định sẽ sum họp </b>
<b>một nhà.”</b>

<b> (Hồ Chí Minh)</b>

-<b>_{Kết cấu: chủ ngữ - nhất định - vị ngữ}</b>

-<b>_{Tác dụng: khẳng định ý chí quyết tâm, niềm tin không lay}</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13></div>

<!--links-->