Tài liệu Đồ án tốt nghiệp: Hướng dẫn cơ bản Linux pptx

Đồ án
Hướng dẫn cơ bản Linux





Đồ án tốt nghiệp

1
Mục lục
Chơng I: Giới thiệu về Linux ...........................................................................4
1.1Sơ lợc về Linux................................................................................................4
1.1.1 Giới thiệu về hệ điều hành Unix............................................................4
1.1.2 Giới thiệu về hệ điều hành Linux..........................................................5
1.2 Tính năng của Linux. .......................................................................................7
1.3 Vấn đề bản quyền.............................................................................................8
1.4 So sánh Linux và các hệ điều hành khác..........................................................9
1.4.1 So sánh Linux với Windows 95, Windows 98. .....................................9
1.4.2 So sánh Linux với Windows NT. ........................................................10
1.5 Yêu cầu về phần cứng. ...................................................................................11

Chơng II : các lệnh Linux cơ bản...................................................................14
2.1 Các phơng thức hoạt động của dòng lệnh ....................................................14
2.2 Trang Man....................................................................................................15
2.3 Các quy ớc....................................................................................................16
2.4 Các lệnh cơ bản trong Linux. .........................................................................16
2.4.1 Th mục và lệnh về th mục. ..............................................................16
2.4.1.1 Một số th mục đặc biệt..............................................................16
2.4.1.2 Các lệnh chính liên quan đến th mục........................................18
2.4.2 Tập tin và các lệnh về tập tin...............................................................20
2.4.2.1 Các kiểu tập tin trong Linux........................................................20
2.4.2.2 Các lệnh về tập tin.......................................................................21
2.4.3 Lệnh về Destop....................................................................................24
2.4.4 Lệnh về trình báo màn hình. ...............................................................25
2.4.5 Các lệnh liên quan đến tài khoản ngời dùng.....................................25
2.4.5.1 Các lệnh liên quan đến ngời dùng..............................................25
2.4.5.2 Thay đổi thuộc tính ngời dùng...................................................26
2.4.5.3 Xoá bỏ một ngời dùng...............................................................27
2.4.6 Các lệnh liên quan đến nhóm ngời dùng...........................................27
2.4.7 Các lệnh khác có liên quan đến ngời dùng. ......................................28
2.4.8 Các lệnh liên quan đến quản lý thiết bị...............................................30
2.4.9 Các lệnh về phân quyền.......................................................................32
2.5 Shell................................................................................................................33
Chơng III: samba............................................................................................37
3.1 Giới thiệu tổng quan.......................................................................................37
3.2 Cài đặt.............................................................................................................37
3.3 cấu hình ..........................................................................................................38
3.3.1 cấu hình global setting: .......................................................................39

Đồ án tốt nghiệp

2
3.3.2 cấu hình Sharing Setting......................................................................42
3.4 Chia sẻ file......................................................................................................43
3.5 Kiểm tra cấu hình vừa thiết lập ......................................................................44
3.5.1 Kiểm tra bằng công cụ Testparm ........................................................44
3.5.2 Kiểm tra bằng công cụ smbstatus .......................................................45
3.6 Chạy samba server..........................................................................................46
3.6.1 Sử dụng câu lệnh smbclient.................................................................47
3.6.2 Truy cập từ máy Windows ..................................................................49
Chơng IV: Squid proxy server........................................................................50
4.1. Tầm quan trọng và phơng thức hoạt động của Squid cache........................50
4.2. Cài đặt............................................................................................................52
4.3. Tập tin cấu hình /etc/squid/squid.conf ..........................................................52
4.4. Cấu hình các tùy chọn cơ bản .......................................................................53
4.5. Access control list .........................................................................................54
4.6. Khởi động squid ............................................................................................56
Chơng V: Cấu hình WEB SERVER...............................................................58
5.1 Cài đặt apache, php, mysql.............................................................................58
5.1.1 Download và cài đặt Apache...............................................................58
5.1.2 Download và cài đặt php .....................................................................59
5.1.3 Download và cài đặt Mysql.................................................................60
5.2 Cấu hình Apache cơ bản.................................................................................63
5.3 Cấu hình bảo mật apache................................................................................67
5.3.1 Giới hạn địa chỉ ip. ..............................................................................67
5.3.2 Giới hạn truy cập theo tài khoản sử dụng............................................69
Chơng VI: Bảo mật với Firewall, ip tables...................................................78
6.1 FireWall..........................................................................................................78
6.1.1 Định nghĩa...........................................................................................78
6.1.2 Chức năng............................................................................................78
6.1.3 Cấu trúc của FireWall ........................................................................78

6.1.4 Các thành phần của FireWall ..............................................................79
6.1.4.1 Bộ lọc packet (Packet filtering router) .........................................79
6.1.4.2 Cổng ứng dụng (application-level getway) .................................80
6.1.4.3 Cổng mạch (circuit-Level Gateway) ...........................................81
6.1.5 Những hạn chế của firewall.................................................................82
6.2 IpTables..........................................................................................................82
6.2.1 Tổng quan về iptables..........................................................................82
6.2.2 Bảng filter...........................................................................................83
6.2.3 Bảng nat ...........................................................................................84
6.2.4 Bảng mangle........................................................................................85

Đồ án tốt nghiệp

3
6.2.5 Cấu hình iptables.................................................................................87
6.2.5.1 Cú pháp cơ bản của iptables........................................................87
6.2.5.2 Các lệnh của iptables....................................................................88
6.2.5.3 Các điều kiện trong luật ...............................................................90
6.2.5.3.1 Nhóm các điều kiện chung....................................................90
6.2.5.3.2 Nhóm các điều kiện ẩn..........................................................92
6.2.5.3.3 Nhóm các điều hiện hiện.......................................................93
6.2.5.4 Các hành động trong luật .................................................................95
6.2.5.4.1 user-defined-chain................................................................95
6.2.5.4.2 DROP ....................................................................................96
6.2.5.4.3 REJECT.................................................................................96
6.2.5.4.4 RETURN...............................................................................96
6.2.5.4.5 SNAT.....................................................................................96
6.2.5.4.6 MASQUERADE ...................................................................97
6.2.5.4.7 DNAT....................................................................................98
6.2.5.5 Các ví dụ.......................................................................................99

Tài liệu tham khảo..........................................................................................103

Đồ án tốt nghiệp

4

Chơng I: Giới thiệu về Linux
1.1Sơ lợc về Linux.
1.1.1 Giới thiệu về hệ điều hành Unix.
Năm 1964, Bell Labs, MIT & General Electric phát triển một hệ điều hành
gọi là MULTICS(Multiplexed Information and Computing System). Sau đó năm
1969, Ken Thompson (một lập trình hệ thống của Bell labs) nghĩ rằng ông ta có
thể làm một hệ điều hành tốt hơn. Vì vậy, ông ta đã viết một hệ điều hành trên hệ
thông máy tính PDP-7, và hệ điều hành này đợc gọi là Unix. Mục tiêu khởi đầu
là cung cấp một môi trờng máy tính hoá để mô phỏng trò chơi không gian.
Nhng có một vấn đề xảy ra là phiên bản Unix này không thể chạy đợc trên hệ
thống phần cứng khác. Do đó đến năm 1973 Ritchie và Thompson đã viết lại hệ
điều hành bằng ngôn ngữ C, khác hẳn với các hệ điều hành truyền thống ghi
bằng ngôn ngữ máy, do đó Unix rất dễ cài đặt trên các hệ máy khác. Năm 1974
hệ điều hành Unix đã đợc cài đặt trên các máy DEC PDP-11 ở hơn 100 trờng
đại học. Mục tiêu chủ yếu là cung cấp môi trờng cho các lập trình viên chuyên
nghiệp. Vì thế, Unix ngày càng thông dụng và ngày càng có thêm nhiều đặc tính
mới đợc bổ xung. Sau đó chính phủ và quân đội Mỹ đã sử dụng Unix để nối
mạng toàn cầu (Internet).
Đến nay đã có hàng trăm ngàn hệ thống Unix cài đặt trên khắp thế giới. Hầu
hết các hãng sản xuất máy đều có một phiên bản cho Unix. Tuy nhiên hiện nay
để chuẩn hoá hệ điều hành Unix, ngời ta quy ớc các tập lệnh chuẩn và gọi là
Unix System V Release 4. Trên máy PC hiện nay phổ biến hai hệ điều hành là
SCO Unix và SUN Solaris.
Các đặc điểm cơ bản của hệ điều hành Unix

Đồ án tốt nghiệp

5
- Đa nhiệm (Multitasking).
- Nhiều ngời sử dụng (Multiuser).
- Bảo mật(security).
- Độc lập phần cứng (multi platform).
- Kết nối mở.
- Dùng chung thiết bị.
- Tổ chức tập tin phân cấp.
Ưu điểm của hệ điều hành Unix:
- Hệ thống đợc viết trên ngôn ngữ C nên dễ đọc, dễ hiểu, dễ thay
đổi để cài đặt trên loại máy mới.
- Có giao diện ngời dùng đơn giản, cho phép xây dựng các chơng
trình phức tạp từ các chơng trình đơn giản hơn.
- Đây là hệ đa ngời dùng đa tiến trình , mỗi ngời dùng có thể
thực hiện nhiều chơng trình mỗi chơng trình có thể có nhiều tiến
trình.
- Che đi cấu trúc máy đối với ngời dùng, có thể viết chơng trình
chạy trên các điều kiện phần cứng khác nhau.
- Sử dụng hệ thông file có cấu trúc.
1.1.2 Giới thiệu về hệ điều hành Linux.
Linux là một trong những hệ điều hành phổ thông nhất
bởi sự phân phối và cơ sở hỗ trợ mở rộng của nó. Ban đầu,
Linux đợc phát triển dới dạng một hệ thống đa nhiệm cho
máy tính mini và máy chủ vào giữa thập niên 70. Kể từ đó đến
nay Linux lớn mạnh và trở thành một trong những hệ điều
hành đợc sử dụng rộng rãi nhất.

Đồ án tốt nghiệp

6
Linux là phiên bản của Unix đợc phân phối miễn phí và ban đầu do Linus
Torvalds thực hiện và phát triển. Ông bắt đầu nghiên cứu Linux vào năm 1991
khi còn là sinh viên trờng đại học Helsinki ở Phần Lan. Linux đợc xây dựng và
phát triển từ hệ điều hành Minix (một phiên bản của Unix). Lúc đầu, Linus tung
ra phiên bản Linux đầu tiên trên Internet cho mọi ngời sử dụng miễn phí, điều
đó vô tình dấy lên một hiện tợng phát triển phần mềm lớn. Linux đợc xác lập
và duy trì bởi một nhóm hợp tác gồm vài ngàn nhà phát triển phần mềm tình
nguyện cùng làm việc qua Internet. Các công ty cung cấp hỗ trợ Linux để phát
triển nó thành loại sản phẩm dễ cài đặt với mục đích kinh doanh các trạm làm
việc có cài sẵn phần mềm Linux.
Vào ngày 5 tháng 10 năm 1991, Linus đã công bố phiên bản Linux chính
thức đầu tiên, phiên bản 0.02. Bắt nguồn từ hệ điều hành Minix của Andrew
Tanenbaum, Linux ban đầu chỉ là một dự án mà trong đó Linux muốn xây dựng
một hệ unix đơn giản có thể chạy trên PC 386. Phiên bản này đợc xác định nh
một hệ thống của các hacker. Vấn đề chính là phát triển kernel chứ không phải
không phải nhằm mục đích hỗ trợ ngời dùng hay để phân phối. Nhng đến nay
sự hoàn thiện thực sự trong thế giới Linux đã giải quyết đợc vấn đề môi trờng
ngời sử dụng đồ hoạ, gói sản phẩm dễ dàng cài đặt và các ứng dụng cao cấp
nh: tiện ích đồ hoạ và các bộ phiên bản sản phẩm.
Từ khi phiên bản Linux đầu tiên ra đời cho đến nay thì đã có rất nhiều
phiên bản Linux mới ra đời cùng với nhiều tính năng mới đợc thêm vào nhằm
phục vụ, hỗ trợ những tiện ích ngày càng cao của ngời dùng.
Vì Linux đợc phát triển từ hệ điều hành Minix(một phiên bản của Unix)
nên Linux cũng có những đặc tính và u điểm của hệ điều hành Unix:
- Linux cũng đợc viết bằng C.
- Linux cũng là đa ngời dùng, đa nhiệm, là hệ điều hành mạng.

Đồ án tốt nghiệp

7
- Linux cung cấp môi trờng đầy đủ cho lập trình và phát triển.
- Linux chạy trên nhiều hệ thống phần cứng khác nhau:
Bộ xử lý 86(Celeron/PII/PIII/PIV/Pentium/80386/80486).
Máy Macintosh.
Bộ xử lý Cyrix.
Bộ xử lý AMD.
Bộ xử lý Sun Microsystems Sparc processor.
Bộ xử lý Alpha(Compaq).
1.2 Tính năng của Linux.
Linux là một hệ điều hành đa ngời sử dụng: Nghĩa là nhiều ngời có thể sử
dụng máy tính có cài Linux tại một thời điểm.
Linux là một hệ điều hành đa nhiệm: Tại một thời điểm một ngời sử dụng
có thể thực hiện đồng thời nhiều tác vụ. Với hệ điều hành đơn chơng nh MS-
DOS một lệnh thực hiện sẽ chiếm toàn bộ thời gian CPU xử lý, bạn chỉ có thể
thực hiện lệnh kế tiếp khi lệnh trớc đó đã thực hiện xong. Còn trong Linux, bạn
có thể thực hiện cùng lúc nhiều lệnh.
Linux gần nh tơng thích với nhiều chuẩn Unix ở cấp nguồn bao gồm tính
năng BSD, IEEE POSIX.1 và System V. Linux đợc phát triển và rất chú trọng
tới tính khả chuyển nguồn. Do đó bạn có thể dùng chung nhng tính năng trong
hệ Linux qua thi hành Unix.
Linux còn hỗ trợ cho bàn phím tùy biến hoặc theo chuẩn quốc gia sử dụng
trình điều khiển bàn phím khả tải động. Linux còn hỗ trợ các console ảo, cho
phép bạn chuyển đổi giữa nhiều phiên bản đăng nhập từ console hệ thống trong
chế độ văn bản.
Linux có thể tồn tại trên hệ thống có hệ điều hành khác nh windows 95,
Windows 98, Windows NT, Windows XP, OS/2 hoặc những phiên bản khác của

Đồ án tốt nghiệp

8
Unix. Bộ nạp khởi động Linux cho phép bạn lựa chọn hệ điều hành để bắt đầu
vào thời đIểm khởi động và Linux cũng tơng thích với các bộ nạp khởi động
khác.
Linux có thể chạy trên nhiều kiến trúc CPU bao gồm:
X86(Celeron/PII/PIII/PIV/Pentium/80386/80486), SPARC, Alpha, PowerPc,
MIPS và m68k.
Linux hỗ trợ nhiều kiểu file khác nhau để lu dữ liệu.
Hỗ trợ mạng là một trong những sức mạnh lớn nhất của Linux cả về chức
năng lẫn tính năng. Linux cung cấp cài đặt hoàn hảo về mạng TCP/IP, bao gồm
các trình điều khiển thiết bị cho nhiều card Ethernet thông dụng, PPP và SLIP,
Parallel Line Internet Protocol (PLIP) và Network Fle System (NFS). Có rất
nhiều ứng dụng khách và dịch vụ TCP/IP đợc hỗ trợ nh FTP, Telnet, Simple
Mail Transfer Protocol (SMTP). Linux kernel còn hỗ trợ tờng lửa mạng hoàn
hảo, cho phép bạn cấu hình bất cứ máy Linux nào dới dạng tờng lửa.
1.3 Vấn đề bản quyền.
Linux đợc cấp giấy phép công cộng GNU General Public Licence hay
GPL.GPL đôi khi đợc gọi là giấy phép không bản quyền. Giấy phép này đa
ra các điều khoản ràng buộc việc phân phối và sửa đổi phần mềm miễn phí(free
software).
Ban đầu, Linus Torvalds tung ra Linux với giấy phép hạn chế hơn GPL. Giấy
phép này cho phép tự do phân phối và sửa đổi phần mềm nhng không cho phép
thay đổi giá thành đối với việc sử dụng và phân phối sản phẩm đó. GPL cho phép
bán và thu lợi từ phần mềm miễn phí nhng không cho phép hạn chế quyền phân
phối phần mềm của ngời khác dới bất kỳ hình thức nào.
Mọi tổ chức bán phần mềm miễn phí phải tuân theo những giới hạn nhất định
đa ra trong GPL:

Đồ án tốt nghiệp

9
- Thứ nhất, họ không thể hạn chế quyền của ngời sử dụng tức là
ngời mua phần mềm. Nghĩa là khi bạn mua CD_ROM với phần
mềm GPL , bạn có thể sao chép và phân phối miễn phí CD_ROM
đó hoặc cũng có thể bán lại.
- Thứ hai, nhà phân phối phải nói rõ cho ngời sử dụng biết rằng
phần mềm này thực sự hoạt động trong phạm vi giấy phép GPL.
- Thứ ba, nhà phân phối phải cung cấp miễn phí mã nguồn đầy đủ
cho phần mềm phân phối. Điều này giúp cho bất kì ai mua phần
mềm GPL đều có thể sửa đổi phần mềm đó.
Linux là một phần mềm thuộc GPL nên nó cũng tuân theo nhng quy tắc của
GPL. Vì vậy Linux đợc coi nh là phần mềm có mã nguồn mở (Open source).
Nghĩa là mã nguồn của Linux phải là mở với tất cả mọi ngời muốn sử dụng nó,
và có thể sửa đổi và phát triển một cách tự do. Và nếu thực hiện thay đổi tới
chơng trình thì những thay đổi này cũng phải mở đối với mọi ngời dùng.
1.4 So sánh Linux và các hệ điều hành khác.
Vấn đề đầu tiên có thể nói là chúng ta có thể chạy Linux với một số hệ điều
hành khác nh Windows 95, Windows 98, Windows NT, OS/2...mà không gặp
trục trặc gì.
1.4.1 So sánh Linux với Windows 95, Windows 98.
Không có gì lạ khi chạy cả Linux lẫn Windows 95/98 trên cùng một hệ
thống. Nhiều ngời sử dụng Linux dùng Windows nh một công cụ xử lý từ.
Nghĩa là ngời sử dụng sẽ dùng Windows để khai thác các ứng dụng thơng mại
có trong Windows nh: Microsoft Word, Microsoft Exel...mà trong Linux không
có sẵn.

Đồ án tốt nghiệp

10
Windows 95 và Windows 98 không tận dụng hết đợc chức năng của bộ
xử lý X86. Mặt khác, Linux hoàn toàn chạy trong chế độ bảo vệ của bộ xử lý và
khai thác triệt để các tính năng của máy, kể cả đa bộ vi xử lý.
Có thể khẳng định rằng Windows và Linux là những thực thể hoàn toàn
khác biệt. Windows có giá cả hợp lý(so với các hệ điều hành thơng mại khác)
và có vị trí vững chắc trong thế giới máy tính PC. Không có hệ điều hành nào cho
PC lại đạt đợc mức độ phổ cập nh Windows. Tuy nhiên Linux lại là hệ điều
hành miễn phí và chính điều đó cũng làm cho nó ngày càng trở nên thông dụng.
1.4.2 So sánh Linux với Windows NT.
Cũng nh Linux, Windows NT(và các phiên bản Windows phát triển từ
Windows NT) là hệ điều hành đa nhiệm đầy đủ, hộ trợ máy đa bộ xử lý, kiến trúc
CPU, bộ nhớ ảo, nối mạng, bảo mật... Tuy nhiên, khác biệt giữa Linux và
Windows NT là Linux là phiên bản của Unix. Có nhiều cài đặt từ phía công ty
cung cấp nhng có một vấn đề nan giải là việc chuẩn hoá dới dạng hệ thống mở,
nhng không một công ty nào có thể kiểm soát đợc thiết kế này. Mặt khác,
Windows NT là một hệ thống đặc quyền. Giao diện và thiết kế là do một công ty
kiểm soát, đó là Microsoft và chỉ công ty đó mới cài đặt thiết kế. Về một ý nghĩa
nào đó thì hình thức tổ chức này là có lợi: nó thiết lập tiêu chuẩn nghiêm ngặt
cho việc lập trình và giao diện ngời sử dụng không giống nh trong cộng đồng
hệ thống mở.
Windows NT là cả sức mạnh đầy đủ của bộ máy tiếp thị Microsoft, trong
khi đó Linux có cộng đồng hàng nghìn nhà lập trình đang góp phần cải tiến hệ
thống này qua mẫu Open Source. Những điểm quy chuẩn của Linux so với
Windows NT đã chứng minh rằng mỗi hệ thống có điểm mạnh và điểm yếu
riêng. Linux vợt xa Windows NT trong lĩnh vực mạng. Linux cũng nhỏ hơn NT
nhng lại thờng ổn định hơn.

Đồ án tốt nghiệp

11
1.5 Yêu cầu về phần cứng.
Một đặc điểm vợt trội của Linux chính là nó chạy đợc trên hầu hết các
loại máy tính cơ bản.
Máy desktop: Bao gồm các phần cứng của Intel và Intel tơng thích, các
chip PowerPC, Sun Sparcs, DEC Alpha và nhiều loại khác. Bạn cũng không cần
thiết phải có đời máy hiện đại nhất, mới nhất, LINUX có tính môdun cao, nếu
loại bớt các thứ "phụ tùng", LINUX có thể chạy trên máy 386 và chỉ cần 150 MB
đĩa trống, 2MB RAM. Một số nhà phát triển còn viết LINUX chạy từ một đĩa
mềm duy nhất !
Máy laptop: Linux cũng hoạt động tốt trên nhiều laptop nh Apple
PowerBooks, IBM ThinkPad, Toshiba Tecras. Điều kỳ diệu là LINUX có thể
chạy cả trên Intel và Mac, ít nhất là với các phần cứng cơ bản (bo mạch chính, bộ
vi xử lý, bộ nhớ).
Có rất nhiều các loại phần cứng khác nhau, các ký hiệu khác nhau (nh
SCSI, IDE, BIOS ... ). Hầu hết, các thông tin về máy tính đều đợc chứa trong
BIOS và bạn có thể thấy đợc khi khởi động khi ấn các phím đặc biệt (F1, Del,
...). Nếu bạn đang dùng Win95 hay WinNT thì các thông tin đó có thể tìm thấy
trong mục system properties của Control Panel.
Sau đây là danh sách các thiết bị cần tìm hiểu:


CD-ROM: Do Linux hỗ trợ hầu hết các trình điều khiển CD-ROM nên
cách đơn giản nhất để cài đặt là nối ổ CD-ROM với card SCSI hay IDE
bus. Nếu CD-ROM nối với IDE bus thì nó phải là loại tơng thích với
ATAPI.


ổ mềm: Phải là loại 3,5 in 1,44MB.

Đồ án tốt nghiệp

12
ổ cứng: Giống nh CD-ROM, nó có thể đợc nối với IDE hay SCSI bus.
Bạn nên ghi lại số cylinders của ổ cứng - đợc chỉ ra trong BIOS (ý nghĩa
của cylinder sẽ đợc giải thích sau).
Bus nội bộ: Linux hiện tại không hỗ trợ bus với kiến trúc Micro-Chanel.
Các bus đợc hỗ trợ là PCI, ISA, EISA, VL Bus. Hầu hết các máy sản
xuất sau năm 1995 đều có PCI bus.
Bộ nhớ: Linux cần tối thiểu 8MB RAM để có thể chạy đợc.


Sound card: Không cần thiết cho quá trình cài đặt, song nếu bạn có
Creative Labs Sound Blaster hay card sound tơng thích, bạn sẽ dễ dàng
có đợc âm thanh trong quá trình cài đặt.
Video card: Thông tin cần thiết ở đây là loại chip và dung lợng bộ nhớ.
Nếu là loại card PCI thì thông tin này có thể tự động nhận biết trong quá
trình cài đặt (thông tin này chỉ thực sự cần thiết nếu bạn có ý định dùng
Xwindow).
Việc tiếp theo là so sánh danh sách phần cứng bạn có với danh sách đợc
Linux hỗ trợ:

Thiết bị Các thiết bị tơng thích
CD-Rom Drive IDE ATAPI-compliant, SCSI CD-Rom
Hard Drive Các loại IDE, EIDE, SCSI. Một số loại Ultra
DMA không làm việc đợc vì không tơng thích
với chuẩn EIDE
SCSI Controller Hầu hết các điều khiển SCSI thông dụng nh
BusLogic và Adaptec
Video card Các loại card ATI, Cirrus và Matrox, S3...

Đồ án tốt nghiệp

13
Nếu phần cứng của bạn không đợc hỗ trợ thì chỉ còn cách:
Thay đổi phần cứng sao cho tơng thích.
Chờ cho đến khi Linux hỗ trợ phần cứng của bạn.
Tốt hơn là nên tránh các thiết bị mang nhãn Plug&Play. Bởi vì Linux mới chỉ
đang bắt đầu hỗ trợ các thiết bị này, do đó sẽ rất phức tạp khi cài đặt. Bạn cũng
nên thận trọng với các phần cứng đợc liệt vào loại Win-item (nh Winmodem
và Winprinter) vì chúng chỉ hoạt động trong môi trờng Window.
*Các thông tin về mạng
Trong trờng hợp máy tính có nối mạng Lan sử dụng giao thức TCP/IP,
bạn có thể phải có những thông tin sau:
Hostname
Domain Name
IP Address
Netmask
Default Gateway
Primary Namesever
Secondary Nameserver
NFS Server (optional)

FTP Server (optional)



Đồ án tốt nghiệp

14
Chơng II : các lệnh Linux cơ bản
2.1 Các phơng thức hoạt động của dòng lệnh
Các lệnh trong Linux đợc chia làm hai loại là câu lệnh và chơng trình.
Điểm khác nhau giữa câu lệnh và chơng trình là: đối với các câu lệnh Linux đã
có cài sẵn các phản ứng và khi bạn gõ lệnh, Linux sẽ đáp ứng các câu lệnh đó.
Còn đối với chơng trình, nó sẽ tìm chơng trình có tên thích hợp rồi thực hiện
chơng trình đó.
Nhiều lệnh trong Linux cho phép đầu ra của một lệnh này là đầu vào của
lệnh khác. Để làm đợc điều đó bạn chỉ cần đánh dấu | ngăn cách giữa hai
lệnh. Còn nếu câu lệnh dài quá bạn có thể ngắt xuống dòng bằng cách thêm dấu
\ tại cuối dòng (dấu \ phải là kí tự cuối cùng của dòng lệnh). Khi bạn muốn
đánh nhiều lệnh một lúc thì bạn chỉ cần đánh dấu , giữa các câu lệnh, từ đó các
câu lệnh sẽ đợc thực hiện một cách tuần tự.
Linux còn cung cấp nhiều sự tiện lợi khi sử dụng các lệnh, đặc biệt là khả
năng hoàn chỉnh lệnh bằng việc sử dụng phím tab. Bạn cũng có thể sử dụng mũi
tên lên/xuống trên bàn phím để nhận đợc các câu lệnh đã sử dụng lúc trớc.
Một số phím tắt để thực hiện lệnh các thao tác đơn giản khi nhập lệnh.
- Nhấn phím ESC +BACKSPACE để xoá một từ bên trái con
trỏ.
- Nhấn phím ESC +D để xoá một từ bên phải con trỏ.
- Nhấn phím ESC +F để di chuyển con trỏ sang phải một từ.
- Nhấn phím ESC +B để di chuyển con trỏ sang trái một từ.
- Nhấn phím CTRL +A di chuyển con trỏ về đầu dòng lệnh.

- Nhấn phím CTRL +E di chuyển con trỏ về cuối dòng lệnh.
- Nhấn phím CTRL +U để xoá dòng lệnh hiện tại.

Đồ án tốt nghiệp

15
Bạn có thể nhấn phím ALT thay cho phím ESC.
2.2 Trang Man
Linux là một hệ điều hành rất phức tạp với rất nhiều câu lệnh có thể kết
hợp với nhau để thực hiện hàng nghìn các thao tác khác nhau. Hầu hết các câu
lệnh đều có kèm theo một số các tuỳ chọn lệnh hay những thông tin quan trọng.
Trong Linux có tới hơn 1000 lệnh và chắc chắn rằng chúng ta không thể nhớ hết
đợc. Sử dụng trang Man sẽ giúp chúng ta giải quyết đợc đIều đó.
Trang Man (Manual page), là một tài liệu trực tuyến trong Linux lu trữ
toàn bộ các lệnh có sẵn với các thông tin tham khảo đầy đủ.
Để mở trang Man của một lệnh, bạn hãy gõ:
man <tên lệnh>
Cách trình bày chung của một trang Man sẽ nh sau:
NAME
Tên lệnh và khái quát tác dụng của lệnh.
SYNOPSIS
Cú pháp của lệnh.
DESCRIPTION
Mô tả cụ thể hơn về tác dụng của lệnh.
OPTIONS
Liệt kê các tuỳ chọn lệnh và tác dụng của chúng.
FILES
Liệt kê các tập tin mà lệnh sử dụng hoặc tham chiếu đến.
SEE ALSO
Liệt kê các lệnh, các tài liệu có liên quan đến lệnh.

REPORTING BUGS
Địa chỉ liên hệ nếu gặp lỗi khi sử dụng lệnh.

Đồ án tốt nghiệp

16
AUTHOR
Tên tác giả của lệnh.
2.3 Các quy ớc.
Có một bộ quy ớc mô tả chính xác và nhất quán cú pháp lệnh trong
Linux. Bộ quy ớc này quy định tuỳ chọn hay tham số nào buộc phải dùng, tuỳ
chọn hay tham số nào không nhất thiết phải dùng...
- Bất cứ từ nào đứng một mình hay không ở trong các dấu [], {},<> thì phải
gõ y nh vậy.
- Từ nằm trong dấu ngoặc vuông ( [] ) là tuỳ ý có thể gõ hoặc không.
- Từ nào nằm trong dấu <> là bắt buộc phải có và đợc thay thế bằng từ
thích hợp.
- Từ nào nằm trong dấu {} là chọn một trong các giá trị trong ngoặc đó.
- Dấu ... thờng đợc dùng với các tham số nh tên tập tin.
- Khi cần có thể kết hợp các dấu ngoặc với nhau để tạo ra cách sử dụng
tham số mới.
Ngoài những quy ớc trên, có một điều cần lu ý nữa là trong dòng lệnh
Linux có phân biệt chữ hoa và chữ thờng.
Trong Linux có hai ký tự đại diện phổ biến là * và ?. * là ký tự đại
diện thông dụng nhất, nó thay cho một hay nhiều kí tự. Và ? là ký tự đại diện
cho một ký tự duy nhất.
2.4 Các lệnh cơ bản trong Linux.
2.4.1 Th mục và lệnh về th mục.
2.4.1.1 Một số th mục đặc biệt.
- Th mục / : Đây là th mục gốc chứa đựng tất cả các th mục con có

trong hệ thống.

Đồ án tốt nghiệp

17
- Th mục /root : Đợc sử dụng để lu trữ các tập tin tạm thời, nhân
Linux và các hình ảnh khởi động, các tập tin nhị phân quan trọng, các
tập tin đăng nhập....
- Th mục /bin : Một chơng trình đợc coi là khả thi nếu nó có thể thực
hiện đợc và khi biên dịch nó có dạng là tâp tin nhị phân. Nghĩa là một
chơng trình ứng dụng trong Linux là một tập tin nhị phân khả thi. Và
th mục /bin chính là nơi lu trữ các tập tin nhị phân khả thi đó. Nhng
theo thời gian ngày càng có nhiều tập tin nhị phân khả thi nên có thêm
các th mục nh /sbin, /usr/bin đợc sử dụng để lu trữ các tập tin đó.
- Th mục /dev : Lu trữ tất cả các trình điều khiển thiết bị.
- Th mục /etc :Lu trữ tất cả các thông tin hay tệp tin cấu hình hệ
thống.
- Th mục /lib : Lu trữ các th viện hàm và thủ tục.
- Th mục /lost+ found : Một tập tin đợc khôi phục sau khi có bất kỳ
một vấn đề hay một trục trặc nào trên hệ thống đều đợc lu vào tập tin
này.
- Th mục /mnt : Là nơi để kết nối các thiết bị (đĩa cứng, đĩa mềm,)
vào hệ thống tệp tin chính.
- Th mục /tmp : Th mục này đợc rất nhiều chơng trình trong Linux
sử dụng nh một nơi lu các tập tin tạm thời. Ví dụ nh bạn soạn thảo
một tệp tin, chơng trình sẽ tạo ra một tập tin là bản sao của tệp tin đó
và lu vào trong th mục /tmp. Bạn sẽ soạn thảo trực tiếp trên tập tin
tạm thời này và sau khi soạn thảo xong, tập tin sẽ đợc ghi đè lên tập
tin gốc của bạn.

Đồ án tốt nghiệp

18
- Th mục /usr : Thông thờng th mục này là trung tâm lu tất cả các
câu lệnh hớng đến ngời dùng. Tuy nhiên ngày nay thì hầu hết các tập
tin nhị phân của Linux đều đợc lu trữ tại th mục này.
- Th mục /home : Lu trữ các th mục cá nhân của ngời dùng.
- Th mục /var : Đợc sử dụng để lu trữ các thông tin luôn luôn thay
đổi.
- Th mục /boot : Là th mục chứa nhân của hệ thống, system.map (tập
tin ánh xạ đến các driver để nạp các hệ thống tập tin khác),....Th mục
này cho phép khởi động và nạp lại bất kỳ trình điều khiển nào đợc yêu
cầu để đọc các hệ thống tập tin khác.
- Th mục /proc : Là th mục dành cho nhân hệ thống (kernel).
- Th mục /mise và th mục /opt : Bạn có thể lu trữ mọi thứ bạn thích
vào th mục này.
- Th mục /sbin : Lu các tập tin hệ thống thờng tự động chạy.
Ngoài ra còn hai th mục đặc biệt tồn tại trong Linux, đó là hai th mục
đợc biểu hiện bởi dấu . và ...
- Dấu . biểu hiện cho th mục hiện hành.
- Dấu .. biểu hiện cho th mục cha của th mục hiện hành.
2.4.1.2 Các lệnh chính liên quan đến th mục.
Xác định th mục hiện thời với lệnh pwd
Cú pháp lệnh:
pwd
Lệnh này cho bạn biết hiện bạn đang ở trong th mục nào.
Mặc định, Linux luôn đặt bạn vào th mục các nhân của bạn khi đăng nhập.
Xem thông tin về th mục với lệnh ls
Cú pháp lệnh :

Đồ án tốt nghiệp

19
ls [tuỳ chọn lệnh]...[th mục]...
Lệnh này đa ra thông tin về th mục, nếu không có thì mặc định là thông
tin hiện thời đợc hiển thị.
Lệnh tạo th mục mkdir
Cú pháp lệnh :
mkdir [tuỳ chọn lệnh] <th mục>
Lệnh này sẽ tạo một th mục mới nếu nó cha thực sự tồn tại. Nếu th
mục đã tồn tại, hệ thống sẽ thông báo cho bạn biết.
Lệnh loại bỏ th mục rmdir.
Cú pháp lệnh :
rmdir [tuỳ chọn lệnh]...<th mục>
Với lệnh này bạn chỉ xoá đợc những th mục rỗng, tức là không tồn tại
tập tin hoặc th mục con nào trong nó. Th mục đã xoá rồi thì không có cách nào
khôi phục đợc, vì vậy bạn nên cân nhắc kĩ trớc khi xoá một th mục nào đó.
Lệnh đổi th mục cd.
Tên cd có nghĩa là change directory. Bạn có thể chuyển trực tiếp đến th
mục nào đó hoặc chuyển một cách tơng đối.
Muốn chuyển lên th mục cha : #cd .. hoặc #cd ../..
Chuyển về th mục gốc : #cd \
Chuyển về th mục home thì dùng lệnh: #cd hoặc #cd ~
Lệnh sao chép th mục cp.
Cú pháp lệnh:
cp [tuỳ chọn lệnh] ...<th mục nguồn>...<th mục đích>
Lệnh này cho phép bạn sao th mục nguồn đến th mục đích hoặc sao chép từ
nhiều th mục nguồn vào th mục đích.

Đồ án tốt nghiệp

20
2.4.2 Tập tin và các lệnh về tập tin.
2.4.2.1 Các kiểu tập tin trong Linux.
Có rất nhiều tập tin khác nhau trong Linux, nhng bao giờ cũng tồn tại một số
kiểu tập tin cần thiết cho hệ đIều hành và ngời dùng. Dới đây là một số các
kiểu tập tin cơ bản.
- Tập tin ngời dùng(user data file): Là các tập tin tạo ra do hoạt động của
ngời dùng khi kích hoạt các chơng trình ứng dụng tơng ứng. Ví dụ nh
các tập tin thuần văn bản, các tập tin cơ sở dữ liệu hay các tập tin bảng
tính.
- Tập tin hệ thống(system data file): Là các tập tin lu trữ thông tin của hệ
thống nh: cấu hình cho khởi động, tài khoản của ngời dùng, thông tin
thiết bị...thờng đợc cất trong các tập dạng văn bản để ngời dùng có thể
can thiệp, sửa đổi theo ý mình.
- Tập tin thực hiện(executable file): Là các tập tin chứa mã lệnh hay chỉ thị
cho máy tính thực hiện. Tập tin thực hiện lu trữ dới dạng mã máy. Tập
tin thực hiên đợc bắt đầu bởi dấu(*) và thờng có màu xanh lục.
- Tập tin bao hàm(directory: Là tập tin bao hàm trong nó các tập tin khác .
Trong mc, tập tin bao hàm thờng có màu trắng và bắt đầu bằng dấu ngã
(~) hoặc dấu chia (/). Ví dụ: /, /home, /bin, /usr, /usr/man, /dev...
- Tập tin thiết bị (device file): Là tập tin mô tả thiết bị dùng nh là định
danh để chỉ ra thiết bị cần thao tác.Theo quy ớc, tập tin thiết bị đợc lu
trữ trong th mục /dev. Các tập tin thiết bị hay gặp trong mục này là
tty(teletype-thiết bị truyền thông), ttyS(teletype serial- thiết bị truyền thông
nối tiếp)... Trong mc, tập tin thiết bị có màu tím và bắt đầu bằng dấu
cộng(+).

Đồ án tốt nghiệp

21
- Tập tin liên kết (linked file): Là những tập tin chứa tham chiếu đến các tập
tin khác trong hệ thống tệp tin của Linux. Tham chiếu này cho phép ngời
dùng tìm nhanh tới tập tin thay vì tới vị trí nguyên thuỷ của nó. Ta thấy
loại tập tin này giống nh khái niệm shortcut trong windows.
Linux quản lý thời gian của tệp tin qua các thông số thời gian truy nhập
(accessed time), thời gian kiến tạo (created time) và thời gian sửa đổi (modified
time).
2.4.2.2 Các lệnh về tập tin.
Lệnh tạo tệp tin.
+ Tạo tập tin với lệnh touch.
Cú pháp lệnh:
touch <tập tin>
Thực chất lệnh này có tác dụng dùng để cập nhật thời gian truy nhập
và sửa chữa lần cuối của một tập tin. Vì lí do này các tập tin đợc tạo bằng lệnh
touch đều đợc sắp xếp theo thời gian sửa đổi. Nếu bạn sử dụng lệnh touch đối
với tập tin cha tồn tại, chơng trình sẽ tạo tập tin đó.
+Tạo tệp tin bằng cách đổi hớng đầu ra của lệnh.
Cách này rất hữu ích nếu bạn muốn lu kết quả của một lệnh bạn đã
thực hiện. Để gửi kết quả của một lệnh ls -l /bin vào tập tin /home/thu/lenh bằng
cách gõ.
#ls -l /bin > /home/thu/lenh
Linux tự động tạo nếu tập tin lenh cha có, trong trờng hợp đã có
tập tin lenh thì nội dung tập tin cũ sẽ bị thế chỗ bởi kết quả của lệnh :
#ls l /bin > /home/thu/lenh
Muốn bổ sung thêm kết quả vào cuối tập tin thay vì thế chỗ nội
dung tập tin, bạn sử dụng dấu >>.

Đồ án tốt nghiệp

22
+ Tạo tập tin bằng lệnh cat.
cat > <file>
Mặc định, lệnh này cho phép bạn lấy thông tin đầu vào từ bàn phím
rồi xuất ra màn hình. Bạn có thể tuỳ ý gõ nội dung của tập tin ngay tại dấu nhắc
lệnh và gõ CTRL + d để kết thúc việc soạn thảo.
Sao chép tập tin với lệnh cp.
Cú pháp :
cp[tuỳ chọn lệnh]...<tập tin nguồn>...<tập tin đích hoặc th mục
đích>
Tác dụng lệnh và các tuỳ chọn lệnh giống với sao chép th mục ở mục
trên.
Đổi tên tập tin với lệnh mv.
Cú pháp lệnh :
mv <tên cũ> <tên mới>
Lệnh này cho phép bạn đổi tên tập từ tin cũ thành tên mới.
Xoá tập tin với lệnh rm.
Cú pháp lệnh:
rm[tuỳ chọn lệnh]...<tập tin>...
Bạn có thể sử dụng lệnh này để xoá bỏ một tập tin hoặc nhiều tập tin.
Đếm từ và dòng trong tập tin với lệnh wc.
Cú pháp lệnh:
wc [tùy chon lệnh]...[tên tập tin]
Đa ra số dòng, số từ, số ký tự có trong mỗi tập tin và một dòng tính
tổng. Nếu không có tuỳ chọn nào thì mặc định đa ra cả số dòng, số từ và số ký
tự. Không có tên tập tin thì mặc định sẽ đọc và đếm trên thiết bị vào chuẩn.

Đồ án tốt nghiệp

23

Sắp xếp nội dung tập tin với lệnh sort
Cú pháp lệnh:
sort [tuỳ chọn lệnh]...[tên tập tin]...
Hiển thị nội dung sau khi sắp xếp của một hoặc nhiều tập tin ra thiết bị ra
chuẩn là tác dụng của lệnh sort. Mặc định thứ tự sắp xếp là [0-9, A-Z, a-z]
Xác định kiểu tập tin với lệnh file.
Cú pháp lệnh:
file [tuỳ chọn lệnh] [-f namefile] [-m magicfile] tập tin...
Lệnh file cho phép bạn xác định và in ra kiểu thông tin chứa trong tập tin.
+ text: dạng tập tin văn bản thông thờng, chỉ chứa các mã ký tự
ASCII.
+ Executable: dạng tập tin nhị phân khả thi.
+ Data: thờng là dạng tập tin chứa mã nhị phân và không thể in ra
đợc.
Xem nội dung tập tin với lệnh cat.
Cú pháp lệnh và các tuỳ chọn:
cat [tuỳ chọn lệnh] <tên tập tin>
Xem nội dung tập tin lớn với lệnh more.
Cú pháp lệnh và tuỳ chọn :
more [-dlfpcsu] [-num] [+/pattern] [+linenum] [file...]
Lệnh more hiển thị nội dung của tập tin theo từng trang màn hình.
Xem nội dung tập tin với lệnh head.
Cú pháp lệnh:
head [tuỳ chọn lệnh]...[tên file]...

Đồ án tốt nghiệp

24
Lệnh này sẽ đa ra màn hình 10 dòng đầu tiên của mỗi tập tin. Nếu có
nhiều tập tin thì lần lợt tên các tập tin và 10 dòng đầu tiên sẽ đợc hiển thị. Nếu

không có tên file, hoặc tên file là dấu - mặc định sẽ đọc từ thiết bị chuẩn.
Xem qua tập tin với lệnh tail.
Cú pháp lệnh:
tail [tuỳ chọn lệnh]...[tên file]...
Lệnh này sẽ đa ra 10 dòng cuối của nội dung file. Nếu có nhiều tập tin
thì lần lợt tên các tập tin và 10 dòng cuối sẽ đợc hiển thị. Nếu không có tên
file, hoặc tên file là dấu - mặc định sẽ đọc từ thiết bị chuẩn.
Tìm theo nội dung tập tin bằng lệnh grep.
Cú pháp lệnh:
grep[tuỳ chọn lệnh] <mẫu lọc> <tên file>
Lệnh grep sẽ hiển thị tất cả các dòng có chứa mẫu lọc trong tập tin đợc
đa ra (hoặc từ thiết bị vào chuẩn nếu không có tên tập tin hoặc tên tập tin có
dạng là dấu -").
Tìm theo các đặc tính của tập tin bằng lệnh find.
Cú pháp lệnh:
find [đờng dẫn] [biểu thức]
Lệnh find thực hiện việc tìm kiếm tập tin trên cây th mục theo biểu thức
đợc đa ra. Mặc định đờng dẫn là th mục hiện thời, biểu thức là - print.
2.4.3 Lệnh về Destop.
Lệnh tính biểu thức số học với lệnh bc.
Cú pháp lệnh:
bc [-lwsqv] [các tuỳ chọn dài] [file...]