Một số hiểu biết về nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân” lớp 12 môn GDQP,AN cho học sinh trường THPT huỳnh thúc kháng

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT HUỲNH THÚC KHÁNG
------------ ------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
TÊN ĐỀ TÀI

PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BẰNG TÌNH HUỐNG BÀI: ‘‘MỘT SỐ HIỂU
BIẾT VỀ NỀN QUỐC PHỊNG TỒN DÂN, AN NINH NHÂN DÂN” LỚP 12
MƠN GDQP,AN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT HUỲNH THÚC KHÁNG
(Bài 2 - Mơn Giáo dục quốc phịng - An ninh, lớp 12)

Giáo viên thực hiện : Trần Ngọc Hùng
Tổ chuyên môn
: Xã hội

NĂM HỌC: 2020 - 2021


MỤC LỤC
MỤC LỤC..................................................................................................................1
KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................................2
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ......................................................................3
PHẦN I: MỞ ĐẦU...................................................................................................4
PHẦN II: NỘI DUNG..............................................................................................9
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU LÝ LUẬN VÀ THỰC
TIỄN..........................................................................................................................9
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng tích cực bằng tình huống...........................................................9
1.2. Dạy học bằng tình huống trong bài “ Một số hiểu về nền quốc phòng toàn dân,
an ninh nhân dân”.....................................................................................................19

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ GDQP-AN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY
HỌC BẰNG TÌNH HUỐNG................................................................................21
2.1. Thực trạng về nhận thức vị trí, tầm quan trọng cơng tác GDQP - AN của cán
bộ, giáo viên và học sinh..........................................................................................21
2.2. Thực trạng về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực và dạy học
theo phương pháp tình huống trong GDQP-AN .....................................................23
CHƯƠNG 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN...........................26
3.1. Một số tình huống trong bài “Một số hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân, an
ninh nhân dân”.........................................................................................................26
3.2. Thực hành dạy học theo những tình huống.......................................................32
3.3. Đánh giá kết quả dạy học bằng phương pháp tình huống.................................33
CHƯƠNG 4: KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ TRIỂN KHAI..............34
4.1. Thực nghiệm sư phạm dạy học “Một số hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân,
an ninh nhân dân” trong trường THPT Huỳnh Thúc Kháng....................................34
4.2. Tổng hợp, nhận xét kết quả thực nghiệm theo đối chứng ................................36
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.....................................................38
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................39

1


KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ANND

An ninh nhân dân

CĐN

Cao đẳng nghề

DN

Dạy nghề

ĐH, CĐ

Đại học, cao đẳng

GDQP – AN

Giáo dục quốc phịng - an ninh

HS

Học sinh

PPDH

Phương pháp dạy học

QPTD

Quốc phịng tồn dân

QP, AN

Quốc phòng, an ninh

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

SV

Sinh viên

2


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Ký hiệu

Nội dung các bảng, biểu đồ

Bảng 2.1 Kết quả nhận thức về GDQP-AN của học sinh

Trang
23

Bảng 2.2

Nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích
cực

24

Bảng 4.1

Kết quả cụ thể dạy học theo phương pháp truyền thống
(thuyết trình) “Xây dựng nền QPTD, ANND”- đối chứng.

35

Bảng 4.2

Kết quả cụ thể dạy học bằng tình huống “Xây dựng nền
quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân”- lớp thực nghiệm.

36

3


PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục Quốc phòng-An ninh (GDQP-AN) là một bộ phận của nền giáo
dục quốc dân, là mơn học chính khóa trong chương trình giáo dục, đào tạo trung
học phổ thơng đến đại học và các trường chính trị, hành chính, đồn thể. Trong
giáo dục phổ thơng, các mơn văn hóa nói chung, mơn Giáo dục quốc phịng - an
ninh nói riêng có vai trị rất quan trọng hình thành nhân cách, bản lĩnh, năng lực, tư
duy của con người Trong đó học sinh là một đối tượng đông đảo của GDQP-AN.
Môn học GDQP-AN được luật định, thể hiện rõ đường lối giáo dục của Đảng,
được thể chế hóa bằng các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước. Mục tiêu
của GDQP-AN là giáo dục cho học sinh, sinh viên lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa
xã hội, niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống dựng nước và giữ nước
của dân tộc, của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, trang bị cho học sinh, sinh
viên một số hiểu biết về chiến tranh nhân dân Việt Nam, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ
nghĩa trong tình hình mới; xây dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân,
về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; về phịng chống chiến lược “Diễn biến
hịa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch và một số kỹ năng quân sự cần

thiết..., tạo điều kiện để học sinh, sinh viên tham gia vào các hoạt động về cơng tác
quốc phịng, qn sự trong nhà trường và địa phương, sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ
công dân đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Từ vấn đề trên, nâng cao chất lượng
dạy học môn học GDQP-AN cho học sinh, sinh viên là một yêu cầu khách quan
của môn học nói riêng, sự nghiệp giáo dục và đào tạo nói chung. Một trong những
yếu tố quan trọng tạo nên chất lượng dạy học môn học là đổi mới phương pháp dạy
học.
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI chỉ rõ: “Thực hiện đồng bộ các
giải pháp phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo; Đổi mới chương
trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng
hiện đại; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý
tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng
tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội…” [74].
Mục tiêu của nền giáo dục nước ta hiện nay là hướng đến đối tượng người học, để
cung cấp cho người học những tri thức, kỹ năng, phương pháp và kinh nghiệm học
tập có hiệu quả nhất. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, vấn đề rèn luyện kỹ năng
nhận thức cho học sinh, phương pháp học tập mang tính chủ động, có tính tích cực
dần được trú trọng. Giáo dục quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân là một nội
dung quan trọng của việc xây dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân.
GDQP-AN cho học sinh, sinh viên thuộc nội dung của nền giáo dục quốc gia, có ý
nghĩa quan trọng trong chiến lược đào tạo con người mới XHCN. Ngày
03/05/2007, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 12/CT-TW về “tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng đối với cơng tác GDQP-AN trong tình hình mới”. Ngày
10/07/2007, Chính phủ ban hành Nghị định số 116/2007 ND-CP về “Giáo dục
4


quốc phịng - An ninh”. Theo đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động Thương
binh và Xã hội, Bộ Quốc phịng, Bộ Cơng an ban hành chương trình GDQP-AN
cho học sinh và bồi dưỡng kiến thức QP-AN cho các đối tượng và các văn bản

hướng dẫn tổ chức thực hiện nhiệm vụ GDQP-AN. Những năm gần đây, công tác
GDQP-AN cho học sinh đã dần đi vào nền nếp ổn định. Tuy nhiên, chất lượng
GDQP-AN còn rất hạn chế, nhất là ở các trường THPT. Có nhiều nguyên nhân dẫn
đến chất lượng GDQP-AN còn thấp như đội ngũ giáo viên GDQP-AN cịn thiếu,
chưa được đào tạo dài hạn, chính quy, chất lượng yếu; cơ sở vật chất, thiết bị dạy
học GDQP-AN thiếu, không đồng bộ, khai thác, sử dụng kém hiệu quả; hình thức
tổ chức, phương pháp dạy học lạc hậu, chưa phù hợp; nhiều trường chưa được lãnh
đạo quan tâm đúng mức, tổ chức “Huấn luyện quân sự” cho xong chương trình…
Chính vì vậy nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo là yếu tố hàng đầu cho sự phát
triển nguồn nhân lực đất nước.
Nâng cao chất lượng GDQP-AN cho học sinh cần phải có sự chỉ đạo, tổ
chức thực hiện chặt chẽ, thống nhất từ Trung ương tới các cơ sở bằng các hình thức
phù hợp với từng đối tượng, một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu có tính
quyết định tới chất lượng mơn học GDQP-AN là đổi mới phương pháp dạy học
(PPDH) theo hướng tích cực. Đổi mới phương pháp dạy học GDQP-AN theo
hướng tích cực là đổi mới cách thức giảng dạy phù hợp với quá trình nhận thức của
của người học, phát huy yếu tố chủ động, tích cực của người học. Đổi mới phương
pháp dạy học GDQP-AN khơng có nghĩa là phủ nhận hồn tồn PPDH cũ, thay vì
PPDH hồn tồn mới, mà là sự chọn lọc, kế thừa, vận dụng linh hoạt những ưu
điểm, kết quả tích cực vốn có của PPDH truyền thống. Muốn thực hiện được
PPDH theo hướng tích cực giáo viên phải có cơng tác chuẩn bị nội dung bài giảng
cũng như mọi điều kiện bảo đảm cho dạy và học đầy đủ, khoa học, có nhiều vấn
đề, nhiều tình huống được đặt ra.
Phương pháp dạy học tích cực bao gồm phương pháp như nêu và giải quyết
vấn đề, phương pháp trực quan, phương pháp giảng dạy bằng tình huống, phương
pháp làm mẫu - Tái tạo; phương pháp tìm tịi, phương pháp nghiên cứu…Trong đó
phương pháp dạy học bằng tình huống địi hỏi giáo viên phải có trình độ chun
mơn chun sâu, có tay nghề vững vàng, có kinh nghiệm trong giáo dục đào tạo.
Mục đích của PPDH bằng tình huống giúp cho học sinh tránh được tình trạng học
tập thụ động, hạn chế được cách học chỉ vội vàng, đắm chìm vào những dịng chữ

ghi chép. Tính tích cực của PPDH bằng tình huống là cả người dạy và người học
luôn phát huy khả năng vốn có của bản thân để giải quyết vấn đề được đặt ra trong
bài học. Phương pháp dạy học bằng tình huống cịn giúp cho người học ln có sự
suy nghĩ, tư duy độc lập, sáng tạo, có cả chiều rộng và độ sâu khi muốn hiểu biết
và giải quyết vấn đề nào đó. Chính vì vậy PPDH bằng tình huống là phương pháp
có nhiều ưu điểm, lợi thế hơn các PPDH khác. Phương pháp dạy học bằng tình
huống địi hỏi cả người dạy và người học phải có thái độ hoạt động nghiêm túc, có
khả năng nhận biết được mâu thuẫn và giải quyết được từng vấn đề mà tình huống
5


đặt ra. Hiện nay, PPDH bằng tình huống đang được sử dụng hết sức có hiệu quả và
rất phổ biến ở các trường đào tạo hàng đầu trên thế giới.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn GDQP-AN được đào tạo chính khóa
hệ chính quy tơi nhận thấy sự cần thiết phải đổi mới PPDH để tạo được hứng
thú cho người học, đặc biệt khi đối tượng tiếp thu là học sinh THPT. Vì vậy mục
tiêu chung đối với giảng dạy bộ mơn GDQP-AN địi hỏi phải sử dụng tổng hợp
nhiều phương pháp nhằm gây hứng thú học tập và giúp học sinh biết cách lĩnh
hội tri thức.
Như vậy vấn đề đặt ra là trong quá trình giảng dạy người giáo viên phải
chọn phương pháp dạy học tích cực nào, vận dụng và kết hợp các phương pháp đó
ra sao để đạt được mục tiêu của bài học là vấn đề đang đặt ra nhiều thử thách mà
người giáo viên cần phải nghiên cứu, đưa ra các giải pháp và giải quyết các giải
pháp đó. Từ những lý do khách quan và chủ quan đó, để giải quyết phần nào khó
khăn nói trên, nên tơi chọn đề tài nghiên cứu là Phương pháp dạy học bằng tình
huống bài: ‘‘Một số hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân”
lớp 12 môn GDQP,AN cho học sinh trường THPT Huỳnh Thúc Kháng. Với hy
vọng góp phần nâng cao hứng thú học tập từ đó nâng cao chất lượng học tập mơn
GDQP-AN .
2. Mục đích

Tơi thực hiện đề tài nhằm tìm hiểu thực trạng dạy học mơn Giáo dục quốc
phịng - An ninh ở trường phổ thơng, qua đó mạnh dạn nghiên cứu PPDH bằng
tình huống trong bài học “Một số hiểu biết về nền quốc QPTD, ANND”. Từ tình
huống được xây dựng, tiến hành cách dạy mới, cách học mới cho học sinh. Trên cơ
sở đó, giúp cho giáo viên nâng cao trình độ chun mơn, biết xây dựng các tình
huống trong bài giảng, biết cách dạy học bằng tình huống trong mơn GDQP-AN;
giúp cho HS biết cách học tập bằng tình huống, nâng cao chất lượng mơn học
GDQP-AN.
3. Ý nghĩa
Phương pháp giảng dạy bằng tình huống có ý nghĩa khoa học, giá trị thực
tiễn cao, giúp cho cán bộ chỉ đạo đổi mới PPDH; giúp đội ngũ giáo viên, HS thay
đổi suy nghĩ, tư duy và biết vận dụng PPDH tích cực vào mơn học GDQP-AN để
nâng cao chất lượng môn học.
4. Những nội dung nghiên cứu
4.1. Lý luận chung về phương pháp giảng dạy bằng tình huống.
4.2. Đánh giá thực trạng về cách dạy học môn GDQP-AN hiện nay của đội
ngũ giáo viên trường THPT Huỳnh Thúc Kháng liên quan tới đổi mới PPDH theo
hướng tích cực, đặc biệt là cách dạy học bằng tình huống.
4.3. Xây dựng một số tình huống trong bài “ Một số hiểu biết về nền quốc
phịng tồn dân, an ninh nhân dân” (Bài 2, SGK lớp 12).
6


4.4. Thực hành giảng dạy bằng phương pháp tình huống.
4.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm theo PPDH bằng tình huống.
5. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu
5.1. Đối tượng nghiên cứu.
- Cơ sở lý luận, thực tiễn về phương pháp dạy học bằng tình huống.
- Các bước xây dựng tình huống và vận dụng thực hành phương pháp dạy
học bằng tình huống tại trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.

- Học sinh lớp 12 trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu.
- Nghiên cứu lý luận, thực tế.
Trên cơ sở lý luận, tiếp cận cách dạy học bằng tình huống trong GDQP-AN
để thấy được kết quả dạy học có tính đổi mới, sáng tạo theo nhận thức, tư duy của
giáo viên và học sinh. Trên cơ sở thực tiễn về dạy học bài “Một số hiểu biết nền
quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân” theo phương pháp truyền thống sẽ thấy
được những hạn chế trong việc truyền thụ và tiếp nhận tri thức GDQP-AN trong
hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.
- Điều tra, khảo sát.
Tiến hành điều tra, khảo sát một số lớp học trong trường THPT Huỳnh Thúc
Kháng trong dạy học bài “Một số hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân, an ninh
nhân dân”.
- Tổng hợp, phân tích, đánh giá.
Trên cơ sở nghiên cứu, điều tra, khảo sát tiến hành tổng hợp, phân tích, đánh
giá, rút ra yếu tố cần thiết cho phương pháp dạy học bằng tình huống.
- Thực nghiệm.
Từ thực tế và kết quả nghiên cứu, đề tài tiến hành thực nghiệm theo phương
pháp đối chứng để thấy được cái mới, cái hơn hẳn của dạy học bằng phương pháp
tình huống với dạy học bằng phương pháp truyền thống.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Đề tài đã khẳng định tính cấp thiết về dạy học theo phương pháp tình huống
trong GDQP-AN nói chung và trong bài “Một số hiểu biết nền quốc phịng tồn
dân, an ninh nhân dân” nói riêng; phản ánh đầy đủ, tính sát thực và hiệu quả cao
của các biện pháp dạy học bằng tình huống. Kết quả nghiên cứu khơng những có
giá trị khoa học về mặt lý luận mà cịn có giá trị thực tiễn cao, đáp ứng đầy đủ mục
tiêu, yêu cầu của đề tài.

7

7. Phạm vi nghiên cứu
Trong khuôn khổ của một đề tài sáng kiến kinh nghiệm, bài viết chỉ tập
trung nghiên cứu vấn đề trong phạm vi sau:
- Lý luận chung về phương pháp giảng dạy bằng tình huống.
- Đánh giá thực trạng về cách dạy học môn GDQP-AN hiện nay của đội ngũ
giáo viên trong trường THPT Huỳnh Thúc Kháng về phương pháp dạy học bằng
tình huống.
- Xây dựng Phương pháp dạy học bằng một số tình huống trong bài “ Một số
hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân, bài 2 lớp 12”.
8. Kết cấu đề tài
Phần I: Mở đầu
Phần II: Nội dung
Chương 1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu lý luận và thực tiễn
Chương 2 Thực trạng về GDQP-AN và phương pháp dạy học bằng tình
huống bài một số hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân trong
trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.
Chương 3 Kết quả nghiên cứu và thảo luận.
Chương 4 Kiểm chứng các giải pháp đã triển khai.
Phần III: Kết luận và Khuyến nghị
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

8


PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1:
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phương pháp dạy học và đổi mới

phương pháp dạy học theo hướng tích cực bằng tình huống
1.1.1 Thuận lợi của việc dạy học môn Giáo dục quốc phòng - an ninh ở
trườngTHPT Huỳnh Thúc Kháng
- Trường trung học phổ thông Huỳnh Thúc Kháng là mái trường nổi tiếng
bởi truyền thống dạy tốt - học tốt, nơi đây đã là một trong những chiếc nôi đào tạo
nhiều hiền tài cho đất nước. Trường có đội ngũ cán bộ, giáo viên có năng lực
chun mơn vững vàng, tâm huyết vì mục tiêu phát triển của nhà trường, nhiều
thầy cơ giáo là Nhà giáo ưu tú, tài năng sư phạm, giáo viên dạy giỏi, Chiến sỹ thi
đua các cấp… Các thầy cô thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo, trở
thành niềm tự hào của các thế hệ học sinh. Trường đã được tặng nhiều Bằng khen,
cờ thi đua của Chính phủ, Bộ giáo dục và đào tạo, UBND tỉnh. Trường được Nhà
nước tặng thưởng Huân chương Lao động, Huân chương Độc lập và đặc biệt là
trường THPT đầu tiên của Nghệ An được tặng danh hiệu Anh hùng Lao động.
- Đối với môn Giáo dục quốc phòng - An ninh. Nhà trường cùng các cấp
lãnh đạo luôn quan tâm tạo mọi điều kiện thuận lợi. Đội ngũ giáo viên giáo dục
quốc phòng - An ninh đều được đào tạo vững về chun mơn, nhiệt tình và tâm
huyết với mơn học.
- Điều kiện sân bãi, phịng học, dụng cụ trang thiết bị cần thiết cho môn học
Giáo dục quốc phòng - An ninh tương đối đầy đủ.
- Nề nếp, kỷ cương của nhà trường chặt chẽ qua từng cấp, từng khâu nên đa
phần các em chăm ngoan và có ý thức học tập tốt.
1.1.2. Khó khăn của việc dạy học mơn Giáo dục quốc phịng - An ninh ở
trường THPT
- Đội ngũ giáo viên giáo dục Quốc phịng - An ninh ghép mơn và phải giảng
dạy hai mơn thể dục và quốc phịng nên thời gian nghiên cứu dành cho bộ mơn cịn
hạn chế.
- Đối với học sinh: Do khách quan các em được sinh ra và lớn lên trong thời
bình, do yêu cầu về lượng kiến thức của các môn học, giờ học cộng thêm áp lực từ
phía khơng ít phụ huynh đã tác động ít nhiều đến suy nghĩ, ý thức học tập và việc
xác định nhiệm vụ học tập của học sinh đối với mơn Giáo dục quốc phịng - an

ninh chưa cao.

9


- Tức thời tình trạng học sinh chưa trang bị đầy đủ sách giáo khoa về mơn
giáo dục quốc phịng - An ninh cũng làm cho việc giảng dạy theo phương pháp
mới còn bị hạn chế nhất định.
- Dụng cụ, trang thiết bị cho môn học tương đối đầy đủ từ nguồn được Sở
giáo dục - Đào tạo cấp và một số tự trang bị nhưng vẫn còn thiếu: Tranh ảnh giảng
dạy còn hạn chế ở một số nội dung.
- Bản thân cịn gặp nhiều khó khăn trong việc tìm tài liệu phục vụ cho đề tài.
1.1.3. Phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp dạy học
Khi đề cập đến phương pháp dạy và học, đã có rất nhiều nhà nghiên cứu,
chuyên gia, nhà khoa học và đội ngũ giáo viên trong các nhà trường trao đổi vấn đề
này, thậm chí một số nhà khoa học, nhà giáo đã nghiên cứu sâu một vấn đề nào đó
trong phương pháp dạy học. Các nhà trường từ bậc phổ thông đến đại học, cao
đẳng cịn được biên soạn các giáo trình về phương pháp dạy học bộ môn. Những
năm gần đây, nhiều hội thảo khoa học cũng đã được tổ chức với quy mô lớn ở tầm
quốc gia, trong các trường đại học. Nhiều bài viết về đổi mới phương pháp dạy học
theo hướng tích cực cũng đã được trình bày khá công phu. Tuy nhiên, các ý kiến
trong hội thảo cũng như trong các bài viết của tác giả còn có nhiều vấn đề khác
nhau. Có ý kiến, bài viết cho rằng đã đổi mới thì phải đổi mới hồn tồn, phải thay
đổi cái mới thì mới có hiệu quả trong phương pháp dạy học; hoặc khơng nên thay
đổi hồn toàn phương pháp dạy học cũ bằng phương pháp dạy học mới, chỉ nên
thay đổi một phần hoặc một nửa mới không bị hẫng hụt. Khi nghiên cứu về
phương pháp dạy học trên thế giới, các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều cách dạy
học, nhiều phương pháp dạy học. Nhưng cách dạy học nào, phương pháp dạy học
nào thì mục đích cuối cùng cũng là đem lại chất lượng, sản phẩm đào tạo, chất
lượng, hiệu quả dạy và học cho giáo viên và học sinh, sinh. Một phương pháp dạy

học mới, tích cực phải là phương pháp mà trong đó, các chủ thể phải có những
hoạt động mới, hoạt động tích cực, hoạt động hăng say, chuyên cần, sáng tạo để tạo
ra giá trị sản phẩm cao hơn. Không thể nói ở phương pháp dạy học mới thì hoạt
động của trò phải hơn thầy hoặc thầy phải hơn trò. Phải khẳng định và thống nhất,
nhất quán trong phương pháp dạy học mới, dạy học tích cực là khơng thể khơng có
những hoạt động của người dạy và người học. Điều đó có nghĩa, cả người dạy và
người học đều tham gia vào một quá trình nhận thức, quá trình vận động của sự
vật, hiện tượng. Trong phương pháp dạy học khơng thể nói, khơng thể khẳng định
ai là trung tâm, chủ thể nào là trung tâm; ai ở ngoại biên, chủ thể nào ở ngoại biên
hoặc ai là nội hàm, chủ thể nào là nội hàm; ai ở ngoại diên, chủ thể nào ở ngoại
diên. Phương pháp dạy học mới, phương pháp dạy học tích cực, trước hết phải là
hoạt động của hai chủ thể thầy và trò. Sau đó, tùy theo tính chất, đặc điểm, u cầu
ở từng vấn đề mà đòi hỏi hoạt động của các chủ thể. Đôi khi, những mâu thuẫn và
vấn đề đặt ra cần giải quyết đòi hỏi rất cao cường độ, khả năng hoạt động của
người thầy. Cũng có khi hoạt động của người học phải nhiều hơn mới bảo đảm yêu
cầu vấn đề đặt ra.
10


Ngày nay, từ một phương pháp dạy học cũ, phương pháp dạy học truyền
thống, phương pháp dạy học một chiều, độc thoại đã tồn tại hàng nghìn năm nay,
người ta bắt đầu đổi mới sang cách dạy học mới. Chủ đạo của phương pháp dạy
học truyền thống là dạy học theo cách thuyết trình, phương pháp thuyết trình.
Trong phương pháp thuyết trình (phương pháp dùng lời) người ta chia ra thành các
nhóm dùng lời như phương pháp kể chuyện, phương pháp giảng giải, phương pháp
trần thuật, phương pháp diễn giảng, phương pháp đàm thoại…Trong đổi mới
phương pháp dạy học đã có nhiều khuynh hướng hết sức khác nhau hoặc là đổi
mới ngay, đổi mới toàn bộ, hoặc đổi mới một phần. Khi chuyển sang phương pháp
dạy học mới, tích cực có những quan điểm cho rằng hoạt động của các chủ thể phải
hơn, kém nhau.

Chúng ta đều biết, phương pháp dạy học thuyết trình là phương pháp truyền
thống (phương pháp cổ điển) nhưng nó lại là phương pháp cơ bản được sử dụng và
tồn tại hàng nghìn năm nay. Phương pháp thuyết trình có ý nghĩa lớn lao trong hoạt
động nhận thức của học sinh, sinh viên trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội.
Dạy học theo phương pháp thuyết trình là phương pháp tốn ít thời gian, chỉ cần
thời gian nhất định ta có thể truyền đạt một khối lượng kiến thức khổng lồ. Sử
dụng phương pháp thuyết trình giúp cho người học hiểu được khái niệm tri thức,
làm cơ sở cho quá trình nhận thức. Hạn chế của phương pháp dạy học theo phương
pháp thuyết trình là người học luôn ở thế bị động, luôn bị điều khiển theo phương
thức hoạt động của người dạy. Cần chú ý khi sử dụng phương pháp trong quá trình
dạy học sao cho có hiệu quả đối với người học. Dạy học khơng có nghĩa là bắt
người học phải có được kiến thức vững vàng ngay khi học ở trên lớp, mà là thấy
được vấn đề cốt lõi, biết được cách tiếp cận dần với tri thức. Cố Thủ tướng Phạm
Văn Đồng viết “Dạy học không phải là cố nhồi nhét cho học trò một mớ kiến thức,
tuy rằng kiến thức là cần thiết, điều chủ yếu là giáo dục cho học sinh phương pháp
suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp diễn tả, rồi phương pháp nghiên
cứu, phương pháp học tập” [114].
Như vậy, cần phải có cách nhìn nhận đúng đắn giữa cách dạy học cũ với
cách dạy học mới. Không nên khư khư giữ nếp cũ, đã quá cũ mà khơng có cải tiến,
thay đổi, đổi mới. Cần mạnh dạn, nghiêm túc tìm ra cái tiến bộ hơn, cái mới hơn,
cái đem lại chất lượng hiệu quả hơn, nhất là cách dạy, cách học trong giáo dục và
đào tạo. Nhưng đổi mới cách dạy học là đổi mới cái gì, đổi mới như thế nào là vấn
đề cần phải suy nghĩ, tư duy nghiêm túc, không đơn giản, chủ quan, phiến diện.
Trong từng cấp học, bậc học, từng trình độ, khả năng của học sinh, để những có
thử nghiệm chính xác, khoa học rồi mới vận dụng đại trà, phổ biến. Tránh tình
trạng đưa ra một vài quan điểm, một vài số liệu về phương pháp dạy học mà đã
khẳng định cách dạy học ấy là duy nhất đúng, mọi người phải theo, các nhà trường
phải theo. Chúng ta biết, đã có rất nhiều vấn đề được đưa ra nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục đào tạo cho phù hợp với xu thế mới như cải cách hệ thống giáo
dục, thay đổi hệ thống sách giáo khoa, thay đổi chữ viết, thay đổi cách dạy, cách

học…, thậm chí có những vẫn đề đã được “thực nghiệm” hơn chục năm, tốn kém
11


khơng ít tiền của, cơng sức nhưng chưa được thực tế xã hội chấp nhận. Phương
pháp dạy học là một điều khó, đổi mới phương pháp dạy học càng khó hơn, nhưng
khơng có nghĩa, khó mà khơng thay đổi để có cái mới hơn, đem lại chất lượng đích
thực hơn. Nhưng đồng thời, không vội vàng, áp đặt bất cứ một cách dạy học nào
khi chưa được nghiên cứu đầy đủ, kỹ lưỡng và phải được kiểm nghiệm, đánh giá
qua thực tiễn có căn cứ khoa học, có giá trị lý luận và thực tiễn cao thì mới được
thực hiện.
1.1.4. Phương pháp dạy học bằng tình huống
Phương pháp dạy học bằng tình huống là việc đưa ra các tình huống (có thật
hoặc hư cấu) chứa đựng nội dung bài giảng để người học có bối cảnh trải nghiệm,
có điều kiện đưa ra các ý kiến cá nhân, qua đó phát huy tính tích cực của người học
trong việc tự phân tích tìm đường đi đến chân lý. Phương pháp tình huống thuyết
phục người học bằng chính kinh nghiệm và những suy luận cá nhân rút ra sau khi
tham gia vào tình huống. Do đó, những tri thức, kỹ năng, tình cảm, thái độ mà học
viên thu nhận được trở thành của chính họ, do họ tự nhận thức, khơng bị áp đặt bởi
giáo viên.
Hiện nay, phương pháp dạy học bằng tình huống khơng cịn xa lạ với các
nước trên Thế giới và ở Việt Nam, nhưng với tính ưu việt, phương pháp dạy học
tình huống ln tồn tại trong các hệ thống giáo dục quốc tế, đặc biệt một số trường
đại học hàng đầu như: HaBớt, Ofot… và các nhà trường thuộc hệ thống giáo dục
Liên hiệp quốc (Unesco) rất chú trọng phổ biến giảng dạy phương pháp này để
nâng cao và phát huy năng lực của người học tại mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, việc
áp dụng phương pháp dạy học tình huống trong hệ thống GDQD đã và đang được
quan tâm rất nhiều. Phương pháp dạy học bằng tình huống khơng những đem lại
chất lượng, hiệu quả giảng dạy rất cao cho người thầy mà còn đem lại chất lượng
học tập rất tốt cho người học. Phương pháp dạy học bằng tình huống cịn phát huy

được óc tư duy, khả năng tư duy, óc phê phán, óc sáng tạo của người dạy và người
học. Đặc biệt, phương pháp dạy học bằng tình huống có tác dụng khuyến khích
học sinh phát triển cách tự học, tự nghiên cứu, có khả năng độc lập giải quyết vấn
đề mà thực tiễn đặt ra. Giảng dạy theo phương pháp tình huống địi hỏi người thầy
giáo phải giỏi cả lý thuyết và thực hành, phải cơng phu sưu tầm những tình huống
có thật và cụ thể có liên quan đến mơn giảng, phải tâm huyết dành tồn bộ tâm trí
và thời gian cho công tác giáo dục và đào tạo, cho giảng dạy.
Khi nói đến tình huống, chúng ta thường thấy tình huống được diễn ra cũng
có thể trong thời gian ngắn, phạm vi hẹp; cũng có thể xẩy ra trong thời gian khá dài
với quy mơ rộng lớn, tùy theo tính chất, đặc điểm, diễn biến và vận động của sự
vật. Nói đến tình huống là nói đến sự việc xảy ra, mà xung quanh sự việc đó có
nhiều mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau, nhưng lại hết sức mâu thuẫn với nhau cần
được giải quyết. Trong hoạt động, nhất là hoạt động quốc phịng, an ninh thường
có tình huống xảy ra, thậm chí có nhiều tình huống xẩy ra ngay cùng một lúc rất
phức tạp. Xử lý như thế nào, xử lý ngay mới giải quyết được tình thế, mới đem lại
12


hiệu quả là cả vấn đề không dễ đối với một cá nhân hay một tập thể. Thơng
thường, một tình huống đơn giản thì vai trị cá nhân được thể hiện ngay, nhưng tình
huống phức tạp thì địi hỏi trí tuệ cả một tập thể mới giải quyết được, và lúc ấy vai
trò cá nhân là người định hướng, hướng dẫn cách giải quyết vấn đề. Tình huống
xảy ra thường khác nhau lúc nhanh, lúc chậm; tính chất của tình huống có lúc đơn
giản, lúc phức tạp. Dù tình huống đơn giản hay phức tạp cũng cần có sự suy nghĩ,
tư duy nghiêm túc, bài bản, khoa học mới giải quyết được. Giải quyết tình huống
phải được dựa trên nhiều yếu tố, nhiều bằng chứng khoa học. Giải quyết tình
huống trong quốc phòng, an ninh phải căn cứ vào nguyên tắc, tư tưởng chỉ đạo,
mục đích, yêu cầu đạt được; căn cứ vào những yếu tố tác động, quan hệ trực tiếp
với tình huống như tình hình địa hình, tình hình địch, đơn vị xung quanh, vũ khí
trang bị kỹ thuật, dân chúng…

Như vậy, “Tình huống là sự việc có mâu thuẫn, có tính vấn đề cần giải
quyết”.
Tình huống “đơn giản” là tình huống có “mâu thuẫn” có “một vấn đề” cần
giải quyết.
Tình huống “phức tạp” là tình huống có “mâu thuẫn” có “nhiều vấn đề” cần
giải quyết.
Trong hoạt động quốc phịng, an ninh, tình huống trở thành phổ biến vì quốc
phịng, an ninh là hoạt động rất đặc thù. Trong GDQP-AN, tình huống cũng thường
xảy ra trong quá trình dạy học, ta gọi là tình huống sư phạm. Nhưng ngay trong nội
dung GDQP-AN cũng đã chứa đựng nhiều tình huống cần giải quyết như trong dạy
học kỹ thuật, khoa mục chung, cơng tác quốc phịng an ninh, đường lối quân sự,
đặc biệt là trong chiến thuật.
1.1.5. Quy trình xây dựng, xử lý và soạn bài giảng tình huống về giáo dục
quốc phịng - An ninh
a) Xây dựng được tình huống thực tế
Muốn có phương pháp dạy học bằng tình huống thì phải xây dựng được tình
huống thực tế, phù hợp cho từng trình độ, khả năng dạy học. Một điều kiện mang
tính tiên quyết để đạt được hiệu quả của phương pháp tình huống là phải có tính
thực tế. Trong GDQP-AN có thể có rất nhiều tình huống để phân tích nhưng để có
được phương án tối ưu nhất khơng phải dễ. Xây dựng được tình huống sẽ cần
nhiều thời gian, địi hỏi giáo viên phải có kỹ năng nhất định trong chun mơn
quốc phịng, an ninh, trong hoạt động thực tiễn GDQP-AN, nhất là kinh qua các
cuộc chiến tranh.
Khi xây dựng tình huống về chiến thuật, giáo viên cần nắm chắc tư tưởng
chỉ đạo, yêu cầu đạt được của chiến thuật, nắm chắc tình hình địch, ta, quan hệ với
đơn vị xung quanh, thực tế, trang bị vũ khí bảo đảm cho trận đánh có hiệu quả. Ví
dụ: Tình huống chiến thuật: Từng người tiến cơng địch trong ụ súng, lô cốt, chiến
hào, giao thông hào, căn nhà. Trong khi đó địch có hệ thống hàng rào dây thép gai,
13

có xe tăng, xe bọc thép án ngữ. Tình huống được xây dựng để mọi người phải thấy
được đâu là mâu thuẫn, đâu là vấn đề khó khăn cần giải quyết, khó khăn khi đánh
chiếm mục tiêu. Trong ụ súng, lơ cốt địch có mấy tên, chúng đang dùng hỏa lực gì
bắn trực tiếp vào hướng tiến cơng. Bên trái, bên phải địch trong lơ cốt, ụ súng có
lực lượng nào chi viện cho chúng không. Người chiến sĩ phải làm như thế nào để
vận động tới gần địch, vận động theo hướng nào, lợi dụng địa hình, địa vật ra sao,
có cần người khác chi viện hay khơng, một loạt vấn đề của tình huống đặt ra cần
giải quyết. Muốn giải quyết được tình huống chiến thuật, người dạy và người học
phải căn cứ vào các yêu cầu chiến thuật như: Bí mật, bất ngờ, tinh khơn, mưu mẹo;
dũng cảm, linh hoạt, kịp thời; biết phát hiện và lợi dụng nơi sơ hở, hiểm yếu của
địch, tiếp cận đến gần tiêu diệt địch; độc lập chiến đấu, chủ động hiệp đồng, liên
tục chiến đấu; phát huy cao độ hiệu quả của vũ khí, trang bị để tiêu diệt địch, tiết
kiệm đạn dược; đánh nhanh, sục sạo kỹ, vừa đánh vừa địch vận.
Khi xây dựng tình huống về kỹ thuật giáo viên cần nắm chắc từ hiện tượng
đến bản chất của từng nội dung về kỹ thuật. Nếu ta xây dựng tình huống “Hiện
tượng bắn”, “Sức giật và sự hình thành góc nảy” thì vấn đề (tình huống) đặt ra là tại
sao đầu đạn lại vận động được trong nòng súng và trong không gian, mối quan hệ
giữa đầu đạn và áp lực khí thuốc ra sao, cần bao nhiêu áp lực khí thuốc để đầu đạn
tách khỏi vỏ đạn bắt đầu vận động, cần bao nhiêu áp lực khí thuốc (P mắc) để đầu
đạn vận động trong nòng súng có độ xốy lớn khi ra khỏi mặt cắt phía trước của
nịng súng có vận tốc lớn nhất (V mắc). Tại sao khi bắn súng có hiện tượng súng giật
về sau, bị vai ta chặn lại, người bắn có cảm giác ê vai hoặc bị đau vai. Tại sao súng
giật về sau, súng giật gây ra góc nảy như thế nào, có mấy nguyên nhân gây ra góc
nảy, góc nảy có ảnh hưởng tới bắn trúng mục tiêu như thế nào, biện pháp hạn chế
góc nảy ra sao? Muốn giải quyết được tình huống kỹ thuật, người dạy và học phải
nắm rất chắc nguyên lý bắn súng bộ binh, đồng thời phải có những kinh nghiệm nhất
định trong cuộc sống, trong thực tế sử dụng các loại vũ khí.
Khi xây dựng tình huống thuộc phần lý luận, đây là vấn đề khó, địi hỏi giáo
viên phải có trình độ lý luận, khả năng khái qt cao, có nhiều thơng tin, nhưng

thơng tin đó phải được cập nhật, mang tính thời sự. Giáo viên cần có thời gian,
kinh nghiệm hoạt động thực tiễn, những dẫn chứng minh họa sát thực, tính khoa
học cao. Ví dụ “Xây dựng tỉnh (thành phố) thành khu vực phòng thủ vững chắc,
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”, vấn đề tình huống được đặt ra: Thế
nào là khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố); tại sao ta lại phải xây dựng khu vực
phòng thủ tỉnh (thành phố); khu vực phòng thủ tỉnh (thành phố) có vị trí tác dụng,
vị trí chiến lược quan trọng như thế nào trong từng giai đoạn lịch sử - trong thời
bình và trong thời chiến; nhiệm vụ, nội dung, biện pháp chủ yếu xây dựng khu vực
phòng thủ tỉnh (thành phố).
Tình huống được đặt ra trên đây được giải quyết như thế nào là cả một quá
trình học hỏi, tích lũy kinh nghiệm của giáo viên. Khơng thể nói là “Có”, “Khơng”,

14


“Rất quan trọng”, nhưng có như thế nào, tại sao khơng, quan trọng đến mức nào, là
sự thể hiện trình độ lý luận, thực tiễn của giáo viên.
b) Xử lý tình huống (giải quyết vấn đề trong tình huống)
Muốn xử lý đúng đắn một tình huống phải qua 4 bước:
- Điều tra, nghiên cứu tình hình trên quan điểm hệ thống, toàn diện để thấy
được bản chất của sự mâu thuẫn trong tình huống.
- Phân tích các tình huống, mâu thuẫn trên cơ sở lý luận và thực tiễn.
- Tổng hợp, đề ra những chủ trương, biện pháp, phương pháp, cách làm cụ
thể để xử lý, giải quyết tình huống.
- Hành động trả lời câu hỏi làm gì, làm thế nào, ai làm, bao giờ làm, những
điều kiện cần có để làm ra sao.
c) Soạn bài giảng theo phương pháp tình huống
- Xác định rõ mục đích, u cầu của bài mục
- Giới thiệu lý thuyết hoặc những nguyên tắc cơ bản. Giới thiệu tài liệu, sách
mà người học có thể cần đọc, nghiên cứu, tham khảo.

- Giới thiệu tình huống - nghiên cứu cá nhân hoặc nghiên cứu thảo luận theo
nhóm, hoặc thảo luận ở lớp tùy thuộc vào khơng gian, thời gian, tính chất của tình
huống.
- Tổng kết thời gian tranh luận của học sinh, sinh viên, củng cố nâng cao
phần lý thuyết và khả năng thực hành.
Kết quả bài giảng theo phương pháp tình huống được đánh giá bởi sức thu
hút, hấp dẫn của buổi học, ai cũng động não, phát huy óc phê phán, óc tư duy sáng
tạo, tích cực tham gia thảo luận để tìm ra phương án xử lý tối ưu.
1.1.6. Tổ chức lớp (đơn vị) khi thực hiện phương pháp dạy học bằng tình
huống GDQP-AN
Trong phương pháp dạy học bằng tình huống tình huống, giáo viên thực
hiện những công việc sau đây:
- Phân chia thành các (nhóm tổ) học sinh trong lớp.
- Phân tình huống cho các nhóm học sinh giải quyết.
- Hướng dẫn các nhóm thảo luận, phân tích tình huống bằng cách đặt ra
những câu hỏi quan trọng hoặc những vấn đề then chốt của tình huống.
1.1.7. Quy trình giải quyết một bài tập tình huống
Giải quyết bài tập tình huống trên lớp tiến hành theo trình tự các bước:
Nghiên cứu cá nhân, thảo luận theo nhóm, viết báo cáo phân tích tình huống, thảo
luận chung cả lớp.
15


a) Nghiên cứu cá nhân
Trong bước nghiên cứu cá nhân, học sinh phải đọc kỹ tồn bộ bài tập tình
huống để nắm bắt tình hình thực tế đang diễn ra, xác định vấn đề trung tâm đang
phải đối phó, cần phải giải quyết để có cơ sở đánh giá, phân tích định ra phương
án tối ưu nhất.
b)Thảo luận nhóm
Sau khi học sinh hoàn thành bước nghiên cứu cá nhân, giáo viên yêu cầu lớp

tiến hành thảo luận theo nhóm đã chia. Mỗi nhóm sẽ tập trung vào thảo luận các
thơng tin và các đề xuất của các thành viên trong nhóm. Trong trường hợp bài tập
có nhiều vấn đề cần giải quyết, mỗi nhóm có thể tập trung vào một hoặc vài u
cầu cụ thể. Ví dụ: Trong q trình tuần tra chúng ta gặp tình huống địch đang thám
hiểm, trinh sát trận địa quân ta. Vậy để giải quyết tình huống này chúng ta cần
phân tích và xác định các tình huống sẽ xảy ra như:
- Khu vực địch địch tập trung, xác định khu vực trọng tâm để quyết chiến.
- Xác định vị trí chặn đầu, khóa đi,
- Tập trung bao nhiêu binh lực, hỏa lực cho khu vực đánh địch tập trung, cho
chặn đầu, khóa đi, lực lượng đối diện cần bao nhiêu, sử dụng lực lượng nào.
Mục đích thảo luận nhóm khơng nhằm đạt đến một sự thống nhất trong
nhóm mà là giúp cho từng cá nhân có thể chắt lọc, điều chỉnh và phát triển ý kiến
riêng của mình. Bước thảo luận này cũng là cơ hội để học sinh làm quen và tập
luyện phương pháp làm việc nhóm, một phương pháp thể hiện được nhiều ý kiến,
trình bày được nhiều quan điểm cho riêng mình. Qua giai đoạn này, giáo viên có
thể trực tiếp hoặc thơng qua các nhóm trưởng (tiểu đội trưởng) đánh giá tính chủ
động, tự giác của các thành viên trong nhóm, đặc biệt là khả năng tổ chức làm việc
trong mỗi nhóm.
c) Viết báo cáo phân tích tình huống
Sau khi thảo luận xong, học sinh sẽ phải viết một báo cáo cá nhân hoặc
chung cả nhóm. Nội dung của một báo cáo bao gồm phần giới thiệu tình huống,
phần phân tích tình huống, các biện pháp đề xuất.
Việc viết một báo cáo phân tích tình huống sau khi thực hiện xong các bước
nghiên cứu cá nhân, thảo luận nhóm là yêu cầu bắt buộc đối với từng học sinh, sinh
viên hoặc nhóm học sinh. Để đáp ứng những yêu cầu đối với một bài biết phân tích
tình huống, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh, sinh viên cách viết, cách trình
bày. Thơng thường một bài viết phân tích tình huống có ba phần: phần giới thiệu,
phần phân tích và phần đề xuất.
- Phần giới thiệu tình huống là phần trình bày vắn tắt những gì đang thực
hiện trong GDQP-AN, q trình phát triển của cơng tác GDQP-AN, những vấn đề

16


gì mà GDQP-AN đang gặp phải và cách thức tiếp cận các vấn đề mà người viết sẽ
phải trình bày trong bài.
- Phần phân tích tình huống là phần trình bày tồn bộ nội dung của tình
huống ứng với từng bài học cụ thể trong GDQP-AN. Từng tình huống cụ thể sẽ
được phân tích kỹ từ tính chất, đặc điểm đến quy mô của diễn biến, mức độ ảnh
hưởng và khả năng thực hiện. Khi phân tích hiện tượng súng giật mạnh về sau đối
với người sử dụng súng, thì cần phân tích ngun nhân gì làm cho súng giật; súng
giật về sau bị vai người sử dụng súng chặn lại sinh ra mô men quay quanh điểm tỳ
vai, làm cho súng xoay đi một góc so với vị trí ban đầu, qua đó sinh ra góc nảy.
Cần phân tích góc nảy càng lớn, mức độ bắn chính xác vào mục tiêu càng nhỏ.
Hay nói cách khác, người sử dụng súng bắn vào mục tiêu trúng nhiều hay ít phụ
thuộc vào góc nảy lớn hay nhỏ. Tình huống được đặt ra góc nảy sinh ra đối với
từng loại súng như tiểu liên AK, súng trường K44, CKC, súng ngắn K54, súng
trung liên RPD có gì khác nhau, ảnh hưởng góc nảy của từng loại súng với bắn
trúng mục tiêu ra sao.
- Phần thứ ba của bài viết là trình bày những phương pháp, biện pháp và
những kiến nghị, đề xuất. Cần chú ý các biện pháp, đề xuất đưa ra phải phù hợp
với những phân tích trước đó để những đề xuất, biện pháp thống nhất với nhau,
lôgic với nhau hơn. Chất lượng của những biện pháp, đề xuất là yếu tố hết sức
quan trọng để đánh giá sự hiểu biết, sáng tạo, đầu tư công sức cho giải quyết một
tình huống về GDQP-AN. Chẳng hạn, để bắn được trúng, chụm mục tiêu khi sử
dụng vũ khí thì cần có cách gì, biện pháp hạn chế góc nảy khi chế tạo vũ khí và
trong q trình sử dụng vũ khí ra sao, đưa ra đề xuất cho người chế tạo vũ khí phải
cấu tạo, chế tạo các bộ phận giảm giật cho từng loại vũ khí nhằm hạn chế đến mức
thấp nhất sinh ra sức giật và góc nảy. Đưa ra những biện pháp khắc phục cho người
sử dụng vũ khí từ tư thế, động tác, yếu lĩnh bắn mục đích để hạn chế góc nảy, bảo
đảm cho mỗi phát bắn được trúng đích.

Thơng qua báo cáo phân tích tình huống, giáo viên có thể đánh giá được khả
năng lập luận, phân tích thơng tin và diễn đạt ý tưởng của học sinh, sinh viên.
d) Thảo luận chung cả lớp
Trong bước thảo luận chung của cả lớp, các nhóm phải cử ra một hoặc hai
đại diện của nhóm trình bày báo cáo phân tích tình huống và cách giải quyết trước
lớp (trung đội) và bảo vệ những đề xuất do nhóm đưa ra. Do đặc trưng của phương
pháp tình huống là mang tính mở, tức là có thể có nhiều phương án để giải quyết
các vấn đề đặt ra, nên địi hỏi người thuyết trình phải có lập luận chặt chẽ khi đưa
ra phương án của nhóm và phải trả lời rất nhiều câu hỏi phản biện liên quan đến
những phương án do nhóm đưa ra. Như vậy, kết quả đánh giá trong giai đoạn này
sẽ phụ thuộc khá nhiều vào khả năng của người đại diện nhóm, nhưng nó cũng
phản ánh nỗ lực làm việc của nhóm.

17


1.1.8. Những điều kiện áp dụng phương pháp dạy học bằng tình huống
Dạy học bằng phương pháp tình huống trong GDQP-AN sẽ đem lại nhiều
kết quả tốt. Tuy nhiên, áp dụng phương pháp dạy học bằng tình huống để bảo đảm
chất lượng cần có các điều kiện sau:
a) Về quy mô lớp học
Do điều kiện giáo viên và cơ sở vật chất cịn thiếu nên vẫn bố trí một lớp
học đông, đây là cản trở rất lớn đối với việc áp dụng phương pháp tình huống. Một
lớp học đơng sẽ có nhiều nhóm học tập (nhiều tiểu đội), do đó giáo viên không thể
đánh giá được hết sự chuẩn bị cũng như năng lực của học sinh. Mặt khác, quy mô
một lớp học lớn cũng dẫn đến việc quản lý trong thời gian nhóm thảo luận gặp khó
khăn đối với giáo viên và đồng thời tác động trực tiếp đối với học sinh có thái độ
khơng tích cực trong học tập. Khi triển khai làm bài tập tình huống và thảo luận
(thường chiếm khoảng 30% thời gian của môn học), lớp lớn sẽ được phân chia
thành các lớp nhỏ, lớp nhỏ sẽ được phân chia thành các nhóm học tập, như vậy sẽ

bảo đảm chất lượng, hiệu quả cho việc áp dụng phương pháp tình huống.
b) Xây dựng được các tình huống thực tế trong GDQP-AN
Một điều kiện mang tính tiên quyết để đạt được hiệu quả của phương pháp
tình huống là phải có tính thực tế. Trong chương trình, nội dung GDQP-AN có rất
nhiều tình huống có thể xây dựng được như điều lệnh, tâm lý học và giáo dục học
quân sự, quân binh chủng và quân đội nước ngồi, vũ khí hủy diệt lớn, cơng tác
Đảng, cơng tác chính trị trong Quân đội nhân dân Việt Nam, đường lối quân sự và
lịch sử Nghệ thuật quân sự, công tác quốc phịng địa phương, binh khí kỹ thuật
chiến đấu bộ binh, kỹ thuật bắn súng bộ binh, chiến thuật cá nhân, tổ, tiểu đội,
trung đội bộ binh… Tuy nhiên, để xây dựng được tình huống mang tính khoa học,
có cơ sở lý luận và thực tiễn không phải là việc dễ làm. Xây dựng được tình huống,
giáo viên sẽ mất rất nhiều thời gian, rất nhiều công sức, phải có năng lực tư duy, có
kỹ năng khái quát, tổng hợp và đặc biệt phải có khả năng phân tích, đánh giá,
chứng minh các mâu thuẫn của sự vật, hiện tượng. Khó khăn lớn nhất hiện nay của
đội ngũ giáo viên trong các trường THPT là việc xây dựng tình huống trong dạy và
học GDQP-AN. Thời gian qua, chúng ta tiếp cận và vận dụng chưa thật hiệu quả –
phương pháp dạy học bằng tình huống. Thói quen của phương pháp dạy học truyền
thống, phương pháp cũ, phương pháp thuyết trình độc thoại, một chiều vẫn khó
được thay đổi bởi những phương pháp tiên tiến, phương pháp mới, có chất lượng
hơn. Nhằm khắc phục những khó khăn, hạn chế trong nhận thức, tư duy cũ, cách
dạy học cũ, đội ngũ lãnh đạo quản lý trước hết phải gương mẫu, tiên phong trong
quá trình dạy học GDQP-AN bằng phương pháp tình huống. Đồng thời, thường
xuyên, quán triệt, kiểm tra, nhắc nhở đội ngũ giáo viên phải mạnh dạn, năng động,
sáng tạo, tự học hỏi, chuẩn bị đầy đủ các kỹ năng để xây dựng được các bài giảng
theo phương pháp tình huống trong dạy học GDQP-AN.

18


c) Đầy đủ thiết bị, cơ sở vật chất chuyên dùng, học liệu GDQP-AN

Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học GDQP-AN là yếu tố rất quan trọng nhằm
nâng cao chất lượng môn học. Thiết bị, cơ sở vật chất chuyên dùng phải đáp ứng
được những yêu cầu để giảng dạy và học tập tình huống, chẳng hạn như máy chiếu
Auvơhec, projector, video, đây cũng là yếu tố không nhỏ ảnh hưởng đến hiệu quả
của phương pháp dạy học bằng tình huống. Nếu sử dụng máy chiếu trong buổi thảo
luận thì lượng thơng tin mà các nhóm thuyết trình sẽ nhiều hơn và đầy đủ hơn. Mặt
khác, các nhóm có thể thay nhau được nhiều lần, nhiều nhóm thuyết trình trong
thời gian quy định. Hơn thế nữa, trong thời gian thảo luận trên lớp học sinh cũng
dễ dàng tập trung nắm bắt được nội dung báo cáo của nhóm khác để có thể đặt câu
hỏi phản biện, qua đó giúp cho buổi thảo luận trở nên sôi nổi, hấp dẫn hơn, hiệu
quả cao hơn.
Môn học GDQP-AN khi áp dụng phương pháp tình huống phải có đủ giáo
trình riêng và các tài liệu tham khảo cần thiết để bảo đảm cho học sinh có thể tự
nghiên cứu và tích lũy những kiến thức cần thiết trước khi bắt tay vào phân tích
tình huống, cũng có thể xây dựng tình huống. Nếu thiếu hoặc khơng có giáo trình
theo thiết kế mơn học sẽ ảnh hưởng ngay đến chất lượng bài học, vì giáo viên phải
dành nhiều thời gian làm việc trên lớp, thời gian dành cho người học phân tích và
thảo luận bài tập tình huống sẽ ít đi, như thế sẽ khơng có cơ hội thực hiện tốt
phương pháp dạy học này.
Có thể khẳng định, việc áp dụng phương pháp dạy học bằng tình huống
trong GDQP-AN là việc làm cần thiết và cấp bách hiện nay. Phương pháp dạy học
bằng tình huống sẽ phát huy tối đa khả năng tự nghiên cứu, sáng tạo của người
học. Phương pháp dạy học bằng tình huống cịn tác dụng gắn kết q trình học tập,
nghiên cứu của học sinh vào thực tiễn, đồng thời hồn thiện các kỹ năng chun
mơn như phân tích, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp. Các cơ sở đào tạo
coi việc sử dụng phương pháp dạy học bằng tình huống là biện pháp ưu tiên hàng
đầu để nâng cao chất lượng môn học GDQP-AN. Các trường học phải có kế hoạch
điều chỉnh đồng bộ cơ cấu lớp học, nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên, tăng
cường cơ sở vật chất chuyên dùng và phương tiện giảng dạy, học tập GDQP-AN.
1.2. Dạy học bằng tình huống trong bài “Một số hiểu biết về nền quốc

phịng tồn dân, an ninh nhân dân”
1.2.1. Tầm quan trọng của công tác quốc phịng tồn dân, an ninh nhân
dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN
Quốc phịng là cơng việc giữ nước của một quốc gia, bao gồm tổng thể các
hoạt động đối nội, đối ngoại về qn sự, chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ
thuật, ngoại giao… của nhà nước và nhân dân để tạo nên sức mạnh tồn diện, cân
đối, trong đó sức mạnh quân sự là đặc trưng, nhằm giữ gìn hịa bình, đẩy lùi, ngăn
chặn các hoạt động gây chiến của kẻ thù và sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm
lược dưới mọi hình thức, quy mơ tác chiến nào của đối phương. Nền quốc phòng
19


của ta mang tính chất của dân, do dân và vì dân, phát triển theo hướng tồn dân,
tồn diện, độc lập tự chủ, tự lực, tự cường, ngày càng hiện đại cho sự nghiệp bảo
vệ Tổ quốc XHCN. An ninh quốc gia là sự ổn định, phát triển bền vững của chế độ
XHCN và nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủ
quyền thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. An ninh nhân dân là sự nghiệp
của toàn dân, do dân tiến hành, các lực lượng an ninh nhân dân làm nòng cốt dưới
sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Kết hợp phong trào toàn dân
bảo vệ an ninh Tổ quốc với các biện pháp nghiệp vụ của lực lượng chuyên trách,
nhằm đập tan mọi âm mưu và hành động xâm phạm an ninh quốc gia và trật tự an
tồn xã hội, cùng với quốc phịng tồn dân bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam
XHCN.
Nền quốc phịng tồn dân, nền an ninh nhân dân là nội dung chủ yếu để bảo
vệ toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền dân tộc, bảo vệ an ninh quốc gia, giữ vững an
ninh, ổn định chính trị, trật tự an tồn xã hội của đất nước. Vì vậy, cần phải xây
dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân thực sự vững mạnh trong bất cứ
điều kiện hoàn cảnh nào cho sự nghiệp bảo vệ đất nước. Cần phải nắm vững và
quán triệt sâu sắc tư tưởng chỉ đạo của Đảng ta trong việc thực hiện nhiệm vụ quốc
phòng, an ninh trong thời kỳ mới. Cần phải thấy được đặc điểm, mục đích, nhiệm

vụ, nội dung, biện pháp chủ yếu xây dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân
dân vững mạnh hiện nay.
1.2.2. Một số nội dung dạy học bằng phương pháp tình huống trong bài
“Một số hiểu biết về nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân” cho học sinh
trường THPT Huỳnh Thúc Kháng
- Kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam là xây
dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Kết hợp quốc phòng, an ninh với kinh tế.
Gắn nhiệm vụ quốc phòng với nhiệm vụ an ninh; phối hợp chặt chẽ nhiệm vụ quốc
phòng, an ninh với hoạt động đối ngoại.
- Củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia là niệm vụ trọng yếu
thường xuyên của Đảng, Nhà nước và của toàn dân.
- Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ Tổ quốc, thể chế hóa các chủ
trương, chính sách của Đảng về xây dựng nền quốc phịng tồn dân, ANND. Tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, Công an, đối với sự nghiệp củng cố
quốc phòng, an ninh.
- Nền quốc phòng, an ninh nhân dân là nền quốc phòng, an ninh của dân, do
dân, vì dân, nhằm mục đích duy nhất là tự vệ chính đáng; nền quốc phịng tồn dân
gắn với nền an ninh nhân dân.
- Mục đích, nhiệm vụ, nội dung, biện pháp xây dựng nền quốc phịng tồn
dân, an ninh nhân dân trong giai đoạn hiện nay. Nâng cao trách nhiệm của học
sinh, sinh viên trong xây dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân.
20


CHƯƠNG 2:
THỰC TRẠNG VỀ GDQP-AN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
BẰNG TÌNH HUỐNG Ở TRƯỜNG THPT HUỲNH THÚC KHÁNG
2.1. Thực trạng về nhận thức vị trí, tầm quan trọng cơng tác GDQP AN của cán bộ, giáo viên và học sinh trường THPT Huỳnh Thúc Kháng.
Nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, GDQP-AN là một trong những môn
học được Đảng và Nhà nước quan tâm đặc biệt. Chỉ thị 12/CT-TW ngày 03/5/2007

của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cơng tác GDQPAN trong tình hình mới”. Chỉ thị 12/CT-TW khẳng định GDQP-AN là một bộ
phận của của nền giáo dục quốc dân, là nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và toàn xã
hội. Nghị định 116/2007/NĐ-CP ngày 10/7/2007 của Chính phủ quy định về đối
tượng, chương trình, nội dung; xác định xác định vị trí, tính chất, nhiệm vụ GDQPAN có ý nghĩa hết sức quan trọng trong chiến lược đào tạo con người mới XHCN.
Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chương trình GDQP-AN thống nhất trên
toàn quốc theo Quyết định số 79, 80, 81/2007/QĐ-BGDĐT ngày 24 - 12 - 2007
cho HS trong các nhà trường.
Nền giáo dục đào tạo của nước ta hiện nay đặt ra mục tiêu là hướng đến đối
tượng người học, lấy người học làm trung tâm, để cung cấp cho người học những
tri thức, kỹ năng, phương pháp và kinh nghiệm học tập có hiệu quả nhất. Trong
GDQP - AN ở trường THPT Huỳnh Thúc Kháng có đầu vào là học sinh THCS thì
vấn đề giáo dục nhận thức mới, tư duy mới về nền quốc phịng tồn dân, an ninh
nhân dân, cũng như rèn luyện kỹ năng nhận thức, kỹ năng thực hành cho học sinh
là yếu tố cực kỳ quan trọng trong quá trình dạy học. Hoạt động quốc phòng, an
ninh cũng như GDQP-AN cho học sinh trường THPT Huỳnh Thúc Kháng trong
những năm gần đây hầu hết cán bộ, giáo viên và học sinh đã có chuyển biến tích
cực từ nhận thức, lãnh đạo, chỉ đạo đến tổ chức thực hành môn học. Cần phải làm
tốt hơn nữa để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDQP-AN cho học sinh,
những chủ nhân tương lai của đất nước. Tuy nhiên, vẫn còn một số cán bộ, giáo
viên trong trường, đặc biệt là học sinh vẫn chưa nhận thức được vị trí, ý nghĩa và
tầm quan trọng có tính chất chiến lược của cơng tác GDQP-AN trong tình hình
mới, vẫn xem nhẹ, cho đó là mơn học phụ, khơng quan trọng trong chương trình.
Thậm chí, số ít cán bộ, giáo viên và học sinh còn coi thường, đánh giá thấp môn
học dẫn đến tổ chức dạy học kém hiệu quả. Số ít cán bộ, giáo viên cịn có những
quan niệm khơng đúng về GDQP-AN trong tình hình hiện nay. Họ cho rằng,
GDQP-AN chỉ phù hợp với điều kiện thời chiến, khơng cần thiết trong thời bình
nên khơng chủ động, thiếu tích cực trong chuẩn bị các điều kiện cho thực hiện mơn
học. Trong q trình dạy học, một số giáo viên thực hiện chưa đúng chương trình
quy định, cịn bỏ nội dung, bỏ tiết, chuẩn bị giáo án sơ sài, không đổi mới phương
pháp dạy học, tổ chức lớp học lộn xộn… Một số học sinh chưa chuẩn bị tinh thần

và xác định trách nhiệm cho học tập GDQP-AN nên còn lơ là, chểnh mảng, học
21


theo kiểu đối phó những nội dung thuộc phần lý thuyết, kể cả kỹ năng thực hành
nên chất lượng không cao. Cần phải khẳng định rằng, GDQP-AN cho học sinh,
trong trường học là góp phần xây dựng nền quốc phịng toàn dân, an ninh nhân dân
vững mạnh; là xây dựng lực lượng dự bị mạnh cho đất nước để sẵn sàng đối phó
với mọi âm mưu, thủ đoạn hiếu chiến của kẻ thù trong bất cứ hoàn cảnh nào.
GDQP-AN cho học sinh là nhiệm vụ được tiến hành thường xuyên, liên tục, mang
cấp bách trong cục diện đất nước ngày nay. Một trong những phạm trù cơ bản có
tính thống nhất, biện chứng trong quá trình xây dựng, phát triển đất nước nói
chung và trong cơng tác giáo dục và đào tạo thuộc hệ thống giáo dục quốc dân nói
riêng là cơng tác GDQP-AN; Nói cách khác, GDQP-AN khơng chỉ phù hợp với
nguyên lý xây dựng con người mới XHCN phát triển tồn diện mà cịn đáp ứng
tình hình thực tế cho cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội,
bảo vệ thành quả cách mạng của dân tộc. Phải đấu tranh và phê phán mạnh mẽ
những nhận thức không đúng, quan niệm lạc hậu lỗi thời của số ít cán bộ, giáo viên
và học sinh đối với môn học GDQP-AN. Phải luôn giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất
cách mạng, năng lực nghiệp vụ, chuyên môn GDQP-AN cho đội ngũ cán bộ, giáo
viên để góp phần nâng cao chất lượng mơn học. Thực tế cho thấy, chất lượng, hiệu
quả môn học GDQP-AN chưa được như mong muốn ngồi cơng tác lãnh đạo, chỉ
đạo, tổ chức thực hiện của các nhà quản lý giáo dục cịn có ngun nhân rất cơ bản
liên quan trực tiếp đến đội ngũ giáo viên. Hầu hết giáo viên GDQP-AN trong
trường vẫn thực hiện theo phương pháp cũ, thầy đọc, học sinh ghi chép, ít vận
dụng các phương pháp dạy học tích tích như phương pháp dạy học bằng tình
huống.
Cần phải có nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trị và tầm quan trọng của cơng
tác GDQP-AN tồn dân và GDQP-AN cho học sinh trong giai đoạn hiện nay. Giáo
dục quốc phòng - an ninh là nhiệm vụ hết sức quan trọng, nằm trong chiến lược

xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, là nội dung giáo dục toàn diện
trong nhà trường. Nhiệm vụ GDQP-AN là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và
của cả hệ thống chính trị.

22


Bảng 2.1: Kết quả nhận thức về GDQP-AN của học sinh
Số
TT

Lớp

T/
số
HS

1

12A1

48

2

12A2

50

3

12A3

50

Cộng

148

Kết quả nhận thức
Rất
quan
trọng

Quan
trọng

Bình
thường

Khơng
quan
trọng

10

14

18

6

(21%)

(29%)

(37,5%)

(12,5%)

8

10

22

10

(16%)

(20%)

(44%)

(20%)

5

15

23

7

(10%)

(30%)

(46%)

(14%)

23

39

63

23

(15,5%)

(26%)

(43%)

(15,5%)

Ghi
chú

Từ kết quả trên cho thấy: Trong 148 học sinh được lấy ý kiến, có 23 HS
cho rằng GDQP-AN là rất quan trọng, chiếm 15,5%; có 39 học sinh cho là quan
trọng, chiếm 26%; có 63 học sinh cho là bình thường, chiếm 43 %, cịn 23 học sinh
cho rằng GDQP-AN hiện nay không quan trọng, chiếm 15,5%. Từ kết quả khảo sát
cho thấy đa số cán bộ, giáo viên, học sinh trong trường có nhận thức tốt về cơng
tác GDQP-AN, cho đó là nhiệm vụ quan trọng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Bên cạnh đó cịn số ít cán bộ, giáo viên, đặc biệt là HS
còn chưa nhận thức được tầm quan trọng của cơng tác này, cho đó là cơng việc
bình thường, ít quan trọng nên khơng bảo đảm chất lượng dạy học bộ môn.
2.2. Thực trạng về dạy học theo phương pháp tình huống trong GDQPAN ở trong trường THPT Huỳnh Thúc Kháng
2.2.1. Thực trạng dạy học theo phương pháp tình huống trong GDQP AN ở trong trường THPT Huỳnh Thúc Kháng
Phương pháp dạy học bằng tình huống tuy không mới nhưng vẫn là cách dạy
học tiến bộ, cách dạy học mới theo hướng tích cực, cách dạy học có nhiều ưu điểm
vừa phát huy khả năng độc lập suy nghĩ, tư duy, sáng tạo của giáo viên và học sinh.
Phương pháp dạy học bằng tình huống không những đem lại chất lượng, hiệu quả
giảng dạy rất cao cho người thầy mà còn đem lại chất lượng học tập rất tốt cho
người học. Tuy nhiên, nhận thức của nhiều cán bộ, giáo viên, học sinh trường
THPT Huỳnh Thúc Kháng chưa thật đầy đủ với phương pháp dạy học bằng tình
huống vốn có tác dụng rất lớn cho chất lượng, hiệu quả mơn học. Thậm chí, nhiều
cán bộ, giáo viên nhiều khi còn chưa áp dụng và chưa giảng giải cho học sinh hiểu
cụ thể như thế nào là tình huống, và giải quyết tình huống đó như thế nào. Việc dạy
23


học GDQP-AN hiện nay ở nhà trường tuy đã có áp dụng nhiều phương pháp và
vận dụng khoa học kỹ thuật trong giảng dạy nhưng chủ yếu vẫn sử dụng phương
pháp dạy học truyền thống bằng phương pháp thuyết trình, độc thoại, một chiều.
Phương pháp dạy học thuyết trình truyền thống ảnh hưởng rất lớn đến từng khả
năng mọi mặt của người học trong quá trình nhận thức, vì họ ln ở trạng thái thụ

động để theo đuổi mục đích, u cầu của người dạy. Cần phải có cách nhìn nhận
đúng đắn giữa cách dạy học cũ với cách dạy học mới, cách dạy học mới bao giờ
cũng có sự tiến bộ, hiệu quả hơn cách dạy học cũ. Cần phải nhận thức sâu sắc rằng,
phương pháp dạy học bằng tình huống phát huy khả năng tư duy, sáng tạo, khả
năng độc lập suy nghĩ, óc phê phán; xây dựng và rèn luyện các kỹ năng phán đốn,
trình bày, làm việc nhóm, tập thể… cho người dạy và người học.
Những hạn chế từ nhận thức của phương pháp dạy học bằng tình huống, dẫn
đến rất ít giáo viên xây dựng được các tình huống ở quá trình dạy học GDQP - AN.
Rất nhiều tình huống khi xây dựng nền quốc phịng tồn dân, an ninh nhân dân của
chúng ta trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực hiện nay có nhiều diễn biến
phức tạp, mau lẹ. Có nhất thiết phải gắn nhiệm vụ quốc phòng với nhiệm vụ an
ninh và phối hợp chặt chẽ hoạt động quốc phòng, an ninh với hoạt động đối ngoại
hay không là những vấn đề đặt ra cần được phân tích, luận giải, đánh giá mang đầy
đủ tính khoa học và thực tiễn đối với mỗi chúng ta. Xây dựng nền quốc phòng toàn
dân, an ninh nhân dân vững mạnh toàn diện, hiện đại là biểu hiện sức mạnh tập
trung, thống nhất, nhằm mục đích bảo vệ độc lập dân tộc và CNXH… Những nội
dung nêu trên cần được xây dựng theo các tình huống vừa với khả năng của học
sinh trong quá trình dạy học. Nhìn chung, đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng tích cực, nhất là theo phương pháp dạy học bằng tình huống đối với đội ngũ
giáo viên GDQP-AN hiện nay còn rất hạn chế. Vẫn chỉ là cách dạy học cũ theo
phương phương pháp thuyết trình, cổ điển, theo lối mịn sẵn có, giáo viên ít chịu
tìm tịi, suy nghĩ tìm ra phương pháp dạy học mới để có chất lượng tốt hơn.
Bảng 2.2. Nhận thức của GV về đổi mới phương pháp dạy bằng tình huống
mơn Giáo dục quốc phòng - An ninh
Kết quả điều tra
Câu hỏi 1
Câu hỏi 2
Tổng số
giáo viên
điều tra Rất cần Cần Không Rất

Bình
Tốt
thiết thiết cần thiết tốt
thường
15

9

6

0

Tỉ lệ

60%

40%

0%

24

4

7

26% 46%

4
26%