Tài liệu các lạt ma hoá thân doc

CAC LAT MA HOA THấN 1

MUC LUC
THI TH ấậU ......................................................................................................................2
LI TIẽN TRI.....................................................................................................................19
TệI CHUấN Bế XUấậT GIA.................................................................................................31
TRC THẽèM CHANH IẽN............................................................................................38
I NGI TU Sễ S C ..................................................................................................54
I SệậNG TRONG TU VIẽN.............................................................................................67
TệI M THấèN NHAN ........................................................................................................73
TệI YẽậT KIẽậN PHấT SệậNG TấY TANG ...........................................................................78
TRAI HOA HNG............................................................................................................91
TẹN NGNG VA SINH HOAT..........................................................................................99
TệI TR Vẽè NHA.............................................................................................................110
TệI S DUNG THấèN NHAN............................................................................................118
TệI C TấậN PHONG LAT MA....................................................................................129
MệT CUệC IẽM AM HUYẽèN MệN ............................................................................146

LOBSANG RAMPA 2

THÚÂI THÚ ÊËU
- A ha! Aha! Àậ lïn túái bưën tíi rưìi mâ khưng ngưìi vûäng trïn
lûng ngûåa! Mi sệ khưng bao giúâ trúã nïn mưåt ngûúâi hng! Rưìi àêy
cha mi sệ nối sao?
Vûâa nối xong, ưng Tzu thùèng tay qët vâo mưng con ngûåa
mưåt ngổn roi da, àêìu ngổn roi cng àết ln cẫ vâo ngûúâi k mậ
bêët àùỉc dơ, vâ nhưí ln mưåt bậi nûúác bổt xëng àêët mưåt cấch khinh
bó.
Nhûäng nốc nhổn vâ mấi bêìu bõt vâng ca àiïån potala chối
sấng dûúái ấnh mùåt trúâi nống gùỉt. Gêìn bïn chng tưi, hưì sen trong
vùỉt ca ngưi Àïìn Rùỉn dúån sống lùn tùn. Àùçng xa, trïn àûúâng môn

gưì ghïì àấ sẩn, nhûäng khấch lûä hânh vûâa rúâi khỗi th àư Lhassa cưë
gùỉng thc gic nhûäng con Yak ài mau hún, vúái nhûäng tiïëng kïu
inh ỗi. Tûâ nhûäng àưìng cỗ xanh úã kïë cêån, vổng àïën tai tưi nhûäng
tiïëng kên khưíng lưì do nhûäng sû sậi nhẩc cưng thûåc têåp thưíi kên úã
mưåt núi vùỉng vễ.
Nhûng tưi khưng cố thúâi giúâ àïí ngùỉm nhòn nhûäng cẫnh vêåt
vêỵn tûâng diïỵn ra hùçng ngây mâ tưi àậ quen mùỉt nhâm tai. Cưng
viïåc ca tưi trong hiïån tẩi, ưi, mưåt cưng viïåc khố nhổc thay lâ ngưìi
vûäng trïn lûng con lûâa nhỗ bêët kham ca tưi. Nhûng con lûâa
Nakkim lẩi cố nhûäng nghơ khấc. Nố mën tấch khỗi ngûúâi k mậ
tđ hon ca nố, àïí cố tûå do ùn cỗ, nùçm lùn trïn àêët vâ chúi mưåt
mònh.
Ưng Tzu lâ mưåt ưng thêìy rêët khố chõu. Sët àúâi, ưng ln
ln nghiïm khùỉc vâ khố tđnh; trong lc hiïån tẩi, trong vai trô vộ
sû quìn thåt vâ hën luån viïn k mậ cho mưåt àûáa trễ lïn bưën
tíi, ưng thûúâng tỗ ra bêët mận vâ nưíi nống hún lâ kiïn nhêỵn. Xët
xûá tûâ vng Kham, úã miïìn Àưng xûá Têy Tẩng, ưng àûúåc chổn lûåa
cng vúái vâi ngûúâi khấc nhúâ búãi vốc vẩc cao lúán vâ lûåc lûúäng. Nhiïìu
ngûúâi cố tấc cao hún hai thûúác vâ àûúåc tuín dng lâm nhûäng sû
sậi cẫnh binh trong cấc tu viïån. Hổ mùåc ấo dâi vâ àưån vai rêët cao
àïí cho cố vễ to lúán, lêëy lổ bưi mùåt àïí cho cố vễ hung túån, vâ sûã
dng nhûäng cêy gêåy to vâ dâi àïí trûâng phẩt nhûäng kễ bêët hẫo.
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 3

Nhû vêåy ưng Tzu lâ mưåt võ sû sậi cẫnh binh, kiïm chûác vộ sû
dẩy quìn thåt vâ mưn cûúäi ngûåa cho mưåt thiïëu nhi con nhâ qu
tưåc!
Khưng thïí ài àûáng àûúåc lêu vò bõ têåt úã chên, ưng ta chó di
chuín bùçng cấch ài ngûåa. Nùm 1904, qn Anh dûúái quìn chó
huy ca àẩi tấ Younghusband, àậ xêm lùng xûá Têy Tẩng vâ gêy

nïn nhiïìu sûå tân phấ, thiïåt hẩi. Chùỉc hùèn lâ hổ nghơ rùçng phûúng
tiïån tưët nhêët àïí thu phc àûúåc tònh thên hûäu ca Têy Tẩng lâ bùỉn
phấ nhâ cûãa, lâng mẩc vâ giïët hẩi dên tưåc ca xûá êëy. Trong cåc
phông th diïåt àõch, ưng Tzu àậ bõ àẩn bùỉn vểt mêët mưåt phêìn
xûúng hấng bïn trấi khi ưng chiïën àêëu ngoâi mùåt trêån.
Cha tưi lâ mưåt trong nhûäng viïn chûác cố quìn thïë nhêët
trong Chđnh ph. Ngûúâi thåc dông qu tưåc vâ cố thïë lûåc rêët mẩnh
trong viïåc qëc chđnh. Cha tưi cao gêìn túái hai thûúác, vâ cố mưåt sûác
mẩnh phi thûúâng. Hưìi côn thanh niïn ngûúâi àậ cố lêìn ra sûác giú
hùèn mưåt con lûâa khỗi mùåt àêët; ngûúâi lâ mưåt trong nhûäng ngûúâi
Têy Tẩng cố thïí chiïën thùỉng nhûäng thưí dên vng Kham trong
nhûäng cåc so tâi vïì mưn àư vêåt.
Xûá Têy Tẩng àậ trẫi qua mưåt thúâi k loẩn ly. Nùm 1904 khi
qn àưåi Anh xêm lùng lậnh thưí Têy Tẩng, võ Qëc vûúng xûá nây
lâ àûác Àẩt Lai Lẩt Ma sang tõ nẩn bïn xûá Mưng Cưí, giao quìn
nhiïëp chđnh lẩi cho cha tưi vâ cng vúái nhûäng viïn chûác trong nưåi
cấc trong khi ngâi vùỉng mùåt. Nùm 1909, ngâi trúã vïì nûúác sau mưåt
thúâi gian sưëng tẩi Bùỉc Kinh. Nùm 1910, qn Trung Hoa, àûúåc
khđch lïå tinh thêìn búãi cåc xêm lùng thânh cưng trûúác àêy ca
qn àưåi Anh, bên àem qn têën cưng th àư Lhassa. Mưåt lêìn nûäa
àûác Àẩt Lai Lẩt Ma lẩi lûu vong tõ nẩn nhûng lêìn nây ngâi sang
ÊËn Àưå. Nùm 1911, trong cåc cấch mẩng Trung Hoa, qn Tâu bõ
àấnh bêåt ra th àư Lhassa, sau khi àậ gêy nhiïìu cẫnh giïët chốc
tang thûúng àưëi vúái dên chng Têy Tẩng. Nùm 1912, àûác Àẩt Lai
Lẩt Ma trúã vïí th àư Têy Tẩng. Trong khi ngâi vùỉng mùåt, sët
thúâi k vư cng khố khùn úã qëc nưåi, cha tưi àậ cng vúái cấc quan
chûác àưìng liïu trong nưåi cố àẫm àûúng trổng trấch ca Chấnh
Ph. Mể tưi thûúâng nối rùçng trấch nhiïåm nùång nïì àố àậ lâm cho
cha tưi giẫm thổ rêët nhiïìu. Mưåt àiïìu chùỉc chùỉn lâ ngûúâi khưng cố
thúâi giúâ sùn sốc con cấi vâ ngûúâi khưng hïì cố dõp biïíu lưå tònh ph

tûã àêåm àâ àưëi vúái chng tưi.
Dûúâng nhû tưi cố cấi khẫ nùng àùåc biïåt lâ hay lâm cho cha
tưi nống giêån nïn ưng Tzu, bẫn tđnh vưën àậ khùỉc nghiïåt, lẩi àûúåc
LOBSANG RAMPA 4

cha tưi giao phố trấch nhiïåm lâ bùỉt båc tưi phẫi vêng lúâi tuåt
àưëi, bùçng lúâi ïm dõu hay "Bùçng roi vổt nïëu cêìn."
Ưng Tzu lẩi coi viïåc cûúäi ngûåa dúã ca tưi nhû lâ mưåt sûå só
nhc cho vai trô hën luån viïn ca ưng ta. ÚÃ Têy Tẩng, trễ con
trong cấc gia àònh qu tưåc têåp cûúäi ngûåa trûúác khi têåp ài! Lâm mưåt
ngûúâi k mậ giỗi lâ mưåt àiïìu tưëi cêìn thiïët trong mưåt xûá ni non
khưng cố phûúng tiïån giao thưng, mưåt xûá mâ mổi sûå di chuín àïìu
lâ bùçng cấch ài bưå hay cûúäi ngûåa. Con nhâ qu phấi têåp cûúäi ngûåa
hùçng giúâ hùçng pht mưỵi ngây. Khi hổ àậ têåp luån tinh nhc àïën
mûác tuåt ln, hổ cố thïí àûáng vûäng trïn n ngûåa àang phi nûúác
àẩi, vâ bùỉn cung hay bùỉn sng vâo cấc mc tiïu di àưång.
Àưi khi tûâng àoân k mậ àậ têåp luån thìn phc phi nûúác
àẩi trong nhûäng cấnh àưìng, vâ trong khi sậi ngûåa nhû bay hổ àưíi
ngûåa vúái nhau bùçng cấch nhẫy tûâ n ngûåa nây sang n ngûåa
khấc. Trong khi àố, nùm lïn bưën tíi, tưi lẩi thêëy khố khùn mâ
ngưìi vûäng trïn mưåt n ngûåa.
Xûá Têy Tẩng lâ mưåt nûúác sng thûúång thêìn quìn. Sûå "Tiïën
bưå" ca thïë giúái bïn ngoâi khưng lâm cho dên tưåc xûá êëy ham thđch.
Ngûúâi Têy Tẩng chó mën tûå do thiïìn àõnh suy tû vâ vûúåt qua
nhûäng giúái hẩn ca xấc thïí. Tûâ lêu, nhûäng nhâ hiïìn triïët ca xûá
nây vêỵn tûâng biïët rùçng nhûäng tâi ngun phong ph ca xûá Têy
Tẩng khïu gúåi lông tham ca cấc nûúác Têy phûúng vâ hổ biïët rùçng
khi nâo ngûúâi ngoẩi bang àïën xûá nây lâ sệ khưng cố hôa bònh.
Nhâ tưi úã tẩi khu Lingkhor, mưåt khu vûåc sang trổng ca th
àư Lhassa, úã bïn àûúâng lưå bao quanh àûúâng phưë, vâ úã dûúái bống

mất ca àiïån Potala. Chung quanh Lhassa cố ba àûúâng vông àưìng
têm, con àûúâng úã vông ngoâi, cng gổi lâ àûúâng Ling khor lâcon
àûúâng quen thåc ca khấch hânh hûúng.
Cng nhû têët cẫ cấc ngưi nhâ khấc úã Lhassa, vâo lc tưi múái
sinh, nhâ tưi chó cố hai têìng úã phđa day mùåt ra àûúâng lưå. Mổi ngûúâi
àïìu bõ tuåt àưëi cêëm nhùåt khưng àûúåc cêët nhâ nhiïìu têìng vâ vûúåt
quấ chiïìu cao àố, vò khưng ai àûúåc phếp tûâ trïn cao nhòn xëng
àûác Àẩt Lai Lẩt Ma. Nhûng vò lïånh cêëm nây thêåt ra chó ấp dng
mưỵi nùm cố mưåt lêìn vâo dõp rûúác lïỵ hùçng nùm, nïn nhiïìu ngûúâi
dên Têy Tẩng cêët trïn nốc bùçng ca nhâ hổ thïm mưåt têìng nûäa
bùçng cêy vấn cố thïí thấo gúä àûúåc dïỵ dâng, mâ hổ cố thïí sûã dng
mưỵi nùm trong mûúâi mưåt thấng.
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 5

Nhâ tưi úã lâ mưåt ngưi kiïën trc cưí bùçng àấ, hònh vng, xêy
trïn mưåt khu àêët rưång vâ bao bổc xung quanh mưåt cấi sên giûäa.
Nùm 1910, trong cåc xêm lùng ca qn Trung Hoa, nhâ tưi
bõ tân phấ hïët mưåt phêìn, nhêët lâ nhûäng vấch tûúâng phđa trong. Vïì
sau, cha tưi àậ cho xêy cêët lẩi bưën têìng lêìu. Vò nhûäng têìng lêìu nây
khưng day ra ngoâi àûúâng cấi, tûác con àûúâng Ling khor, nïn chng
tưi khưng thïí tûâ trïn cao nhòn xëng àûác Àẩt Lai Lẩt Ma trong
cåc rûúác lïỵ hùçng nùm, thânh thûã khưng ai phân nân hay phẫn
àưëi.
Cấnh cûãa lúán trưí ra cấi sên giûäa rêët kiïn cưë vâ trúã nïn xấm
àen vúái thúâi gian. Qn Tâu khưng chổc thng nưíi cấnh cûãa dây vâ
chùỉc nõch nây nïn chng àậ triïåt hẩ mưåt gốc tûúâng àïí lổt vâo nhâ.
Tûâ mưåt vùn phông àùåt úã ngay phđa trïn cấi cûãa nây, ngûúâi
quẫn gia àïí quan sất nhûäng kễ ra vâo. Ngûúâi quẫn gia nây cố
quìn thêu dng hóåc sa thẫi nhûäng kễ nư bưåc, vâ chùm lo chu
àấo mổi viïåc lúán nhỗ trong nhâ. Khi nhûäng tiïëng kên trong nhûäng

tu viïån àốn châo bống hoâng hưn, àấnh dêëu mưåt ngây sùỉp tân, thò
nhûäng kễ hânh khêët ca th àư Lhassa tïì tûåu àïën trûúác cấnh cûãa
sưí ca võ quẫn gia àïí nhêån lậnh nhûäng phêìn ùn ca hổ trong chiïìu
hưm àố. Theo th tc àố, têët cẫ nhûäng nhâ danh giấ qu tưåc bưë thđ
cho kễ nghêo úã trong vng ca hổ úã. Nhûäng kễ t phẩm bõ xiïìng
xđch cng thûúâng àïën xin ùn, vò khấm àûúâng rêët hiïëm vâ hổ ài rẫo
khùỉp cấc nễo àûúâng àïí xin ca bưë thđ.
ÚÃ Têy Tẩng, nhûäng kễ tu phẩm khưng bõ khinh khi hay àưëi
xûã tân tïå nhû nhûäng kễ hẩ cêëp. Ngûúâi ra biïët rùçng phêìn nhiïìu
trong thânh phêìn ca hổ cố lệ úã vâo tònh trẩng ca nhûäng ngûúâi t
phẩm kia nïëu hổ bõ bùỉt quẫ tang, búãi àố nhûäng kễ phẩm phấp đt
may mùỉn hún àûúåc àưëi xûã mưåt cấch tûúng àưëi dïỵ chõu.
Cố hai võ sû sậi tr ng trong cấc phông úã phđa tay mùåt gian
phông ca võ quẫn gia; àố lâ cấc võ tû tïë cố phêån sûå cêìu nguån
Trúâi Phêåt gia hưå cho gia àònh chng tưi. Nhûäng gia àònh qu tưåc
bêåc trung hay bêåc thêëp hún chó cố mưåt võ tû tïë trong nhâ; cêëp àùèng
xậ hưåi ca gia àònh tưi bùỉt båc phẫi cố hai võ. Cấc võ tû tïë nây
khưng àûúåc hỗi kiïën trûúác mưỵi biïën cưë hay quët àõnh quan
trổng, vâ hổ cố bưín phêån cêìu nguån cấc àêëng Thiïng liïng che
chúã vâ ban ên hụå cho gia àònh chng tưi. Ba nùm mưåt lêìn, hổ lẩi
trúã vïì tu viïån ca hổ, vâ nhûäng sû sậi khấc àïën thay thïë.
LOBSANG RAMPA 6

Mưỵi chấi úã hai bïn hưng nhâ lâ mưåt àïìn thúâ nhỗ trong àố
nhûäng ngổn àên thùỉp bùçng bú chấy sấng ngây cng nhû àïm trïn
mưåt bân thúâ bùçng gưỵ chẩm. Trïn bân thúâ, bẫy chến nûúác Thấnh
àûúåc lau chi sẩch bống vâ àûúåc thay nûúác múái nhiïìu lêìn trong
ngây.
Cấc võ tû tïë àûúåc ùn ëng àêìy à, hổ dng cấc thûác ùn nhû
ngûúâi trong gia àònh, àïí cho nhûäng lúâi cêìu nguån ca hổ àûúåc sưët

sùỉng hún vâ àïí cho thêìn thấnh biïët rùçng hổ àûúåc biïåt àậi.
ÚÃ bïn trấi gian phông võ quẫn gia, lâ phông ca võ cưë vêën
låt phấp, võ nây cố phêån sûå xem xết cấch giûä gòn nhâ cûãa ca gia
àònh tưi cho àng theo nghi thûác ca nhâ quìn q. Ngûúâi Têy
Tẩng rêët tưn trổng låt lïå, vâ àïí lâm gûúng cho dên chng, cha tưi
phẫi xûã thïë nhû mưåt cưng dên gûúng mêỵu.
Anh tưi, Paljor, chõ tưi, Yasodhara vâ tưi cng úã tẩi phêìn múái
xêy cêët ca ngưi nhâ. Paljor khưng sưëng àûúåc lêu vò khưng cố à
sûác khỗe àïí chêëp nhêån cåc sưëng khùỉc khưí, dânh cho mổi àûáa trễ
con nhâ qu tưåc. Anh tưi qua àúâi trûúác khi lïn bẫy tíi. Khi êëy
Yaso lïn sấu vâ tưi múái lïn bưën. Tưi vêỵn côn hònh dung anh tưi, chó
côn lâ mưåt cấi xấc khưng hưìn, ngây mâ nhûäng Êm Cưng àïën lûúåm
xấc anh tưi àïí lâm lïỵ "àiïíu tấng" tûác lâ chùåt tûâng mẫnh qúng cho
kïn kïn ùn theo phong tc bưín xûá.
Khi tưi trúã thânh ngûúâi con trai kïë nghiïåp ca gia àònh, thò
sûå giấo dc ca tưi àûúåc sùn sốc chu àấo. Nùm tưi lïn bưën tíi, tưi
hậy côn lâ mưåt k mậ quấ dúã! Cha tưi vưën dơ àậ lâ mưåt ngûúâi rêët
nghiïm khùỉc, nay vúái tû cấch lâ mưåt chûác sùỉc ca giấo hưåi, bên àùåt
tưi vâo mưåt thûá k låt sùỉt àïí lâm gûúng cho sûå giấo dc ca
nhûäng àûáa trễ khấc.
ÚÃ xûá Têy Tẩng, mưåt àûáa trễ thåc giai cêëp câng cao thò sûå
giấo dc ca nố lẩi câng nghiïm khùỉc. Vâ nhâ qu tưåc àậ bùỉt àêìu
ch trûúng mưåt k låt đt khùỉc khưí hún cho sûå giấo dc thiïëu nhi,
nhûng cha tưi khưng àưìng , viïån lệ rùçng nhûäng àûáa trễ nghêo hên
khưng hy vổng cố mưåt àúâi sưëng tiïån nghi sung sûúáng hún trong
tûúng lai, cêìn phẫi àûúåc àưëi xûã mưåt cấch dõu dâng tûã tïë khi chng
côn nhỗ. Trấi lẩi, nhûäng àûáa trễ con nhâ qu tưåc, àûúåc th hûúãng
mổi thûá tiïån nghi sung sûúáng khi àïën tíi trûúãng thânh, nïn cêìn
phẫi àûúåc giấo dc trong sûå khùỉc khưí tưëi àa khi chng tưi côn nhỗ,
àïí nhúâ sûå kinh nghiïåm trong àau khưí mâ chng múái biïët thûúng

ngûúâi vïì sau nây. Àố cng lâ quan àiïím chđnh thûác ca chđnh ph
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 7

Têy Tẩng. Chđnh sấch àố rêët tai hẩi àưëi vúái nhûäng àûáa trễ cố thïí
chêët ëu àëi, nhûng côn nhûäng àûáa nâo vûúåt qua àûúåc mâ khưng
chïët thò sệ cố thïí àûúng àêìu vúái bêët cûá mưåt nghõch cẫnh nâo!
Vộ sû Tzu chiïëm mưåt gian nhâ úã tûâng dûúái gêìn chưỵ cûãa vâo.
Sau khi àậ cố dõp quan sất à mổi hẩng ngûúâi trong nhiïìu nùm vúái
tû cấch lâ mưåt sû sậi cẫnh binh, ưng ta khưng thïí sưëng êín dêåt lấnh
àúâi, vò cåc sưëng àố khưng thđch húåp vúái nïëp sưëng quen thåc ca
ưng ta. Gêìn bïn phông ca ưng ta úã, lâ nhûäng chìng ngûåa, trong
àố cha tưi ni hai chc con ngûåa, cng nhûäng loâi vêåt kếo xe
khấc.
Nhûäng ngûúâi giûä ngûåa khưng ûa ưng Tzu vò tđnh quấ sưët
sùỉng ca ưng ta vâ thối quen hay xen vâo cưng viïåc ca hổ.
Khi cha tưi cûúäi ngûåa ài àêu, thò ln ln cố sấu ngûúâi k
mậ vộ trang ài theo hưå vïå. Nhûäng ngûúâi cêån vïå nây àïìu mùåc àưìng
phc vâ ưng Tzu ln ln kiïím soất chùåt chệ àïí giûä cho y phc
ca hổ lc nâo cng àûúåc chónh tïì.
Vò mưåt l do mâ tưi khưng biïët rộ, sấu ngûúâi k mậ nây cố
thối quen ngưìi trïn lûng ngûåa sùỉp thânh hâng giúâ day lûng vâo
tûúâng ca mưåt lêỵm la, vâ phống ngûåa chẩy theo khi thêëy cha tưi
vûâa xët hiïån. Tưi nhêån thêëy rùçng nïëu tưi nghiïng mònh ra ngoâi
cûãa sưí ca lêỵm la, thò mưåt trong nhûäng ngûúâi k mậ lổt vâo têìm
tay ca tưi. Mưåt ngây nổ, nhên lc khưng cố viïåc gò lâm, tưi bên
rốn rến àïën gêìn vâ xỗ mưåt súåi dêy gai vâo cấi àai da nõt lûng ca y
trong khi y àang kiïím àiïím àưì tû trang trûúác khi lïn àûúâng. Kïë àố
tưi cưåt chùåt cẫ hai àêìu dêy vâ mấng mưåt àêìu vâo mưåt cấi mốc sùỉt úã
bïn trong lêỵm la. Viïåc êëy hoân toân diïỵn ra trong êm thêìm
khưng ai àïí , giûäa lc mổi ngûúâi àang mùỉc bêån rưån rưëi rđt. Khi

cha tưi vûâa xët hiïån, àoân k mậ phống ngûåa chẩy theo, trûâ ra
ngûúâi thûá sấu mùỉc phẫi súåi dêy nïn bõ tế ngûåa vâ kïu la ỗm tỗi.
Cấi àai nõt lûng ca y st ra vâ trong cún nấo loẩn, tưi lến
rt lẩi súåi dêy gai vâ biïën mêët mâ khưng ai hay biïët. Ngây hưm
sau, tưi lêëy lâm khoấi trấ mâ nối vúái nẩn nhên sûå àa nghõch ca
tưi: "Thïë nâo, Nï Tc, tưi tûúãng chó cố mưåt mònh tưi lâ cûúäi ngûåa
dúã, côn anh cng vêåy sao?"
Chûúng trònh hổc ca chng tưi gưìm cố Hấn vùn, chûä Têy
Tẩng, toấn hổc vâ khùỉc bẫn gưỵ. Vïì viïåc êën loất úã Têy Tẩng, ngûúâi
ta thûúâng dng nhûäng bẫn gưỵ cố khùỉc chûä, nïn viïåc khùỉc bẫn gưỵ
àûúåc coi nhû mưåt bưå mưn rêët hûäu đch.
LOBSANG RAMPA 8

Lúáp hổc ca chng tưi lâ mưåt gian phông rêët rưång cố thïí chûáa
àưå sấu chc àûáa trễ. Chng tưi ngưìi xïëp bùçng trïn sân gẩch, trûúác
mưåt cấi bân hay mưåt cấi ghïë dâi, chiïìu cao àưå nùm têëc têy vâ ngưìi
xoay lûng vïì phđa thêìy hổc àïí cho chng tưi khưng thïí biïët rùçng
thêìy cố nhòn mònh hay khưng. Thêìy bùỉt chng tưi hổc mưåt cấch rêët
kham khưí vâ khưng àïí chng tưi nghó ngúi mưåt giêy pht nâo.
Cố mưåt phêìn trong chûúng trònh hổc mâ tưi khưng bao giúâ
qụn: àố lâ lêåp lẩi nhûäng Àiïìu Rùn tưn giấo. Chng tưi phẫi àổc
nhûäng Àiïìu Rùn nây khi vâo lúáp vâ lêåp lẩi mưåt lêìn nûäa trûúác khi
rúâi khỗi lúáp vâo giúâ tan hổc. Àố lâ:
Hậy lêëy ên bấo ên, lêëy àûác bấo àûác
Àûâng ùn hiïëp nhûäng kễ hiïìn lânh
Hậy siïng àổc cấc kinh àiïín vâ giấo l
Hậy gip àúä kễ àưìng loẩi
Låt phấp khùỉc khưí àưëi vúái kễ giâu sang
Àïí dẩy hổ sûå thưng cẫm vâ sûå cưng bùçng
Låt phấp khoan hưìng àưëi vúái kễ nghêo hên àïí an i hổ

Hậy trẫ dûát nghiïåp quẫ núå nêìn câng súám câng hay
Àïí cho chng tưi khưng thïí nâo qụn, nhûäng Àiïìu Rùn àố
àûúåc viïët trïn nhûäng têëm bẫn àống trïn bưën vấch tûúâng ca lúáp
hổc.
Tuy nhiïn, cåc àúâi hùçng ngây ca chng tưi khưng phẫi
hoân toân dânh cho sûå hổc vâ sûå sưëng khùỉc khưí. Chng tưi cng
lao mònh vâo nhûäng cåc chúi àiïìn kinh, thïí dc mưåt cấch hùng
say ngoâi giúâ hổc. Nhûäng mưn thïí dc nây àûúåc àùåt ra àïí tẩo cho
chng tưi mưåt thïí xấc cûúâng trấng cố thïí chõu àûång khđ hêåu vư
cng gùỉt gao ca xûá Têy Tẩng. ÚÃ xûá nây, vâo lc giûäa trûa ma hê
nhiïåt àưå lïn rêët cao vâ ban àïm cố thïí xëng thêëp dûúái khưng àưå.
Vâo ma àưng, thúâi tiïët côn lẩnh hún thïë rêët nhiïìu.
Bùỉn cung, mưåt mưn thïí dc rêët tưët àïí lâm núã nang bùỉp thõt
vâ àïí têåp nhùỉm mưåt cấch chđnh xấc, lâ bưå mưn mâ chng tưi rêët
thđch. Cung nỗ ca chng tưi dng àïìu lâm bùçng gưỵ mun nhêåp
cẫng tûâ ÊËn Àưå; ngûúâi ta chïë tẩo nhûäng cấi nấ bùçng gưỵ bưín xûá. Lâ
Phêåt tûã chên chđnh, chng tưi khưng bao giúâ bùỉn loâi th vêåt. Àïí
têåp bùỉn cung chng tưi dng nhûäng cấi bia di àưång, mâ nhûäng kễ
gia nư np úã chưỵ êín khët cêìm dêy kếo lïn hóåc hẩ xëng bêët thêìn
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 9

mâ khưng cho chng tưi hay. Phêìn nhiïìu nhûäng bẩn hûäu ca tưi
cố thïí bùỉn trng àđch trong khi hổ sậi ngûåa nhû bay. Vïì phêìn tưi,
trấi lẩi, tưi khưng thïí ngưìi vûäng trïn lûng ngûåa àûúåc lêu nhû thïë!
Mưåt trô chúi tiïu khiïín khấc lâ ài câ khïu. Chng tưi dng
hai cêy câ khïu, giưëng nhû hai cêy nẩng gưỵ nhûng rêët dâi, cố bân
àẩp àïí xỗ hai chên vâo àố, vâ sau khi àậ ngy trang lâm nhûäng
ngûúâi khưíng lưì, chng tưi thûúâng xấp chiïën vúái nhau trong nhûäng
cåc àêëu sûác dõ k, kễ nâo thua lâ kễ bõ tế ngậ trûúác nhêët.
Côn nhûäng mưn thïí dc khấc nûäa lâ nhẫy sâo vâ àấ cêìu.

Nhûng úã Têy Tẩng nhêët lâ úã vng ngoẩi ư th àư Lhassa, cåc chúi
thõnh hânh nhêët lâ mưn thẫ diïìu, mâ ngûúâi ta cố thïí gổi lâ mưn
thïí dc ca dên tưåc. Chng tưi chó cố thïí chúi diïìu vâo nhûäng ma
nhêët àõnh. Nhiïìu nùm vïì trûúác, ngûúâi ta nhêån thêëy rùçng thẫ diïìu
trïn nhûäng vng ni cao àậ gêy nïn nhûäng trêån mûa l, khi àố
ngûúâi ta nghơ rùçng cố lệ cấc võ thêìn lâm mûa àậ nưíi giêån, nïn dên
chng chó àûúåc phếp chúi diïìu vâo ma thu, tûác lâ ma tẩnh rấo úã
Têy Tẩng. Cố nhûäng ngây nhêët àõnh, ngûúâi ta giûä im lùång khưng
kïu to úã cấc miïìn ni, vò tiïëng vang ca hổ gêy nïn mưåt sûå chuín
àưång quấ mau ca nhûäng àấm mêy m êím thêëp tûâ bïn ÊËn Àưå bay
qua, do àố mâ cố nhûäng trêån mûa l bêët ngúâ.
Ngây àêìu ma thu, mưåt con diïìu àêìu tiïn àûúåc phống lïn tûâ
nốc àiïån Potala. Trong vâi pht, nhûäng con diïìu khấc à mổi hònh
thûác, lúán nhỗ à cúä vâ à cấc mâu sùỉc, liïìn xët hiïån trïn nïìn trúâi
Lhassa, trïn àố chng nố bay lûúån nhẫy nhốt theo chiïìu giố thưíi
mẩnh.
Tưi rêët say mï cåc chúi nây vâ ln ln sùỉp àùåt cấch nâo
àïí con diïìu ca tưi bay lïn trong sưë nhûäng con àêìu tiïn. Mổi àûáa
trễ con àïìu tûå tay chng nố chïë tẩo nhûäng con diïìu ca mònh,
thûúâng lâ vúái mưåt cấi sûúân bùçng tre àûúåc bao bổc úã phđa ngoâi bùçng
mưåt thûá hâng tú rêët àểp. Chng tưi lâm diïìu bùçng nhûäng vêåt liïåu
thûá tưët hẫo hẩng vò danh dûå ca gia àònh cng cố liïn hïå trong
cåc chúi nây. Cấi sûúân bùçng gưỵ giưëng nhû cấi hưåp àûúåc chïë tẩo
xong, chng tưi múái gùỉn vâo àố cấi àêìu, hai cấnh vâ cấi ài mưåt
con rưìng cố mưåt hònh dấng dûä túån.
Cåc tranh àêëu bùçng diïìu diïỵn ra mưåt cấch vư cng sưi nưíi
trong khi àố, chng tưi cưë gùỉng hẩ nhûäng con diïìu ca cấc àõch
th. Àïí thûåc hiïån àiïìu àố, chng tưi gùỉn nhûäng miïíng chai trïn
diïìu ca chng tưi vâ ngêm súåi dêy diïìu trong mưåt thûá keo trưån
LOBSANG RAMPA 10

vúái bưåt thy tinh nghiïìn nất; sau àố, chng tưi chó cêìn phống diïìu
lïn àïí cùỉt àûát súåi dêy ca cấc àõch th vâ bùỉt lêëy con diïìu ca hổ.
Àưi khi, lc trúâi tưëi chng tưi lến thẫ diïìu lïn trúâi sau khi àậ
cưåt chùåt nhûäng cấi àên nhỗ thùỉp bùçng bú vâo bïn trong cấi sûúân gưỵ
vâ úã chưỵ àêìu rưìng. Àưi mùỉt rưìng liïìn phống ra nhûäng tia lûãa àỗ vâ
mònh rưìng lống lấnh mn mâu nghòn sùỉc liïìn nưíi bêåt trïn khưng
trung giûäa nïìn trúâi u ấm ca àïm khuya. Chng tưi àùåc biïåt thđch
cåc chúi nây khi cố nhûäng àoân thûúng bn lúán chúã hâng trïn
lûng nhûäng con Yak tûâ vng Lhodzong àïën th àư Lhassa. Vúái
tíi ngêy thú chng tưi nghơ rùçng ngûúâi thûúng bn "Dưët nất" úã
cấc vng qụ hễo lấnh chùỉc chûa bao giúâ nghe nối àïën nhûäng phất
minh diïỵm ẫo tên kò nhû nhûäng con diïìu ca chng tưi. Vêåy nïn
chng tưi quët àõnh gêy cho hổ mưåt cún súå sïåt kinh hoâng mưåt
phen nïn thên.
Mưåt trong nhûäng phất minh khấc nûäa ca chng tưi lâ gùỉn
trong mònh con diïìu ba loẩi vỗ ưëc khấc nhau, vâ àùåt cấch nâo cho
giố thưíi vâo lâm cấc vỗ ưëc phất ra mưåt tiïëng h kinh hưìn. Khi thẫ
diïìu lïn trúâi, con rưìng lûãa ën khc mn mâu phất ra nhûäng
tiïëng r rng rúån trong àïm khuya, vâ chng tưi hy vổng rùçng nố
sệ gêy cho cấc tay thûúng bn àïën tûâ cấc tónh lễ xa xưi mưåt cún súå
sïåt mâ hổ sệ nhúá àïën sët àúâi khưng qụn.
Têy Tẩng khưng phẫi lâ xûá cố thïí dung nẩp nhûäng ngûúâi cố
thïí chêët ëu àëi. Th àư Lhassa úã vâo mưåt vng cao ngun bưën
ngân thûúác cao hún mùåt biïín, cố mưåt thúâi tiïët rêët chïnh lïåch giûäa
cûåc nống vâ cûåc lẩnh. Nhûäng vng cao hún lẩi cố mưåt khđ hêåu gùỉt
gao hún nûäa. Nhûäng ngûúâi cố thïí chêët ëu àëi cố thïí lâm liïn ly
àïën sûå sưëng ca kễ khấc. Chđnh vò búãi lệ àố, chûá khưng phẫi do sûå
tân ấc, mâ sûå giấo dc thiïëu nhi thêåt lâ vư cng khùỉc khưí nhû àậ
kïí trïn.

ÚÃ nhûäng vng sún cûúác, ngûúâi ta àem ngêm nhûäng àûáa trễ
sú sinh dûúái sëi nûúác lẩnh vâ xem chng cố à sûác chõu àûång dễo
dai hay khưng, àïí cố quìn sưëng nhû mổi ngûúâi. Tưi thûúâng thêëy
nhûäng ngûúâi ài diïỵu hânh àïën mưåt ngổn sëi, úã mưåt vng ni non
chiïìu cao trïn sấu ngân thûúác. Àïën búâ sëi, àoân ngûúâi dûâng lẩi,
mưåt bâ lậo bưìng àûáa trễ sú sinh trïn tay, rưìi cẫ gia àònh gưìm cha,
mể vâ thên quën àûáa trễ ngưìi vêy chung quanh bâ. Khi ngûúâi ta
lưåt hïët ấo qìn àûáa trễ, bâ lậo bên ngêm thên mònh àûáa bế sú sinh
dûúái nûúác sëi, chó côn thêëy cấi àêìu như lïn khỗi mùåt nûúác. Dûúái
nûúác sëi lẩnh bët, thên mònh àûáa trễ trúã nïn àỗ au, rưìi xanh
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 11

rúân, nhûäng tiïëng kïu ca nố àậ im bùåt, nố khưng côn kïu la phẫn
àưëi nûäa. Nố cố vễ chïët lõm, nhûng bâ lậo àậ tûâng kinh nghiïåm
nhiïìu vïì viïåc nây bên rt nố lïn khỗi mùåt nûúác, lau chi khư rấo
vâ mùåc qìn ấo lẩi cho àûáa bế. Nố sưëng lẩi chùng? Àố lâ cấc thêìn
linh àậ quët àõnh nhû thïë. Nïëu nố chïët, thò àố lẩi câng hay vò nố
khỗi phẫi chõu nhûäng sûå khưí àau vïì sau nây ca cåc àúâi trêìn thïë!
Ngûúâi ta khưng thïí lâm gò khấc hún dûúái mưåt khđ hêåu gùỉt gao nhû
úã Têy Tẩng. Khưng nïn cố nhûäng kễ bïånh hoẩn, ëu àëi úã mưåt xûá
mâ mổi phûúng tiïån cûáu trúå y tïë àïìu thiïëu thưën: Thâ àïí vâi àûáa bế
sú sinh chïët côn hay hún.
Khi anh tưi qua àúâi, thò tưi cêìn phẫi xc tiïën viïåc mưåt cấch
rấo riïët hún. Thêåt vêåy, vâo nùm lïn bẫy tíi, tưi àậ phẫi bùỉt àêìu
chín bõ tûúng lai. Tưi sệ ài theo con àûúâng nâo vâ chổn lûåa
nghânh hoẩt àưång nâo? Àiïìu àố sệ do cấc nhâ chiïm tinh quët
àõnh. ÚÃ Têy Tẩng, bêët cûá viïåc gò lúán nhỗ, tûâ viïåc mua mưåt con Yak
àïën viïåc chổn mưåt nghïì nghiïåp, àïìu do sûå quët àoấn ca cấc nhâ
chiïm tinh. Trûúác ngây sinh nhêåt nùm tưi lïn bẫy, mể tưi múã mưåt
cåc tiïëp tên khưíng lưì, trong dõp àố nhûäng quan khấch gưìm cấc

nhâ qu tưåc vâ cấc chûác viïn cao cêëp trong chđnh ph àûúåc múâi
tham dûå àïí nghe nhûäng lúâi tiïn tri ca cấc nhâ chiïm tinh.
Mể tưi lâ mưåt mïånh ph àẫm àang, vúái mưåt vốc vẩc phûúng
phi, mưåt gûúng mùåt trôn vâ tốc àen huìn. Nhûäng ph nûä Têy
Tẩng búái àêìu theo mưåt kiïíu rêët m thåt vâ câi trïn mấi tốc mưåt
thûá lûúåc bùçng gưỵ. Nhûäng lûúåc gưỵ nây thûúâng sún mâi mâu àỗ
thùỉm, cố cêín nhûäng hưåt àấ q, cêím thẩch hóåc san hư, lâ nhûäng
m phêím lâm rêët khếo lếo. Câi trïn mưåt àêìu tốc àen huìn cố sûác
dêìu bống loấng, nhûäng lûúåc sún mâi àố tẩo nïën mưåt vễ àểp rêët
thanh lõch.
Nhûäng ấo dâi Têy Tẩng cố nhûäng mâu sùỉc rêët vui mùỉt mâ
nưíi bêåt nhêët lâ mâu àỗ, mâu lc vâ mâu vâng. Thûúâng ngây cấc bâ
nưåi trúå àeo phđa trûúác ngûåc mưåt mẫnh vẫi trún vúái mưåt cấi vïåt
ngang khấc mâu, nhûng mâu sùỉc àûúåc chổn cho tiïåp vúái nhau mưåt
cấch m thåt. Hổ àeo nhûäng chiïëc bưng tai mâ kđch thûúác lúán nhỗ
ty núi giai cêëp ca hổ trong xậ hưåi. Mể tưi, xët thên tûâ mưåt gia
àònh quìn q, àeo nhûäng chiïëc bưng tai dâi trïn mâi lùm phên
têy.
Ngûúâi Têy Tẩng ch trûúng mưåt sûå bònh àùèng tuåt àưëi giûäa
nam vâ nûä. Nhûng vïì vêën àïì coi sốc nưåi trúå gia àònh, mể tưi khưng
phẫi chó bùçng lông vúái sûå bònh àùèng. Vúái mưåt chđ àưåc tâi vâ mưåt
LOBSANG RAMPA 12

quìn hânh tuåt àưëi, mể tưi ngûå trõ trong gia àònh nhû mưåt nhâ
vua, mể tưi biïët mể tưi mën gò vâ khi mën gò mể tưi phẫi àûúåc
cấi àố.
Trong sûå nhưån nhõp xưn xao nhên dõp chín bõ cåc tiïëp tên,
mể tưi múái thêåt sûå lâ cố àêët dng vộ. Nâo lâ tưí chûác, phẫi ra lïånh,
soẩn thẫo kïë hoẩch àïí "Ùn àûát" nhûäng kễ lấng giïìng. Mể tưi tỗ ra
rêët thưng thẩo vò trong nhiïìu chuën du hânh theo cha tưi sang

ÊËn Àưå, Bùỉc Kinh vâ Thûúång Hẫi, mể tưi àậ thu thêåp àûúåc hùçng
khưëi nhûäng sấng kiïën nûúác ngoâi.
Khi ngây tiïëp tên àậ àõnh, nhûäng sû sậi nhû thû kđ múái viïët
thiïåp múâi trïn mưåt loẩi giêëy dây, lâm bùçng tay, chó àûúåc dng
trong nhûäng dõp giao tïë tưëi quan trổng. Mưỵi thiïåp múâi ào àưå ba
mûúi phên bïì ngang trïn sấu mûúi phên bïì dâi vâ cố àống triïån
son ca ngûúâi gia trûúãng. Mể tưi cng àống triïån son riïng ca
mònh vâo àố vò ngûúâi thåc vïì dông dội qu phấi. Ngoâi ra lẩi côn
mưåt cấi triïån chung cho cẫ gia àònh, tûác lâ cố têët cẫ ba cấi triïån son
àống trïn thiïåp múâi, lâm cho nố trúã nïn mưåt bẫn vùn kiïån thêåt lâ
nghiïm trổng. Nghơ rùçng tưi lâ ngun nhên cho têët cẫ nhûäng lïỵ
nghi trõnh trổng àố lâm cho tưi rng mònh. Tưi khưng biïët rùçng
têìm quan trổng ca tưi thêåt ra chó lâ ph thåc so vúái mưåt têåp
quấn xậ hưåi. Nïëu ngûúâi ta nối cho tưi biïët rùçng cåc tiïëp tên long
trổng nây sệ àem nhiïìu vinh dûå cho cha mể tưi, thò tưi sệ khưng
hiïíu gò cẫ. Búãi vêåy, tưi vêỵn núm núáp lo súå.
Nhûäng sûá giẫ àem thú àûúåc àùåc biïåt thu dng trong dõp nây
àïí àem cấc thiïåp múâi àïën cấc quan khấch. Mưỵi ngûúâi àïìu cûúäi mưåt
con tën mậ vâ cêìm núi tay mưåt cấi gêåy ngùỉn cố khe húã úã mưåt àêìu
àïí xïëp cấi thiïåp múâi vâo àố, úã ngoâi bao cố in nhûäng ph hiïåu
chấnh thûác ca gia àònh chng tưi.
Khi cấc sûá giẫ àậ sùén sâng lïn àûúâng thò trong sên nhâ
chng tưi diïỵn ra mưåt cẫnh tûúång nấo àưång khưn tẫ. Cấc gia nư
kïu gổi nhau àïën khan cẫ cưí hổng, ngûåa hđ vang tai, nhûäng con
chố ngao àen lúán sa êìm lïn nhû àiïn. Sau mưåt chêìu rûúåu bia cëi
cng, nhûäng châng k mậ àùåt mẩnh nhûäng ly cưëc xëng bân, trong
khi àố nhûäng cấnh cûãa cưíng nùång nïì àậ múã ra vúái nhûäng tiïëng
àưång êìm ơ vâ àoân k mậ vûâa phống ngûåa phi nûúác àẩi vûâa hết
vang tai nghe thêåt rng rúån.
Nïëu hổ mang nhûäng bûác thú tđn viïët tay thò àưìng thúâi cấc sûá

giẫ cng chuín àẩt ln mưåt thưng àiïåp truìn khêíu, mâ nưåi
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 13

dung cố thïí hoân toân khấc hùèn. Thúâi xûa, nhûäng tay cưn àưì,
cûúâng àẩo thûúâng phc kđch cấc sûá giẫ àem thú úã giûäa àûúâng rưìi
ngy trang vâ dng nhûäng bûác thưng àiïåp àố àïí têën cưng mưåt ngưi
nhâ khưng phông th hay mưåt àoân thûúng bn chùèng hẩn. Tûâ
àố, ngûúâi ta thûúâng cưë viïët nhûäng thú tđn giẫ àïí gâi bêỵy vâ d
bổn cûúáp àïën nhûäng chưỵ cố phc binh vâ tiïu diïåt chng. Th tc
cưí truìn vïì viïåc gúãi ài mưåt lûúåt hai thưng àiïåp, mưåt viïët tay vâ
mưåt truìn khêíu, lâ mưåt cấi di sẫn ca thúâi quấ khûá. Dêìu cho úã
thúâi àẩi nây, ngûúâi ta cng cố khi gúãi ài hai thưng àiïåp song àưi
nhû thïë; trong trûúâng húåp àố thò chó cố thưng àiïåp truìn khêíu
múái cố giấ trõ.
Trong nhâ tưi thêåt lâ nấo nhiïåt tûng bûâng! Nhûäng vấch vâ
trêìn nhâ àûúåc phïët lïn mưåt lúáp sún múái, nhûäng sân gưỵ àûúåc àấnh
bống trún tru àïën nưỵi ài phẫi coi chûâng kễo trûúåt ngậ. Nhûäng bân
thúâ àûúåc lau chi vâ sún phïët lẩi sẩch bống. Mưåt sưë lúán nhûäng
ngổn àên múái thùỉp bùçng bú àûúåc àem ra sûã dng; cố nhûäng ngổn
àên bùçng vâng vâ nhûäng ngổn àên khấc bùçng bẩc, nhûng cẫ thẫy
àïìu lau chi bống lấng àïën nưỵi khưng thïí phên biïåt àûúåc nûäa. Mể
tưi vâ ngûúâi quẫn gia khưng ngúát chẩy túái chẩy lui trong nhâ, chó
trđch, sûãa àưíi chưỵ nây, dổn dểp sùỉp àùåt chưỵ kia vâ ra lïånh cho
nhûäng kễ gia nư lâm viïåc khưng húã tay. Cha mể tưi cố trïn nùm
chc ngûúâi nư bưåc gip viïåc nhâ vâ cố mưåt sưë khấc àûúåc thêu dng
thïm trong viïåc tiïëp tên. Khưng mưåt ngûúâi nâo lâ nhân rưỵi vâ têët
cẫ àïìu lâm viïåc mưåt cấch hùng hấi. Sên nhâ cng àûúåc quết dổn,
lau chi cho àïën khi nhûäng tẫng àấ chiïëu sấng ngúâi nhû múái vûâa
àem úã àưång àấ vïì. Àïí lâm cho sên nhâ cố vễ lưång lêỵy, nhûäng chưỵ
trưëng úã giûäa cấc phiïën àấ cng àûúåc tư thïm mưåt lúáp mâu. Khi mổi

viïåc àïìu xong xi, mể tưi t têåp têët cẫ gia nhên vâ ra lïånh cho hổ
hậy mùåc àưìng phc tûúm têët, chónh tïì.
Trong nhâ bïëp, cố sûå hoẩt àưång rấo riïët ngây àïm àïí chín
bõ àêìy à cấc àưì cao lûúng m võ àậi khấch. Xûá Têy Tẩng lâ mưåt
cấi t lẩnh thiïn nhiïn, àưì vêåt thûåc mưåt khi àậ nêëu nûúáng xong, cố
thïí àïí dânh rêët lêu mâ khưng hû hoẩi, vò thúâi tiïët lẩnh vâ khư rấo.
Dêỵu cho khi tiïët trúâi nống bûác, bêìu khưng khđ khư rấo cng giûä cho
cấc thûác ùn khưng hû. Nhúâ àố, thõt cố thïí àïí dânh sët nùm mâ
vêỵn côn tûúi vâ la mò cố thïí àïí dânh sët nhiïìu thïë k.
Vò ngûúâi Phêåt tûã giûä giúái bêët sất sinh, nïn ngûúâi ta chó ùn
thõt nhûäng con th vò ri ro bõ tế chïët trong khe ni, hóåc chïët búãi
cấc tai nẩn khấc.
LOBSANG RAMPA 14

Nhâ bïëp ca gia àònh tưi cố trûä sùén nhiïìu loẩi thõt nây. ÚÃ
Têy Tẩng cng cố nhûäng ngûúâi lâm nghïì àưì tïí, bấn thõt nhûng
nhûäng gia àònh Phêåt tûã chđnh thưëng khưng giao tiïëp vúái hẩng
ngûúâi nây, vò hổ thåc vïì mưåt giai cêëp hẩ tiïån, "Bêët khẫ tiïëp xc".
Mể tưi quët àõnh tiïëp tên theo mưåt lưëi vûâa khấc thûúâng vûâa
linh àònh trổng thïí, vâ àậi khấch mưåt mốn àùåc biïåt lâ mốn mûát
hoa rhododendron. Vâi tìn lïỵ trûúác, nhûäng kễ gia nư nhâ tưi àậ
cûúäi ngûåa àïën têån triïìn ni Tuët Sún lâ núi cố nhûäng loẩi hoa àểp
nhêët. ÚÃ Têy Tẩng, hoa rhododendron mổc rêët lúán vâ cố rêët nhiïìu
loẩi thåc à cấc mâu sùỉc vâ hûúng thúm. Ngûúâi ta chổn nhûäng
hoa chûa núã hùèn vâ àem vïì rûãa sẩch mưåt cấch rêët cêín thêån. Thêåt
vêåy, nïëu mưåt cấi hoa húi nất mưåt cht lâ lâm cho mûát bõ hỗng. Kïë
àố, mưỵi hoa àûúåc àïí ngêm trong mưåt cấi bưìn thy tinh lúán chûáa
àêìy nûúác vâ mêåt ong, rưìi àêåy thêåt chùåt àïí cho kđn giố. Mưỵi ngây vâ
liïn tiïëp trong nhiïìu tìn, bưìn hoa àûúåc àem phúi nùỉng vâ xoay
trúã tûâng k hẩn àïí cho têët cẫ cấc phêìn ca hoa àïìu àûúåc hûáng ấnh

nùỉng cêìn thiïët. Hoa trong bưìn núã lúán tûâ tûâ vâ thêëm nhìn chêët
nûúác pha mêåt ong. Cố ngûúâi thđch àem phúi giố vâi ngây trûúác khi
ùn àïí cho hoa àûúåc khư vâ húi giôn, mâ vêỵn khưng mêët hûúng võ
hay sùỉc tûúi ca nố. Hổ cng rùỉc àûúâng lïn cấc cấnh hoa àïí cho nố
cố vễ àûúåm tuët giưëng nhû thiïn nhiïn. Têët cẫ nhûäng phđ tưín àïí
lâm mốn mûát hoa nây lâm cho cha tưi nhùn nhố, cùçn nhùçn. Ngûúâi
nối: "Vúái cấi giấ tiïìn àïí mua nhûäng hoa àểp nây, chng ta cố thïí
mua sấu con Yak mể cng vúái mưåt bêìy Yak con." Mể tưi àấp vúái
mưåt giổng àêìy nûä tđnh:
- "Ưng àûâng ngúá ngêín. Cåc tiïëp tên ca chng ta nhêët àõnh
phẫi thânh cưng, vâ dêìu sao chùng nûäa, nhûäng phđ tưín nây lâ
phêìn viïåc nưåi trúå ca tưi".
Mốn vi cấ nhêåp cẫng tûâ Trung Hoa lâ mưåt mốn m võ khấc,
mâ ngûúâi ta dng àïí nêëu canh. Cố ngûúâi nối rùçng mốn canh vi cấ
lâ mốn tuåt àónh ca nghïå thåt lâm bïëp.
Riïng tưi, tưi nhêån thêëy mốn êëy rêët dúã, vâ thêåt lâ mưåt cûåc
hònh khi tưi bùỉt båc phẫi ùn mốn vi cấ. Cấ mêåp àûúåc chúã àïën xûá
Têy Tẩng trong mưåt trẩng thấi mâ ngûúâi ta khưng côn nhêån ra nố
àûúåc nûäa! Ta cố thïí nối mưåt cấch ưn hôa lâ nố húi kếm tûúi", àiïìu
nây cố ngûúâi lẩi cho rùçng lâm cho vi cấ câng trúã nïn ngon hún.
Mốn mùng tre non, cng nhêåp cẫng tûâ Trung Hoa, lâ mốn ùn
rêët ngon: àố lâ mốn tưi thđch nhêët. Cố nhiïìu cấch àïí nêëu mùng,
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 15

nhûng tưi thđch nhêët lâ ùn sưëng vúái mưåt cht mëi. Tưi ln ln
chổn nhûäng bp mùng vâng vâ xanh àïí ùn riïng, vâ búãi cố nhiïìu
khc mùng àïí trong bïëp bõ ngùỉt àûát àêìu trûúác khi àem lïn soong
chẫo. Ngûúâi àêìu bïëp cố vễ nghi ngúâ tưi, nhûng y khưng cố bùçng cúá.
Thêåt àấng tiïëc, vò chđnh y cng thđch ùn bp mùng sưëng!
ÚÃ Têy Tẩng, nêëu bïëp lâ cưng viïåc ca àân ưng; ph nûä cng

lâm bïëp nhûng hổ rêët vng vïì vâ khưng chõu cẫi tiïën. Àân ưng cố
sấng kiïën hún vâ chõu khố hún, búãi vêåy hổ nêëu ùn rêët thiïån nghïå.
Riïng vïì mưn quết dổn vâ ngưìi lï àưi mấch, thò ph nûä chiïëm giẫi
quấn qn, vâ lệ têët nhiïn hổ cng rêët giỗi vïì vâi mưn khấc nûäa.
Nhûng nhêët àõnh lâ khưng, nïëu nối vïì viïåc lâm mốn tsampa.
Mốn tsampa lâ mốn ùn cùn bẫn ca ngûúâi Têy Tẩng. Nhiïìu
ngûúâi Têy Tẩng quanh nùm chêìy thấng chó sưëng bùçng mốn tsampa
vâ trâ àïën sët àúâi. Mốn tsampa lâm bùçng la mẩch nha sêëy khư
cho àïën khi nố trúã thânh giôn vâ cố mưåt mâu vâng sêåm. Nhûäng hưåt
la mẩch nha khi àố múái àûúåc giậ, vâ tấn thânh bưåt, bưåt nây lẩi
àûúåc nûúáng lïn lêìn nûäa vâ àùåt trong mưåt cấi chến, rưìi ngûúâi ta àưí
vư àố trâ nống trưån vúái bú con Yak, mưåt loẩi bô lưng dâi. Kïë àố
ngûúâi ta trưån cho àïìu àïí cho nố àưng àùåc lẩi thânh mưåt thûá bấnh
vâ cho thïm mëi, chêët hân the vâ bú con Yak ty súã thđch tûâng
ngûúâi. Thûá bấnh àố gổi lâ tsampa, cố thïí cën trôn lẩi vâ cùỉt
thânh tûâng khoanh, rưìi dổn ra àïí ùn. Mốn tsampa lâ mốn ùn
thưng thûúâng ca hẩng ngûúâi bònh dên, nố cố à chêët bưí bếo àïí
cho ngûúâi dên Têy Tẩng cố thïí sưëng dûúái mổi khđ hêåu vâ trong mổi
hoân cẫnh.
Mưåt nhốm gia nư lâm mốn tsampa, mưåt nhốm khấc lâm bú
theo mưåt phûúng phấp àùåc biïåt ca dên bưín xûá. Nhûäng cấi bao lúán
bùçng da trûâu, bïì mùåt cố lưng trưån vâo trong, bïì trấi lưån ngûúåc ra
ngoâi, àûúåc dng lâm àưì dng c àấnh sûäa. Ngûúâi ta àưí trong cấc
bao da àố àêìy sûäa con Yak hay sûäa dï. Àïí trấnh khỗi bõ hao húát,
phêìn trïn cấc bao da àố àûúåc tm vâ xïëp lẩi rưìi may lẩi thêåt chùỉc.
Kïë àố, nhûäng bao da àûång sûäa múái àûúåc nhưìi thêåt mẩnh cho àïën
khi sûäa trúã thânh chêët bú. Àïí àấnh sûäa bùçng phûúng phấp nây,
ngûúâi ta dng mưåt chưỵ cố như lïn nhûäng tẫng àấ bïì cao chûâng ba
mûúi phên. Sau khi àậ àưí àêìy sûäa vư bao, ngûúâi ta múái bng
nhûäng bao àố cho rúi xëng cấc mư àấ, viïåc nây gổi lâ "àấnh sûäa".

Chûâng mûúâi kễ gia nư lâm cưng viïåc nây trong nhiïìu giúâ liïn tiïëp.
Hổ vûâa hđt mưåt húi thúã vâo vûâa giú cấc bao da lïn cao, vâ bng
cấc bao da cho rúi xëng nhûäng mư àấ vúái mưåt tiïëng àưång ïm dõu
LOBSANG RAMPA 16

"zunk". Àưi khi mưåt bao da àậ quấ c hóåc do búãi ngûúâi àấnh sûäa
quấ vng vïì, thònh lònh nưí bung ra. Tưi côn nhúá mưåt gia nhên nhâ
tưi rêët khỗe mẩnh lûåc lûúäng, y thûúâng hay khoe khoang sûác vốc
ca mònh. Y lâm viïåc nhanh gêëp àưi kễ khấc, vâ sûå cưë gùỉng lâm
gên cưí y nưíi vưìng lïn. Mưåt ngây nổ, cố ngûúâi nối vúái y: "Anh Timon,
chùỉc anh giâ rưìi, vò bêy giúâ anh lâm viïåc khưng nhanh bùçng khi
trûúác."
Hết lïn mưåt tiïëng giêån dûä, Timon bên nùỉm lêëy phđa trïn mưåt
bao da, giú lïn cao vúái hai cấnh tay khỗe mẩnh àïí bng cho nố rúi
xëng. Nhûng sûác mẩnh ca y àậ phẫn ngûúåc lẩi y: Y côn nùỉm cấi
miïång bao da thò phêìn dûúái àậ lúã xëng vâ rúát xëng nhûäng mư
àấ. Mưåt cêy cưåt bú hậy côn húi lỗng vổt ra vâ vùng trng ngay vâo
giûäa mùåt Timon, y "Lậnh à" têët cẫ vâo miïång, vâo mùỉt, vâo mi,
vâo tai, vâo tốc. Nùm chc àïën sấu chc lđt bú chẫy tn xëng dổc
theo thên mònh y vâ bao ph y bùçng mưåt chêët nhúân mâu vâng.
Nghe tiïëng àưång, mể tưi hưëi hẫ chẩy vâo. Àố lâ lêìn àêìu tiïn
trong àúâi mâ tưi thêëy mể tưi àûáng sûäng nhòn trong im lùång. Cố lệ
mể tưi tûác giêån vò thêëy nhûäng bêëy nhiïu bú bõ hy hoẩi chùng?
Hay mể tưi àang lo ngẩi cho thùçng ngưëc àang bõ ngểt thúã? D rùçng
thïë nâo, mể tưi bên nùỉm lêëy cấi bao da rấch bng vâ àêåp mưåt cấi
lïn àêìu y. Châng Timon vư phûúác bên trûúåt ngậ xëng àêët nùçm
sống sûúåt trïn mưåt cấi ao... bú!
Nhûäng gia nư vng vïì nhû Timon cố thïí lâm hy hoẩi mêët
nhiïìu bú. Chó húi cêíu thẫ mưåt cht trong khi bng tay cho cấi bao
rúi xëng lâ nhûäng súåi lưng liïìn tấch rúâi ra khỗi da vâ lêỵn lưån vúái

chêët sûäa. Lûúåm lêëy hai hay hai chc súåi lưng trong chêët bú àậ lâm
xong, lâ mưåt àiïìu rêët thưng thûúâng, nhûng nïëu lẩi thêëy cố cẫ chm
lưng trong àố thò êëy lâ mưåt àiïìu rêët dúã. Chêët bú bõ hû hoẩi àûúåc cêët
riïng mưåt núi àïí dng àưët àên, hóåc àïí bưë thđ cho nhûäng kễ ùn
mây, hổ sệ nêëu lẩi vâ lổc sẩch bùçng mưåt miïëng giễ c àïí dng ùn
lêìn.
Nhûäng thú trẫ lúâi cho thiïåp múâi ca chng tưi khưng bao lêu
àậ àïën. Nhûäng ngûúâi k mậ phống nûúác àẩi àïën núi, tay vung lïn
nhûäng cêy gêåy nhỗ cố chễ mưåt àêìu cố àûång nhûäng thú tđn. Khi àố
ngûúâi quẫn gia múái bûúác ra àïí nghinh àốn sûá giẫ ca cấc nhâ qu
tưåc. Sau khi rt bûác thưng àiïåp tûâ trong gêåy ra, ngûúâi sûá giẫ cng
thưët lïn mưåt thưng àiïåp truìn khêíu, thêåm chđ khưng kõp lêëy lẩi
húi thúã. Kïë àố, y sm xëng trïn hai àêìu gưëi vâ àïí rúi mònh xëng
àêët trong mưåt giân cẫnh rêët khếo lếo, dûúâng nhûng àïí tỗ cho mổi
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 17

ngûúâi thêëy y àậ xẫ thên khưng quẫn cưng lao khố nhổc àïí lâm trôn
bưín phêån vâ àïí àïën nhâ gia àònh tưi kõp giúâ!
Trong nhûäng dõp àố, nhûäng gia nư nhâ tưi thûúâng vêy chung
quanh y vâ nối: "Tưåi nghiïåp thùçng nhỗ!" Y àïën thêåt lâ mau! Thêåt
lâ mưåt k cưng hận hûäu! Chùỉc hùèn lâ y chẩy mau àïën mën àûáng
tim. Thêåt lâ cao qu thay, mưåt tinh thêìn phc v hùng say nhû
thïë!"
Mưåt ngây nổ tưi, àậ ngûáa miïång xen vâo cêu chuån vâ nối:
"ÊËy khưng! Y khưng cố chẩy mau àïën mën àûáng tim! Tưi vûâa
thêëy y ngưìi nghó mïåt úã àêìu lâng gêìn àêy. Chùỉc y nghó lêëy sûác àïí
chẩy mưåt àoẩn àûúâng cëi cng!" Sûå kđn àấo bùỉt båc tưi phẫi bỗ
qua khưng nối àïën cấi cẫnh tûúång vng vïì lng tng tiïëp theo àố.
Sau cng, ngây àẩi nhêåt àậ àïën, cấi ngây mâ tưi vêỵn e ngẩi
biïët bao, vò ngûúâi ta quët àõnh cåc àúâi tûúng lai ca tưi mâ

khưng cêìn hỗi kiïën ca tưi. Nhûäng tia nùỉng àêìu tiïn ca mùåt trúâi
bònh minh vûâa lố dẩng tûâ àùçng sau cấc ngổn ni xa úã têån chên
trúâi, thò mưåt ngûúâi gia nư bûúác vâo phông tưi: "Cêåu chûa ng dêåy û,
cêåu Lêm Bấ? Hay lâ cêåu giẫ vúâ ng? Àậ bẫy giúâ rưìi, vâ chng tưi
cố nhiïìu viïåc phẫi lâm. Thưi, cêåu hậy thûác dêåy ài!". Tưi bỗ mïìn ra
vâ ngưìi dêåy. Ngây àố lâ ngây mâ con àûúâng tûúng lai sệ rưång múã
trûúác mùỉt tưi.
ÚÃ Têy Tẩng, trễ con àûúåc gổi bùçng tïn ca nố do cha mể àùåt
cho khi côn sưëng trong gia àònh. Nhûng khi mưåt àûáa trễ bûúác vâo
tu viïån, nố nhêån àûúåc mưåt tïn khấc, àố lâ phấp danh ca nố. Àố lâ
trûúâng húåp ca tưi chùng? Phẫi àúåi nhûäng giúâ sùỉp túái àêy múái biïët
àûúåc. Tưi àậ lïn bẫy tíi vâ mën trúã nïn mưåt ngûúâi chêo àô àïí
thẫ thuìn lïnh àïnh trïn sưng TsangPo, cấch àố àưå sấu chc cêy
sưë. Nhûng hậy khoan, àïí côn xem lẩi. Tưi cố thêåt sûå mën àiïìu àố
chùng? Dêìu sao, nhûäng ngûúâi chêo àô àïìu thåc giai cêëp dûúái, vò
nhûäng àô ca hổ àïìu lâm bùçng da con Yak àống trïn nhûäng cấi
khn bùçng gưỵ. Tưi, mưåt anh lấi àô? Tưi, mưåt ngûúâi thåc gia cêëp
hẩ tiïån? Khưng. Khưng phẫi vêåy. Tưi mën trúã nïn mưåt nhâ
chun nghiïåp vïì mưn thẫ diïìu. ÛÂ, phẫi àêëy, thẫ diïìu trïn khưng
trung, nhẫy tûå do nhû khưng khđ, côn hún lâ ngưìi trong mưåt chiïëc
àô cùng bùçng da th, lâm hẩ nhên cấch vâ trưi theo dông nûúác
xoấy mẩnh nguy hiïím. Mưåt chun viïn thẫ diïìu, àố lâ àiïìu mâ tưi
mën lâm, vâ tưi sệ chïë tẩo nhûäng con diïìu khưíng lưì vúái nhûäng cấi
àêìu to lúán vâ àưi mùỉt sấng rûåc nhû lûãa. Nhûng hưm nay, nhûäng
giấo sơ chiïm tinh sệ cố quìn quët àõnh. Cố lệ tưi àậ chúâ àúåi quấ
LOBSANG RAMPA 18

lêu: Nay thò àậ quấ trïỵ àïí nhẫy qua cûãa sưí vâ chẩy trưën. Cha tưi
chùỉc sệ cho ngûúâi chẩy theo bùỉt tưi trúã lẩi. Dêìu sao, tưi lâ con nhâ
thïë gia vổng tưåc vâ tưi phẫi tn theo truìn thưëng. Biïët àêu cấc

nhâ chiïm tinh chùèng tiïn tri rùçng tưi sinh ra àúâi àïí lâm mưåt
chun viïn thẫ diïìu? Tưi chó cố thïí àúåi chúâ vâ hy vổng.
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 19

LÚÂI TIÏN TRI
- Vên K, anh bûáng hïët tốc ca tưi! Dûâng tay lẩi, khưng thò
àêìu tưi sệ sối nhû mưåt ưng sậi.
- Hậy àïí n, Lêm Bấ. Cấi bđm tốc ca cêåu phẫi àûúåc thùỉt
cho ngay vâ thoa bú cho lấng bống, nïëu khưng thò bâ lúán sệ trûâng
phẩt tưi.
- Hậy nhể tay mưåt cht, Vên K, anh vùån cưí tưi àau quấ!
- Khưng sao àêu, tưi phẫi lâm gêëp múái àûúåc.
Tưi ngưìi dûúái àêët vâ mưåt kễ nư lïå ph phâng vúái hai bân tay
chëi mùỉn, vùån cấi bđm tốc tưi nhû ngûúâi ta vùån cấi "Maniven"
quay mấy xe húi! Sau cng cấi bđm tốc tưi trúã nïn cûáng àú nhû mưåt
con yak bõ rết cống vâ sấng ngúâi nhû ấnh trùng rùçm trïn mùåt hưì.
Mể tưi bêån rưån quay cìng nhû cún giố lưëc; mể di chuín
trong nhâ mau lể dûúâng nhû ngûúâi cố phếp phên thên úã nhiïìu chưỵ
cng mưåt lc. Cố nhûäng chó thõ vâo giúâ chốt, nhûäng sûå chín bõ
cëi cng, vâ rêët nhiïìu lúâi lùng xùng dûúâng nhû mưåt mïånh ph
bưën mûúi cấi xn. Cha tưi trưën cẫnh nấo nhiïåt ưìn âo àố bùçng cấch
bïë mưn vâ rt lui vâo phông riïng ca mònh.
Mể tưi quët àõnh àûa chng tưi àïën JoKang, ngưi àïìn lúán úã
th àư Lhassa; àố hùèn lâ vò mể tưi mën cho cåc lïỵ tiïëp tên àûúåc
diïỵn ra trong mưåt bêìu khưng khđ tưn giấo. Vâo lc mûúâi giúâ sấng,
mưåt tiïëng cưìng vúái ba êm àiïåu khấc nhau àiïím giúâ tûåu hổp. Chng
tưi têët cẫ àïìu cûúäi ngûåa, cha tưi, mể tưi, Yaso vâ tưi cng vâi ngûúâi
trong thên quën sûãa soẩn lïn àûúâng. Chng tưi noi theo con
àûúâng LingKhor, vâ ài vông quanh dûúái chên àiïån Potala, mưåt tôa
cung àiïån lêu àâi nguy nga trấng lïå ca võ Àẩt Lai Lẩt Ma, àưå mưåt

trùm ba mûúi thûúác bïì cao vâ bưën trùm thûúác chiïìu dâi. Sau khi ài
qua lâng Shư, vâ ài ngûåa mêët nûãa giúâ trïn àưìng bùçng Kyi Chu,
chng tưi àậ àïën trûúác cûãa àïìn. Chung quanh àïìn lâ nhûäng ngưi
nhâ trổ, cûãa tiïåm vâ chìng ngûåa àúåi khấch hâng trong nhûäng
àấm ngûúâi hânh hûúng. Tûâ ngây àûúåc dûång lïn trûúác àêy mûúâi ba
thïë k, ngưi àïìn Jo Kang vêỵn ln ln tiïëp àốn khấch hânh
LOBSANG RAMPA 20

hûúng. Ngưi àïìn cưí àậ biïíu lưå nhûäng nết tân phấ ca thúâi gian.
Cấc viïn tẫng àấ dûúái nïìn àậ bây ra nhûäng àûúâng nûát nễ sêu àïën
nhiïìu phên têy do nhûäng bûúác chên dêỵm lïn ca hâng nghòn tđn
àưì. Nhûäng tûúång thêìn bùçng vâng ca nïìn tưn giấo Têy Tẩng àûúåc
xïëp thânh hâng dâi dổc theo cấc vấch tûúâng. Nhûäng mân lûúái sùỉt
dêìy vâ kiïn cưë giûä gòn nhûäng pho tûúång nây àưëi vúái nhûäng tđn àưì
mâ lông tham cố thïí mẩnh hún lâ lông tưn sng. Nhûäng tûúång
thêìn lúán nhêët phêìn nhiïìu àïìu trân ngêåp àïën quấ nûãa thên mònh
vúái hâng àưëng ngổc qu vâ chêu bấo mâ nhûäng ngûúâi sng tđn cêìu
xin ên hụå thiïng liïng àậ àùåt lïn àố. Trïn nhûäng chên àên bùçng
vâng khưëi, nhûäng ngổn bẩch lẩp àûúåc thêëp thûúâng xun, tỗa ra
ấnh sấng khưng bao giúâ tùỉt àậ tûâ mûúâi ba thïë k.
Tûâ nhûäng gốc êm u ca ngưi àïìn vổng àïën tay chng tưi
nhûäng tiïëng chng ngên, tiïëng cưìng vâ tiïëng t vâ thưíi vang tai.
Chng tưi noi theo con àûúâng vông trûúác chấnh àiïån theo nhû
truìn thưëng bùỉt båc, vâ sau khi àậ lïỵ bấi xong, chng tưi bûúác
lïn trïn nốc bùçng ca ngưi àïìn. Núi àêy chó cố mưåt sưë đt ngûúâi cố
àùåc quìn àûúåc lïn. Cha tưi, vúái tû cấch Bẫo Thïë ca Giấo Hưåi,
ln ln cố mùåt úã tẩi àêy mưỵi khi àïën viïëng ngưi àïìn nây.
Tiïån àêy, tưi xin nối sú lûúåc vïì nïìn chđnh trõ ca xûá Têy
Tẩng. Àûáng àêìu qëc gia vâ Giấo Hưåi lâ àûác Àẩt Lai Lẩt Ma, tc
gổi lâ Phêåt Sưëng Têy Tẩng. Ngâi vûâa lâ võ ngun th qëc gia

cêìm quìn chđnh trõ, vûâa lâ nhâ lậnh àẩo tưn giấo, vûâa lâ võ Thêím
phấn tưëi cao cêìm cấn cên cưng l ca dên Têy Tẩng. Mổi ngûúâi dên
bêët cûá sang hên àïìu cố thïí thónh cêìu àïën ngâi. Nïëu mưåt sûå khiïëu
nẩi hay àún thónh nguån cố l do chđnh àấng, hóåc trong trûúâng
húåp cố sûå bêët cưng oan ûác, võ Àẩt Lai Lẩt Ma sệ xết xûã àïí thỗa
mận cấc nguån vổng vâ san bùçng mổi nưỵi bêët cưng. Thêåt khưng
phẫi lâ quấ àấng mâ nối rùçng têët cẫ mổi ngûúâi, khưng trûâ mưåt ai,
àïìu u mïën vâ kđnh trổng ngâi. Ngâi lâ võ qëc vûúng cố quìn
hânh tuåt àưëi. Ngâi sûã dng uy quìn thïë lûåc ca ngâi vò hẩnh
phc ca dên chng, chûá khưng bao giúâ vò nhûäng mc àđch đch k.
Ngâi àậ tiïn àoấn sûå xêm lùng ca qn Trung Cưång tûâ nhiïìu
nùm vïì trûúác. Ngâi cng biïët rùçng nïìn tûå do ca xûá Têy Tẩng tẩm
thúâi sệ trẫi qua mưåt thúâi k xëng dưëc. Vò búãi nhûäng l do àố mâ
mưåt sưë đt ngûúâi trong giúái tu sơ àûúåc mưåt sûå th hën àùåc biïåt, àïí
cho nhûäng kiïën thûác Huìn Mưn mâ cấc nhâ àẩo sơ thúâi xûa àậ
gốp nhùåt tûâ nhiïìu thïë k sệ khỗi phẫi bõ mai mưåt vâ àùỉm chòm
trong qụn lậng.
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 21

Dûúái quìn lậnh àẩo ca àûác Àẩt Lai Lẩt Ma cố hai Hưåi
Àưìng: Mưåt lâ Hưåi Àưìng Tưn Giấo, gưìm cố bưën võ cao tùng úã cêëp
àùèng Lẩt Ma. Nhûäng võ nây àïìu chõu trấch nhiïåm trûúác àêëng
Thêåm Thêm (mưåt danh hiïåu khấc ca àûác Àẩt Lai Lẩt Ma. Ngûúâi
ta thûúâng gổi ngâi lâ àûác Thấi Tụë, àêëng Thêåm Thêm Le Três
Profond, àêëng Khưn Lûúâng, I’Inapprếciable.) vïì nhûäng vêën àïì liïn
quan àïën cấc tưí chûác tu viïån Lẩt Ma Giấo (lamaseries) vâ àẩo viïn
trong xûá. Têët cẫ nhûäng vêën àïì têm linh vâ tưn giấo àïìu phẫi qua
tay cấc võ êëy phất lẩc.
Kïë àố lâ Hưåi Àưìng Nưåi Cấc, gưìm cố bưën võ Tưíng Trûúãng trong
sưë àố cố ba võ thåc thânh phêìn dên chđnh vâ mưåt võ lâ tu sơ. Cấc

võ nây nùỉm quìn cai trõ toân xûá vâ àẫm trấch viïåc hôa húåp Qëc
Gia vâo Giấo Hưåi thânh mưåt khưëi duy nhêët.
Hai viïn chûác chđnh ph mâ ngûúâi ta cố thïí gổi lâ cấc võ Th
Tûúáng, lâm "y viïn liïn lẩc" vúái hai Hưåi Àưìng trïn, vâ àïå trònh
nhûäng kiïën ca hai Hưåi Àưìng nây lïn cho àûác Àẩt Lai Lẩt Ma.
Hai võ êëy àống mưåt vai trô quan trổng trong nhûäng phiïn hổp rêët
hiïëm ca Qëc Hưåi, gưìm nùm mûúi nghõ viïån àẩi diïån cho cấc gia
àònh qu tưåc vâ nhûäng tu viïån lúán nhêët ca th àư Lhassa. Qëc
Hưåi chó nhốm trong nhûäng trûúâng húåp rêët khêín cêëp, nhû hưìi nùm
1904 khi àûác Àẩt Lai Lẩt Ma lûu vong tõ nẩn sang Mưng Cưí trûúác
sûå xêm lùng ca qn àưåi Anh. Vïì àiïím nây, tûúãng cêìn giẫi thđch
rộ rùçng sûå lûu vong tõ nẩn ca àûác Àẩt Lai Lẩt Ma khưng cố nghơa
lâ Ngâi chẩy trưën. Chiïën tranh úã xûá Têy Tẩng cố thïí vđ nhû mưåt
cåc chúi cúâ tûúáng: Bïn nâo ưng tûúáng bõ bùỉt thò bïn àố thua. Àûác
Àẩt Lai Lẩt Ma lâ võ Qëc vûúng ca xûá Têy Tẩng. Khưng cố ngâi,
thò mổi sûå chiïën àêëu àïìu trúã nïn vư đch: Ngâi phẫi àûúåc êín tr an
toân àïí bẫo vïå sûå húåp nhêët ca xûá súã.
Sưë nghõ sơ Qëc Hưåi cố thïí lïn àïën bưën trùm ngûúâi khi nâo
nhûäng thên hâo nhên sơ úã cấc tónh tham dûå àưng à cấc phiïn
nhốm.
Vúái thúâi gian qua, àûác Àẩt Lai Lẩt Ma câng gia tùng quìn
hânh ca ngâi vâ khưng cêìn àïën sûå gip àúä kiïën ca nhûäng Hưåi
Àưìng hay ca Qëc Hưåi nûäa. Xûá Têy Tẩng chûa bao giúâ cố àûúåc
mưåt sûå cai trõ anh minh vâ sấng sët nhû thïë.
Tûâ trïn nốc àïìn nhòn ra xa, lâ mưåt phong cẫnh vư cng
ngoẩn mc. Nùçm vïì phđa àưng lâ vng àưìng bùçng Lhassa xanh
tûúi, rẫi rấc cố nhûäng cm rûâng nhỗ vúái nhûäng lm nhỗ ën khc,
LOBSANG RAMPA 22

phẫn chiïëu ấnh nùỉng mùåt trúâi nhû nhûäng con rùỉn bẩc, trûúác khi

chẫy vâo sưng Tsang Pư úã cấch àố sấu mûúi cêy sưë. ÚÃ phđa bùỉc vâ
nam, nhûäng dậy ni cao dûång lïn chúm chúãm nhû thânh quấch
bao bổc chung quanh cấc vng thung lng vâ cao ngun Têy
Tẩng, lâm cho dên tưåc xûá nây sưëng biïåt lêåp hoân toân vúái thïë giúái
bïn ngoâi. Nhiïìu tu viïån Lẩt Ma Giấo àûúåc dûång lïn trïn cấc triïìn
ni. ÚÃ trïn nhûäng ngổn ni cao hún, cố nhûäng àẩo viïån nhỗ như
lïn mưåt cấch nguy hiïím trïn nhûäng sûúân ni cheo leo bïn búâ vûåc
thùèm. Vïì phđa têy, hai ngổn ni song àưi ca àiïån Potala vâ tu
viïån Chakpori như lïn úã àùçng xa. Giûäa hai ngổn ni nây, cấnh cûãa
Têy Mưn chiïëu sấng ngúâi trong ấnh sấng bònh minh côn sûúng múâ
lẩnh lệo. Mâu àỗ sêåm ca nïìn trúâi câng nưíi bêåt lïn mưåt cấch dõ
thûúâng, tûúng phẫn vúái mâu tuët trùỉng tinh bao ph cấc dậy ni
như lïn úã phđa chên trúâi.
Trïn àêìu chng tưi, nhûäng àấm mêy lúåt lûúát nhể trong
khưng gian. Trong thânh phưë, úã gêìn bïn, toâ Thõ Sẫnh day lûng
vâo mùåt bùỉc ca ngưi àïìn. Súã Ngên Khưë úã sất bïn cẩnh, cng vúái
nhûäng gian hâng, cûãa tiïåm vâ chúå ba mâ ngûúâi ta cố thïí mua à
mổi thûá, thûúång vâng hẩ cấm. Cấch àố khưng xa, úã vïì phđa àưng,
lâ mưåt tu viïån ca nûä giúái vâ vng cû tr ca Êm Cưng.
Nhûäng khấch hânh hûúng àậ têëp nêåp trûúác cûãa àïìn, mưåt
trong nhûäng núi thấnh àõa lúán nhêët ca Phêåt Giấo. Chng tưi
nghe tiïëng nối chuån khưng ngúát vâ nhûäng tiïëng àưång ưìn âo ca
cấc tđn àưì hânh hûúng àïën tûâ nhûäng vng xa xưi vúái nhûäng àưì lïỵ
vêåt mâ hổ àem cng dêng vúái hy vổng àûúåc Ún Trïn ban ên hụå.
Cố ngûúâi àem theo nhûäng con th mâ hổ àậ mua lẩi úã lô sất sinh
vúái nhûäng sưë tiïìn nhỗ nhoi khiïm tưën ca hổ. Cûáu sưëng mưåt sinh
vêåt dêìu àố lâ mưåt con th hay mưåt ngûúâi, lâ mưåt nghiïåp tưët rêët lúán
vïì phûúng diïån têm linh.
Trong khi chng tưi nhòn xem nhûäng cẫnh tûúång cưí àiïín àố,
chng tưi nghe nhûäng tiïëng kinh kïå ngên nga ca cấc sû sậi, cố

nhûäng giổng thêm trêìm ca cấc võ sû giâ chen lêỵn vúái nhûäng giổng
thanh, nhể ca nhûäng ch tiïíu sú cú. Tiïëng trưëng vâ nhûäng tiïëng
kên cng trưỵi dêåy vang tai.
Nhûäng sû sậi khưng bêån rưån cưng viïåc, chẩy túái lui lùng xùng
khưng ngúát. Vâi võ mùåc ấo mâu vâng, nhûäng võ khấc mùåc mâu tđm,
nhûng phêìn àưng mùåc ấo trâng mâu àỗ lúåt ca nhûäng "Sû sậi
thûúâng", mâu hoân kim vâ mâu àỗ sêåm dânh cho cấc sû sậi trong
àiïån Potala. Nhûäng ch tiïíu sú cú vâ cấc sû sậi cẫnh binh mùåc ấo
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 23

giâ sêåm cng qua lẩi lùng xùng. Hêìu hïët àïìu cố mưåt àiïím chung:
Ấo ca hổ dêìu c hay múái, àïìu lâ ấo câ sa vấ tûâng miïëng nhû ca
Àûác Phêåt ngây xûa.
Nhûäng sû sậi cố phêån sûå trong àiïån Potala mùåc mưåt chiïëc ấo
vâng ngùỉn, khưng tay, úã bïn ngoâi ấo dâi ca hổ. Mâu hoâng kim
àûúåc coi nhû mưåt mâu linh thiïng úã Têy Tẩng (nố khưng bao giúâ
phai, búãi nố lâ mưåt mâu tinh khiïët), vâ àố lâ mâu chđnh thûác ca
àûác Àẩt Lai Lẩt Ma. Nhûäng sû sậi hay cấc võ Lẩt Ma cao cêëp hêìu
cêån bïn ngoâi, cố quìn mùåc ấo ngùỉn mâu vâng ph ngoâi ấo ca
hổ.
Tûâ trïn nốc àïìn Jokang chng tưi ài vïì phđa àiïån Potala thò
thêëy cố nhiïìu võ ấo vâng ài qua lẩi. Chng tưi ngûúác mùỉt nhòn lïn
thò thêëy nhûäng ngổn cúâ tưn giấo phêët phú trûúác giố vâ nhûäng mấi
bêìu ca ngưi àïìn chiïëu lống lấnh dûúái ấnh mùåt trúâi.
Nïìn trúâi àỗ thùỉm trưng tuåt àểp vúái nhûäng lân mêy nhể vâ
dâi, coi dûúâng nhû mưåt bûác tranh vệ. Chng tưi vûâa àang ngùỉm
cẫnh mâ cẫm thêëy say sûa ngêy ngêët, thò mể tưi àậ giấn àoẩn cấi
giêy pht huìn diïåu àố mâ nối:
- Thưi ta ài kễo mêët thúâi giúâ. Mònh phẫi vïì xem chûâng kễo
bổn gia nư nố lâm hỗng viïåc.

Chng tưi bên lïn ngûåa trúã vïì nhâ theo con àûúâng Lingkhor,
mưỵi bûúác chên ngûåa vang trïn mùåt àûúâng lưå câng àûa tưi àïën gêìn,
àiïìu mâ tưi gổi lâ mưåt cåc "thûã thấch", nhûng mể tưi thò coi nhû
lâ ngây Àẩi Nhêåt ca mònh.
Vïì àïën nhâ, mể tưi xem qua têët cẫ mổi viïåc mưåt lêìn cëi
cng, vâ chng tưi liïìn ùn ëng mưåt bûäa no bng àïí chín bõ chúâ
nhûäng gò sùỉp àïën. Thêåt vêåy, chng tưi biïët rùçng trong nhûäng dõp
nhû thïë, nhûäng quan khấch àûúåc thïët àậi ùn ëng no say, côn
nhûäng ngûúâi nhâ thò phẫi lo tiïëp àậi mâ thưi, chúá khưng àûúåc ùn
ëng gò cẫ.
Tiïëng nhẩc trưëng vang rïìn bấo hiïåu cấc sû sậi nhẩc cưng àậ
àïën, hổ liïìn àûúåc àûa vâo khu vûúân phđa sau nhâ. Hổ cố mang
theo nhûäng kên loa, kên ưëng, trưëng, t vâ, vâ àeo chp chộa trïn
cưí. Hổ vûâa bûúác vâo khu vûúân, vûâa nối chuån hun thun vâ
gổi àem rûúåu bia ëng cho thêëm giổng àïí lêëy hûáng. Nhûäng tiïëng
rđt chất cha vâ tiïëng thưíi àiïëc tai ca nhûäng kên loa, chiïëm trổn
LOBSANG RAMPA 24

mêët nûãa giúâ: Cấc sû sậi àang "Lïn dêíy" vâ thûã lẩi nhûäng nhẩc khđ
ca hổ.
Võ quan khấch àêìu tiïn àậ àïën, vúái mưåt àoân ty tng cûúäi
ngûåa theo hêìu vâ cêìm nhûäng ngổn cúâ hiïåu bay phêët phú trûúác giố,
gêy nïn nhûäng tiïëng àưång ưìn âo ngoâi sên. Nhûäng cưíng sùỉt múã
toang vâ cấc gia nư nhâ tưi àûáng sùỉp hâng hai bïn cûãa vâo àïí
nghinh tiïëp nhûäng ngûúâi múái àïën. Võ quẫn gia cng vúái hai ngûúâi
ph tấ àûáng kêm hai bïn, mưỵi ngûúâi cêìm núi tay hâng tấ nhûäng
khùn choâng cưí bùçng la mâ ngûúâi Têy Tẩng dng àïí dêng cho
khấch nhû mưåt cấch châo hỗi theo phong tc bưín sûá. Cố têët cẫ tấm
loẩi khùn choâng àïí dêng cho cấc võ khấch ty chûác võ hay cêëp bêåc
cao thêëp, vâ ngûúâi ta phẫi biïët dêng cấi nâo cho thđch húåp kễo

mang lưỵi bêët kđnh. Àûác Àẩt Lai Lẩt Ma chó ban cho vâ thu nhêån
nhûäng khùn choâng thûúång hẫo hẩng. Nhûäng khùn choâng nây
tïn gổi lâ Khata, vâ àêy lâ nghi thûác àïí dêng biïëu: Nïëu ngûúâi gia
trûúãng cố cêëp bêåc ngang hâng vúái khấch, thò y àûáng tht lẩi úã phđa
sau, vâ àûa hai tay thùèng túái trûúác. Ngûúâi khấch cng lâm y nhû
vêåy. Kïë àố, ngûúâi gia trûúãng vấi châo vâ àùåt cấi khùn choâng lïn
hai cûúâm tay ca võ qu khấch, ngûúâi nây cng àấp lïỵ, rưìi gúä hai
cûúâm tay ra, cêìm lêëy khùn choâng trúã qua lưån lẩi núi tay àïí tỗ ra
mònh chêëp nhêån mốn quâ biïëu, vâ giao cấi khùn cho mưåt ngûúâi
hêìu cêån.
Nïëu ngûúâi biïëu khùn lâ ngûúâi úã àùèng cêëp rêët thêëp, thò y q
xëng, le lûúäi ra châo (nghi thûác nây tûúng àûúng vúái cûã chó ngẫ
nốn châo ca ngûúâi phûúng Têy) vâ àùåt cấi khùn choâng dûúái chên
khấch, kïë àố khấch àấp lïỵ bùçng cấch àùåt cấi khùn choâng riïng
ca mònh vông quanh cưí ngûúâi gia trûúãng.
ÚÃ Têy Tẩng, mổi quâ biïëu àïìu cố kêm theo mưåt cấi khùn
choâng thđch nghi, hóåc nhûäng thú khen tùång hay vùn bùçng tûúãng
lïå cng vêåy. Nhûäng khùn choâng ca chđnh ph mâu vâng, côn
nhûäng khùn choâng khấc mâu trùỉng. Nïëu àûác Àẩt Lai Lẩt Ma
mën ban mưåt danh dûå lúán lao cho mưåt ngûúâi nâo, ngâi àùåt núi cưí
ngûúâi êëy mưåt khùn choâng cưåt bùçng mưåt súåi chó tú àỗ cố ba vông.
Vâ nïëu trong khi àố ngâi àûa hai bân tay ra, lông bân tay lêåt ngûãa
lïn trúâi, thò àố lâ mưåt cấi danh dûå rêët àùåc biïåt! Thêåt vêåy, ngûúâi
Têy Tẩng tin chùỉc rùçng quấ khûá vâ tûúng lai àïìu cố ghi trïn
nhûäng àûúâng chó trong lông bân tay. Àûác Àẩt Lai Lẩt Ma, bùçng
cấch lêåt ngûãa hai bân tay ca Ngâi, tỗ lông ûu ấi vâ thiïån cẫm
CẤC LẨT MA HOẤ THÊN 25

àêåm àâ nhêët. Vïì sau, tưi àûúåc Ngâi ban cho cấi danh dûå àố hai
lêìn.

Àêy nối vïì ngûúâi quẫn gia àûáng tiïëp àốn khấch trûúác cûãa vúái
hai ngûúâi ph tấ úã hai bïn. Y châo khấch vâ nhêån khùn choâng
ca khấch rưìi àûa qua cho ngûúâi ph tấ àûáng bïn tẫ. Trong khi àố
ngûúâi ph tấ àûáng bïn hûäu àûa cho y mưåt khùn choâng thđch nghi
mâ y àùåt lïn cûúâm tay hay lïn cưí ca ngûúâi khấch, ty theo cêëp
bêåc tûúng xûáng. Têët cẫ nhûäng khùn choâng nây àïìu àûúåc sûã dng
lẩi rêët nhiïìu lêìn.
Võ quẫn gia vâ hai ngûúâi ph tấ mưỵi lc câng thïm bêån rưån,
vò quan khấch àïën mưỵi lc câng àưng. Dêìu cho hổ àïën tûâ nhûäng
trang trẩi lấng giïìng, tûâ thânh phưë Lhassa, hay tûâ nhûäng vng
ngoẩi ư, nhûäng àoân k mậ ty tng ca hổ ln ln àïën bùçng
Lingkhor, rưìi ài vâo con àûúâng nhỗ thåc àõa phêån ca gia tưåc
chng tưi, úã dûúái bống mất ca àiïån Potala. Nhûäng bâ mïånh ph
phu nhên phẫi ài bùçng ngûåa trong nhiïìu giúâ, dng mưåt cấi mùåt nẩ
bùçng da àïí che mùåt cho khỗi bõ nhûäng ngổn giố lưëc cố qụën àêìy cất
bi. Trïn cấc mùåt nẩ êëy thûúâng cố phấc hổa nhûäng nết chên dung
ca võ ch nhên. Khi àïën núi, cấc bâ múái lưåt mùåt nẩ ra vâ àưìng
thúâi cúãi ln cấi ấo túi bùçng da con Yak. Nhûäng bûác chên dung êëy
ln ln lâm tưi thđch th: Cấc bâ câng giâ vâ xêëu, thò nhûäng bûác
chên dung vệ trïn mùåt nẩ lẩi câng trễ vâ àểp!
Mưåt sûå hoẩt àưång têëp nêåp diïỵn ra trong nhâ tưi. Nhûäng gia
nư khưng ngúát àem ra nhûäng têëm nïåm cho khấch ngưìi. ÚÃ Têy
Tẩng ngûúâi ta khưng ngưìi trïn ghïë, mâ ngưìi trïn têëm nïåm àưå mưåt
thûúác vng vâ dây àưå hai mûúi phên. Ban àïm, ngûúâi ta ghếp
nhiïìu têëm nïåm lẩi àïí lâm chưỵ ng, vâ chng tưi thêëy nùçm ngưìi
trïn nïåm thoẫi mấi dïỵ chõu hún lâ ngưìi trïn ghïë bânh hay nùçm
trïn giûúâng.
Khi khấch vûâa àïën, hổ àûúåc múâi dng trâ pha bú; vâ kïë àố hổ
àûúåc àûa vâo phông ùn. Tẩi àêy, à cấc thûác ùn àậ dổn sùén vâ
khấch cố thïí ùn ëng ty thđch trong khi chúâ àúåi cåc tiïëp tên thêåt

sûå bùỉt àêìu. Bưën mûúi võ phu nhên thåc gia àònh quìn qu àậ
àïën cng vúái nhûäng võ qu bâ têm phc ca hổ. Trong khi mể tưi
àang tiïëp àốn mưåt nhốm cấc bâ mïånh ph nây, thò mưåt nhốm cấc
bâ khấc ài dẩo khùỉp núi trong nhâ, ngùỉm nhòn bân ghïë vâ thûúãng
thûác trõ giấ cấc àưì vêåt trang hoâng. Thêåt chùèng khấc nâo mưåt cåc
"Xêm lùng" vơ àẩi: Cấc bâ khấch cố mùåt úã khùỉp núi, à cấc hònh
dẩng, à cấc mâu sùỉc, à mổi hẩng tíi. Cố vâi bâ xët hiïån úã