Thu hoạch QUAN điểm hồ CHÍ MINH về CÔNG tác tư TƯỞNG TRONG QUÂN đội NHÂN dân VIỆT NAM

1

QUAN ĐIỂM HỒ CHÍ MINH VỀ CƠNG TÁC TƯ TƯỞNG
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
Mở đầu
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII của Đảng khẳng định: cùng
với chủ nghĩa Mác - Lênin, Đảng ta lấy tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Các kỳ Đại hội tiếp theo của
Đảng đã từng bước khái quát cụ thể tư tưởng Hồ Chí Minh về sự nghiệp
cách mạng Việt Nam. Đó là sự kế thừa, phát triển tư tưởng của các nhà
kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin, đặc biệt là học thuyết về Đảng kiểu mới
của giai cấp công nhân của Lênin, học thuyết về chiến tranh và quân đội,
học thuyết của Lênin về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, về chế độ cơng
tác đảng, cơng tác chính trị vào việc tổ chức và xây dựng quân đội ta.
Bằng những lời dạy bảo, ân cần và hoạt động thực tiễn sinh động, thiết
thực Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại cho quân đội ta những cơ sở lý luận
và thực tiễn cách mạng, khoa học về công tác đảng, cơng tác chính trị. Sự
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam cùng với những chỉ dạy của Chủ
tịch Hồ Chí Minh đối với quân đội là nhân tố cơ bản quyết định sự trưởng
thành và chiến thắng của quân đội ta. Điều đó đã được kiểm nghiệm, thử
thách trong thực tiễn 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của
quân đội ta.
Hiện nay trong quá trình xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX. Đảng ta rất chú trọng quán triệt, vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào cuộc sống.


2

Phạm vi bài luận này, xin đề cập nội dung tư tưởng Hồ chí Minh về
cơng tác tư tưởng trong quân đội nhân dân việt nam.

KẾT CẤU TIỂU LUẬN GỒM 2 PHẦN
I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề nguyên tắc tiến hành công tác tư
tưởng trong quân đội.
II. Một số vấn đề về công tác tư tưởng trong quân đội nhân dân việt
nam hiện nay, dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh.
I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NGUYÊN TẮC
TIẾN HÀNH CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG TRONG QUÂN ĐỘI
Ngay trang đầu cuốn sách "Đường cách mệnh" viết vào năm
1927. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích câu nói nổi tiếng của Lênin:
"Khơng có lý luận cách mệnh, thì khơng có cách mệnh vận động... chỉ
có lý luận cách mệnh tiền phong, đảng cách mệnh mới làm nổi trách
nhiệm cách mệnh tiền phong... Cách mệnh trước hết phải làm cho dân
giác ngộ" (. Hồ Chí Minh. Tồn tập. Nxb CTQG, Hà Nội , 1995, tập
2. Trang 177.)
Như vậy ngay từ những năm 20 của thế kỷ trước, quá trình tiếp
thu chủ nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định vai
trò to lớn của tư tưởng và công tác tư tưởng trong sự nghiệp cách
mạng của Đảng. Người cho rằng sự phát triển của cách mạng bao giờ
cũng là sự thống nhất biện chứng giữa những điều kiện khách quan và
nhân tố chủ quan. Chính cơng tác tư tưởng góp phần quyết định tạo
nên những nhân tố chủ quan đó xây dựng Đảng thành đội quân có ý
chí thống nhất và tổ chức chặt chẽ, xứng đáng là người chiến sĩ tiên


3

phong, đồng thời giáo dục, giác ngộ quần chúng làm cho phong trào
cách mạng của họ trở thành tự giác. Do đó, cơng việc đầu tiên mà
Người tiến hành với cách mạng Việt Nam là tuyên truyền giác ngộ
quần chúng, từ đó mà lựa chọn cán bộ, xây dựng tổ chức. Những

thắng lợi to lớn mà quân và dân ta đã giành được trong hơn 60 năm
qua gắn liền với việc Đảng và Hồ Chí Minh vận dụng đúng đắn và
sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam,
gắn liền với công tác tư tưởng của Đảng và sự giáo dục của Chủ tịch
Hồ Chí Minh đối với cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.
Những hoạt động công tác tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
q trình lãnh đạo cách mạng Việt nam, giáo dục và rèn luyện Đảng ta và
quân đội ta là một tấm gương mẫu mực mà chúng ta đang noi theo để
trở thành những
chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng lý luận. Chúng ta có thể tìm
thấy ở Chủ tịch Hồ Chí Minh những bài học quý giá về công tác tư
tưởng với những nội dung rất thiết thực và những hình thức, phương
pháp sinh động. Xuyên qua tất cả những sự phong phú, cụ thể về nội
dung và hình thức, đó là những bài học về tính nguyên tắc hết sức chặt
chẽ, nhất quán trong công tác tư tưởng.
Đảng Cộng sản Việt Nam và chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln coi
việc tun truyền, giáo dục đường lối, chính sách của Đảng là nhiệm
vụ hàng đầu của công tác tư tưởng. Trong các văn kiện của Đảng, từ
nghị quyết Đại hội đến các nghị quyết của Hội nghị Trung ương, trong
các nhiệm vụ chính trị, bao giờ Đảng cũng đề ra các nhiệm vụ của


4

cơng tác tư tưởng. Điều đó chứng tỏ rằng đường lối, nhiệm vụ chính
trị là nền tảng của cơng tác tư tưởng. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ
chính trị, công tác tư tưởng phải xuất phát từ đường lối, chủ trương
của Đảng để xác định nhiệm vụ, nội dung và phương pháp hoạt động
cho phù hợp. Đồng thời bảo đảm cho đường lối, nhiệm vụ chính chính
trị được thấu suốt và thực hiện đầy đủ. Đó chính là ngun tắc tính

đảng của cơng tác tư tưởng.
Tại hội nghị tun giáo miền núi ngày 31 tháng 8 năm 1963 Hồ
Chí Minh nói: "Nhiệm vụ cơng tác tun giáo có thể chia ra hai mặt,
một mặt làm sao mưu lợi ích cho đồng bào. Một mặt nữa làm sao
tránh được tệ hại cho đồng bào". Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng
ta chỉ có nâng cao giác ngộ tư tưởng cho quần chúng, hướng dẫn họ
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của Đảng thì mới phục vụ được
quần chúng, vì nhiệm vụ chính trị là u cầu khách quan của sự
nghiệp cách mạng, đồng thời cũng là nguyện vọng của quần chúng
nhân dân.
Cuộc đời hoạt cách mạng phong phú và sơi nổi của Chủ tịch Hồ
Chí Minh là một tấm gương sáng, một mẫu mực tuyệt vời về hoạt
động tư tưởng phục vụ đắc lực cho nhiệm vụ chính trị và phục vụ
nhân dân. Hồ Chí Minh đã viết báo, viết sách làm thơ... Như chính
Người đã nói: "Tất cả những bài Bác viết chỉ một "đề tài" là: chống
thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên truyền độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội". Trong các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, thể hiện cụ thể đường lối kết hợp và giương cao ngọn cờ độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của Đảng, biểu hiện sâu sắc ý chí sắt


5

đá của dân tộc trước vận mệnh của Tổ quốc ở mỗi thời đoạn lịch sử.
Người còn viết nhiều bài diễn văn quan trọng, lời kêu gọi, bài phát
biểu với các lực lượng vũ trang và nhân dân. Nội dung truyền đạt vừa
là những nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân
phải thực hiện trong thời điểm lịch sử đó, quan điểm, chỉ thị của Đảng
và Nhà nước, lại vừa là những lời động viên căn dặn chân tình, gần
gủi của Bác đối với các tầng lớp nhân dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm giáo dục rèn luyện lực lượng
vũ trang nhân dân. Người đặt ra yêu cầu đối với quân đội nhân dân
việt nam vừa phải đánh giặc giỏi, vừa phải tham gia xây dựng kinh tế,
ra sức giúp đỡ nhân dân, tuyên truyền vận động nhân dân và giúp dân
sản xuất . Người đã chỉ thị cho quân đội ta phải luôn ln: " Sẵn sàng
chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội.
Nhiệm vụ nào cũng hồn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù
nào cũng đánh thắng". Hồ Chí Minh trực tiếp theo dõi từng bước tiến
bộ, trưởng thành của quân đội ta, trong chiến tranh cũng như trong
hịa bình, khi huấn luyện cũng như lúc chiến đấu, ở tiền tuyến cũng
như ở hậu phương, trên toàn quốc cũng như ở từng chiến trường, lúc
thuận lợi cũng như khi gặp khó khăn. Chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln
có những chỉ thị quan trọng, những lời chỉ dạy ân cần để lãnh đạo tư
tưởng, hướng dẫn hành động cho cán bộ, chiến sĩ trong quân quân đội
ta. Nhất là ở những thời điểm có tính chất bước ngoặt của cách mạng,
của chiến tranh, làm cho quân đội ta trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng
thực hiện đúng đường lối, quan điểm tư tưởng quân sự của Đảng.
Hình ảnh Bác Hồ với áo nâu, túi vải trên đường cùng hành quân với


6

bộ đội, hình ảnh Bác đang quan sát trận địa, đi thăm hỏi và nói chuyện
với bộ đội, thương binh thật là cảm động và mãi mãi ghi sâu trong
lòng mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội nhân dân việt nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm đấu tranh tư tưởng là một mặt
trận của quá trình đấu tranh cách mạng. Với tư tưởng của Bác ngòi bút
là vũ khí, và những người hoạt động trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa là
chiến sĩ. Điều đó có nghĩa là tính chiến đấu được bao hàm trong
nguyên tắc tính đảng của công tác tư tưởng, là sự biểu hiện cụ thể của

tính đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: "Cây bút phục vụ
chính nghĩa trong tay nhà văn chiến đấu có một lực lượng cực kỳ
mạnh mẽ" ( Hồ Chí Minh. Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận, Nxb
Văn hóa, Hà Nội, 1981, Tr. 357).. Nghĩa là Chủ tịch Hồ Chí Minh u
cầu phải có tính chiến đấu trong văn học, văn hóa nghệ thuật phải có
tính chiến đấu và trong mọi hoạt động tư tưởng là tinh thần cách mạng
triệt để tiến công của giai cấp cơng nhân. Đó là sự nhạy bén, sắc sảo
về chính trị, kịp thời phát hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội
những vấn đề có liên quan đến đấu tranh cách mạng, đến việc thực
hiện đường lối, nhiệm vụ chính trị của Đảng để kịp thời cổ vũ, động
viên phát huy những nhân tố tích cực và đấu tranh chống lại mọi hiện
tượng tiêu cực. Trên mặt trận tư tưởng, lúc nào cũng phải đấu tranh
chống mọi kẻ địch, phải chủ động cảnh giác không khi nào được lơi
lỏng hoặc thỏa mãn dừng lại với những kết quả đã đạt được. Nếu khi
nào, lúc nào trận địa tư tưởng vơ sản khơng được củng cố, thì ngay lập
tức tư tưởng phi vô sản sẽ chiếm lĩnh và gây tác hại cho phong trào
cách mạng. có chiến thắng kẻ thù trên mặt trận tư tưởng mới có thể


7

chiến thắng kẻ thù trên các lĩnh vực khác. Có thể nói rằng, tính chiến
đấu được thể hiện rõ trong các tác phẩm của Chủ tịch
Hồ Chí Minh, dù được viết dưới hình thức nào, cũng đều là vũ khí sắc
bén,
đều là kiểu mẫu về tinh thần chiến đấu chống lại bè lũ thực dân phong
kiến, và đế quốc phản động, vạch trần bản chất hung bạo, hiếu chiến và
xâm lược, tố cáo rõ những thủ đoạn tinh vi xảo quyệt của chúng. Đồng
thời, trong các tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh cịn cho thấy rõ tinh
thần đấu tranh tự phê bình và phê bình sâu sắc, đấu tranh một cách kiên

quyết không khoan nhượng đối với những sai lầm khuyết điểm của cán
bộ, đảng viên bằng sự phân tích có lý, có tình và những lời khun dạy
ân tình, chu đáo. Những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh ln ln có
ý nghĩa hiện thực, cấp bách đối với công tác tư tưởng của Đảng trong
mọi thời kỳ cách mạng.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, để giữ vững ngun tắc tính đảng
trong cơng tác tư tưởng thì các phương tiện và các cơ quan làm cơng
tác tư tưởng phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng. Hiệu quả
của việc quán triệt tính đảng trong công tác tư tưởng phụ thuộc vào
lập trường kiên định và trình độ lý luận của người làm cơng tác tư
tưởng. Họ phải nhạy bén về chính trị nắm vững nguyên tắc và hiểu
biết sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin , thật sự thông suốt và tin tưởng
tuyệt đối vào đường lối quan điểm của Đảng, đồng thời phải ra sức
học tập nâng cao kiến thức toàn diện, để bằng tiếng nói khoa học và
cách mạng của Đảng, cổ vũ, động viên mọi người cống hiến cho sự


8

nghiệp cách mạng, nêu cao cảnh giác chống lại các tư tưởng thù địch.
Chống những tàn dư của quá khứ trong ý thức và hành vi của quần
chúng.
Trong hoạt động cơng tác tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh,
ngun tắc tính đảng và tính khoa học ln ln gắn bó chặt chẽ. Bơi
vì, cơng tác tư tưởng là cơng tác của Đảng, do vậy tất yếu nó phải
mang bản chất cách mạng và khoa học của Đảng. Mặt khác, công tác
tư tưởng là công tác xây dựng con người, xây dựng các tổ chức cách
mạng , điều đó đã tự nói lên tính khoa học của nó. Ngun tắc tính
đảng phản ánh phương hướng chính trị xã hội của cơng tác tư tưởng.
Thơng nhất chặt chẽ, gắn bó hữu cơ với tính đảng, tính khoa học biểu

hiện ở sự phản ánh sâu sắc về nội dung, tính đúng đắn và sự đa dạng
vè hình thức, phương pháp tổ chức tiến hành cơng tác tư tưởng . Chủ
tịch Hồ Chí Minh nói: "Mỗi cơng việc của Đảng, phải giữ vững tính
cách mạng của nó, lại phải khéo dùng những cách thức tiến hành cho
hoạt bát".
Tính khoa học trong cơng tác tư tưởng của Đảng hoàn toàn đối
lập với sự lừa dối, vốn là bản chất của lối tuyên truyền tư bản. Tính
khoa học địi hỏi phải phản ánh hiện thực khách quan, phải nói rõ cho
quần chúng thấy hết những thuận lợi và khó khăn, thành tích và
khuyết điểm, khơng được xuyên tạc, nói sai sự thật để phát huy thuận
lợi, khắc phục khó khăn, tạo cơ sở vững chắc cho sự thống nhất về tư
tưởng và hành động. Tại Đại hội văn nghệ toàn quốc lần thứ ba, Chủ
tịch Hồ Chí Minh ân cần nhắc nhở: " Quần chúng mong muốn những
tác phẩm có nội dung chân thật và phong phú, có hình thức trong sáng


9

và vui tươi. Khi chưa xem thì muốn xem, xem rồi thì bổ ích" ( Hồ Chí
Minh. Sách đã dẫn, Tr. 358,). Và Người đã phê bình khuyết điểm của
báo chí: "Thường nói một chiều và đơi khi thổi phồng những thành
tích mà ít hoặc khơng nói đúng mức đến khó khăn và khuyết điểm của
ta" .( Hồ Chí Minh Sách đã dẫn Tr 362)
Liên hệ chặt chẽ với hoạt động thực tiễn của đời sống là một nguyên
tắc bảo đảm cho cơng tác tư tưởng có sức mạnh và đạt hiệu quả cao.
Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nhắc nhở công tác tuyên truyền giáo
dục phải chú trọng thiết thực bổ ích, tránh sáo rỗng, viễn vơng, hình
thức. Trong hoạt động thực tiễn Chủ tịch Hồ Chí Minh ln luôn là
một mẫu mực, đồng thời Người cũng đặt ra yêu cầu đối với mọi người
phải gắn giáo dục huấn luyện, gắn học tập lý luận với thực hành thực

tiễn của cuộc đấu tranh cách mạng, đi đôi với việc nâng cao giác ngộ
chính trị trong quần chúng nhất thiết phải
tổ chức cho quần chúng thực hiện thắng lợi những nhiệm vụ chính trị
của _
từng đơn vị. Đó cũng chính là tiêu chí, là chuẩn mực để đánh giá hiệu
quả của công tác tư tưởng.
Quán triệt thực hiện nguyên tắc công tác tư tưởng gắn liền với
thực tiễn cuộc sống địi hỏi những người làm cơng tác tư tưởng phải
hướng mọi hoạt động của công tác tư tưởng vào hiện thực cụ thể của
cách mạng, phải trực tiếp tham gia trong phong trào cách mạng của
quần chúng, đi sâu sát các lĩnh vực của đời sống xã hội, nơi có phong
trào mạnh mẽ cũng như những nơi phong trào còn yếu kém, kịp thời
phát hiện và giải đáp những vấn đề do thực tiễn đặt ra. Chỉ có đi sâu


10

sát cuộc sống thực tiễn mới có thể tìm hiểu và đánh giá đúng thực chất
tình hình tư tưởng của đơn vị, phát hiện được những vấn đề đạt ra
trong cuộc sống, mới phát hiện được những điển hình tốt thể hiện
đúng đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước để phổ biến cổ vũ
và phát huy những sáng kiến hay, những gương người tốt, việc tốt,
kinh nghiệm tốt. Đồng thời, mới chỉ ra được những biểu hiện sai lầm
khuyết điểm để đấu tranh phê phán, nhằm đẩy mạnh việc phấn đấu
hoàn thành tốt nhiệm vụ của đơn vị.
Để khơng ngừng nâng cao sức mạnh chiến đấu, trình độ sẵn sàng
chiến đấu và chiến đấu giành thắng lợi. Công tác tư tưởng trong quân
đội phải ra sức đổi mới chương trình nội dung, phương pháp tổ chức
học tập lý luận chính trị cho từng đối tượng theo hướng gắn chặt, liên
hệ sát với thực tiễn nhiệm vụ. Mặt khác phải thông qua các hoạt động

quân sự và đời sống hoạt động của bộ đội để rèn luyện, tư tưởng, bồi
dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ có những phẩm chất, ý chí tinh thần chiến
đấu, đồn kết giúp đỡ lẫn nhau, kiên cường, dũng cảm, chủ động sáng
tạo trong quá trình chiến đấu, sử dụng thành thạo các loại vũ khí, có ý
chí quyết tâm hồn thành tốt nhiệm vểntong mọi tình huống.
Khi tiến hành cơng tác tư tưởng phải kết hợp chặt chẽ với công
tác tổ chức, đây là một trong những nguyên tắc xây dựng đảng, xây
dựng các tổ chức cách mạng, đồng thời là một biện pháp để hồn
thành nhiệm vụ chính trị. Tư tưởng chỉ đạo hành động, chính là thơng
qua cơng tác tư tưởng định hướng cho con người hành động một cách
đúng đắn, có niềm tin và ý chí quyết tâm để biến tư tưởng thành hiện
thực. Song tư tưởng đúng trở thành hiện thực phải thông qua tổ chức.


11

Nghĩa là muốn làm cho tư tưởng cách mạng, lý luận cách mạng trở
thành hành động cách mạng của quần chúng, thì cùng với việc tiến
hành cơng tác tư tưởng, phải dựa vào tổ chức và tiến hành công tác tổ
chức. Với ý nghĩa đó tổ chức được coi như là "công cụ", phương tiện
để biến tư tưởng thành hành động hiện thực trong cuộc sống.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, không những là người đầu tiên truyền bá chủ
nghĩa Mác - Lênin vào nước ta, là nhà tư tưởng thiên tài mà Người còn là
một nhà tổ chức vĩ đại. Hồ Chí Minh đã thành cơng lớn trong sự nghiệp
giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên và nhân dân, đồng thời Người đã
sáng lập, tổ chức và rèn luyện Đảng, chính quyền... các lực lượng vũ
trang và các tổ chức đoàn thể quần chúng, những tổ chức cơ bản bảo đảm
cho cách mạng Việt nam giành thắng lợi. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "
Muốn đi tới mục đích, không phải chỉ tổ chức là đủ, mà phải chân thành
trong tư tưởng nữa’’.( Hồ Chí Minh. Tồn tập, Nxb CTQG, Hà Nội. 1995,

Tập 5, Tr. 41.)
Công tác tư tưởng không những mở đường cho công tác tổ chức mà nó
cịn gắn liền với từng biện pháp, từng bước đi của công tác tổ chức, để
thường xuyên nâng cao tinh thần tự giác, chủ động trong hành động cách
mạng, củng cố kết quả và phát huy tác dụng của công tác tổ chức. Nhưng
công tác tổ chức không phải chỉ cũng cố kết quả và phát huy tác dụng của
công tác tư tưởng mà còn gắn liền với từng biện pháp, từng bước đi của
cơng tác tư tưởng. Sự hịa quện đan xen giữa công tác tư tưởng với công
tác tổ chức trong thực tế, ở một quá trình cụ thể nào đó thì cơng tác tổ
chức lại đi trước để tạo điều kiện cho công tác tư tưởng phát triển. Trong
giáo dục xây dựng con người trong các tổ chức


12

cách mạng càng đòi hỏi phải vận dụng cả biện pháp giáo dục tư tưởng và
biện pháp tổ chức. Đối với quân đội ta, thực hiện nhiệm vụ thường xuyên
sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu giành thắng lợi đòi hỏi phải có hoạt động
phong phú về tổ chức và giáo dục tư tưởng của đội ngũ cán bộ, của các tổ
chức trong quân đội, trên mọi mặt hoạt động trong đời sống hàng ngày
của bộ đội. Để xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ những phẩm chất chiến đấu
cần thiết, trước hết phải giáo dục chính trị tư tưởng , nâng cao ý thức tự
nguyện, tự giác, phát huy trách nhiệm nổ lực học tập nâng cao trình độ
làm chủ vũ khí trang bị. Đồng thời cịn phải đưa bộ đội vào mọi hoạt
động quân sự như huấn luyện chiến đấu, trực ban, trực chiến, tuần tra
canh gác, chấp hành kỷ luật, tuân thủ các chế độ quy định sẵn sàng chiến
đấu. Trong thực hiện nhiệm vụ chiến đấu, để xây dựng và giữ vững ý chí
quyết tâm chiến đấu cao cho bộ đội đòi hỏi phải kết hợp chặt chẽ các biện
pháp về tư tưởng và tổ chức.
Hoạt động cơng tác tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong quá

trình lãnh đạo cách mạng, cũng như trong quá trình giáo dục, tổ chức,
rèn luyện quân đội nhân dân Việt nam là những mẫu mực sáng ngời về
khoa học tiến hành cơng tác tư tưởng, đó là sự vận dụng và phát triển
một cách đúng đắn sáng tạo nguyên tắc của chủ nghĩa Mác-Lênin
trong công tác tư tưởng vào phong trào cách mạng nước ta. Đó là di
sản quý báu mà Hồ Chí Minh để lại cho Đảng ta, cho quân đội ta.
Ngày nay, tư tưởng đó có ý nghĩa chỉ đạo thiết thực và cấp bách đối
với người cán bộ chính trị trong quân đội, trong việc phấn đấu để nâng
cao chất lượng hiệu quả công tác tư tưởng trong quân đội, đáp ứng
yêu cầu của cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng hiện nay.


13

II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG TRONG
QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY DƯỚI ÁNH
SÁNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Lịch sử xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của quân đội ta hơn
60 năm qua đã chứng minh công tác tư tưởng dưới ánh sáng tư tưởng
của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát huy sức mạnh và hiệu quả to lớn
trong việc củng cố và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với qn
đội, đóng góp tích cực vào việc xây dựng các tổ chức đảng trong quân
đội trong sạch vững mạnh, thực sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị, là
pháo đài chiến đấu kiên cường của Đảng, đã phát huy được những
tiềm năng cách mạng to lớn, giữ vững được trận địa tư tưởng của quân
đội trước sự tiến công của mọi kẻ thù. Đó là nhân tố quan trọng, có
tính chất quyết định bảo đảm cho quân đội ta hoàn thành xuất sắc mọi
nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao cho.
Ngày nay, thực tiễn cách mạng đang đặt ra địi hỏi khách quan gay
gắt, khơng ngừng củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng, phấn đấu khẳng

định vai trò chủ đạo của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
trong Quân đội nhân dân Việt Nam, nhằm tăng cường sự nhất trí về
chính trị, tư tưởng và tổ chức trong quân đội, giữ vững bản chất giai cấp
cơng nhân, tính nhân dân, tính dân tộc và khơng ngừng nâng cao tiềm


14

lực chính trị tinh thần của quân đội ta. Chủ động tiến công làm thất bại
mọi âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch hịng "phi chính trị hóa"
qn đội, cùng tồn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới đất nước
dưới sự lánh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Để thực hiện được điều đó, vấn đề nghiên cứu, học tập, quán triệt
vận dụng đúng sáng tạo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong lĩnh
vực cơng tác tư tưởng là vấn đề vừa có tính cơ bản, vừa có tính cấp
bách. Bởi vì, xuất phát từ thực tiễn cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh
dân tộc gay go quyết liệt hiện nay, trong bối cảnh quốc tế đầy biến
động phức tạp và sự nghiệp đổi mới ở nước ta đạt được những thành
tựu to lớn, nhưng cịn khơng ít khó khăn thử thách.
Cơng tác tư tưởng trong quân đội trong những năm qua đã đạt
được những kết quả to lớn trực tiếp nâng cao niềm tin và ý chí phấn
đấu của tồn qn góp phần cùng tồn dân vượt qua những khó khăn
thử thách, bảo đảm cho đất nước ngày càng ổn định và không ngừng
phát triển. Tuy vậy, công tác tư tưởng vẫn cịn yếu kém, khuyết điểm
như : Tính chủ động nhạy bén sắc sảo, tính phong phú sinh động, sức
thuyết phục cao, tính hướng dẫn hành động thiết thực, tính chiến đấu
phê phán chưa đáp ứng yêu cầu cuộc sống đa dạng, phong phú đặt ra
nhiều thử thách lớn hiện nay.
Chính vì vậy, cơng tác tư tưởng tuy có nhiều tiến bộ nhưng vẫn
chưa đủ sức khắc phục ở một số cán bộ, chiến sĩ trong quân đội những

biểu hiện dao động, giảm sút niềm tin, mơ hồ mất cảnh giác, ảnh
hưởng tư tưởng thực dụng, xa rời lý tưởng, sa sút phẩm chất đạo đức,
lối sống buông thả...


15

Trong Nghị quyết của Bộ Chính Trị về " Một số định hướng lớn
trong công tác tư tưởng hiện nay" đã khẳng định tình hình hiện nay,
cơng tác tư tưởng có vai trị đặc biệt quan trọng. Điều đó hồn toàn
phù hợp với đời sống thực tiễn của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện
nay.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt nam, ngay từ khi cách
mạng còn trứng nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm phát hiện ra sức
mạnh để lật đổ ách thống trị của chế độ thực dân phong kiến là "ở nơi
dân", là sức mạnh đồn kết tồn dân, biết làm cách mạng. Vì vậy,
trong bất kỳ giai đoạn nào, trong nhiệm vụ gì Chủ tịch Hồ Chí Minh
ln ln coi trọng cơng tác tư tưởng để giác ngộ nhân dân, hướng
dẫn, động viên nhân dân quyết tâm làm và biết làm đúng.
Những chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về trách nhiệm cụ thể
của công tác tư tưởng từ trước đến nay luôn ln có ý nghĩa thực tiễn
đối với cơng tác đảng, cơng tác chính trị. Chủ tịch Hồ Chí Minh u
cầu không những phải đặc biệt coi trọng công tác tư tưởng mà còn
phải nắm vững những định hướng lớn trong hoạt động tuyên truyền
giáo dục.
Trong giai đoạn lịch sử hiện nay, sự nghiệp đổi mới đất nước đã đạt
được những thành tựu quan trọng, tạo điều kiện đưa cách mạng Việt
Nam bước vào thời kỳ phát triển mới - thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Có nhiều cơ hội và
thách thức lớn đan xen, phức tạp đang đặt những đòi hỏi rất cao đối với

con người Việt nam. Nhất là người cán bộ, đảng viên cả về bản lĩnh
chính trị, phẩm chất đạo đức, cả về tầm cao trí tuệ và năng lực hoạt động


16

thực tiễn. Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò quyết định của con
người, về sức mạnh của lực lượng toàn dân trong đấu tranh cách mạng,
hơn lúc nào hết phải đặc biệt coi trọng công tác tư tưởng. Đẩy mạnh
công tác tư tưởng cả về bề rộng, ở từng tổ chức, từng con người, từng
đơn vị trong toàn quân và cả về bề sâu, từ việc giáo dục quan điểm lý
luận đến việc quán triệt đường lối, quan điểm của Đảng, từ định hướng
tư tưởng đến hướng dẫn hành động, từ việc tạo sức mạnh đoàn kết thống
nhất của đơn vị đến phát huy sức mạnh cá nhân mỗi cán bộ, chiến sĩ.
Nắm vững phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở những bước
chuyển lớn của cách mạng, ở những thời điểm có tính chất bước ngoặt
của lịch sử, khi tình hình đặc biệt khó khăn cũng như thuận lợi, càng
phải coi trọng công tác tư tưởng, phải ln ln coi cơng tác tư tưởng
có vị trí quan trọng hàng đầu. Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, đất
nước ta đang có sự chuyển mình lớn lao, không ngừng đấu tranh quyết
liệt, dai dẳng để chống lại sự đói nghèo và chậm phát triển và chống
lại các thế lực thù địch tận dụng điều kiện lịch sử mới hịng xóa bỏ
độc lập dân tộc và định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Tình hình đó địi hỏi phải tăng cường mạnh mẽ cơng tác tư tưởng
trong Đảng, trong nhân dân, trong quân đội. Mặt trận tư tưởng thực sự
trở thành một mặt trận hàng đầu. Những nguy cơ thách thức lớn của
cách mạng nước ta hiện nay, suy đến cùng đó là những thách thức đối
với con người Việt Nam, mà trước hết là về chính trị tư tưởng vững
vàng, đạo đức trong sáng. Quân đội ta với tư cách là lực lượng nòng
cốt của Đảng trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam

xã hội chủ nghĩa, trong điều kiện mới cần được tổ chức tinh gọn.


17

Đương nhiên mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội nhân dân Việt Nam
đều đứng trước những thử thách nghiêm ngặt về bản lĩnh chính trị
vững vàng, năng lực hành động sáng tạo, phẩm chất đạo đức trong
sáng lành mạnh. Trong điều kiện lịch sử phức tạp của cuộc đấu tranh
giai cấp, đấu tranh dân tộc ngày nay chúng ta càng thấm thía sâu sắc
luận điểm cách mạng và khoa học của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Muốn
xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội
chủ nghĩa" ( Hồ Chí Minh. Tồn tập, Nxb CTQG, Hà Nội. 1996, Tập 9,
Tr. 63 ) . Ngày nay, luận điểm đó giúp chúng ta quán triệt sâu sắc tư
tưởng của Người đề cao tính chủ động sáng tạo của toàn dân. Để xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, trước
hết phải chăm lo xây dựng những con người của chủ nghĩa xã hội.
Theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đó là con người có ý thức
làm chủ nước nhà, có tinh thần làm chủ tập thể, có ý thức mình vì mọi
ngời, mọi người vì mình, là người có tinh thần tất cả phục vụ lao động
sản xuất, có kỷ luật và năng suất cao, cần kiệm xây dựng nước nhà,
chịu khó học tập nâng cao tình độ văn hóa khoa học kỷ thuật, vững
vàng về chính trị, thành thạo về chun mơn, có tinh thần trách nhiệm
giám nghĩ, giám làm, giám chịu trách nhiệm. Có tinh thần sáng tạo,
tìm tịi cái mới... là con người có quyết tâm đấu tranh ngăn chặn và
khắc phục chủ nghĩa cá nhân, tham ô, tham nhũng, quan liêu, mệnh
lệnh, bảo thủ trì trệ cản trở sự nghiệp đổi mới đất nước.
Hiện nay trong sự vận động, phát triển của xã hội Việt nam, tư
tưởng định hướng của Hồ Chí Minh về chuẩn mực xây dựng "con
người xã hội chủ nghĩa với tư tưởng xã hội chủ nghĩa" càng có giá trị

18

chỉ đạo thực tiễn công tác tư tưởng trong Đảng, trong nhân dân và
trong quân đội hiện nay.

Thấm nhuần những luận điểm cơ bản của Chủ tịch Hồ Chí Minh
và quán triệt tư duy mới của Đảng ta về công tác tư tưởng. Địi hỏi
cơng tác tư tưởng trong qn đội hiện nay phải chủ động tiến hành
một cách toàn diện, lấy việc giáo dục, rèn luyện người quân nhân cách
mạng trong quân đội nhân dân Việt nam là trung tâm. Trên cơ sở xác
định đúng đắn những nhiệm vụ cơ bản của công tác tư tưởng trong
quân đội, theo phương hướng, biện pháp tiến hành cụ thể đã được Chủ
tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ:
Trước tiên, phải quan tâm chăm lo xây dựng tổ chức đảng trong
sạch vững mạnh đáp ứng u cầu lãnh đạo tồn diện cơng tác tư
tưởng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: "Lãnh đạo quan trọng nhất là
lãnh đạo tư tưởng". Trong Đảng và ngồi Đảng có nhận nhận rõ tình
hình mới, nhiệm vụ mới, thì tư tưởng mới thống nhất, tư tưởng thống
nhất thì hành động mới thống nhất. Nếu trong đảng và ngoài Đảng từ
trên xuống dưới, từ trong đến ngoài đều tư tưởng thống nhất thì nhiệm
vụ tuy nặng nề, cơng việc tuy khó khăn phức tạp, chúng ta nhất định
thắng lợi. Là tổ chức lãnh đạo ở các đơn vị trong toàn quân, sự lãnh
đạo của tổ chức đảng các cấp tác động trực tiếp đến tư tưởng, niềm tin
của quần chúng đối với Đảng. Tinh thần tự giác của quần chúng chấp
hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của
Nhà Nước phụ thuộc rất lớn vào năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu

19

của các tổ chức đảng và tính tiên phong gương mẫu của đội ngũ cán
bộ, đảng viên. Thực tế cho thấy ở đâu tổ chức đảng trong sạch vững
mạnh, thì ở đơn vị đó tình hình tư tưởng ổn định, ý thức chấp hành
đường lối, chủ trương của đảng, chính sách và pháp luật của Nhà
Nước được thực hiện nghiêm túc, các hiện tượng tiêu cực bị đẩy lùi,
mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với quần chúng được tăng cường và
củng cố. Ngược lại, ở nơi nào, đơn vị nào tổ chức đảng yếu kém thì
đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà
Nước khơng được thực hiện một cách triệt để; uy tín và sức lãnh đạo
của Đảng bị giảm sút, các hiện tượng tiêu cực, tư tưởng lệch lạc nảy
sinh và phát triển. Chính vì lẽ đó, để nâng cao chất lượng, hiệu quả
công tác tư tưởng rong quân đội trước hết phải quan tâm chăm lo xây
dựng tổ chức đảng các cấp (nhất là cấp ủy, chi bộ) trong sạch vững
mạnh.
Xây dựng cấp ủy, chi bộ trong sạch vững mạnh, theo Hồ Chí
Minh phải chăm lo xây dựng tồn diện cả về chính trị, tư tưởng và tổ
chức; phải coi trọng việc giáo dục, quản lý và rèn luyện đảng viên;
nghiêm chỉnh chấp hành các nguyên tắc, chế độ sinh hoạt đảng; đẩy
mạnh tự phê bình và phê bình; giải quyết tốt mối quan hệ mật thiết
giữa tổ chức đảng với đảng viên và quần chúng. Phải thường xuyên
gắn chặt công tác xây dựng đội ngũ đảng viên với công tác cán bộ,
cơng tác củng cố, kiện tồn tổ chức cấp ủy, chi bộ. Phải được kiện
toàn cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu phù hợp, đáp ứng lãnh đạo
toàn diện công tác tư tưởng. Cán bộ, đảng viên phải thực sự tiêu biểu


20

về phẩm chất, năng lực, đạo đức cách mạng xứng đáng là tấm gương
sáng tiêu biểu để quần chúng noi theo.
Hai là: Phát huy vai trò tiền phong gương mẫu, tích cực chủ động
của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong q trình tiến hành cơng tác tư
tưởng:
Chất lượng hiệu quả công tác tư tưởng ở các đơn vị trong tồn
qn là kết quả ảnh hưởng trực tiếp vai trị tích cực chủ động của đội
ngũ cán bộ, đảng viên, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh "Cán bộ là cái gốc
của mọi công việc". Thông qua đội ngũ cán bộ, đảng viên mà Đảng
nắm chắc được tình hình tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ trong quân đội .
Đó là cơ sở để Đảng xác định đường lối, chủ trương, biện pháp tiến
hành công tác tư tưởng cho phù hợp với nhiệm vụ và đời sống hoạt
động của quân đội. Mặt khác, cán bộ, đảng viên là những người tuyên
truyền, giáo dục và tổ chức thực hiện đường lối chủ trương, chính
sách của Đảng . Do đó, để nắm chắc tình hình tư tưởng và tiến hành
cơng tác tư tưởng ở các đơn vị trong toàn quân đạt chất lượng hiệu
quả cao, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, đảng viên phải có bản lĩnh chính trị
vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, có năng lực tồn diện trên
các mặt cơng tác, có khả năng vận dụng lý luận để giải quyết các vấn
đề nảy sinh trong hoạt động thực tiễn của đời sống bộ đội dặt ra. Đội
ngũ cán bộ, đảng viên phải sâu sát, nắm vững tâm tư, nguyện vọng và
các yếu tố tác động, ảnh hưởng đến tư tưởng bộ đội để kịp thời đề
xuất và tiến hành các hoạt động công tác tư tưởng cho phù hợp với
từng đối tượng. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng
việc phát huy vai trò trách nhiệm của đội ngũ cán bộ chính trị. Theo


21

Hồ Chí Minh, tư cách của người chính trị viên ảnh hưởng rất quan

trọng đến bộ đội. Người chính trị viên tốt, thì bộ đội tốt và Hồ Chí
Minh địi hỏi người chính trị viên phải thực sự tiêu biểu, mẫu mực về
mọi mặt, phải là người kiểu mẫu trong mọi việc. Sự gương mẫu đó có
sức cảm hóa mạnh mẽ đối với mọi cán bộ, chiến sĩ trong quá trình rèn
luyện, phấn đấu để trở thành người quân nhân cách mạng, sẵn sàng
chiến đấu hy sinh vì nền độc lập tự do của Tổ quốc.
Ba là: Đổi mới hình thức phương pháp tuyên truyền, giáo dục gắn
với công tác tổ chức các phong trào thi đua rộng khắp:
Để nâng cao chất lượng hiệu quả công tác tư tưởng, theo Chủ tịch
Hồ Chí Minh cần phải sử dụng tổng hợp các hình thức, biện pháp sinh
động, khoa học và hiệu quả trong tuyên truyền, giáo dục. Theo người,
phương pháp giáo dục theo nguyên tắc tự giác, giải thích, bàn bạc,
thuyết phục chứ khơng gị bó. Người rất chú trọng phương pháp nêu
gương điển hình tiên tiến, lấy gương người tốt, việc tốt để hàng ngày
giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng,
xây dựng tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống
mới. Bên cạnh đó phải coi trọng việc khơi dậy, phát huy chủ nghĩa yêu
nước, một tiềm năng vô tận của dân tộc Việt nam nói chung và của
quân đội nói riêng. Người cho rằng lịng u nước là cái quý nhất của
con người Việt nam. Nó là động lực mạnh mẽ trong sức mạnh dựng
nước và giữ nước của nhân dân ta. Người nhắc nhở: tinh thần yêu
nước cũng như các thứ của quý, có khi được trưng bày trong tủ kính,
trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất dấu kín đáo
trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của


22

quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải hết sức giải
thích, tuyên truyền, tổ chức lãnh đạo làm cho tinh thần yêu nước của

tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công
việc kháng chiến. Gắn liền với tuyên truyền, giáo dục tinh thần yêu
nước phải tổ chức các phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp để mọi
người được phát huy hết của mình trong thực hiện nhiệm vụ cách
mạng, nhiệm vụ quân đội.
Bốn là: Công tác tư tưởng phải quan tâm chăm lo đến đời sống
vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị:
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, chất lượng hiệu quả cơng tác tư
tưởng không thể tách rời đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, chiến
sĩ. Đây là yếu tố tác động trực tiếp đến sự ổn định tư tưởng của bộ
đội. Người chỉ dạy cho cán bộ trong quân đội: đối với binh sĩ, thì từ
lời ăn, tiếng nói, niềm vui nỗi buồn nhất nhất phải biết rõ và hết sức
chăm nom. Có đồng cam cộng khổ với binh sĩ, thì khi dẫn họ đi đâu,
dù nguy hiểm mấy họ cũng vui lòng đi, khi bảo họ đánh họ sẽ hăng
hái đánh. Trách nhiệm đó thuộc về lãnh đạo, chỉ huy và các ngành, các
cấp, là sự thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và nhân dân đối với
những người hoạt động trong lĩnh vực quân sự.
Tóm lại
Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác tư tưởng trong quân
đội ta hiện nay, mọi hoạt động của lĩnh vực công tác tư tưởng đều
hướng vào vấn đề trung tâm là giáo dục, rèn luyện con người mới xã
hội chủ nghĩa trong qn đội, con người có tình cảm yêu nước xã hội
chủ nghĩa, quyết tâm dồn toàn bộ tinh thần và nghị lực phục vụ sự


23

nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ, văn minh.