Bài giảng Điều trị hen phế quản, kiểm soát triệu chứng và dự phòng cơn hen cấp – ThS.BS. Vũ Văn Thành

CHÀO MỪNG QUÝ BÁC SĨ



ĐIỀU TRỊ HEN PHẾ QUẢN:
Kiểm soát triệu chứng và dự phòng cơn cấp

THS.BS. VŨ VĂN THÀNH
Bệnh viện Phổi Trung ương
Hội Phổi Việt Nam
Medical Affairs Use Only


Nội dung
1. Gánh nặng bệnh hen hiện nay
2. Một số cập nhật chẩn đoán, điều trị hen phế quản
3. Thực trạng điều trị kiểm soát hen hiện nay và các yếu tố ảnh 
hưởng
4. Kết luận


Hen vẫn cịn là vấn đề sức khỏe tồn cầu
w w w .globalasthm anetw ork.org

•
•

339 triệu người mắc hen trên thế giới
420.000 người tử vong do hen/năm, 
tương ứng > 1000 người tử vong do 

hen/ngày trên thế giới
• Đứng thứ 16 trong số ngun nhân 
hang đầu gây tàn phế
• Cơn hen cấp, tử vong có thể xảy ra ở 
mọi mức độ nặng của hen

The Global Asthma Report 2018
GINA update 2019


Gánh gặng bệnh hen ở các nước Châu Á và Việt Nam
•

Tỷ lệ mắc hen ở các nước Châu Á 
khác nhau: 0,7‐11,8%
• Việt Nam:
– 4,1 dân số mắc hen
– 29,1 bênh nhân được điều trị
– 39,7 bệnh nhân được kiểm sốt 
tốt

1. Epidemiology of adult asthmatics in vietnam: results from cross – sectional study nationwide
2. Woo-Jung Song et al,. Epidemiology of adult asthma in Asia . />

Tử vong do hen ở nước thu nhập trung bình và thấp
Tử vong do hen vẫn xảy
ra do điều trị khơng đúng,
đó là người bệnh quá phụ
thuộc vào thuốc cắt cơn
(giảm triệu chứng), hơn là

thuốc điều trị dự phòng
Figure 1:
Age-standardized asthma mortality rates (all ages)
2001-2005 and 2011-2015 by country, ranked by
2011-2015 age-standardized mortality rate within
World Bank 2014 income group

Global Asthma Report 2018


Nội dung
1. Gánh nặng bệnh hen hiện nay
2. Một số cập nhật chẩn đoán, điều trị hen phế quản
3. Thực trạng điều trị kiểm soát hen hiện nay và các yếu tố ảnh 
hưởng
4. Kết luận


Viêm, tăng phản ứng đường thở gây ra triệu
chứng trong hen
Hen là một bệnh đa dạng, đặc 
trưng bởi viêm mạn tính 
đường dẫn khí. Hen được xác 
định bởi sự hiện diện các triệu 
chứng hơ hấp nư khị khè, khó 
thở, nặng ngực, các triệu 
chứng này thay đổi theo thời 
gian và về cường độ cùng với 
giới hạn luồng khí thở ra giao 
động

1. Global Initiative for Asthma, Update 2019. www.ginasthma.org
2. Barnes PJ, Asthma mechanisms, Medicine (2016)


Chẩn đốn hen phế quản

1. Tiền sử có các
triệu chứng hơ hấp
thay đổi
2. Bằng chứng giới
hạn luồng khí thở
ra thay đổi

Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị hen phế quản người lớn và trẻ em ≥ 12 tuổi – BYT
2020


Mục tiêu điều trị
Đạt được

Giảm

Nguy cơ 
tương lai

Kiểm sốt 
hiện tại

Triệu 

chứng

Thuốc 
cắt cơn

Vận 
động

Chức 
năng 
phổi

Tình trạng 
khơng ổn 
định/xấu đi

1. GINA 2020
2. Hướng dẫn chản đốn, điều trị hen phế quản ở người lớn và trẻ ≥ 12 tuổi. Bản cập nhật 2020

Giảm 
CNHH

Tác dụng 
phụ của 
thuốc

Cơn hen 
cấp

Điều trị hen theo bậc ở người lớn 
và thiếu niên ≥ 12 tuổi

Hướng dẫn chẩn đoán điều trị hen phế quản ở người lớn và thiếu niên ≥ 12 tuổi. Bản cập nhật năm 2020


Khởi đầu điều trị cho bệnh nhân hen
Đánh giá ban đầu
Xác định chẩn đoán

Triệu chứng hiện tại

Bắt đầu với

Bệnh nhân đến khám lần đầu C
vì đợt cấp hen hoặc triệu
ó
chứng hen nặng

Có

BẬC 4
+ Một đợt
corticoid uống
trong 5-7 ngày

Khơng

Kiểm sốt triệu chứng &
điều chỉnh yếu tố nguy cơ

Bệnh đồng mắc

Kỹ thuật hít

Có triệu chứng hen hầu hết
Có
các ngày trong tuần Hoặc thức
giấc do triệu chứng hen ≥ 1
lần/tuần, đặc biệt nếu có bất kỳ
yếu tố nguy cơ đợt cấp nào
Khơng

BẬC 3

Có

Triệu chứng hen ≥ 2 lần/tháng
hoặc phải dùng thuốc cắt cơn
≥ 2 lần/tháng
Không

Mục tiêu
và ưa chuộng của BN

Có

Triệu chứng hen < 2 lần/tháng

Có

Có

BẬC 2

BẬC 1

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị hen phế quản người lớn và trẻ em ≥ 12 tuổi – BYT 2020


Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị hen phế quản người lớn và trẻ em ≥ 12 tuổi – BYT 2020


Đánh giá mức độ kiểm sốt hen
Trong 4 tuần qua, bệnh nhân có:

Kiểm sốt  Kiểm sốt  Khơng kiểm 
tốt
một phần
sốt

Triệu chứng ban ngày > 2 lần/tuần?
Có triệu chứng thức giấc ban đêm? 
Dùng thuốc cắt cơn* > 2 lần/tuần?    
Hạn chế vận động do hen? 

Khơng có

1‐2 triệu
chứng

3‐4 triệu 
chứng


CAT < 19 điểm => Hen khơng kiểm sốt


Nâng bậc điều trị
 Nâng bậc dài hạn, ít nhất 2-3 tháng nếu hen kiểm sốt kém
• Cần kiểm tra các ngun nhân thơng thường (triệu chứng khơng phải do
hen, kỹ thuật hít thuốc chưa đúng, tuân thủ kém)

 Nâng bậc ngắn hạn, trong 1-2 tuần, ví dụ nhiễm vi rút, phơi nhiễm
dị ngun theo mùa
• Có thể bắt đầu theo bản kế hoạch hành động.

 Điều chỉnh từng ngày
• Ở bệnh nhân đang sử dụng liều thấp ICS/formoterol theo phác đồ vừa duy
trì vừa giảm triệu chứng (SMART)

Hướng dẫn chẩn đốn điều trị hen phế quản ở người lớn và thiếu niên ≥ 12 tuổi. Bản cập nhật năm 2020


Hạ bậc điều trị


Mục đích
 Tìm ra liều thấp nhất có hiệu quả kiểm soát triệu chứng và đợt cấp, giảm thiểu nguy cơ
tác dụng phụ.



Khi xem xét hạ bậc
 Khi triệu chứng hen được kiểm soát tốt và chức năng phổi ổn định trong ≥ 3 tháng
 Không nhiễm trùng hô hấp, không đi du lịch, không mang thai.



Chuẩn bị hạ bậc
 Đánh giá mức độ kiểm soát triệu chứng và xem xét YTNC.
 Chắc chắn bệnh nhân được viết bản kế hoạch hành động
 Lên lịch khám lại mỗi 1-3 tháng



Công thức hạ bậc
 Hạ bậc 25–50% ICS mỗi 3 tháng là khả thi và an toàn cho mọi bệnh nhân.



Ngừng hẳn ICS không được khuyến cáo ở bệnh nhân hen người lớn
Hướng dẫn chẩn đoán điều trị hen phế quản ở người lớn và thiếu niên ≥ 12 tuổi. Bản cập nhật năm 2020


Nội dung
1. Gánh nặng bệnh hen hiện nay
2. Một số cập nhật chẩn đoán, điều trị hen phế quản
3. Thực trạng điều trị kiểm soát hen hiện nay và các yếu tố ảnh 
hưởng

4. Kết luận


Hơn 40% BN Hen chưa kiểm soát tốt tại các nước phát triển

55 %

40 %

BN hen ở châu Âu chưa được 
kiểm soát (Pháp, Đức, Ý, Tây 
Ban Nha, Anh) (2012)2

BN hen ở Mỹ chưa được kiểm
soát (2009)1

46 % 
BN hen ở Úc chưa được kiểm soát
(23% kém kiểm soát) (2015)3
1.
2.
3.

Fullbrigge, A, et.al., Allergy Asthma Proc, 2009;30:529-33
Demoly, P, et.al., Eur Respir Rev, 2012;21:66-74
Reddell, H, et.al. TSANZ, March 2015 (AZ Australia)


Khu vực châu Á Thái Bình Dương:
Dưới 20% BN hen kiểm soát tốt

Nghiên cứu TW trên BN hen tại 8 quốc gia khu vực châu Á Thái Bình Dương (Trung Quốc,
Hongkong, Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia, Philippines, Singapore, và Đài Loan) năm 2014 - 2915

Triệu chứng hen trong 7 ngày trước
• Triệu chứng ban ngày > 2 ngày
• Thức giấc đêm do hen ≥ 1 ngày
• Sử dụng thuốc cắt cơn > 2 lần
• Hạn chế hoạt động do hen ≥ 1 ngày
Kiểm soát tốt
17.8%
Price D et al. Journal of Asthma and Allergy 2015:8 93–103

Kiểm sốt một phần
32.5%

n=2467
38,2%
71,2%
34,6%
64,2%
Khơng kiểm sốt
49.7%


Dịch tễ và kiểm soát hen tại Việt Nam

29,1%

4,1%
Tỉ lệ Hen tại Việt Nam

chiếm 4,1% dân số

Chỉ có 29,1% bệnh
nhân hen dùng thuốc
điều trị kiểm soát

Epidemiology of adult asthmatics in vietnam: results from cross – sectional study nationwide;

39,7%
Chỉ có 39,7% bệnh nhân
kiểm soát hen tốt


Các yếu tố liên quan điều trị kiểm sốt hen
Chẩn đốn
xác định
Đánh giá 
kiểu hình 

Bệnh đồng 
mắc

Tn thủ 
điều trị

Đánh giá 
nguy cơ


Một số lưu ý khi chẩn đốn hen

• 1/3 trường hợp khơng thể xác định HPQ sau nhiều lần thực hiện 
test HPPQ trong 12 tháng và giảm từng bậc điều trị
• Những trường hợp khơng đo CNHH/test kích thích PQ khi chẩn 
đốn ban đầu, chẩn đốn hen ít có khả năng được xác định. Nên 
được xác định bằng các thử nghiệm này
• Một số ít (2%) có bệnh lý tim phổi nghiêm trọng đã được chẩn 
đốn nhầm là hen
• Tiền sử gia đình có người mắc hen, viêm mũi dị ứng, chàm + triệu 
chứng hơ hấp từ nhỏ làm tăng khả năng mắc hen
• Một số trường hợp cần điều trị thử, kết hợp với kết quả CNHH/test 
kích thích phế quản
Global Initiative for Asthma, Update 2019. www.ginasthma.org