Tiết 7: Tức nước vỡ bờ

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<i><b>Ngày soạn:……….</b></i>
<i><b>Ngày giảng : 8C2………..</b></i>

<i><b> Tiết 7</b></i>
<i><b> Văn bản:</b></i>

<b>TỨC NƯỚC VỠ BỜ</b>
<i><b>(Trích :Tắt đèn - Ngô Tất Tố)</b></i>
<b>I . Mục tiêu cần đạt:</b>

<i><b>1. Kiến thức: </b></i>
<i>- Kiến thức chung:</i>

+ Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”.
+ Hiểu được giá trị hiện thực và nhân đạo của đoạn trích.

+ Thấy được những thành cơng của tác giả trong việc tạo tình huống truyện, miêu
tả, kể chuyện và xây dựng nhân vật

<i><b>2/ Kĩ năng: </b></i>

<i>- Kĩ năng bài học:</i> Rèn cho học sinh:Tóm tắt văn bản truyện.Vận dụng kiến thức
về tự sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác
phẩm tự sự viết theo khuynh hướng hiện thực.

<i>- Kĩ năng sống:</i>

+ Giao tiếp: Trình bày suy nghĩ, trao đổi về số phận của người nông dân Việt Nam
trước cách mạng tháng Tám: bộc lộ sự sẻ chia, đồng cảm trước nỗi đau, sự bất
hạnh của gia đình chị Dậu trong xã hội cũ.

+ Suy nghĩ sáng tạo: Phân tích, bình luận diễn biến tâm trạng các nhân vật trong
văn bản.

+ Tự nhận thức: Xác định lối sống có nhân cách, tơn trọng người thân, tơn trọng
bản thân.

+ KN ra quyết định: nhận thức và xác định được XHPK nửa thực dân xưa con
người không được quan tâm nhưng chị Dậu vẫn sáng ngời tấm lòng yêu thương
chồng con tha thiết, và có sức phản kháng tiềm tàng mạnh mẽ…

<i><b>3/ Thái độ</b></i>

- Giáo dục hs biết thông cảm với nỗi khổ của người nông dân trong xã hội cũ, căm
ghét chế độ p/kiến tàn ác ...

- Thấy được sức phản kháng mãnh liệt, tiềm tàng trong những người nông dân hiền
lành và quy luật của cuộc sống. Có ý thức đấu tranh với những bất cơng của xã hội
=> giáo dục về giá trị YÊU THƯƠNG, TÔN TRỌNG, TỰ DO...

<i>4.Phát triển năng lực:</i> Rèn HS <i>năng lực tự học</i> ( Lựa chọn các nguồn tài liệu có
liên quan ở sách tham khảo, internet, thực hiện soạn bài ở nhà có chất lượng ,hình
thành cách ghi nhớ kiến thức, ghi nhớ được bài giảng của GV theo các kiến thức
đã học), <i>năng lực giải quyết vấn đề (</i>phát hiện và phân tích được vẻ đẹp tác phẩm ),

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

khi nói; <i>năng lực hợp tác</i> khi thực hiện nhiệm vụ được giao trong nhóm; <i>năng lực</i>
<i>giao tiếp</i> trong việc lắng nghe tích cực, thể hiện sự tự tin chủ động trong việc
chiếm lĩnh vẻ đẹp tác phẩm văn chương.

* <b>GD đạo đức: </b>Biết cảm thông sâu sắc, có tấm lòng bao dung trước thân phận đau
khổ cùng quẫn của những người nông dân lương thiện, giàu tình cảm.Giao dục cho

HS biết tơn trọng những người nơng dân, họ tuy nghèo nhưng có phẩm chất cao
quý: nhân hậu và giàu lòng tự trọng rất mực yêu thương con. Có ý thức đấu tranh
với những bất cơng của xã hội, cảm thông với nỗi khổ của người nông dân.

<b>II. Chuẩn bị.</b>

- GV nghiên cứu cuốn Chuẩn kiến thức kĩ năng, Sách giáo khoa Ngữ văn 8, sách
giáo viên Ngữ văn 8. Soạn giáo án. máy chiếu.

- HS: Đọc , tập tóm tắt và kể chuyện. Soạn bài theo câu hỏi trong SGK.

<b>III. Phương pháp:</b> Đọc diễn cảm, nêu vấn đề, thuyết trình, trình bày 1 phút
- Kĩ thuật dạy học:

+ Động não: Tìm hiểu tình huống truyện, những chi tiết thể hiện diễn biến tâm
trạng của các nhân vật trong văn bản.

+ Thảo luận nhóm, trình bày về giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.

+ Viết sáng tạo: Cảm nghĩ về số phận người nơng dân trước cách mạng tháng Tám.

<b>V. Tiến trình các hoạt động dạy học và giáo dục</b>
<b>1. Ổn định: (1’)</b>

<b>2. Kiểm tra: (5’)</b>

<i><b>? Phát biểu cảm nghĩ của em về nhân vật bé Hồng?</b></i>

-Bất chấp sự tàn nhẫn vô tình của người cơ, Hồng vẫn hướng về mẹ với lòng kính
u và niềm tin trọn vẹn, tình u ấy đã biến thành nỗi căm hờn những cái xấu xa

độc ác.

-Tất cả các giác quan cúa bé Hồng đều thức dậy và mở ra để tận hưởng cái êm dịu
vô cùng của người mẹ, thể hiện niềm sung sướng, hạnh phúc tột đỉnh.

<b>3. Bài mới: (35’)</b>

<b>Hoạt động 1: Khởi động : 1’</b>
<i>- Mục tiêu: đặt vấn đề tiếp cận bài học.</i>

<i>- Hình thức: hoạt động cá nhân.</i>
<i>- Kĩ thuật, PP: thuyết trình. </i>

Dù sống trong ấm no, hạnh phúc hôm nay, ta không thể quên kiếp sống cơ
cực của nhân dân ta thuở trước:

“ Ôi nhớ những năm nào thuở trước
Xóm làng ta xơ xác, héo hon

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Kiếp sống đó được Ngơ Tất Tố ghi lại khá chi tiết trong một gia đình nơng
dân trước CM tháng 8 qua tác phẩm “Tắt đèn” mà chúng ta sẽ tìm hiểu qua một
đoạn trích…

<b>Hđ 2 :</b>

<b>Hướng dẫn HS tìm hiểu về TG,TP(5’)</b>

- <i>Mục tiêu</i>: Học sinh nắm được những hiểu
biết cơ bản về tác giả, tác phẩm

<i>- Hình thức: Hoạt động cá nhân/lớp</i>

- <i>Phương pháp</i>: Vấn đáp

<i>- Phương tiện</i>: Tư liệu, SGK, máy chiếu.

<i>- Kĩ thuật</i>: Động não.

<i><b>? Hãy nêu những nét tiêu biểu về tác giả?</b></i>

- 1 HS nêu -> GV trình chiếu chân dung tác
giả, bổ sung -> chốt

<b>G</b>: Ngơ Tất Tố (1839-1954). Ơng xuất thân
trong một gia đỡnh nhà nho nghèo làng Lộc
Hà huyện Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh.Năm 22
tuổi ơng đỗ đầu xứ trong kì khảo hạch ở
huyện nhà. ông được dân làng gọi bằng cái
tên thân mật “ Ông đầu xứ Tố” muốn nhấn
mạnh gốc gác nho học đồng thời khảng định
tài năng của ơng

Ơng nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực: nhà học
giả, một nhà báo nổi tiếng, một nhà văn
hiện thực xuất sắc trước cách mạng.

Về sáng tác văn học, ông là cây bút phóng
sự và là nhà tiểu thuyết nổi tiếng. Đề tài
trong các sáng tác của ông chủ yếu viết về
người nông dân và ông đặc biệt thành công

về đề tài này.

+ Là 1 trong những nhà văn hiện thực hàng
đầu của văn học nước nhà trước Cách mạng
tháng Tám. Ông tham gia các hoạt động văn
học phục vụ kháng chiến chống Pháp và
mất tại Việt Bắc khi kháng chiến sắp thắng
lợi.

<i><b>? Nêu những hiểu biết gì về tác phẩm?</b></i>
<i><b>Đoạn trích?</b></i>

- Cho 1 HS nêu -> GV chốt

<b>I.Giới thiệu chung </b>

<b>1. Tác giả: </b>Ngô Tất Tố(1893 –
1954) Là nhà văn xuất sắc của
trào lưu văn học hiện thực phê
phán 30 – 45 ,ông nổi tiếng
trên nhiều lĩnh vực

<b>2. Tác phẩm</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<b>G bổ sung</b> : Tóm tắt tác phẩm, giới thiệu
khái quát về tác phẩm.

'' Tắt đèn '' là tác phẩm tiêu biểu trong sự
nghiệp văn học của Ngô Tất Tố , đồng thời
là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất

của trào lưu văn học hiện thực trước cách
mạng . '' Tắt đèn '' được Vũ Trọng Phụng
gọi là '' một thiên tiểu thuyết có luận đề xã
hội... hồn tồn phụng sự dân quê , một áng
văn có thể gọi là kiệt tác tòng lai chưa từng
thấy '' .

- Đề tài: Từ một vụ thuế ở một làng quê
đồng bằng Bắc Bộ, ở đây là thuế thân, thứ
thuế dã man đánh vào đầu người dân đinh.
Tắt đèn là bức tranh thu nhỏ đời sống của
nông dân VN trước CM T8, là bản án đanh
thép đối với trật tự XH tàn bạo, ăn thịt
người ấy.

- Nhân vật chính: Chị Dậu-một hình tượng
điển hình về người phụ nữ nông dân đương
thời.

<i><b>*“Tắt đèn</b></i>” là một <i><b>bức tranh chân</b></i> <i><b>thực </b></i>về
cuộc sống cùng quẫn thê thảm của người
nông dân bị áp bức bóc lột nặng nề; là một

<i><b>bản án đanh</b><b>thép </b></i>đối với XHTDPK đầy rẫy
cái ác, cái xấu.

* Giá trị nhân đạo đặc sắc của tác phẩm là
đã <i><b>khảng định, ca ngợi phẩm chất đẹp dẽ</b></i>
<i><b>của người phụ</b><b>nữ nông dân</b></i>.

*Đặc sắc nghệ thuật của Tắt đèn là đã xây
dựng được <i><b>nhiều tính cách điển hình trong</b></i>
<i><b>hồn cảnh điển hình</b></i>

- Tắt đèn gồm 26 chương

<b>Hđ 3( 29’) </b>

<b> Hướng dẫn HS đọc – hiểu văn bản</b>
<i>- Mục tiêu: Hướng dẫn học sinh đọc và tìm</i>
<i>hiểu giá trị của văn bản</i>

<i>- Phương pháp: Đọc diễn cảm, nêu vấn đề,</i>

26 chương

+ “<i>Tức nước vỡ bờ</i>”: trích
trong chương 18 của tác phẩm

<b>II/ Đọc, hiểu văn bản </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i>phát vấn, khái quát.</i>

<i>- Phương tiện: Bảng, máy chiếu, SGK</i>
<i>- Kĩ thuật: Động não. </i>

<i>- Hình thức: cá nhân/ lớp/ TLN</i>
<i>- Cách thức tiến hành:</i>

* GV hướng dẫn HS đọc: chú ý đọc giọng

từng nhân vật trong đối thoại thể hiện tính
chất của từng nhân vật ( 2 HS đọc)

1HS kể tóm tắt – Nhận xét

<i><b>? Giải thích từ: Lề bề lề bệt, sưu, lực điền,</b></i>
<i>hầu cận, làm tình làm tội</i>

<i><b>? Nêu thể loại, PTBĐ của văn bản? Văn</b></i>
<i><b>bản có thể chia thành mấy phần? Nội</b></i>
<i><b>dung?</b></i>

- 2 phần:

+ Từ đầu -> ngon miệng hay không: tình
cảnh của gia đình chi Dậu và cảnh chị Dậu
chăm sóc chồng

+ Còn lại: Tức nước vỡ bờ – chị Dậu đối
phó với tên cai lệ

* GV: <i>Tịan bộ nội dung đoạn trích kể</i>
<i>chuyện buổi sáng ở nhà chị Dậu, khi anh</i>
<i>Dậu vừa tỉnh lại, chị Dậu chăm sóc chồng</i>
<i>và hồi hộp đợi bọn người nhà lí trưởng đến</i>
<i>thu sưu...</i>

<i><b>? Mở đầu đoạn trích tác giả miêu tả cảnh</b></i>
<i><b>gì? Tại sao?</b></i>

- Chị Dậu hối hả múc cháo, quạt – vì anh
Dậu đang đói lả, tiếng trống thúc thuế, sưu
dồn dập, tiếng chó sủa đã gần

<i><b>? Việc đưa chi tiết bà lão hàng xóm sang</b></i>
<i><b>hỏi thăm vào lúc này có ý nghĩa gì?</b></i>

- Bà lão lật đật sang, vẻ mặt băn khoăn lo
lắng, giục chị đưa anh đi trốn -> khơng khí
căng thẳng, ngột ngạt.

<i><b>? Tình cảnh của gia đình chị Dậu ntn?</b></i>

- Thật thê thảm, đáng thương và nguy cấp

<i><b>? Mục đích duy nhất của chị Dậu lúc này</b></i>

<b>2. Kết cấu- Bố cục:</b>
<b>- </b>Thể loại : Tiểu thuyết
- PTBĐ: Kể, tả, biểu cảm
- Bố cục: 2 phần

<b>3. Phân tích:</b>

<i>3.1. Tình thế của gia đình chị</i>
<i>Dậu</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

<i><b>là gì?</b></i>

- Bảo vệ chồng -> lo lắng, hi vọng cơ may

và thấp thỏm đợi chờ

*GV<i>: Gia đình chị Dậu khốn khổ vì sưu</i>
<i>thuế, đây là thế tức nước đầu tiên bới dồn</i>
<i>dập những bất công phi lí từ chính sách</i>
<i>thuế thân dã man của thực dân Pháp. Kết</i>
<i>quả của thế tức nước là gì?</i>

<i>? Tên cai lệ hiện lên như thế nào? Bản</i>
<i><b>chất, tính cách của y ra sao? Tác giả miêu</b></i>
<i><b>tả về lời nói, cử chỉ, thái độ, hành động</b></i>
<i><b>của y thế nào?</b></i>

HS thảo luận nhóm

- Cai lệ : Là tên tay sai chuyên nghiệp , tiêu
biểu trọn vẹn nhất cho hạng tay sai, là công
cụ đắc lực của trật tự xã hội TDPK tàn bạo .
Là tên tay sai mạt hạng tác oai tác quái.Là
kẻ hung dữ, độc ác, tàn nhẫn, táng tận lương
tâm - đánh, trói, bắt người là nghề của hắn:
+ Ngơn ngữ: Quát, thét, chửi, mắng, hầm hè
Gọi anh Dậu là “thằng”, gọi chị Dậu là
“mày” xưng “ông

+Thái độ: Hùng hùng, hổ hổ

+ dụng cụ đánh người: Roi song, tay thước,
dây thừng.

+ Hành động: Sầm sập, trợn ngược mắt, giật
phắt thừng, bịch mấy bịch, tát vào vào mặt
chị Dậu, sấn đến, nhảy vào trúi anh Dậu
+ Cử chỉ: trợn ngược hai mắt,

-> Là kẻ hống hách, thô bạo, vũ phu -> hành
động, thái độ

<i><b>? Trước lời van xin của chị Dậu, tiếng</b></i>
<i><b>khóc của lũ trẻ, tình trạng đau yếu của</b></i>
<i><b>anh Dậu, hắn đã làm gì? Nhận xét?</b></i>

- Bắt, trói anh Dậu giải ra đình theo lệnh
quan

-> như một cơng cụ bằng sắt, vô tri, vô giác

<i><b>? Chi tiết tên cai lệ bị chị Dậu đẩy ngã mà</b></i>
<i><b>vẫn thét trói kẻ thiếu sưu gợi cho em suy</b></i>

<i>3.2. Tức nước vỡ bờ</i>

*Nhân vật tên cai lệ:

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

<i><b>nghĩ gì?</b></i>

- Chứng tỏ bản chất tàn ác “cà cuống chết
đến đít còn cay” của kẻ đại diện cho cường
quyền thực dân pk

- Chứng tỏ bản chất: quen bắt nạt, đe dọa, áp
bức những người nhút nhát còn thực lực thì
yếu ớt, hèn kém.

<b>*Tích hợp GD đạo đức (2’)</b>

<b>? Em có nhận xét gì về bản chất tính cách</b>
<i><b>tên cai lệ?</b></i>

<b>H Thảo luận</b> nhóm.

<b>G bình</b>: <i>Đây là một tên tay sai chuyên</i>
<i>nghiệp, tiêu biểu, trọn vẹn nhất cho hạng</i>
<i>tay sai. Hắn là công cụ đắc lực cho cái trật</i>
<i>tự XH tàn bạo ấy. Dù là tên tay sai mạt</i>
<i>hạng ,nhưng lúc này với những người như</i>
<i>gia đình chị Dậu, hắn lại là kẻ đại diện cho</i>
<i>quyền lực của bộ máy nhà nước -đại diện</i>
<i>cho pháp luật.Và hắn thể hiện đúng tính</i>
<i>cách của một tên tay sai tàn bạo khơng có</i>
<i>tính người đánh trói là nghề của hắn được</i>
<i>hắn làm với một kĩ thuật thành thạo và say</i>
<i>mê. Hắn hung dữ và sẵn sàng gây tội ác</i>
<i>không hề chùn tay, khơng hề bị ngăn chặn</i>
<i>vì hắn đại diện cho nhà nước, nhân danh</i>
<i>nhà nước để hành động. Ngôn ngữ của hắn</i>
<i>không phải ngôn ngữ của con người( quát</i>
<i>thét, rít gầm)hắn khơng có khả năng hiểu và</i>
<i>nghe tiếng nói của đồng loại. Hắn dùng</i>
<i>những lời chửi thô tục, hành động đểu cáng,</i>

<i>hung hãn táng tận lương tâm tới rợn</i>
<i>người.Với mục đích chính là địi đủ 2 xuất</i>
<i>sưu 1 của người ốm gần chết và một người</i>
<i>đã chết.</i>

<i>tàn nhẫn đến táng tận lương</i>
<i>tâm của cai lệ – tên tay sai</i>
<i>của chính quyền thực dân nửa</i>
<i>phong kiến, đại diện cho giai</i>
<i>cấp thống trị, nhà văn đã tố</i>
<i>cáo bộ mặt tàn ác,bất nhân</i>
<i>của XH TD nửa PK đương</i>
<i>thời.</i>

<b>4. Củng cố: </b>(2’)

- Mục tiêu: Củng cố kiến thức đã học, học sinh tự đánh giá về mức độ đạt được
những mục tiêu của bài học.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

- Phương pháp: Phát vấn
- Kĩ thuật: Động não.

<i><b>?Khái quát những kiến thức cần nhớ ở tiết 1?</b></i>

HS trả lời -> GV chốt kiến thức cơ bản của tiết 1

<b>5. HDVN. </b>(2’)

- Học bài: nhớ được nội dung truyện, tập kể diễn cảm văn bản, cảm nhận về nhân
vật cai lệ.

- Chuẩn bị bài: Tiết 2: PT vẻ đẹp nhân vật chị Dậu – đặc sắc về nghệ thuật của văn
bản.

? Nêu cảm nhận về nhân vật chị Dậu

<b>V. Rút kinh nghiệm.</b>

</div>

<!--links-->