Bài giảng Vai trò của siêu âm trong sản phụ khoa - BS CKII. Lê Thị Quỳnh Hà

VAI TRÒ CỦA SIÊU ÂM
TRONG SẢN PHỤ KHOA

BS CKII. LÊ THỊ QUỲNH HÀ
KHOA CHẨN ĐỐN HÌNH ẢNH
BV HÙNG VƯƠNG


NỘI DUNG
 Lịch sử

 Đại cƣơng
 Nguyên lý

 Những ứng dụng trong sản, phụ khoa
 Các chỉ định
 Ƣu điểm siêu âm đƣờng âm đạo

 Một số loại siêu âm chuyên biệt


LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN SIÊU ÂM







LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN SIÊU ÂM THẾ GIỚI
1880: Pierre Curie tìm ra sóng siêu âm với hiệu ứng áp

điện Piezo - eclectric
1917: Paul Langevin ứng dụng sóng siêu âm vào việc phát
hiện tàu ngầm.
1945: Y học siêu âm
1949: A Mode (Jonh Julian Wild)
1954: M Mode (H. Hertz)
1957: B Mode (Tom Brown)


1958 Ian Donald đƣa siêu âm vào chẩn đoán sản phụ khoa


LỊCH SỬ
 1960 : Doppler -Takeuchi (Japan)

 1980 : Doppler Flow - Stuart Campell
 1990 : 3D - Donald King (Columbia University)

 1992 : demo 3D Facial -H.C. Kuo, F.M. Chang, C.H. Wu

(Taiwan)
 2000 : siêu âm xách tay (portable)
 2010 : siêu âm đàn hồi (Elasto)


LỊCH SỬ
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN SIÊU ÂM Ở VIỆT NAM
 Từ 1975: Y khoa Việt Nam khơng nói đến siêu âm y học
 1985
: có thơng tin về siêu âm y học

 1986
: lớp siêu âm tổng quát tại Bệnh Viện Nhân Dân
Gia Định (TPHCM) do Bs. U. Meckler và Bs. Nguyễn Sĩ
Huyên hƣớng dẫn cho 23 Bác sĩ đa khoa


LỊCH SỬ
1987 : lớp siêu âm tổng quát kỳ 2 đƣợc tiếp tục tại Bệnh
Viện Nhân Dân Gia Định ( TPHCM)
Chƣơng trình viện trợ máy siêu âm do bà S. Weber
(Hilfsaktion Vietnam) tài trợ 15 máy Kontron Sigma 20
và Sigma 1
Hội siêu âm TPHCM đƣợc thành lập.
Hội ADM (Pháp) tài trợ máy siêu âm Aloka và Bs. P.
Gild dạy lớp siêu âm sản tại Bệnh Viện Từ Dũ


LỊCH SỬ
 1989 : Bs. Marc Althuser mở lớp siêu âm tim tại bệnh

viện Bình Dân
 Từ 1990: lớp siêu âm tổng quát, siêu âm phụ sản, siêu âm
tim đƣợc tổ chức thƣờng xuyên, đào tạo các Bác sĩ đa
khoa và chuyên khoa biết làm siêu âm
 1992: siêu âm sản phụ khoa đầu tiên do trung tâm đào tạo
tổ chức


LỊCH SỬ
LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN KHOA CHẨN ĐỐN HÌNH ẢNH

BỆNH VIỆN HÙNG VƢƠNG
• Đã mở 03 khóa

• Khóa huấn luyện chuyên đề siêu âm sản phụ khoa 3 tháng:

thƣờng khai giảng giữa tháng 6 và bắt đầu chiêu sinh
trƣớc 1 tháng
• Đến nay đã đào tạo đƣợc trên 180 học viên
• “Cầm tay chỉ việc”


ĐẠI CƢƠNG
CHẨN ĐỐN HÌNH ẢNH
X quang

Siêu âm
CT( X quang cắt lớp điện toán)

MRI( cộng hƣởng từ)
DSA( chụp mạch máu số hóa xóa nền)
Y học hạt nhân,…


NGUYÊN LÝ
 X Quang qui ƣớc : tia X

 Cắt lớp điện toán : tia X
 Siêu âm

 Cộng hƣởng từ

 Y học hạt nhân

: sóng siêu âm
: từ trƣờng và sóng cao tần
: tia gamma


NGUYÊN LÝ
Sóng siêu âm là những rung động cơ học có cùng bản
chất với âm thanh nhƣng có tần số cao mà tai ngƣời
khơng nghe đƣợc
• Sóng tai ngƣời khơng nghe đƣợc : < 20 HZ
• Sóng tai ngƣời nghe đƣợc
: 20- 20.000 HZ
• Sóng siêu âm
: > 20.000 HZ


GIÁ TRỊ CỦA SIÊU ÂM
ƢU ĐIỂM
• Chẩn đốn tốt với dịch và các tạng đặc
• Sóng siêu âm đƣợc xem là vô hại với thai nhi, tuy nhiên
không nên lạm dụng siêu âm Doppler màu với thai nhi < 3
tháng tuổi
NHƢỢC ĐIỂM
Hạn chế khảo sát với tạng chứa khí, xƣơng


ISUOG
ISUOG: International Society of Ultrasound in

Obstetrics and Gynecology


AI LÀ NGƢỜI LÀM SIÊU ÂM ?
Tùy theo từng nƣớc:
 Bs sản khoa
 Bs phụ khoa

 Bs X-quang đã đƣợc tập huấn siêu âm bài bản
 KTV siêu âm, NHS


TIÊU CHUẨN ĐÀO TẠO
Ba bƣớc cần thiết:
1. Lý thuyết
2. Thực hành

3. Kiểm tra


TIÊU CHUẨN ĐÀO TẠO
SẢN KHOA
 Siêu âm thai quý 1
 Siêu âm thai quý 2, 3:

Thai, nhau, ối,..
Các mặt cắt chuẩn, độ lệch các số đo,...


TIÊU CHUẨN ĐÀO TẠO








PHỤ KHOA
Khảo sát TC ở 2 mặt cắt dọc, ngang
Đo bề dày nội mạc TC và mô tả cấu trúc nội mạc
Khảo sát cơ TC và cấu trúc, khối u kèm không
Khảo sát buồng trứng, khối u kèm không
Dịch tự do vùng chậu


PHỤ KHOA

7/22/2016


KIỂM TRA VÀ CẤP GIẤY CHỨNG NHẬN
Cần thời gian bao lâu để huấn luyện?
 Khó xác định! Tuy nhiên, theo khuyến cáo ISUOG:

 Cần làm: 100 giờ siêu âm có giám sát

100 ca siêu âm sản khoa
100 ca siêu âm phụ khoa
 Có sổ ghi chép, lƣu hình, bệnh sử, kết cục,...

7/22/2016


VAI TRÒ CỦA SIÊU ÂM
 Đây là kỹ thuật tối ƣu, nhất là với sản khoa

 Tiện lợi, không hại, rẻ tiền
 Thực hiện tại giƣờng

 Có nhiều kỹ thuật: siêu âm 2 chiều trắng đen, siêu âm 3

chiều, siêu âm 4 chiều, Doppler màu


Sảnh chờ siêu âm
khoa CĐHA

22


Khách hàng lấy số thứ tự vào phòng SA

7/22/2016


CÁC ĐƢỜNG SIÊU ÂM
24

• Siêu âm qua ngã bụng

• Siêu âm qua ngã âm đạo
• Siêu âm hội âm, mơi lớn


SIÊU ÂM ĐƢỜNG ÂM ĐẠO
Là những kỹ thuật bổ sung cho nhau, cả hai đƣợc dùng rộng
rãi trong việc đánh giá vùng chậu của phụ nữ