skkn một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân môn địa lí lớp 5

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
I. Phần mở đầu
I.1. Lý do chọn đề tài
Trong dạy học Địa lí hiện nay, phương pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ
ngày càng được sử dụng rộng rãi và tỏ ra có hiệu quả. Hình thức tổ chức dạy
học này có đặc điểm là yêu cầu học sinh nghĩ nhiều hơn làm nhiều hơn. Bên
cạnh đó phương pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ cịn có thêm một đặc trưng:
học sinh cùng nhau thảo luận theo định hướng của giáo viên. Đây là mối quan
hệ trị - trị được các thầy cơ nhắc nhiều hơn, tác động nhiều hơn trong những
năm gần đây và được các thầy cô đánh giá là rất cần thiết trong dạy học.
Trong yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, việc phát huy tính tích
cực học tập của học sinh hết sức quan trọng và được thực hiện ở nhiều mơn
học khác nhau, trong đó có phân mơn Địa lí. Mặt khác, trong dạy học Địa lí
việc rèn luyện kĩ năng cho các em ln được chú trọng, đặc biệt là kĩ năng
hợp tác thảo luận nhóm nhỏ.
Nhiều nhà nghiên cứu, nhiều giáo viên đã cố gắng tìm những phương
pháp tối ưu để rèn luyện kĩ năng học tập cho học sinh trong dạy học Địa lí và
đã có nhiều để tài, sáng kiến kinh nghiệm thiết thực. Việc dạy học theo
phương pháp hợp tác nhóm nhỏ cho học sinh là việc rất cần thiết không thể
thiếu được cho mỗi bài học, tiết học và xuyên suốt tồn bộ chương trình dạy
và học địa lý ở các cấp học đặc biệt là cấp Tiểu học.
Trong phân mơn Địa lý ở trường Tiểu học nói chung và Địa lý lớp 5
nói riêng, việc hợp tác nhóm nhỏ trong các tiết dạy thường xuyên và thiết
thực. Hợp tác nhóm nhỏ khơng những là phương pháp dạy học tích cực cho
mỗi bài học mà còn chứa đựng kiến thức cho học sinh khai thác, giúp các em
hiểu sâu hơn, cụ thể hơn thế giới xung quanh chúng ta và những vấn đề Địa lý
liên quan. Mặt khác, trong dạy học Địa lý, việc hướng dẫn cho học sinh hợp
tác nhóm nhỏ là khâu hết sức quan trọng nhưng cả giáo viên và học sinh
thường gặp khơng ít khó khăn để thực hiện. Chính vì tầm quan trọng của hợp
tác nhóm nhỏ và thực tế ở trường nên tơi đã chọn đề tài: “ Một số biện pháp
nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí lớp 5” làm đề tài

nghiên cứu.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
a. Mục tiêu:
Nghiên cứu nội dung chương trình, mục tiêu của phân mơn Địa lí mối
quan hệ hiện tượng tự nhiên, các lĩnh vực kinh tế - xã hội của Việt Nam; một
số hiện tượng Địa lí của các châu lục, của khu vực Đông Nam Á và một số
GV: Lê Thị Thảo

1

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
nước đại diện cho các châu lục trên thế giới. Thu nhập, tìm kiếm tư liệu từ các
nguồn thông tin khác nhau giúp học sinh có hứng thú khi học Địa lí.
b. Nhiệm vụ của đề tài
Nghiên cứu phương pháp dạy học phân môn Địa lí từ đó tìm ra phương
pháp dạy học phù hợp với đối tượng học sinh.
Nghiên cứu các hoạt động để giúp học sinh thảo luận nhóm có hiệu
quả.
Đề xuất các phương pháp dạy học phù hợp để nâng cao chất lượng học
tập của học sinh và làm nền tảng vững chắc cho những năm học tiếp theo.
I.3. Đối tượng nghiên cứu
Tất cả giáo viên và các em học sinh lớp 5 Trường Tiểu học Lý Tự
Trọng huyện Krông Ana – Tỉnh Đắk Lắk.
I.4. Phạm vi nghiên cứu
Các dạng bài trong phân mơn Địa lí lớp 5.
Phương pháp dạy học theo nhóm.
I.5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
Phương pháp quan sát.
Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động ( nghiên cứu kết quả học
tập của học sinh ).
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
Phương pháp phân tích, tổng hợp.
II. Phần nội dung
II.1. Cơ sở lí luận
Đổi mới phương pháp dạy học trước hết được thể hiện ở sự đổi mới
phong cách dạy của thầy và phong cách học của trị: người thầy thiết kế các
tình huống để học sinh tự khai thác, tự chiếm lĩnh và kiến tạo kiến thức,
người thầy tạo ra các cơ hội để học sinh có thể suy nghĩ nhiều hơn, hoạt động
nhiều hơn và có trách nhiệm hơn đối với việc học tập của mình.
Đổi mới phương pháp dạy học Địa lí chỉ thành cơng khi phương pháp
dạy học Địa lí tác động mạnh đến người học và phát huy tính tích cực tự giác,
chủ động tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực
tự học, tự quản lịng say mê học tập và ý chí vươn lên.
Đổi mới phương pháp dạy học hiện nay có nhiều thuận lợi mà nội dung
kiến thức sách giáo khoa được biên soạn theo tinh thần đổi mới phương pháp
dạy học, khi mà hầu hết các trường đã trang bị đầy đủ về phương tiện, thiết bị
GV: Lê Thị Thảo

2

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
dạy học. Đặc biệt trong bối cảnh cơng nghệ thơng tin đang đóng vai trò quan
trọng trong đời sống xã hội. Người thầy và học sinh đang ở trong một thời kì

mới của những nhận thức mới về dạy và học trong nhà trường phổ thơng.
Việc đổi mới phương pháp dạy học Địa lí chỉ thành công khi chúng ta
tổ chức dạy học Địa lí theo kiểu mới trên cơ sở tăng cường áp dụng các
phương pháp phương tiện hình thức tổ chức dạy học hiện đại kết hợp với việc
cải biến các phương pháp dạy học truyền thống theo những hướng đổi mới.
Nhưng hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học đặc biệt phương
pháp thảo luận nhóm cịn gặp một số hạn chế như sau:
Phần lớn giáo viên dạy theo hình thức rập khn, máy móc để có bước
thảo luận nhóm trong tiết dạy dẫn đến chất lượng trong tiết dạy không cao.
Thực hiện khơng đầy đủ các bước quy trình thảo luận nhóm như chỉ
nêu câu hỏi cho học sinh thảo luận rồi cho các nhóm báo cáo. Sau đó giáo
viên nhận xét đúng, sai, đầy đủ hay chưa đầy đủ nội dung của các nhóm và
chốt ý. Làm như vậy sẽ thiếu một bước quan trọng là cho học sinh trong
nhóm hoặc các nhóm khác nhận xét, bổ sung làm rõ vấn đề. Vì thế mỗi nhóm
chỉ quan tâm đến câu hỏi của nhóm mình mà khơng cần biết đến câu hỏi của
nhóm khác dẫn đến kết quả là học sinh nhận thức không đầy đủ nội dung bài
học.
Tổ chức quy mơ nhóm khơng hợp lí: một lớp học có khoảng 35 học
sinh mà chỉ tổ chức 4 nhóm thì rất khó thảo luận, nhiều học sinh khơng có
chỗ ngồi, phải đứng vây quanh gây mất trật tự và chỉ mang tính hình thức.
II.2. Thực trạng
a. Thuận lợi, khó khăn
+ Thuận lợi:
Về sách giáo khoa: đủ, màu sắc, hình ảnh, lược đồ, bản đồ, số liệu,
kênh hình, kênh chữ,…
Câu hỏi yêu cầu in nghiêng giúp giáo viên tổ chức cho học sinh khai
thác thông tin dễ dàng.
Câu hỏi cuối bài tổng hợp được kiến thức của bài học.
Phần nội dung bài học được in đậm, khác màu mực giúp học sinh dễ
học.

Sách giáo viên cung cấp thêm một số thông tin, hiện tượng Địa lí giúp
giáo viên mở rộng kiến thức cho học sinh.
Về chương trình: Cấu trúc nội dung chương trình gồm 2 nội dung lớn:
Trình bày về một số hiện tượng tự nhiên, các lĩnh vực kinh tế - xã hội của
GV: Lê Thị Thảo

3

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
Việt Nam; một số hiện tượng địa lí của các châu lục, của khu vực Đông Nam
Á và một số nước đại diện cho các châu lục trên thế giới.
Mục tiêu nội dung chương trình phù hợp với lứa tuổi học sinh Tiểu
học.
+ Khó khăn:
Về giáo viên: Khơng thích dạy phân mơn Địa lí. Không nắm chắc các
hiện tượng tự nhiên của một số nước trên thế giới.
Về học sinh: Chưa chú trọng phân mơn Địa lí, xem đây là mơn phụ,
chưa hiểu hết ý nghĩa của môn học.
b. Thành công, hạn chế
+ Thành cơng
Sau khi thực hiện đề tài giáo viên u thích phân mơn này hơn, có
nhiều hiểu biết sâu hơn về nội dung chương trình, phương pháp dạy học theo
nhóm và một số kinh nghiệm trong dạy Địa lí cho học sinh.
Học sinh u thích mơn học khơng xem mơn học này là mơn phụ, có
hứng thú học Địa lí, có thêm kiến thức về Địa lí Việt Nam và Địa lí thế giới
đặc biệt các em có lịng u con người, quê hương, đất nước Việt Nam.
+ Hạn chế

Một số giáo viên và học sinh vẫn chưa thích dạy, học theo nhóm phân
mơn này.
c. Mặt mạnh, mặt yếu
+ Mặt mạnh
Đa số giáo viên khối 5 đều có thể chủ động tổ chức được phương pháp
dạy học theo nhóm một cách thành thạo, tự tin.
Học sinh mạnh dạn, tự tin có thể làm nhóm trưởng hay phát thanh viên
mà khơng hề e ngại. Phát huy được tinh thần hợp tác, đoàn kết giải quyết
được tình huống đưa ra. Giúp giáo viên tích lũy được vốn kiến thức về Địa lí
Việt Nam và thế giới.
+ Mặt yếu
Cách tổ chức dạy học theo nhóm của một số ít giáo viên vẫn cịn mang
tính hình thức, rập khn.
d. Các ngun nhân, các yếu tố tác động…
Trước thực trạng về đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay, tôi thấy
một vấn đề cần đặt ra là: Mỗi giáo phải tự đổi mới để tìm ra hình thức tổ chức
dạy học phù hợp với đối tượng học sinh của mình cụ thể là:
Nâng cao ý thức, trách nhiệm trong công tác dạy học.
GV: Lê Thị Thảo

4

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
Có cách tổ chức hoạt động nhóm khoa học, đúng đối tượng. Khai thác
được các thơng tin trong bài học.
Có kĩ năng quản lý, giám sát hoạt động của các nhóm học sinh tốt.
Tuy nhiên trong dạy học Địa lí hiện nay nhiều giáo viên chưa nắm

được tư liệu, số liệu, các hiện tượng địa lí của Việt Nam và thế giới.
Trang thiết bị phục vụ cho môn học này chưa đầy đủ. Giáo viên chưa đi
sâu nghiên cứu tài liệu, chưa nhiệt tình trong các giờ dạy. Hình thức tổ chức
thảo luận nhóm cịn mang tính hình thức, rập khn. Bản thân giáo viên cịn
xem nhẹ mơn học này hơn Tốn, Tiếng Việt.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
Trường Tiểu học Lý Tự Trọng là một trong 7 trường của huyện được
tiếp cận mơ hình trường học mới Việt Nam ( VNEN ). Mơ hình trường học
này là một mơ hình dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Dạy học theo nhóm
triệt để. Dạy học theo tinh thần học sinh:Tự giác, tự quản, tự học, tự đánh giá,
tự tin, tự trọng. Giáo viên: Tự chủ, tự bồi dưỡng. Nhà trường: Tự nguyện.
Chính vì điều đó mà tất cả học sinh tham gia đều làm tốt vai trị của
một nhóm trưởng một thành viên trong nhóm. Nhiều em có tinh thần tự giác,
hợp tác cao, ham tìm hiểu về Địa lí trong nước cũng như địa lí thế giới. Mặt
khác nhiều học sinh có năng lực quản lí nhóm tốt nên các em muốn được thể
hiện mình với các bạn. Đặc biệt các em rất thích nghe, hiểu những hiện tượng
địa lí trong nước và thế giới nên rất thuận lợi cho giáo viên dạy học phân mơn
này.
Giáo viên u nghề, có tâm huyết với nghề. Nhiều giáo viên đã say sưa
tìm tịi kiến thức qua sách, báo, mạng để phục vụ cho tiết dạy. Nghiên cứu,
thiết kế bài dạy phù hợp với đối tượng học sinh nên chất lượng dạy học ngày
một nâng cao.
Song trong trường vẫn còn một số học sinh rụt rè, nhút nhát, tiếp thu
bài chậm. Các em chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học, chưa có khả
năng tự học, tự rèn, tự khám phá. Khả năng tư duy ở một số học sinh còn hạn
chế. Do vậy, việc tiếp thu bài, tính tự giác, khả năng quản lý, tổ chức của một
số em còn non.
Một số giáo viên lười tổ chức thảo luận nhóm nhỏ vì sợ mất nhiều thời
gian, rườm rà, khó quản lý học sinh. Trong khi học sinh thảo luận nhóm cịn
làm việc riêng chưa kích thích được tính tự quản của các em. Chưa nghiên

cứu hoạt động nào cần thảo luận nhóm, hoạt động nào khơng cần thảo luận
nhóm dẫn đến chất lượng thảo luận nhóm nhiều lúc chưa cao.
GV: Lê Thị Thảo

5

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
II.3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Nhằm nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm nhỏ trong giảng dạy phân
mơn Địa lí.
Trình bày được kết quả thảo luận của nhóm bằng lời nói, bài viết, hình
vẽ, sơ đồ.
Xác định đầy đủ mục tiêu của từng bài học, từng hoạt động.
Vận dụng được các kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
Sau khi nghiên cứu kĩ các phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ của
phân mơn Địa lí. Tơi thấy những bài nội dung phức tạp dễ gây nhiều ý kiến
khác nhau hoặc cần phải có sự hợp tác trong việc giải quyết vấn đề thì nên tổ
chức cho học sinh hoạt động theo nhóm để giải quyết vấn đề.
* Xác định các quy trình tổ chức một hoạt động nhóm:
a. Làm việc chung cả lớp
+ Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ học tập.
+ Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ.
+ Hướng dẫn làm viêc theo nhóm.
b. Làm việc theo nhóm.
+ Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm.

+ Phân cơng trong nhóm, Từng cá nhân làm việc độc lập rồi trao đổi.
+ Cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm.
c. Thảo luận tổng kết trước tồn lớp.
+ Các nhóm lần lượt báo cáo.
+ Thảo luận chung.
+ Giáo viên có thể kiểm tra bất kì học sinh nào của các nhóm để đánh
giá kết quả làm việc học tập hợp tác của nhóm.
+ Giáo viên tổng kết đặt vấn đề cho bài tiếp theo hoặc vấn đề tiếp theo.
Ta có thể chia ra làm 2 dạng hoạt động nhóm sau:
Dạng 1: Hoạt động nhóm giúp học sinh phát hiện kiến thức mới
Dạng 2: Hoạt động nhóm rèn luyện kĩ năng trong tiết thực hành.
* Các biện pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ.
Biện pháp 1: Chuẩn bị hoạt động nhóm
Trước khi áp dụng hoạt động nhóm vào một bài dạy tơi xác định:
Mục tiêu của hoạt động nhóm trong bài này là gì?
Hoạt động nào cần thảo luận nhóm?
GV: Lê Thị Thảo

6

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
Hoạt động này cần bao nhiêu thời gian?
Thời gian cịn lại đủ để hồn thành bài dạy không?
Hoạt động này yêu cầu giáo viên và học sinh chuẩn bị những phương
tiện, thiết bị gì?
Học sinh cần phải tham khảo trước những tài liệu gì?
Đây là hình thức dạy học địi hỏi giáo viên phải đưa ra câu hỏi phù hợp,

vừa sức hướng dẫn học sinh hoạt động để đi đến nhận thức.
Học sinh mạnh dạn trao đổi xoay quanh một vấn đề được đặt ra dưới
dạng câu hỏi, bài tập hay nhiệm vụ nhận thức. Trong trường hợp này học sinh
giữ vai trị tích cực chủ động tham gia thảo luận, giáo viên nêu vấn đề và tổng
kết. Hoạt động này có hai hình thức:
+ Giáo viên nêu một số câu hỏi theo hình thức phân cơng các nhóm
thảo luận viết vào giấy.
+ Giáo viên chia học sinh thành các nhóm và thảo luận theo nội dung
của phiếu học tập đã chuẩn bị trước.
+ Các bước tiến hành thảo luận:
Biện pháp 2: Chia nhóm
Tơi chia lớp thành các nhóm nhỏ từ bốn đến sáu em. Tùy mục đích u
cầu của tiết học, các nhóm được phận chia ngẫu nhiên hoặc có chủ định trong
cả tiết học, các nhóm được giao cùng nhiệm vụ hay nhiệm vụ khác nhau.
Trong nhóm có thể phân cơng mỗi thành viên hồn thành một phần việc.
Trong nhóm nhỏ, mỗi thành viên đều phải làm việc tích cực khơng ỷ lại vào
một vài người có hiểu biết và năng động hơn. Các thành viên trong nhóm
giúp đỡ nhau tìm hiểu vấn đề trong khơng khí thi đua với các nhóm khác, kết
quả làm việc của mỗi nhóm sẽ đóng góp vào kết quả học tập chung của cả
lớp. Đến khâu trình bày kết quả làm việc của nhóm, nhóm cử ra một đại diện
hoặc có thể phân cơng mỗi thành viên trình bày một nhiệm vụ. Học sinh được
chọn làm nhóm trưởng phải có ý thức cao trong học tập và phải biết điều
khiển nhóm học tập, ở các tiết khác nhau giáo viên cần thay đổi các thành
viên trong nhóm tránh sự đơn điệu rập khn nhàm chán. Mỗi nhóm thảo
luận phải được sắp xếp vị trí nhất định trong nhóm.
Biện pháp 3: Giao nhiệm vụ cho từng nhóm
Mỗi nhóm có một nhiệm vụ riêng hoặc hai nhóm cùng chung một
nhiệm vụ.
Biện pháp 4: Tiến hành thảo luận nhóm
Học sinh lần lượt thảo luận, mỗi em tự đề ra ý kiến của mình, thư ký

GV: Lê Thị Thảo

7

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
ghi chép các ý kiến cẩn thận, nhóm trưởng tổng hợp những ý kiến thống nhất,
những ý kiến cịn trái ngược nhau thì tranh luận thống nhất ý kiến, nếu chưa
thống nhất thì ghi lại những ý kiến còn khác nhau.
Giáo viên theo dõi thảo luận của từng nhóm, uốn nắn, điều chỉnh
hướng thảo luận. Những nhóm thảo luận chưa thống nhất giáo viên khơng
giải đáp ngay mà có thể gợi ý cho các em để có thống nhất chung, phát hiện
những ý kiến học sinh đã thống nhất và nội dung chưa thống nhất.
Biện pháp 5: Tổng kết thảo luận
Đại diện từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của mình: Những kiến
thức đã thống nhất, những kiến thức cịn khác nhau.
Các nhóm khác cùng chung một nhiệm vụ đối chiếu nhận xét kết quả
thảo luận của nhóm mình về những nội dung mà nhóm bạn đã trình bày. Kiến
thức nào thống nhất và không thống nhất. Giáo viên tiếp tục cho các nhóm
khác nêu lên ý kiến của mình về những nội dung trên.
Giáo viên tổng kết đi sâu vào nội dung kiến thức đúng kèm theo uốn
nắn những sai sót, giải đáp thắc mắc đưa ra kết luận chuẩn kiến thức cho từng
nội dung thảo luận.
Chú ý: Khi chuẩn bị nội dung thảo luận nhóm giáo viên cần:
+ Chuẩn bị tình huống có thể xảy ra khi thảo luận nhóm.
+ Tổ chức học sinh thảo luận nhóm sơi nổi, tiết kiệm thời gian, đúng
trọng tâm.
+ Phân phối đúng, đủ thời gian cho từng hoạt động phù hợp với nội

dung và yêu cầu về thời gian của một tiết học.
Áp dụng vào một số bài cụ thể:
Dạng 1: Xây dựng kiến thức mới
Bài 3. Khí hậu
( Chuẩn bị: Phiếu học tập, Bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam, các hình minh
họa trong sách giáo khoa).
Đối với bài này tôi cho học sinh thảo luận ở hoạt động 2 và 3
Ở hoạt động này học sinh cần đạt được hai mục tiêu
- So sánh và nêu được sự khác nhau của khí hậu giữa hai miền Bắc –
Nam.
- Nhận biết được ảnh hưởng của khí hậu đến đời sống và sản xuất của
nhân dân ta.
Trước tiên tơi cho học sinh tìm hiểu về khí hậu nhiệt đới gió mùa của
nước ta.
GV: Lê Thị Thảo

8

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
Sau khi học sinh biết được nước ta nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới
gió mùa. Tơi u cầu học sinh đọc sách giáo khoa và quan sát lược đồ khí
hậu Việt Nam để thực hiện nhiệm vụ sau:
Câu hỏi: So sánh khí hậu của miền Bắc và miền Nam. Nêu những
thuận lợi và khó khăn về đặc điểm khí hậu của từng miền.
Tơi chia lớp thành các nhóm sau đó phát phiếu học tập cho các nhóm.
Tổ chức nhóm: Tơi chia 6 nhóm, mỗi nhóm 5 em gồm 2 bàn
Tiến hành hoạt động:

Nêu yêu cầu, giao nhiệm vụ
Phát phiếu học tập, bút, quy định thời gian hồn thành hoạt động
Tơi u cầu các nhóm tự cử nhóm trưởng, thư kí.( ln phiên nhau)
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 5 phút
Giáo viên đi quan sát hoạt động của từng nhóm để uốn nắn kịp thời.
Giáo viên yêu cầu học sinh quay về vị trí ban đầu.
Gọi đại diện một số nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình.
u cầu học sinh nhóm này nhận xét kết quả thảo luận của nhóm bạn
cho cả lớp nghe.
Nhóm khác có ý kiến bổ sung, nhận xét (hoặc ngược lại).
Giáo viên yêu cầu cả lớp bổ sung nếu thấy chưa đủ. Các ý kiến bổ sung
giáo viên ghi tóm tắt nhanh lên bảng.
Sau khi các nhóm trình bày xong và học sinh khơng cịn ý kiến, giáo
viên treo kết quả hồn chỉnh và đối chiếu lại với kết quả thảo luận của từng
nhóm để nhận xét, khen ngợi những ý kiến bổ sung đúng.
Bài 17: Châu Á
Chuẩn bị: Quả Địa cầu ( hoặc Bản đồ thế giới )
Bản đồ tự nhiên Châu Á
Các hình minh họa SGK
Phiếu học tập.
Bài này tơi tiến hành thảo luận ở Hoạt động 4: Các khu vực của Châu
Á và nét đặc trưng về tự nhiên của mỗi khu vực.
Ở hoạt động này cần đạt được mục tiêu
- Biết xếp tên các khu vực theo thứ tự từ Bắc xuống Nam và từ Tây
sang Đông.
- Nêu được tên một số cảnh thiên nhiên Châu Á và nêu được chúng
thuộc vùng nào của Châu Á.
Tôi cho học sinh thảo luận ở phần này bằng phiếu học tập:
GV: Lê Thị Thảo

9

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
u cầu học sinh quan sát lược đồ các khu vực Châu Á và các hình
minh họa trang 103 SGK thảo luận để hồn thành các bài tập sau:
Phiếu học tập: Nhóm 1,3,5
Điền tên các khu vực theo thứ tự từ Bắc xuống Nam và từ Tây sang
Đông.
1
Bắc Á
2
Trung Á
3
Tây Nam Á
4
Đông Á
5
Nam Á
6
Đông Nam Á
Phiếu học tập: Nhóm 2,4,6
Điền thơng tin thích hợp vào bảng sau:
Khu vực
Cảnh tự nhiên
Các dãy núi lớn
Các đồng bằng
tiêu biểu

lớn
Bắc Á
Trung Á
Tây Nam Á
Đông Á
Nam Á
Đông Nam Á
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 5 phút
Tôi hướng dẫn và yêu cầu học sinh thảo luận theo từng bước tương tự
như ví dụ trên.
Cuối cùng giáo viên treo kết quả hoàn chỉnh và đối chiếu lại với kết
quả thảo luận của từng nhóm để nhận xét, khen gợi những ý kiến bổ sung
đúng.
Dạng 2: Hoạt động nhóm rèn luyện kĩ năng trong tiết thực hành.
Bài 16: Ôn tập
( Chuẩn bị: Phiếu học tập, Bản đồ hành chính Việt Nam khơng có tên các
tỉnh, thành phố, các thẻ từ ghi tên các thành phố: Hà Nội, Hải Phịng, Thành
phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng).
Đối với bài này tơi cho học sinh thảo luận theo hình thức chơi trò chơi.
Ở hoạt động này học sinh cần đạt được hai mục tiêu
- Xác định trên bản đồ một số thành phố, trung tâm công nghiệp của
nước ta.
GV: Lê Thị Thảo

10

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5

- Nêu được một vài đặc điểm nổi bật của các thành phố lớn.
Nội dung thảo luận: Điền đúng tên các tỉnh, thành phố lớn của nước
ta trên bản đồ.
Giáo viên chia lớp thành các nhóm ( mỗi nhóm 4 em ) sau đó phát thẻ
từ và bản đồ trống yêu cầu học sinh điền đúng tên các tỉnh, thành phố lớn của
nước ta trên bản đồ.
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 5 phút
Trong thời gian 5 phút nhóm nào xong và có kết quả đúng là nhóm đó
thắng cuộc.
Bài: 22 ôn tập
( Đồ dùng: Phiếu học tập, Bản đồ Địa lí tự nhiên thế giới, các lược đồ
hình minh họa từ bài 17 đến bài 21).
Đối với bài này tôi cho học sinh thảo luận ở hoạt động 2
Ở hoạt động này học sinh cần đạt được hai mục tiêu
- Hệ thống hóa được các kiến thức cơ bản đã học về châu Á, châu Âu.
- So sánh ở mức độ đơn giản để thấy được sự khác biệt giữa hai châu
lục.
Câu hỏi: So sánh một số yếu tố tự nhiên và xã hội giữa châu Á và châu Âu.
Tiêu chí

Châu Á

Châu Âu

Diện tích
Khí hậu
Địa hình
Chủng tộc
Hoạt động kinh tế
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 6 phút

Giáo viên hướng dẫn và yêu cầu học sinh thảo luận theo từng bước
tương tự như ví dụ trên.
Cuối cùng giáo viên treo kết quả hoàn chỉnh và đối chiếu lại với kết
quả thảo luận của từng nhóm để nhận xét, khen gợi những ý kiến bổ sung
GV: Lê Thị Thảo

11

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
đúng.
c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp.
Về giáo viên: Giáo viên phải u thích mơn học và phải có tâm huyết
với nghề, yêu học sinh như con. Nắm được các hiện tượng Địa lí Việt Nam
và thế giới tiêu biểu trong các dạng bài Địa lí được học. Vì nếu giáo viên
khơng có những yếu tố trên sẽ khơng thể tìm tòi, khám phá được những hoạt
động những kiến thức cần thảo luận nhóm dẫn đến khi dạy cho học sinh sẽ
khơng có hiệu quả.
Về học sinh: Học sinh phải có đầy đủ đồ dùng học tập, u thích mơn
học, có tinh thần tự giác, tự quản, biết hợp tác trong nhóm.
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các giải pháp, biện pháp trong đề tài có mối quan hệ mật thiết với
nhau, bổ trợ cho nhau để thực hiện thành công đề tài đưa ra. Biện pháp 1 là
tiền đề để thực hiện các biện pháp 2,3,4,5. Các biện pháp sau bổ trợ để thực
hiện biện pháp 1. Tuy nhiên trong các biện pháp trên thì biện pháp 4 là biện
pháp quan trọng nhất vì nó xác định được kết quả thảo luận nhóm để đạt được
mục tiêu bài học.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.

Kết quả khảo nghiệm: Đề tài đã được đưa vào áp dụng tại đơn vị và có
tác động thiết thực đến với giáo viên, học sinh.
Giá trị khoa học: Nội dung của đề tài đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc
nâng cao chất lượng và lựa chọn hình thức tổ chức dạy học đúng đối tượng
học sinh. Nhờ đó chất lượng giáo dục của cả khối được nâng lên rõ rệt.
II.4. Kết quả
Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên
cứu
Sau hai năm áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng thảo luận
nhóm trong phân mơn Đại lí 5 tơi thu được kết quả như sau:
TSHS
Đầu năm
Cuối kì I
khối 5
125
Biết hợp tác theo Chưa biết
Có ý thức hợp
Khơng thích
nhóm. Có khả
hợp tác theo tác theo nhóm,
học nhóm,
năng làm nhóm
nhóm, thiếu có khả năng làm ngại làm
trưởng. Thích
tinh thần
nhóm trưởng,
nhóm trưởng,
học nhóm và làm hợp tác. Sợ Thích học nhóm phát thanh
nhóm trưởng, thư làm nhóm
và làm nhóm

viên.
GV: Lê Thị Thảo

12

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
kí
Kết quả

trưởng
55

70

trưởng, thư kí
115

10

III. Phần kết luận, kiến nghị
III.1. Kết luận
Muốn nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm, giáo viên phải dốc hết nhiệt
tình, tâm huyết cho nghề nghiệp, tìm ra những giải pháp tốt nhất, phù hợp với
điều kiện thực tế giảng dạy ở cơ sở, tạo ra cho học sinh có nề nếp, có thói
quen làm việc theo nhóm.
Thầy tổ chức hoạt động tốt, trò học tốt, chắc chắn là hiệu quả của một
hoạt động thảo luận theo nhóm sẽ đạt được hiệu quả cao.

Hoạt động thảo luận nhóm được xem như là một phương pháp mới mà
thời gian thực hiện cũng chưa nhiều, do đó những gì mà tơi tích lũy được và
trình bày trên đây cũng là kinh nghiệm bước đầu, rất mong sự góp ý của đồng
nghiệp.
III.2. Kiến nghị
a. Đối với giáo viên
Nâng cao ý thức trách nhiệm của mình trong cơng tác dạy học.
Giáo viên phải ln cập nhật thông tin để bổ sung cho bài giảng.
Thường xuyên dự giờ đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm.
Nghiên cứu kĩ sách giáo khoa, các tài liệu liên quan về công tác dạy
học để chuẩn bị tốt cho việc giảng dạy, thiết kế bài soạn phù hợp đối tượng
học sinh.
b. Đối với nhà trường
Đề nghị nhà trường trang bị thêm đồ dùng dạy học (tranh ảnh, lược đồ,
biểu đồ…) để phục vụ cho công tác dạy học tốt hơn.
Mua thêm các tài liệu tham khảo để bổ sung kiến thức mới
Quán triệt hơn nữa tinh thần học tập của các đồng chí giáo viên.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tơi đã đúc kết được trong q trình
nghiên cứu và thực hiện tại đơn vị.
Thông qua đề tài này, tơi rất mong được sự đóng góp chân tình của các
thầy cơ để nội dung đề tài được hồn thiện hơn và có hiệu quả cao hơn trong
q trình thực hiện ở thời gian tới.
Buôn Trấp, tháng 1 năm 2015
GV: Lê Thị Thảo

13

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng

Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
Người thực hiện

Lê Thị Thảo
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN

MỤC LỤC
GV: Lê Thị Thảo

14

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

Tên mục
I. Phần mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
a. Mục tiêu:
b. Nhiệm vụ của đề tài
3. Đối tượng nghiên cứu
4. Phạm vi nghiên cứu
5. Phương pháp nghiên cứu
II. Phần nội dung
1. Cơ sở lí luận
2. Thực trạng
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp.
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.

4. Kết quả
III. Phần kết luận, kiến nghị
1. Kết luận
2. Kiến nghị

Trang
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
3
5
6
6
6
12
12
12
12
13
13
13

TÀI LIỆU THAM KHẢO

TT
Tài liệu
1 Sách giáo khoa lịch sử và Địa lý 5
2

Sách giáo viên Địa lý 5

GV: Lê Thị Thảo

15

Tác giả
Bộ Giáo dục và Đào tạo - Nhà
xuất bản Giáo dục năm 2010
Bộ Giáo dục và Đào tạo - Nhà
Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5

3
4
5
6
7

xuất bản Giáo dục năm 2007
Thiết kế bài giảng Địa lý 5
Nhà xuất bản Hà Nội 2006
Chuẩn kiến thức, kỹ năng Địa lý 5

Bộ Giáo dục và Đào tạo
Tài liệu giảm tải chương trình Địa lý 5 Bộ Giáo dục và Đào tạo
Tài liệu bồi dưỡng Địa lý
Nhà xuất bản Giáo dục.
Tìm hiểu qua sách, báo Giáo dục,
mạng internet.

GV: Lê Thị Thảo

16

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí 5

GV: Lê Thị Thảo

17

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng


Biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong phân mơn Địa lí lớp 5
9

GV: Lê Thị Thảo

@@@

Trường Tiểu học Lý Tự Trọng