Bài giảng Cơ khí đại cương: Chương 1 - ĐH Bách Khoa Hà Nội

CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG

CHƯƠNG I

KHÁI NIỆM CƠ BẢN

End Show

DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


<< Contents >>

Next >>

Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


Chương I: khái niệm cơ bản
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5

Các khái niệm về quá trình sản xuất cơ khí
Chất lượng bề mặt sản phẩm
Độ chính xác gia cơng

Đo lường trong sản xuất cơ khí
Tiêu chuẩn hóa


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.1 Các khái niệm về quá trình sản xuất cơ khí

Bi thép (dùng trong ổ bi)
CHI TIẾT MÁY

Bulơng

Đơn vị nhỏ nhất và hồn chỉnh của máy

Đinh vít

Bánh răng (dùng trong các bộ chuyền)
Ghim giấy

DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com

Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.1.1 Khái niệm về sản phẩm, chi tiết máy, bộ phận máy, cơ cấu máy, phôi

Chi tiết máy

Bộ phận máy,
cơ cấu máy

Máy (sản
phẩm hồn
chỉnh)

- Chi tiết máy cơng dụng chung.
- Chi tiết máy công dung riêng
Phôi: là một danh từ quy ước chỉ vật phẩm được tạo ra của một quá trình sản xuất này
chuyển sang một quá trình sản xuất khác
Sản phẩm:là một danh từ quy ước chỉ vật phẩm được tạo ra ở giai đoạn chế tạo cuối cùng
của một cơ sở sản xuất

DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /

/>
Tel.: +84. (04). 8692204


Q TRÌNH SẢN XUẤT LÀ GÌ
Khung Ơtơ – ơtơ có khoảng 15000 chi tiết

Máy khoan tay

Boeing 747–400, Có khoảng 6 triệu chi tiết

Các thiết bị có rất nhiều chi tiết ghép lại với
nhau bằng rất nhiều phương pháp liên kết,
vật liệu, phương pháp chế tạo

Máy giặt

Máy vi tính

Xe máy. Có khoảng 8000 chi tiết

DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Cây cầu thép


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>

Tel.: +84. (04). 8692204


1.1.2 QUÁ TRÌNH THIẾT KẾ VÀ CHẾ TẠO SẢN PHẨM

Định nghĩa loại sản phẩm;
thông tin thị trường

Sản xuất thử

Thiết kế sơ bộ và đánh giá;
Nghiên cứu tính khả thi

Sản xuất
Phân tích thiết kế; Cân nhắc theo các tiêu chuẩn;
Kiểm tra và đánh giá
chất lượng (KCS)
Chọn Nguyên vật liệu,
Quy trình chế tạo,
Trang thiết bị

Sản xuất thử nghiệm;
Kiểm tra và Đánh giá

Đóng gói

Bản vẽ thiết kế hồn chỉnh
SẢN PHẨM

CAD

(Computer-Aided Design)

CAM
(Computer-Aided Manufacturing)

CIM
(Computer-integrated Manufacturing)


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.1.2 Q trình sản xuất cơ khí

q trình sản xuất

Phi kim

Quặng, nhiên liệu, trợ dung

Thép, gang,
đồng, nhôm

Chế tạo vật liệu

Luyện kim

Chế tạo phôi

Đúc, cán, rèn, dập, hàn,...

Gia công cắt gọt

Tiện, phay, bào, khoan, ...

Xử lý và bảo vệ

Nhiệt luyện, hoá nhiệt luyện,
sơn, mạ, phủ, ...

PhÕ phÈm

PhÕ phÈm

PhÕ phÈm

Sản phẩm


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /

/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.1.2 Q trình sản xuất cơ khí

Các giai đoạn chế tạo cơ khí thường được thể hiện qua quy trình cơng nghệ chế tạo sản phẩm

Quy trình cơng nghệ
Q trình sản xuất có thể chia thành các dạng:

Ngun cơng

1. Sản xuất đơn chiêc

2. Sản xuất hàng loạt
3. Sản xuất hàng khối

Bước

Thao tác…


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204

1.2.Chất lượng bề mặt sản phẩm

1.2.1. Độ nhẵn bề mặt
1.2.2. TÍnh chất cơ lý lớp bề mặt


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.2.1. Độ nhẵn bề mặt
Bề mặt hình học
là bề mặt được xác định bởi các kích thước trên bản vẽ mà khơng có nhấp nhơ sai
lệch về hình dáng
Bề mặt thực
Là bề mặt giới hạn của vật thể, ngăn cách nó với mơi trường xung quanh
Bề mặt đo được
Là bề mặt nhận được khi đo các bề mặt thực bằng các dụng cụ đo
Độ nhẵn bề mặt là tập hợp những nhấp nhơ có bước tương đối nhỏ trên bề
mặt thực được xét trong phạm vi chiều dài chuẩn L


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com

Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.2.1. Độ nhẵn bề mặt
Ký hiệu

R z 20

Chiều cao mấp mơ trung bình Rz: là trị số
trung bình của những khoảng cách từ 5 đỉnh
cao nhất đến 5 đáy thấp nhất của Profin đo
được, trong giới hạn chiều dài chuẩn (L)

2,5

Sai lệch trung bình số học Ra: là trị số
trung bình các khoảng cách từ những
điểm của Prơfin đo được đến đường
trung bình của nó, trong giới hạn chiều
dài chuẩn

1 L
Ra   o y dx
L
Đối với cấp 6  12, chủ yếu dùng thơng số Ra, cịn đối với cấp 13,14 và 1 5 chủ yếu dùng thông số Rz.( bảng thông số Ra, Rz xem thêm trong

GT Cơ khí đại cương trang 17
DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


I.2. Chất lượng bề mặt sản phẩm
1.2.2.Tính chất cơ lý bề mặt


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


I.3.Khái niệm về độ chính xác gia cơng
1.3.1. Khái niệm về tính lắp lẫn và dung sai
a.Tính lắp lẫn: của một chi tiết hay bộ phận máy là khả năng thay thế cho nhau không cần lựa chọn và
sửa chữa mà vẫn bảo đảm được các điều kiện kỹ thuật và kinh tế hợp lý
b.Dung sai: sai số trong phạm vi cho phép để đảm bảo tính lắp lẫn
-Kích thước danh nghĩa

 = Dmax - Dmin
hc cã thĨ viÕt

 (IT) = ES (es) - EI (ei)
IT: dung sai
ES, es: sai lệch trên
EI, ei: sai lệch d-ới
ES, EI: dùng cho lỗ
es, ei: dïng cho trôc


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


I.3.Khái niệm về độ chính xác gia cơng

Miền dung sai:
H( lỗ)
h(trục)
Cấp chính xác:

Kích thước danh
nghĩa: 40mm

6

Có 19 cấp chính xác theo thứ tự giảm dần:
01, 1, 2, 3,….. 17

40H6

DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


I.3.Khái niệm về độ chính xác gia cơng

Miền dung sai của hệ trục và hệ lỗ


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204

I.3.Khái niệm về độ chính xác gia cơng

Lắp ghép

Dung sai
lắp ghép
Độ dôi, độ
hở
Lắp chặt

Lắp trung
gian

Lắp lỏng


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.3.Khái niệm về độ chính xác gia cơng

1.3.2. sai lệch hình dáng

Sai lệch hình
dáng
Sai lệch hình
dáng hình học

Sai lệch vị trí
tương quan

Độ nhẵn bề
mặt


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.3.Khái niệm về độ chính xác gia cơng

1.3.2. sai lệch hình dáng


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1

- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


1.4 Đo lường trong sản xuất cơ khí


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


MƠN HỌC CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
•

•

Mục tiêu của học phần:
- Cung cấp những khái niệm, những kiến thức
kỹ thuật cơ sở, đặc trưng nhất của q trình
sản xuất cơ khí:
Vật liệu,
Dụng cụ,
PP cơng nghệ gia cơng,
Máy móc,

Thiết bị cơng nghiệp.
- Sau khi đã học được các kiến thức lý thuyết,
sinh viên mới có điều kiện theo dõi và trực
tiếp thực hành sản xuất cơ khí (tại Trung tâm
thực hành cơ khí) nhằm tạo ra một sản phẩm
theo yêu cầu kỹ thuật. Qua đấy, sinh viên
được trang bị một khối kiến thức rất cơ bản
và cần thiết để hình thành người kỹ sư đào
tạo trong một trường đại học kỹ thuật.
Nội dung chi tiết học phần:
- Khối lượng : 45 tiết

•

Chương 1. Các khái niệm cơ bản. (3 tiết)

•

Chương 2. Vật liệu dùng trong cơng nghiệp (10 tiết)

•

Chương 3. Xử lý nhiệt bề mặt vật liệu và sản phẩm
(4 tiết)

•

Chương 4. Cơng nghệ đúc kim loại và hợp kim (5
tiết)

•

Chương 5. Cơng nghệ gia cơng biến dạng tạo hình
(5 tiết)

•

Chương 6. Cơng nghệ hàn và cắt kim loại (6 tiết)

•

Chương 7. Gia cơng cắt gọt (6 tiết)

•

Chương 8. Máy cơng cụ (6 tiết)


DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204


TÀI LIỆU THAM KHẢO
•

•

•

1. Giáo trình chính: Tên giáo trình - Cơ khí đại cương.
- Tác giả: PGs.Ts. Hồng Tùng, PGs.Ts. Nguyễn Thúc Hà, PGs.Ts. Nguyễn văn Hảo và tập thể
- Nhà xuất bản: Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội.
- Năm xuất bản: 2003 (in lần thứ năm).
2. Bài giảng chuẩn: Cơ khí đại cương.
- Tác giả : Nguyễn văn Hảo, Nguyễn Luyến, Nguyễn Tiến Đào.
- Nhà xuất bản: Trường Đại học Bách khoa Hà nội.
- Năm xuất bản: 1999.
3. Tài liệu tham khảo:
1. Cơ khí đại cương:
- Tác giả: Hoàng Tùng và tập thể.
- Nhà xuất bản : Trường Đại học Bách khoa Hà nội.
- Năm xuất bản: 1979.
2. Manufacturing Engineering and Technology
- Tác giả: - S. Kalpakjian, S. R. Schmid
- Nhà xuất bản : Prentice Hall – Intenational
- Năm xuất bản:
2001
3. Fertigungstechnik
- Tác giả: Prof. Dr. Ing A. Herbert Frutz.
- Nhà xuất bản : VDI VERLAG - Düsseldorf
- Năm x
4. Giáo trình vật liệu học/ vật liệu kim loại
/>www.youtube.com/

DWE Department of Welding and Metal Technology /. CuuDuongThanCong.com


Add: 306C1 - Dai Co Viet Str. No.1
- Hanoi – Vietnam /
/>
Tel.: +84. (04). 8692204