cac van de trong BI KICH Medee

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>BI KỊCH Médée</b>

<b>I. Giới thiệu chung:</b>

<b>1. Tác giả:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>2. Tác phẩm:</b>
<b>a) Nguồn gốc:</b>

Vở bi kịch Médée được trình diễn lần đầu tiên vào năm
431 TCN, trong lễ hội Dyonisies và chỉ giành giải ba trong cuộc
thi kịch năm đó do vấp phải sự phản đối của nhiều khán giả.

Nội dung vở kịch được dựa trên câu chuyện thần thoại về
người anh hùng Jason – người đã lấy được bộ lông cừu vàng và
Médée, ở thời điểm sau khi Jason và Médée đã có hai con trai và
đến sống tại Corinthe và trọng tâm xoay quanh sự trả thù của
Médée với Jason vì đã bỏ rơi nàng để lấy công chúa con vua
Créon. Tuy nhiên, trong vở kịch, chi tiết Médée giết chết hai đứa
con của mình là một khác biệt rất lớn so với nội dung của thần
thoại.

<b>b) Hoàn cảnh sáng tác:</b>

Vở kịch Médée ra đời trong hoàn cảnh chế độ dân chủ chủ
nơ Athène đang dần suy thối, mâu thuẫn trong bộ máy chính
quyền ngày càng trở nên gay gắt và giai cấp thống trị cũng dần
bộc lộ ngày càng nhiều điều bất cơng và bản chất xấu xa của nó.
<b>c) Tóm tắt tác phẩm:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

mưu giết chết cha con vua Créon bằng thuốc độc và tự tay mình
giết cả hai đứa con trai rồi mang xác con lên cỗ xe do thần Hélios

gửi xuống và bay đi mất.

<b>d) Bối cảnh trong tác phẩm:</b>

Bên cạnh thể hiện nội dung chính là bi kịch của các nhân
vật, tác giả cũng đã khắc họa rất rõ bối cảnh lịch sử - xã hội đứng
đằng sau và góp phần tác động vào đời sống của từng nhân vật,
chính cái xã hội đó đã thêm phần tạo nên những bi kịch đó. Qua
vở kịch, ta thấy một xã hội đầy bất công được phản ánh hết sức
cụ thể: một đất nước Hi Lạp thời cổ với một ơng vua nắm cái uy
quyền độc đốn chỉ quen ra lệnh, không quen nghe ai, một xã hội
mà pháp luật ban cho nam giới quyền đơn phương ruồng bỏ vợ
(rõ ràng đó là một bất cơng đối với những phụ nữ thủy chung,
đức hạnh). Từ cái quyền được pháp luật cho phép mà Jason đã
nhẫn tâm ruồng bỏ vợ mình, người đã hết lịng u và làm mọi
thứ để cứu sống mình. Đã là người phản bội, người phạm luật
hiếu khách – phong tục đặc biệt tốt đẹp ở Hi Lạp, nhưng cách
ngụy biện cho hành động của Jason đã thể hiện rõ cái khơng khí
mà trường phái ngụy biện đương thời đã tạo nên trong xã hội
cũng như trên đường chính trị và một phần của sự ngụy biện đó
là do con người thời này cịn tin tưởng đến sự định đoạt của các
đấng thần linh đang che chở họ. Một xã hội đầy bất công như vậy
đã góp đẩy con người tới bước đường cùng (cụ thể trong vở kịch
là nhân vật Médée), khiến họ gây ra những tội lỗi đáng sợ và
cũng mang họ đến đỉnh điểm của khổ đau và bi phẫn.

<b>II. Bản tính ích kỉ của con người trong vở bi kịch </b><i><b>Médée</b></i><b>:</b>
<b>1. Vua Créon:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Créon là một nhân vật phụ, là người gián tiếp gây nên bi kịch của Médée

nhưng lại góp phần đưa bi kịch ấy lên cao.

Ở Hi Lạp, Jason là một vị anh hùng; danh tiếng của chàng là tấm
khiên che chắn cho Corinthe khỏi sự dịm ngó của kẻ khác. Đồng thời,
nó cũng là tấm bùa hộ mạng cho công chúa, con gái yêu của Créon. Vì
vậy, Créon đã khơng ngần ngại nhận lời kết giao thông gia với Jason dù
ông ta biết rõ việc đó sẽ làm tổn hại sâu sắc tới gia đình hiện tại của
chàng. Trong mắt Créon, dường như lí trí đã lu mờ, bản tính ích kỷ đã
lấp đầy đơi mắt. Vì bản thân, vì con gái và sự ổn định của chiếc ngai
vàng, Créon đã đồng lõa với tội bội tình, bội tín, bội nghĩa của Jason.
Khơng những vậy, vì lo sợ Médée báo thù mà Créon đã nhẫn tâm bức
mẹ con Médée tới bước đường cùng - đuổi mẹ con nàng ra khỏi đất
nước của mình - bất chấp việc bị căm ghét và phạm vào luật hiếu khách
tốt đẹp của người Hi Lạp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Sự ích kỷ của Créon cịn là sự ích kỷ của những kẻ cầm quyền,
những kẻ chỉ biết ra lệnh và không biết nghe lời ai. Nếu như Jason sử
dụng quyền lực dể làm việc đáng khinh là bội tín, bội tình và để thỏa
mãn giấc mộng đế vương thì Créon đã sử dụng quyền lực của kẻ cầm
quyền để bảo vệ cho lợi ích cá nhân mình, trở thành đồng lõa với những
tội đó. Hành động của Créon được lớp vỏ quyền uy che chắn nhưng sự
ích kỷ ấy cũng khơng thốt khỏi sự phẫn nộ của một trái tim bị phản bội
và ruồng bỏ như Médée. Nhìn lại tồn bộ vở kịch, ta thấy Créon là đầu
mối quan trọng làm bi kịch của Médée nảy sinh và lên đến cao trào. Sự
ích kỷ của Créon là sự ích kỷ ta có thể dễ dàng nhận ra ở bất kỳ con
người nào, đó là một bản tính mà khơng người nào tránh khỏi tuy nhiên
trong tác phẩm này, sự ích kỷ đó đã phải trả một cái giá vơ cùng đắt.
<b>2. Jason:</b>

Trong thần thoại Hi Lạp, Jason được nhắc đến là một vị dũng sĩ

tài ba với nhiều chiến công vang lừng và luôn được nhắc đến như một
nhân vật thần thánh và một trong những chiến công ấy là đoạt được bộ
lông cừu vàng mang về cho thành Iolcos. Nhưng trong vở kịch của
Euripide thì nhân vật Jason được thể hiện - qua những lời thoại của
mình, cũng như trong lời trách móc lẫn suy nghĩ của nhân vật Médée
-với nhiều bản tính rất con người mà nổi bật là bản tính ích kỉ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

những tham vọng, muốn cầu tiến, vì thế họ có thể hi sinh bất cứ điều gì
kể cả hơn nhân và hạnh phúc gia đình, cả tình nghĩa vợ chồng để đánh
đổi lấy tiếng tăm hay một địa vị xã hội vững chắc để đảm bảo những ích
lợi của bản thân (và tương lai dòng tộc sau này). Nhân vật Jason trong
vở bi kịch <i>Médée</i> cũng là mẫu đàn ông như thế. Jason lấy một người vợ
khác thực ra không phải Jason có điều gì trách cứ Médée, cũng khơng
phải say mê con gái vua Créon mà muốn sử dụng cái quyền đơn phương
từ bỏ vợ do luật pháp cho phép. Cũng có thể cho rằng Jason nhận lời lấy
con gái vua Créon là để thỏa bản tính của đàn ơng là muốn có thêm
người phụ nữ bên mình ngay khi đã có gia đình hay để tỏ lịng thương
hại một tình u hoặc, cũng như nhiều người đàn ơng khác, muốn chiếm
hữu tình yêu của người phụ nữ của mình và ln địi hỏi ở người phụ nữ
sự u thương, sẵn sàng hi sinh tất cả vì họ (mà chính điều đó đã hình
thành nên bản tính ích kỉ, gây nhiều bi kịch cho cuộc sống và người
xung quanh - mà người phụ nữ luôn là người gánh chịu bởi họ sống
thiên về tình cảm hơn là về lí trí). Bởi vậy, nhân vật Médée cũng như
những người phụ nữ trong xã hội này (thể hiện qua lời của dàn đồng ca)
khó chấp nhận được những tính tốn ích kỉ của nam giới và của luật
pháp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

mất hai người vợ, mất con và cuối cùng là chìm xuống đáy biển cùng
con thuyền Argos của mình như lời nguyền của Médée.

<b>3. Médée:</b>

Nhân vật Médée trong vở kịch cùng tên là một người phụ nữ
mang tính cách mãnh liệt, tâm hồn dữ dội và không bao giờ để bản thân
bị lăng nhục bởi bất kì ai.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

trả thù cho bằng được và còn phải là một sự trả thù cay nghiệt và tàn bạo
nhất.

Là một người phụ nữ đơn độc, thân cô thế cô, bị dồn vào con
đường khơng lối thốt nhưng với tính cách mạnh mẽ sẵn có, Médée đã
lên một kế hoạch hồn hảo cho q trình trả thù của mình. Mọi toan tính
của nàng được bộc lộ qua nhiều chi tiết đều thật chu đáo, mưu mẹo đến
khôn lường. Trước tiên, nàng thuyết phục vua Égée che chở cho mình
sau khi rời khỏi Corinthe. Sau khi chắc chắn có được chốn nương thân
và sự bảo vệ chắc chắn, nàng giết kẻ tình nhân của người chồng đầy tội
<i>lỗi bằng cách tẩm thuốc độc vào bộ áo dài, chiếc đai mũ nạm vàng và</i>
bảo hai đứa con mang đến tặng cho công chúa. Thủ đoạn tẩm thuốc độc
hạ thủ công chúa của nàng là một âm mưu hồn hảo, một mũi tên trúng
hai đích bởi vua Créon vì thương xót trước cái chết đau thương của con
gái mình nên đã ơm cơng chúa vào lịng và cũng trúng độc chết theo
đúng như kế hoạch của Médée đã vạch ra từ trước.

Sau khi hạ thủ được cha con Créon, nỗi oán hận của nàng vẫn
chưa thể ngi ngoai vì Jason mới thực là kẻ mà nàng muốn trừng phạt
nhất. Nếu để cho Jason chết thì đấy là một cái chết quá nhẹ nhàng trước
những tội lỗi mà chàng ta đã gây ra, vì lẽ đó mà Médée muốn Jason
sống không bằng chết, phải đau khổ, giằng vặc suốt cuộc đời. Nàng phải
phá hủy tất cả những thành quả mà chàng đã cố gắng tạo dựng được, kể
cả hai đứa con – kết tinh tình yêu giữa hai người. Thế nhưng, để có thể

thực hiện được hành động báo thù ghê sợ đó, Médée đã phải trải qua
một quá trình đấu tranh nội tâm giằng xé và dữ dội.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

bản thân về hành động tàn khốc của mình nhưng cũng cùng lúc đó lại tự
nhủ rằng phải tàn nhẫn và gạt bỏ mọi tình yêu thương dành cho con để
trả thù Jason. Hành động chính tay giết hai đứa con u của mình, một
phần là nàng khơng muốn con mình bị giết bởi chính tay kẻ thù, một
phần đó là hình phạt đắt giá mà nàng muốn giành cho Jason – vì chỉ
nàng mới có thể sinh ra bọn trẻ cịn Jason thì khơng, nên chỉ nàng có
quyền mang cái chết đến cho chúng. Do vậy, hành động tự tay giết chết
hai đứa trẻ của Médée đồng nghĩa với việc vứt bỏ thiên chức làm mẹ
nhưng lại đồng thời nâng cao thiên chức đó.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

cái chết của con mình, Jason từ một anh hùng lại mất hết tất cả danh
vọng, vợ con. Nỗi đau của riêng Médée là nỗi đau của một người tự do,
một người tự mình thích mũi nhọn vào trái tim mình, mà ấn cho sâu,
<i>xốy cho rộng, mở to mắt mà nhìn máu chảy và là cái giá nàng phải trả</i>
cho việc lựa chọn lòng thù hận sâu sắc cùng sự tự ái quá ích kỉ thay vì
tình thương cho con và lý trí sáng suốt.

Sự ích kỉ của Médée là mặt trái của một tình yêu mãnh liệt và mù
quáng, cũng là một sự phản kháng với những bất công của xã hội đối
với người phụ nữ xưa. Là nhân vật chính của vở kịch, Médée dĩ nhiên là
đối tượng được tác giả gửi gắm nhiều tâm tư tình cảm nhất. Do vậy, tuy
thấy rõ sự tàn nhẫn và ích kỉ của nhân vật, người xem vẫn có thể thơng
cảm chứ khơng coi nàng là một con quái vật giết người không ghê tay vì
những hành động ấy đều xuất phát từ lịng khao khát u thương, khao
khát hạnh phúc gia đình và cuối cùng thì chính nàng vẫn phải chịu đau
khổ tột cùng.

<b>III. Mâu thuẫn nội tâm cùa nhân vật Médée:</b>

Trong vở bi kịch Médée, bên cạnh bản tính ích kỉ của các nhân vật thì sự
mâu thuẫn trong hành động và tội lỗi của con người cũng là một vấn đề dễ
nhận thấy vì hầu hết các nhân vật quan trọng như Médée, Jason và Créon đều
thể hiện rõ những mâu thuẫn trong hành động của chính mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Nhân vật Jason có mâu thuẫn tương tự: ban đầu thì theo ý vua Créon
đuổi vợ con đi; ngụy biện cho hành động ích kỉ của một người chồng, người
cha và còn mắng nhiếc nàng. Thế rồi, sau khi Médée thay đổi thái độ, xin lỗi
Jason hết lời thì Jason lại ngi lịng và cịn hứa là sẽ cố gắng làm nhà vua xiêu
lịng và khiến cơng chúa bằng lịng để ban cho hai đứa trẻ ân huệ được thoát
cảnh lưu đày. Jason khơng phải khơng biết Médée mưu trí và có lịng tự trọng
cao như thế nào nhưng bên cạnh sự kiên quyết đuổi vợ đi thì dường như Jason
vẫn cịn chút tình nghĩa vợ chồng mờ nhạt và sự yêu thương con cái cùng trách
nhiệm với chúng nên mới có thể dễ dàng thay đổi quyết định của mình.

Ở đây, ta có thể hiểu được các mâu thuẫn trong hành động của Créon và
Jason khá dễ dàng nhưng với sự mâu thuẫn của Médée thì khơng dễ dàng như
vậy. Nếu như thái độ nhẹ nhàng, cam chịu của nàng trong cuộc đối thoại với
Créon và Jason mâu thuẫn với mối hận hừng hực trong lịng có thể được xem
như một đòn tâm lý đánh vào kẻ thù hay việc nàng u thương con nhưng lại
khó chịu khi nhìn thấy chúng là do chúng gợi nhắc cho nàng một hạnh phúc xa
xơi thì mâu thuẫn lớn nhất và ghê gớm nhất nằm ngay trong hành động giết
con: mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm, chính mâu thuẫn này đã làm nên bi kịch
đỉnh điểm của tác phẩm.

<b>1. Mâu thuẫn giữa tình yêu thương con và sự thù hận:</b>

Médée là một nhân vật có diễn biến tâm lý rất phức tạp, được

Euripide xây dựng một cách tài tình. Mâu thuẫn nội tâm của nàng được
thể hiện ra bên ngoài như một mâu thuẫn dữ dội giữa lòng yêu thương
con và lòng thù hận.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

yêu thương hết mực trở thành kẻ bội bạc, Médée nhìn nụ cười ngây thơ
cho dù vô tội nhưng là kết tinh của một tình u đau khổ, nàng càng đau
lịng, nàng đâm ra thù hận cả hai đứa con của mình. Một người mẹ tất
nhiên ln có một tình u lớn lao, bao la dành cho con bởi đứa con
không chỉ là kết tinh của tình u đơi lứa mà cịn là máu mủ mang nặng
đẻ đau của mình. Thế nhưng khi tình yêu được đáp trả bằng sự phản bội
và tàn nhẫn thì chính những liên quan, gắn kết đó lại làm tăng thêm nỗi
đau của người phụ nữ, nó nhắc về một thời gian đẹp để rồi bây giờ bị
lãng quên. Médée đã phải suy nghĩ và ra quyết định trong hồn cảnh
này, trong sự day dứt giữa tình thương con cái và lòng thù hận đang ở
đỉnh điểm. Mâu thuẫn này giằng co, giày xéo trong tâm trí nàng, khiến
nàng khổ sở khi phải chọn lựa làm sao để có thể thỏa mãn được tất cả
những thứ nàng mong muốn.

Médée nghe tin vua Créon và công chúa đã chết xong thì bắt đầu
độc thoại. Phần độc thoại đó thể hiện rất cụ thể q trình đấu tranh tư
tưởng của nàng. Trong đó, nàng buộc bản thân phải cứng rắn; phải hi
sinh tất cả để đạt được mục đích trả thù; phải gạt đi những hình ảnh âu
yếm, những kỉ niệm cùng con; phải giết chết đi kết tinh của cái tình u
bị phản bội để có thể rũ bỏ hồn tồn tình u đó. Hành động giết con
của Médée tuy có phần tàn ác nhưng cũng là biểu hiện cho tình u
thương con vơ bờ. Médée giết con để con không phải rơi vào tay kẻ thù
và kẻ đã ruồng bỏ mẹ con nàng; giết con để khẳng định đây là giọt máu
mình đã mang nặng đẻ đau và chỉ nàng – người ban tặng cuộc sống cho
hai đứa trẻ mới có quyền tước bỏ cuộc sống của chúng. Như đã trình bày
ở phần bản tính ích kỉ của con người, Médée đã đặt sự thù hận lên trên

tình cảm, từ đây, ta biết rằng trong cuộc tranh đấu giữa yêu thương và
thù hận trong Médée, thù hận đã chiến thắng.

<b>2. Mâu thuẫn giữa lý trí và tình cảm:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

cảm, thế nhưng, thực sự bao trùm lên nội tâm của nhân vật này là mâu
thuẫn giữa lý trí và tình cảm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

hơn với nỗi đau giằng xé và sự mâu thuẫn dữ dội trong tư tưởng nhưng đồng
thời lại có hành động hợp lý lẫn hợp với logic tình cảm con người.

<b>VI. Tổng kết:</b>

</div>

<!--links-->