chuyen dong co

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

BÀI 1: CHUYỂN ĐỘNG CƠ
<b>I . Chuyển động cơ. Chất điểm</b>

1. Chuyển động cơ

Chuyển động cơ của một vật (gọi tắt là chuyển động) là sự thay đổi vị trí của vật
đó so với các vật khác theo thời gian.

2. Chất điểm:

Một vật chuyển động được coi là một chất điểm nếu kích thước của nó rất nhỏ so
với độ dài đường đi ( hoặc so với những khoảng cách mà ta đề cập).

3. Quỹ đạo chuyển động :

Quỹ đạo chuyển động là một đường tập hợp tất cả các vị trí cua một vật chuyển
động.

<b>II . Cách xác định vị trí của một vật trong không gian.</b>
III . <b>Cách xác định thời gian trong chuyển động .</b>

Gốc thời gian (hay mốc thời gian) là thời điểm bắt đầu đo thời gian của một vật
chuyển động bằng một chiếc đồng hồ.

Thời điểm:
Thời gian:
<b>IV . Hệ quy chiếu:</b>

Hệ quy chiếu gồm:

 Vật làm mốc, một hệ tọa độ gắn với vật làm mốc

 Mốc thời gian và đồng hồ

TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh
Hoạt động 1: đặt vấn đề

Động học chất điểm (ĐHCĐ) là mộ phần
của cơ học (CH) trong đó người ta nghiên
cứu cách xác định vị trí của một vật trong
khơng gian tại những thời điểm khác nhau
và mô tả các tính chất chuyển động của
một vật bằng các phương trình tốn học
nhưng chưa xét đến ngun nhân chuyển
động.

Trước hết để tìm hiểu một số khái niệm về
chuyển động và cách xác định vị trí của
một vật trong không gian ứng với mỗi thời
điểm khác nhau chúng ta cùng đi vào bài 1:
chuyển động cơ.

Hoạt động 2: Tìm hiểu các khái niệm trong chuyển động cơ
Yêu cầu HS lấy ví dụ về chuyển động cơ

của một vật

Căn cứ vào đâu chúng ta có thể khẳng định
một vật chuyển động hay đứng yên?

Chuyển động cơ được định nghĩa ntn?

Chiếc xe tải đang đi trên đường….
Sự thay đổi vị trí của một vật

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Khi chiếc xe tải đang đi trên đường thì vị
trí của xe tải thay đổi so với những vật nào
và không thay đổi so với những vật nào?
Đây chính là tính chất tương đối của
chuyển động. Nó được thể hiện ở chỗ: một
vật bất kì có thể chuyển động so với vật
này nhưng có thể đứng yên so với vật khác.
Do đó khi nói một vật chuyển động hay
đứng yên chúng ta phải nói rõ nó chuyển
động hay đứng yên so với vật nào.

Chúng ta sẽ đi tìm hiểu khái niệm thứ 2 đó
là chất điểm (2. chất điểm)

Khi một ơtơ chuyển động thẳng thì mỗi
điểm trên mui xe đều đi thẳng, nhưng mỗi
điểm trên bánh xe lại đi theo một đường
cong. Hoặc khi một cầu thủ sút bóng, mới
nhìn ta thấy quả bóng bật ra khỏi chân cầu
thủ vạch lên một đường gần thẳng nhưng
quan sát kĩ ta lại thấy khi bay quả bóng
cũng chuyển động xung quanh nó. Như vậy
việc xác định chính xác vị trí từng điểm của
tồn vật trong chuyển động là rất phức tạp.
Để đơn giản chúng ta xét trường hợp nếu

một vật có kích thước rất nhỏ so với độ dài
đường đi là một chất điểm và không quan
tâm đến chuyển động quay của vật.

Chảng hạn như chiếc ô tô đang chạy trên
đường từ Hà Nội đến Hải Phịng chiếc ơ tơ
này sẽ được coi là một chất điểm.

Có thể coi trái đất là một chất điểm khi nó
chuyển động trong hệ mặt trời được không?
Như vậy một vật được coi là chất điểm nếu
kích thước của nó rất nhỉ so với độ dài
đường đi (hoặc khoảng cách mà ta đề cập
đến)

Khi một vật được coi là chất điểm thì khối
lượng của vật coi như tập trung tại điểm đó
và trong chương này các vật mà chúng ta
nói đến đều được coi là chất điểm.

Trong quá trình chuyển động của một chất
điểm thì nó sẽ vạch ra một đường nhất định
và đường này được gọi là quỹ đạo chuyển
động của chất điểm.

là chuyển động) là sự thay đổi vị trí
của vật đó so với các vật khác theo
thời gian.

Vị trí của xe tải thay đổi so với các vật bê

đường và không thay đổi so với tài xế

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Vậy chúng ta có thể định nghĩa quỹ đạo
chuyển động của chất điểm ntn?

Để biết được vị trí của một chất điểm trong
không gian được xác định ntn chúng ta
cùng sang phần II. Cách xác định vị trí của
một vật trong khơng gian

Quỹ đạo chuyển động là một đường thẳng
tập hợp tất cả các vị trí của một chất điểm
trong q trình chuyển động

Hoạt động 3: Tìm hiểu cách xác định vị trí của một vật trong không gian
Khi chúng ta đi từ HN đến HP thì trên

đường đi chúng ta thường thấy các cột cây
số có ghi HP 30km. vậy cột cây số này có ý
nghĩa là gì hay nói cách khác khi nhìn vào
cột cây này chúng ta biết được điều gì?
Trong trường hợp này chúng ta đã lấy cái
gì làm mốc?

Và khoảng cách từ cột cây số đến vật làm
mốc đã được đo trước. Vậy người ta đã
dùng dụng cụ gì để đo khoảng cách này?
Giả sử đã biết được đường đi (quỹ đạo)
chuyển động của một vật, để xác định vị trí
của nó trên quỹ đạo chuyển động ta phải

làm gì?

Các vật được chọn làm mốc thường là các
vật gắn liền với mặt đất và được coi là
đứng yên.

Vậy chúng ta có thể lấy vậy nào làm mốc
để xác định vị trí của một chiếc tàu đang
chạy trên sơng?

Đây chính là cách xác định vị trí của một
vật khi quỹ đạo chuyển động của nó là một
đường thẳng. để tìm hiểu cách xác định vị
trí của một vật khi quỹ đạo chuyển động
của nó là một đường cong bất kì ta cùng
sang 2. hệ tọa độ

Ví dụ trên một bản thiết kế muốn chỉ cho
người thợ khoan vị trí của một điểm M cần
khoan trên tường chúng ta phải nói ntn cho
người thợ khoan hiểu?

Khi nói như vậy chúng ta đã gắn vào mặt
phẳng của bức tường một hệ tọa độ. Hệ tọa
độ này gồm 2 trục ox và oy vng góc với
nhau.trong đó Ox trùng với mép sàn còn oy
trùng với mép tường trái. O là giao điểm

Cột cây số này cho biết chúng ta đang cách
HP 30km.

Một cột cây số ở HP làm mốc.
Thước đo.

Nếu đã biết đường đi (quỹ đạo) chuyển
động của một vật, ta chỉ cần chọn một vật
làm mốc và một chiều dương trên đường đó
là có thể xác định được vị trí của vật bằng
cách dùng một cái thước đo chiều dài đoạn
đường từ vật làm mốc đến vật.

Cây cối 2 bên sông.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

của 2 trục Ox và Oy, nó được gọi là gốc tọa
độ và được đặt tại điểm chọn làm mốc.
Như vậy để xác định vị trí của chất điểm tại
điểm M trên một đường cong bất kì ta có
thể làm như sau:

Chọn vật làm mốc, sau đó gắn vào vật làm
mốc một hệ trục tọa độ Oxy và chọn chiều
dương trên các trụ Ox, Oy.

Xác định tọa độ của điểm M.

Vậy Tọa độ của điểm M được xác định
bằng cách nào?

Để xác định x và y ta phải dùng thước. tuy
nhiên để đơn giản chúng ta quan niệm hệ

tọa độ là 2 trục đã được chia độ (tức nó
được gắn thước sẵn).

u cầu HS hồn thành C3.

Vì trong q trình chuyển động vị trí của
vật thay đổi theo thời gian nên chúng ta
cũng cần phải xác định thời gian trong
chuyển động. vậy thời gian trong chuyển
động được xác định ntn chúng ta cùng sang
phần III. Cách

Chiếu vng góc điểm M xuống 2 trục tọa
độ Ox, Oy ta được điểm H và I.

Vị trí của điểm M được xác định bằng 2 tọa
độ <i>x=OH</i> và <i>y=OI</i>

Hình chiếu của điểm M lên canh AD là
trung điểm của cạnh AD, hình chiếu của
điểm M lên cạnh AB chính là trung điểm
của cạnh AB. Do đó tọa độ của điểm M là
(2.5; 2)

Hoạt động 4: Tìm hiểu cách xác định thời gian trong chuyển động
Để mô tả chuyển động của một vật ta phải

biết tọa độ của vật đó ở những thời điểm
khác nhau muốn thế chúng ta phải chỉ rõ
mốc thời gian (hay cịn gọi là dơc thời

gian), tức thời điểm ma ta bắt đầu đo thời
gian.

Hàng ngày theo quy ước dùng đồng hồ thì
chúng ta chọn thời điểm 0h làm gốc thời
gian. Còn trong CH để đơn giản người ta
thường chọn mốc thời gian là lúc bắt đầu
khảo sát một hiện tượng.

Để đo thời gian trơi đi kể từ móc thời gian
chúng ta phải dùng dụng cụ gì?

Như vậy để xác định thời gian trong
chuyển động ta phải chọn mốc thời gian và
đo khoảng thời gian trôi đi kể từ mốc thời

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

gian bằng mọt chiếc đồng hồ.

Nhìn vào bảng giờ tàu chúng ta có thể bết
được điều gì?

Thời gian tàu đi từ ga HN đến ga TH được
tính bằng cách nào?

Nếu chọn gốc thời gian là thời điểm tàu
xuất phát từ ga HN thì thời điểm tàu đến ga
TH có chỉ số là bao nhiêu?

Như vậy nếu lấy mốc thời gian là thời điểm
vật bắt đầu chuyển động thì chỉ số của thời

điểm sẽ trùng với số đo khoảng thời gian
đã trôi qua kể từ mốc thời gian.

Hãy hồn thành câu C4
Gợi ý:

Khi tàu đi đến Vinh thì chúng ta đã trải qua
một ngày mới, và khi đến SG thi chúng ta
lại qua một ngày mới nữa. vậy thời điểm
tàu đến SG là bao nhiêu?

Vậy thời gian tàu đi từ HN đến SG được
tính ntn?

Trong chương này khi làm bài tập chúng ta
luôn phải chọn hệ quy chiếu. vậy hệ quy
chiếu là gì? chúng ta cùng sang phần IV.
Hệ quy chiếu

Thời điểm tàu có mặt ở các ga.

Thời điểm tàu đến ga TH – thời điểm tàu
xuất phát từ ga HN

3h 31’

52h

Thời điểm tàu đến ga SG – thời điểm tàu
xất phát từ ga HN = 52h – 19h = 33h

Hoạt động 5: Tìm hiểu khái niệm hệ quy chiếu
Tất cả các yếu tố giúp chúng ta xác định vị
trí và thời điểm của một vật trong chuyển
động được gọi là hệ quy chiếu. hay nói
cách khác: hệ quy chiếu là hệ gồm :
Vật làm mốc và một hệ tọa độ gắn với vật
làm mốc.

Mốc thời gian và đồng hồ

Như vậy chọn hệ quy chiếu là chúng ta
phải chọn một hệ tọa độ gắn vói vật được
chọn làm mốc và chọn mốc thời gian.
Hoạt động 6: Vận dụng – củng cố

Cho HS làm một số bài tập về chọn hệ quy
chiếu, và tính thời gian.

Yêu cầu HS làm bt 5, 6, 7

</div>

<!--links-->