giao an sinh 8

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (941.69 KB, 180 trang )

(1)Ngµy so¹n: 20/ 08 / 2011 Ngµy gi¶ng: 22 / 08 / 2011. TuÇn 1. TiÕt 1: Bµi më ®Çu I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - HS thấy rõ đợc mục đích, ý nghĩa của kiến thức phần cơ thể ngời. - Xác định đợc vị trí của con ngời trong giới động vật. Nêu đợc các phơng pháp đặc thù của môn học. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng t duy độc lập và làm việc với SGK. 3- Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: 2- HS :. - Tranh phãng to c¸c h×nh SGK trong bµi. - B¶ng phô. - Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) / 35 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Trong chơng trình sinh học 7 các em đã học các ngành động vật nào? ( Kể đủ các ngành theo sự tiến hoá) - Lớp động vật nào trong ngành động vật có xơng sống có vị trí tiến hoá cao nhÊt? (Líp thó cã bé khØ tiÕn ho¸ nhÊt) 3. Bµi míi a. Më bµi (1’) - GV giíi thiÖu s¬ qua vÒ bé m«n c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh trong ch¬ng tr×nh sinh học 8 -> để học sinh có cách nhìn tổng quát về chơng trình học xắp tới. b. Néi dung Hoạt động 1: Vị trí của con ngời trong tự nhiên ( 15’) Hoạt động của GV - Cho HS đọc thông tin mục 1 SGK.. Hoạt động của HS - Đọc thông tin, trao đổi nhóm và rút ra kÕt luËn.. - Xác định vị trí phân loại của con ngời trong tù nhiªn? - Con ngời có những đặc điểm nào khác biệt với động vật thuộc lớp thú? - C¸ nh©n nghiªn cøu bµi tËp. - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập  - Trao đổi nhóm và xác định kết luận đúng bằng cách đánh dấu trên bảng phụ. SGK. - C¸c nhãm kh¸c tr×nh bµy, bæ sung  KÕt - §Æc ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a ngêi vµ luËn. động vật lớp thú có ý nghĩa gì? *) KÕt luËn: - Ngời có những đặc điểm giống thú  Ngời thuộc lớp thú. - Đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật (ô 1, 2, 3, 5, 7, 8 – SGK)..

(2) - Sự khác biệt giữa ngời và thú chứng tỏ ngời là động vật tiến hoá nhất, đặc biệt là biết lao động, có tiếng nói, chữ viết, t duy trừu tợng, hoạt động có mục đích  Làm chñ thiªn nhiªn. Hoạt động 2: Nhiệm vụ của môn cơ thể ngời và vệ sinh ( 10’) Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả lời : - Häc bé m«n c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh gióp chóng ta hiÓu biÕt nh÷ng g×? - Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.1 1.3, liªn hÖ thực tế để trả lời: - H·y cho biÕt kiÕn thøc vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nh÷ng ngµnh nghÒ nµo trong x· héi?. Hoạt động của HS - Cá nhân nghiên cứu  trao đổi nhóm. - Một vài đại diện trình bày, bổ sung để rót ra kÕt luËn.. - Quan sát tranh + thực tế  trao đỏi nhóm để chỉ ra mối liên quan giữa bộ m«n víi khoa häc kh¸c.. *)KÕt luËn - Bé m«n sinh häc 8 cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, sinh lÝ, chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ phßng chèng bÖnh tËt vµ rÌn luyÖn th©n thÓ  B¶o vÖ c¬ thÓ. - Kiến thức cơ thể ngời và vệ sinh có liên quan đến khoa học khác: y học, tâm lÝ häc, héi ho¹, thÓ thao.... Hoạt động 3: Phơng pháp học tập bộ môn cơ thể ngời và vệ sinh (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu  mục III - Cá nhân tự nghiên cứu , trao đổi nhóm. SGK, liên hệ các phơng pháp đã học - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung để rút môn Sinh học ở lớp dới để trả lời: ra kÕt luËn. - Nêu các phơng pháp cơ bản để học tËp bé m«n? - HS lÊy VD cho tõng ph¬ng ph¸p. - Cho HS lÊy VD cô thÓ minh ho¹ cho tõng ph¬ng ph¸p. - Cho 1 HS đọc kết luận SGK. *) KÕt luËn: - Quan sát mô hình, tranh ảnh, tiêu bản, mẫu vật thật ... để hiểu rõ về cấu tạo, h×nh th¸i. - Thí nghiệm để tìm ra chức năng sinh lí các cơ quan, hệ cơ quan. - Vận dụng kiến htức để giải thích hiện tợng thực tế, có biện pháp vệ sinh, rèn luyÖn th©n thÓ. 4. Củng cố - đánh giá (4’) Cñng cè: - Häc sinh nh¾c l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi häc. - Học sinh đọc kết luận trong SGK §¸nh gi¸: ? Trình bày những đặc điểm giống và khác nhau giữa con ngời và động vật thuéc líp thó? §iÒu nµy cã ý nghÜa g×? ? Lîi Ých cña viÖc häc bé m«n “ C¬ thÓ ngêi vµ sinh vËt”..

(3) 5. DÆn dß (1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë. - Ôn lại hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú. Ngµy so¹n: 20/ 08/ 2011 Ngµy gi¶ng: 23/ 08/ 2011. Ch¬ng I : Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi. TiÕt 2: cÊu t¹o c¬ thÓ ngêi I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: - Nêu đợc đặc điểm của cơ thể ngời - HS kể đợc tên và xác định đợc vị trí của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể.Nắm đợc chức năng của từng hệ cơ quan. - Nêu rõ đợc tính thống nhất trong hoạt động của các hệ cơ quan dới sự chỉ đạo cña hÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt. 2- KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, nhËn biÕt kiÕn thøc.RÌn t duy tæng hîp logic, kÜ n¨ng hoạt động nhóm. 3- Thái độ - Giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ cơ thể tránh tác động mạnh vào một số cơ quan quan träng. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc *)GV : - Tranh phãng to h×nh 2.1; 2.2 SGK hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña. c¬ thÓ ngêi. - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 2 vµ H 2.3 (SGK). *) HS: KÎ b¶ng 2 trong SGK. Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) /35 2. KiÓm tra bµi cò (3’) - Trình bày đặc điểm giống và khác nhau giữa ngời và thú? Từ đó xác định vị trí cña con ngêi trong tù nhiªn. - Cho biÕt lîi Ých cña viÖc häc m«n “C¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh” 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Bài trớc chúng ta đã biết Ngời khác động vật ở chỗ có tiếng nói, và chữ viết, lao động và t duy trừ tợng… Giống với động vật có cấu tạo và các hệ cơ quan sắp xếp giống nhau. Vậy s phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể ngời có dặc điểm g×, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi ngµy h«m nay. b. Néi dung:. Hoạt động 1: Cấu tạo cơ thể (25’) Hoạt động của GV. Hoạt động của HS a. C¸c phÇn cña c¬ thÓ - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.1 vµ 2.2, kÕt - C¸ nh©n quan s¸t tranh, t×m hiÓu b¶n thân, trao đổi nhóm. Đại diện nhóm trình hợp tự tìm hiểu bản thân để trả lời: - C¬ thÓ ngêi gåm mÊy phÇn? KÓ tªn bµy ý kiÕn. + C¬ thÓ ngêi gåm 3 phÇn ( ®Çu, th©n, chi) các phần đó? - Cơ thể chúng ta đợc bao bọc bởi cơ + Cơ thể của chúng ta đợc bao bọc bởi da.

(4) quan nµo? Chøc n¨ng cña c¬ quan nµy lµ g×? -Díi da lµ c¬ quan nµo? - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ quan nµo? - Nh÷ng c¬ quan nµo n»m trong khoang ngùc, khoang bông? (GV treo tranh hoặc mô hình cơ thể ngời để HS khai thác vị trí các cơ quan) - Cho 1 HS đọc to  SGK và trả lời:. ngêi. - C¬ quan n»m trong khoang ngùc lµ: Tim, Phæi - C¬ quan n»m trong khoang bông lµ: Ruét, gan, d¹ dµy, thËn, ….. - HS cã thÓ lªn chØ trùc tiÕp trªn tranh hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan c¬ thÓ.. b. C¸c hÖ c¬ quan - 1 HS tr¶ lêi . Rót ra kÕt luËn. ThÕ nµo lµ mét hÖ c¬ quan? - Nhớ lại kiến thức cũ, kể đủ 7 hệ cơ quan. - Kể tên các hệ cơ quan ở động vật - Trao đổi nhóm, hoàn thành bảng. Đại diÖn nhãm ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng phô, thuéc líp thó? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để hoàn nhóm khác bổ sung  Kết luận: thµnh b¶ng 2 (SGK) vµo phiÕu häc tËp. - 1 HS kh¸c chØ tªn c¸c c¬ quan trong tõng hÖ trªn m« h×nh. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. - GV thông báo đáp án đúng. - Ngoµi c¸c hÖ c¬ quan trªn, trong c¬ - Da, c¸c gi¸c quan, hÖ sinh dôc vµ hÖ néi thÓ cßn cã c¸c hÖ c¬ quan nµo kh¸c? tiÕt. - So s¸nh c¸c hÖ c¬ quan ë ngêi vµ thó, - Gièng nhau vÒ sù s¾p xÕp, cÊu tróc vµ em cã nhËn xÐt g×? chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan. B¶ng 2: Thµnh phÇn, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan HÖ c¬ quan C¸c c¬ quan trong tõng Chøc n¨ng cña hÖ c¬ hÖ c¬ quan quan - Hệ vận động - C¬ vµ x¬ng - Vận động cơ thể - HÖ tiªu ho¸ - Miệng, ống tiêu hoá và - Tiếp nhận và biến đổi tuyÕn tiªu ho¸. thøc ¨n thµnh chÊt dd cung cÊp cho c¬ thÓ. - HÖ tuÇn hoµn - Tim vµ hÖ m¹ch - VËn chuyÓn chÊt dd, oxi tíi tÕ bµo vµ vËn chuyÓn chÊt th¶i, cacbonic tõ tÕ bào đến cơ quan bài tiết. - Thực hiện trao đổi khí - HÖ h« hÊp - Mòi, khÝ qu¶n, phÕ oxi, khÝ cacbonic gi÷a c¬ qu¶n vµ 2 l¸ phæi. thÓ vµ m«i trêng. - Bµi tiÕt níc tiÓu. - HÖ bµi tiÕt - ThËn, èng dÉn níc tiÓu và bóng đái. - TiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch - HÖ thÇn kinh - N·o, tuû sèng, d©y thÇn tõ m«i trêng, ®iÒu hoµ kinh vµ h¹ch thÇn kinh. hoạt động của các cơ quan. *) KÕt luËn: 1. C¸c phÇn c¬ thÓ - C¬ thÓ chia lµm 3 phÇn: ®Çu, th©n vµ tay ch©n. - Da bao bọc bên ngoài để bảo vệ cơ thể..

(5) - Dới da là lớp mỡ  cơ và xơng (hệ vận động). - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ hoµnh. 2. C¸c hÖ c¬ quan - Hệ cơ quan gồm các cơ quan cùng phối hợp hoạt động thực hiện một chức năng nhất định của cơ thể. (PhiÕu häc tËp 2). Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan. ( 10’) Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả lời : - Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể đợc thể hiện trong trờng hợp nµo? - Yêu cầu HS khác lấy VD về 1 hoạt động kh¸c vµ ph©n tÝch. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.3 vµ gi¶i thÝch sơ đồ H 2.3 SGK. - H·y cho biÕt c¸c mòi tªn tõ hÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt tíi c¸c c¬ quan nãi lªn ®iÒu g×? - GV nhËn xÐt ý kiÕn HS vµ gi¶i thÝch: HÖ thÇn kinh ®iÒu hoµ qua c¬ chÕ ph¶n x¹; hÖ néi tiÕt ®iÒu hoµ qua c¬ chÕ thÓ dÞch.. Hoạt động của HS - C¸ nh©n nghiªn cøu  ph©n tÝch 1 hoạt động của cơ thể đó là chạy. - Khi chúng ta hoạt động - Trao đổi nhóm để tìm VD khác. Đại diÖn nhãm tr×nh bµy. VD: Khi chóng ta ¨n, khi quÐt nhµ, cuốc đất. - Trao đổi nhóm: + ChØ ra mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c hÖ c¬ quan. + Thấy đợc vai trò chỉ đạo, điều hoà cña hÖ thÇn kinh vµ thÓ dÞch. - 1 HS đọc kết luận SGK.. *) KÕt luËn: - Các hệ cơ quan trong cơ thể có sự phối hợp hoạt động. - Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan tạo nên sự thống nhất của cơ thể dới sự chỉ đạo của hệ thần kinh và hệ nội tiết. 4. Củng cố - đánh giá - Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc. - Học sinh đọc kết luận trong SGK - §¸nh gi¸ HS tr¶ lêi c©u hái: - C¬ thÓ cã mÊy hÖ c¬ quan? ChØ râ thµnh phÇn vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan? Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: 1. Các cơ quan trong cơ thể hoạt động có đặc điểm là: a. Tr¸i ngîc nhau b. Thèng nhÊt nhau. c. LÊn ¸t nhau d. 2 ý a và b đúng. 2. Những hệ cơ quan nào dới đây cùng có chức năng chỉ đạo hoạt động hệ cơ quan kh¸c. a. HÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt b. Hệ vận động, tuần hoàn, tiêu hoá và hô hấp. c. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ néi tiÕt. d. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ hÖ thÇn kinh. 5. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - ¤n l¹i cÊu t¹o tÕ bµo thùc vËt..

(6) TuÇn 2 Ngµy so¹n: 22/ 08/ 2011 Ngµy d¹y: 29/ 08/ 2011. TiÕt 3: tÕ bµo I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - Mô tả đợc các thành phần cấu tạo của tế bào phù hợp với chức năng của chúng. - HS xác định rõ tế bào là đơn vị cấu tạp và đơn vị chức năng của cơ thể. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tế bào để tìm kiến thức. Rèn t duy suy luận logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3- Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. III. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV:- Tranh phãng to h×nh 3.1; 4.1; 4.4 SGK - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 3.1; 3.2 *) HS: - Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ, tr¶ lêi c¸c c©u hái theo SGK - KÎ b¶ng 3-1 vµo vë bµi tËp III. hoạt động dạy - học.. 1. æn ®inh tæ chøc (1’) / 35 2. KiÓm tra bµi cò (3’) - KÓ tªn c¸c hÖ c¬ quan vµ chøc n¨ng cña mçi hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ? - T¹i sao nãi c¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt? Sù thèng nhÊt cña c¬ thÓ do ®©u? cho 1 VD chøng minh? 3. Bµi míi a. Më bµi: (1’) Nếu xem đơn vị cấu trúc nên toà nhà này là từng viên gạch thì đơn vị cấu trúc nên cơ thể chính là tế bào. Vậy tế bào có cấu trúc và hoạt động nh thế nào? b. Néi dung Hoạt động 1: Cấu tạo tế bào (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 3.1 vµ cho biÕt cÊu - Quan s¸t kÜ H 3.1 vµ ghi nh¬ kiÕn t¹o mét tÕ bµo ®iÓn h×nh. thøc. -Tr¶ lêi c¸c c©u hái ? TÕ bµo gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? + TB gåm : Mµng, TB chÊt vµ nh©n ? Thµnh phÇn nµo lµ chÝnh? + Nh©n lµ TP chÝnh Tìm đặc điểm khác với tế bào thực vật? + TB thùc vËt cã v¸ch tÕ bµo, Lôc l¹p chøa diÖp lôc, Kh«ng bµo chøa dÞch tÕ bµo - Treo tranh H 3.1 phóng to để HS gắn chú -1 HS gắn chú thích. Các HS khác thÝch. nhËn xÐt, bæ sung. ? Vì sao các thành phần trong tế bào chất -Vì đó là các bộ phận nằm trong một gäi lµ bµo quan mµ kh«ng gäi lµ c¬ quan? tÕ bµo ? Màng tế bào chất đợc cấu tạo nh thế nào? - Có lỗ màng và các kênh Prôtêin cã ý nghÜa g×? -Mµng sèng chØ cã ë sinh vËt kh¸c víi c¸c vËt chÊt kh«ng sèng kh¸c *) KÕt luËn:.

(7) CÊu t¹o tÕ bµo gåm 3 phÇn: + Mµng + TÕ bµo chÊt gåm nhiÒu bµo quan + Nh©n Hoạt động 2 Chức năng của các bộ phận trong tế bào (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc và nghiên cứu bảng 3.1 để - Cá nhân nghiên cứu bảng 3.1 và ghi nhí chøc n¨ng c¸c bµo quan trong tÕ bµo. ghi nhí kiÕn thøc. - Mµng sinh chÊt cã vai trß g×? T¹i sao? - Lới nội chất có vai trò gì trong hoạt động sèng cña tÕ bµo? - Năng lợng cần cho các hoạt động lấy từ - Dựa vào bảng 3 để trả lời. ®©u? - T¹i sao nãi nh©n lµ trung t©m cña tÕ bµo? - H·y gi¶i thÝch mèi quan hÖ thèng nhÊt vÒ chøc n¨ng gi÷a mµng, chÊt tÕ bµo vµ nh©n? *) KÕt luËn: B¶ng 3.1 ( SGK) Hoạt động 3: Thành phần hoá học của tế bào ( 5’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục III SGK và trả lời - HS dựa vào  SGK để trả lời. c©u hái : - Trao đổi nhóm để trả lời. - Cho biÕt thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña tÕ bµo? - Các nguyên tố hoá học cấu tạo nên tế bào + Các nguyên tố hoá học đó đều có cã ë ®©u? trong tù nhiªn. - Tại sao trong khẩu phần ăn mỗi ngời cần + Ăn đủ chất để xây dựng tế bào giúp có đủ prôtêin, gluxit, lipit, vitamin, muối cơ thể phát triển tốt. kho¸ng vµ níc? *) KÕt luËn: - TÕ bµo lµ mét hçn hîp phøc t¹p gåm nhiÒu chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ a. ChÊt h÷u c¬: + Pr«tªin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (tØ lÖ 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (tỉ lệ O thay đổi tuỳ loại) + Axit nuclªic: ADN, ARN. b. ChÊt v« c¬: Muèi kho¸ng chøa Ca, Na, K, Fe ... vµ níc. Hoạt động 4: Hoạt động sống của tế bào (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu kĩ sơ đồ H 3.2 - Nghiên cứu kĩ H 3.2, trao đổi nhóm, SGK để trả lời câu hỏi: thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - H»ng ngµy c¬ thÓ vµ m«i trêng cã mèi + C¬ thÓ lÊy tõ m«i trêng ngoµi oxi, chÊt quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? h÷u c¬, níc, muèi kho¸ng cung cÊp cho tế bào trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động và thải cacbonic, chất bài tiÕt. - Kể tên các hoạt động sống diễn ra trong - trao đổi chất, cảm ứng, lớn lên, phân tÕ bµo. chia - Hoạt động sống của tế bào có liên quan.

(8) gì đến hoạt động sống của cơ thể?. + HS rót ra kÕt luËn.. - Qua H 3.2 hãy cho biết chức năng của - Trao đổi chất và năng lợng tÕ bµo lµ g×? ?Qua đó hãy chứng minh tế bào là đơn vị choc n¨ng cña c¬ thÓ? - Tất cả hoạt động sống diễn ra ở cơ thể đều thực hiện ở trong tế bào - 1 HS đọc kết luận SGK. *) KÕt luËn: - Hoạt động của tế bào gồm: trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm ứng. - Hoạt động sống của tế bào liên quan đến hoạt động sống của cơ thể + Trao đổi chất của tế bào : cung cấp năng lợng cho hoạt động sống của cơ thể. + Sù ph©n chia vµ lín lªn : gióp c¬ thÓ lín lªn tíi trëng thµnh vµ sinh s¶n + Sù c¶m øng : gióp c¬ thÓ tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch thÝch => Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè : Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận trong SGK - §¸nh gi¸: Cho HS lµm bµi tËp 1 (Tr 13 – SGK) Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: Nói tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể vì: a. Các cơ quan trong cơ thể đều đợc cấu tạo bởi tế bào. b. Các hoạt động sống của tế boà là cơ sở cho các hoạt động của cơ thể. c. Khi toµn bé c¸c tÕ bµo chÕt th× c¬ thÓ sÏ chÕt. d. a và b đúng. (đáp án d đúng) 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2 (Tr13- SGK) - §äc môc “Em cã biÕt” - Vẽ sơ đồ cấu tạo tế bào vào vở, học thuộc tên và chức năng.. Ngµy so¹n: 28/ 08/ 2011 Ngµy gi¶ng: 30/ 08/ 2011. TiÕt 4 -M« I- môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: - HS nêu đợc định nghĩa mô. - Phân biệt đợc các loại mô chính, cấu tạo và chức năng các loại mô. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. 3- Thái độ - Cã niÒm tin vµo khoa häc vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc cña con ngêi - Yªu thÝch m«n häc.

(9) II-Ph¬ng tiÖn *) GV : - Tranh phãng to h×nh 4.1  4.4 SGK. - PhiÕu häc tËp: “ So s¸nh c¸c lo¹i m«” Tªn c¸c lo¹i m« Chøc n¨ng 1. M« biÓu b× 2. M« liªn kÕt. CÊu t¹o. 3. M« c¬ 4. M« thÇn kinh *) HS: T×m hiÓu tríc bµi bµi III- TiÕn tr×nh lªn líp.. 1. ổn định tổ chức (1ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò (3ph) - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c bé phËn cña tÕ bµo? - Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể? 3. Bµi míi: a. më bµi (1ph) -Trong c¬ thÓ cã rÊt nhiÒu tÕ bµo, tuy nhiªn xÐt vÒ chøc n¨ng, ngêi ta cã thÓ xÕp lo¹i thành những nhóm tế bào có nhiệm vụ giống nhau, các nhóm đó gọi chung là mô. VËy m« lµ g×? Trong c¬ thÓ ta cã nh÷ng lo¹i m« nµo? b.Néi dung: Hoạt động 1: Khái niệm mô (10ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS HS trao đổi nhóm để hoàn thành bài - Yêu cầu HS đọc  mục I SGK và trả lời c©u hái: tËp . - H·y kÓ tªn nh÷ng tÕ bµo cã h×nh d¹ng - Dùa vµo môc “Em cã biÕt” ë bµi tríc kh¸c nhau mµ em biÕt? để trả lời. - Gi¶i thÝch v× sao tÕ bµo cã h×nh d¹ng - V× chøc n¨ng kh¸c nhau. kh¸c nhau? - GV ph©n tÝch: chÝnh do chøc n¨ng kh¸c nhau mµ tÕ bµo ph©n ho¸ cã h×nh d¹ng, kÝch thíc kh¸c nhau. Sù ph©n ho¸ diÔn ra - HS rót ra kÕt luËn ngay ë giai ®o¹n ph«i. - VËy m« lµ g×? M« lµ mét tËp hîp c¸c tÕ bµo chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, một số loại m« cßn cã c¸c yÕu tè kh«ng cã cÇu tróc ?GV cung cÊp thªm tÕ bµo. +) NhiÒu tÕ bµo + yÕu tè phi bµo = M« +) Cã m« cã yÕu tè phi bµo, cã m« kh«ng cã phi bµo *) KÕt luËn: Mô là nhóm tế bào chuyên hóa, cấu tạo giống nhau, đảm nhận chức năng nhất định Hoạt động 2: Các loại mô (25ph).

(10) Hoạt động của GV - Ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK. - Quan s¸t H 4.1 vµ nhËn xÐt vÒ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo ë m« biÓu b×, vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng. Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhËn xÐt kÕt qu¶. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK kết hợp quan sát H 4.2, hoạt động nhóm để hoàn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo H 4.2 cho HS nhận xét. GV đặt c©u hái: - Máu thuộc loại mô gì? Vì sao máu đợc xếp vào loại mô đó? - Mô sụn, mô xơng có đặc điểm gì? Nó n»m ë phÇn nµo? - GV nhận xét, đa kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục III SGK kết hîp quan s¸t H 4.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - H×nh d¹ng tÕ bµo c¬ v©n vµ c¬ tim gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? - TÕ bµo c¬ tr¬n cã h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o nh thÕ nµo? - Yªu cÇu c¸c nhãm hoµn thµnh tiÕp vµo phiÕu häc tËp. - GV nhận xét kết quả, đa đáp án.. Hoạt động của HS - KÎ s½n phiÕu häc tËp vµo vë.. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục 4 kết hợp quan sát H 4.4 để hoàn thành tiếp nội dung phiÕu häc tËp. ?H·y dù ®o¸n xem v©n tèc truyÒn xung trong sîi trôc cã bao myelin so víi kh«ng cã bao myelin, lo¹i nµo nhanh h¬n? ? V× sao? - GV nhận xét, đa kết quả đúng.. - Cá nhân đọc kĩ  kết hợp quan sát H 4.4; trao đổi nhóm hoàn thành phiếu học tËp theo nhãm. - +) Sîi trôc cã bao myelin truyÒn xung nhanh h¬n. v× truyÒn theo c¬ chÕ “nh¶y cãc”. - Nghiªn cøu kÜ h×nh vÏ kÕt hîp víi  SGK, trao đổi nhóm để hoàn thành vào phiÕu häc tËp cña nhãm. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ - HS trao đổi nhóm, hoàn thành phiếu häc tËp. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhËn xÐt c¸c nhãm kh¸c. - HS quan sát kĩ H 4.2 để trả lời.. - C¸ nh©n nghiªn cøu  kÕt hîp quan s¸t H 4.3, trao đổi nhóm để trả lời. - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp cña nhãm. đại diện nhóm báo cáo kết quả.. - B¸o c¸o kÕt qu¶. *) KÕt luËn Tªn c¸c lo¹i m« 1. M« biÓu b× - BiÓu b× bao phñ - BiÓu b× tuyÕn 2. M« liªn kÕt - M« sîi - M« sôn - M« x¬ng - M« mì. CÊu t¹o, chøc n¨ng c¸c lo¹i m«. Chøc n¨ng CÊu t¹o - B¶o vÖ. che chë, hÊp - gåm c¸c tÕ bµo xÕp sÝt nhau thµnh thô. líp dµy phñ mÆt ngoµi c¬ thÓ, lãt trong c¸c c¬ quan rçng. - TiÕt c¸c chÊt. VD: TËp hîp TB dÑt t¹o lªn bÒ mÆt da Nâng đỡ, liên kết các Chủ yếu là chất phi bào, là các tế bào cơ quan hoặc là đệm cơ liên kết nằm rảI rác trong chất nền. häc..

(11) - M« m¸u vµ b¹ch huyÕt. 3. M« c¬. - Cung cÊp chÊt dinh dìng. Co d·n t¹o nªn sù vËn Chñ yÕu lµ tÕ bµo, phi bµo Ýt. động của các cơ quan và - Gồm tế bào hình trụ, hình thoi dài c¬ thÓ. trong tÕ bµo cã nhiÒu t¬ c¬. - M« c¬ v©n. - Hoạt động theo ý - Tế bào có nhiều nhân, có vân ngang. muèn. - TÕ bµo ph©n nh¸nh, cã nhiÒu nh©n, - Hoạt động không theo có vân ngang. ý muèn. - TÕ bµo cã h×nh thoi, ®Çu nhän, cã 1 - Hoạt động không theo nhân. ý muèn.. - M« c¬ tim - M« c¬ tr¬n 4. M« thÇn kinh. - TiÕp nhËn kÝch thÝch - Gåm c¸c tÕ bµo thÇn kinh (n¬ron vµ và sử lí thông tin, điều các tế bào thần kinh đệm). hoµ vµ phèi hîp ho¹t động các cơ quan đảm b¶o sù thÝch øng cña c¬ thÓ víi m«i trêng. 4. Củng cố- đánh giá( 4ph) - Củng cố: HS đọc ghi nhớ SGK. - §¸nh gi¸: Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu đúng nhất: 1. Chøc n¨ng cña m« biÓu b× lµ: a. Bảo vệ và nâng đỡ cơ thể. b. B¶o vÖ, che chë vµ tiÕt c¸c chÊt. c. Co d·n vµ che chë cho c¬ thÓ. 2. M« liªn kÕt cã cÊu t¹o: a. Chñ yÕu lµ tÕ bµo cã h×nh d¹ng kh¸c nhau. b. C¸c tÕ bµo dµi, tËp trung thµnh bã. c. Gồm tế bào và phi bào (sợi đàn hồi, chất nền) 5. DÆn dß: (1ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lµm bµi tËp 4 vµo vë.. TuÇn 3 Ngµy so¹n:29/ 08/ 2011 Ngµy gi¶ng: 05/ 09/ 2011. TiÕt 5 - Thùc hµnh quan s¸t tÕ bµo vµ m« I -môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Chuẩn bị đợc tiêu bản tạm thời tế bào và mô cơ vân..

(12) - Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (m« biÓu b×), m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ v©n, m« c¬ tr¬n. Ph©n biÖt c¸c bé phËn chÝnh cña tÕ bµo gåm mµng sinh chÊt, tÕ bµo chÊt vµ nh©n. 2- Kü n¨ng - RÌn kÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi, kÜ n¨ng mæ, t¸ch tÕ bµo. - KÜ n¨ng quan s¸t TB vµ m« díi kÝnh hiÓn vi - Phân biệt đợc điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết. 3- Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc, b¶o vÖ m¸y, vÖ sinh phßng häc sau khi lµm. II-Ph¬ng tiÖn:. *) GV: + Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khăn lau, giấy thấm, kim mũi m¸c. + 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn. + Dung dÞch sinh lÝ 0,65% NaCl, c«ngt¬hut, dung dÞch axit axetic 1%. + Bé tiªu b¶n: m« biÓu b×, m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ tr¬n. *) HS: +HS: Mçi tæ 1 con Õch. III-TiÕn tr×nh lªn líp:. 1.ổn định tổ chức: (1ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (3ph) - So s¸nh m« biÓu b×, m« liªn kÕt vÒ vÞ trÝ vµ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo trong 2 lo¹i mô đó. - C¬ v©n, c¬ tr¬n vµ c¬ tim cã g× kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o, sù ph©n bè trong c¬ thÓ vµ kh¶ n¨ng co d·n. 3. Bµi míi: a.Mở bài: (1ph)Từ câu hỏi kiểm tra, GV nêu: để kiểm chứng điều đã học, chúng ta tiến hành nghiên cứu đặc điểm các loại tế bào và mô. b. Néi dung: Hoạt động 1: (3ph) Nêu yêu cầu của bài thực hành - GV gọi 1 HS đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành. - GV nhÊn m¹nh yªu cÇu c¸ch quan s¸t tÕ bµo vµ c¸c lo¹i m«. Hoạt động 2: ( 23ph) Nội dung thực hành Hoạt động của GV Hoạt động của HS *) Lµm tiªu b¶n tÕ bµo m« c¬ v©n - GV treo b¶ng phô viÕt s½n néi dung c¸c - §äc c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm : lµm bíc lµm tiªu b¶n. tiªu b¶n SGK. - NÕu cã ®iÒu kiÖn GV híng dÉn tríc cho nhãm HS yªu thÝch m«n häc c¸c thao t¸c thùc hiÖn. - Ph©n c«ng c¸c nhãm thÝ nghiÖm. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm tiªu b¶n nh híng dÉn, yªu cÇu: + LÊy sîi thËt m¶nh. - GV hớng dẫn cách đặt tế bào mô cơ vân + Không bị đứt. lên lam kính và đặt lamen lên lam kính. + R¹ch b¾p c¬ ph¶i th¼ng. + §Ëy lamen kh«ng cã bät khÝ. - Nhá 1 giät axit axetic 1% vµo c¹nh lamen, dïng giÊy thÊm hót bít dd sinh lÝ - C¸c nhãm nhá axit axetic 1%, hoµn để axit thấm dới lamen. thành tiêu bản đặt trên bàn để GV kiểm - GV kiểm tra các nhóm, giúp đỡ nhóm tra. yÕu..

(13) *) Quan s¸t tÕ bµo m« c¬ v©n - Yªu cÇu c¸c nhãm ®iÒu chØnh kÝnh hiÓn vi. - C¸c nhãm ®iÒu chØnh kÝnh, lÊy ¸nh - GV kiểm tra kết quả quan sát của HS, sáng để nhìn rõ mẫu. tr¸nh nhÇm lÉn hay m« t¶ theo SGK. - Đại diện các nhóm quan sát đến khi nh×n râ tÕ bµo. - Cả nhóm quan sát, nhận xét: Thấy đợc: màng, nhân, vân ngang, tế bào dài. *) KÕt luËn: a. C¸ch lµm tiªu b¶n m« c¬ v©n: - Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ. - Dïng kim nhän r¹ch däc b¾p c¬ ( thÊm s¹ch m¸u). - Dïng ngãn trá vµ ngãn c¸i Ên lªn 2 bªn mÐp r¹ch. - LÊy kim mòi m¸c g¹t nhÑ vµ t¸ch 1 sîi m¶nh. - §Æt sîi m¶nh míi t¸ch lªn lam kÝnh, nhá dd sinh lÝ NaCl 0,65%. - §Ëy lamen, nhá dd axit axetic 1%. Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy. b. Quan s¸t tÕ bµo: - Thấy đợc các thành phần chính: màng, tế bào chất, nhân, vân ngang. Hoạt động 3:( 10ph) Quan sát tiêu bản các loại mô khác Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV phát tiêu bản cho các nhóm, yêu - Các nhóm đặt tiêu bản, điều chỉnh cầu HS quan sát các mô và vẽ hình vào kính để quan sát rõ. vë. C¸c thµnh viªn lÇn lît quan s¸t, vÏ h×nh - GV treo tranh các loại mô để HS đối và đối chiếu với hình vẽ SGK và hình chiÕu. trªn b¶ng. - Các nhóm đổi tiêu bản cho nhau để lần lợt quan sát 4 loại mô. Vẽ h×nh vµo vë. . *) KÕt luËn: - M« biÓu b×: tÕ bµo xÕp xÝt nhau. - Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo thành nhóm. - M« x¬ng: tÕ bµo nhiÒu. - M« c¬: tÕ bµo nhiÒu, dµi. 4. Củng cố - đánh giá: (3ph) -Cñng cè: - GV nh¾c nhë HS thu dän, vÖ sinh ng¨n n¾p, trËt tù. -§¸nh gi¸: ? Lµm tiªu b¶n c¬ v©n, em gÆp khã kh¨n g×? ? Em đã quan sát đợc những loại mô nào? Nêu sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo 3 lo¹i m«: m« biÓu b×, m« liªn kÕt, m« c¬. 5. DÆn dß: (1ph) - Mçi HS viÕt 1 b¶n thu ho¹ch theo mÉu SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ m« thÇn kinh..

(14) Ngµy so¹n:04/ 09/ 2011 Ngµy d¹y: 06/ 09/ 2011. TiÕt 6- Ph¶n x¹ I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng cơ bản của nơron. - Nêu đợc khái niệm về phản xạ. Chỉ rõ 5 thành phần của 1 cung phản xạ và đờng dẫn truyền xung thần kinh trong cung phản xạ. - Chứng minh phản xạ là cơ sở của mọi hoạt động của cơ thể bằng các ví dụ minh häa 2- KÜ n¨ng - Quan sát, phân tích hình tìm ra đặc điểm cấu tạo của nowrron và cng phản xạ - RÌn kÜ n¨ng so s¸nh cung ph¶n x¹ vµ vßng ph¶n x¹ 3- Thái độ - Yªu thÝch m«n häc - Cã niÒm tin vµo khoa häc II.ph¬ng tiÖn. *) GV: - Tranh phãng to h×nh 6.1 – N¬ron; H6.2 – Cung ph¶n x¹ SGK. - B¶ng phô, phiÕu häc tËp. C¸c lo¹i Noron VÞ trÝ Chøc n¨ng Noron híng t©m Noron li t©m Noron trung gian *) HS : -Nghiªn cøu tríc bµi míi. III.tiÕn tr×nh lªn líp.. 1. ổn định tổ chức.(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò (Kh«ng kiÓm tra) 3. Bµi míi a. Më bµi.(1ph) - V× sao khi sê tay vµo vËt nãng, tay rôt l¹i? -Nh×n thÊy qu¶ me, qu¶ khÕ cã hiÖn tîng tiÕt níc bät? - §Ìn chiÕu vµo m¾t, m¾t nh¾m l¹i? - HiÖn tîng trªn lµ g×? Nh÷ng thµnh phÇn nµo tham gia vµo? C¬ chÕ diÔn ra nh thÕ nµo? Bµi Ph¶n x¹ sÏ gióp chóng ta tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy. b. Néi dung . Hoạt động 1: Cấu tạo và chức năng của nơron(22ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc I SGK kÕt - HS ghi nhí chó thÝch. hîp quan s¸t H 6.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn kinh TP cÊu t¹o cña m« thÇn kinh lµ : +) N¬ron +) C¸c TB thÇn kinh.

(15) - G¾n chó thÝch vµo tranh c©m cÊu t¹o - 1 HS lªn b¶ng g¾n chó thÝch. n¬ron vµ m« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron ®iÓn h×nh? - HS nhËn xÐt, nªu cÊu t¹o n¬ron. - GV treo tranh cho HS nhËn xÐt, rót ra kÕt - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua luËn. ng¾n (sîi nh¸nh). - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. - N¬ron cã chøc n¨ng g×? - Nghiên cứu tiếp SGK để trả lời các - Cho HS nªu kh¸i niÖm tÝnh c¶m øng, tÝnh c©u hái. dÉn truyÒn. C/n : C¶m øng vµ dÉn truyÒn xung thÇn - GV chØ trªn tranh chiÒu lan truyÒn xung kinh thÇn kinh trªn h×nh 6.1 vµ 6.2 (cung ph¶n x¹) Lu ý: xung thÇn kinh lan truyÒn theo 1 chiÒu. - Dùa vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn, ngêi ta chia n¬ron thµnh 3 lo¹i: - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS nghiªn cøu tiÕp  SGK kÕt hîp quan s¸t H - Nghiªn cøu  SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.2 để tìm ra sự khác nhau giữa 3 loại 6.2; trao đổi nhóm, hoàn thành kết quả n¬ron. vµo phiÕu häc tËp. - Có 3 loại Nơron khác nhau đảm ?Có phải một Nơron bất kì nào đều thực nhiệm chức năng chuyên hoá hiện cùng lúc 2 chức năng đó? +) N¬ron híng t©m +) N¬ron trung gian - GV treo b¶ng phiÕu häc tËp. +) N¬ron li t©m - GV đa ra đáp án đúng, hớng dẫn HS trên sơ đồ H 6.2. - HS ®iÒn kÕt qu¶. C¸c nhãm kh¸c nhËn ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ híng dÉn truyÒn xÐt. xung thÇn kinh ë n¬ron híng t©m vµ li t©m (Ngîc chiÒu). *) KÕt luËn: a. cÊu t¹o n¬ron gåm: - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua ng¾n (sîi nh¸nh). - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. b. Chøc n¨ng - C¶m øng (SGK) - DÉn truyÒn (SGK) c. C¸c lo¹i n¬ron KÕt qu¶ phiÕu häc tËp: C¸c lo¹i n¬ron C¸c lo¹i n¬ron VÞ trÝ Chøc n¨ng - Th©n n»m bªn ngoµi - TruyÒn xung thÇn kinh N¬ron híng t©m T¦ thÇn kinh từ cơ quan đến TƯ thần (n¬ron c¶m gi¸c) kinh (thô c¶m). N¬ron trung gian - N»m trong trung ¬ng - Liªn hÖ gi÷a c¸c n¬ron. (n¬ron liªn l¹c) thÇn kinh..

(16) N¬ron li t©m (nơron vận động). - Th©n n»m trong trung - - TruyÒn xung thÇn kinh ¬ng thÇn kinh, sîi trôc h- tõ trung ¬ng tíi c¬ quan íng ra c¬ quan ph¶n øng. ph¶n øng.. Hoạt động 2: Cung phản xạ(18ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho VD vÒ ph¶n x¹? a) Ph¶n x¹ - LÊy tõ 3-5 VD - Ph¶n x¹ lµ g×? - Trao đổi nhóm và rút ra khái niệm phản x¹. Lµ ph¶n øng cña c¬ thÓ tr¶ lêi c¸c kÝch - HiÖn tîng c¶m øng ë thùc vËt (ch¹m thÝch tõ m«i trêng. tay vµo c©y trinh n÷, l¸ c©y côp l¹i) cã - Kh«ng v× thùc vËt kh«ng cã hÖ thÇn kinh, ph¶i lµ ph¶n x¹ kh«ng? đó chỉ là sự thay đổi về sự trơng nớc của c¸c tÕ bµo gèc l¸) b) Cung ph¶n x¹ -  SGK. - ThÕ nµo lµ 1 cung ph¶n x¹? Cung phản xạ là con đờng mà xung thần - Yªu cÇu HS quan s¸t H 6.2 vµ tr¶ lêi kinh truyÒn tõ CQ thô c¶m ( da) qua c©u hái: trung ơng thần kinh đến cơ quan phản øng( C¬, tuyÕn…..) - C¶ 3 lo¹i Noron tham gia P¦ lµ: Híng - Cã nh÷ng lo¹i n¬ron nµo tham gia t©m, li t©m, trung gian. vµo cung ph¶n x¹? - CQ thô c¶m, ph¶n øng vµ 3 lo¹i N¬ron - C¸c thµnh phÇn cña cung ph¶n x¹? - GV nªu vai trß tõng thµnh phÇn. c) Vßng ph¶n x¹ - Dựa vào H 6.2, lu ý đờng dẫn truyền để - GV cho HS quan s¸t H 6.2 tr¶ lêi. - Xung thần kinh đợc dẫn truyền nh thế - Xung thần kinh dẫn truyền theo 1 chiều nµo? - Tay ta bÞ kim ch©m rôt ©y l¹i lµ ph¶n x¹ - H·y gi¶i thÝch ph¶n x¹ kim ch©m vµo cña tay nhê sù dÉn truyÒn cña c¸c n¬ron tay, tay rôt l¹i? thÇn kinh - B»ng c¸ch nµo trung ¬ng thÇn kinh cã thể biết đợc phản ứng của cơ thể đã đáp øng kÝch thÝch cha? GV dÉn s¾t tíi : Cung phản xạ có đờng liên hệ ngợc tạo thµnh vßng ph¶n x¹. - Quan s¸t H 6.3 - GV ®a VD vÒ vßng ph¶n x¹ vµ gi¶i thích trên sơ đồ H 6.3 - §äc  nªu kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹. - Yêu cầu HS đọc  mục 3 - 1 HS đọc kết luận cuối bài. - Kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹? *) KÕt luËn: a. Ph¶n x¹ - là phản ứng của cơ thể để trả lời kích thích của môi trờng (trong và ngoài) dới sự ®iÒu khiÓn cña hÖ thÇn kinh. - VÝ dô: Ph¶n x¹ tiÕt níc bät, ph¶n x¹ rôt tay l¹i khi ch¹m vµo vËt nãng ………...

(17) b. Cung ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm ( SGK) - 1 cung ph¶n x¹ cã 3 lo¹i n¬ron: n¬ron híng t©m, trung gian, li t©m. - Cung ph¶n x¹ gåm 5 thµnh phÇn: c¬ quan thô c¶m, n¬ron híng t©m, n¬ron trung gian, n¬ron li t©m, c¬ quan ph¶n øng. - §êng ®i cña cung ph¶n x¹: ( H6-2 SGK trang 21) c. Vßng ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm (SGK). - Sơ đồ ( H6-3 SGK T22) 4. Củng cố - đánh giá.(4ph) - Củng cố :giáo viên khái quát nội dung chính .Yêu cầu học sinh đọc kết luận - Đánh giá.- Cho HS dán chú thích vào sơ đồ câm H 6.2 và nêu chức năng của các bé phËn trong ph¶n x¹. - Tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. 5. DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Vẽ sơ đồ cung phản xạ H 6.2 và chú thích. - §äc môc “Em cã biÕt”.. TuÇn 4 Ngµy so¹n:05/ 09/ 2011 Ngµy gi¶ng: 12/ 09/ 2011. Chơng II- Vận động của cơ thể. TiÕt 7 - Bé x¬ng I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - Nêu đợc ý nghĩa của hệ vận động trong đời sống - HS kể tên đợc các thành phần chính của bộ xơng và xác định đợc vị trí các xơng chính ngay trên cơ thể mình. - Phân biệt đợc các loại xơng dài, xơng ngắn, xơng dẹt về hình thái, cấu tạo. - Phân biệt các loại khớp xơng, nắm vững cấu tạo khớp động. 2- KÜ n¨ng - NhËn biÕt, quan s¸t tranh, m« h×nh t×m ra kiÕn thøc - KÜ n»n ph©n biÖt c¸c lo¹i x¬ng vµ c¸c khíp x¬ng 3- Thái độ - Yªu thÝch m«n häc - Cã ý thøc b¶o vÖ th©n thÓ. RÌn luyÖn b¶n th©n. II.ph¬ng tiÖn.

(18) *- GV: - Tranh vÏ phãng to h×nh 7.1 – 7.4 SGK. - M« h×nh bé x¬ng. *) HS: Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ III.tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức.(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò (5ph) - Phản xạ là gì? Cho 1 Vd về phản xạ và phân tích đờng đi của xung thần kinh trong phản xạ đó. 3. Bµi míi a. Më bµi.( 1ph) ? Hệ vận động gồm những cơ quan nào? có ý nghĩa nh thế nào? ? Bộ xơng ngời có đặc điểm cấu tạo và chức năng nh thế nào? H«m nay chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu bµi 7. b.Néi dung. Hoạt động 1: Các thành phần chính của bộ xơng(12ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.1 vµ tr¶ lêi - Quan s¸t kÜ H 7.1 vµ tr¶ lêi. c©u hái: - HS nghiªn cøu H 7.2; 7.3 kÕt hîp víi thông tin trong SGK để trả lời. - Bé x¬ng gåm mÊy thµnh phÇn ? ? Nêu đặc điểm của mỗi thành phần? Bé x¬ng gèm 3 phÇn : - Yêu cầu HS trao đổi nhóm +) X¬ng ®Çu +) X¬ng chi +) X¬ng th©n - Tìm hiểu điểm giống và khác nhau - HS thảo luận nhóm để nêu đợc: gi÷a x¬ng tay vµ x¬ng ch©n? + Gièng: cã c¸c thµnh phÇn t¬ng øng víi nhau. + Kh¸c: vÒ kÝch thíc, cÊu t¹o ®ai vai vµ ®ai h«ng, x¬ng cæ tay, bµn tay, bµn ch©n. + Sù kh¸c nhau lµ do tay thÝch nghi víi quá trình lao động, chân thích nghi với - Vì sao có sự khác nhau đó? dáng đứng thẳng. - HS dùa vµo kiÕn thøc ë th«ng tin kÕt hợp với tranh H 7.1; 7.2 để trả lời. - Tù rót ra kÕt luËn. Chức năng: Khung nâng đỡ cơ thể và - Từ những đặc điểm của bộ xơng hãy giúp cơ thể vận động cho biÕt bé x¬ng cã chøc n¨ng g×? *) KÕt luËn: - Hệ vận động gồm cơ và hệ xơng 1. Thµnh phÇn cña bé x¬ng - Bé x¬ng chia 3 phÇn: + X¬ng ®Çu gåm x¬ng sä vµ x¬ng mÆt. + X¬ng th©n gåm cét sèng vµ lång ngùc. + X¬ng chi gåm x¬ng chi trªn vµ x¬ng chi díi..

(19) - §Æc ®iÓm mçi phÇn: SGK. + X¬ng chi trªn nhá bÐ, linh ho¹t. + Xơng chi dới to, khoẻ, dài, chắc chắn, ít cử động. => Bộ xơng ngời thích nghi với quá trình lao động và đứng thẳng. 2. Vai trß cña bé x¬ng - Nâng đỡ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể. - T¹o khoang chøa, b¶o vÖ c¸c c¬ quan. - Cùng với hệ cơ giúp cơ thể vận động. Hoạt động 2: Phân biệt các loại xơng(12h) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục II , quan sát hình - HS đọc  mục II , quan sát hình 7.1 7.1 để trả lời câu hỏi: để nhận dạng, nêu đặc điểm các loại xơng. - Căn cứ vào đâu để phân biệt các loại x- - Căn cứ vào hình dạng và cấu tạo của ¬ng? x¬ng HS nghiên cứu thông tin trong SGK để - Phân biệt đặc điểm của mỗi loại? ph©n biÖt - Xác định các loại xơng đó trên tranh và m« h×nh? *) KÕt luËn - C¨n cø vµo h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o chia x¬ng thµnh 3 lo¹i: + Xơng dài: hình ống, chứa tuỷ đỏ (trẻ em), tuỷ vàng (ngời lớn). + X¬ng ng¾n: ng¾n. + X¬ng dÑt: h×nh b¶n dÑt. Hoạt động 3: Các khớp xơng(10ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. III vµ tr¶ lêi c©u hái: - Rót ra kÕt luËn. - ThÕ nµo gäi lµ khíp x¬ng? - Lµ n¬i tiÕp gi¸p gi÷a c¸c ®Çu x¬ng - Cã mÊy lo¹i khíp? - Cã 3 lo¹i khíp +) Khớp động +) Khớp bán động +) Khớp bất động - Yêu cầu HS quan sát H 7.4 và trả lời - Quan sát kĩ H 7.4, trao đổi nhóm và rút ra kÕt luËn. c©u hái: - Dùa vµo khíp ®Çu gèi, h·y m« t¶ 1 khớp động? - Khả năng cử động của khớp động và - Khớp động cử động rất dễ dàng còn khớp bán động thì cử động hạn chếnh ở khớp bán động khác nhau nh thế nào? cột sống Vì sao có sự khác nhau đó? - V× dùa vµo chøc n¨ng cña tõng lo¹i khíp - Nêu đặc điểm của khớp bất động? - GV løu ý HS: trong bé x¬ng ngêi chñ yếu là khớp động giúp con ngời vận - HS đọc kết luận. động và lao động. - Cho HS đọc kết luận SGK. *) KÕt luËn:.

(20) - Khíp x¬ng lµ n¬i hai hay nhiÒu ®Çu x¬ng tiÕp gi¸p víi nhau. - Cã 3 lo¹i khíp x¬ng: + Khớp động: 2 đầu xơng có sụn, giữa là dịch khớp (hoạt dịch), ngoài có dây chằng giúp cơ thể có khả năng cử động linh hoạt. - VÝ dô: Khíp cæ tay ………. + Khớp bán động: giữa 2 đầu xơng có đệm sụn giúp cử động hạn chế. - VÝ dô: Khíp cét sèng. …. + Khớp bất động: 2 đầu xơng khớp với nhau bởi mép răng ca hoặc xếp lợp lên nhau, không cử động đợc. -VD: ë hép sä…………… 4. Củng cố - đánh giá(4ph) -Củng cố :Giáo viên kháI quát nọi dung và yêu cầu hs đọc kết luận. -§¸nh gi¸: ? Chøc n¨ng cña bé x¬ng lµ g×? a. Nâng đỡ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể. b. T¹o khoang chøa, b¶o vÖ c¸c c¬ quan. c. Cùng với hệ cơ giúp cơ thể vận động. d. TÊt c¶ c¸c ý trªn. ? Xác định trên tranh vẽ bộ xơng và các thành phần của bộ xơng ngời? Các khíp x¬ng b»ng d¸n chó thÝch. 5. DÆn dß.(1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lập bảng so sánh các loại khớp về cấu tạo, tính chất cử động và ý nghĩa. - §äc môc “Em cã biÕt”.. Ngµy so¹n: 11 / 09 / 2011 Ngµy d¹y: 13 /0 9 / 2011. TiÕt 8 - CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña x¬ng I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - HS nắm đợc cấu tạo, thành phần, tính chất chung 1 xơng dài - Nêu đợc cơ chế lớn lên và dài ra của xơng, từ đó giải thích đợc sự lớn lên của x¬ng vµ kh¶ n¨ng chÞu lùc cña x¬ng. - Xác định đợc thành phần hoá học của xơng để chứng minh đợc tính đàn hồi và cøng r¾n cña x¬ng. 2- KÜ n¨ng - Kĩ năng quan sát tranh, phân tích tranh để tìm ra kiến thức.

(21) - Rèn kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản. 3- Thái độ - Yªu thÝch m«n häc - Cã niÒm tin vµo khoa häc ii.Ph¦¬ng tiÖn. *) GV: - Tranh vÏ phãng to c¸c h×nh 8.1 -8.4 SGK. - VËt mÉu: Xơng đùi ếch hoặc xơng ngón chân gà. Đoạn dây đồng 1 đầu quấn chặt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn vào xơng. Một panh để gắp xơng, 1 đèn cồn, 1 cốc nớc lã để rửa xơng, 1 cốc đựng HCl 10% , đầu giờ thả 1 xơng đùi ếch vào axit. (NÕu HS lµm thÝ nghiÖm theo nhãm cÇn chuÈn bÞ c¸c dông cô nh trªn theo nhãm). *) HS: Nghiªn cøu tríc bµi míi III. TiÕn tr×nh lªn líp.. 1.ổn định tổ chức (1ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò (3ph) - Bộ xơng ngời đợc chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xơng nào? - Sự khác nhau giữa xơng tay và xơng chân nh thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì đối với hoạt động của con ngời? 3. Bµi míi a. Më bµi: (1ph) Gọi 1 HS đọc mục “Em có biết” (Tr 31 – SGK). GV: Những thông tin đó cho ta biết xơng có sức chịu đựng rất lớn. Vậy vì sao xơng có khả năng đó? Chúng ta sẽ giải đáp qua bài học ngày hôm nay. b. Néi dung Hoạt động 1: Cấu tạo của xơng(15ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS 1- CÊu t¹o cña x¬ng dµi -Yªu cÇu häc sinh quan s¸t H 8.1 Giíi - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ quan s¸t thiÖu c¸c phÇn cña x¬ng vµ cÊu t¹o x¬ng. h×nh vÏ, ghi nhí kiÕn thøc. GV yªu cÇu häc sinh lµm thÝ nghiÖm nhá - C¸c nhãm lµm thÝ nghiÖm +) B 1: Mçi bµn chuÈn bÞ mét tê A4 ghấp đôi -> đặt vật nặng lên trên tờ giấy ? Thí nghiệm đó cho ta biết điều gì? -> tê giÊy gÉy +) B 2: LÊy mét tê giÊy kh¸c, cuén trßn - Yêu cầu HS tìm hiểu thông tin mục I -> đặt vật nặg -> Giấy không gẫy SGK kÕt hîp quan s¸t H 8.1; 8.2 ghi nhí - X¬ng h×nh èng cã t¸c dông t¨ng kh¶ chó thÝch vµ tr¶ lêi c©u hái: n¨ng chÞu lùc - X¬ng dµi cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ quan s¸t - GV treo H 8.1(tranh c©m), gäi 1 HS lªn h×nh vÏ, ghi nhí kiÕn thøc. d¸n chó thÝch vµ tr×nh bµy. - Cho các HS khác nhận xét sau đó cùng - 1 HS lên bảng dán chú thích và trình.

(22) HS rót ra kÕt luËn. - CÊu t¹o h×nh èng cña th©n x¬ng, nan x¬ng ë ®Çu x¬ng xÕp vßng cung cã ý nghÜa gì với chức năng nâng đỡ của xơng? - GV: Ngêi ta øng dông cÊu t¹o x¬ng h×nh èng vµ cÊu tróc h×nh vßm vµo kiÕn trúc xây dựng đảm bảo độ bền vững và tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu (trô cÇu, cét, vßm cöa) Yªu cÇu häc sinh quan s¸t B¶ng 8-1 - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña x¬ng dµi? ? C¨n cø vµo chøc n¨ng cña c¸c bé phËn, h·y dù ®o¸n xem mµng x¬ng cã phñ lªn ®Çu sôn x¬ng kh«ng?. bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. - CÊu t¹o h×nh èng lµm cho x¬ng nhÑ vµ v÷ng ch¾c. - Nan x¬ng xÕp thµnh vßng cung cã t¸c dông ph©n t¸n lùc lµm t¨ng kh¶ n¨ng chÞu lùc. - Nghiªn cøu b¶ng 8.1, ghi nhí th«ng tin vµ tr×nh bµy.. - Không. Vì sụn cần phân chia để xơng - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc dµi ra I.3 và quan sát H 8.3 để trả lời: - Nªu cÊu t¹o cña x¬ng ng¾n vµ x¬ng 2-CÊu t¹o x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt dÑt? - Nghiªn cøu th«ng tin , quan s¸t h×nh ? So s¸nh víi x¬ng dµi? 8.3 để trả lời. GV nhËn xÐt vµ hoµn chØnh kiÕn thøc. - Rót ra kÕt luËn. *)KÕt luËn: 1. - CÊu t¹o x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. -Thµnh phÇn: Cèt giao vµ muèi x¬ng - TÝnh chÊt: BÒn ch¾c vµ mÒn dÎo - Chøc n¨ng cña x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. 3. CÊu t¹o x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt - Ngoµi lµ m« x¬ng cøng (máng). - Trong toàn là mô xơng xốp, chứa tuỷ đỏ. Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xơng (10ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục II và trả lời -HS nghiên cứu  mục II và trả lời câu hỏi. c©u hái: - X¬ng to ra lµ nhê ®©u? - GV dïng H 8.5 SGK m« t¶ thÝ nghiệm chứng minh vai trò của sụn - Trao đổi nhóm. tăng trởng: dùng đinh platin đóng vào - Đại diện nhóm trả lời. vÞ trÝ A, B, C, D ë x¬ng 1 con bª. B vµ C ë phÝa trong sôn t¨ng trëng. A vµ D ë phÝa ngoµi sôn cña 2 ®Çu x¬ng. Sau vµi th¸ng thÊy x¬ng dµi ra nhng kho¶ng cách BC không đổi còn AB và CD dài h¬n tríc. - Chèt l¹i kiÕn thøc. Yªu cÇu HS quan s¸t H 8.5 cho biÕt vai trß cña sôn t¨ng trëng. - GV lu ý HS: Sù ph¸t triÓn cña x¬ng.

(23) nhanh nhất ở tuổi dậy thì, sau đó chậm l¹i tõ 18-25 tuæi. - Trẻ em tập TDTT quá độ, mang vác nÆng dÉn tíi sôn t¨ng trëng ho¸ x¬ng nhanh, ngời không cao đợc nữa. Tuy nhiªn mµng x¬ng vÉn sinh ra tÕ bµo x¬ng. KÕt luËn: - X¬ng to ra vÒ bÒ ngang lµ nhê c¸c tÕ bµo mµng x¬ng ph©n chia. - X¬ng dµi ra do c¸c tÕ bµo ë sôn t¨ng trëng ph©n chia vµ ho¸ x¬ng. Hoạt động 3: Thành phần hoá học và tính chất của xơng (10ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm: Cho x¬ng đùi ếch vào ngâm trong dd HCl 10%. - Gäi 1 HS lªn quan s¸t. - HS quan s¸t vµ nªu hiÖn tîng: + Cã bät khÝ næi lªn (khÝ CO2) chøng tá x- HiÖn tîng g× x¶y ra. - Dùng kẹp gắp xơng đã ngân rửa vào ơng có muối CaCO3. cèc níc l· + Xơng mềm dẻo, uốn cong đợc. - Thö uèn xem x¬ng cøng hay mÒm? - §èt x¬ng bãp thÊy x¬ng vì. - Đốt xơng đùi ếch khác trên ngọn lửa đèn cồn, khi hết khói: Bóp phần đã đốt, + X¬ng vì vôn. nhËn xÐt hiÖn tîng. - Tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, cã thÓ rót ra kết luận gì về thành phần, tính chất + HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. cña x¬ng? - 1 HS đọc kết luận SGK. - GV giíi thiÖu vÒ tØ lÖ chÊt cèt giao thay đổi ở trẻ em, ngời già. Chất cốt giao xơng đàn hồi ( do có các chÊt kÕt dÝnh) ChÊt kho¸ng: x¬ng ch¾c khoÎ Sù ph©n huû x¬ng nhanh do tØ lÖ chÊt cèt giao gi¶m KÕt luËn: - X¬ng gåm 2 thµnh phÇn ho¸ häc lµ: + ChÊt v« c¬: muèi canxi. + ChÊt h÷u c¬ (cèt giao). - Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xơng có tính chất đàn hồi và rắn chắc. 4. Củng cố - đánh giá (3ph) Củng cố:Học sinh khái quát nội dung và đọc kết luận: §¸nh gi¸: Cho HS lµm bµi tËp 1 SGK. Tr¶ lêi c©u hái 2, 3. 5. DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬.. TuÇn 5.

(24) Ngµy so¹n: 12/ 09/ 2011 Ngµy d¹y: 19/09/ 2011. TiÕt 9 - CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬ I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - Nêu đợc đặc điểm cấu tạo của một bắp cơ. - Giải thích đợc tính chất căn bản của cơ là sự co cơ .Mối quan hệ giữa cơ và xơng trong sự vận động 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh, hình để tìm đợc cấu tạo của một bắp cơ - KÜ n¨ng lµm thÝ nghiÖm vµ quan s¸t thÝ nghiÖm vÒ sù co c¬ 3- Thái độ - Học sinh biết rèn luyện thân thể để có 1 hệ cơ khỏe mạnh II.ph¬ng tiÖn. *) GV : - Tranh vẽ phóng to H 9.1 đến 9.4 SGK. - Tranh vÏ hÖ c¬ ngêi. - Bóa y tÕ. *) HS : - Nghiªn cøu tríc bµi - ChuÈn bÞ dông cô thÝ nghiÖm ( Bóa y tÕ) III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức (1ph) 2. KiÓm tra bµi cò (3ph) - Nªu cÊu t¹o chøc n¨ng cña x¬ng dµi? - Nªu thµnh phÇn ho¸ häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng? 3. Bµi míi a. Më bµi: (1ph) GV dïng tranh hÖ c¬ ë ngêi giíi thiÖu mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ c¸c nhãm c¬ chÝnh cña c¬ thÓ nh phÇn th«ng tin ®Çu bµi SGK. b. Néi dung: Hoạt động 1: Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ(15ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và quan sát H 9.1 SGK, trao đổi nhóm để trả - HS nghiên cứu thông tin SGK và quan lêi c©u hái: s¸t h×nh vÏ, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. ? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm kh¸c bæ sung vµ rót ra kÕt luËn. - B¾p c¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? - B¾p c¬ : gåm nhiÒu bã c¬, mçi bã gåm nhiÒu sîi c¬ (tÕ bµo c¬) bäc trong mµng liªn kÕt. - Hai ®Çu b¾p c¬ cã g©n b¸m vµo x¬ng, gi÷a ph×nh to lµ bông c¬..

(25) - Nªu cÊu t¹o tÕ bµo c¬ ? - Gäi HS chØ trªn tranh cÊu t¹o b¾p c¬ vµ tÕ bµo c¬. - Gv giíi thiÖu : khi r¸ch c¸c tÕ bµo c¬ đặt dới kính quan sát, thấy có khoảng s¸ng tèi xen kÏ nhau --> T¬ c¬. GV ph©n tÝch trªn H9-1 ? trong tiÕt c¬ cã mÊy kho¶ng tèi vµ mÊy kho¶ng s¸ng ? ? NhËn xÐt mµu s¾c c¬ trong kho¶ng tèi ? GV chuÈn kiÕn thøc. - TÕ bµo c¬: gåm nhiÒu ®o¹n, mçi ®o¹n là 1 đơn vị cấu trúc giới hạn bởi 2 tấm h×nh ch÷ Z. Sù s¾p xÕp c¸c t¬ c¬ m¶nh và tơ cơ dày ở tế bào cơ tạo nên đĩa sáng và đĩa tối. + §Üa tèi: lµ n¬i ph©n bè t¬ c¬ dµy. + §Üa s¸ng lµ n¬i ph©n bè t¬ c¬ m¶nh. -1 kho¶ng tèi vµ 2 kho¶ng s¸ng - Hai kho¶ng ®Ëm do t¬ c¬ m·nh vµ t¬ c¬ dµy chång lªn nhau vµ mét kho¶ng nh¹t. KÕt luËn: - B¾p c¬ : gåm nhiÒu bã c¬, mçi bã gåm nhiÒu sîi c¬ (tÕ bµo c¬) bäc trong mµng liªn kÕt. - Hai ®Çu b¾p c¬ cã g©n b¸m vµo x¬ng, gi÷a ph×nh to lµ bông c¬. - Tế bào cơ: gồm nhiều đoạn, mỗi đoạn là 1 đơn vị cấu trúc giới hạn bởi 2 tấm hình chữ Z. Sự sắp xếp các tơ cơ mảnh và tơ cơ dày ở tế bào cơ tạo nên đĩa sáng và đĩa tèi. + §Üa tèi: lµ n¬i ph©n bè t¬ c¬ dµy. + §Üa s¸ng lµ n¬i ph©n bè t¬ c¬ m¶nh. Hoạt động 2: Tính chất của cơ(13ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm và quan sát - HS nghiên cứu thí nghiệm và trả lời câu H 9.2 SGK (nÕu cã ®iÒu kiÖn GV biÓu hái : diÔn thÝ nghiÖm) - Nªu kÕt luËn. - Yªu cÇu HS m« t¶ thÝ nghiÖm sù co c¬ - GV gi¶i thÝch vÒ chu k× co c¬ (nhÞp co c¬). - Yêu cầu HS đọc thông tin - HS đọc thông tin, làm động tác co cẳng + GËp c¼ng tay s¸t c¸nh tay. tay sát cánh tay để thấy bắp cơ co ngắn - Nhận xét về sự thay đổi độ lớn của cơ lại, to ra về bề ngang. bắp trớc cánh tay? Vì sao có sự thay đổi - Giải thích dựa vào thông tin SGK, rút ra đó? kÕt luËn. - Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm ph¶n x¹ - HS lµm ph¶n x¹ ®Çu gèi (2 HS lµm). ®Çu gèi, quan s¸t H 9.3 - Dựa vào H 9.3 để giải thích cơ chế phản - Gi¶i thÝch c¬ chÕ ph¶n x¹ sù co c¬? x¹ co c¬. KÕt luËn: - TÝnh chÊt c¨n b¶n cña c¬ lµ sù co c¬ vµ d·n khi bÞ kÝch thÝch,c¬ ph¶n øng l¹i b»ng co c¬. - C¬ co råi l¹i d·n rÊt nhanh t¹o chu k× co c¬. - Khi c¬ co, t¬ c¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy lµm tÕ bµo c¬ co ng¾n l¹i lµm cho b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to vÒ bÒ ngang. - Khi kích thích tác động vào cơ quan thụ cảm làm xuất hiện xung thần kinh theo dây hớng tâm đến trung ơng thần kinh, tới dây li tâm, tới cơ và làm cơ co. Hoạt động 3: ý nghĩa của hoạt động co cơ(7ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh.

(26) - HS quan s¸t H 9.4 SGK - Quan s¸t H 9.4 vµ cho biÕt : - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. - Sù co c¬ cã t¸c dông g×? - Yªu cÇu HS ph©n tÝch sù phèi hîp ho¹t động co, dãn giữa cơ 2 đầu (cơ gấp) và - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung vµ c¬ 3 ®Çu (c¬ duçi) ë c¸nh tay. rót ra kÕt luËn. - GVnhËn xÐt, gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận cuối bài. KÕt luËn: - Cơ co giúp xơng cử động để cơ thể vận động, lao động, di chuyển. - Trong sự vận động cơ thể luôn có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm cơ. 4. Củng cố - đánh giá (4ph) -Củng cố :học sinh khái quát nội dung và đọc KL -§¸nh gi¸: - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm : Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: 1. C¬ b¾p ®iÓn h×nh cã cÊu t¹o: a. Sîi c¬ cã v©n s¸ng, v©n tèi. b. Bã c¬ vµ sîi c¬. c. Cã mµng liªn kÕt bao bäc, 2 ®Çu to, gi÷a ph×nh to. d. Gåm nhiÒu sîi c¬ tËp trung thµnh bã. e. C¶ a, b, c, d g. ChØ cã c, d. 2. Khi c¬ co, b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to bÒ ngang lµ do: a. V©n tèi dµy lªn. b. Một đầu cơ co và một đầu cơ cố định. c. C¸c t¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng t¬ dµy lµm cho v©n tèi ng¾n l¹i. d. C¶ a, b, c. e. ChØ a vµ c. 5.DÆn dß (1ph) - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3. - ChuÈn bÞ bµi míi. Ngµy so¹n: 18/ 09/ 2011 Ngµy d¹y: 20/ 09/ 2011. Tiết 10 - Hoạt động của cơ I- Môc tiªu..

(27) 1- KiÕn thøc - HS chứng minh đợc cơ co sinh ra công. Công của cơ đợc sử dụng trong lao động và di chuyển. - Trình bày đợc nguyên nhân sự mỏi cơ và nêu biện pháp chống mỏi cơ. 2- KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ lµm thÝ nghiÖm - KÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc 3- Thái độ - Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động vừa sức. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - M¸y ghi c«ng cña c¬, c¸c lo¹i qu¶ c©n. *) HS: - nghiªn cøu tríc bµi míi. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1ph) 2. KiÓm tra bµi cò(3ph) - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tÕ bµo c¬ phï hîp víi chøc n¨ng co c¬? - ý nghĩa của hoạt động co cơ? 3. Bµi míi a Më bµi:(1ph) Từ ý nghĩa của hoạt động co cơ dẫn dắt đến câu hỏi: - Vậy hoạt động của cơ mang lại hiệu quả gì và làm gì để tăng hiệu quả hoạt động co cơ? b. Néi dung Hoạt động 1: Công của cơ( 13ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - HS chọn từ trong khung để hoàn thành bµi tËp: 1- co; 2- lùc ®Èy; 3- lùc kÐo. - Tõ bµi tËp trªn, em cã nhËn xÐt g× vÒ sù liªn quan gi÷a c¬, lùc vµ sù co c¬? ? YÕu tè nµo trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp sinh ra c«ng? - Yêu cầu HS tìm hiểu thông tin để trả lêi c©u hái: - ThÕ nµo lµ c«ng cña c¬? C¸ch tÝnh? ? C«ng cña c¬ phô thuéc vµo yÕu tè nµo? ? Khi nµo A = 0?. + Hoạt động của cơ tạo ra lực làm di chuyÓn vËt hay mang v¸c vËt. - HS t×m hiÓu th«ng tin SGK kÕt hîp víi kiến thức đã biết về công cơ học, về lực để trả lời, rút ra kết luận. - Khi c¬ kh«ng mang träng lîng cña vËt hoÆc träng lîng cña vËt qu¸ lín.. - Các yếu tố nào ảnh hởng đến hoạt động của cơ? + HS liên hệ thực tế trong lao động. - H·y ph©n tÝch 1 yÕu tè trong c¸c yÕu tố đã nêu?.

(28) - GV gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS liên hệ trong lao động. KÕt luËn: - Khi cơ co tác động vào vật làm di chuyển vật, tức là cơ đã sinh ra công. - C«ng cña c¬ : A = F.S F : lùc Niut¬n S : độ dài A : c«ng - C«ng cña c¬ phô thuéc : + Tr¹ng th¸i thÇn kinh. + Nhịp độ lao động. + Khèi lîng cña vËt di chuyÓn Hoạt động 2: Sự mỏi cơ (15ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV tæ chøc cho HS lµm thÝ nghiÖm trªn - 1 HS lªn lµm 2 lÇn: máy ghi công cơ đơn giản. + LÇn 1: co ngãn tay nhÞp nhµng víi qu¶ cân 500g, đếm xem cơ co bao nhiêu lần th× mái. + Lần 2 : với quả cân đó, co với tốc độ tối đa, đếm xem cơ co đợc bao nhiêu lần thì mỏi và có biến đổi gì về biên độ co c¬. - GV híng dÉn t×m hiÓu b¶ng 10 SGK vµ - Dùa vµo c¸ch tÝnh c«ng HS ®iÒn kÕt điền vào ô trống để hoàn thiện bảng. qu¶ vµo b¶ng 10. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi : - Qua kÕt qu¶ trªn, em h·y cho biÕt khèi - HS theo dâi thÝ nghiÖm, quan s¸t b¶ng lợng của vật nh thế nào thì công cơ sản 10, trao đổi nhóm và nêu đợc : sinh ra lín nhÊt ? + Khèi lîng cña vËt thÝch hîp th× c«ng - Khi ngãn tay trá kÐo råi th¶ qu¶ c©n sinh ra lín. nhiều lần, có nhận xét gì về biên độ co cơ + Biên độ co cơ giảm dẫn tới ngừng khi c¬ lµm viÖc qu¸ søc. trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm kÐo dµi ? - Hiện tợng biên độ co cơ giảm khi cơ làm việc quá sức đặt tên là gì ? -Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - HS nghiên cứu thông tin để trả lời : - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK đáp án d. Từ đó rút ra kết luận. để trả lời câu hỏi : - Nguyên nhân nào dẫn đến sự mỏi cơ ? a. ThiÕu n¨ng lîng b. ThiÕu oxi c. Axit lăctic ứ đọng trong cơ, đầu độc cơ - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. d. Cả a, b, c đều đúng. -Mỏi cơ ảnh hởng đến sức khoẻ, lao động + Mỏi cơ làm cho cơ thể mệt mỏi, năng suất lao động giảm. vµ häc tËp nh thÕ nµo? - Làm thế nào để cơ không bị mỏi, lao - Liªn hÖ thùc tÕ vµ rót ra kÕt luËn. động và học tập đạt kết quả? - Khi mái c¬ cÇn lµm g×?.

(29) KÕt luËn: - C«ng cña c¬ cã trÞ sè lín nhÊt khi c¬ co n©ng vËt cã khèi lîng thÝch hîp víi nhÞp co c¬ võa ph¶i. - Mỏi cơ là hiện tợng cơ làm việc nặng và lâu dẫn tới biên độ co cơ giảm=> ngừng. 1. Nguyªn nh©n cña sù mái c¬ - Cung cÊp oxi thiÕu. - N¨ng lîng thiÕu. - Axit lactic bị tích tụ trong cơ, đầu độc cơ. 2. BiÖn ph¸p chèng mái c¬ - Khi mỏi cơ cần nghỉ ngơi, thở sâu, kết hợp xoa bóp cơ sau khi hoạt động (chạy...) nên đi bộ từ từ đến khi bình thờng. - Để lao động có năng suất cao cần làm việc nhịp nhàng, vừa sức (khối lợng và nhịp co cơ thích hợp) đặc biệt tinh thần vui vẻ, thoải mái. - Thờng xuyên lao động, tập TDTT để tăng sức chịu đựng của cơ. Hoạt động 3: Thờng xuyên luyện tập để rèn luyện cơ (7ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. c©u hái: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung. Nªu - Khả năng co cơ phụ thuộc vào những đợc: + Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc: yÕu tè nµo ? - Những hoạt động nào đợc coi là sự Thần kinh: sảng khoái, ý thức tốt. luyÖn tËp c¬?-? LuyÖn tËp thêng xuyªn ThÓ tÝch cña b¾p c¬: b¾p c¬ lín dÉn tíi co có tác dụng nh thế nào đến các hệ cơ cơ mạnh. quan trong c¬ thÓ vµ dÉn tíi kÕt qu¶ g× Lùc co c¬ Kh¶ n¨ng dÎo dai, bÒn bØ. đối với hệ cơ? + Hoạt động coi là luyện tập cơ: lao - Nên có phơng pháp nh thế nào để đạt động, TDTT thờng xuyên... + Lao động, TDTT ảnh hởng đến các cơ hiÖu qu¶? quan... - Rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - Thờng xuyên luyện tập TDTT và lao động hợp lí nhằm: + T¨ng thÓ tÝch c¬ (c¬ ph¸t triÓn) + Tăng lực co cơ và làm việc dẻo dai, làm tăng năng suất lao động. + Xơng thêm cứng rắn, tăng năng lực hoạt động của các cơ quan; tuần hoàn, hô hấp, tiªu ho¸... Lµm cho tinh thÇn s¶ng kho¸i. - TËp luyÖn võa søc. 4. Củng cố- đánh giá(5ph) -Cñng cè: - GV kh¸i qu¸t néi dung - Gọi 1 HS đọc kết luận SGK. - §¸nh gi¸: ? Nguyªn nh©n cña sù mái c¬? ? Công của cơ là gì? Công của cơ đợc sử dụng vào mục đích nào? ? Nêu biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và biện pháp chống mái c¬..

(30) - Cho HS ch¬i trß ch¬i SGK. 5. DÆn dß (1/2ph) - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK. - Nh¾c HS thêng xuyªn thùc hiÖn bµi 4 ë nhµ.. TuÇn 6 Ngµy so¹n: 19/ 09/ 2011 Ngµy d¹y: 26/ 09/ 2011. Tiết 11 - Tiến hoá của hệ vận động Vệ sinh hệ vận động I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - So sánh đợc bộ xơng và hệ cơ của ngời với thú, qua đó nêu rõ những đặc điểm thích nghi với dáng đứng thẳng với đôi bàn tay lao động sáng tạo ( có sự phân hóa gi÷a chi trªn vµ chi díi) - Nêu ý nghĩa của việc rèn luyện và lao động đối với sự phát triển bình thờng của hÖ c¬ vµ x¬ng. Nªu c¸c biÖn ph¸p chèng cong vÑo cét sèng ë häc sinh. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh để tìm ra kiến thức - KÜ n¨ng so s¸nh gi÷a bé x¬ng vµ hÖ c¬ ngêi vµ thó 3- Thái độ - Häc sinh yªu thÝch m«n häc - Giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn hệ vận động để có thân hình cân đối. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh vẽ phóng to H 11.1 đến H 11.5. - Tranh vÏ bé x¬ng ngêi vµ bé x¬ng tinh tinh. *) HS .- Nghiªn cøu tríc bµi tõ nhµ. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1ph) 2. KiÓm tra bµi cò(3ph) - Công của cơ là gì ? công của cơ đợc sử dụng vào mục đích gì ? - Nguyªn nh©n sù mái c¬ ? gi¶i thÝch ? - Nêu những biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và các biện pháp chèng mái c¬. 3. Bµi míi a.Më bµi: (1ph) Chúng ta đã biết rằng ngời có nguồn gốc từ động vật thuộc lớp thú, nhng ngời đã thoát khỏi động vật và trở thành ngời thông minh. Qua quá trình tiến hoá, cơ thể.

(31) ngời có nhiều biến đổi trong đó có sự biến đổi của hệ cơ xơng. Bài hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sự tiến hoá của hệ vận động. b.Néi dung. Hoạt động 1: Sự tiến hoá của bộ xơng ngời so với bộ xơng thú(15ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo tranh bé x¬ng ngêi vµ tinh tinh, - HS quan s¸t c¸c tranh, so s¸nh sù kh¸c yêu cầu HS quan sát từ H 11.1 đến 11.3 nhaugiữa bộ xơng ngời và thú. vµ lµm bµi tËp ë b¶ng 11. - Trao đổi nhóm hoàn thànhbảng 11. - GV treo bảng phụ 11 yêu cầu đại diện - Đại diện nhóm trình bày các nhóm c¸c nhãm lªn b¶ng ®iÒn. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét đánh giá, đa ra đáp án. - Bé x¬ng ngêi cÊu t¹o hoµn toµn phï hợp với t thế đứng thẳng và lao động. B¶ng 11- Sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ x¬ng thó C¸c phÇn so s¸nh Bé x¬ng ngêi Bé x¬ng thó - TØ lÖ sä/mÆt - Lín - Nhá - Låi c»m x¬ng mÆt - Ph¸t triÓn - Kh«ng cã - Cét sèng - Cong ë 4 chç - Cong h×nh cung - Lång ngùc - Në sang 2 bªn - Në theo chiÒu lng bông - X¬ng chËu - Në réng - HÑp - Xơng đùi - Ph¸t triÓn, khoÎ - B×nh thêng - X¬ng bµn ch©n - X¬ng ngãn ng¾n, bµn - X¬ng ngãn dµi, bµn ch©n ch©n h×nh vßm. ph¶ng. - X¬ng gãt - Lín, ph¸t triÓn vÒ phÝa - Nhá sau. - Những đặc điểm nào của bộ xơng ng- - HS trao đổi nhóm hoàn để nêu đợc các ời thích nghi với t thế đứng thẳng và đi đặc điểm: cột sống, lồng ngực, sự phân hoá tay và chân, đặc điểm về khớp tay và b»ng 2 ch©n ? ch©n. ? Tìm những đặc điểm thích nghi vơí +) Xơng tay ( đặc biệt là độ cử động của các khớp) : khớp linh hoạt cử động phức hoạt động lao động ? t¹p. ? §Æc ®iÓm nµo chøng tá nguån gèc +) Hép sä lín : -> Gi÷ t thÕ ®Çu th¼ng đứng, chứa bộ não phát triển cña sù ph¸t triÓn t duy ë ngêi ? - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. KÕt luËn ( PhiÕu häc tËp) Hoạt động 2: Sự tiến hoá của hệ cơ ngời so với hệ cơ thú (10ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, - Cá nhân nghiên cứu SGK, quan sát quan sát H 11.4, trao đổi nhóm để trả lời hình vẽ, trao đổi nhóm để thống nhất ý kiÕn. c©u hái : - HÖ c¬ ë ngêi tiÕn ho¸ so víi hÖ c¬ thó - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn. nh thÕ nµo ? - Lao động ? Sè lîng c¬ tay ë ngêi nhiÒu h¬n c¬ chi trớc ở động vật có ý nghĩa gì ? Quan s¸t h×nh cho biÕt nh÷ng nÐt mÆt - Do sù co c¬.

(32) biÓu hiÓn tr¹ng th¸i t×nh c¶m do ®©u ? ? §éng vËt cã nh÷ng biÓu hiÖn nµy kh«ng ? ? Những đặc điểm nào thích nghi với hoạt động lao động , dáng đứng thẳng, ®i b»ng hai ch©n, tr¹ng th¸i t×nh c¶m phức tạp ? Phân tích sự thích nghi đó ?. - cã nhng h¹n chÕ - Cơ mông, đùi, bắp chân phát triển - > đứng thẳng - Cơ vận động cánh tay, cẳng tay, bàn tay, ngón tay ( đặc biệt là ngón cái phát triÓn cÇm n¾m) - C¬ lìi, c¬ nÐt mÆt ph©n ho¸ -> tiÕng nãi, tr¹ngt h¸i t×nh c¶m.. - GV nhận xét, đánh giá giúp HS rút ra kÕt luËn. KÕt luËn: - C¬ nÐt mÆt biÓu hiÖn t×nh c¶m cña con ngêi. - Cơ vận động lỡi phát triển. - C¬ tay: ph©n ho¸ thµnh nhiÒu nhãm c¬ nhá phô tr¸ch c¸c phÇn kh¸c nhau. Tay cö động linh hoạt, đặc điệt là ngón cái. - C¬ ch©n lín, khoÎ, cã thÓ gËp, duçi. Hoạt động 3: Vệ sinh hệ vận động (10 ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS quan sát H 11.5, trao đổi - Cá nhân quan sát H 11.5 nhóm để trả lời các câu hỏi: - Liên hệ thực tế, trao đổi nhóm để trả - Để xơng và cơ phát triển cân đối, chúng lời. ta cÇn lµm g×? - §Ó chèng cong vÑo cét sèng, trong lao - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm động và học tập cần chú ý những điểm khác bổ sung. - Rót ra kÕt luËn. g× ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS tù rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: Để cơ và xơng phát triển cân đối cần: + Chế độ dinh dỡng hợp lí. + Thêng xuyªn tiÕp xóc víi ¸nh n¾ng. + Rèn luyện thân thể và lao động vừa sức. + Chống cong, vẹo cột sống cần chú ý: mang vác đều 2 tay, t thế làm việc, ngồi häc ngay ng¾n kh«ng nghiªng vÑo. 4.Củng cố - đánh giá: (4ph) Củng cố: GV khái quát nội dungvà yêu cầu hs đọc kết luận §¸nh gi¸: - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm Khoanh tròn vàochữ cái các đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật. A- X¬ng sä lín h¬n x¬ng mÆt. B- Cét sèng cong h×nh cung. C- Lång ngùc në theo chiÒu lng – bông. D- C¬ nÐt mÆt ph©n ho¸. E- C¬ nhai ph¸t triÓn..

(33) F- Khớp cổ tay kém linh động. G- Khớp chậu- đùi có cấu tạo hình cầu, hố khớp sâu. H- X¬ng bµn ch©n xÕp trªn mét mÆt ph¼ng. K- Ngón cái nằm đối diện với 4 ngón kia. 5. DÆn dß. (1ph) - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nh¾c HS chuÈn bÞ thùc hµnh nh SGK Ngµy so¹n: 25/ 09/ 2011 Ngµy d¹y: 27/ 09/ 2011. TiÕt 12 - Thùc hµnh TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã cho ngêi g·y x¬ng I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Biết băng cố định xơng bị gãy, cụ thể xơng cẳng tay, cẳng chân. 2- KÜ n¨ng - HS biÕt c¸ch s¬ cøu khi gÆp ngêi g·y x¬ng. 3- Thái độ - Yªu thÝch m«n häc - Nghiªm tóc lµm thùc hµnh. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: Tranh vẽ h 12.1 đến 12.4. Băng hình sơ cứu và băng bó cố định khi gãy xơng (nếu có). *) HS: Mçi nhãm: 2 nÑp tre (nÑp gç) bµo nh½n dµi 30-40 cm, réng: 4-5 cm, dµy 0,61 cm, 4 cuén b¨ng y tÕ dµi 2m (cuén v¶i), 4 miÕng v¶i s¹ch kÝch thÝch 20x40 cm hoÆc g¹c y tÕ. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng. 3. Bµi thùc hµnh: Hoạt động 1 : Yêu cầu thực hành.(4ph) - C¸c nhãm mang dông cô thùc hµnh - Häc sinh biÕt c¸ch s¬ cøu vµ b¨ng bã cho ngêi bÞ g·y s¬ng. - BiÕt c¸ch s¬ cøu th«ng thêng Hoạt động 2 : Nội dung thực hành (30ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1 .Ph¬ng ph¸p s¬ cøu - Yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời câu - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : + Do va ®Ëp m¹nh x¶y ra khi bÞ ng·, tai hái :.

(34) n¹n giao th«ng... + Tuæi cµng cao, nguy c¬ g·y x¬ng cµng tăng vì tỉ lệ chất cốt giao (đảm bảo tính đàn hồi) và chất vô cơ (đảm bảo tính rắn chắc) thay đổi theo hớng tăng dần chất vô c¬. Tuy vËy trÎ em còng rÊt hay bÞ g·y x¬ng do... - Để bảo vệ xơng khi tham gia giao + Thực hiện đúng luật giao thông. thông, em cần chú ý đến điểm gì ? - GÆp ngêi bÞ tai n¹n giao th«ng chóng + Kh«ng, v× cã thÓ lµm cho ®Çu x¬ng g·y ta có nên nắn chỗ xơng gãy không ? Vì đụng chạm vào mạch máu và dây thần kinh, cã thÓ lµm r¸ch c¬ vµ da. sao ? - Các nhóm HS theo dõi để nắm đợc các thao t¸c. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS rót ra kÕt luËn. 2 TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã - Tõng nhãm tiÕn hµnh lµm: - GV cã thÓ sö dông b¨ng h×nh hoÆc Mỗi em tập băng bó cho bạn (giả định nhãm HS lµm mÉu hoÆc còng cã thÓ g·y x¬ng c¼ng tay, c¼ng ch©n). dïng tranh H 12.1 => h 12.4 giíi thiÖu ph¬ng ph¸p s¬ cøu vµ ph¬ng ph¸p b¨ng cố định. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng - Các nhóm phải trình bày đợc: bã. + Thao t¸c b¨ng bã. - GV quan s¸t c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp + Sản phẩm làm đợc. b¨ng bã. - Đảm bảo an toàn giao thông, tránh đùa - GV quan sát, uốn nắn, giúp đỡ nhất là nghÞch vËt nhau dÉm ch©n lªn nhau. nhãm yÕu. - Gọi đại diện từng nhóm lên kiểm tra. - Nguyên nhân nào dẫn đến gãy xơng ? - V× sao nãi kh¶ n¨ng g·y x¬ng liªn quan đến lứa tuổi ?. - Em cÇn lµm g× khi tham gia giao thông, lao động, vui chơi để tránh cho m×nh vµ ngêi kh¸c kh«ng bÞ g·y x¬ng ? 4. B¸o c¸o thùc hµnh.( 10ph) - Yªu cÇu häc sinh tr×nh bÇy b¸o c¸o cña m×nh. - Lªn thùc hµnh c¸ch b¨ng bã khi ngêi bÞ g·y tay 5.DÆn dß. (1/2ph) - VÒ nhµ hoµn thµnh b¸o c¸o - ChuÈn bÞ bµi míi.( M¸u vµ m«i trêng trong c¬ thÓ). TuÇn 7 Ngµy so¹n:26/ 09/ 2011 Ngµy gi¶ng: 03/ 10/ 2011. Ch¬ng III - TuÇn hoµn TiÕt 13 - M¸u vµ m«i trêng trong c¬ thÓ I. Môc tiªu:.

(35) 1- KiÕn thøc - Nêu đợc thành phần cấu tạo và chức năng của máu, nớc mô và bạch huyết. - Nêu đợc môi trờng trong của cơ thể. 2- KÜ n¨ng - Quan sát mẫu vật để nhận biết đợc thành phần của máu - Quan sát tranh , phân tích sơ đồ mối quan hệ của máu, nớc mô, và bạch huyết 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học - BiÕt c¸ch rÌn luyÖn vµ b¶o vÖ b¶n th©n. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Tranh phãng to H 13.1 ; 13.2. - Mẫu máu lợn để quan sát *) HS : - Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ - Mang mẫu máu đi để quan sát III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng kiÓm tra. 3. Bµi míi: a. Më bµi: (1ph) M¸u cã trong c¬ thÓ, nhng chóng ta còng cha biÕt m¸u cã cÊu t¹o vµ vai trß nh thÕ nµo .trong bµi h«m nay chóng ta sÏ biÕt b.Néi dung Hoạt động 1: Máu (27ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1.T×m hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u -Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan - HS nghiên cứu SGK và tranh, sau đó nêu đợc kết luận. s¸t H 13.1 vµ tr¶ lêi c©u hái:-? M¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - HS dựa vào bảng 13 để trả lời : - Cã nh÷ng lo¹i tÕ bµo m¸u nµo? Sau đó rút ra kết luận. - M¸u gåm: + HuyÕt t¬ng 55%. + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, b¹ch Dùa vµo b¶ng trong SGK Yªu cÇu häc cÇu, tiÓu cÇu. sinh quan s¸t vµ so s¸nh c¸c lo¹i tÕ bµo - So s¸nh vÒ kÝch thíc vµ h×nh d¹ng, mÇu m¸u? s¾c cña chóng. ? Nêu đặc điểm của các tế bào máu? +) Hồng cầu hình đĩa lõm hai mặt, không chóng cã chøc n¨ng g×? cã nh©n. +) B¹ch cÇu: cã nhiÒu h×nh d¹ng kÝch thíc lín h¬n so víi hång cÇu vµ tiÓu cÇu. Cã nh©n +) TiÓu cÇu rÊt nhá chØ lµ c¸c m¶nh chÊt.

(36) - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ TB. SGK. 1- huyÕt t¬ng - GV giíi thiÖu c¸c lo¹i b¹ch cÇu (5 2- hång cÇu lo¹i): Mµu s¾c cña b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu trong H 13.1 lµ so nhuém mµu. Thùc tÕ 3- tiÓu cÇu '- HS trao đổi nhóm, bổ sung và nêu đợc : chóng gÇn nh trong suèt. + Cơ thể mất nớc, máu sẽ đặc lại, khó lu th«ng. 2. T×m hiÓu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 13 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Huyết tơng gồm những thành phần - HS thảo luận nhóm và nêu đợc : nµo? + Hồng cầu có hêmoglôbin có đặc tính - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời kết hợp đợc với oxi và khí cacbonic. c¸c c©u hái phÇn  SGK - Khi c¬ thÓ mÊt níc nhiÒu (70-80%) do + M¸u tõ phæi vÒ tim mang nhiÒu O 2 nªn tiêu chảy, lao động nặng ra nhiều mồ có màu đỏ tơi. Máu từ các tế bào về tim hôi... máu có thể lu thông dễ dàng trong mang nhiều CO2 nên có màu đỏ thẫm. mạch nữa không? Chức năng của nớc + Duy trì máu ở thể lỏng để lu thông dễ dµng. đối với máu? - Thµnh phÇn chÊt trong huyÕt t¬ng gîi ý g× vÒ chøc n¨ng cña nã? - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin + VËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng, c¸c chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chÊt th¶i. SGK, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái: - Thµnh phÇn cña hång cÇu lµ g×? Nã có đặc tính gì? - V× sao m¸u tõ phæi vÒ tim råi tíi tÕ bào có màu đỏ tơi còn máu từ các tế - Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm? với O2 và CO2 để vận chuyển O2 từ phổi -Khi c¬ thÓ thiÕu m¸u g©y ra hiÖn tîng vÒ tim tíi tÕ bµovµ vËn chuyÓn CO2 tõ tÕ bào đến tim và tới phổi. g×? - Kho c¬ thÓ thiÕu m¸u g©y ra hiÖn tîng: - Khi bÞ tiªu ch¶y thÊy c¬ thÓ NTN? chãng mÆt, ®au ®Çu………. KÕt luËn : a. Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u - M¸u gåm: + HuyÕt t¬ng 55%. Thµnh phÇn : 90% níc, 10% c¸c chÊt kh¸c. Chøc n¨ng: Duy tr× m¸u ë thÓ láng vµ v©n chuyÓn c¸c chÊt + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. - Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp với O2 và CO2 để vận chuyển O2 từ phổi về tim tới tế bào và vận chuyển CO2 từ tế bào đến tim và tới phổi. - B¹ch cÇu: 5 lo¹i, tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ - Tiểu cầu: Thành phần chính tham gia đông máu Hoạt động 2: Môi trờng trong cơ thể (12ph).

(37) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV giíi thiÖu tranh H 13.2 : quan hÖ cña m¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - Yêu cầu HS quan sát tranh và thảo - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái : - C¸c tÕ bµo c¬, n·o... cña c¬ thÓ cã thÓ + Kh«ng, v× c¸c tÕ bµo nµy n»m s©u trong trực tiếp trao đổi chất với môi trờng cơ thể, không thể liên hệ trực tiếp với môi trêng ngoµi. ngoài đợc không ? + Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ thể - Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ với môi trờng ngoài gián thiếp qua máu, thÓ víi m«i trêng ngoµi ph¶i gi¸n tiÕp níc m« vµ b¹ch huyÕt (m«i trêng trong th«ng qua yÕu tè nµo ? c¬ thÓ). - VËy m«i trêng trong gåm nh÷ng thµnh - HS rót ra kÕt luËn. phÇn nµo ? - M«i trêng bªn trong cã vai trß g× ? - GV gi¶ng gi¶i vÒ mèi quan hÖ gi÷a m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt. KÕt luËn: - M«i trêng bªn trong gåm ; M¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - M«i trêng trong gióp tÕ bµo thêng xuyªn liªn hÖ víi m«i trêng ngoµi trong qu¸ tr×nh trao đổi chất. 4- Củng cố - đánh giá: (4ph) Củng cố: Giáo viên khái quát nội dung.yêu cầu học sinh đọc kết luận. §¸nh gi¸: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng nhất: C©u 1. M¸u gåm c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o: a. TÕ bµo m¸u: hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. b. Nguyªn sinh chÊt, huyÕt t¬ng. c. HuyÕt t¬ng ,hång cÇu, b¹ch cÊu, tiªñ cÇu d. Pr« tª in, li pit ,muèi kho¸ng. C©u 2. Vai trß cña m«i trêng trong c¬ thÓ: a. Bao quanh tế bào để bảo vệ tế bào. b. Giúp tế bào trao đổi chất với môi trờng ngoài. c. Tạo môi trờng lỏng để vận chuyển các chất. d. Gióp tÕ bµo th¶i c¸c chÊt thõa trong qu¸ tr×nh sèng. 5. DÆn dß. (1/2ph) - Học và trả lời câu 1, 2, 3, 4 SGK.- Giải thích tại sao các vận động viên trớc khi thi đấu có 1 thời gian luyện tập ở vùng núi cao? - §äc môc “Em cã biÕt” Tr- 44. - Nghiªn cøu tríc bµi “ B¹ch cÇu, miÔn dich” Ngµy so¹n:02/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng: 04/ 10/ 2011.

(38) TiÕt 14 - B¹ch cÇu - miÔn dÞch I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS hiểu đợc 3 hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây nhiễm. - Trình bày đợc khái niệm miễn dịch. - Phân biệt đợc miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo. 2- KÜ n¨ng - Quan s¸t h×nh t×m ra kiÕn thøc - Liªn hÖ thùc tÕ, kÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc 3- Thái độ - Cã ý thøc tiªm phßng bÖnh dÞch. II. Ph¬ng tiÖn. *) GV: - Tranh phóng to các hình 14.1 đến 14.4 SGK. *) HS : -Nghiªn cøu tríc bµi míi III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (3ph) - Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u? Nªu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu? - M«i trêng trong c¬ thÓ gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? Chóng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? 3. Bµi míi: a. Më bµi : (1ph) Khi bị dẫm phải gai, hiện tợng cơ thể sau đó nh thế nào? - HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh tõ khi bÞ gai ®©m tíi khi khái. - GV: C¬ chÕ cña qu¸ tr×nh nµy lµ g×? b.Néi dung Hoạt động 1: Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu (23ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -Khi các vi khuẩn lạ sâm nhập vào cơ thể - HS liên hệ đến kiến bài trớc và nêu 5 lo¹i b¹ch cÇu. th× c¬ thÓ cã hiÖn tîng g× ? - Kh¸ng nguyªn lµ : lµ nh÷ng PT ngo¹i - ThÕ nµo lµ kh¸ng nguyªn, kh¸ng thÓ ; lai cã kh¶ n¨ng khÝch thÝch c¬ thÓ tiÕt ra sù t¬ng t¸c gi÷a kh¸ng nguyªn vµ kh¸ng kh¸ng thÓ. thÓ theo c¬ chÕ nµo ? - Kh¸ng thÓ lµ nh÷ng ph©n tö Pr«tªin do c¬ thÓ tiÕt ra chèng kh¸ng nguyªn. - Cã mÊy lo¹i b¹ch cÇu ? - GV giíi thiÖu 1 sè kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o - HS quan s¸t kÜ H 14.1 ; 14.3 vµ 14.4 vµ c¸c lo¹i b¹ch cÇu : 2 nhãm - Vi khuẩn, virut xâm nhập vào cơ thể, kết hợp đọc thông tin SGK, trao đổi nhóm để trả lời câu hỏi của GV. b¹ch cÇu t¹o mÊy hµng rµo b¶o vÖ ? + Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬.

(39) thÓ, c¸c b¹ch cÇu t¹o 3 hµng rµo b¶o vÖ. + Thùc bµo lµ hiÖn tîng c¸c b¹ch cÇu - Sù thùc bµo lµ g× ? h×nh thµnh ch©n gi¶ b¾t vµ nuèt c¸c vi khuÈn vµo tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. + Bạch cầu trung tính và đại thực bào - Những loại bạch cầu nào tham gia vào - HS nêu đợc : thùc bµo ? + Do hoạt động của bạch cầu : dồn đến chỗ vết thơng để tiêu diệt vi khuẩn. nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch tiÕt ra các prôtêin đặc hiệu (kháng thể) làm tan - Yêu cầu HS thảo luận nhóm trả lời câu màng tế bào bị nhiễm để vô hiệu hoá kh¸ng nguyªn. hái : - Tế bào B đã chống lại các kháng nguyªn b»ng c¸ch nµo ? - Tế bào T đã phá huỷ các tế bào cơ thể nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch nµo ? - Yªu cÇu HS liªn hÖ thùc tÕ : Gi¶i thÝch - Næi h¹ch lµ do chç viªn c¸c b¹ch cÇu chống lại các vi khuẩn nên chết đi để laị hiÖn tîng môn ë tay sng tÊy råi khái ? h¹ch. ?-HiÖn tîng næi h¹ch khi bÞ viªm ? KÕt luËn: - Kh¸ng nguyªn lµ nh÷ng ph©n tö ngo¹i lai cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch c¬ thÓ tiÕt ra c¸c kh¸ng thÓ. - Kh¸ng thÓ: Lµ nh÷ng ph©n tö Pr«tªin do c¬ thÓ tiÕt ra chèng l¹i c¸c kh¸ng nguyªn - Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, c¸c b¹ch cÇu b¶o vÖ c¬ thÓ b»ng c¸ch t¹o nªn 3 hµng rµo b¶o vÖ : + Sự thực bào : bạch cầu trung tính và bạch cầu mô nô (đại thực bào) bắt và nuốt các vi khuÈn, virut vµo trong tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. + Limpho B tiÕt ra kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. + Limpho T ph¸ huû c¸c tÕ bµo c¬ thÓ bÞ Hoạt động 2: Miễn dịch (12ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời - HS dựa vào thông tin SGK để trả lời, sau đó rút ra kết luận. c©u hái : -Lµ kh¶ n¨ng cá thÓ kh«ng bÞ m¾c mét - MiÔn dÞch lµ g× ? bệnh nào đó Cã 3 l¹i miÔn dÞch: +) MiÔn dÞch bÈm sinh +) MiÔn dÞch nh©n t¹o - Nªu sù kh¸c nhau cña miÔn dÞch tù nhiªn +) MiÔn dÞch tù nhiªn vµ miÔn dÞch nh©n t¹o ? - Hiện nay trẻ em đã đợc tiêm phòng bệnh - HS liên hệ thực tế và trả lời. - Cã mÊy lo¹i miÔn dÞch ?. nµo ?HiÖu qu¶ ra sao ? KÕt luËn:.

(40) - Miễn dịch là khả năng cơ thể không bị mắc 1 bệnh nào đó mặc dù sống ở môi trờng cã vi khuÈn, virut g©y bÖnh. - Cã 2 lo¹i miÔn dÞch : + MiÔn dÞch tù nhiªn : Tù c¬ thÓ cã kh¶ n¨ng kh«ng m¾c 1 sè bÖnh (miÔn dÞch bÈm sinh) hoÆc sau 1 lÇn m¾c bÖnh Êy (miÔn dÞch tËp nhiÔm). - VÝ dô: Kh«ng bÞ m¾c bÖnh lë mån long mãng cña tr©u bß,… + MiÔn dÞch nh©n t¹o : do con ngêi t¹o ra cho c¬ thÓ b»ng tiªm chñng phßng bÖnh hoÆc tiªm huyÕt thanh. - Ví dụ: Bệnh bại liệt, bệnh uốn ván, bệnh lao, khi đã đợc tiêm phòng 4.Củng cố -đánh giá (4ph) Củng cố : GV khái quát nội dungvà yêu cầu HS đọc kết luận. §¸nh gi¸ : Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : Câu1 : Hoạt động nào của limpho B. a. TiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. b. Thùc bµo b¶o vÖ c¬ thÓ. c. Tù tiÕt kh¸ng thÓ b¶o vÖ c¬ thÓ. C©u 2 ; TÕ bµo limpho T ph¸ huû tÕ bµo c¬ thÓ bÞ nhiÔm bÖnh b»ng c¸ch nµo ? a. TiÕt men ph¸ huû mµng. b. Dùng phân tử prôtêin đặc hiệu. c. Dïng ch©n gi¶ tiªu diÖt. 5. DÆn dß.(1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” vÒ Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch. - Nghiªn cøu tríc bµi “§«ng m¸u vµ nguyªn t¾c truyÒn m¸u”. TuÇn 8 Ngµy so¹n: 03/ 10/2011 Ngµy gi¶ng: 10/ 10/ 2011. TiÕt 15 - §«ng m¸u vµ nguyªn t¾c truyÒn m¸u I. Môc tiªu:. 1-KiÕn thøc - Nêu hiện tợng đông máu và ý nghĩa của sự đông máu, ứng dụng - Nêu đợc ý nghĩa của sự truyền máu. - Trình bày đợc các nguyên tắc truyền máu và ý nghĩa của sự truyền máu 2- KÜ n¨ng - Phân tích sơ đồ sự đông máu, sơ đồ truyền máu - Quan sát hình nhận biết đợc sự phản ứng giữa các nhóm máu 3- Thái độ.

(41) - Gi¸o dôc häc sinh biÕt c¬ chÕ truyÒn m¸u II. Ph¬ng tiÖn: *) GV : - Tranh phóng to các hình 15, băng video hoặc đĩa CD minh hoạ quá trình đông máu. *) HS: - ChuÈn bÞ bµi tõ nhµ. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò (3ph) - Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể. - MiÔn dÞch lµ g×? Ph©n biÖt c¸c lo¹i miÔn dÞch?. 3. Bµi míi: a.Më bµi: (1ph) TiÓu cÇu cã vai trß nh thÕ nµo trong bµi h«m nay ta sÏ t×m hiÓu? b.Néi dung. Hoạt động 1: Đông máu (18ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và - HS nghiên cứu thông tin kết hợp với tr¶ lêi c©u hái : thực tế để trả lời câu hỏi : Khi bị đứt tay chảy máu 1 lúc là thấy - Nêu hiện tợng đông máu ? - GV cho HS liên hệ khi cắt tiết gà vịt, máu đông. - Rót ra kÕt luËn. máu đông thành cục. - Vì sao trong mạch máu không đọng lại - Vì trong cơ thành mạch tiểu cầu không bÞ vì thµnh côc ? + HS đọc thông tin SGK, quan sát sơ đồ - GV viết sơ đồ đông máu để HS trình đông máu, hiểu và trình bày. bµy. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm : - Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào - Thảo luận nhóm và nêu đợc : cña m¸u ? + TiÓu cÇu vì, cïng víi sù cã mÆt cña - Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình Ca++. + TiÓu cÇu b¸m vµo vÕt r¸ch vµ b¸m vµo đông máu ? nhau t¹o nót bÞt kÝn vÕt th¬ng. + Gi¶i phãng chÊt gióp h×nh thµnh bói t¬ - Máu không chảy ra khỏi mạch nữa là máu để tạo khối máu đông. + Nhê t¬ m¸u t¹o thµnh líi gi÷ tÕ bµo nhê ®©u ? máu làm thành khối máu đông bịt kín vÕt r¸ch. - Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống - HS nêu kết luận. cña c¬ thÓ ? - GV nãi thªm ý nghÜa trong y häc. KÕt luËn: - §«ng m¸u lµ m¸u kh«ng ë thÓ láng mµ vãn thµnh côc - Cơ chế đông máu : SGK.

(42) - ý nghĩa : sự đông máu là cơ chế tự bảo vệ cơ thể giúp cho cơ thể không bị mất nhiÒu m¸u khi bÞ th¬ng. Hoạt động 2: Các nguyên tắc truyền máu (18ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh 1- C¸c nhãm m¸u ë ngêi - GV giíi thiÖu thÝ nghiÖm cña - HS ghi nhí th«ng tin. Lanstayn¬ SGK. - Quan sát H 15 để trả lời. - Em biÕt ë ngêi cã mÊy nhãm m¸u ? - ë ngêi cã 4 nhãm m¸u : O, A, B, AB - Rót ra kÕt luËn. - GV giới thiệu H 15 và đặt câu hỏi : - Hång cÇu m¸u ngêi cho cã lo¹i kh¸ng - Hång cÇu cña nhãm m¸u ngêi cho cã 4 lo¹i lµ : A, B, AB, O nguyªn nµo ? - HuyÕt t¬ng m¸u ngêi nhËn cã nh÷ng - HuyÕt t¬ng cña nhãm ngêi nhËn cã c¸c lo¹i kh¸ng thÓ nµo ? Chóng cã g©y kÕt lo¹i huyÕt t¬ng : α vµ β dÝnh m¸u ngêi nhËn kh«ng ? - Lu ý HS : Trong thùc tÕ truyÒn m¸u, ngời ta chỉ chú ý đến kháng nguyên trong hång cÇu ngêi cho cã bÞ kÕt dÝnh - HS vËn dông kiÕn thøc võa nªu, quan trong m¹ch m¸u ngêi nhËn kh«ng mµ sát H 15 và đánh dấu mũi tên vào sơ đồ không chú ý đến huyết tơng ngời cho. truyÒn m¸u. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. 2- C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi - Yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái : truyÒn m¸u ? M¸u cã c¶ kh¸ng nguyªn A vµ B cã - HS vận dụng kiến thức ở phần 1 để trả thÓ truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u O ? lêi c©u hái : V× sao ? + Kh«ng, v× sÏ bÞ kÕt dÝnh hång cÇu. -M¸u kh«ng cã kh¸ng nguyªn A vµ B cã thể truyền cho ngời có nhóm máu O đợc + Có, vì không gây kết dính hồng cầu. kh«ng ? V× sao ? - HS tr¶ lêi. - M¸u cã nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh (virut viªm gan B, virut HIV ...) cã thÓ ®em truyÒn cho ngêi kh¸c kh«ng ? V× - Häc sinh nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi sao ? c©u hái - VËy nguyªn t¾c truyÒn m¸u lµ g× ? KÕt luËn: - C¸c nhãm m¸u(SGK) - Sơ đồ truyền máu A. o. o. A. AB. AB.

(43) B. B. - C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñ khi truyÒn m¸u.(SGK) - ý nghÜa cña truyÒn m¸u vµ sù cho m¸u cã h¹i cho c¬ thÓ ( Liªn hÖ b¶n th©n) 4.Củng cố -đánh giá (3ph) Củng cố.GV khái quát nội dung và yêu cầu hócinh đọc kết luận. Đánh giá :Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : Câu 1 : Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu : a. Hång cÇu b. B¹ch cÇu C©u 2 : Ngêi cã nhãm m¸u AB kh«ng truyÒn cho nhãm m¸u O, A, B v× : a. Nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A vµ B. b. Nhãm m¸u AB huyÕt t¬ng kh«ng cã anpha vµ bªta. c. Nhãm m¸u Ab Ýt ngêi cã. 5. DÆn dß. (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK- Tr 50. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 50. - §äc tríc bµi ‘ TuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt’. Ngµy so¹n: 09/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng: 11/ 10/ 2011. TiÕt 16 - TuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt I. Môc tiªu:. 1- Môc tiªu - HS trình bày đợc sơ đồ vận chuyển máu trong cơ thể ( Tóm tắt sơ đồ vận chuyển vßng tuÇn hoµn lín vµ vßng tuÇn hoµn nhá) - Trình bày sơ đồ vận chuyển bạch huyết trong cơ thể. 2- KÜ n¨ng - Vẽ đợc sơ đồ tuần hoàn máu - Rèn kĩ năng trình bày trên sơ đồ và kĩ năng hoạt động nhóm - KÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc 3- Thái độ - Giáo dục học sinh biết đợc quá trình vận chuyển máu trong hệ mạch, và vai trò của m¸u trong c¬ thÓ ngêi II. Ph¬ng tiÖn:. *) GV: - Tranh phãng to c¸c h×nh 16.1; 16.2. - Mô hình động cấu tạo hệ tuần hoàn ở ngời, băng đĩa nếu có. *) HS: - ChuÈn bÞ bµi tõ nhµ. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1’).

(44) 2. KiÓm tra bµi cò: (3’) ? Tiểu cầu đã tham gia bảo vệ cơ thể chống mất máu nh thế nào? ? Vẽ sơ đồ truyền máu? Nêu nguyên tắc của quá trình truyền máu 3. Bµi míi: a.Më bµi:(1’) - Nªu cÊu t¹o cña hÖ tuÇn hoµn thó? ( Gåm cã tim vµ hÖ m¹ch: §M, TM, MM) - Về cơ bản cấu tạo và hoạt động của hệ tuần hoàn giống với thú. Vậy chúng có cấu t¹o vµ chøc n¨ng g× chóng ta ®i t×m hiÓu bµi ngµy h«m nay. b.Néi dung: Hoạt động 1: Hệ tuần hoàn máu (20ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 16.1 SGK vµ - HS quan s¸t H 16.1 vµ liªn hÖ kiÕn tr¶ lêi c©u hái : thøc cò, tr¶ lêi c©u hái : - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng c¬ quan - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm cã tim vµ c¸c nào ? Nêu đặc điểm của mỗi thành phần hệ mạch. - Rót ra kÕt luËn. đó ? - HS tr×nh bµy trªn tranh. - Yêu cầu HS quan sát H 16.1, lu ý đờng đi của mũi tên và màu máu trong động - Cá nhân quan sát kĩ tranh. mạch, tĩnh mạch. Thảo luận để trả lời 3 - Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. c©u hái : Máu đi từ tâm thất phải đến ĐMP -> - Mô tả đờng đi của máu trong vòng tuần MMP-> TMP -> TNT-> TTT->ĐMC -> MM phÇn trªn vµ díi c¬ thÓ -> TM hoµn nhá vµ vßng tuÇn hoµn lín ? chñ trªn vµ díi c¬ thÓ -> TNP -> TTP + Tim co bãp t¹o lùc ®Èy m¸u lu th«ng trong hÖ m¹ch. - Ph©n biÖt vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch + HÖ m¹ch : dÉn m¸u tõ trong tíi c¸c tÕ trong sù tuÇn hoµn m¸u ? bµo, tíi tim. ? Tại vị trí nào của hệ tuần hoàn diễn ra - Vì có s trao đổi khí giữa ô xi và CO2 sự thay đổi mầu sắc của máu ? vì sao có - Giúp lu chuyển máu trong toàn hệ cự thay đổi đó ? m¹ch - NhËn xÐt vÒ vai trß cña hÖ tuÇn hoµn - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. m¸u ? - Rót ra kÕt luËn. *) KÕt luËn: 1. CÊu t¹o - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm : tim vµ c¸c hÖ m¹ch t¹o thµnh vßng tuÇn hoµn. - Vßng tuÇn hoµn m¸u TTP -> §MP -> MMP -> TMP -> TNT -> TTT -> §MC TNP <-TM chñ díi <-TM chñ trªn <- MM ph©n díi c¬ thÓ <- MM phÇn trªn c¬ thÓ 2-Vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch. + Tim co bãp t¹o lùc ®Èy m¸u lu th«ng trong hÖ m¹ch. + HÖ m¹ch : dÉn m¸u tõ trong tíi c¸c tÕ bµo, tíi tim. - Vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u.

(45) +) Vòng tuàn hoàn nhỏ: lu thông máu từ tim đến phổi, giúp máu trao đổi ô xi vµ CO2 +) Vòng tuần hoàn lớn: dẫn máu từ tim đến các tế boà của cơ thể để thực hiện s trao đổi chất. Hoạt động 2: Lu thông bạch huyết ( 15ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV treo tranh H 16.2 phãng to, yªu cÇu - HS nghiªn cøu H 16.1 lu ý chó thÝch HS nghiên cứu thông tin trên tranh và trả và trả lời đợc : lêi c©u hái : - HÖ b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn + HÖ b¹ch huyÕt gåm ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. cÊu t¹o nµo ? (ph©n hÖ) - Ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá thu b¹ch + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. huyÕt ë vïng nµo cña c¬ thÓ ? - Phân hệ lớn và phân hệ nhỏ đều gồm + Phân hệ lớn : thu bạch huyết ở phần cßn l¹i cña c¬ thÓ. nh÷ng thµnh phÇn nµo ? - Lu ý HS : + H¹ch b¹ch huyÕt cßn lµ n¬i s¶n xuÊt b¹ch cÇu. + TÜnh m¹ch b¹ch huyÕt. - HS nghiên cứu tranh, quan sát sơ đồ - Sự luân chuyển bạch huyết trong mỗi SGK, trao đổi nhóm và trình bày trên tranh. phân hệ đều qua thành phần nào ? - Mô tả đờng đi của bạch huyết trong ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá ? - HÖ b¹ch huyÕt cã vai trß g× ? - 1 HS đọc kết luận SGK. - GV gi¶ng thªm : b¹ch huyÕt cã thµnh phÇn t¬ng tù huyÕt t¬ng kh«ng chøa hång cÇu. B¹ch cÇu chñ yÕu lµ d¹ng limpho. KÕt luËn: 1. CÊu t¹o - HÖ b¹ch huyÕt gåm : ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ. - Mỗi phân hệ đều gồm thành phần : + Mao m¹ch b¹ch huyÕt. + M¹ch b¹ch huyÕt + H¹ch b¹ch huyÕt + èng b¹ch huyÕt + TÜnh m¹ch m¸u 2. §êng ®i - §êng ®i cña b¹ch huyÕt. B¾t ®Çu tõ c¸c mao m¹ch b¹ch huyÕt -> m¹ch b¹ch huyÕt nhá -> tíi h¹ch b¹ch huyÕt -> tíi m¹ch b¹ch huyÕt lín -> tíi èng b¹ch huyÕt -> tíi tÜnh m¹ch m¸u (tÜnh m¹ch díi đòn) và tới tim. - Vai trß : cïng víi hÖ tuÇn hoµn m¸u thùc hiÖn lu©n chuyÓn m«i trêng trong c¬ thÓ vµ tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ. 4. Củng cố - đánh giá: (4ph).

(46) Củng cố: Học sinh khái quát nội dung và đọc kết luận. Đánh giá: Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : C©u 1 : HÖ tuÇn hoµn gåm : a. §éng m¹ch, tÜnh m¹ch vµ tim. b. Tâm nhĩ, tâm thất, động mạch, tĩnh mạch. c. Tim vµ hÖ m¹ch. C©u 2 : M¸u lu chuyÓn trong c¬ thÓ lµ do : a. Tim co bãp ®Èy m¸u vµo hÖ m¹ch. b. HÖ m¹ch dÉn m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ. c. C¬ thÓ lu«n cÇn chÊt dinh dìng. d. ChØ a vµ b. e. C¶ a, b, c. C©u 3 : §iÓm xuÊt ph¸t cña hÖ b¹ch huyÕt lµ : a. Mao m¹ch b¹ch huyÕt b. C¸c c¬ quan trong c¬ thÓ c. Mao m¹ch b¹ch huyÕt ë c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. 5.DÆn dß (1ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang. - KÎ b¶ng 17.1 vµo vë.. TuÇn 9 Ngµy so¹n: 10/ 10/ 2011 Ngµygi¶ng: 17/ 10/ 2011. TiÕt 17 - Tim vµ m¹ch m¸u I. Môc tiªu:. 1- Môc tiªu - HS trình bày đợc cấu tạo của tim và hệ mạch lên quan đến chức năng của chúng - Nêu đợc chu kì hoạt động của tim ( Nhịp tim, thể tích trên/ phút) 2- KÜ n¨ng - Rèn luyện để tăng khả năng làm việc của tim. - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3- Thái độ - Rèn luyện thể dục thể thao để tăng cờng hoạt động của tim II. Ph¬ng tiÖn:. *) GV: - Tranh phãng to c¸c h×nh 17.1; 17.2. - Mô hình động cấu tạo tim ngời. - B¶ng phô: kÎ s½n b¶ng 17.1. *) HS . Nghiªn cøu bµi tõ nhµ KÎ b¶ng 17- 1 vµ 17- 2 vµo vë bµi tËp III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (4ph) - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß cña tim trong hÖ tuÇn hoµn m¸u. - HÖ tuÇn hoµn b¹ch huyÕt gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß? 3. Bµi míi a. Më bµi (1ph)? Tim có cấu tạo nh thế nào để thực hiện tốt vai trò ‘bơm” tạo lực đẩy máu đi trong hÖ tuÇn hoµn cña m×nh. b.Néi dung Hoạt động 1: Cấu tạo tim(15ph).

(47) Hoạt động của giáo viên - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu H 17.1 SGK kết hợp với kiến thức đã học lớp 7 vµ tr¶ lêi c©u hái : - Xác định vị trí hình dạng cấu tạo ngoài cña tim ? - GV bæ sung cÊu t¹o mµng tim. - Cho HS quan s¸t H 16.1 hoÆc m« h×nh cấu tạo trong của tim để + Xác định các ngăn tim - Dùa vµo kiÕn thøc cò vµ quan s¸t H 16.1 + H 17.1 ®iÒn vµo b¶ng 17.1 ? - GV treo bảng 17.1 kẻ sẵn để HS lên b¶ng hoµn thµnh.. Hoạt động của học sinh - HS nghiªn cøu tranh, quan s¸t m« h×nh cùng với kiến thúc cũ đã học lớp 7 để tìm hiÓu cÊu t¹o ngoµi cña tim. - VÞ trÝ: n»m ë ngùc cña c¬ thÓ - CÊu t¹o ngoµi: +) mµng bao tim +) C¸c m¹ch m¸u quanh tim +) Líp dÞch - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vµ m« h×nh. - Quan sát H 16.1 + 17.1 ; trao đổi nhóm để hoàn thành bảng. Đại diện nhóm trình bµy. Nơi máu đợc bơm C¸c ng¨n tim co tíi T©m nhÜ tr¸i co T©m thÊt tr¸i T©m nhÜ ph¶i co T©m thÊt ph¶i T©m thÊt tr¸i co Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt ph¶i co Vßng tu©n hoµn lín. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. - GV cho HS quan sát mô hình cấu tạo - HS dự đoán, thống nhất đáp án. trong của tim để kiểm chứng. - Ng¨n tim cã thµnh c¬ tim dµy lµ ng¨n -Híng dÉn HS c¨n cø vµo chiÒu dµi bªn tr¸i, ng¨n bªn ph¶i cã thµnh c¬ tim quãng đờng mà máu bơm qua, dự đoán mỏng ng¨n tim nµo cã thµnh c¬ tim dµy nhÊt - HS tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. vµ ng¨n nµo cã thµnh c¬ máng nhÊt. - Rót ra kÕt luËn. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong của tim để kiểm chứng xem dự đoán của mình đúng hay sai. - HS quan s¸t c¸c van tim. - HS quan s¸t. ? Liªn hÖ thùc tÕ bÖnh hë van tim? *) KÕt luËn: 1. CÊu t¹o ngoµi - VÞ trÝ, h×nh d¹ng - Mµng tim : bao bäc bªn ngoµi tim (m« liªn kÕt), mÆt trong tiÕt dÞch gióp tim co bãp dÔ dµng. - §éng m¹ch vµnh vµ tÜnh m¹ch vµnh lµm nhiÖm vô dÉn m¸u nu«i tim. - Líp dÞch 2. CÊu t¹o trong - Tim đợc cấu tạo bởi mô cơ tim chia làm 4 ngăn.

(48) ( M« c¬ tim ph©n nh¸nh vµ cã nhiÒu nh©n, cã chøc n¨ng lµ co, d·n, t¹o lªn sù vận động) - Thµnh c¬ t©m thÊt dµy h¬n c¬ t©m nhÜ. C¬ t©m thÊt tr¸i dµy h¬n c¬ t©m thÊt ph¶i. - Giữa tâm nhĩ và tâm thất có van nhĩ thất. Giữa tâm thất và động mạch có van thất động (van tổ chim) giúp máu lu thông theo một chiều. - Chøc n¨ng cña tim : Co bãp, tèng m¸u ®i vµ nhËn m¸u vÒ Đáp án bảng 17.1 ; Nơi máu đợc bơm tới từ các ngăn tim C¸c ng¨n tim co Nơi máu đợc bơm tới T©m nhÜ tr¸i co T©m thÊt tr¸i T©m nhÜ ph¶i co T©m thÊt ph¶i T©m thÊt tr¸i co Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt ph¶i co Vßng tu©n hoµn lín Hoạt động 2: Cấu tạo mạch máu (13ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 vµ cho - Mçi HS thu nhËn th«ng tin qua H biÕt : 17.2 SGK để trảlời câu hỏi : - Có mạch máu là động mạch, tĩnh - Cã nh÷ng lo¹i m¹ch m¸u nµo ? - So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c m¹ch vµ mao m¹ch lo¹i m¹ch m¸u. Gi¶i thÝch sù kh¸c nhau - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, ®iÒn vµo b¶ng. đó ? - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV cho HS đối chiếu kết quả với H 17.2 để hoàn thành kết quả đúng vào bảng. KÕt luËn: - Có 3 loại mạch máu là : động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. - Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch : C¸c lo¹i m¹ch Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o Chøc n¨ng - Thµnh cã 3 líp víi líp m« - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n dµy m¸u tõ tim tíi c¸c c¬ quan víi §éng m¹ch h¬n cña tÜnh m¹ch. vËn tèc cao, ¸p lùc lín. - Lßng hÑp h¬n tÜnh m¹ch. - Thµnh cã 3 líp nhng líp m« - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ bµo c¬ thÓ hơn của động mạch. vÒ tim víi vËn tèc vµ ¸p lùc - Lòng rộng hơn của động nhỏ. TÜnh m¹ch m¹ch. - Cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. - Nhá vµ ph©n nh¸nh nhiÒu. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng to¶ - Thµnh máng, chØ gåm mét réng tíi tõng tÕ bµo cña c¸c Mao m¹ch líp biÓu b×. m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù trao - Lßng hÑp. đổi chất với các tế bào. Hoạt động 3: Chu kì co dãn của tim (7ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 17.3 SGK vµ - C¸ nh©n HS nghiªn cøu H 17.3, trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. tr¶ lêi c©u hái : - Mçi chu k× co d·n cña tim kÐo dµi bao - Mçi chu k× cña tim kÐo dµi 0,8 gi©y vµ.

(49) nhiªu gi©y ? Gåm mÊy pha ? - Thêi gian lµm viÖc lµ bao nhiªu gi©y ? NghØ bao nhiªu gi©y ? - Tim nghØ ng¬i hoµn toµn bao nhiªu gi©y ? - Thö tÝnh xem mçi phót diÔn ra bao nhiªu chu k× co d·n tim ? NhÜ co D·n chung. gåm 3 pha - Thêi gian lµm viÖc lµ 0,4 gS vµ thêi gian nghØ lµ 0,4 S - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung. - Mçi phót diÔn ra 75 chu k× co d·n tim. ThÊt co D·n chung Ghi chó Mçi « = 0,1 s MÇu xanh : nhÜ co Mầu đỏ : Thất co Kh«ng mÇu thêi gian nghØ *) KÕt luËn: - Chu k× co d·n tim gåm 3 pha, kÐo dµi 0,8 s + Pha co t©m nhÜ : 0,1s. + Pha co t©m thÊt : 0,3s. + Pha d·n chung : 0,4s. - 1 phót diÔn ra 75 chu k× co d·n tim (nhÞp tim). 4.Củng cố - đánh giá: (4ph) Củng cố:HS khái quát nội dung và đọc kết luận. §¸nh gi¸: GV dïng H 17.4 yªu cÇu HS ®iÒn chó thÝch. 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1 SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë bµi tËp. ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… Ngµy so¹n:16/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng: 18/ 10/ 2011. TiÕt 18 - VËn chuyÓn m¸u qua hÖ m¹ch VÖ sinh hÖ tuÇn hoµn I. Môc tiªu:.

(50) 1- KiÕn thøc - Nêu đợc khái niệm về huyết áp - Trình bày sự thay đổi tốc độ vận chuyển máu trong các hệ mạch, ý nghĩa của tốc độ m¸u chËm trong mao m¹ch. - Tr×nh bµy ®iÒu hßa tim b»ng vµ m¹ch b»ng thÇn kinh. - Kể tên một số bệnh tim mạch phổ biến và cách đề phòng. - Tr×nh bµy ý nghÜa cña viÖc rÌn luyÖn tim vµ c¸ch rÌn luyÖn tim. 2- KÜ n¨ng - Quan sát hình kết hợp với thông tin để tìm ra kiến thức - VËn dông thùc tÕ - Rèn luyện để tăng khả năng làm việc của tim 3- Thái độ - Cã ý thøc phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n g©y h¹i vµ ý thøc rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV:- Tranh phãng to c¸c h×nh 18.1; 18.2. *) HS: - Nghiªn cøu tríc bµi tõ nhµ. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (5ph) ? Nªu cÊu t¹o cña tim? chu k× co d·n cña tim kÐo dµi bao nhiªu gi©y vµ diÔn ra mÊy pha? ? Lªn b¶ng lµm bµi tËp 3 SGK t 57 3. Bµi míi a.Më bµi: (1ph) Các thành phần cấu tạo của tim đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc trong hÖ tim m¹ch. b. Néi dung: Hoạt động 1:Sự vận chuyển máu qua hệ mạch. (20ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin , - C¸ nh©n tù nghiªn cøu th«ng tin, quan quan s¸t H 18.1 ; 18.2 SGK, th¶o luËn s¸t tranh, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái : - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. Lùc chñ yÕu gióp m¸u vËn chuyÓn liªn tôc vµ theo mét chiÒu nhê c¸c yÕu tè - Lùc chñ yÕu gióp m¸u tuÇn hoµn liªn sau : tục và theo 1 chiều trong hệ mạch đợc tạo + Sự phối hợp hoạt động các thành ra tõ ®©u ? Cô thÓ nh thÕ nµo ? phÇn cÊu t¹o (c¸c ng¨n tim vµ van lµm cho m¸u b¬m theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ tíi tâm thất, từ tâm thất tới động mạch)..

(51) - HuyÕt ¸p trong tÜnh m¹ch rÊt nhá mµ m¸u vÉn vËn chuyÓn vÒ tim lµ nhê t¸c động chủ yếu nào ? - GV cho HS quan s¸t H 18.1 thÊy huyÕt áp có trị số giảm dần từ động mạch, tới mao mạch sau đó tới tĩnh mạch .. + Lùc ®Èy cña t©m thÊt t¹o ra 1 ¸p lùc trong m¹ch gäi lµ huyÕt ¸p. Sù chªnh lÖch huyÕt ¸p còng gióp m¸u vËn chuyÓn trong m¹ch. + Sự co dãn của động mạch. + Sù vËn chuyÓn m¸u qua tim vÒ tim nhê hç trî cña c¸c c¬ b¾p co bãp quanh thµnh tÜnh m¹ch, søchót cña lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m nhÜ khi d·n ra. + Víi c¸c tÜnh m¹ch mµ m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc cßn cã sù hç trî cña van tÜnh m¹ch gióp m¸u kh«ng bÞ ch¶y ngîc. - Häc sinh chó ý l¾ng nghe. - Cho HS quan s¸t H 18.2 thÊy vai trß cña c¬ b¾p vµ van tÜnh m¹ch trong sù vËn chuyÓn m¸u ë tÜnh m¹ch. - GV giíi thiÖu thªm vÒ vËn tèc m¸u trong m¹ch. `KÕt luËn: - HuyÕt ¸p lµ ¸p lùc cña m¸u lªn thµnh m¹ch - Lùc chñ yÕu gióp m¸u vËn chuyÓn liªn tôc vµ theo mét chiÒu nhê c¸c yÕu tè sau : + Sự phối hợp hoạt động các thành phần cấu tạo (các ngăn tim và van làm cho máu bơm theo 1 chiều từ tâm nhĩ tới tâm thất, từ tâm thất tới động mạch). + Lùc ®Èy cña t©m thÊt t¹o ra 1 ¸p lùc trong m¹ch gäi lµ huyÕt ¸p. Sù chªnh lÖch huyÕt ¸p còng gióp m¸u vËn chuyÓn trong m¹ch. + Sự co dãn của động mạch. + Sù vËn chuyÓn m¸u qua tim vÒ tim nhê hç trî cña c¸c c¬ b¾p co bãp quanh thµnh tÜnh m¹ch, søchót cña lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m nhÜ khi d·n ra. + Víi c¸c tÜnh m¹ch mµ m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc cßn cã sù hç trî cña van tÜnh m¹ch gióp m¸u kh«ng bÞ ch¶y ngîc. - M¸u ch¶y trong m¹ch víi vËn tèc kh¸c nhau. Hoạt động 2: Vệ sinh tim mạch (15ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin SGK, SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : thảo luận nhóm và nêu đợc : - H·y chØ ra c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ + C¸c t¸c nh©n : khuyÕt tËt vÒ tim m¹ch, sèt cao, mÊt nhiÒu níc, sö dông chÊt tim, m¹ch ? kÝch thÝch, nhiÔm virut, vi khuÈn, thøc ¨n.... - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tr¸nh c¸c t¸c + BiÖn ph¸p. - Nªu kÕt luËn. nh©n cã h¹i cho hÖ tim m¹ch ?.

(52) - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 18 gi¶i thÝch c©u hái : - C©u 2 (SGK trang 60) - Nªu c¸c biÖn ph¸p rÌn luyÖn tim m¹ch ? - GV liên hệ bản thân HS đề ra kế hoạch luyÖn tËp TDTT.. - HS nghiên cứu bảng, trao đổi nhóm nêu đợc : + Vận động viên luyện tập TDTT có cơ tim ph¸t triÓn, søc co c¬ lín, ®Èy nhiÒu m¸u (hiÖu xuÊt lµm viÖc cña tim cao h¬n). - Nªu kÕt luËn. - Tập TDTT thờng xuyên, đều đặn vừa søc kÕt hîp víi xoa bãp ngoµi da. -. KÕt luËn: 1. CÇn b¶o vÖ tim m¹ch tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i - Kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng nhÞp tim vµ huyÕt ¸p kh«ng mong muèn. + Kh«ng sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch cã h¹i : rîu, thuèc l¸, hªr«in... + Cần kiểm tra sức khoẻ định kì hàng năm để phát hiện khuyết tật liên quan đến tim mạch để điều trị kịp thời. + Khi bÞ sèc, hoÆc tress cÇn ®iÒu chØnh c¬ thÓ theo lêi b¸c sÜ. + CÇn tiªm phßng c¸c bÖnh cã h¹i cho tim m¹ch : th¬ng hµn, b¹ch cÇu, .. vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi c¸c chøng bÖnh nh cóm cóm, thÊp khíp... + Hạn chế ăn thức ăn hại cho tim mạch nh : mỡ động vật... 2. C¸ch rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Cñng cè: GV kh¸i qu¸t néi dung bµi häc. - HS tr¶ lêi c©u 1, 4 SGK §¸nh gi¸ :Häc sinh lµm bµi tËp SGK 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 3, 4 lµm bµi tËp 2 SGK. - §äc môc : Em cã biÕt - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm theo bµi 19 (SGK).. TuÇn 10 Ngµy so¹n: 17/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng : 24/ 10/ 2011. TiÕt 19 - Thùc hµnh S¬ cøu cÇm m¸u I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS phân biệt vết thơng làm tổn thơng tĩnh mạch, động mạch hay mao mạch. 2- KÜ n¨ng - Tr×nh bµy c¸c thao t¸c s¬ cøu khi ch¶y m¸u vµ mÊt nhiÒu m¸u.

(53) - Rèn kĩ năng băng bó vết thơng. Biết cách làm garô và nắm đợc những qui định khi đặt garô. 3- Thái độ - Yªu thÝch m«n häc -Có thái độ nghiêm túc trong việc bảo vệ thân thể II/ Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: ChuÈn bÞ 1 cuén b¨ng, 2 miÕng g¹c, 1 cuén b«ng, d©y cao su hoÆc d©y v¶i, 1 miÕng v¶i mÒm (10x30cm). *) HS : ChuÈn bÞ theo nhãm (1 bµn) nh cña GV. III- Hoạt động dạy học. 1.ổn định tổ chức. (1/2ph) 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS (1ph) - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS vµ kiÓm tra bµi cò (c©u 1, 4 SGK). 3. Bµi thùc hµnh Hoạt động 1 : yêu cầu bài thực hành (2ph) Phân biệt đợc vết thơng động mạch và vết thơng tĩnh mạch. Học sinh biết cách băng bó một vết thơng đơn giản Hoạt động 2: Tìm hiểu về các dạng chảy máu(10ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - GV yêu cầu HS trao đổi nhóm, thảo - HS tự xử lí, liên hệ thực tế, trao đổi nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. luận để hoàn thành bảng : Gäi 1- 2 häc sinh lªn ®iÒn vµo phiÕu häc tËp GV nhËn xÐt *)KÕt luËn C¸c d¹ng ch¶y m¸u BiÓu hiÖn Chảy máu mao mạch Mạch chảy ít, từ từ, có thể tự đông khi ra khỏi mạch Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch M¸u ch¶y nhiÒu vµ nhanh Chảy máu động mạch Máu chảy nhanh và mạnh Hoạt động 3: Thực hành tập băng bó vết thơng (25ph) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Khi bÞ ch¶y m¸u ë lßng bµn tay th× b¨ng - C¸c nhãm nghiªn cøu th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy c¸ch b¨ng bã vÕt thbã nh thÕ nµo ? - GV lu ý HS 1 sè ®iÓm, yªu cÇu c¸c nhãm ¬ng ë lßng bµn tay nh th«ng tin SGK : tiÕn hµnh. 4 bíc. - Mçi nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh díi sù - GV kiÓm tra mÉu b¨ng cña c¸c tæ : yªu ®iÒu khiÓn cña tæ trëng. cầu mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp, - Mỗi tổ chọn ngời mẫu băng tốt nhất. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ kh«ng qu¸ chÆt, kh«ng qu¸ láng. mÉu. - Khi bị chảy máu ở động mạch, cần tiến - Các nhóm nghiên cứu cách băng bó SGK + H 19.1. hµnh nh thÕ nµo ? - Lu ý HS vÒ vÞ trÝ d©y gar« c¸ch vÕt th¬ng - 1 HS tr×nh bµy c¸c bíc tiÕn hµnh, - C¸c nhãm tiÕn hµnh díi dù ®iÒu kh«ng qu¸ gÇn (> 5cm), kh«ng qu¸ xa. khiÓn cña tæ trëng. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh..

(54) - GV kiểm tra, đánh giá mẫu. - Mçi tæ chän mét mÉu b¨ng tèt nhÊt. + Mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, đẹp Đại diện nhóm trình bày thao tác và kh«ng qu¸ ch¨t hay qu¸ láng. mÉu. + VÞ trÝ d©y gar«. KÕt luËn - C¸c bíc tiÕn hµnh ( SGK T 61 - 62) 4: Thu ho¹ch(4ph) - GV yªu cÇu mçi HS vÒ nhµ tù viÕt b¸o c¸o thùc hµnh theo SGK. - GV căn cứ vào đáp án + sự chuẩn bị + thái độ học tập của HS để đánh giá, cho ®iÓm. 5.DÆn dß (1/2ph) - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch. Ngµy so¹n: 23/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng:25/ 10/ 2011. TiÕt 20 - KiÓm tra 1 tiÕt I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS từ chơng I đến chơng III nhằm phát hiện ra những mặt đạt và cha đạt của HS, tìm hiểu nguyên nhân để đề ra phơng án giải quyÕt gióp HS häc tèt. 2- KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng lµm bµi - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. 3- Thái độ - Yªu thÝch m«n häc II. Ph¬ng tiÖn: 1.Giáo viên: Ma trận + đề bài - đáp án biểu điểm 2. Häc sinh : ChuÈn bÞ néi dung kiÕn thøc III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra A- Sơ đồ ma trận Tên Chủ đề (nội dung, chương…) Chương IKhái quát về cơ thể người Số câu : 2 30% = 3 điểm Chương IIVận động. Nhận biết. Thông hiểu - Học sinh xác định rõ tế bào là đơn vị cấu tạo và đơn vị chức năng sống của cơ thể Số câu: 1 ( câu 1) 1.5 điểm = 15%. - Kể tên được các phần của bộ xương người. Vận dụng Cấp độ thấp - Học sinh chứng minh được phản xạ là cơ sở của mọi hoạt động của cơ thể bằng cá ví dụ cụ thể. Số câu: 1 ( câu 2) 1.5 điểm = 15%. Cấp độ cao.

(55) - Mô tả cấu tạo của xương dài? Ý nghĩa của hệ vận động Số câu: 1 ( câu 3) 2.5 điểm = 25 %. Số câu : 1 25% =2.5 điểm Chương III - - Nêu hiện tượng đông - Trình bày chu kì - Vẽ được sơ đồ hệ Tuần hoàn máu và nguyên tắc hoạt động của tim tuần hoàn máu truyền máu ( bằng sơ đồ) Số câu : 3 45% = 4.5 điểm Tổng số câu:6 TS Đ: 100 % = 10 điểm. Số câu: 1 ( câu 4: 15% = 1,5 điểm Số câu : 2 Số điểm: 4 =40%. Số câu:1( Câu 5) 10 % = 1 điểm Số câu : 2 Số điểm: 2.5 = 25 %. Số câu:1(Câu 6) 20% = 20 điểm Số câu :2 Số điểm :3.5 =35 %. B. đề bài. Câu 1: Hãy chứng minh tế bào là đơn vị chức năng sống của cơ thể? C©u 2: Cho vÝ dô: Khi kim ®©m vµo tay cã hiÖn tîng rôt tay l¹i ? Từ ví dụ trên em hãy phân tích đờng đi của xung thần kinh trong phản xạ đó? C©u 3: Bé x¬ng ngêi gåm mÊy phÇn? Mçi phÇn gåm nh÷ng x¬ng nµo? b) Cấu tạo của bộ xơng dài? Nêu ý nghĩa của hệ vận động? Câu 4: Thế nào là đông máu? Em hãy nêu các nguyên tắc truyền máu? Câu 5: Trình bày Chu kì hoạt động của tim (bằng sơ đồ) Câu 6: Vẽ sơ đồ vòng tuần hoàn máu? C. §¸p ¸n- BiÓu ®iÓm. C©u hái. C©u 1. C©u 2 C©u 3. Néi dung ®iÓm - Trong chÊt tÕ bµo cã c¸c bµo quan nh líi néi chÊt, riboxom, bé 0.5 máy Gôngi, ti thể.... ở đây diễn ra mọi hoạt động sống của tế bào - Trao đổi chất: Cung cấp năng lợng cho hoạt động sống của cơ thể 0.5 - Ph©n chia vµ lín lªn: gióp cã thÓ lín lªn vµ trëng thµnh, sinh s¶n - C¶m øng: Gióp c¬ thÓ tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch thÝch. 0.25 0.25 §êng ®i cña xung thÇn kinh lµ 1.5 Kim ( kÝch thÝch) CQ Thô c¶m ( Da) N¬ron híng t©m Tuû sèng ( ph©n tÝch) N¬ron Li t©m C¬ ngãn tay Co tay vµ rôt tay l¹i. - Bé x¬ng ngêi gåm 3 phÇn chÝnh 0.25 +) X¬ng ®Çu: gåm x¬ng xä vµ x¬ng mÆt 0.25 +) X¬ng th©n: X¬ng cét sèng vµ lång ngùc 0.25 +) X¬ng chi:X¬ng ®ai vµ c¸c x¬ng chi 0.25 - CÊu t¹o cña bé x¬ng dµi +) §Çu x¬ng cã sôn bäc ®Çu x¬ng, m« x¬ng xèp gåm c¸c nan x- 0.5 ¬ng +) Th©n x¬ng: gåm mµng x¬ng, m« x¬ng cøng, khoang x¬ng 0.5.

(56) C©u 4. - ý nghĩa của hệ vận động: Giúp nâng đỡ cơ thể và giúp có thể vận động linh hoạt - §«ng m¸u lµ hiÖn tîng m¸u kh«ng ë thÓ láng mµ vãn thµnh côc - Nguyªn t¾c truyÒn m¸u +) CÇn lµm xÐt nghiÖm tríc khi truyÒn, truyÒn nhãm m¸u phï hîp đảm bảo hồng cầu ngời cho không bị ngng kết trong máu ngời nhËn. +) TruyÒn m¸u kh«ng cã mÇm bÖnh +) TruyÒn tõ tõ - Chu kì hoạt động của tim Pha nhÜ co Pha d·n chung. C©u 5. 0.5 0.5 0.5 0.25 0.25 1. Pha thÊt co Vßng tuÇn hoµn m¸u TTP -> §MP -> MMP -> TMP -> TNT -> TTT -> §MC. 2. C©u 6 TNP <- TM Chñ trªn, díi <- MM phÇn trªnvµ MM phÇn díi c¬ thÓ. 4- Củng cố - đánh giá - Thu bµi kiÓm tra - NhËn xÐt giê kiÓm tra 5- DÆn dß - VÒ nhµ xem l¹i bµi - §äc tríc bµi 20: H« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp. TuÇn 11 Ngµy so¹n: 24/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng: 31/ 10/ 2011. Ch¬ng IV: H« hÊp. TiÕt 21: H« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Nêu đợc khái niệm hô hấp và ý nghĩa của hô hấp đối với cơ thể. - M« t¶ cÊu t¹o cña c¸c c¬ quan trong hÖ h« hÊp ( Mòi, thanh qu¶n, khÝ qu¶n, phế quản, và phổi) liên quan đến chức năng của chúng 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, t duy logic ë HS. - Kĩ năng phân tích tranh, và trình bày sơ đồ. 3- Thái độ - Có thái độ đúng đắn với việc bảo vệ hệ hô hấp ở cơ thể ngời II. Ph¬ng tiÖn:. *) GV: - Tranh phãng to h×nh 20.1; 20.2; 20.3 SGK vµ m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. *) HS: - Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng kiÓm tra.

(57) 3 Bµi míi: a. Më bµi (1ph SGK) b. Néi dung: Hoạt động 1: (15ph)Tìm hiểu khái niệm hô hấp và vai trò của nó đối với cơ thể sống Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin , kÕt hîp liên hệ kiến thức đã học ở lớp 3 và 7 , kiến thức cũ và quan sát tranh, thảo luận quan s¸t H 20, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. c¸c c©u hái: - Nªu kÕt luËn. - H« hÊp lµ g×? - Dựa vào sơ đồ SGK và nêu kết luận. Quan sát H 20.1 để trả lời, rút ra kết luận. - H« hÊp cã liªn quan nh thÕ nµo víi - H 2 cung cÊp O2 vµ tham gia ph¶n øng các hoạt động sống của tế bào và cơ tạo ATP cho tế bào đồng thời loại thải thÓ? CO2 ra khái c¬ thÓ - H« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu - H« hÊp gåm 3 giai ®o¹n chñ yÕu nµo? - Sù thë cã ý nghÜa gióp th«ng khÝ ë phæi - Sù thë cã ý nghÜa g× víi h« hÊp? tạo Đk cho trao đổi chất diễn ra liên tục ở tÕ bµo? - GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, HS trình bày c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. Nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ xung - N¨ng lîng ( díi d¹ng ATP) ? Mọi tế bào hoạt động càn yếu tố gì? - Tõ c¸c hchc nh ( Pr, G, LipÝt........) kÕt ? Năng lợng đợc tạo ra từ đâu? hîp víi O2 - Nguyªn tè O2, qu¸ tr×nh «xi ho¸ c¸c hîp ? Sự biến đổi thức ăn thành năng lợng có chất hữu cơ, giải phóng CO2 và năng lsự tham gia của nguyên tố hoá học nào? ợng. qu¸ tr×nh nµo? ? Giai ®o¹n nµo cã ph¶n øng ho¸ häc liên quan đến O2 và CO2 ( Giai ®o¹n 3) Gv chuÈn kiÕn thøc *)KÕt luËn: - H« hÊp lµ qu¸ tr×nh cung cÊp oxi cho tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - H« hÊp cung cÊp oxi cho tÕ bµo, tham gia vµo ph¶n øng oxi ho¸ c¸c hîp chÊt h÷u cơ tạo năng lợng (ATP) cho mọi hoạt động sống của tế bào và cơ thể, đồng thời loại th¶i cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - Hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào. - Sự thở giúp khí lu thông ở phổi tạo điều kiện cho trao đổi khí diễn ra liên tục ở tế bµo. Hoạt động 2: (25ph) Các cơ quan trong hệ hô hấp của ngời vµ chøc n¨ng cña chóng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu sơ đồ H 20.2 - HS nghiên cứu tranh, mô hình và xác SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: định các cơ quan. - HÖ h« hÊp gåm nh÷ng c¬ quan nµo? - 1 HS lªn b¶ng chØ c¸c c¬ quan cña hÖ Xác định các cơ quan đó trên tranh vẽ hô hấp (hoặc gắn chú thích vào tranh (hoÆc m« h×nh) c©m)..

(58) - Yêu cầu HS đọc bảng 20 SGK “đặc ®iÓm cÊu t¹o c¸c c¬ quan h« hÊp ë ngêi”, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Những đặc điểm nào của các cơ quan trong đờng dẫn khí có tác dụng làm ẩm, lµm Êm kh«ng khÝ khi ®i vµo phæi?. - §Æc ®iÓm nµo tham gia b¶o vÖ phæi, tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i.. - §Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña phæi lµm tăng diện tích bề mặt trao đổi khí?. - Các HS khác nhận xét, bổ sung, đánh gi¸ vµ rót ra kÕt luËn. - HS th¶o luËn, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi, nêu đợc: + Lµm Èm kh«ng khÝ lµ do líp niªm mạc tiết chất nhầy lót trong đờng dẫn khÝ. + Lµm Êm kh«ng khÝ do líp mao m¹ch dày đặc, căng máu và nóng ấm ở dới líp niªm m¹c mòi, phÕ qu¶n. + Tham gia b¶o vÖ phæi: l«ng mòi (gi÷ h¹t bôi lín); chÊt nhµy do niªm m¹c tiÕt ra gi÷ l¹i h¹t bôi nhá; líp l«ng rung (quÐt bôi ra khái khÝ qu¶n); n¾p thanh quản (sụn thanh thiệt) đậy kín đờng hô hÊp cho thøc ¨n khái lät vµo khi nuèt; tÕ bµo limpho ë c¸c h¹ch ami®an VA tiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ t¸c nh©n g©y nhiÔm. - Bao bäc phæi cã 2 líp mµng lµ l¸ thµnh dÝnh chÆt vµo thµnh ngùc vµ l¸ t¹ng dÝnh chÆt vµo phæi, gi÷a chóng cã líp dÞch rÊt máng lµm cho ¸p suÊt bªn trong đó ......... - Cã 700-800 triÖu tÕ bµo nang cÊu t¹o nên phổi làm diện tích bề mặt trao đổi khÝ lªn 70-80 m2. - HS nªu kÕt luËn.. - Nhận xét về chức năng của đờng dẫn khÝ vµ 2 l¸ phæi? - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng vËy t¹i sao mùa đông đôi khi ta vẫn bị nhiễm lạnh? - Cần có biện pháp gì bảo vệ đờng hô - HS liên hệ thực tế về vệ sinh hệ hô hÊp? hÊp. Gv chuÈn kiÕn thøc *) KÕt luËn: - Hệ hô hấp gồm 2 bộ phận: đờng dẫn khí (khoang mũi, họng....) và 2 lá phổi. - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c nh©n cã h¹i. ( Mòi, thanh qu¶n, khÝ qu¶n, phÕ qu¶n) - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi khí giữa môi trờng ngoài và máu trong mao m¹ch phæi. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) - Cñng cè: GV kh¸i qu¸t néi dung bµi häc §äc kÕt luËn trong SGK - §¸nh gi¸ HS tr¶ lêi c©u hái: ? Thế nào là hô hấp? Vai trò của hô hấp đối với các hoạt động của cơ thể? ?- Qu¸ tr×nh h« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo lµ chñ yÕu? ?-C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã lµ g×? 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - §äc môc: “Em cã biÕt” Nghiên cứu trớc bài 21: Hoạt động hô hấp.

(59) Ngµy so¹n: 30/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng: 01/ 11/ 2011. Tiết 22 - Hoạt động hô hấp I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Tình bày đợc động tác thở ( hít vào, thở ra) với sự tham gia của các cơ - Nªu râ kh¸i niÖm vÒ dung tÝch sèng lóc thë s©u ( bao gåm: KhÝ lu th«ng, khÝ bæ sung, khÝ dù tr÷, vµ khÝ cÆn) - Ph©n biÖt thë s©u víi thë b×nh thêng vµ nªu râ ý nghÜa cña thë s©u - Trình bầy cơ chế của sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t h×nh vµ tiÕp thu th«ng tin, ph¸t hiÖn kiÕn thøc. - Vận dụng kiến thức để giải thích thực tế. 3- Thái độ - B¶i vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to h×nh 21.1; 21.2 SGK . - B¶ng 21 SGK. *) HS: - Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (3’ph) - Nªu c¸c c¬ quan cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã? 3. Bµi míi a. Më bµi :1ph Trong bài trớc chúng ta đã nắm đợc cấu tạo của hệ hô hấp. Trong bài này chúng ta sẽ phải tìm hiểu xem hoạt động hô hấp diễn ra nh thế nào? Cơ chế thông khí là gì? Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào có gì giống và khác nhau? b.Néi dung: Hoạt động 1: (20’) Sự thông khí ở phổi Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái, rót ra kÕt luËn. - Thùc chÊt cña sù th«ng khÝ ë phæi lµ g×? - Yêu cầu HS quan sát kĩ H 21.1, đọc chú thích, trao đổi nhóm trả lời câu hỏi: - HS nghiªn cøu H 21.1, th¶o luËn - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp nhóm, đại diện các nhóm phát biểu bổ.

(60) hoạt động với nhau nh thế nào để làm t¨ng, gi¶m thÓ tÝch lång ngùc? - Vì sao các xơng sờn ở lồng ngực đợc n©ng lªn th× thÓ tÝch lång ngùc l¹i t¨ng vµ ngîc l¹i? - GV nhËn xÐt trªn tranh, gióp HS kÕt luËn.. - GV treo H 21.2 để giải thích cho HS 1 sè kh¸i niÖm: dung tÝch sèng, khÝ bæ sung, khÝ lu th«ng, khÝ cÆn, khÝ dù tr÷.. sung.. + Khi thÓ tÝch lång ngùc kÐo lªn trªn đồng thời nhô ra phía trớc, tiết diện mặt cắt dọc ở vị trí mô hình khung xơng sờn đợc kéo lên là hình chữ nhật, còn ở vÞ trÝ h¹ thÊp lµ h×nh b×nh hµnh. DiÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt lín h¬n b×nh hµnh nªn thÓ tÝch lång ngùc hÝt vµo lín h¬n thÓ tÝch thë ra. + Khi hÝt vµo b×nh thêng, cha thë ra ta cã thÓ hÝt thªm 1 lîng kho¶ng 1500 ml khÝ bæ sung. + Khi thë ra b×nh thêng, cha hÝt vµo ta cã thÓ thë ra g¾ng søc 1500 ml khÝ dù tr÷. + ThÓ tÝch khÝ tån t¹i trong phæi sau khi thë ra g¾ng søc cßn l¹i lµ khÝ cÆn. + ThÓ tÝch khÝ hÝt vµo thËt s©u vµ thë ra g¾ng søc gäi lµ dung tÝch sèng. - HS đọc mục “Em có biết”, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi: - Rót ra kÕt luËn.. - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo, thë ra b×nh thêng vµ g¾ng søc cã thÓ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo? - GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch: - V× sao ta nªn tËp hÝt thë s©u? *)KÕt luËn: - Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp hít vào và thở ra nhịp nhàng. - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau để tăng thể tích lồng ngực khi hÝt vµo vµ gi¶m thÓ tÝch lång ngùc khi thë ra. + Khi hít vào: cơ liên sờn co làm cho xơng ức và xơng sờn chuyển động lên trên và ra 2 bªn lµm thÓ tÝch lång ngùc réng ra 2 bªn. C¬ hoµnh co lµm cho lång ngùc në réng thªm vÒ phÝa díi. + Khi thë ra: c¬ liªn sên ngoµi vµ c¬ hoµnh d·n lµm lång ngùc thu nhá trë vÒ vÞ trÝ cò. - Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña 1 sè c¬ kh¸c trong trêng hîp thë g¾ng søc. - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh thêng còng nh g¾ng søc phô thuéc vµo tÇm vãc, giíi tÝnh, t×nh tr¹ng søc khoÎ, sù luyÖn tËp. Hoạt động 2:(15ph) Trao đổi khí ở phổi và tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 21, th¶o luËn - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, tr¶ lêi c©u hái: quan s¸t b¶ng 21, th¶o luËn nhãm. - NhËn xÐt thµnh phÇn khÝ oxi vµ khÝ - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. cacbonic hÝt vµo vµ thë ra? + TØ lÖ % oxi trong khÝ thë ra nhá do - Do đâu có sự chênh lệch nồng độ các chất oxi đã khuếch tán từ phế nang vào khÝ? mao m¹ch m¸u. + TØ lÖ % CO2 trong khÝ thë ra lín - Quan sát H 21.4 mô tả sự khuếch tán O 2 và do khí CO2 đã khuếch tán từ máu CO2? vµo mao m¹ch phÕ nang. - Rót ra kÕt luËn..

(61) - Thực chất sự trao đổi khí xảy ra ở đâu?. + Thùc chÊt tÕ bµo lµ n¬i sö dông O2 và thải CO2 (trao đổi khí ở tế bào). Sự tiêu tốn O2 ở tế bào đã thúc đẩy trao đổi khí ở phổi. Trao đổi khí ở phổi tạo điều kiện cho trao đổi khí ở tÕ bµo.. *)KÕt luËn: - Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp. + Trao đổi khí ở phổi: Nồng độ O2 phế nang lớn hơn nồng độ O2 mao mạch máu nên O2 từ phế nang khuÕch t¸n vµo mao m¹ch m¸u. Nồng độ CO2 mao mạch máu lớn hơn nồng độ CO2 trong phế nang nên CO2 từ mao m¹ch m¸u khuÕch t¸n vµo phÕ nang. + Trao đổi khí ở tế bào: Nồng độ O2 trong máu lớn hơn nồng độ O2ủơ tế bào nên O2 từ máu khuếch tán vµo tÕ bµo. Nồng độ CO2 tế bào lớn hơn nồng độ CO2 trong máu nên CO2 từ tế bào khuếch t¸n vµo m¸u. 4.Củng cố - đánh giá: (4’ph) - Củng cố: Giáo viên khái quát nội dung và yêu cầu học sinh đọc kết luận - §¸nh gi¸: HS tr¶ lêi c©u hái: -Nhờ hoạt động của cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới ? - Thc chất trao đổi khí ở phổi là gì? -Thực chất trao đổi khí ở tế bào là gì?. 5.DÆn dß (1ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - §äc tríc bµi VÖ sinh h« hÊp. TuÇn 12 Ngµy so¹n: 31/ 10/ 2011 Ngµy gi¶ng: 07/ 11/ 2011. TiÕt 23 - VÖ sinh h« hÊp I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Tr×nh bµy ph¶n x¹ tù ®iÒu hßa h« hÊp trong h« hÊp b×nh thêng. - KÓ c¸c bÖnh chÝnh vÒ c¬ quan h« hÊp ( viªm phÕ qu¶n, lao phæi) vµ nªu c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh h« hÊp, t¸c h¹i cña thuèc l¸. - HS giải thích đợc cơ sở khoa học của việc luyện tập TDTT. - HS tự đề ra các biện pháp luyện tập để có hê hô hấp khoẻ mạnh. Tích cực phòng tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i. 2- KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc, kÜ n¨ng th¶o luËn nhãm 3- Thái độ.

(62) - BiÕt c¸ch b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i ë ngoµi m«i trêng II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Số liệu, hình ảnh về hoạt động gây ô nhiễm không khí và tác hại của nó. - Số liệu, hình ảnh về những con ngời đã đạt đợc những thành tích cao và đặc biÖt trong rÌn luyÖn hÖ h« hÊp. *) HS: Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (3ph) - Nhờ hoạt động của hệ cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi mới? - Thực chất sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào là gì? 3. Bµi míi a.Më bµi:(1ph) ?Kể tên các bệnh về đờng hô hấp? - Nguyên nhân gây ra các hậu quả tai hại đó nh thế nào? b.Néi dung Hoạt động 1: Cần bảo vệ hệ hô hấp khỏi các tác nhân có hại (20ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - HS nghiªn cøu th«ng tin ë b¶ng 22, ghi - GV kẻ sẵn bảng 22 để trắng cột 2, 3. nhớ kiến thức. Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm ®iÒn vµo - §¹i diÖn c¸c nhãm lªn ®iÒn, c¸c nhãm chç trèng. kh¸c bæ sung. - Cã nh÷ng t¸c nh©n nµo g©y h¹i tíi hoạt động hô hấp? - HS tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. - GV hớng dẫn HS dựa vào bảng 22 để tr¶ lêi: - Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ hô hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i? - Yªu cÇu HS ph©n tÝch c¬ së khoa häc - GV treo bảng phụ để HS điền vào của biện pháp tránh tác nhân gây hại. b¶ng. - 1 sè HS ®iÒn vµo b¶ng. *)KÕt luËn: - Các tác nhân gây hại cho đờng hô hấp là: bụi, khí độc (NO 2; SOx; CO2; nic«tin...) vµ vi sinh vËt g©y bÖnh lao phæi, viªm phæi. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i . BiÖn ph¸p T¸c dông - Trång nhiÒu c©y xanh 2 bªn ®- - §iÒu hoµ thµnh phÇn kh«ng khÝ (chñ êng phè, n¬i c«ng céng, trêng yÕu lµ tØ lÖ oxi vµ cacbonic) theo híng cã 1 häc, bÖnh viÖn vµ n¬i ë. lîi cho h« hÊp. - Nªn ®eo khÈu trang khi dän vÖ - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ bôi. sinh vµ ë nh÷ng n¬i cã h¹i. - §¶m b¶o n¬i lµm viÖc vµ n¬i ë - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ vi sinh có đủ nắng, gió tránh ẩm thấp. vËt g©y bÖnh. 2 - Thêng xuyªn dän vÖ sinh. - Kh«ng kh¹c nhæ bõa b·i. 3 - H¹n chÕ sö dông c¸c thiÕt bÞ cã - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ c¸c chÊt.

(63) thải ra các khí độc. khí độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...) - Không hút thuốc lá và vận động mäi ngêi kh«ng nªn hót thuèc. Hoạt động 2: Cần luyện tập để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh (15ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin II, th¶o luËn c©u hái: SGK, th¶o luËn nhãm, bæ sung vµ nªu - Vì sao khi luyện tập TDTT đúng cách, đợc: đều đặn từ bé có thể có đợc dung tích + Dung tích sống là thể tích không khí sèng lÝ tëng? lín nhÊt mµ 1 c¬ thÓ cã thÓ hÝt vµo thËt s©u, thë ra g¾ng søc. + Dung tÝch sèng phô thuéc tæng dung tÝch phæi vµ dung tÝch khÝ cÆn. Dung tÝch phæi phô thuéc vµo dung tÝch lång ngùc, dung tÝch lång ngùc phô thuéc sù phát triển khung xơng sờn trong độ tuổi phát triển, sau độ tuổi phát triển sẽ kh«ng ph¸t triÓn n÷a. Dung tÝch khÝ cÆn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng co d·n tèi ®a cña c¸c c¬ thë. V× - Gi¶i thÝch v× sao khi thë s©u vµ gi¶m vËy cÇn tËp luyÖn tõ bÐ. số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng + Hít thở sâu đẩy đợc nhiều khí cặn ra hiÖu qu¶ h« hÊp? ngoài=> trao đổi khí đợc nhiều, tỉ lệ khÝ trong kho¶ng chÕt gi¶m. - Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để - HS tự rút ra kết luận cã thÓ cã 1 hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh? *) KÕt luËn: - Cần luyện tập TDTT đúng cách, thờng xuyên, đều đặn từ bé sẽ có 1 dung tích sèng lÝ tëng. - BiÖn ph¸p: tÝch cùc tËp TDTT phèi hîp thë s©u vµ gi¶m nhÞp thë thêng xuyªn tõ bÐ (tËp võa søc, rÌn luyÖn tõ tõ). 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) - Cñng cè: HS trả lời câu hỏi SGK và đọc ghi nhớ. - §¸nh gi¸:th«ng qua néi dung th¶o luËn. Khoanh trònvào ý câu trả lời đúng Biện pháp hữu hiệu nhất để có bầu không khí trong lành, không ô nhiễm A. Ngăn cấm các phơng tiện giao thông hoạt động B. §ãng cöa c¸c nhµ m¸y ho¸ chÊt C. Trång nhiÒu c©y xanh D. Không sử dụng các máy móc hiện đại gây ô nhiễm. ? đề ra biện pháp để có hệ hô hấp khoẻ mạnh 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - ChuÈn bÞ cho giê thùc hµnh: chiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng. Ngµy so¹n: 06/ 11/ 2011 Ngµy gi¶ng: 08/ 11/ 2011. TiÕt 24 - Thùc hµnh.

(64) H« hÊp nh©n t¹o I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS hiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o. - Nắm đợc trình tự các bớc tiến hành hô hấp nhân tạo. - BiÕt ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t vµ ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc. 2- KÜ n¨ng - Sơ cứu ngạt thở- làm hô hấp nhân tạo, làm thí nghiệm để phát hiên ra CO 2 trong khí thë ra 3- Thái độ - V©n dông vµo thùc tÕ cÊp cøu s¬ cÊp khi ngêi kh¸c bÞ ng¹t thë II. Ph¬ng tiÖn. *) GV: - ChiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng c¸ nh©n (chuÈn bÞ theo tæ) *) HS:- nghiªn cøu tríc bµi. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò ( kh«ng) 3. Bµi thùc hµnh. Hoạt động 1 : Yêu cầu bài thực hành ( 5’ ) - HiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o - Nắm đợc trình tụe các bớc hô hấp nhân tạo - BiÕt ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t vµ ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc. - Vân dụng đợc vào thực tế đời sống Hoạt động 2: Nội dung thực hành ( 30’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: 1- Tìm hiểu các tình huống cần đợc - Nêu các tình huống cần đợc hô hấp h« hÊp nh©n t¹o? - HS nghiªn cøu th«ng tin, liªn hÖ thùc - Cần loại bỏ các nguyên nhân làm gián tế và nêu đợc. ®o¹n h« hÊp nh thÕ nµo? - Rót ra kÕt luËn. - Phơng pháp hà hơi thổi ngạt đợc tiến hµnh nh thÕ nµo? 2- TiÕn hµnh h« hÊp nh©n t¹o - GV treo tranh vÏ minh ho¹ c¸c thao t¸c - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK. h« hÊp (hoÆc cho HS xem b¨ng h×nh). - 1 HS tr×nh bµy. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm díi dù ®iÒu - GV treo tranh minh ho¹ hoÆc cho HS khiÓn cña nhãm trëng. xem băng hình để trả lời câu hỏi: - Phơng pháp ấn lồng ngực đợc tiến hành nh thÕ nµo? - HS tù nghiªn cøu SGK, xem tranh - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - 1 HS tr×nh bµy thao t¸c. - GV cho đại diện các nhóm lên thao tác - Các nhóm tiến hành thực hành dới sự tríc líp. ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng. - Các nhóm cử đại diện lên trình bày thao t¸c..

(65) - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. 4: B¸o c¸o thùc hµnh.( 7ph) - Yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i thao t¸c thùc hµnh - Gọi đại diện nhóm lên làm. Cho các nhóm đánh giá - GV đánh giá và cho điểm - NhËn xÐt giê thùc hµnh - Mỗi HS tự làm ở nhà rồi nộp báo cáo cho GV đánh giá. 5.Củng cố - đánh giá: (2ph) Cñng cè:Gîi ý viÕt thu ho¹ch §¸nh gi¸ :Th«ng qua b¸o c¸o thùc hµnh. 5.DÆn dß (1/2ph) - VÒ nhµ häc bµi - ChuÈn bÞ bµi míi. TuÇn 13 Ngµy so¹n: 07/ 11/ 2011 Ngµy gi¶ng:14/ 11/ 2011. Ch¬ng V - Tiªu ho¸. TiÕt 25 - Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸ I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Trình bày đợc vai trò của các cơ quan tiêu hóa trong sựu biến đổi thức ăn về hai mặt lí học( chủ yếu là biến đổi cơ học) và hóa học ( Trong biến đổi lí học đã tạo điều kiệ cho biến đổi hóa học) - HS hiểu đợc các nhóm chất trong thức ăn. - Vai trò của tiêu hoá đối với cơ thể ngời. 2- KÜ n¨ng - Chỉ đợc vị trí của các cơ quan trên tranh, mô hình. - Rèn luyện kĩ năng quan sát tranh, sơ đồ, phát hiện kiến thức, t duy tổng hợp logic. 3- Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Tranh phóng to sơ đồ các cơ quan trong hệ tiêu hoá ở ngời. - M« h×nh c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi. *) HS: ChuÈn bÞ bµi tõ nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng kiÓm tra 3.Bµi míi: a.Më bµi:.

(66) Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hệ cơ quan nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? b. Néi dung: Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá (20ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK quan - HS tự nghiên cứu thông tin SGK s¸t H 24.1; 24.2, cïng víi hiÓu biÕt cña m×nh vµ tr¶ lêi c©u hái. tr¶ lêi c©u hái: + Tiªu ho¸ gióp chuyÓn c¸c chÊt - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? trong thøc ¨n thµnh c¸c chÊt c¬ thÓ - Hằng ngày chúng ta thờng ăn những loại hấp thụ đợc. Thức ăn tạo năng lợng thức ăn nào? Thức ăn đó thuộc loại thức ăn cho cơ thể hoạt động và xây dựng g×? tÕ bµo. - HS kÓ tªn c¸c lo¹i thøc ¨n vµ s¾p xÕp chóng thµnh tõng lo¹i: pr«tªin, - Các chất nào trong thức ăn bị biến đổi về lipit, gluxit, vitamin, muèi mÆt ho¸ häc trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸? chÊt kho¸ng... nào không bị biến đổi? + Chất bị biến đổi: prôtêin, lipit, gluxit, axit nuclªic. - Quá trình tiêu hoá gồm những hoạt động + Chất không bị biến đổi: nớc, nµo? vitamin, muèi kho¸ng. - Hoạt động nào quan trọng nhất? - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi - Rót ra kÕt luËn. - Vai trò của tiêu hoá đối với thức ăn? + Tiªu ho¸ thøc ¨n vµ hÊp thô chÊt - Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra ë ®©u? chóng ta dinh dìng lµ quan träng nhÊt. cïng t×m hiÓu phÇn II. - HS tr×nh bµy. *) KÕt luËn: - Thøc ¨n gåm: + ChÊt h÷u c¬: pr«tªin, gluxit, lipit, axit nuclªic, vitamin. + ChÊt v« c¬: níc, muèi kho¸ng. - Hoạt động tiêu hoá gồm: ăn và uống, đẩy các chất trong ống tiêu hoá, tiêu hoá thức ¨n, hÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i b·. - Vai trò của tiêu hoá là biến đổi thức ăn thành các chất mà cơ thể có thể hấp thụ đợc vµ th¶i bá c¸c chÊt b· trong thøc ¨n. Hoạt động 2: Các cơ quan tiêu hoá (15ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 24.3 vµ lªn b¶ng - HS tù quan s¸t H 24.3, 1 HS lªn hoµn thµnh tranh c©m. b¶ng g¾n chó thÝch. + èng tiªu ho¸ gåm: miÖng, hÇu , ?-KÓ tªn c¸c bé phËn cña èng tiªu ho¸? thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. - KÓ tªn c¸c tuyÕn tiªu ho¸? + TuyÕn tiªu ho¸ gåm: níc bät, tuyÕn vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 24 vµo vë. ruét. - GV giíi thiÖu vÒ tuyÕn tiªu ho¸. - HS hoµn thµnh b¶ng..

(67) - Yªu cÇu HS dù ®o¸n chøc n¨ng cña c¸c c¬ HS nghe. quan. - 1 HS dù ®o¸n, c¸c HS kh¸c bæ - GV tr×nh bµy qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n 1 sung. lÇn. - 1 HS tr×nh bµy. - Gäi 1 HS kh¸c tr×nh bµy l¹i. *) KÕt luËn: - Quá trình tiêu hoá đợc thực hiện nhờ hoạt động của các cơ quan trong hệ tiêu hoá. + èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸: níc bät, tuyÕn vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) *) Củng cố: Học sinh khái quát nội dung bài học và đọc kết luận. *) §¸nh gi¸: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: ThÕ nµo lµ sù tiªu ho¸ thøc ¨n? a. Sự biến đổi thức ăn từ chất rắn thành chất lỏng. b. Sự biến đổi thức ăn từ những chất phức tạp thành chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ đợc. c. Sự biến đổi thức ăn từ các chất dinh dỡng mà cơ thể hấp thụ đợc qua thành ruột và thải các chất cặn bã không thể hấp thụ đợc. 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 25- tiªu ho¸ ë khoang miÖng. - Híng dÉn: Ngµy so¹n: 13/ 11/ 2011 Ngµy gi¶ng: 15/ 11/ 2011. TiÕt 26 : Tiªu ho¸ ë khoang miÖng I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS nắm đợc các hoạt động diễn ra trong khoang miệng, năm đợc hoạt động nuèt vµ ®Èy thøc ¨n tõ trong khoang miÖng qua thùc qu¶n xuèng d¹ dµy. - Trình bày đợc sự biến đổi thức ăn ở trong khoang miệng về mặt cơ học và lí học 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. 3- Thái độ - Bồi dỡng ý thức vệ sinh, giữ gìn vệ sinh răng miệng, không cời đùa trong khi ¨n. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Tranh phãng H 25.1; 25.2; 25.3 *) HS : Nghiªn cøu tríc bµi. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35.

(68) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng KT 3. Bµi míi a. Më bµi Các em nhịn ăn đợc bao lâu? Chúng ta nói đến ăn uống tức là nói đến hệ cơ quan nµo? c¬ quan nµo trong c¬ thÓ? - Trong bµi më ®Çu cña ch¬ng chóng ta sÏ ®i t×m hiÓu vÒ tiªu ho¸, xem nã x¶y ra nh thÕ nµo? gåm nh÷ng c¬ quan nµo? b. Néi dung: Hoạt động 1: Tiêu hoá thức ăn ở khoang miệng 22ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, trao tr¶ lêi c©u hái: đổi nhóm và trả lời câu hỏi. - Khi thức ăn vào miệng, có những hoạt + Các hoạt động nh SGK. động nào xảy ra? + Biến đổi lí học: Tiết nớc bọt, nhai, đảo - GV treo H 25.1 để minh họa. trén thøc ¨n, t¹o viªn thøc ¨n. - Những hoạt động nào là biến đổi lí học, + Biến đổi hoá học: Hoạt động của ho¸ häc? enzim amilaza trong níc bät. - Khi nhai c¬m, b¸nh m× l©u trong miÖng thÊy ngät lµ v× sao? Từ những thông tin trên, yêu cầu HS - Vận dụng kết quả phân tích hoá học để hoµn thµnh b¶ng 25. gi¶i thÝch (H 25.2) - GV treo bảng phụ để HS tự hoàn thành. - Đại diện nhóm thay nhau điền bảng. *) KÕt luËn: Bảng 25: Hoạt động biến đổi thức ăn ở khoang miệng C¸c thµnh phÇn Biến đổi thức ăn Các hoạt động tham T¸c dông cña ho¹t tham gia ho¹t ë khoang miÖng gia động động - TiÕt níc bät - C¸c tuyÕn níc - Lµm ít vµ mÒm bät thøc ¨n - Nhai - R¨ng - Lµm mÒm vµ nhuyÔn thøc ¨n Biến đổi lí học - Đảo trộn thức ăn - R¨ng, lìi, c¸c c¬ - Lµm thøc ¨n m«i vµ m¸ thÊm ®Ém níc bät - T¹o viªn thøc ¨n - T¹o viªn thøc ¨n - R¨ng, lìi, c¸c c¬ vµ nuèt m«i vµ m¸ - Hoạt động của - Enzim amilaza - Biến đổi 1 phần enzim amilaza trong tinh bét trong thøc Biến đổi hoá học níc bät ăn thành đờng mantoz¬. Hoạt động 2: Nuốt và đẩy thức ăn qua thực quản (18ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát - HS tự quan sát H 25.3, đọc thông H 25.3, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: tin, trao đổi nhóm và trả lời: - Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ quan + Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của lỡi nµo lµ chñ yÕu vµ cã t¸c dông g×? lµ chñ yÕu vµ cã t¸c dông ®Èy viªn thøc ¨n tõ khoang miÖng tíi thùc.

(69) - Lùc ®Èy viªn thøc ¨n tõ thùc qu¶n xuèng qu¶n. dạ dày đợc tạo ra nh thế nào? + Lực đảy viên thức ăn tới thực quản, tíi d¹ dµy t¹o ra nhê sù co d·n phèi - Thức ăn qua thực quản có đợc biến đổi hợp nhịp nhàng của cơ quan thực g× vÒ mÆt lÝ vµ ho¸ häc kh«ng? qu¶n. + Thêi gian ®i qua thùc qu¶n r¸t + Lu ý: viên thức ăn vừa phải để dễ nuốt, nhanh (2-4s) nên thức ăn không bị nÕu qu¸ lín nuèt sÏ nghÑn. biến đổi về mặt hoá học. - N¾p thanh qu¶n vµ khÈu c¸i mÒm cã chức năng gì? nếu không có hoạt động của - HS tiếp thu lu ý nã sÏ g©y ra hËu qu¶ g×? - HS hoạt động cá nhân và giải thích. - Giải thích hiện tợng khi ăn đôi khi có hạt - 1 HS giải thích, các HS khác bổ c¬m chui lªn mòi? HiÖn tîng nghÑn? sung. - Tại sao khi ăn không nên cời đùa? *) KÕt luËn: - Nhờ hoạt động của lỡi thức ăn đợc đẩy xuống thực quản. - Thức ăn từ thực quản xuống dạ dày là nhờ hoạt động của các cơ thực quản (cơ trơn). - Thời gian thức ăn qua thực quản ngắn (2-4s) nên coi nh thức ăn không bị biến đổi. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Củng cố: giáo viên hệ thống hoá kiến thức và đọc kết luận. §¸nh gi¸ Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ khoang miÖng gåm: a. Biến đổi lí học d. TiÕt níc bät b. Nhai, đảo trộn thức ăn e. C¶ a, b, c, d c. Biến đổi hoá học g. ChØ a vµ c. 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - §äc môc “Em cã biÕt”. TuÇn 14 Ngµy so¹n: 14/ 11/ 2011 Ngµy gi¶ng: 20/ 11/ 2011. TiÕt 27 - Thùc hµnh Tìm hiểu hoạt động của enzim trong nớc bọt I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS biết điều kiện và cách làm các thí nghiệm để tìm hiểu những điều kiện đảm bảo cho enzim hoạt động. - HS biết kết luận từ những thí nghiệm đối chứng..

(70) 2-KÜ n¨ng - Ph©n tÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vÒ vai trß vµ tÝnh chÊt cña Enzim trong qu¸ tr×nh tiªu hãa qua thÝ nghiÖm. - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng thao t¸c lµm thÝ nghiÖm chÝnh x¸c. 3- Thái độ - Gióp häc sinh hiÓu thªm vÒ vai trß cña níc bät. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: Tranh vÏ H 26 phãng to. - Chuẩn bị cho mỗi nhóm: 8 ống nghiệm nhỏ (10 ml), 2 ống đong chia độ, 2 giá để ống nghiệm, 2 đèn cồn, 1 cuộn giấy đo độ pH, 1 phễu có bông lọc, 1 bình thuỷ tinh, cÆp nhiÖt kÕ, cÆp èng nghiÖm, phÝch níc nãng, hå tinh bét 1%, dd HCl 2%, dd ièt 1%, thuèc thö Str«me (3 ml dd NaOH 10% + 3 ml dd CuSO4 2%). - HS: trong 5 phót ®Çu giê, mçi nhãm chuÈn bÞ 24 ml níc bät lo·ng (lÊy 6 ml níc bät + 18 ml nớc cất lắc đều rồi lọc qua phễu và bông lọc) và hồ tinh bột. *) HS : §äc tríc c¸c bíc tiÕn hµnh theo SGK. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (3 ph) ?- Thực chất biến đổi lí học của thức ăn trong khoang miệng là gì? Khi nhai c¬m l©u trong miÖng thÊy cã c¶m gi¸c ngät v× sao? 3. Bµi thùc hµnh a. Më bµi (1’) Các em đã biết, ăn cơm nhai kĩ ta thấy có vị ngọt. Vậy enzim trong nớc bọt hoạt động nh thế nào? ở điều kiện nào nó hoạt động tốt nhất? Chúng ta cùng tiến hành tìm hiÓu bµi thùc hµnh h«m nay. - GV ghi vµo gãc b¶ng: tinh bét + ièt xuÊt hÞªn mµu xanh. đờng + thuốc thử Strôme xuất hiện màu đỏ nâu. - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ níc bät vµ tinh bét cña c¸c nhãm. b. Néi dung thùc hµnh Hoạt động 1 . yêu cầu bài thực hành (3’) - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ níc bät vµ tinh bét cña c¸c nhãm. - Học sinh tiến hành đợc thí nghiệm và giải thích đợc kết quả thí nghiệm. - Liên hệ thực tế đời sống Hoạt động 2: Các bớc tiến hành thí nghiệm và chuẩn bị thí nghiệm (5’) Hoạt động của GV - GV ph¸t dông cô thÝ nghiÖm.. Hoạt động của HS - HS tự đọc trớc nội dung thí nghiệm bài 26. - Tæ trëng ph©n c«ng c«ng viÖc cho c¸c nhãm trong tæ,.

(71) + 2 HS nhËn dông cô vµ vËt liÖu + 1 HS chuÈn bÞ nh·n cho èng nghiÖm. + 2 HS chuÈn bÞ níc bät hoµ lo·ng, läc, ®un s«i. + 2 HS chuẩn bị bình thuỷ tinh đựng nớc. Hoạt động 3: Tiến hành thí nghiệm (20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nh - C¸c tæ tiÕn hµnh nh sau: bíc 1 vµ bíc 2 SGK Bíc 1: ChuÈn bÞ vËt liÖu vµo c¸c èng + GV lu ý HS: khi rãt hå tinh bét kh«ng nghiÖm để rớt lên thành. + Dïng èng ®ong hå tinh bét (2 ml) rãt vµo c¸c èng A, B, C, D. §Æt c¸c èng nµy vµo gi¸. + Dïng c¸c èng ®ong lÊy vËt liÖu kh¸c. èng A: 2 ml níc l· èng B: 2 ml níc bät ống C: 2 ml nớc bọt đã đun sôi èng D: 2 ml níc bät+ vµi giät HCl (2%) Bíc 2: TiÕn hµnh - Đo độ pH của các ống nghiệm và ghi - Đo độ pH trong các ống nghiệm để làm vào vở. g×? - §Æt c¸c èng nghiÖm vµo b×nh thuû tinh cã níc Êm 37oC trong 15 phót. - C¸c tæ quan s¸t vµ ghi kÕt qu¶ vµo - GV kÏ s½n b¶ng 26.1 lªn b¶ng, yªu cÇu b¶ng 26.1 HS lªn ®iÒn. Thèng nhÊt ý kiÕn gi¶i thÝch. + Lu ý: Thực tế độ trong không thay đổi - Đại diện nhóm lên bảng điền, nhận niÒu. xÐt. - GV thông báo đáp án bảng 26.1 Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm Hiện tợng độ trong Gi¶i thÝch èng A - Không đổi - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh bét. èng B - T¨ng lªn - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột. - Nớc bọt đun sôi đã làm mất hoạt èng C - Không đổi tính của enzim biến đổi tinh bột. - Do HCl đã hạ thấp pH nên enzim èng D - Không đổi trong nớc bọt không biến đổi tinh bét. Hoạt động 4: Kiểm tra kết quả thí nghiệm và giải thích kết quả (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu chia dd trong các ống A, B, - Trong tổ cử 2 HS chia đều dd ra các C, D thµnh 2 phÇn. ống đã chuẩn bị sẵn A1; A2; B1; B2... + Lu ý: ống A chia vào A1, A2 đã dán nhãn, - Đặt các ống A1; B1; C1; D1 vào giá 1 B chia vµo B1; B2 ... (l« 1). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät ièt l¾c đều các ống. - §Æt c¸c èng A2; B2; C2; D2 vµo gi¸ 2 (l« 2). Nhá vµo mçi èng 5-6 giät.

(72) Str«me, ®un s«i c¸c èng nµy trªn ngän lửa đèn cồn. - Nh÷ng HS kh¸c quan s¸t, so s¸nh mµu s¾c ë c¸c èng nghiÖm, thèng nhÊt ý kiÕn , ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng 26.2 (kÎ - GV kÎ s½n b¶ng 26.2 lªn b¶ng, yªu cÇu s½n). HS lªn ghi kÕt qu¶. + Lu ý: C¸c tæ thÝ nghiÖm kh«ng thµnh c«ng th× lu ý ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm. - GV nhận xét bảng 26.2 để đa ra đáp án đúng. §¸p ¸n b¶ng 26.2 Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nớc bọt C¸c èng nghiÖm HiÖn tîng Gi¶i thÝch (mµu s¾c) - èng A1 - Mµu xanh - Nớc lã không có enzim biến đổi tinh - èng A2 - Màu đỏ nâu bột thành đờng. - èng B1 - Mµu xanh - Nớc bọt có enzim biến đổi tinh bột - èng B2 - Màu đỏ nâu thành đờng. - èng C1 - Mµu xanh - Emzim trong níc bät bÞ ®un s«i - èng C2 - Màu đỏ nâu không có khẳ năng biến đổi tinh bột thành đờng. - èng D1 - Mµu xanh - Enzim trong nớc bọt không hoạt động - èng §2 - Màu đỏ nâu ë m«i trêng axit nªn tinh bét kh«ng bÞ biến đổi thành đờng. 4. B¸o c¸o thùc hµnh (2’) - Mỗi HS tự làm báo cáo thu hoạch ở nhà và nộp báo cáo cho GV đánh giá vào giê sau. - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh: khen c¸c nhãm lµm tèt vµ ghi ®iÓm cho c¸c nhãm. 5.DÆn dß (1/2ph) - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. - Thu dän vÖ sinh líp s¹ch sÏ. - Nghiªn cøu tríc bµi “tiªu ho¸ ë d¹ dµy”. Ngµy so¹n: 20/ 11/2011 Ngµy gi¶ng: 22/ 11/ 2011. TiÕt 28 - Tiªu ho¸ ë d¹ dµy I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc.

(73) - HS trình bày đợc cấu tạo của dạ dày và quá trình tiêu hoá thức ăn diễn ra ở dạ dày gồm 2 quá trình : +) Biến đổi lí học +) Biến đổi hóa học 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng t duy dù ®o¸n. - Kĩ năng quan sát và phân tích hình để tìm ra kiến thức 3- Thái độ - Båi dìng ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Tranh phãng H 27.1; 27.2; 27.3 *) HS: Nghiªn cøu bµi tõ nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (5ph) - Nªu c¸c tuyÕn tiªu ho¸ trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi? Níc bät cã kh¶ n¨ng tiªu ho¸ hîp chÊt nµo? 3. Bµi míi a. Më bµi: (1’) ở khoang miệng các hợp chất gluxit đã đợc tiêu hoá một phần. Các chất khác cha bị tiêu hoá. Câu hỏi đặt ra cho chúng ta là ở dạ dày hợp chất nào bị tiêu hoá, quá tr×nh tiªu ho¸ diÔn ra nh thÕ nµo? b. Néi dung: Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo của dạ dày(17ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ c©u hái: lêi: - D¹ dµy cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - 1 HS đại diện nhóm trả lời - Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự đoán + Hình dạng xem ở dạ dày có hoạt động tiêu hoá nào? + Thµnh d¹ dµy - GV ghi dự đoán của HS cha đánh giá + Tuyến tiêu hoá. đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. *) KÕt luËn: - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Thµnh d¹ dµy cã 4 líp líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở dạ dày(20ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tiêu hoá ở dạ dày gồm những hoạt động + Sự tiết dịch vị, sự co bóp của dạ dày,.

(74) nµo? - Những hoạt động nào là biến đổi lí học, ho¸ häc? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn thành b¶gn 27 SGK. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶. - GV th«ng b¸o dù ®o¸n cña c¸c nhãm: nhóm nào đúng, sai, thiếu... - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Thức ăn đợc đẩy xuống ruột là nhờ hoạt động của cơ quan nào? - Loại thức ăn G, L đợc tiêu hoá trong dạ dµy nh thÕ nµo? - Gi¶i thÝch v× sao Pr trong thøc ¨n bÞ dÞch vÞ ph©n huû nhng Pr cña líp niªm m¹c d¹ dµy l¹i kh«ng?. hoạt động của enzim pepsin, đẩy thức ăn tíi ruét. + ... - Th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung.. - HS dựa vào thông tin để trả lời: + Thøc ¨n lóc ®Çu vÉn chÞu t¸c dông cña enzim amilaza cho tới khi thấm đều dịch vÞ. + Thøc ¨n L kh«ng tiªu ho¸ trong d¹ dµy v× kh«ng cã enzim tiªu ho¸ L trong dÞch vÞ. => L, G chỉ biến đổi lí học. + C¸c tÕ bµo tiÕt chÊt nhµy ë cæ tuyÕn vÞ tiÕt chÊt nhµy phñ lªn bÒ mÆt niªm m¹c ng¨n c¸ch tÕ bµo niªm m¹c víi enzim - Theo em, muèn b¶o vÖ d¹ dµy ta ph¶i ¨n pepsin. - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. uèng nh thÕ nµo? - HS đọc ghi nhớ SGK *) . KÕt luËn: b¶ng 27 Bảng 27: Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức C¸c ho¹t C¸c thµnh phÇn Tác dụng của hoạt động ¨n ë d¹ dµy động tham tham gia ho¹t gia động - Sù tiÕt dÞch - TuyÕn vÞ - Hoµ lo·ng thøc ¨n vÞ - Các lớp cơ của - Làm nhuyễn và đảo trộn Biến đổi lí học - Sù co bãp d¹ dµy. thức ăn cho thấm đều cña d¹ dµy dÞch vÞ. - Hoạt động - En zim pepsin. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi Biến đổi hoá cña enzim thµnh c¸c chuçi ng¾n häc pepsin. gåm 3- 10 aa. - Sự đẩy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng hËu vÞ. - Thêi gian lu thøc ¨n trong d¹ dµy tõ 3 – 6 giê tuú lo¹i thøc ¨n. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc - Học sinh đọc kết luận trong SGK §¸nh gi¸ Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Loại thức ăn nào đợc biến đổi cả về mặt lí học, hoá học trong dạ dày: a. Pr b. G c. L d. Muèi kho¸ng Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày gồm: a. Sù tiÕt dÞch vÞ c. Sù nhµo trén thøc ¨n.

(75) b. Sù co bãp cña d¹ dµy e. Chỉ a, b đúng. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày gồm: a. TiÕt dÞch vÞ b. Thấm đều dịch vị với thức ăn c. Hoạt động của enzim pepsin. 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Híng dÉn:. d. Cả a, b và c đều đúng. TuÇn 15 Ngµy so¹n:21/ 11/ 2011 Ngµy gi¶ng:28/ 11/2011. TiÕt 29 - Tiªu ho¸ ë ruét non I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Trình bày đợc sự biến đổi thức ăn về mặt cơ học và hóa học ở ruột non - Nêu đợc đặc điểm cấu tạo của ruột phù hợp với chức năng hấp thụ, xác định đợc con đờng vân chuyển các chất dinh dỡng đã hấp thụ. 2-KÜ n¨ng - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n kiÕn thøc. - KÜ n¨ng quan s¸t h×nh vµ ph©n tÝch h×nh. 3- Thái độ - Båi dìng ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Tranh phãng H 28.1; 28.2. *) HS: - T×m hiÓu tríc bµi. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) / 35 2. KiÓm tra bµi cò: (5ph) Trình bày sự biến đổi thức ăn trong dạ dày? 3. Bµi míi a. më bµi( 1’) Nh các em đã biết, ở miệng tiêu hoá G, ở dạ dày tiêu hoá Pr. Tuy nhiên sự tiêu hoá ở đó là rất ít. VD: ở khoang miệng chỉ có 1 -2% G bị tiêu hoá. Các chất này sẽ tiÕp tôc bÞ tiªu ho¸ ë ruét non. VËy cÊu t¹o cña ruét non nh thÕ nµo? Sù tiªu ho¸ diÔn ra ra sao, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. b. Néi dung Hoạt động 1: Cấu tạo của ruột non (17ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: vµ tr¶ lêi: - Nªu cÊu t¹o cña ruét non? - Dài 2,8 đến 3 mét - Niªm m¹c cã nhiÒu nÕp gÊp víi c¸c l«ng ruét vµ l«ng ruét cùc nhá - Cã m¹ng mao m¹ch m¸u vµ b¹ch huyÕt.

(76) - GV treo tranh H 28.1 và 28.2 để HS dày đặc trinh bµy. - 1 HS tr×nh bµy, líp nhËn xÐt bæ sung, rót ra kÕt luËn. - Ruét cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? + Ruét nã cÊu t¹o 4 líp. - Gan vµ tuþ cã t¸c dông g×? + Gam và tuy có chức năng Khử độc, điều - Dự đoán xem ruột non có hoạt động hoà nồng độ các chất, tiết mật. tiªu ho¸ nµo? + ruột non có hoạt động tiêu hoá là cơ học - GV cha nhận xét ngay, để đến hoạt và hoá học. động sau. - GV ghi l¹i dù ®o¸n cña HS lªn gãc - HS dựa vào cấu tạo của ruột non để b¶ng. dù ®o¸n, 1 HS tr×nh bµy. *) KÕt luËn: - Thµnh ruét cã 4 líp nh d¹ dµy nhng máng h¬n. - Líp c¬ chØ cã c¬ däc vµ c¬ vßng. - Líp niªm m¹c (sau t¸ trµng) cã nhiÒu tuyÕn ruét tiÕt dÞch ruét vµ tÕ bµo tiÕt dÞch nhµy. - Tá tràng (đầu ruột non) có ống dẫn chung dịch tuỵ và dịch mật đổ vào. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở ruột non (20ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 28.3, nhí l¹i kiÕn thøc tiÕt môc II SGK, quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi tríc vµ tr¶ lêi c©u hái: c©u hái: - D¹ dµy cã m«i trêng g×? + D¹ dµy cã m«i trêng axit, do axit - Thøc ¨n xuèng tíi ruét non cßn chÞu sù tiÕt ra tõ dÞch vÞ. biến đổi lí học nữa không? Nếu có thì biểu + Có hiÖn nh thÕ nµo? C¸c thµnh phÇn nµo tham + Sù tiÕt dÞch tiªu ho¸ do tuyÕn gan, gia hoạt động? tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét tiÕt ra + Muèi mËt (dÞch mËt) + C¸c c¬ trªn thµnh ruét co bãp nhµo trén thøc ¨n - Nêu cơ chế đóng mở môn vị? + Khi thøc ¨n xuèng ruét m«n vÞ më + Khi thøc ¨n ë trªn d¹ dµy th× m«n vÞ - Nếu 1 ngời bị bệnh thiếu axit trong dạ dày đóng th× sÏ cã hËu qu¶ g×? + NÕu mét ngêi bÞ thiÕu axit th× sù - Các cơ trong thành ruột non có tác dụng đóng mở môn vị không đợc thực hiện. g×? Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Em hãy trình bày sự biến đổi hoá học ở - HS dựa vào SGK trình bày. ruột non theo sơ đồ. + Biến đổi hoá học quan trọng hơn. - Theo em trong 2 loại biến đổi trên, ở ruột non xảy ra biến đổi nào là chủ yếu và quan träng h¬n? - Cần nhai kĩ để tinh bột chuyển hoá - Để thức ăn biến đổi đợc hoàn toàn, ta cần thành đờng. lµm g×? GV chèt l¹i kiÕn thøc cho häc sinh. *) KÕt luËn: * Biến đổi lí học + Sự tiết dịch tiêu hoá do tuyến gan, tuyến tuỵ, tuyến ruột tiết ra để hoà loãng thức ăn và trộn đều dịch tiêu hoá..

(77) + Muèi mËt (dÞch mËt) t¸ch khèi L thµnh giät nhá, biÖt lËp víi nhau, t¹o nhò t¬ng ho¸. + Các cơ trên thành ruột co bóp nhào trộn thức ăn ngấm đều dịch tiêu hoá và tạo lùc ®Èy thøc ¨n xuèng phÇn tiÕp theo cña ruét. * Biến đổi hoá học - Sù phèi hîp t¸c dông cña c¸c lo¹i enzim trong dÞch tuþ (chñ yÕu) vµ dÞch ruét, sự hỗ trợ của dịch mật biến đổi các loại thức ăn. + Tinh bột và đờng đôi thành đờng đơn. + Pr«tªin thµnh peptit thµnh aa. + Lipit nhê dÞch mËt thµnh c¸c giät lipit thµnh glixerin vµ axit bÐo. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Cñng cè:GV kh¸i qu¸t néi dung yêu cầu học sinh đọc kết luận §¸nh gi¸: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Các chất trong thức ăn đợc biến đổi hoàn toàn ở ruột non là: a. Pr b. G c. L d. C¶ a, b, c e. ChØ a vµ b Câu 2: ở ruột non sự biến đổi thức ăn chủ yếu là: a. Biến đổi lí học b. Biến đổi hoá học c. C¶ a vµ b. 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” - Nghiªn cøu tríc bµi míi ë nhµ Ngµy so¹n: 27/ 11/ 2011 Ngµygi¶ng : 29/ 11/ 2011. TiÕt30- hÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i ph©n vÖ sinh hÖ tiªu ho¸ I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS hiểu đợc: + Những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất dinh dìng. + Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng từ ruột tới các cơ quan tế bào. + Vai trò đặc biệt của gan trên con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng. + Vai trß cña ruét giµ trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸ cña c¬ thÓ. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng t duy cho học sinh, kĩ năng vân dụng vào thực tế đời sống. - KÜ n¨ng quan s¸t tranh 3- Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc gi÷ vÖ sinh c¸ nh©n, n¬i c«ng céng. II. Ph¬ng tiÖn: *) GV: - Tranh phãng to H 29.1; 29.2; 29.3. *) HS : - Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (5ph).

(78) - Trình bày hoạt động tiêu hoá ở ruột non? - Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dỡng, nêu các chất dinh dỡng sau khi tiêu hoá ở ruét non? 3. Bµi míi a. Më bµi Khi thức ăn đã tiêu hoá, cơ thể muốn lấy đợc chất dinh dỡng cần phải có sự hấp thụ. Quá trình này diễn ra ở ruột non là chủ yếu. Các chất cặn bã còn lại cần đợc thải ra ngoµi. H«m nay c« vµ c¸c em sÏ t×m hiÓu bµi 29. b. Néi dung Hoạt động 1: Hấp thụ chất dinh dỡng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin quan s¸t H 29.1; 29.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: SGK, quan s¸t H 29.1; 29.2 vµ tr¶ lêi: - §Æc ®ion cÊu t¹o trong cña ruét non cã ý + Dùa vµo thùc nghiÖm nghiªn cøu. nghÜa g× víi chøc n¨ng hÊp thô c¸ chÊt dinh dìng cña nã. - HS tr×nh bµy trªn tranh. - Căn cứ vào đâu ngời ta khẳng định rằng: Căn cứ vào quá trình hấp thụ các chất ruét non lµ c¬ quan chñ yÕu cña hÖ tiªu dinh dìng. hoá đảm nhận vai trò hấp thụ? - DiÖn tÝch bÒ mÆt t¨ng sÏ lµm t¨ng - GV yªu cÇu HS ph©n tÝch trªn tranh. hiÖu qu¶ hÊp thô. - Diện tích bề mặt có liên quan đến hiệu qu¶ hÊp thô nh thÕ nµo? + Ruét non cÊu t¹o cã nÕp gÊp, l«ng ?-Trình bày đặc điểm cấu tạo của ruột non ruột, lông cực nhỏ làm tăng diện tích cã t¸c dông lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt hÊp bÒ mÆt hÊp thô. thô? *) KÕt luËn: - Sù hÊp thô chÊt dinh dìng chñ yÕu diÔn ra ë ruét non. - CÊu t¹o ruét non phï hîp víi chøc n¨ng hÊp thô. - Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp víi c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá cã t¸c dông t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc (tíi 500 m2). - Hệ mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột. - Ruét dµi 2,8 – 3 m; S bÒ mÆt tõ 400-500 m2. Hoạt động 2: Tìm hiểu con đờng vận chuyển, hấp thụ các chất vµ vai trß cña gan Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc II - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 29.3 môc II SGK, quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái: - Có mấy con đờng hấp thụ chất dinh dỡng + Có 2 con đờng hấp thụ là máu và trong ruét non? b¹ch huyÕt. - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 29 trang 95 - HS thảo luận nhóm, đại diện nhóm trên bảng GV đã kẻ sẵn. lªn ®iÒn vµo b¶ng. - GV gióp HS hoµn thiÖn b¶ng. - GV gi¶i thÝch thªm: c¸c vitamin tan trong dầu có A, D, K, E. còn lại là các vitamin - HS dựa vào H 29.3 để trả lời: tan trong níc. Gan khử các chất độc có hại cho cơ - Gan đóng vai trò gì trong con đờng vận thể và điều hoà nồng độ chất dinh dchuyển các chất dinh dỡng về tim? ìng trong m¸u. - GV lấy VD về bệnh tiểu đờng. *) KÕt luËn: B¶ng chuÈn.

(79) Bảng 29: Các con đờng vận chuyển các chất dinh dỡng đã hấp thụ Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ và vận Các chất dinh dỡng đợc hấp thụ và vận chuyển theo đờng máu chuyển theo đờng bạch huyết - Đờng, 30% axit béo và glixêrin, aa, - 70% lipit (các giọt mỡ đã đợc nhũ tcác vitamin tan trong nớc, các muối ơng hoá), các vitamin tan trong dầu (A, kho¸ng, níc. D, E, K). - Vai trò của gan đối với các chất đã hấp thụ. + Điều hoà nồng độ các chất dinh dỡng trong máu đợc ổn định. + Khử các chất độc bị lọt vào cùng chất dinh dỡng. Hoạt động 3: Thải phân Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc III III SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Vai trß chñ yÕu cña ruét giµ lµ g×? + Ruét giµ cã vai trß hÊp thô níc vµ muèi - GV nªu 1 sè nguyªn nh©n g©y t¸o kho¸ng, th¶i ph©n. bón (do ít vận động , ăn ít chất xơ). Yêu cầu HS trình bày biện pháp chống - HS nghe, vận dụng kiến thức đã tiếp thu t¸o bãn. vµ tr¶ lêi. - GV lu ý HS bÖnh trÜ.. *) KÕt luËn - Vai trß cña ruét giµ: + HÊp thô níc cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. + Th¶i ph©n. Hoạt động 4: Tìm hiểu về các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I trong - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin SGK SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: vµ tr¶ lêi: - KÓ tªn c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ + T¸c nh©n: vi sinh vËt g©y bÖnh, giun s¸n, tiªu ho¸? chất độc trong thức ăn, đồ uống, ăn không - GV treo tranh ảnh các tác nhân vi đúng cách. sinh vËt, giun s¸n minh ho¹. - Các tác nhân gây ảnh hởng đến cơ quan nào? mức độ ảnh hởng nh thế nµo? - Yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh - HS kÎ s½n b¶ng 30.1 vµo vë bµi tËp. Trao b¶ng. đổi nhóm để hoàn thành bảng. - GV ph©n c«ng mçi nhãm (2 nhãm) - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn b¶ng. hoµn thµnh 1 t¸c nh©n sinh vËt, 1 t¸c C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nhân chế độ ăn. - Sau khi hoàn thành bảng: GV đặt câu - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. hái: Ngoµi nh÷ng t¸c nh©n trªn, em cßn biÕt t¸c nh©n nµo kh¸c? *) KÕt luËn B¶ng 30.1: C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tiªu ho¸ C¬ quan hoÆc ho¹t T¸c nh©n Mức độ ảnh hởng động bị ảnh hởng.

(80) - R¨ng C¸c sinh vËt. Vi khuÈn Giun, s¸n ¨n uèng kh«ng đúng cách. ChÕ độ ăn uèng. ¨n uèng kh«ng đúng khẩu phần (kh«ng hîp lÝ). - D¹ dµy, ruét - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - Ruét - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - Hoạt động tiêu hoá - Hoạt động hấp thụ - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - Hoạt động tiêu hoá - Hoạt động hấp thụ. - T¹o ra m«i trêng axit lµm háng men r¨ng. - BÞ viªm loÐt. - BÞ viªm. - G©y t¾c ruét - G©y t¾c èng dÉn mËt - Cã thÓ bÞ viªm. - KÐm hiÖu qu¶. - KÐm hiÖu qu¶. - D¹ dµy, ruét bÞ mÖt mái, gan cã thÓ bÞ x¬. - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶. - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶.. Hoạt động 5: Tìm hiểu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc SGK. - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ II SGKnªu c¸c biÖn ph¸p vµ kÕt luËn. khỏi tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu ho¸ hiÖu qu¶? - HS trao đổi nhóm và nêu đợc: - Yªu cÇu HS ph©n tÝch + §¸nh r¨ng sau khi ¨n vµ tríc khi ®i - Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng ngủ bằng bàn chải mềm, thuốc đánh c¸ch? răng có Ca và Flo, trải đúng cách nh đã - GV treo tranh híng dÉn vÖ sinh r¨ng biÕt ë tiÓu häc. miÖng minh ho¹. + ¨n chÝn, uèng s«i. Rau sèng vµ tr¸i - ThÕ nµo lµ ¨n uèng hîp vÖ sinh? c©y röa s¹ch, gät vá tríc khi ¨n, kh«ng ăn thức ăn ôi thiu, không để ruồi nhặng ®Ëu vµo thøc ¨n. - Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp sự + ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn đợc tiêu hoá đạt hiệu quả? nghiền nhỏ đẽ thấm dịch tiêu hoá => - Theo em, thế nào là ăn uống đúng cách? tiêu hoá hiệu quả hơn. + ăn đúng giờ, đúng bữa thì sự tiết dÞch tiªu ho¸ thuËn lîi, sè lîng vµ chÊt lîng dÞch tiªu ho¸ tèt h¬n. + Sau khi ăn nghỉ ngơi giúp hoạt động tiết dịch tiêu hoá và hoạt động co bóp d¹ dµy, ruét tËp trung => tiªu ho¸ cã hiÖu qu¶ h¬n. *) KÕt luËn: - C¸c biÖn ph¸p : + Vệ sinh răng miệng đúng cách. + ¨n uèng hîp vÖ sinh. + ăn uống đúng cách. + ThiÕt lËp khÈu phÇn ¨n hîp lÝ. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Củng cố: Học sinh khái quát nội dung và đọc kết luận - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK..

(81) §¸nh gi¸ - Yªu cÇu häc sinh lµm bµi tËp 1 SGK trang 99 - ? Gan đảm nhiệm vai trò gì trong quá trình tiêu hoá ở cơ thể ngời 5. DÆn dß - VÒ nhµ häc bµi, tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK - ¤n l¹i kiÕn thøc ë ch¬ng III, IV, V chuÈn bÞ tiÕt sau lµm bµi tËp. TuÇn 16 Ngµy so¹n: 28/ 11/ 2011 Ngµy gi¶ng: 05/ 12/2011. TiÕt 31: Bµi tËp ch¬ng 3. 4. 5 I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc -Nh»m cñng cè kiÕn thøc th«ng qua c¸c bµi tËp c¬ b¶n. - Häc sinh nhí l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cña c¸c ch¬ng,III,IV.V 2- KÜ n¨ng - RÌn cho häc sinh kÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học II. Ph¬ng tiÖn:. *) GV: HÖ thèng c©u hái «n tËp PhiÕu häc tËp *) HS: «n l¹i kiÕn thøc c¸c ch¬ng III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2phút) 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng 3. Bµi míi a. Më bµi - §Ó hÖ thèng l¹i kiÕn thøc trong ch¬ng III, IV, V c« vµ c¸c em cïng t×m hiÓu tiÕt bµi tËp «n tËp ch¬ng ngµy h«m nay. b- Néi dung Hoạt động 1: Chơng III - Tuần hoàn Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại đặc Häc- M¸u gåm: ®iÓm cÊu t¹o cña m¸u + HuyÕt t¬ng 55%. Nªu vai trß cña b¹ch cÇu.miÔn dÞch. + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, Nªu cÊu t¹o cña tim. b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. Nªu c¸c ph¬ng ph¸p vÖ sinh hÖ tuÇn sinh nhí l¹i kiÕn thøc vµ tr×nh bÇy. hoµn - MiÔn dÞch lµ kh¶ n¨ng c¬ thÓ kh«ng bÞ mắc 1 bệnh nào đó mặc dù sống ở môi tr? So sánh bạch huyết và máu có gì giống ờng có vi khuẩn, virut gây bệnh. vµ kh¸c nhau. B¶ng so s¸nh b¹ch huyÕt vµ m¸u *) Gièng nhau:.

(82) - §Òu lµ thµnh phÇn cña m«i trêng ben trong c¬ thÓ bao gåm huyÕt t¬ng vµ huyÕt cÇu - §Òu tham gia v©n chuyÓn chÊt trong c¬ thÓ - §Òu cã vai trß tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ *) Kh¸c nhau B¹ch huyÕt M¸u - Cã mµu vµng nh¹t, trong suèt - Có màu đỏ - Kh«ng cã hång cÇu, lîng tiÓu cÇu Ýt - Cã hång cÇu. lîng tiÓu cÇu nhiÒu - VËn chuyÓn trong c¸c m¹ch b¹ch huyÕt VËn chuyÓn trong c¸c m¹ch m¸u Hoạt động 2: chơng IV - hô hấp Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - H« hÊp lµ g×? - H« hÊp lµ qu¸ tr×nh cung cÊp oxi cho - H« hÊp cã liªn quan nh thÕ nµo víi c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra hoạt động sống của tế bào và cơ thể? ngoµi c¬ thÓ. - Hô hấp gồm những giai đoạn chủ yếu - Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô nµo? hÊp hÝt vµo vµ thë ra nhÞp nhµng. - Sù thë cã ý nghÜa g× víi h« hÊp? - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau để tăng thể tích hoạt động với nhau nh thế nào để làm lồng ngực khi hít vào và giảm thể tích t¨ng, gi¶m thÓ tÝch lång ngùc? lång ngùc khi thë ra. - Vì sao các xơng sờn ở lồng ngực đợc + Khi hít vào: cơ liên sờn co làm cho xnâng lên thì thể tích lồng ngực lại tăng ơng ức và xơng sờn chuyển động lên vµ ngîc l¹i? trªn vµ ra 2 bªn lµm thÓ tÝch lång ngùc _CÇn vÖ sinh hÖ h« hÊp nh thÕ nµo. réng ra 2 bªn. C¬ hoµnh co lµm cho lång ngùc në réng thªm vÒ phÝa díi. + Khi thë ra: c¬ liªn sên ngoµi vµ c¬ hoµnh d·n lµm lång ngùc thu nhá trë vÒ vÞ trÝ cò. Hoạt động 3 chơng V:Tiêu hoá. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Quá trình tiêu hoá đợc thực hiện nhờ - Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? - Quá trình tiêu hoá gồm những hoạt hoạt động của các cơ quan trong hệ tiêu động nào? ho¸. - Vai trò của tiêu hoá đối với thức ăn? + èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, ?-KÓ tªn c¸c bé phËn cña èng tiªu ho¸? d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. - KÓ tªn c¸c tuyÕn tiªu ho¸? + TuyÕn tiªu ho¸: níc bät, tuyÕn vÞ, - Khi thøc ¨n vµo miÖng, cã nh÷ng ho¹t tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. động nào xảy ra? - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Những hoạt động nào là biến đổi lí - Thành dạ dày có 4 lớp lớp màng häc, ho¸ häc? ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m trong bµi häc - Đánh giá: Thông qua các hoạt động học tập. 5.DÆn dß (1/2ph) VÒ nhµ häc bµi - ChuÈn bÞ bµi míi..

(83) Ngµy so¹n: 05/ 12/ 2010 Ngµygi¶ng: 08/ 12/ 2010. Chơng VI- Trao đổi chất và năng lợng Tiết 32 - Trao đổi chất I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - Phân biệt trao đổi chất giữa cơ thể với môi trờng ngoài và TĐC giữa tế bào của cơ thÓ víi m«i trêng trong. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát hình để tìm ra kiến thức - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ 3- Thái độ - Có thái độ đúng đắn trong việc ăn uống hàng ngày II. Ph¬ng tiÖn:. 1- Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 31.1; 31.2. 2- Häc sinh:Nghiªn cøu tríc bµi. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (Kh«ng kiÓm tra) 3. Bµi míi a.Më bµi: Các hoạt động tiêu hoá, tuần hoàn, hô hấp đều phục vụ cho hoạt động trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động. Vậy thế nào là trao đổi chất? b.Néi dung Hoạt động 1: Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.1 cïng víi - HS quan s¸t kÜ H 31.1, cïng víi kiÕn hiÓu biÕt cña b¶n th©n vµ tr¶ lêi c©u hái: thức đã học trả lời các câu hỏi: - Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi tr- - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ êng ngoµi biÓu hiÖn nh thÕ nµo? sung rót ra kiÕn thøc. - HÖ tiªu ho¸, hÖ h« hÊp, hÖ tuÇn hoµn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chÊt? - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoµi cã ý nghÜa g×? - GV : Nhờ trao đổi chất mà cơ thể và m«i trêng ngoµi c¬ thÓ tån t¹i vµ ph¸t - HS l¾ng nghe, tiÕp thu kiÕn thøc. triÓn, nÕu kh«ng c¬ thÓ sÏ chÕt. ë vËt v« sinh trao đổi chất dẫn tới biến tính, huỷ ho¹i. *) KÕt luËn:.

(84) - M«i trêng ngoµi cung cÊp cho c¬ thÓ thøc ¨n, níc uèng muèi kho¸ng th«ng qua hÖ tiêu hoá, hệ hô hấp đồng thời thải chất cặn bã, sản phẩm phân huỷ , CO 2 từ cơ thể ra m«i trêng. - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc trng cơ bản của sự sống. Hoạt động 2: Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong cơ thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.2 vµ tr¶ lêi - HS dùa vµo H 31.2, th¶o luËn nhãm c©u hái: và nêu đợc: - Nªu thµnh phÇn cña m«i trêng trong c¬ + M«i trêng trong c¬ thÓ gåm: m¸u, nthÓ? íc m« vµ b¹ch huyÕt. - M¸u vµ níc m« cung cÊp g× cho tÕ bµo? + M¸u cung cÊp chÊt dinh dìng, O2 - Hoạt động sống cuả tế bào tạo ra những qua nớc mô tới tế bào. s¶n phÈm g×? + Hoạt động sống của tế bào tạo năng - Những sản phẩm đó của tế bào và nớc lợng, CO2, chất thải. mô vào máu đợc đa tới đâu? + S¶n phÈm cña tÕ bµo vµo níc m«, vµo - Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng máu tới hệ bài tiết (phổi, thận, da) và ra trong biÓu hiÖn nh thÕ nµo? ngoµi. - HS nªu kÕt luËn. bµi tiÕt, th¶i ra ngoµi. *) KÕt luËn: - Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong biểu hiện: các chất dinh dỡng và O2 tiếp nhận từ máu, nớc mô đợc tế bào sử dụng cho hoạt động sống đồng thời các sản phẩm phân huỷ đợc thải vào môi trờng trong và đa tới cơ quan Hoạt động 3: Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t l¹i H 31.2 - HS dùa vµo H 31.2, th¶o lu¹n nhãm vµ - Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể biểu trả lời: hiÖn nh thÕ nµo? + Biểu hiện: trao đổi của môi trờng với c¸c hÖ c¬ quan. - Trao đổi chất ở cấp độ tế bào đợc - HS : trao đổi giữa tế bào và môi trờng thùc hiÖn nh thÕ nµo? trong c¬ thÓ. - Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở 2 - HS: cơ thể sẽ chết nếu 1 trong 2 cấp độ cấp độ ? (Nếu trao đổi chất ở một dừng lại. trong hai cấp độ dùng lại thì có hậu - Vậy trao đổi chất ở 2 cấp độ có quan hệ qu¶ g×?) mật thiết với nhau, đảm bảo cho cơ thể tồn t¹i vµ ph¸t triÓn. *) KÕt luËn: - Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp O2 và chất dinh dỡng cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trờng. - Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lợng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất với môi trờng ngoài. - Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ gắn bó mật thiết với nhau, không thể tách rời. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ trong SGK. §¸nh gi¸: Hoµn thµnh néi dung sau b»ng c¸ch ®iÌntõ thÝch hîpvµo chç chèng..

(85) - M«i trêng ngoµi cung cÊp cho c¬ thÓ …….., níc uèng muèi kho¸ng th«ng qua hÖ ………. hệ hô hấp đồng thời thải chất…………. sản phẩm phân huỷ , CO2 từ cơ thể ra m«i trêng. 5. DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 32. Ngµy so¹n: 07/ 12/2010 Ngµy gi¶ng: 13/ 12/ 2010. TuÇn 17 TiÕt 33 - chuyÓn ho¸ I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS phân biệt đợc sự chuyển hoá vật chất và năng lợng trong tế bào gồm hai quá trình đồng hoá và dị hoá, là hoạt động cơ bản của sự sống. - HS phân tích đợc mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lợng. 2-KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, th¶o luËn nhãm. 3- Thái độ - Cã niÒm tin vµo khoa häc II. Ph¬ng tiÖn:. 1- Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H 31.1 2- Häc sinh:ChuÈn bÞ tríc bµi tõ nhµ. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (5ph) - Trình bày vai trò của hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ bài tiết và hệ tuần hoàn đối với sự trao đổi chất? - Phân biệt trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này? 3. Bµi míi a. Më bµi: ? Tế bào trao đổi chất nh thế nào? Vật chất do môi trờng cung cấp đợc cơ thể sử dông nh thÕ nµo? b.Néi dung: Hoạt động 1: Chuyển hoá vật chất và năng lợng(12ph) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, - HS nghiªn cøu th«ng tin quan s¸t H quan s¸t H 32.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: 32.1 vµ tr¶ lêi. - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: + gồm 2 quá trình là đồng hoá và dị hoá..

(86) - Sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng ë tÕ bµo gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? - Phân biệt trao đổi chất ở tế bào với sự chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? - Năng lợng giải phóng trong tế bào đợc sử dụng vào những hoạt động nào? - GV giải thích sơ đồ H 32.1: Sự chuyển ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng. - GV yªu cÇu HS: LËp b¶ng so s¸nh đồng hoá và dị hoá. Nêu mối quan hệ giữa đồng hoá và dị hoá. - Yªu cÇu HS rót ra mèi quan hÖ gi÷a chóng. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá trong cơ thể ở những độ tuổi và trạng thái khác nhau thay đổi nh thế nào?. + Trao đổi chất ở tế bào là trao đổi chất gi÷a tÕ bµo víi m«i trêng trong. ChuyÓn hoá vật chất và năng lợng sự biến đổi vật chÊt vµ n¨ng lîng. + Năng lợng đợc sử dụng cho hoạt động co cơ, hoạt động sinh lí và sinh nhiệt. - HS dựa vào khái niệm đồng hoá và dị hoá để hoàn thành bảng so sánh. - 1 HS ®iÒn kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Quan hÖ m©u thuÉn ngîc chiÒu. + Tỉ lệ không giống nhau. Trẻ em: đồng hóa lớn hơn dị hoá. Ngời già: đồng hoá nhở hơn dị hoá. nam đồng hoá lớn hơn nữ. Khi lao động đồng hoá nhỏ hơn dị hóa. Khi nghỉ ngơi đồng hoá lớn hơn dị ho¸.. *) KÕt luËn: - Trao đổi chất là biểu hiện bên ngoài của quá trình chuyển hoá vật chất và năng lợng x¶y ra bªn trong tÕ bµo. - Mọi hoạt động sống của cơ thể đều bắt nguồn từ sự chuyển hoá vật chất và năng lợng của tế bào. - ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng trong tÕ bµo gåm 2 qu¸ tr×nh: + §ång ho¸ (SGK). + DÞ ho¸ (SGK). - Đồng hoá và dị hoá là 2 mặt đối lập nhng thống nhất. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá ở cơ thể khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi , giới tính và tr¹ng th¸i c¬ thÓ. Bảng so sánh đồng hoá và dị hoá §ång ho¸ DÞ ho¸ - Tæng hîp c¸c chÊt - Ph©n gi¶i c¸c chÊt - TÝch luü n¨ng lîng - Gi¶i phãng n¨ng lîng. - X¶y ra trong tÕ bµo. - X¶y ra trong tÕ bµo. Hoạt động 2: (10ph) Chuyển hoá cơ bản Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cơ thể ở trạng thái “nghỉ ngơi” có - HS vận dụng kiến thức đã học và nêu đtieu dùng năng lợng không? Tại sao? îc: - GV : N¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ + Cã tiªu dïng n¨ng lîng cho c¸c ho¹t nghỉ ngơi gọi là gì? Nêu khái niệm động của tim, hô hấp, duy trì thân chuyển hoá cơ bản? đơn vị và ý nghĩa? nhiệt ... - 1 HS tr¶ lêi, nªu kÕt luËn. *) KÕt luËn: - ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n lµ n¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ hoµn toµn nghØ ng¬i. - §¬n vÞ: kJ/h/kg..

(87) - ý nghĩa: căn cứ vào chuyển hoá cơ bản để xác định tình trạng sức khoẻ, bệnh lí. Hoạt động 3:( 10ph) Điều hoà sự chuyển hoá vật chất và năng lợng ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục III và - HS nghiên cứu thông tin và trả lời. tr¶ lêi c©u hái: - Cã nh÷ng h×nh thøc nµo ®iÒu hoµ sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? Gv gäi häc sinh tr¶ lêi §¹i diÖn häc sinh tr¶ lêi Gv chuÈn kiÕn thøc *) KÕt luËn: - §iÒu hoµ b»ng thÇn kinh. + ở não có các trung khu điều khiển sự trao đổi chất (trực tiếp). + ThÇn kinh ®iÒu hoµ th«ng qua tim, m¹ch (gi¸n tiÕp). - §iÒu hßa b»ng c¬ chÕ thÓ dÞch: do c¸c hoocmon cña tuyÕn néi tiÕt tiÕt vµo m¸u 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) - Củng cố:Học sinh khía quát nội dung và đọc kết luận - §¸nh gi¸. - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm. Cét A Cét B KÕt qu¶ 1. §ång ho¸ a. Lấy thức ăn biến đổi thành chất dinh dỡng hấp thụ vµo m¸u. 2. DÞ ho¸ b. Tổng hợp chất đặc trng và tích luỹ năng lợng. 3. Tiªu ho¸ c. Th¶i c¸c s¶n phÈm ph©n huû vµ c¸c s¶n phÈm thõa ra m«i trêng ngoµi. 4. Bµi tiÕt d. Phân giải các chất đặc trng thành chất đơn giản và gi¶i phãng n¨ng lîng. 5.DÆn dß (1/2ph) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc tríc bµi 35. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë. Ngµy so¹n: 12/ 12/2010 Ngµy gi¶ng: 15/ 12/ 2010. TiÕt 34 - Th©n nhiÖt I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS hiểu đợc khái niệm thân nhiệt và các cơ chế điều hoà thân nhiệt. - Trình bày đợc mối quan hệ giữa dị hóa và điều hòa thân nhiệt - Giải thích đợc cơ sở khoa học và vận dụng vào đời sống các biện pháp chống nóng, lạnh, đề phòng cảm nóng, lạnh. 2- KÜ n¨ng - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ 3- Thái độ - Cã ý thøc trong viÖc gi÷ g×n vÖ sinh c¸ nh©n - Tuyên truyền cho bạn bề và gia đình biết về vai trò của thân nhiệt II-Ph¬ng tiÖn d¹y häc.. 1- Gi¸o viªn.

(88) - Su tÇm 1 sè tranh ¶nh vÒ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ nh trång c©y xanh,x©y hå níc ë khu d©n c. 2- Häc sinh: Nghiªn cøu tríc bµi. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (5ph) - ChuyÓn ho¸ lµ g×? ChuyÓn ho¸ gåm c¸c qu¸ tr×nh nµo? V× sao nãi chuyÓn ho¸ vật chất và năng lợng là đặc trng cơ bản của cơ thể sống? - Giải thích mối quan hệ qua lại giữa đồng hoá và dị hoá? 3. Bµi míi a.Më bµi: ? Năng lợng sản sinh trong quá trình dị hoá đợc cơ thể sử dụng nh thế nào? Nhiệt đợc dị hoá giải phóng bù vào phần đã mất tức là thực hiện điều hoà thân nhiệt. Vậy thân nhiệt là gì? cơ thể có những biện pháp nào để điều hoà thân nhiệt? b. Néi dung Hoạt động 1: Thân nhiệt Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu đọc thông tin SGK và trả lời câu - Cá nhân HS nghiên cứu thông mục I hái: SGK trang 105 tr¶ lêi c¸c c©u hái: - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. - Th©n nhiÖt lµ g×? ë ngêi khoÎ m¹nh, khi trêi nãng vµ khi trêi - §¹i diÖn 1 nhãm tr×nh bµy, c¸c lạnh nhiệt độ cơ thể là bao nhiêu? Thay nhóm khác nhận xét, bổ sung. đổi nh thế nào? - Sự ổn định thân nhiệt do đâu? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. *) KÕt luËn: - Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. - Thân nhiệt luôn ổn định là 37oC là do sự cân bằng giữa sinh nhiệt và toả nhiệt. Hoạt động 2: Sự điều hoà thân nhiệt Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ - HS dùa vµo th«ng tin SGK th¶o luËn lêi c©u hái: nhóm và nêu đợc: - Bé phËn nµo cña c¬ thÓ tham gia vµo sù + Da vµ hÖ thÇn kinh cã vai trß quan ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? träng trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt. - Nhiệt của cơ thể sinh ra đã đi đâu và để + Nhiệt thoát ra ngoài môi trờng qua da lµm g×? để đảm bảo thân nhiệt ổn định. - Khi lao động nặng, cơ thể có những ph- + Lao động nặng: toát mồ hôi, hô hấp ¬ng thøc to¶ nhiÖt nµo? mạnh, da mặt đỏ. - V× sao mïa hÌ, da ngêi ta hång hµo, + Mïa hÌ: M¹ch m¸u d·n gióp to¶ bít còn mùa đông rét da tái hoặc sởn gai ốc? nhiệt qua da. Mùa đông: mạch máu co, - Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, sởn gai ốc giúp giảm bớt nhiệt qua da. kh«ng tho¸ng giã (oi bøc) c¬ thÓ cã ph¶n + Ngµy oi bøc, må h«i khã bay h¬i, sù øng g× vµ cã c¶m gi¸c nh thÕ nµo? to¶ nhiÖt khã kh¨n lµm cho ngêi bøc - Tõ nh÷ng ý kiÕn trªn, h·y rót ra kÕt bèi khã chÞu..

(89) luËn vÒ vai trß cña da trong sù ®iÒu hoµ - HS tù rót ra kÕt luËn. th©n nhiÖt? - GV gi¶ng gi¶i thªm. - HS đọc thông tin và nghe giảng. *) KÕt luËn: 1. Vai trß cña da trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng nhất trong sự điều hoà thân nhiệt. Cơ chế: + Khi trời nóng và khi lao động nặng mao mạch ở dới da dãn ra giúp toả nhiệt nhanh, t¨ng tiÕt må h«i, gi¶i phãng nhiÖt cho c¬ thÓ. + Khi trời rét mao mạch ở dới da co lại, cơ chân lông co để giảm sự thoát nhiệt. Trời quá lạnh cơ co dãn liên tục gây phản xạ run để tăng sinh nhiệt. 2. Vai trß cña hÖ thÇn kinh trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Mọi hoạt động điều hoà thân nhiệt của da đều là phản xạ dới sự điều khiển của hệ thÇn kinh. Hoạt động 3: Phơng pháp phòng chống nóng lạnh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời - HS liên hệ thực tế thảo luận nhóm để c©u hái: tr¶ lêi c¸c c©u hái. - Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông - 1 HS trình bày, các HS khác nhận xét kh¸c nhau nh thÕ nµo? bæ sung. - Mùa hè cần làm gì để chống nóng? - HS rót ra kÕt luËn. - V× sao nãi rÌn luyÖn th©n thÓ còng lµ biÖn ph¸p phßng chèng nãng l¹nh? - ViÖc x©y dùng nhµ, c«ng së cÇn lu ý yÕu tố nào để chống nóng, lạnh? *) KÕt luËn: - Chế độ ăn uống phù hợp với từng mùa. - Mùa hè: đội mũ nón khi ra đờng. Lao động, mồ hôi ra không nên tắm ngay, không ngåi n¬i giã léng, kh«ng bËt qu¹t m¹nh qu¸. - Mùa đông: giữ ấm cổ, tay chân, ngực. - Rèn luyện TDTT hợp lí để tăng sức chịu đựng cho cơ thể. - Trång nhiÒu c©y xanh quanh nhµ vµ n¬i c«ng céng. 4.củng cố - đánh giá Củng cố . học sinh khái quát nội dung và đọc kêt luận. §¸nh gi¸: - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Thân nhiệt là gì? Tại sao thân nhiệt luôn ổn định? ? Tr×nh bµy co chÕ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt khi trêi nãng, l¹nh? 5.DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc “Em cã biÕt”. - T×m hiÓu tríc vitamin vµ muèi kho¸ng trong thøc ¨n. Ngµy so¹n: 14/ 12/2010 Ngµy gi¶ng: 20/ 12/ 2010. TuÇn 18.

(90) TiÕt 35 - ¤n tËp häc k× I I. Môc tiªu:. 1- KiÕn thøc - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. 2- KÜ n¨ng - KÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học - Giáo dục cho học sinh biết bảo vệ bản thân, gia đình và cộng đồng II. Ph¬ng tiÖn:. 1- Gi¸o viªn: - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). - Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). 2- Häc sinh:ChuÈn bÞ tríc bµi III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) 2. KiÓm tra bµi cò: (kh«ng kiÓm tra) 3.Néi dung a. Më bµi Hôm nay chúng ta cùng hệ thống lại kiến thức đã học để chuẩn bị cho bài kiểm tra häc k× I. b. Néi dung Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 6 nhãm. Ph©n c«ng - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi mçi nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn ghi vµ phim trong hoÆc tê giÊy to. - Yªu cÇu c¸c nhãm chiÕu phim trong kÕt - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c qu¶ cña nhãm minh hoÆc d¸n kÕt qu¶ nhãm kh¸c bæ sung. (khæ giÊy to) lªn b¶ng. - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung hoÆc - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. chiếu đáp án. - HS hoµn thµnh vµo vë bµi tËp.. Cấp độ tổ chức TÕ bµo. B¶ng 35. 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o Vai trß - Gồm: màng, tế bào chất với - Là đơn vị cấu tạo và chức c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, líi n¨ng cña c¬ thÓ. néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ nh©n..

(91) - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« kh¸c nhau.. - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c c¬ quan. - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc hiện chức năng nhất định cña hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi quan - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể.. M« C¬ quan HÖ c¬ quan. Bảng 35. 2: Sự vận động của cơ thể HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng. HÖ c¬. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng. B¶ng 35. 3: TuÇn hoµn m¸u Đặc điểm cấu tạo đặc trng - Cã van nhÜ thÊt vµ van động mạch. - Co bãp theo chu k× gåm 3 pha.. C¬ quan. Chøc n¨ng - B¬m m¸u liªn tôc theo 1 chiÒu tõ t©m nhÜ vµo t©m thÊt vµ tõ tâm thất vào động m¹ch. - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi mao m¹ch vµ tÜnh kh¾p c¬ thÓ vµ tõ m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim.. Tim. HÖ m¹ch. Vai trß chung - Gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc theo 1 chiÒu trong c¬ thÓ, míc m« còng liªn tục đợc đổi mới, b¹ch huyÕt còng liªn tục đợc lu thông.. B¶ng 35. 4: H« hÊp C¸c giai ®o¹n chñ yÕu trong h« hÊp Thë Trao đổi khí ë phæi Trao đổi khí ë tÕ bµo. Tiªu ho¸ Ho¹t động. Gluxit Lo¹i chÊt. C¬ chÕ Hoạt động phối hợp cña lång ngùc vµ c¸c c¬ h« hÊp. - C¸c khÝ (O2; CO2) khuÕch t¸n tõ n¬i cã nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.. Vai trß. Riªng Chung Gióp kh«ng khÝ trong Cung cÊp phổi thờng xuyên đổi oxi cho các míi. tÕ bµo c¬ - Tăng nồng độ O2 và thể và thải giảm nồng độ khí khí CO2 trong m¸u. cacbonic ra - Cung cÊp O2 cho tÕ ngoµi c¬ bµo vµ nhËn CO2 do thÓ. tÕ bµo th¶i ra. B¶ng 35. 5: Tiªu ho¸ Khoang Thùc D¹ Ruét Ruét miÖng qu¶n dµy non giµ x x C¬ quan thùc hiÖn.

(92) HÊp thô. Lipit Pr«tªin §êng Axit bÐo vµ glixªrin Axit amin. x. x x x x x. Bảng 35.6: Trao đổi chất và chuyển hoá C¸c qu¸ tr×nh §Æc ®iÓm Vai trß - LÊy c¸c chÊt cÇn thiÕt cho c¬ thÓ tõ m«i ë cÊp c¬ trêng ngoµi thÓ - Th¶i c¸c chÊt cÆn b·, thõa ra m«i trêng Trao lµ c¬ së cho qu¸ ngoµi đổi - LÊy c¸c chÊt cÇn thiÕt cho tÕ bµo tõ m«i tr×nh chuyÓn ho¸ chÊt ở cấp độ trờng trong tÕ bµo - th¶i c¸c s¶n phÈm ph©n huû cho m«i trêng trong - Tæng hîp c¸c chÊt dÆc trng cho c¬ thÓ §ång ChuyÓn Lµ c¬ së cho mäi - TÝch luü n¨ng lîng ho¸ ho¸ ë hoạt động sống của - Ph©n gi¶i c¸c chÊt ë tÕ bµo - Giải phóng năng lợng cho các hoạt động tÕ bµo c¬ thÓ DÞ ho¸ sèng cña tÕ bµo vµ c¬ thÓ Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 3 c©u - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ hái SGK trang 112. lêi. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ kiÕn thøc. sung. *) KÕt luËn: - SGK 4 Cñng cè - §¸nh gi¸ - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. 5. D¨n dß - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì I.. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng:. TiÕt 36: kiÓm tra häc k× I I. Môc tiªu:. - Kiểm tra kiến thức trong chơng trình học kì I, đánh giá năng lực nhận thức của HS, thấy đợc những mặt tốt, những mặt yếu kém của HS giúp GV uốn nắn kịp thời, điều chỉnh quá trình dạy và họcđể giúp HS đạt kết quả tốt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c cña HS trong qu¸ tr×nh lµm bµi. II. Ph¬ng tiÖn:.

(93) Giáo viên: đề bài - đáp an và biểu điểm. Häc sinh : «n tËp l¹i kiÕn thøc. III. TiÕn tr×nh lªn líp:. 1. ổn định tổ chức:(1/2ph) KiÓm tra sÜ sè. 2. KiÓm tra (§Ò cña phßng gi¸o dôc). A. §Ò bµi Câu 1: Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ chÊt dinh dìng lµ: (3 ®iÓm) C©u 2 M« lµ g×? cã nh÷ng lo¹i m« nµo ? (2 ®iÓm) C©u 3. H·y tr×nh bÇy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ ron?(2 ®iÓm) C©u 4.H·y gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña sù mái c¬?(2 ®iÓm) Câu 5. Tai sao khi tiêm phòng cho trẻ em bệnh nào thì sau này em đó sẽ không mác bệnh đó nữa?(1 điểm) B. Tù luËn Câu 1: Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ chÊt dinh dìng lµ: - Líp niªm m¹c ruét non cã c¸c nÕp gÊp vµc c¸c l«ng ruét vµ l«ng cùc nhá lµm cho diÖn tÝch bÒ mÆt bªn trong cña nã tng gÊp kho¶ng 600 lÇn so víi diÖn tÝch mÆt ngoµi. (1,5 ®) - Ruét non rÊt dµi (2,8 – 3 m ë ngêi trëng thµnh), lµ bé phËn dµi nhÊt trong c¸c c¬ quan tiªu ho¸. (1 ®).

(94) - Mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột. ( 1,5®) C©u 2 (1điểm )Mô là một tập hợp các tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, một số loại mô còn có các yếu tố không có cầu trúc tế bµo. 0,5®. M« biÓu b× 0,5®.. M« liªn kÕt 0,5®.. M« c¬ 0,5®. M« thÇn kinh C©u 3. 1 ® a. cÊu t¹o n¬ron gåm: - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua ng¾n (sîi nh¸nh). - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. b. Chøc n¨ng 0,5®- C¶m øng …………. 0,5®- DÉn truyÒn……….. C©u4 : 2® Nguyªn nh©n c¶u sù mái c¬.Sù « si ho¸ c¸c ch¸t dinh dìng do m¸u mang tới tạo ra năng lợng cuing cấp cho s co cơ ,đông thời sinh sản ra nhiệt và thảI ra khí CO2.Nõu lîng âi cung cÊp thiÕu ths¶n phÈn t¹o ra trong ®iÒu kiÖn yÕm khÝ (kh«ng cã ôxi )là axít lactics tâng và năng lợng sản ra ít.Axit bị tích tụ sẽ đầu độc cơ làm cho cơ mái. Câu 5:1đ Khi tiêm phòng bệnh nào thì cơ thể sẽ có miẽn dịch về bệnh đó. Lên sau này em bé sẽ không bị mắc bệnh đố nữa. 4.Củng cố - đánh giá: (3ph) Cñng cè: §¸nh gi¸:gi¸o viªn thu bµi vµ nhËn xÐt giê kiÓm . 5.DÆn dß (1/2ph) VÒ nhµ häc bµi chuÈn bÞ bµi míi.. Häc k× II TuÇn 19 Ngµy so¹n:01 /01 / 2012 Ngµy gi¶ng: 02 / 01 / 2012. TiÕt 37 : Vitamin vµ muèi kho¸ng I. môc tiªu. 1- KiÕn thøc - HS hiểu đợc vai trò của các loại vitamin và muối khoáng. 2- KÜ n¨ng - VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vitamin vµ muèi kho¸ng trong lËp khÈu phÇn ¨n và xây dựng chế độ ăn uống hợp lí. 3- Thái độ - Có thái độ nghiên túc về cách ăn uống sao cho đảm bảo chất dinh dỡng II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc.

(95) *) GV: Tranh ¶nh vÒ mét nhãm thøc ¨n chøa vitamin vµ muèi kho¸ng. Tranh trÎ em bÞ thiÕu vitamin D, cßi x¬ng, bíc cæ do thiÕu muèi ièt. *) HS: - Nghiªn cøu bµi trø¬c ë nhµ - T×m hiÓu thùc thÕ III. tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( kh«ng) 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) ? Kể tên các chất dinh dỡng đợc hấp thụ vào cơ thể? Vai trò của các chất đó? - GV: Vitamin vµ muèi kho¸ng kh«ng t¹o n¨ng lîng cho c¬ thÓ, vËy nã cã vai trß g× víi c¬ thÓ? b. Néi dung Hoạt động 1: Vitamin ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu đọc thông tin mục I SGK thảo - Cá nhân HS nghiên cứu thông mục I luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp SGK: SGK cïng víi vèn hiÓu biÕt cña m×nh, hoµn thµnh bµi tËp theo nhãm. - HS tr×nh bµy kÕt qu¶ nhËn xÐt:- kÕt qu¶ - GV nhận xét đa ra kết quả đúng. đúng :1,3,5,6 - Yêu cầu HS đọc tiếp thông tin mục I - HS dựa vào kết quả bài tập : SGK để trả lời câu hỏi: + Thông tin để trả lời câu hỏi - Vitamin là gì?Vitamin đợc xếp vào làm + Vitamim là hợp chất hóa học tơng đối mÊy nhãm? d¬n gi¶n, cã trong thøc ¨n víi 1 lîng rÊt nhá. - HS nghiên cứu bảng 34.1 để nhận thấy ? Vitamim nó có vai trò gì đối với cơ vai trò của một số vitamin. thÓ? + Vitamim đợc chia làm 2 nhóm - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.1 SGK - Tham giacÊu tróc nhiÒu hÖ enzim kh¸c tãm t¾t vai trß chñ yÕu cña 1 sè vitamin nhau, thiếu vitamin dẫn đến rối loạn hoạt - GV lu ý HS: vitamin D duy nhất đợc động của cơ thể. tæng hîp trong c¬ thÓ díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng mÆt trêi tõ chÊt eg«stªrin cã ë da. Mïa hÌ c¬ thÓ tæng hîp vitamin D d HS l¾ng nghe thõa sÏ tÝch luü ë gan. - Thực đơn trong bữa ăn cần phối hợp nh thế nào để có đủ vitamin?Khi cung cấp vitamin cho cơ thể cần lu ý đến điều g×? - Thực đơn cần phối hợp thức ăn có GV gäi hs tr¶ lêi nguồn gốc động vật và thực vật. - Lu ý HS: 2 nhãm vitamin tan trong dÇu tan trong níc => cÇn chÕ biÕn thøc ¨n cho phï hîp. *) KÕt luËn - Vitamin là hợp chất hóa học đơn giản. Tham gia thành phần cấu trúc của nhiều hệ enzimkhác nhau => đảm bảo sự hoạt động sinh lí bình thờng của cơ thể. - Ngời và động vật không có khả năng tự tổng hợp Vitamin mà phải lấy vitamin từ thøc ¨n. - cã 2 nhãm vitamin: Vitamin tan trong dÇu vµ vitamin tan trong níc..

(96) Hoạt động 2: Muối khoáng ( 18’) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh - Yêu cầu HS đọc mục thông tin quan - HS dựa vào thông tin SGK + bảng 34.2, sat b¶ng34.2 SGK th¶o luËn nhãm tr¶ thảo luận nhóm và nêu đợc: lêi c©u hái. - Muèi kho¸ng cã vai trß g× víi c¬ thÓ? - §¶m b¶o c©n b»ng ¸p suÊt thÈm thÊuvµ lùc tr¬ng cña tÕ bµo.tham gia vµo thµnh phÇn cÊu t¹o cña nhiÒu hÖ enzim. - V× sao thiÕu vitamin D trÎ em sÏ m¾c - V× c¬ thÓ chØ hÊp thô can xi khi cã mÆt bÖnh cßi x¬ng? vitamin D. Vitamin D thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn hãa Ca vµ P t¹o x¬ng. - SD muèi ièt ph«ng tr¸nh bÖnh bíu cæ - Vì sao nhà nớc vận động nhân dân dïng muèi ièt? - Cung cấp đủ lợng thịt ( hoặc trứng, sữa) vµ rau, qu¶ t¬i.cung cÊp muèi hoÆc níc - Trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cÇn chÊm vïa ph¶i. cung cấp những loại thực phẩm nào và - Nên dùng muối i ốt, trẻ em cần đợc tăng chế biến nh thế nào để bảo đảm đủ cờng muối, Ca( ăn sũa, nớc xơng hầm) vitamin vµ muèi kho¸ng cho c¬ thÓ? - chế biến hợp li đê tránh mất vitamin khi lÊu ¨n. - v× Fe cÇn cho t¹o hång cÇu vµ tham gia qu¸ tr×nh chuyÓn hãa.C¸c bµ mÑ mang thai bổ xung Fe để thai phát triển tốt, ng?Vì sao cần bổ xung thức ăn giàu Fe ời mẹ khỏe mạnh. cho c¸c bµ mÑ khi mang thai? + §¹i diÖn häc sinh tr¶ lêi , hs kh¸c nhËn GV gọi đại diện học sinh trả lời xÐt, bæ xung. GV chuÈn kiÕn thøc. *) KÕt luËn - Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trơng tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lợng. - KhÈu phÇn ¨n cÇn: + Cung cấp đủ lợng thịt (hoặc trứng, sữa và rau quả tơi) + Cung cÊp muèi hoÆc níc chÊm võa ph¶i, nªn dïng muèi ièt. + TrÎ em cÇn t¨ng cêng muèi Ca (s÷a, níc x¬ng hÇm...) + Chế biến hợp lí để chống mất vitamin khi nấu ăn. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc §äc kÕt luËn trong SGK - Đánh giá:Khoanh tròn vào chữ cái đầu em cho là đúng a- Vai trò của vitamin với các hoạt động sinh lí là A -Thµnh phÇn quan träng cña pr«tein B-Thµnh phÇn cÊu tróc cña nhiÒu enzim tham gia ph¶n øng sinh hãa. C- Tham gia điều hòa hoạt động của các cơ quan D- c¶ B vµ C 2- ThiÕu vitamin D trÎ em sÏ bÞ cßi x¬ng v×. A- T¨ng cêng sù hÊp thô can xi vµ ph«tpho B-Không thúc đẩy quá trình chuyển hóa can xi vao phôtpho để tạo xơng..

(97) C- G©y bÖnh hãa can xi cña m« mÒm D- C¶ A vµ B 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµ 4 trong SGK - §äc “Em cã biÕt” - §äc trø¬c bµi 36 Ngµy so¹n: 01/ 01 / 2012 Ngµy gi¶ng: 03/ 01 / 2012. TiÕt 38: Tiªu chuÈn ¨n uèng Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - Nêu đợc nguyên nhân của sự khác nhau về nhu cầu dinh dỡng ở các đối tợng khác nhau. - Phân biệt đợc giá trị dinh dỡng có ở các loại thực phẩm chính. - Trình bày đợc cơ sở và nguyên tắc lập khẩu khẩu phần đảm bảo đủ chất là lợng 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng phân tích bảng số liệu, kĩ năng liên hệ thực tế, giải thích đựơc một số hiÖn tîng gÆp trong hµng ngµy 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học II-Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV:- Tranh ¶nh c¸c nhãm thùc phÈm chÝnh. - B¶ng phô lôc ghi gi¸ trÞ dinh dìng cña 1 sè lo¹i thøc ¨n. *) HS: - Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ. III- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức: ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò (3’) - Vitamin có vai trò gì đối với hoạt động sinh lí của cơ thể? Hãy kể những điều em biết về vitamin và vai trò của các loại vitamin đó? - Bµi tËp 3, 4 ( Tr - 110). 3. Bµi míi a- Më bµi: (1’) Các chất dinh dỡng (thức ăn) cung cấp cho cơ thể theo tiêu chuẩn quy định gọi là tiêu chuẩn ăn uống. Dựa vào cơ sở khoa học nào để đảm bảo chế độ dinh dỡng hợp lí. H«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu bµi míi. b- Néi dung Hoạt động 1: Nhu cầu dinh dỡng của cơ thể ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK - HS tự thu nhận thông tin => thảo luận.

(98) +b¶ng môc I:+ §äc b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam th¶o luËn nhãm r¶ lêi cau hái ? - Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em, ngêi trëng thµnh, ngêi giµ kh¸c nhau nh thÕ nµo? Vì sao có sự khác nhau đó ?. nhóm, nêu đợc:. + Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em cao hơn ngời trởng thành vì ngoài năng lợng tiêu hao do các hoạt động còn cần tÝch luü cho c¬ thÓ ph¸t triÓn. Ngêi giµ nhu cầu dinh dỡng thấp vì s vận động - Sù kh¸c nhau vÒ nhu cÇu dinh dìng ë c¬ thÓ Ýt. mçi c¬ thÓ phô thuéc vµo yÕu tè nµo? + Nhu cÇu dinh dìng phô thuéc vµo yÕu tè: Giíi tÝnh, løa tuæi, tr¹ng th¸i c¬ - GV tæng kÕt l¹i néi dung th¶o luËn. thể, lao động. - V× sao trÎ em suy dinh dìng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm tØ lÖ cao? + V× chÊt lîng cuéc sèng cña ngêi d©n Gv gọi đại diện HS trả lời ë ®©y cßn thÊp nªn trÎ bÞ suy dinh dìng chiÕm tØ lÖ cao. GV chuÈn kiÕn thøc HS tù t×m hiÓu vµ rót ra kÕt luËn. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc. *) KÕt luËn Nhu cÇu dinh dìng cña tõng ngêi kh«ng gièng nhau vµ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: + Giíi tÝnh : nam > n÷. + Løa tuæi: trÎ em > ngêi giµ. + Dạng hoạt động lao động : Lao động nặng > lao động nhẹ + Tr¹ng th¸i c¬ thÓ: Ngêi kÝch thíc lín nhu cÇu dinh dìng > ngêi cã kÝch thíc nhá. + Ngêi èm cÇn nhiÒu chÊt dinh dìng h¬n ngêi khoÎ. Hoạt động 2: Giá trị dinh dỡng của thức ăn ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Nghiªn cøu b¶ng vµ tr¶ lêi môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: NhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - GV treo tranh c¸c nhãm thùc phÈm – Yªu cÇu HS hoµn thµnh phiÕu häc tËp: - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt quan s¸t tranh vµ th¶o luËn nhãm, hoµn thµnh Lo¹i thùc phÈm Tªn thùc phÈm + Giµu GluxÝt phiếu học tập. Yêu cầu nêu đợc. + Giµu pr«tªin - Giµu Gluxit lµ g¹o, ng«,khoai, s¾n... + Giµu lipit - Giµu Pr«tªin lµ ThÞt, c¸, s÷a, trøng ®Ëu, + NhiÒu vitamin đỗ.. vµ muèi kho¸ng - Giàu lipít là mỡ động vật, dầu thực vật. - NhiÒu vitamin vµ chÊt kho¸ng la rau qu¶ t¬i vµ muèi kho¸ng + §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung => đáp án chuẩn. - GVnhËn xÐt + TØ lÖ c¸c lo¹i chÊt trong thùc phÈm - Sù phèi hîp c¸c lo¹i thøc ¨n trong b÷a kh«ng gièng nhau => phèi hîp c¸c lo¹i.

(99) ¨n cã ý nghÜa g×?. thức ăn để cung cấp đủ chất cho cơ thể => KL.. GV chuÈn kiÕn thøc *) KÕt luËn Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn : + Thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬. + N¨ng lîng chøa trong nã. - TØ lÖ c¸c chÊt h÷u c¬ chøa trong thùc phÈm kh«ng gièng nhau nªn cÇn phèi hîp c¸c loại thức ăn trong bữa ăn để cung cấp đủ cho nhu cầu cơ thể đồng thời giúp ăn ngon h¬n => hÊp thô tèt h¬n. Hoạt động 3: Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc SGK. - HS nghiªn cøu SGK - Lµ lîng thøc ¨n cung cÊp cho c¬ ?-KhÈu phÇn lµ g× ? thÓ trong 1 ngµy - Yªu cÇu HS th¶o luËn : , thảo luận nhóm và nêu đợc : - KhÈu phÇn ¨n uèng cña ngêi míi èm khái + Ngêi míi èm khái cÇn thøc ¨n bæ cã g× kh¸c ngêi b×nh thêng? dỡng để tăng cờng phục hồi sức - V× sao trong khÈu phÇn ¨n uèng nªn t¨ng c- khoÎ. êng rau qu¶ t¬i? + T¨ng cêng vitamin, t¨ng cêng - Để xây dựng khẩu phần ăn uống hợp lí cần chất xơ để dễ tiêu hoá. dùa trªn c¨n cø nµo? - GV chèt l¹i kiÕn thøc. HS rót ra kÕt luËn. - V× sao nh÷ng ngêi ¨n chay vÉn khoÎ m¹nh? - Hä dïng s¶n phÈm tõ thùc vËt nh : ®Ëu, võng, l¹c chøa nhiÒu pr«tªin, lipÝt *) KÕt luËn - KhÈu phÇn lµ lîng thøc ¨n cÇn cung cÊp cho c¬ thÓ trong 1 ngµy. - Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn : + Đảm bảo đủ lợng thức ăn phù hợp nhu cầu từng đối tợng. + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng vitamin . + Đảm bảo cung cấp đủ năng lợng cho cơ thể. 4. Củng cố- đánh giá ( 4’) - Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc. - học sinh đọc kết luận SGK - Đánh giá: Khoanh tròn vào đầu câu đúng nhất: C©u 1: B÷a ¨n hîp lÝ cÇn cã n¨ng lîng lµ: a. Có đủ thành phần dinh dỡng, vitamin, muối khoáng. b. Có sự phối hợp đảm bảo cân đối tỉ lệ các thành phần thức ăn. c. Cung cấp đủ n¨ng lîng cho c¬ thÓ d. Cả a, b, c đúng. Câu 2: Để nâng cao chất lợng bữa ăn trong gia đình cần: a. Phát triển kinh tế gia đình b. Lµm b÷a ¨n hÊp dÉn, ngon miÖng c. B÷a ¨n nhiÒu thÞt, c¸, trøng, s÷a. d. ChØ a vµ b e. C¶ a, b, c. 5. DÆn dß ( 1’).

(100) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Xem tríc bµi 37, kÎ s½n c¸c b¶ng vµo giÊy.. TuÇn 20 Ngµy so¹n: 02 / 01/ 2012 Ngµy d¹y: /01/2012. TiÕt 39 : Thùc hµnh Ph©n tÝch mét khÈu phÇn cho tríc I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - HS hiểu đợc các bớc lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khẩu phần. - Đánh giá đợc định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó xây dựng khÈu phÇn hîp lÝ cho b¶n th©n. 2- KÜ n¨ng - Lập đợc khẩu phần ăn hàng ngày 3- Thái độ - Có thái độ đúng đắn trong việc ăn uống. II- Ph¬ng tiÖn d¹y häc *) GV: - Phãng to c¸c b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 SGK.. *) HS: - KÎ b¶ng 37.1;37.2; 37.3 vµo vë bµi tË III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) ?V× sao nhu cÇu dinh dìng kh¸c nhau tïy ngêi?Cho 1 v¸i vÝ dô cô thÓ? ? Thế nào là bữa ăn hợp lí,có chất lợng? cần làm gì để năng cao chất lợng bữa ăn trong gia đình? 3. Bµi míi a- Më bµi: (1’) ? Nêu nguyên tắc lập khẩu phần. Vận dụng nguyên tắc lập khẩu phần để xây dùng khÈu phÇn 1 c¸ch hîp lÝ cho b¶n th©n. b- Néi dung thùc hµnh: Hoạt động 1: Yêu cầu bài thực hành (5’) - Nắm đợc các bớc tiến hành lập khẩu phần ăn - Dùa vµo khÈu phÇn mÉu trong bµi tÝnh l¬ng calo cung c¸p cho c¬ thÓ, §iÒn sè liệu vào bảng đanh giá để xác định mức đáp ứng nhu cầu của cơ thể. - BiÕt tù x©y dùng mét khÈu phÇn hîp lÝ cho b¶n th©n. Hoạt động 2: Nội dung và cách tiến hành ( 25’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS a) Híng dÉn ph¬ng ph¸p thµnh lËp khÈu phÇn.

(101) - GV lÇn lît giíi thiÖu c¸c bíc tiÕn hµnh: + Bíc 1: Híng dÉn néi dung b¶ng 37.1 A: Lîng cung cÊp A1: Lîng th¶i bá A2: Lợng thực phẩm ăn đợc + Bớc 2:GV lấy 1 VD để nêu cách tính. VD: NÕu ¨n c¸ chÐp 150g th× ta cã: A1 = 150 x 40/100 = 60g A2 = 150 - 60 = 90g - Bíc 3: LÊy sè liÖu ë b¶ng " thµnh phÇn dinh dìng cña 1 sè thùc phÈm" nhan với số lợng thực phẩm ăn đợc ( A2) chia cho 100 - Bíc 4:. *) lu ý: Tæng khèi lîng pr«tªin ë b¶ng khâ phần trứoc khi đối chiếu phải nhân với 60%, đó là khả năng hấp thụ của cơ thÓ. - lîng vitamin C cña khÈu phÇn còng chỉ có 50% đợc cung cấp cho cơ thể vì đã bị thất thoát trong khi chế biến.. - Bíc 1: KÎ b¶ng tÝnh to¸n theo mÉu tõ nhµ.. - Bíc 2: §iÒn tªn thùc phÈm vµ sè lîng cung cÊp vµo cét A. + Xác định lợng thải bỏ: A1= A (tØ lÖ %) + Xác định lợng thực phẩm ăn đợc: A2= A – A1 - Bớc 3: Tính giá trị thành phần đã kê trong b¶ng vµ ®iÒn vµo cét thµnh phÇn dinh dìng, n¨ng lîng, muèi kho¸ng, vitamin - Bíc 4: + Cộng các số liệu đã liệt kê. + Cộng đối chiếu với bảng “Nhu cầu khuyến nghị cho ngời Việt Nam” từ đó có kế hoạch điều chỉnh chế độ ăn cho hîp lÝ.. b) Tập đánh giá 1 khẩu phần cho trớc - GV yêu cầu HS đọc khẩu phần của 1 nữ sing lớp 8, nghiên cứu thông tin bảng - HS đọc kĩ bảng 37.2, tính toán số liệu 37.2 tÝnh sè liÖu vµ ®iÒn vµo chç cã ®iÒn vµo « cã dÊu ? ë b¶ng 37.2. dấu ?, từ đó xác định mức áp dụng nhu cÇu tÝnh theo %. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, - Yªu cÇu HS lªn ch÷a. c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Từ bảng 37.2 đã hoàn thành, HS tính toán mức đáp ứng nhu cầu và điền vào bảng đánh giá. c) LËp khÈu phÇn ¨n hµng ngµy GV cho häc sinh tËp lËp khÈu phµn ¨n cña chÝnh m×nh. Giúp đỡ những học sinh yếu kém *) KÕt luËn - 4 bíc lËp khÈu phÇn SGK T 116 §¸p ¸n b¶ng 37.2 - B¶ng sè liÖu khÈu phÇn Thùc N¨ng lTräng lîng Thµnh phÇn dinh dìng phÈm îng A A A Pr«tªin Lipit Gluxit Kcal (g) 1 2 G¹o tÎ 400 0 400 31,6 4 304,8 137.

(102) C¸ chÐp Tæng céng. KÕt qu¶ tÝnh to¸n Nhu cÇu đề nghị Møc đáp ứng nhu cÇu (%). 100. 40. 60. 9,6 2,16 0 80,2 33,31 383,48 Đáp án bảng 37.3 – Bảng đánh giá. N¨ng lîng. Pr«tªin. Muèi kho¸ng Canxi S¾t. 2156,85. 80,2x60% = 48,12. 486,8. 2200. 55. 700. 98,04. 87,5. 69,53. 57,6 2156,85. Vitamin B2 PP. A. B1. 26,72. 1082,5. 1,23. 0,58. 36,7. 20 uploa d.123 doc.n et,5. 600. 1,0. 1,5. 16,4. C 88,6x 50% = 44,3 75. 180,4. 123. 38,7. 223,8. 59. 4, B¸o c¸o thùc hµnh ( 8’) -Gv yêu cầu học sinh thay đổi 1 vài loại thức ăn rồi tính toán lại số liệu cho phï hîp. HS dựa vào bữa ăn thực tế tính lại soó liệu cho phù hợp với mức đáp ứng nhu cÇu ( dùa vµo b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam vµ b¶ng phô lục dinh dỡng thức ăn để tính toán) GV gọi đại diện các nhóm lên trình bày §¹i diªn c¸c nhãm lªn tr×nh bµy Nhãm kh¸c nhËn xªt bæ xung - GV nhận xét tinh thần, thái độ của HS trong giờ thực hành. - Đánh giá hoạt động của HS qua bảng 37.2 và 37.3. 5. Dặn dò ( 2’) - Về nhà hoàn thành bản thu hoạch để giờ sau nộp. - §äc tríc bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. Ngµy so¹n: /01 / 2012 Ngµy d¹y: / 01 / 2012. Ch¬ng VII- Bµi tiÕt. TiÕt 40: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o cña c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - HS nêu đợc khái niệm bài tiết và vai trò của nó trong cuộc sống, nêu đợc các hoạt động bài tiết chủ yếu và hoạt động quan trọng. - HS xác định trên hình và trình bày đợc bằng lời cấu tạo hệ bài tiết và cấu tạo của thËn. 2- KÜ n¨ng - KÜ n¨ng quan s¸t tranh vµ ph©n tÝch h×nh vÏ vÒ cÊu t¹o cña thËn 3- Thái độ - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 38. - M« h×nh cÊu t¹o thËn.

(103) *) HS: - Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ III. tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - GV thu b¶n thu ho¹ch cña giê tríc. 3. Bµi míi a) Më bµi (1’) ? H»ng ngµy c¬ thÓ chóng ta bµi tiÕt ra m«i trêng ngoµi nh÷ng s¶n phÈm nµo? + HS: CO2; ph©n; níc tiÓu vµ må h«i. ? Vậy thực chất của hoạt động bài tiết là gì? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể nh thế nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. b) Néi dung Hoạt động 1: Bài tiết ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS nghiên cứu thông tin mục I SGK, lêi c©u hái: th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: Y/c học sinh nêu đợc; - Bµi tiÕt lµ g×? Bµi tiÕt cã vai trß nh Vai trò: Giúp cơ thể thải các chất độc hại thế nào đối với cơ thể sống? ra m«i trêng ngoµi - Các sản phẩm thải cần đợc bài tiết - Từ các cơ quan: hệ hô hấp, hệ bài tiết ph¸t sinh tõ ®©u? - Các cơ quan nào thực hiện bài tiết? - 1 HS đại diện nhóm trả lời từng câu các C¬ quan nµo chñ yÕu? HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung rót ra kiÕn GV gäi häc sinh tr¶ lêi thøc. - GV chèt kiÕn thøc. *) KÕt luËn - Bµi tiÕt lµ qu¸ tr×nh kh«ng ngõng läc vµ th¶i ra m«i trêng c¸c chÊt cÆn b· do hoạt động trao đổi chất của tế bào tạo ra, cùng một số chất đợc đa vào cơ thể quá liều lợng để duy trì tính ổn định của môi trờng trong, làm cho cơ thể không bị nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động diễn ra bình thờng. Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ bài tiết nớc tiểu ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 38.1; đọc chú - HS quan sát H 38.1; đọc chú thích thảo thÝch, th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK. SGK. KÕt qu¶: - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết 1- d qu¶. 2- a - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái vµ tr×nh 3- d bµy trªn h×nh vÏ: 4- d - Tr×nh bµy cÊu t¹o c¬ quan bµi tiÕt n- - 1 vµi HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn íc tiÓu? xÐt. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. *) KÕt luËn - Hệ bài tiết nớc tiểu gồm: thận, ống dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái..

(104) - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức năng lọc máu và hình thành nớc tiểu. Mỗi đơn vị chức năng gồm cầu thận (thực chất là 1 búi mao mạch), nang cầu thận (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn. 4 Củng cố - đánh giá ( 4’) Cñng cè: Y/c häc sinh nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc HS đọc kết luận SGK Đánh giá: khoanh tròn vào chữ cái đầu ý câu trả lời đúng a, Bài tiết có vai trò ì đối với cơ thể sống A. Làm ổn định môi trờng trong B. Tạo điều kiện cho trao đổi chất điễn ra bình thờng C. §iÒu chØnh tØ lÖ gluxit, lipit, vµ pr«tªin D. Các sản phẩm thừa, độc (CO , Ôxalat, axit uric...) đợc thải ra ngoài. b,C¬ quan bµi tiÕt gåm: A, Phæi th¶i lo¹i CO B, Da th¶i lo¹i må h«i C, Ruét rµ th¶i ph©n D, HÖ bµi tiÕt bµi tiÕt níc tiÓu 5 DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 39. - §äc môc “Em cã biÕt”.. TuÇn 21 Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng:. / 01 / 2012 / 01 / 2012. TiÕt 41: Bµi tiÕt níc tiÓu I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - HS nêu đợc quá trình tạo thành nớc tiểu và thực chất của quá trình tạo thành nớc tiÓu. - Trình bày đợc quá trình thải nớc tiểu, chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyÕt t¬ng, níc tiÓu ®Çu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. 2- KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch h×nh t×m ra kiÕn thøc - Kĩ năng đọc thông tin tìm ra kiến thức 3- Thái độ - BiÕt gi÷ vÖ sinh hÖ bµi tiÕt II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 391. - B¨ng video qu¸ tr×nh h×nh thµnh níc tiÓu vµ th¶i níc tiÓu (nÕu cã) *) HS: - Nghiªn cøu th«ng tin trø¬c ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức. ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’).

(105) - Bài tiết có vai trò gì với cơ thể sống? Nêu các cơ quan đảm nhận và các sản phẩm bµi tiÕt ë ngêi? - Nªu cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu? Nguyªn nh©n bÖnh sái thËn ë ngêi? 3. Bµi míi a) Më bµi: ( 1’) Nh các em đã biết mỗi quả thận có 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu hình thµnh nªn níc tiÓu. VËy qu¸ tr×nh läc m¸u diÔn ra nh thÕ nµo? gåm bao nhiªu qu¸ tr×nh ? Khi nµo c¬ thÓ th¶i níc tiÓu ra ngoµi? §ã lµ néi dung bµi häc h«m nay. b) Néi dung Hoạt động 1: Tìm hiểu sự tạo thành nớc tiểu ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục I, - HS đọc và sử lí thông tin. quan sát H 39.1 để tìm hiểu sự tạo thành + Quan sát tranh và nội dung chú thích H níc tiÓu. 39.1 SGK (hoÆc trªn b¶ng). - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: + Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. - Sự tạo thành nớc tiểu gồm những quá - 1 HS đại diện nhóm trình bày, các nhóm tr×nh nµo? diÔn ra ë ®©u? khác nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiÕn thøc. + Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ - Yêu cầu HS đọc lại chú thích H 39.1, trình..... th¶o luËn vµ tr¶ lêi: - Thµnh phÇn níc tiÓu ®Çu kh¸c m¸u ë + Níc tiÓu ®Çu kh«ng cã tÕ bµo m¸u vµ ®iÓm nµo? pr«tªin. - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS hoµn - HS lµm viÖc trong 2 phót. thµnh b¶ng so s¸nh níc tiÓu ®Çu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. - Trao đổi phiếu học tập cho nhau, đối - Yêu cầu các nhóm trao đổi phiếu, so chiếu với đáp án để đánh giá. sánh với đáp án để chấm điểm. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - HS tiÕp thu kiÕn thøc. *) KÕt luËn PhiÕu häc tËp §Æc ®iÓm Níc tiÓu ®Çu Níc tiÓu chÝnh thøc - Nồng độ các chất hoà tan - Loãng - Đậm đặc - Chất độc, chất cặn bã - Cã Ýt - Cã nhiÒu - ChÊt dinh dìng - Cã nhiÒu - GÇn nh kh«ng cã Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc và các chất cÇn thiÕt (chÊt dinh dìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc. Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự thải nớc tiểu ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS tự thu nhận thông tin và trả lời câu lêi c©u hái: hái, rót ra kÕt luËn:.

(106) - Sù th¶i níc tiÓu diÔn ra nh thÕ nµo? (dùng hình vẽ để minh hoạ). - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n- + Thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh läc m¸u vµ th¶i íc tiÓu lµ g×? chất cặn bã, chất độc, chất thừa ra khỏi c¬ thÓ. - V× sao sù t¹o thµnh níc tiÓu diÔn ra + M¸u tuÇn hoµn liªn tôc qua cÇu thËn liên tục mà sự bài tiết nớc tiểu lại gián nên nớc tiểu cũng đợc hình thành liên ®o¹n? tôc. - GV lu ý HS: Trẻ sơ sinh, bài tiết nớc + Nớc tiểu tích trữ ở trong bóng đái lên tiểu là phản xạ không điều kiện, ở ngời tới 200 ml đủ áp lực gây cảm giác buồn trởng thành đây là phản xạ có điều kiện đi tiểu, lúc đó mới bài tiết nớc tiểu ra do vá n·o ®iÒu khiÓn. ngoµi. - Cho HS đọc kết luận. *) KÕt luËn - Nớc tiểu chính thức tạo thành đổ vào bể thận, qua ống dẫn nớc tiểu xuống tích trữ ở bóng đái, sau đó đợc thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ bóng đái và cơ bụng. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) Củng cố: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và mục “Em có biết” SGK. §¸nh gi¸:- HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu đúng: Nớc tiểu đầu đợc hình thành là do: a. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë cÇu thËn. b. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë nang cÇu thËn. c. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë èng thËn. d. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë bÓ thËn. Câu 2: Đánh dấu X vào ô đúng trong bảng dới đây: STT Néi dung Níc tiÓu Níc tiÓu chÝnh ®Çu thøc Nồng độ các chất hoà tan đậm đặc. 1 Nồng độ các chất hoà tan loãng. 2 Nồng độ các chất cặn bã và chất độc 3 thÊp. 4 Nồng độ các chất cặn bã và chất độc 5 cao. 6 Nồng độ các chất dinh dỡng cao. Nồng độ các chất dinh dỡng rất thấp. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc ( Em cã biÕt) - §äc tríc bµi 40. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng:. / 01 /12 / 01 /12. TiÕt 42: VÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu I. môc tiªu..

(107) 1- KiÕn thøc - HS trình bày đợc các tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu quả của nó. - Kể một số bệnh về thận và đờng tiết niệu, cách phòng tránh các bệnh này. 2- KÜ n¨ng - Trình bày đợc các thói quen, xây dựng các thói quen để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiÓu vµ gi¶i thÝch c¬ së khoa häc cña nã. 3- Thái độ - BiÕt gi÷ vÖ sinh hÖ bµi tiÕt níc tiÓu - Rèn luyện, bồi dỡng cho HS thói quen sống khoa học, ăn uống hợp lí để bảo vệ hệ bµi tiÕt níc tiÓu. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 38.1; 39.1. - B¶ng phô+ phiÕu häc tËp *) HS: - Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ - Tìm hiểu thực tê ở địa phơng IIi. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò (3’) - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g×? - Trình bày hoạt động thải nớc tiểu? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Hoạt động bài tiết có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể. Vậy làm thế nào để có 1 hệ bài tiết khoẻ mạnh? Các em cùng tìm hiểu bài hôm nay. b. Néi dung: Hoạt động 1: Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ - HS nghiªn cøu, xö lÝ th«ng tin, thu tr¶ lêi c©u hái: nhËn kiÕn thøc, vËn dông hiÓu biÕt cña - Nêu những tác nhân gây hại cho hệ bài mình để liệt kê các tác nhân có hại. tiÕt níc tiÓu? - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - GV bæ sung: vi khuÈn g©y viªm tai, mòi, bæ sung. häng gi¸n tiÕp g©y viªm cÇu thËn do c¸c kh¸ng thÓ cña c¬ thÓ tÊn c«ng vi khuÈn này (theo đờng máu ở cầu thận) tấn công nhÇm lµm cho h cÊu tróc cÇu thËn. - Cho HS quan sát H 38.1 và 39.1để trả lêi: - Khi các cầu thận bị viêm và suy thoái - HS hoạt động nhóm, trao đổi thống dẫn đến hậu quả nghêm trọng nh thế nào nhất ý kiến và hoàn thành phiếu học.

(108) tËp. vÒ søc khoÎ? - GV ph¸t phiÕu häc tËp. - Khi c¸c tÕ bµo èng thËn lµm viÖc kÐm hiệu quả hay bị tổn thơng có thể dẫn đến hËu qu¶ nh thÕ nµo? - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, - Khi đờng dẫn nớc tiểu bị tắc nghẽn bởi các nhóm khác bổ sung. sỏi thận có thể ảnh hởng đến sức khoẻ nh (Mỗi nhóm hoàn thành một nội dung) thÕ nµo? - GV tập hợp ý kiến , thông bào đáp án. *) KÕt luËn PhiÕu häc tËp Tæn th¬ng hÖ bµi T¸c nh©n HËu qu¶ tiÕt níc tiÓu - CÇu thËn bÞ viªm - Qu¸ tr×nh läc m¸u bÞ tr× trÖ  c¸c chÊt vµ suy tho¸i. cặn bã và chất độc hại tích tụ trong máu Vi khuÈn  cơ thể nhiễm độc, phù  suy thận  chết. - èng thËn bÞ tæn th- - Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt tiÕp bÞ Các chất độc hại ơng, làm việc kém giảm  môi trờng trong bị biến đổi  trao đổi chất bị rối loạn ảnh hởng bất lợi tới trong thức ăn, đồ hiệu quả. søc khoÎ. uèng, thøc ¨n «i thiu, thuèc. - èng thËn tæn th¬ng  níc tiÓu hoµ vµo máu  đầu độc cơ thể. Khẩu phần ăn - Đờng dẫn nớc tiểu - Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính mạng. kh«ng hîp lÝ, c¸c bÞ t¾c nghÏn. chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ kÕt tinh ë nång độ cao gây ra sỏi thËn. - C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu + Vi khuÈn g©y bÖnh (vi khuÈn g©y bÖnh tai, mòi, häng + Các chất độc hại trong thức ăn , đồ uống, thuốc, thức ăn ôi thiu ... + Khẩu phần ăn không hợp lí, các chất vô cơ và hữu cơ kết tinh ở nồng độ cao gây ra sái thËn. Hoạt động 2: Xây dựng thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo b¶ng phô: B¶ng 40. - HS thu nhËn th«ng tin, th¶o luËn Yªu cÇu HS th¶o luËn, hoµn thµnh th«ng nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 40. tin vµo b¶ng. - GV tËp hîp ý kiÕn HS, chèt l¹i kiÕn - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, c¸c thøc. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. *) KÕt luËn STT 1. B¶ng 40: C¬ së khoa häc vµ thãi quen sèng khoa häc C¸c thãi quen sèng khoa häc C¬ së khoa häc - Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi bÖnh. tiÕt níc tiÓu..

(109) 2. - KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ + Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu P, qu¸ mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt t¹o sái. + Kh«ng ¨n thøc ¨n «i thiu vµ nhiễm chất độc hại. + Uống đủ nớc.. - Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. - Hạn chế tác hại của chất độc hại.. - Tạo điều kiện cho quá trình lọc máu đợc liên tục. - Nên đi tiểu đúng lúc, không - Hạn chế khả năng tạo sỏi ở bóng đái. 3 nªn nhÞn l©u. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc - Yêu cầu HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - §¸nh gi¸: Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi 2 c©u hái SGK 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - §äc môc " em cã biÕt " - §äc tríc bµi 41.. TuÇn 22 Ngµy so¹n: / 01 / 12 Ngµy gi¶ng: 06/ 02 / 12. Ch¬ng VIII- Da. TiÕt 43: CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc - Mô tả đợc cáu tạo của da và các chức năng có liên quan đến da 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, vµ ph©n tÝch h×nh.

(110) - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm,liên hệ thực tế 3- Thái độ - Cã ý thøc gi÷ vÖ sinh da. Ii. ph¬ng tiÖn d¹y häc. - Tranh c©m cÊu t¹o da, c¸c miÕng b×a ghi thµnh phÇn cÊu t¹o (1  10). - M« h×nh cÊu t¹o da (nÕu cã). *) HS: - Nghiªn cøu th«ng tin tríc ë nhµ *) GV:. IIi. tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - §Ó b¶o vÖ hÖ bµi tiÕt níc tiÓu tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i, cÇn ph¶i lµm g×? 3. Bµi míi a, Më bµi: ( 1’) Cơ quan nào đóng vai trò chủ yếu trong điều hoà thân nhiệt? Ngoài chức năng điều hoà thân nhiệt, da còn có chức năng gì ? Cấu tạo của nó nh thế nào để đảm nhiệm chức năng đó? b, Néi dung: Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo da ( 25’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 41.1, đọc kĩ chú - HS tự nghiên cứu H 41.1, chú thích. thÝch vµ ghi nhí. - GV treo tranh sơ đồ câm H 41.1, yêu cÇu HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch. - §¹i diÖn 2 nhãm lªn d¸n chó thÝch, (GV có thể treo 2 tranh câm cho 2 nhóm các HS khác nhận xét, đánh giá kết quả thi d¸n chó thÝch). của 2 đôi chơi. - GV cho HS dïng mòi tªn <-> chØ c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o cña da - Đại diện nhóm lên hoàn thành sơ đồ (Bµi tËp - Tr 132 SGK). dùng mũi tên đánh vào sơ đồ chỉ các - Nªu cÊu t¹o cña da?§Æc ®iÓm cña tõng thµnh phÇn cÊu t¹o cña c¸c líp biÓu b×, líp? líp b×, líp mì díi da. - GV dïng m« h×nh minh ho¹, yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - HS thảo luận nhóm nêu đợc: - Yªu cÇu HS th¶o luËn c©u hái vµ hoµn thµnh bµi tËp trang 133 – SGK. + V¶y tr¾ng tù bong ra chøng tá líp tÕ - Mïa hanh kh«, da bong nh÷ng v¶y bµo ngoµi cïng cña da ho¸ sõng vµ tr¾ng nhá. Gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy? chÕt. - Vì sao da ta luôn mềm mại, không thấm + Da mềm mại. không thấm nớc vì đợc níc? cÊu t¹o tõ c¸c sîi m« liªn kÕt bÖn chÆt víi nhau vµ trªn da cã nhiÒu tuyÕn nhên tiÕt chÊt nhên trªn bÒ mÆt da. - Vì sao ta nhận biết đợc nóng, lạnh, độ + Da nhiều cơ quan thụ cảm là đầu mút cøng, mÒm cña vËt? c¸c tÕ bµo thÇn kinh gióp da nhËn biÕt nãng, l¹nh, ®au ... - Da cã ph¶n øng thÕ nµo khi trêi qu¸ + Khi trêi nãng mao m¹ch díi da d·n nãng hoÆc qu¸ l¹nh? ra, tuyÕn må h«i tiÕt ra må h«i kÐo theo nhiệt làm giảm nhiệt độ cơ thể. Khi trời l¹nh mao m¹ch co l¹i, c¬ ch©n l«ng co để giữ nhiệt. - Líp mì díi da cã vai trß g×? + Lớp mỡ dới da là lớp đệm chống tác dông c¬ häc cña m«i trêng vµ chèng.

(111) - Tãc vµ l«ng mµy cã t¸c dông g×? GV chuÈn kiÕn thøc. mÊt nhiÖt khi trêi rÐt. + Tóc tạo lớp đệm không khí, chống tia tử ngoại và điều hoà nhiệt độ. + L«ng mµy ng¨n må h«i vµ níc kh«ng ch¶y xuèng m¾t.. *) KÕt luËn - Da cÊu t¹o gåm 3 líp: + Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng. + Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan. + Líp mí díi da gåm c¸c tÕ bµo mì. Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của da ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời các câu - HS trả lời dựa vào bài tập ở mục I cña bµi tr¶ lêi c©u hái hái môc  SGK – Tr 133. - §Æc ®iÓm nµo cña da gióp da thùc hiÖn - nhê cã sîi m« liªn kÕt, tuyÕn nhên, líp mì díi da. chøc n¨ng b¶o vÖ? - Bé phËn nµo cña da gióp da tiÕp nhËn - Nhê c¬ quan thô c¶m kÝch thÝch? - Bé phËn nµo cña da gióp da thùc hiÖn - Nhê tuyÕn må h«i chøc n¨ng bµi tiÕt? - Nhê co d·n m¹ch m¸u díi da, ho¹t - Da ®iÒu hoµ th©n nhiÖt b»ng c¸ch nµo? động tuyến mồ hôi và cơ co chân l«ngl líp mì còng mÊt nhiÖt. - Da cã nh÷ng chøc n¨ng g×? GV chuÈn kiÕn thøc - Tù rót ra kÕt luËn. *) KÕt luËn Chøc n¨ng cña da: - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù x©m nhập của vi khuẩn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu tạo từ các sợi cña m« liªn kÕt, líp mì díi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i. - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyến mồ hôi. - Da còn là sản phẩm tạo nên vẻ đẹp của con ngời. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: - nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc - Học sinh đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o da b»ng m« h×nh. - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. Híng dÉn c©u 2: L«ng mµy cã t¸c dông ng¨n kh«ng cho må h«i, níc ch¶y xuèng m¾t. V× vËy kh«ng nªn nhæ l«ng mµy, l¹m dông kem phÊn sÏ bÝt lç ch©n l«ng vµ lç tiÕt chÊt nhên, t¹o ®iÒu kiÖn cho vi khuÈn b¸m vµo da ph¸t triÓn. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK..

(112) - §äc môc “Em cã biÕt”. - Nghiªn cøu tríc bµi "vÖ sinh da". Ngµy so¹n: 05/ 02 / 2012 Ngµy d¹y: 07/ 02 / 2012. TiÕt 44: VÖ sinh da I . môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS sÏ: - Kể tên đợc một số bệnh ngoài da( bệnh da liễu) và cách phòng chánh. - Trình bày đợc cơ sở khoa học của các biện pháp bảo vệ da, rèn luyện da. 2- KÜ n¨ng - V©n dông kiÕn thøc vµo viÖc vÖ sinh, rÌn luyÖn vµ phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ da. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, liªn hÖ thùc tÕ. 3- Thái độ - Có thái độ vệ sinh cá nhân, cộng đồng. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: Tranh ¶nh c¸c bÖnh ngoµi da. *) HS: KÎ b¶ng 42.1 vµ b¶ng 42.2 SGK vµo vë bµi tËp III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK – Tr 133. 3. Bµi míi a. Më bµi: (1’) Da cã vai trß rÊt quan träng víi c¬ thÓ, nã cã chøc n¨ng b¶o vÖ, bµi tiÕt, tiÕp nhận kích thích, điều hoà thân nhiệt. Nh vậy ta phải bảo vệ da để da thực hiện tốt các chøc n¨ng cña nã. b. Néi dung Hoạt động 1: Bảo vệ da ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin, cïng víi hiÓu biÕt cña b¶n th©n tr¶ lêi môc  SGK. c©u hái. - Da bÈn cã h¹i nh thÕ nµo? - G©y ngøa ng¸y, khã chÞu - T¹o ®iÒu kiÖn cho vi khuÈn x©m nhËp - Da bÞ x©y x¸t cã h¹i nh thÕ nµo? vµo da g©y nªn bÖnh viªm nhiÔm. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I. - Thêng xuyªn t¾m giÆt ,röa nhiÒu lÇn ? Gi÷ g×n da s¹ch b»ng c¸ch nµo? - Yêu cầu HS đề ra các biện pháp bảo vệ trong ngày những bộ phận hay bị bụi b¸m vµo nh ch©n,tay,mÆt......... da. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung..

(113) HS tự đề ra các biện pháp. *)KÕt luËn: - Da bẩn là môi trờng thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, hạn chế hoạt động của tuyến må h«i, h¹n chÕ kh¶ n¨ng diÖt khuÈn cña da. - Da bÞ x©y x¸t dÔ nhiÔm trïng, nhiÔm trïng m¸u, uèn v¸n. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da: - Thêng xuyªn t¾m röa. - Thay quÇn ¸o vµ gi÷ g×n da s¹ch sÏ. - Kh«ng nªn nÆn trøng c¸. - Tr¸nh l¹m dông mÜ phÈm... Hoạt động 2: Tìm hiểu cách rèn luyện da ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV ph©n tÝch: - HS nghe vµ ghi nhí. + C¬ thÓ lµ 1 khèi thèng nhÊt, rÌn luyÖn c¬ thể là rèn luyện các hẹ cơ quan trong đó có da. + RÌn luyÖn th©n thÓ ph¶i thêng xuyªn tiÕp xóc víi m«i trêng nh»m t¨ng kh¶ n¨ng chịu đựng của da. + Da b¶o vÖ c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ vµ có liên quan mật thiết đến nội quan, đến khả năng chịu đựng của da và của các cơ quan, gi÷a chóng cã t¸c dông qua l¹i. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh - HS đọc kĩ bài tập, thảo luận nhóm bµi tËp  SGK. - Cho 1 vài nhóm nêu kết quả. GV chốt lại thống nhất ý kiến, đánh dấu vào bảng 42.1 trong vë bµi tËp. kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh - C¸c nhãm nhËn xÐt, bæ sung. bài tập (135) để đa ra nguyên tắc rèn luyện - HS thảo luận, đánh dấu vào ô trống da. - Yªu cÇu c¸c nhãm nªu kÕt qu¶, GV bæ ë cuèi mçi nguyªn t¾c. sung. - GV lu ý HS: h×nh thøc t¾m níc l¹nh ph¶i đợc rèn luyện thờng xuyên, trớc khi tắm - 1 vài đại diện đa kết quả, các HS phải khởi động, không tắm lâu, sau khi khác nhận xét để hoàn thiện kiến t¾m ph¶i lau ngêi, thay quÇn ¸o n¬i kÝn thøc. - KÕt qu¶: c¸c h×nh thøc rÌn luyÖn da: giã. 1, 4, 5, 8, 9. *)KÕt luËn: C¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt cho nªn rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÖ c¬ quan trong đó có da. C¸c c¸ch rÌn luyÖn da: - T¾m n¾ng lóc 8-9 giê s¸ng. - TËp ch¹y buæi s¸ng, - Tham gia thÓ thao buæi chiÒu. - Xoa bãp. - Lao động chân tay vừa sức. - RÌn luyÖn tõ tõ..

(114) - RÌn luyÖn thÝch hîp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ cña tõng ngêi. - Cần thờng xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chèng cßi x¬ng. Hoạt động 3: Tìm hiểu cách phòng chống bệnh ngoài da (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 42.2. - HS vËn dông kiÕn thøc, hiÓu biÕt cña - Yêu cầu HS nêu kết quả, GV nhận xét. mình về các bệnh ngoài da, trao đổi - Cho HS đọc thông tin mục III SGK- Tr nhóm để hoàn thành bài tập. 135 - 1 vài đại diện trình bày, các nhóm ? KÓ tªn c¸c bÖnh ngoµi da mµ em biÕt, kh¸c bæ sung. nªu c¸ch phßng chèng? BÖnh ghe, lë, h¾c lµo….. - GV ®a ra 1 sè tranh ¶nh vÒ bÖnh ngoµi BÖnh uèn v¸n........ da để HS quan sát. Đa thông tin về phòng Da bị bỏng bÖnh uèn v¸n cho trÎ s¬ sinh vµ ngêi mÑ b»ng tiªm phßng. DiÖt bä mß, bä chã b»ng c¸ch vÖ sinh, sö dông thuèc diÖt - HS tiÕp thu kiÕn thøc. phun vµo æ r¸c, bôi c©y. *)KÕt luËn: - C¸c bÖnh ngoµi da: ghÎ lë, h¾c lµo, nÊm, chèc, môn nhät, chÊy rËn, báng.... - Phßng ch÷a: + Vệ sinh cơ thể, vệ sinh môi trờng, tránh để da bị xây xát. + Khi m¾c bÖnh cÇn ch÷a theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. + Khi bÞ báng nhÑ: ng©m phÇn báng vµo níc l¹nh s¹ch, b«i thuèc mì chèng báng. BÞ nÆng cÇn ®a ®i bÖnh viÖn. 4. Củng cố - đánh giá - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận trong SGK - §¸nh gi¸: ? V× sao ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n vÖ sinh da? ? RÌn luyÖn da b»ng c¸ch nµo? ? Vì sao nói giữ vệ sinh môi trờng sạch đẹp cũng là bảo vệ da? 5. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Thêng xuyªn thùc hiÖn theo bµi tËp 2. - ¤n l¹i bµi ph¶n x¹.. TuÇn 23 Ngµy so¹n: 06/ 02 / 2012 Ngµy d¹y: 13/ 02 / 2012. Ch¬ng iX- ThÇn kinh vµ gi¸c quan. TiÕt 45: Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh. - Nªu râ c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh vµ cÊu t¹o cña chóng. - Tr×nh bµy kh¸i qu¸t chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh.

(115) 2- KÜ n¨ng - Phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ơng và bé phËn ngo¹i biªn). - Phân biệt đợc chức năng quan sát, thái độ yêu thích môn học. - Quan s¸t h×nh vµ ph©n tÝch h×nh t×m ra kiÕn thøc 3- Thái độ - Gi÷ g×n vÖ sinh hÖ thÇn kinh II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 43.1; 43.2. - PhiÕu häc tËp *) HS: Nghiªn cøu tríc th«ng tin trong SGK III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ vÖ sinh da vµ gi¶i thÝch c¬ së khoa häc cña c¸c biÖn pháp đó? - Nªu c¸c h×nh thøc vµ nguyªn t¾c rÌn luyÖn da? - Nªu vµi trß cña hÖ thÇn kinh? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) C¬ thÓ thêng xuyªn tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch b»ng sù ®iÒu khiÓn, ®iÒu hoà và phối hợp hoạt động của các nhóm cơ quan, hệ cơ quan giúp cơ thể luôn thích nghi với môi trờng, dới dự chỉ đạo của hệ thầnkinh. Hệ thần kinh có cấu tạo nh thế nào để thực hiện các chức năng đó? b. Néi dung Hoạt động 1: Nơron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 43.1, cùng với - HS nhớ lại kiến thức đã học ở bài phản kiến thức đã học và trả lời câu hỏi: x¹ dÓ tr¶ lêi: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn + M« thÇn kinh gåm: tÕ bµo thÇn kinh kinh? đệm. + Tế bào thần kinh đệm có chức năng nâng đỡ, sinh dỡng và bảo vệ tế bào thần kinh. + Tế bào thần kinh (nơron) là đơn vị cấu t¹o vµ chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh. - M« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron? - 1 HS g¾n chó thÝch cÊu t¹o cña n¬ron, - GV lu ý HS: nơron không có trung thể. sau đó mô tả cấu tạo. - GV nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS. - Nªu chøc n¨ng cña n¬ron? - Cho HS quan sát tranh để thấy chiều + Chức năng cẩm ứng và dẫn truyền. dÉn truyÒn xung thÇn kinh cña n¬ron. - Quan s¸t tranh, nghe GV giíi thiÖu vµ - GV bæ sung: dùa vµo chøc n¨ng dÉn tiÕp thu kiÕn thøc. truyền, nơron đợc chia thành 3 loại. *) KÕt luËn:.

(116) a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm: + Th©n: chøa nh©n. + C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n. + 1 sợi trục: dài, thờng có bao miêlin (các bao miêlin thờng đợc ngăn cách bằng eo R¨ngvªo tËn cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron. b. Chøc n¨ng cña n¬ron: + C¶m øng(hng phÊn) + DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc). Hoạt động 2: Tìm hiểu các bộ phận của hệ thần kinh ( 25’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV th«ng b¸o cã nhiÒu c¸ch ph©n chia c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh (giíi thiÖu 2 c¸ch). + Theo cÊu t¹o + Theo chøc n¨ng - Yêu cầu HS quan sát H 43.2, đọc kĩ bài - HS thảo luận nhóm, làm bài tập điền tËp, lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç trèng. tõ SGK vµo vë bµi tËp. - Gäi 1 HS b¸o c¸o kÕt qu¶. Cho HS nhËn xÐt, tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c - XÐt vÒ cÊu t¹o, hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng nhËn xÐt, bæ sung. bé phËn nµo? 1: N·o 2: Tuû 3 + 4: bó sợi cảm giác và bó vận động. - D©y thÇn kinh do bé phËn nµo cña n¬ron + Do sîi trôc cña n¬ron t¹o thµnh. cÊu t¹o nªn? - C¨n cø vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn xung + Cã 3 lo¹i d©y thÇn kinh: d©y híng thÇn kinh cña n¬ron cã thÓ chia mÊy lo¹i t©m, d©y li t©m, d©y pha. d©y thÇn kinh? - Dựa vào chức năng hệ thần kinh gồm - HS dựa vào SGK để trả lời. nh÷ng bé phËn nµo? Sù kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng cña 2 bé phËn nµy? *) KÕt luËn: a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: + Bé phËn trung ¬ng gåm bé n·o t¬ng øng. + Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. + D©y thÇn kinh: d©y híng t©m, li t©m, d©y pha. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh đợc chia thành: + Hệ thần kinh vận động (cơ xơng) điều khiển sự hoạt động của cơ vân 9là hoạt động có ý thức). + Hệ thần kinh sinh dỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức). 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: GV nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc HS đọc kết luận trong SGK - §¸nh gi¸: - GV treo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron, yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron. - Hoàn thành sơ đồ sau: .............. ..............

(117) HÖ thÇn kinh. Tuû sèng .................. Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch thÇn kinh. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm: Õch, b«ng, kh¨n lau. Ngµy so¹n: 12/ 02 / 2012 Ngµy d¹y : 14/ 02/ 2012. TiÕt 46: Thùc hµnh Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) cña tuû sèng I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc : Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định.. - Tõ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ quan s¸t: - Nêu đợc cấu tạo và chức năng của tuỷ sống, dự đoán đợc thành phần cấu t¹o cña tuû sèng ( chÊt x¸m vµ chÊt tr¾ng) 2- KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng thùc hµnh. 3- Thái độ - Cã ý thøc kØ luËt, ý thøc vÖ sinh. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: + Õch 1 con, 1 ®o¹n tuû sèng lîn t¬i. + Bộ đồ mổ: đủ cho các nhóm. + Dung dịch HCl 0,3%; 1%; 3%, cốc đựng nớc lã, bông thấm nớc. *) HS: + Õch 1 con. + Kh¨n lau, b«ng. + KÎ s½n bangr 44 vµo vë. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức (1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK –Tr 138. 3. Bµi míi a. Më bµi: (1’) Trong bài trớc các em đã nắm đợc các bộ phận của hệ thần kinh. Các em biết r»ng trung ¬ng thÇn kinh gåm n·o vµ tuû sèng. Tuû sèng n»m ë ®©u? Nã cã cÊu t¹o vµ chức năng nh thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu bài thực hành hôm nay để trả lời câu hỏi đó. b. Néi dung Hoạt động 1: Yêu cầu của bài thực hành (5’) - Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định - Từ kết quả quan sát nêu đợc.

(118) +) Chức năng của tuỷ sống, phỏng đoán đợc các thành phần cấu tạo của tuỷ sống +) Khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng của tuỷ sống. Hoạt động 2: Nội dung thực hành ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS I- ThÝ nghiÖm - Yêu cầu HS huỷ não ếch, để nguyên - Từng nhóm HS tiến hành: + C¾t ®Çu Õch hoÆc ph¸ n·o. tuû. + Trteo lªn gi¸ 3 -5 phót cho Õch hÕt - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh: + Bíc 1: HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 1, 2, cho¸ng. - Từng nhóm đọc kĩ 3 thí nghiệm phải 3 theo giíi thiÖu ë b¶ng 44. - GV lu ý: sau mçi lÇn kÝch thÝch b»ng lµm, lÇn lît lµm thÝ nghiÖm 1, 2, 3. Ghi axit phải rửa thật sạch chỗ có axit, lau kết quả quan sát đợc vào bảng 44 (đã kẻ khô để khoảng 3 – 5 phút mới kích sẵn ở vở). thÝch l¹i. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ - C¸c nhãm dù ®o¸n ra giÊy nh¸p. - 1 số nhóm đọc kết quả dự đoán. ph¶n x¹, GV yªu cÇu HS: + Trong tuû sèng ch¾c ch¾n ph¶i cã nhiÒu - Dù ®o¸n vÒ chøc n¨ng cña tuû sèng? - GV ghi nhanh dự đoán của HS ra góc căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động cña c¸c chi. b¶ng. + Các căn cứ đó phải có sự liên hệ với nhau theo các đờng liên hệ dọc (vì khi kÝch thÝch chi díi kh«ng chØ chi díi co mµ 2 chi trªn còng co). + Bíc 2: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 4,5. - Cắt ngang tuỷ ở đôi dây thần kinh thứ - HS quan sát thí nghiệm, ghi kết quả thí nghiÖm 4, 5 vµo b¶ng 44 trong vë. 1 vµ thø 2 (ë lng) - Lu ý: nếu vết cắt nông có thể chỉ cắt đờng lên (trong chất trắng ở mặt sau tuỷ sống) do đó nếu kích thích chi trớc thì 2 chi sau cũng co (đờng xuống trong chất tr¾ng cßn). - Em h·y cho biÕt thÝ nghiÖm nµy nh»m mục đích gì? - HS thảo luận nhóm và nêu đợc: - ThÝ nghiÖm nµy chøng tá sã sù liªn hÖ gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh ë c¸c phÇn kh¸c nhau cña tuû sèng (gi÷a c¨n cø ®iÒu khiÓn chi tríc vµ chi sau). + Bíc 3: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 6 vµ 7 - HS quan s¸t ph¶n øng cña Õch, ghi kÕt (huû tuû ë trªn vÕt c¾t ngang råi tiÕn qu¶ thÝ nghiÖm 6, 7 vµo b¶ng 44. hµnh nh SGK) - HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. - Qua thí nghiệm 6, 7 có thể khẳng định + Tuỷ sống có nhiều căn cứ thần kinh ®iÒu g×? điều khiển sự vận động của các chi. - GV cho HS đối chiếi với dự đoán ban ®Çu, söa c©u sai. - Yªu cÇu HS nªu chøc n¨ng cña tuû sèng. - HS nªu. *) KÕt luËn: TiÕn hµnh thµnh c«ng thÝ nghiÖm sÏ cã kÕt qu¶: + ThÝ nghiÖm 1: Chi sau bªn ph¶i co..

(119) + ThÝ nghiÖm 2: Co c¶ 2 chi sau. + Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co. + ThÝ nghiÖm 4: C¶ 2 chi sau co. + ThÝ nghiÖm 5: ChØ 2 chi tríc co. + ThÝ nghiÖm 6: 2 chi tríc kh«ng co. + ThÝ nghiÖm 7: 2 chi sau co. Kết luận: Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (PXK§K). Gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh cã sù liªn hÖ víi nhau. II- CÊu t¹o cña tuû sèng - GV cho HS quan sát lần lợt H 44.1; - HS quan sát kĩ hình vé, đọc chú thích, 44.2; mô hình tuỷ sống lợn và 1 đoạn tuỷ quan sát mô hình, mẫu vật để nhận biết mµu s¾c cña tuû sèng lîn, tr¶ lêi c©u sèng lîn. - NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, mÇu hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ s¾c, vÞ trÝ cña tuû sèng? sung vµ rót ra kÕt luËn. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. -Yªu cÇu HS nhËn xÐt mµng tuû. - HS tr¶ lêi, nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. - GV cho HS quan s¸t kÜ m« h×nh vµ mÉu tuû lîn. - NhËn xÐt cÊu t¹o trong cña tuû sèng? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nªu râ vai trß kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. cña chÊt x¸m, chÊt tr¾ng. - Cho HS gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 1 trªn s¬ đồ cung phản xạ. - Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 2 b»ng n¬ron liªn l¹c b¾t chÐo. - Giải thích thí nghiệm 3 bằng đờng lên, đờng xuống (chất trắng). *) KÕt luËn: a. CÊu t¹o ngoµi: - Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lng II, dài 50 cm, hình trô, cã 2 phÇn ph×nh (cæ vµ th¾t lng), mµu tr¾ng, mÒm. - Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i dìng tuû sèng. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K. - Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đờng dẫn truyền nối các c¨n cø trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé. 4. B¸o c¸o thùc hµnh ( 4’) - HS hoµn thµnh b¶ng 44 vµo vë bµi tËp. - Ghi l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c lÖnh trong c¸c bíc thÝ nghiÖm. - Giáo viên nhận xét tinh thần, thái độ của học sinh trong giờ thực hành - Hoàn thành báo cáo thực hành để nộp vào giờ sau - Cho c¸c nhãm thu dän vÖ sinh. 5. DÆn dß ( 1’).

(120) - Häc cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng.. TuÇn 24 Ngµy so¹n:13 / 02 / 2012 Ngµy d¹y: 20/ 02 / 2012. TiÕt 47: D©y thÇn kinh tuû I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Hiểu đợc cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ.. - Giải thích đợc vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3- Thái độ - Bồi dỡng thái độ yêu thích môn học. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc *) GV: - Tranh phãng to H 44.2; 45.1; 45.2. - M« h×nh 1 ®o¹n tuû sèng. - B¶ng 45 kÎ s½n. - C¸c ph¬ng tiÖn thÝ nghiÖm (nÕu cã). *) HS: - Nghiªn cø tríc th«ng tin trong SGK - KÎ b¶ng 45 vµo vë bµi tËp. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng? - Gi¶i thÝch ph¶n x¹: kÝch thÝch vµo da ch©n Õch, ch©n Õch co l¹i? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Từ câu 2 GV nêu: Các kích thích dới dạng xung thần kinh đợc truyền từ ngoài vµo tuû sèng ra ngoµi ph¶i qua d©y thÇn kinh tuû. VËy d©y thÇn kinh tuû cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? lµ lo¹i d©y thÇn kinh nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. b. Néi dung Hoạt động 1: Cấu tạo của dây thần kinh tuỷ ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan quan s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ? Có 31 đôi dây TK tuỷ - Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H sung. 45.1 trªn b¶ng vµ tr×nh bµy cÊu t¹o d©y - 1 HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch, tr×nh bµy thÇn kinh tuû. cÊu t¹o d©y thÇn kinh tuû. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc trªn m« h×nh C¸c HS kh¸c quan s¸t, nhËn xÐt, bæ đốt tuỷ sống, rút ra kết luận. sung hoµn thiÖn kiÕn thøc. ? RÔ tríc cã vai trß g×? - RÔ tríc cã vai trß nèi víi tuû sèng ? RÔ sau cã vai trß g×? - RÔ sau bao gåm nhãm sîi TK c¶m gi¸c nèi víi tuû sèng. - Lu ý HS: - HS l¾ng nghe vµ ghi nhí. + Ph©n biÖt râ mÆt tríc vµ mÆt sau tuû sèng, rÔ tríc vµ rÔ sau..

(121) + Sử dụng H 45.2 để chỉ cho HS thấy từ đốt thắt lng I các bó rễ tuỷ của đoạn cïng, côt tËp hîp thµnh “tïng ®u«i ngùa”. *) KÕt luËn - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Mỗi dây thần kinh tuỷ đợc nối với tuỷ sống gồm 2 rễ: + Rễ trớc (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm. + RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi híng t©m. - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ. Hoạt động 2: Chức năng của dây thần kinh tuỷ ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thí nghiệm - HS đọc kĩ thông tin về nội dung thí phần  SGK mục II, nghiên cứu kĩ bảng nghiệm, đọc kĩ bảng 45. 45. - GV treo b¶ng 45 m« t¶ thÝ nghiÖm b»ng tranh vÏ Õch bÞ kÝch thÝch bëi HCl 1%, chi sau bªn ph¶i, chi sau bªn tr¸i. §Æt vµo ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm (d¸n kÝn) vÏ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - Yêu cầu HS lên bảng xác định vị trí - 1 HS lên bảng xác định vị trí vết cắt rễ trvết cắt, nêu kết quả thí nghiệm. íc bªn ph¶i, rÔ sau bªn tr¸i, nªu kÕt qu¶. - GV bãc kÕt qu¶ cho HS nhËn xÐt. - HS kh¸c nhËn xÐt. + ThÝ nghiÖm 1: Khi kÝch thÝch b»ng HCl -Yªu cÇu HS gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ 1% vµo chi sau bªn ph¶i, xung thÇn kinh truyÒn tõ c¬ quan thô c¶m (da) tíi tuû sèng nghiÖm trªn. nhng v× rÔ tríc bªn ph¶i bÞ c¾t kh«ng dÉn - Thí nghiệm 1cho phép ta rút ra kết xung thần kinh đến chi đó nên chi đó kh«ng co. Xung thÇn kinh qua n¬ron b¾t luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ tríc? chÐo sang chi bªn kia, chi bªn kia co vµ xung thần kinh qua đờng dẫn truyền lên chi trªn lµm cho 2 chi trªn co. - ThÝ nghiÖm 2 cho phÐp ta rót ra kÕt + ThÝ nghiÖm 2: RÔ sau bªn tr¸i bÞ c¾t, xung thÇn kinh tõ c¬ quan thô c¶m kh«ng luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ sau? dẫn truyền về tuỷ sống đợc nên không chi - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt luËn. nµo co c¶. - GV ®a c©u hái: - Nªu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh - HS th¶o luËn 2 c©u hái, tr¶ lêi, nhËn xÐt. - HS đọc kết luận. tuû? - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận (SGK). *) KÕt luËn - Rễ trớc: dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ơng đi ra cơ quan đáp øng (rÔ li t©m). - RÔ sau: dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ¬ng (rÔ híng t©m) => D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸:.

(122) - GV treo tranh sơ đồ tuỷ sống cắt ngang có đánh chú thích 1, 2, 3, 4, 5. Yêu cầu HS lªn b¶ng viÕt chó thÝch. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất. D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha v×: a. Dây thần kinh tuỷ gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động. b. D©y thÇn kinh tuû dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu híng t©m vµ li t©m. c. D©y thÇn kinh tuû nèi víi tuû sèng bëi rÔ tríc vµ rÔ sau. d. Cả 1, 2, 3 đúng. e. Cả 2, 3 đúng. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 46. - KÎ b¶ng 46 vµo vë.. Ngµy so¹n:19/ 02 / 2012 Ngµy d¹y: 21/ 02/ 2012. TiÕt 48: Trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Xác định đợc vị trí và các thành phần của trụ não.. - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng chủ yếu của trụ não. - Xác định đợc vị trí, cấu tạo vàchức năng của não trung gian, tiểu não. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh tìm ra vị trí và đặc điểm cấu tạo của trụ não, n·o trung gian, vµ tiÓu n·o. - KÜ n¨ng tr×nh bµy kiÕn thøc. 3- Thái độ.

(123) - Có thái độ yêu thích môn học, Bảo vệ hệ thần kinh II ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 46.1; 46.2; 46.3. - M« h×nh bé n·o th¸o l¾p. - B¶ng 46 kÎ s½n vµo b¶ng phô. *) HS: - Nghiªn cø tríc th«ng tin ë nhµ - KÎ b¶ng 46 vµo vë bµi tËp III.TiÕn tr×nh lªn líp 1. ổn định tổ chức ( 1’). 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) ? Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? V× sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha? ? KiÓm tra c©u 2 (SGK – Tr 143) (kÝch thÝch m¹nh lÇn lît vµo c¸c chi): + Nếu chi nào co, rễ cảm giác (rễ sau) chi đó bị đứt. + Nếu chi nào không co, rễ vận động (rẽ trớc) vẫn còn. + Nếu chi đó không co, các chi khác co thì rễ trớc chi đó bị đứt. 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) TiÕp theo tuû sèng lµ n·o bé. N·o bé tõ díi lªn, bao gåm trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian và đại não. b. Néi dung: Hoạt động 1: Vị trí và các thành phần của bộ não ( 7’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS quan sát mô hình bộ não, đối - HS quan sát kĩ tranh và mô hình, ghi chiÕu víi H 46.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: nhí chó thÝch. - Bé n·o gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV nhËn xÐt. - 1 HS tr¶ lêi, HS kh¸c nhËn xÐt. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ (SGK) môc I. - HS dùa vµo chó thÝch h×nh vÏ, t×m hiÓu vÞ trÝ, thµnh phÇn n·o, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - 1 vài HS đọc kết quả, lớp nhận xét, bổ - GV kiÓm tra bµi tËp cña HS, chÝnh x¸c sung. ho¸ l¹i th«ng tin. §¸p ¸n: - GV gäi 1 HS chØ trªn tranh hoÆc m« 1 – N·o trung gian; 2 – N·o gi÷a h×nh c¸c thµnh phÇn trªn. 3 – CÇu n·o; 4 – N·o gi÷a; 5 – Cuèng n·o; 6 – Cñ n·o sinh t; 7 – TiÓu n·o. *) KÕt luËn - Bộ não gồm: Trụ não, tiểu não, não trung gian và đại não. - Bµi tËp ®iÒn tõ SGK. Hoạt động 2: Cấu tạo và chức năng của trụ não ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin - HS đọc kĩ và xử lí thông tin, trả lời câu Tr 144 vµ tr¶ lêi c©u hái: hái:.

(124) - Nªu cÊu t¹o trô n·o?. Trụ não gồm chất trắng ở ngoài là các đờng liên lạc dọc, nối tuỷ sống với các phÇn trªn cña n·o vµ bao quanh chÊt x¸m ChÊt x¸m ë trong tËp trung thµnh c¸c nh©n x¸m lµ trung khu thÇn kinh, lµ n¬i xuÊt ph¸t cña c¸c d©y thÇn kinh n·o. - 1 vµi HS nhËn xÐt, bæ sung, rót ra kÕt luËn. - ChÊt tr¾ng vµ chÊt x¸m ë trô n·o cã ChÊt tr¾ng cã chøc n¨ng: lµm nhiÖu vô chøc n¨ng g×? dÉn truúªn Chất xám điều khiểm điều hoà hoạt động của các nội quan, đặc biệt là hoạt động - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc, giíi thiÖu 12 tuÇn hoµn, h« hÊp, tiªu ho¸,do c¸c nh©n đôi dây thần kinh não (dây cảm giác, xám đảm nhiệm dây vận động, dây pha). - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. *) KÕt luËn - Chất trắng ở ngoài: gồm đờng lên cảm giác) và đờng xuống (vận động) liên hệ với tuû sèng vµ c¸c phÇn kh¸c cña n·o. - Chất xám ở trong, tập trung thành các nhân xám, là nơi xuất phát 12 đôi dây thần kinh n·o. + Chất xám là trung khu điều khiển, điều hoà hoạt động của các cơ quan: tuần hoàn, h« hÊp, tiªu ho¸ (c¸c c¬ quan sinh dìng Hoạt động 3: Não trung gian ( 5’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS chØ vÞ trÝ cña n·o trung - 1 HS lªn b¶ng chØ. gian trªn tranh (m« h×nh). - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi: - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n·o - HS đọc thông tin SGK và trả lời câu trung gian? hái, HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. *) KÕt luËn - Não trung gian gồm đồi thị và vùng dới đồi thị: + Chất trắng (ngoài) chuyển tiếp các đờng dẫn truyền từ dới lên não. + Chất xám (trong): là các nhân xám điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoµ th©n nhiÖt. Hoạt động 4: Tiểu não ( 8’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc thông tin mục IV, - HS nghiên cứu thông tin, hình vẽ và trả quan s¸t H 46.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: lêi c©u hái. - VÞ trÝ cña tiÓu n·o? - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - TiÓu n·o cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? sung. - Rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm SGK () - HS đọc thí nghiệm, rút ra chức năng của tiÔu n·o. vµ tr¶ lêi: - TiÓu n·o cã chøc n¨ng g×? *) KÕt luËn.

(125) - TiÓu n·o n»m sau trô n·o, díi b¸n cÇu n·o. - CÊu t¹o: + ChÊt x¸m ë ngoµi lµm thµnh vá tiÓu n·o. + Chất trắng ở trong là các đờng dẫn truyền nối 2 vỏ tiểu não với các nhân và các phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. - Chức năng: điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thÓ. 4.Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: - GV nh¾c l¹i néi dung bµi. cho HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - §¸nh gi¸: LËp b¶ng so s¸nh c¸u t¹o vµ chø n¨ng cña trô n·o, n·o trung gian,vµ tiÓu n·o theo mÉu sau: C¸c bé phËn Trô n·o N·o trung gian TiÓu n·o CÊu t¹o Chøc n¨ng 5.DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi “§¹i n·o”. - Mçi nhãm chuÈn bÞ 1 bé n·o lîn t¬i.. TuÇn 25 Ngµy so¹n: 20/ 02 / 2012 Ngµy gi¶ng: / 02 / 2012. TiÕt 49: §¹i n·o I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: - HS trình bày đợc cấu tạo của đại não ngời, đặc biệt là vỏ đại não thể hiện sự tiến hoá so với động vật lớp thú. - Xác định đợc các vùng chức năng của vỏ đại não ngời. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3- Thái độ - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ bé n·o. II ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4. - Tranh c©m H 47.2; 47.4 vµ c¸c b×a chó thÝch. - MÉu ng©m n·o lîn t¬i, dao s¾c. - M« h×nh n·o th¸o l¾p. - Bộ não của 5 lớp động vật có xơng sống..

(126) *) HS: - Nghiªn cøu tríc th«ng tin ë nhµ - Mçi tæ chuÈn bÞ 1 n·o bé cña lîn III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng trô n·o, n·o trung gian, tiÓu n·o theo mÉu sau: Trô n·o N·o trung gian TiÓu n·o CÊu t¹o Chøc n¨ng 3. Bµi míi a. Më bµi: ( SGK T 147) ( 1’) b. Néi dung: Hoạt động 1: Cấu tạo của đại não ( 25’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan sát mô hình bộ não - HS quan sát mô hình, trả lời đợc: ngêi vµ tr¶ lêi c©u hái: + VÞ trÝ: phÝa trªn n·o trung gian. - Xác định vị trí của đại não? - Cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o 5 líp §VCXS vµ bé n·o ngêi. - So sánh đại não ngời với đại não của - HS so sánh và rút ra kết luận. 5 líp §VCXS? - Yªu cÇu HS t×m hiÓu thªm th«ng tin mục “Em có biết” thấy đợc khối lợng n·o. - Yêu cầu HS quan sát H 47.1 và 47.2 để - HS quan sát kĩ H 47.1 và 47.2 SGK ghi thấy cấu tạo ngoài và trong của đại não. nhớ chú thích. Th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ (SGK). - C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt ý kiÕn, - GV ph¸t phiÕu häc tËp. hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - GV cho HS trình bày kết quả của bài - HS trình bày, nhận xét và nêu đợc kết tËp. qu¶: - GV xác nhận đáp án. 1 – Khe; 2 – Rãnh; 3 – Trán; 4 - Yêu cầu HS đọc lại thông tin và trả lời Đỉnh; 5 – Thuỳ thái dơng; 6 – Chất c©u hái: tr¾ng. - Trình bày cấu tạo ngoài của đại não? - GV cho HS quan s¸t m« h×nh bé n·o vµ nhËn xÐt. - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr×nh bµy - Khe, rãnh của đại não có ý nghĩa gì? cÊu t¹o ngoµi cña d¹i n·o. - Cho HS so sánh đại não của ngời và - Rút ra kết luận. thú? Nhận xét nếp gấp ở đại não ngời và thó? - §Òu cã nÕp gÊp nhng ë ngêi nhiÒu h¬n - Cho HS quan s¸t mÉu n·o c¾t ngang, gióp diÖn tÝch bÒ mÆt lín h¬n. đọc thông tin và trả lời: - Trình cầy cấu tạo trong của đại não (chØ vÞ trÝ chÊt x¸m, chÊt tr¾ng)? - GV nhËn xÐt, cho HS quan s¸t H 47.3 - HS quan s¸t mÉu n·o, nghiªn cøu th«ng để thấy các đờng dẫn truyền trong chất tin để trình bày..

(127) trắng của đại não. - Cho HS đọc vai trò của nhân nền trong môc “Em cã biÕt” SGK. - 1 HS đọc.. *) KÕt luËn ở ngời, đại não là phần phát triển nhất. a. CÊu t¹o ngoµi: - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp. - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. Hoạt động 2: Sự phân vùng chức năng của đại não ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, đối chiếu với H 47.4. - Cá nhân tự thu nhận thông tin, trao đổi - GV ph¸t phiÕu häc tËp víi néi dung nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi, ghi vµo bµi tËp SGK (149) cho c¸c nhãm. phiÕu häc tËp. - Gọi 2 nhóm thi nhau hoàn thành kết - 2 nhóm cử đại diện trình bày kết quả. qu¶. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét, khẳng định đáp án: a- 3; b- 4; c- 6; d- 7; e- 5; g- 8; h- 2; i- - Hoàn thành lại phiếu theo kết quả đúng. 1. - NhËn xÐt vÒ c¸c vïng cña vá n·o? VD? - HS hoạt động cá nhân, dựa vào những - Tại sao những ngời bị chấn thơng sọ hiểu biết của mình để trả lời. n·o thêng bÞ mÊt c¶m gi¸c , trÝ nhí, mù, điếc... để lại di chứng suốt đời? - GV liên hệ đến việc đội mũ bảo hiểm để bảo vệ não khi tham gia giao thông. - Trong sè c¸c vïng trªn, vïng nµo - Vïng hiÓu tiÕng nãi, vïng hiÓu ch÷ không có ở động vật ? viết, vùng vận động ngôn ngữ. *) KÕt luËn - Vỏ não có các vùng cảm giác và vùng vận động có ý thức thuộc PXCĐK. - Riêng ở ngời có thêm vùng vận động ngôn ngữ và vùng hiểu tiếng nói và chữ viÕt. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) Cñng cè: Häc sinh nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc §äc kÕt luËn SGK §¸nh gi¸: - GV treo tranh câm H 47.2 , yêu câu HS điền chú thích và nêu đặc điểm cấu tạo ngoài của đại não..

(128) - Treo H 47.3 yêu câdu HS trình bày cấu tạo trong của đại não. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - Lµm bµi tËp 3 vµo vë bµi tËp. - §äc tríc bµi hÖ thÇn kinh sinh dìng Ngµy so¹n: / 02 /2012 Ngµy gi¶ng: /0 / 2012. TiÕt 50: HÖ thÇn kinh sinh dìng I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ sinh dỡng và phản xạ vận động.. - Trình bày sơ lợc chức năng của hệ thần kinh sinh dỡng,phân biệt đợc bộ phận giao cảm với bộ phận đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dỡng về cấu tạo vµ chøc n¨ng. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tranh. 3- Thái độ - Cã ý thøc vÖ sinh, b¶o vÖ hÖ thÇn kinh. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 48.1; 48.2; 48.3. - B¶ng phô ghi néi dung phiÕu häc tËp. *) HS: - Nghiªn cøu th«ng tin tríc ë nhµ - kÎ b¶ng 48.1 vµ 48.2 SGK, kÎ b¶ng so s¸nh cung ph¶n x¹ sinh dìng vµ cung phản xạ vân động vào vở bài tập III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Trình bày cấu tạo ngoài và trong của đại não? - Nêu chức năng của đại não? Đại não của ngời tiến hoá hơn đại não của các động vật thuộc lớp thú nh thế nào? 3. Bµi míi a. Më bµi ( 1’) Trong cuộc sống hàng ngày, những công việc ta làm đều là do sự chỉ đạo cña c¸c trung ¬ng thÇn kinh, tuy nhiªn cã nh÷ng c¬ quan trong c¬ thÓ kh«ng chÞu sù chỉ đạo có suy nghĩ của con ngời. VD: khi chạy nhanh, tim ta đập gấp, ta không thể bảo nó đập từ từ đợc... Những cơ quan chịu sự điều khiển nh vậy đợc xếp chung là chÞu sù ®iÒu khiÓn cña hÖ thÇn kinh sinh dìng. b. Néi dung.

(129) Hoạt động 1: Cung phản xạ sinh dỡng ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 48.1 vµ 48.2: Giới thiệu cung phản xạ vận động và cung phản xạ sinh dỡng (đờng đi). - HS vận dụng kiến thức đã học, kết hợp - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. quan s¸t h×nh vÏ, th¶o luËn nhãm vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. ? Trung khu của các phản xạ vận động và Yêu cầu: ph¶n x¹ sinh dìn n»m ë ®©u? + §Òu n»m trong chÊt x¸m - Vận động nằm trong đại não và tuỷ sèng - sinh dìng n»m ë trô n·o vµ sõng bªn ? So s¸nh cung ph¶n x¹ sinh dìng víi cña tuû sèng cung phản xạ vận động? + So s¸nh vÒ – H¹ch thÇn kinh ? Mô tả đờng đi của cung phản xạ vận - đờng hớng tâm động và cung phản xạ sinh dỡng? - §êng li t©m HS lµm bµi tËp. - Chøc n¨ng - GVthu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, chiÕu kÕt qu¶. - Häc sinh tr¶ lêi c©u hái - GV nhận xét, khẳng định đáp án. - 1 vài đại diện nhận xét. *) KÕt luËn So sánh cung phản xạ sinh dỡng và cung phản xạ vận động §Æc ®iÓm Cung phản xạ vận động Cung ph¶n x¹ sinh dìng - Trung ¬ng - Chất xám ở đại não và - Chất xám ở trụ não và tuû sèng. sõng bªn tuû sèng. - H¹ch thÇn kinh - Kh«ng cã - Cã - §êng híng t©m - 1 n¬ron: tõ c¬ quan - 1 n¬ron: tõ c¬ quan thô CÊu thô c¶m tíi trung ¬ng. c¶m tíi trung ¬ng. t¹o - §êng li t©m - 1 n¬ron: tõ trung ¬ng - 2 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi tíi c¬ quan ph¶n øng. c¬ quan ph¶n øng: Sîi tríc h¹ch vµ sîi sau h¹ch, chuyÓn giao xin¸p ë h¹ch thÇn kinh. - Điều khiển hoạt động - Điều khiển hoạt động nội Chøc n¨ng c¬ v©n (cã ý thøc). quan (kh«ng cã ý thøc). Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, trao SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: đổi nhóm, thống nhất câu trả lời - HÖ thÇn kinh sinh dìng cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. GV yªu cÇu häc sinh quan s¸t l¹i h×nh 48.1,2,3 đọc thông tin bảng 48.1 - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a 2 ph©n hệ giao cảm và đối giao cảm? (treo H 48.3 để HS minh hoạ) *) KÕt luËn - Ph©n hÖ thÇn kinh sinh dìng gåm: + Trung ¬ng; n·o, tuû sèng. + Ngo¹i biªn: d©y thÇn kinh vµ h¹ch thÇn kinh. - Hệ thần kinh sinh dỡng đợc chia thành:.

(130) + Ph©n hÖ thÇn kinh giao c¶m. + Phân hệ thần kinh đối giao cảm. - So sánh cấu tạo của phân hệ thần kinh giao cảm và phân hệ thần kinh đối giao cảm (b¶ng 48.2 SGK). Hoạt động 3: Chức năng của hệ thần kinh sinh dỡng ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu kÜ th«ng - C¸ nh©n HS tù thu nhËn vµ xö lÝ th«ng tin bảng 48.2 SGK, hình 48.3 và trả lời tin, trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời: c©u hái: Yªu cÇu: - Em có nhận xét gì về chức năng của 2 - 2 bộ phận có tác dụng đối lập nhau phân hệ giao cảm và đối giao cảm? - ý nghĩa: đều hoà hoạt động của các cơ -Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời sống? quan. GV gäi häc sinh tr¶ lêi - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. *) KÕt luËn - Phân hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập nhau trong điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng. - Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dỡng điều hoà đợc hoạt động của c¸c c¬ quan néi t¹ng. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: - GV treo tranh H 48.3, yªu c©u HS : - Tr×nh bµy sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ph©n hÖ giao cảm và đối giao cảm? Híng dÉn bµi 2 SGK: Phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong từng trờng hợp: + Lóc huyÕt ¸p t¨ng cao: thô quan bÞ kÝch thÝch, xuÊt hÞªn xung thÇn kinh truyÒn về trung ơng phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và m¹ch ruét gióp h¹ huyÕt ¸p. + Lúc hoạt động lao động: Khi hoạt động lao động xảy ra sự oxi hoá glucôzơ để tạo năng lợng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân huỷ của quá trình này là CO2 tÝch luü dÇn trong m¸u sÏ khÝch thÝch thô quan g©y ra xung thÇn kinh híng t©m tíi trung khu h« hÊp vµ trung khu tuÇn hoµn n»m trong hµnh tuû truyÒn tíi trung khu giao cảm, qua dây giao cảm đến tim, mạchmáu làm tăng nhịp co tim và mạch máu co dãn để cung cấp O2 cho nhu cầu năng lợng cơ đông thời chuyển nhanh sản phẩm phân huỷ đến cơ quan bài tiết. 5. DÆn dß ( 1’) - VÒ nhµ häc bµi tr¶ lêi c©u hái 1 vµ 2 trong SGK - §äc môc em cã biÕt.

(131) - Nghiªn cøu tríc bµi “c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c”. TuÇn 26 Ngµy so¹n: / / 2012 Ngµy gi¶ng: / / 2012. TiÕt 51: C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - LiÖt kª c¸c thµnh phÇn cña c¬ quan ph©n tích bắng s đồ phù hợp, Xác định rõ các thành phần trong cơ quan phân tích. Nêu đợc ý nghĩa của các cơ quan phân tích đối với cơ thể. - Mô tả đợc cấu tạo của mắt quan sơ đồ ( chú ý cấu tạo của màng lới )và chức n¨ng cña chóng - Giải thích đợc cơ chế điều tiết của mắt để nhìn rõ vật. 2- KÜ n¨ng - Quan s¸t vµ ph©n tÝch h×nh t×m ra kiÕn thøc 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học, vệ sinh và bảo vệ mắt III. ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3. - M« h×nh cÊu t¹o m¾t. - Vật mẫu: 1 cầu mắt lợn bổ đôi, 1 cầu mắt lợn bổ ngang. - Bé thÝ nghiÖm vÒ thÊu kÝnh héi tô cña m«n vËt lÝ. *) HS: - Nghiªn cøu tríc th«ng tin ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) ?- Tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a cung ph¶n x¹ sinh dìng vµ cung ph¶n x¹ vận động? ?- Tr×nh bµy sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ mÆt cÊu tróc vµ chøc n¨ng gi÷a 2 phân hệ giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dỡng? - KiÓm tra c©u 2 SGK. 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Nhờ các giác quan chúng ta nhận biết và phản ứng lại các tác động của môi trêng. C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gióp ta nh×n thÊy xung quanh, vËy nã cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? C¬ chÕ nµo gióp ta nh×n thÊy vËt? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. b. Néi dung: Hoạt động 1: Cơ quan phân tích ( 5’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - Mçi c¬ quan ph©n tÝch gåm nh÷ng bæ sung. thµnh phÇn nµo? + C¬ quan ph©n tÝch gåm 3 thµnh phÇn. - Vai trò của cơ quan phân tích đối với + Vai trò giúp cơ thể nhận biết tác động c¬ thÓ? cña m«i trêng xung quanh. -? Ph©n biÖt c¬ quan thô c¶m víi c¬ quan ph©n tÝch? + C¬ quan thô c¶m tiÕp nhËn kÝch thÝch tác động lên cơ thể – là khâu đầu tiên.

(132) cña c¬ quan ph©n tÝch. Gv gäi häc sinh tr¶ lêi Häc sinh tr¶ lêi GV chuÈn kiÕn thøc *) KÕt luËn - C¬ quan ph©n tÝch gåm: + C¬ quan thô c¶m. + D©y thÇn kinh (dÉn truyÒn híng t©m). + Bé phËn ph©n tÝch ë trung ¬ng (n»m ë vá n·o). - Cơ quan phân tích giúp cơ thể nhận biết tác động của môi trờng xung quanh. Hoạt động 2: Cơ quan phân tích thị giác ( 30’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cơ quan phân tích thị giác gồm - HS dựa vào kiến thức mục I để trả lời. nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV híng dÉn HS nghiªn cøu cÊu t¹o a. CÊu t¹o cña cÇu m¾t cÇu m¾t H 49.1; 49.2 lÇn lît tõ ngoµi - HS quan s¸t kÜ h×nh tõ ngoµi vµo trong vào trong, đọc thông tin SGK trả lời ghi nhớ chú thích, nghiên cứu thông tin để c©u hái: tr¶ lêi c©u hái, lµm bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c - Nªu vÞ trÝ cña cÇu m¾t? - Hoµn chØnh th«ng tin vÒ cÊu t¹o cÇu nhËn xÐt, bæ sung. m¾t SGK. §¸p ¸n: - GV nhận xét kết quả trên mô hình và 1- Cơ vận động mắt hình vẽ, khẳng định đáp án. 2- Mµng cøng - Cho 1 HS tr×nh bµy l¹i cÊu t¹o cÇu 3- Mµng m¹ch m¾t vµ rót ra kÕt luËn. 4- Mµng líi - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 5- Tế bào thụ cảm thị giác SGK, quan s¸t H 49.3 vµ tr¶ lêi c©u - HS dùa vµo th«ng tin, kÕt hîp víi h×nh hái: vẽ để trả lời, lớp nhận xét, bổ sung. b. CÊu t¹o cña mµng líi + ở điểm vàng, mỗi chi tiết của ảnh đợc 1 - Nªu cÊu t¹o cña mµng líi? - Sù kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo nãn vµ tÕ tÕ bµo nãn tiÕp nhËn vµ truyÒn vÒ n·o qua bµo que trong mèi quan hÖ víi tÕ bµo 1 tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c, ë c¸c vung thÇn kinh thÞ gi¸c ? kh¸c tÕ bµo nãn vµ nhiÒu tÕ bµo que liªn - T¹i sao ¶nh cña vËt hiÖn trªn ®iÓm hÖ víi 1 vµi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c. vµng l¹i nh×n râ nhÊt? - HS theo dâi thÝ nghiÖm, ghi nhí kiÕn - T¹i sao trêi tèi ta kh«ng nh×n râ mµu thøc. s¾c cña vËt? - 1 vµi HS ph¸t biÓu, c¸c HS kh¸c nhËn xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức. c. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi - GV híng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm về quá trình tạo ảnh qua thấu kính hội - HS theo dõi kết quả thí nghiệm đọc kĩ tô vµ tr¶ lêi c©u hái: th«ng tin -> Rót ra kÕt luËn vÒ vai trß cña ? Vai trß cña thÓ thuû tinh trong cÇu thÓ thuû tinh vµ sù t¹o ¶nh m¾t? - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o ¶nh ë mµng líi? - Vai trß cña thÓ thuû tinh trong cÇu m¾t? *) KÕt luËn - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: + C¬ quan thô c¶m. thÞ gi¸c (trong mµng líi cña cÇu m¾t).

(133) + D©y thÇn kinh thÞ gi¸c (d©y sè II). + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm). 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t - Th«ng tin hoµn chØnh trong bµi tËp SGK. 2. CÊu t¹o cña mµng líi - Mµng líi gåm: + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu. + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. 3. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi - ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu tõ vËt qua m«i trêng trong suèt tíi mµng líi t¹o nªn 1 ¶nh thu nhá, lén ngîc sÏ kÝch thÝch tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c, xuÊt hiÖn luång xung thÇn kinh qua d©y thÇn kinh thÞ gi¸c tíi vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm cho ta nhËn biÕt h×nh ¶nh cña vËt. - Thể thuỷ tinh (nh 1 thấu kính hội tụ) có khả năng điều tiết để điều chỉnh ảnh r¬i trªn mµng líi gióp ta nh×n râ vËt. - Lỗ đồng tử (giữa lòng đen) có tác dụng điều tiết ánh sáng. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Häc sinh nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: Câu 1. Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu đúng: a. C¬ quan ph©n tÝch gåm: c¬ quan thô c¶m, d©y thÇn kinh vµ bé phËn trung ¬ng. b. Các tế bào nón giúp ta nhìn rõ về ban đêm. c. Sù ph©n tÝch h×nh ¶nh x¶y ra ngay ë c¬ quan thô c¶m thÞ gi¸c d. Khi dọi đèn pin vào mắt đồng tử dãn rộng để nhìn rõ vật. e. Vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm. C©u 2. Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. - T×m hiÓu c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t.. Ngµy so¹n: / Ngµy d¹y: /. / 2012 / 2012.

(134) TiÕt 52: VÖ sinh m¾t- ¤n tËp bé n·o tuû sèng I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nêu đợc các nguyên nhân của tật cận thị và viễn thị, cách khắc phục. - Nêu đợc nguyên nhân của bệnh đau mắt hột, con đờng lây truyền và cách phßng tr¸nh. - BiÕt c¸ch phßng tr¸nh vµ gi÷ g×n vÖ sinh m¾t. - KiÕn thøc ch¬ng IX: thÇn kinh vµ gi¸c quan 2- KÜ n¨ng - KÜ n¨ng liªn hÖ thùc tÕ - KÜ n¨ng tæng hîp kiÕn thøc 3- Thái độ - Gi÷ vÖ sinh vµ biÕt c¸ch phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ m¾t II Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 50.1; 50.2; 50.3; 50.4 SGK. - PhiÕu häc tËp. - B¶ng phô ghi s½n néi dung phiÕu. *) HS: Nghiªn cøu tríc th«ng tin ë nhµ III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - M« t¶ cÊu t¹o cÇu m¾t nãi chung vµ mµng líi nãi riªng? - Tr×nh bµy qu¸ tr×nh thu nhËn ¶nh cña vËt ë c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) ? Yªu cÇu HS kÓ tªn c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t ? b. Néi dung: Hoạt động 1: Các tật của mắt (15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - ThÕ nµo lµ tËt cËn thÞ? ViÔn thÞ? - 1 vµi HS tr¶ lêi dùa vµo vèn hiÓu biÕt - Hớng dẫn HS quan sát H 50.1 và đặt câu thực tế. hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.1. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt cËn thÞ häc đờng mà HS thờng mắc phải. - Cho HS quan s¸t H 50.2 vµ tr¶ lêi: - Nªu c¸ch kh¾c phôc tËt cËn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.2. - Cho HS quan s¸t H 50.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu nguyªn nh©n cña tËt viÔn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.3. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt viÔn thÞ..

(135) - GV cho HS quan s¸t H 50.4 vµ tr¶ lêi: - C¸ch kh¾c phôc tËt viÔn thÞ? - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 50. - GV cho HS liªn hÖ thùc tÕ. - Do nh÷ng nguyªn nh©n nµo HS m¾c cËn thÞ nhiÒu? - Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tØ lÖ HS m¾c tËt cËn thÞ?. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.4. - HS tù hoµn thiÖn kiÕn thøc vµo b¶ng 50.2 (kÎ s¾n trong vë). - HS vËn dông hiÓu biÕt cña m×nh, trao đổi nhóm hoàn thành bảng. - §¹i diÖn nhãm nªu kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. *) KÕt luËn B¶ng 50: C¸c tËt cña m¾t – nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - §eo kÝnh mÆt CËn thÞ lµ tËt mµ - Do không giữ đúng khoảng cách lõm (kính cận). m¾t chØ cã kh¶ khi đọc sách (đọc gần) => thể n¨ng nh×n gÇn thuû tinh qu¸ phång. ViÔn thÞ lµ tËt m¾t - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - §eo kÝnh mÆt chØ cã kh¶ n¨ng - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi låi (kÝnh viÔn). nh×n xa già) => không phồng đợc. Hoạt động 2: Bệnh về mắt ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS nghiên cứu thông tin SGK - HS nghiên cứu kĩ thông tin, trao đổi hoµn thµnh phiÕu häc tËp. nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày trên - Đại diện 1 nhóm lên trình bày, các b¶ng phô, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ nhãm kh¸c bæ sung vÒ bÖnh ®au m¾t sung. hét. - GV khẳng định đáp án đúng. - Ngoµi bÖnh ®au m¾t hét cßn cã nh÷ng - HS kÓ thªm vÒ 1 sè bÖnh cña m¾t. bÖnh g× vÒ m¾t? - Nªu c¸ch phßng tr¸nh? - HS nªu c¸c c¸ch phßng tr¸nh qua liªn - Cho 1 HS đọc ghi nhớ SGK. hÖ thùc tÕ. *) KÕt luËn - Phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ m¾t: + Gi÷ s¹ch sÏ m¾t. + Röa m¾t b»ng níc muèi lo·ng, nhá thuèc m¾t. + ăn đủ vitamin A. + Ra đờng nên đeo kính. - Ngoài ra còn có các bệnh: đau mắt đỏ, viêm kết mạc, khô mắt... §¸p ¸n t×m hiÓu vÒ bÖnh ®au m¾t hét 1. Nguyªn nh©n - Do 1 lo¹i virut cã trong dö m¾t g©y ra. 2. §êng l©y - Dïng chung kh¨n chËu víi ngêi bÞ bÖnh, t¾m röa trong ao hå tï h·m. 3. TriÖu chøng - MÆt trong mi m¾t cã nhiÒu hét næi cém lªn. 4. HËu qu¶ - Khi hét vì thµnh sÑo lµm l«ng mi quÆp vµo trong (l«ng quặm)  đục màng giác  mù loà. 5. Phßng tr¸nh - Gi÷ vÖ sinh m¾t. - Dïng thuèc theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. Hoạt động 3: ôn tập bộ não, tuỷ sống ( 10’).

(136) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV yªu cÇu häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc Häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc th¶o luËn trong ch¬ng hÖ thÇn kinh tr¶ lêi c¸c bµi nhãm tr¶ lêi c©u hái tËp sau Bµi tËp 1: Bµi tËp 1: T×m c¸c côm tõ phï hîp ®iÒn vµo chç trèng sau 1. CÊu t¹o - Nơ ron là đơn vị ……….. nên hệ thần 2. Một sợi trục kinh 3. Bao mielin -Mçi n¬ ron bao gåm th©n, nhiÒu sîi 4. Cóc xin¸p nh¸nh v µ ……………. Sîi trôc thêng 5. DÉn truyÒn cã……………… TËn cïng sîi trôc cã c¸c………….. lµ n¬i tiÕp gi¸p gi÷a c¸c n¬ ron nµy víi n¬ ron kh¸c hoÆc víi c¬ quan tr¶ lêi. N¬ ron cã chøc n¨ng c¶m 1 ChÊt x¸m øng vµ…………… xung thÇn kinh. 2. Khe - Bề mặt của đại não đợc phủ một lớp 3.Rãnh …………. Lµm thµnh vá n·o. BÒ mÆt của đại não có nhiều nếp gấp, đó là các ……. . và ………. Làm tăng diện tích bề Bài tập 2. Học sinh trả lời Các câu hỏi đã mÆt vá n·o lªn tíi 2300-2500cm cho Bµi tËp 2: h·y tr¶ lêi c¸c c©u hái sau C1: Ph©n biÖt chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh vận động và hệ thần kinh sinh dỡng C2: Gi¶i thÝch t¹i sao ngêi say rîu thêng cã biÓu hiÖn ch©n nam d¸ ch©n siªu trong lóc ®i? C3: Nêu rõ các đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não ngời, chứng tỏ sự tiến hoácủa ngời so với các động vật khác trong líp thó? C4: h·y thö tr×nh bÇy ph¶n x¹ ®iÒu hoµ hoạt động của tim và hệ mạch trong các Bµi tËp 3. LËp b¶ng so s¸nh trô n·o tiÓu trêng hîp sau: não và não trung gian, đại não + Lóc huyÕt ¸p t¨ng cao + Lúc hoạt động lao động Bài tập 3:Hãy so sánh các đặc điểm cấu t¹o cña trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian vµ ®aÞ n·o. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: - Nªu c¸c tËt cña m¾t? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? - Tại sao không nên đọc sách nơi thiếu ánh sáng? Không nên nằm đọc sách? Không nên đọc sách khi đang đi tàu xe? - Nªu hËu qu¶ cña bÖnh ®au m¾t hét? C¸ch phßng tr¸nh? 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biªt”. - §äc tríc bµi 51: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c..

(137) TuÇn 27 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. / /. / 2012 / 2012. TiÕt 53: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nêu đợc thành phần của cơ quan phân tích thính giác. - Mô tả đợc cấu tạo của tai và trình bày chức năng thu nhận kích thích của sóng âm thanh bằng sơ đồ. (cấu tạo của cơ quan Coocti trên tranh hoặc mô hình.) 2- KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch cÊu t¹o cña c¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c qua tranh. 3- Thái độ - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh tai. II . ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 51.1; 51.2 SGK. - M« h×nh cÊu t¹o tai. *) HS : Nghiªn cøu tríc th«ng tin ë nhµ - Tìm hiểu thực thế địa phơng III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Ph©n biÖt tËt cËn thÞ vµ tËt viÔn thÞ? - Nªu nguyªn nh©n, triÖu chøng vµ c¸ch phßng bÖnh ®au m¾t hét? - Nªu biÖn ph¸p vÖ sinh m¾t? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Ta nhận biết đợc âm thanh là nhờ cơ quan phân tích thính giác. Vậy cơ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. - C¬ quan ph©n tÝch tÝnh gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo? HS: C¬ quan ph©n tÝch tÝnh gi¸c gåm: + TÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c ( trong c¬ quan Coocti). + D©y thÇn kinh thÝnh gi¸c (d©y sè VIII). + Vïng thÝnh gi¸c (ë thuú th¸i d¬ng) b. Néi dung Hoạt động 1: Cấu tạo của tai ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát H 51.1 và - HS quan sát kĩ sơ đồ cấu tạo tai, cá nhân hoµn thµnh bµi tËp SGK – Tr 162. lµm bµi tËp..

(138) - Gäi 1-2 HS nªu kÕt qu¶. - 1 HS nªu kÕt qu¶, HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - GV nhận xét kết quả, gọi 1 HS đọc lại sung. th«ng tin, hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: §¸p ¸n: 1- Vµnh tai 2- èng tai 3- Mµng nhÜ 4- Chuçi x¬ng tai - Nªu cÊu t¹o cña tai?Chøc n¨ng cña - HS c¨n cø vµo th«ng tin SGK võa hoµn tõng bé phËn? chỉnh để trả lời: - GV cho HS minh ho¹ trªn H 51.1 - Vì sao bác sĩ chữa đợc cả tai, mũi häng? + V× tai, mòi, häng th«ng víi nhau. - V× sao khi m¸y bay lªn cao hoÆc xuèng thÊp, hµnh kh¸ch c¶m thÊy ®au trong tai? - GV treo tranh H 51.2 híng dÉn HS quan s¸t, tr×nh bµy cÊu t¹o tai trong. - HS c¨n cø vµo th«ng tin, quan s¸t tranh - GV hớng dẫn HS quan sát H 51.1; và chú thích để trình bày. 51.2 tìm hiểu đờng truyền sóng ấm từ - HS đọc thông tin mục II, quan sát tranh tai ngoài vào trong diễn ra nh thế nào. để hiểu quá trình truyền và thu nhận kích thÝch sãng ©m. *) KÕt luËn Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong. 1. Tai ngoµi gåm: - Vµnh tai (høng sãng ©m) - èng tai (híng sãng ©m). - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại âm). 2. Tai gi÷a gåm: - 1 chuỗi xơng tai ( truyền và khuếch đại sóng âm). - Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ). 3. Tai trong gåm 2 bé phËn: - Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên có tác dụng thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian. - èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m Hoạt động 2: Chức năng thu nhận sóng âm ( 7’) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV híng dÉn häc sinh quan s¸t h×nh C¸ nh©n tù thu nhËn vµ xö lÝ th«ng tin 51.2 kết hợp với thông tin trang 163, 164 - Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến - .> th¶o luËn ? Tr×nh bÇy cÊu t¹o èc tai? Chøc n¨ng §¹i diÖn nhãm lªn tr×nh bÇy cÇu t¹o c¶u èc tai? cña èc tai GV híng dÉn HS quan s¸t l¹i h×nh HS ghi nhí kiÕn thøc 51.2A -> Tìm hiểu đờng truyền sống âm tõ ngoµi vµo trong? ? GV tr×nh bÇy C¬ chÕ truyÒn ©m vµ sù thu nhËn c¶m gi¸c ©m thanh. *) KÕt luËn + èc tai x¬ng (ë ngoµi).

(139) + ốc tai màng (ở trong) gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dới vµ mµng bªn ¸p s¸t vµo x¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c. + Gi÷a èc tai x¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch. * C¬ chÕ truyÒn ©m vµ sù thu nhËn c¶m gi¸c ©m thanh: Sóng âm từ nguồn âm tới đợc vành tai hứng lấy, qua ống tai tới làm rung màng nhĩ, tới chuỗi xơng tai, đợc khuếch đại ở màng cửa bầu, làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch, làm rung màng cơ sở, tác động tới cơ quan Coocti kích thích tế bào thụ c¶m thÝnh gi¸c. Vïng thÝnh gi¸c cho ta nhËn biÕt vÒ ©m thanh. Hoạt động 3: Vệ sinh tai ( 8’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ -Để tai hoạt động tốt cần lu ý những sung. vấn đề gì? - H·y nªu c¸c biÖn ph¸p gi÷ g×n vµ b¶o - HS tự đề ra các biện pháp vệ sinh vÖ tai? tai. *) KÕt luËn - Gi÷ g×n tai s¹ch - B¶o vÖ tai: + Không dung vật nhọn để ngoáy tai. + Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng bệnh cho tai. + Cã biÖn ph¸p chèng, gi¶m tiÕng ån. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - GV treo H 51.2 vµ yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o èc tai? - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn phơng án đúng trong các phơng án sau: Để đỡ ù tai khi đi máy bay lúc lên cao hoặc xuống thấp có thể: + NgËm miÖng, nÝn thë. + Nuốt nớc bọt nhiều lần hoặc bịt mũi, há miệng để thở. + §äc s¸ch b¸o cho quªn ®i. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biÕt”. Ngµy so¹n: / 03 / 2012 Ngµy d¹y: / 03 / 2012. TiÕt 54: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn - ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện..

(140) - Trình bày đợc quá trình hình thành các phản xạ mới và ức chế các phản xạ cũ. Nªu râ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn khi thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. - Nêu rõ ý nghĩa của phản xạ có điều kiện với đời sống. 2- KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t kªnh h×nh, t duy so s¸nh, liªn hÖ thùc tÕ. 3- Thái độ - Cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc. II ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 521; 52.2; 52.3. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 52.2 SGK. *) HS: - Nghiªn cøu tríc th«ng tin ë nhµ - KÎ b¶ng 52 – 1 vµ 52- 2 vµo vë bµi tËp III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò (3’) - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña èc tai dùa vµo H 51.2. - Quá trình thu nhận kích thích sóng âm diễn ra nh thé nào giúp ta nghe đợc? Vì sao có thể xác định đợc âm phát ra từ bên phải hay bên trái? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Trong bài 6 các em đã nắm đợc khái niệm về phản xạ. Nhiều phản xạ khi sinh ra đã có, cũng có những phản xạ phải học tập mới có đợc. Vậy phản xạ có những loại nào? làm thế nào để phân biệt đợc chúng? Muốn hình thành hoặc xoá bỏ phản xạ thì lµm nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. b. Néi dung: Hoạt động 1: Phân biệt PXCĐK và PXKĐK ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - HS : Ph¶n x¹ lµ ph¶n øng cña c¬ thÓ tríc - Ph¶n x¹ lµ g×? nh÷ng kÝch thÝch cña m«i trêng. - GV lÊy 1 sè VD vÒ PXC§K vµ PXK§K. - HS l¾ng nghe GV giíi thiÖu. VD: - Ph¶n x¹ mót s÷a mÑ. - Ph¶n x¹ h¾t x× h¬i - Ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi nghe nãi tíi chanh. - Häc tËp .... - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK. tËp SGK. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. + 1 HS lªn ch÷ bµi. + Yªu cÇu HS lÊy VD cho mçi lo¹i. - HS lÊy VD. - PXK§K lµ g×? PXC§K lµ g×? - 1 HS nªu kh¸i niÖm, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung..

(141) *) KÕt luËn - PXKĐK là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập và rèn luyện. - PXCĐK là phản xạ đợc hình thành trong đời sống của cá thể, là kết quả của qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn. Hoạt động 2: Sự hình thành phản xạ có điều kiện ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - HS đọc thông tin SGK và nghiên cứu Nghiªn cøu thÝ nghiÖm cña Paplop. thÝ nghiÖm cña Paplop. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm thµnh lập phản xạ tiết nớc bọt khi có ánh đèn của - 1 HS trình bày thí nghiệm. chã. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc. - 1 HS chØ trªn tranh. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái; - §Ó cã PXC§K cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn g×? - Cần có 1 PXKĐK, hành động phải - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh thµnh lËp lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn. PXC§K ? - Dùa vµo kiÕn thøc võa tr×nh bµy vµ - GV liên hệ thực tế; đờng mòn nếu không H 52.3A, B để trả lời. ®i n÷a sÏ cã hiÖn tîng g×? + C¬ sÏ mäc l¹i nh khi cha t¹o thµnh - Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật đèn đờng mòn. mà không cho ăn nhiều lần thì hiện tợng + Nhiều lần bật đèn mà không cho g× sÏ x¶y ra? chã ¨n, 1 thêi gian sau chã sÏ kh«ng - Yêu cầu HS trình bày sự hình thành tiết nớc bọt khi bật đèn nữa. PXC§K ë ngêi: tiÕt níc bät khi nh×n thÊy - HS tr×nh bµy dùa vµo thÝ nghiÖm qu¸ khÕ. tr×nh h×nh thµnh ph¶n x¹ cña Paplop. - ý nghÜa cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXCĐK đối với đời sống là gì? - HS dùa vµo th«ng tin vµ tr¶ lêi. - Nh÷ng PXC§K nµo nªn duy tr×, nh÷ng ph¶n x¹ nµo nªn øc chÕ? - HS dùa vµo hiÓu biÕt vµ ý thøc - GV khắc sâu: những thói quen tốt cần đcủa bản thân để trả lời. îc duy tr×, nh÷ng thãi quen xÊu nh nghiÖn thuèc, nghiÖn ma tuý... cÇn ph¶i lo¹i bá. *) KÕt luËn 1. H×nh thµnh PXC§K - Thực chất của sự thành lập PXCĐK là sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ đại não với nhau. - Điều kiện để thành lập PXCĐK + Ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÝch thÝch cã ®iÒu kiÖn víi kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn, trong đó kích thích có điều kiện xảy ra trớc 1 thời gian ngắn. + Quá trình kết hợp đó phải lặp đi lặp lại nhiều lần. 2. øc chÕ PXC§K - Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu không củng cố thờng xuyên sẽ mất dần đi do ức chế t¾t dÇn. * ý nghÜa: + Đảm bảo sự thích nghi với môi trờng và điều kiện sống luôn luôn thay đổi. + Hình thành các thói quen và tập quán tốt đối với con ngời..

(142) Hoạt động 3: So sánh các tính chất của PXKĐK với PXCĐK ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp b¶ng - HS dùa vµo kiÕn thøc môc I vµ II, 52.2 th¶o luËn nhãm vµ hoµn thµnh bµi tËp. - GV treo b¶ng phô 52.2, gäi HS lªn b¶ng hoµn thµnh. - §¹i diÖn nhãm lªn lµm, c¸c nhãm - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thøc. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Phản xạ không điều kiện: bền vững, số l- - Sửa lại cho đúng với đáp án GV đã îng h¹n chÕ. ch÷a. + Phản xạ có điều kiện: đợc hình thành trong dêi sèng (qua häc tËp, rÌn luyÖn), cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn, trung ¬ng n»m ë vá n·o. - Nªu mèi quan hÖ gi÷a PXK§K vµ - Dựa vào SGK để trả lời. PXC§K? *) KÕt luËn TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn TÝnh chÊt cña ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn 1. Tr¶ lêi c¸c kÝnh thÝch t¬ng ønghay 1’ Tr¶ lêi c¸c kÝnh thÝch bÊt k× hay kÝch kÝnh thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn thích có điều kiện ( đã đợc kết hợp với kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn 1 sè lÇn) 2. BÈm sinh 2’. Đợc hình thành trong đời sống( qua häc tËp, rÌn luyÖn) 3.BÒn v÷ng 3’. DÔ mÊt khi kh«ng cñng cè 4. Cã tÝnh chÊt di truyÒn, mang tÝnh chÊt 4’. Cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn chñng lo¹i 5. Sè lîng h¹n chÕ 5’. Số lợng không hạn định 6. Cung phản xạ đơn giản 6’. Hình thành đờng liên hệ tạm thời 7. Trung ¬ng n»n ë trô n·o vµ tuû sèng 7’. Trung ¬ng thÇn kinh chñ yÕu cã sù tham gia cña vá n·o 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸; - Ph©n biÖt PXK§K vµ PXC§K? - §äc môc “Em cã biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: V× sao qu©n sÜ hÕt kh¸t vµ nhµ Chóa chÞu mÊt mÌo? 5. DÆn dß: ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ giê sau kiÓm tra 1 tiÕt.. TuÇn 28 Ngµy so¹n: / 03 / 2012 Ngµy d¹y: / 03 / 2012. TiÕt 55: KiÓm tra 1 tiÕt I. Môc tiªu:. 1- Kiến thức : - Ôn tập và củng cố các kiến thức đã học 2- KÜ n¨ng : - Cã tÝnh tù gi¸c khi lµm bµi kiÓm tra 3- Thái độ: - Giáo dục thái độ yêu thích môn học.

(143) II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. 1. Gi¸o viªn: Đề bài, đáp án và biểu điểm Sơ đồ ma trận *) HS: - KiÕn thøc III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1.ổn định tổ chức 2.KiÓm tra Sơ đồ ma trận Tên Chủ đề (nội dung, chương…) Chương VIIBài tiết ( 3 tiết) Số câu : 1 30% = 3 điểm Chương VIIIDa ( 2 tiết) Số câu : 1 25% =2.5 điểm Chương IXThần kinh và giác quan ( 10 tiết) Số câu : 3 45% = 4.5 điểm Tổng số câu:5 TS Đ: 100 % = 10 điểm. Nhận biết. Thông hiểu. Vận dụng Cấp độ thấp. Cấp độ cao. So sánh nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức Số câu: 1 ( câu 1) 1.5 điểm = 15% Chức năng của da Số câu: 1 ( câu 2) 1.5 điểm = 15 % Nêu cấu tạo của Hệ thần kinh sinh Giải thích một số hiện đại não dưỡng ( Phân hệ giao tượng xảy ra ở thực tế cảm và phân hệ đối giao cảm) Số câu: 1(câu 3 30% = 3 điểm. Số câu:1( Câu 4) 20 % = 2 điểm. Số câu : 2 Số điểm: 4.5 = 45%. Số câu : 2 Số điểm: 3.5 = 35 %. Số câu:1(Câu 6) 20% = 2 điểm Số câu :1 Số điểm: 2 =20 %. §Ò bµi Câu 1: Hãy nêu những đặc điểm giống nhau và khác nhau gia nớc tiểu đầu và nớc tiÓu chÝnh thøc? C©u 2: Nªu chøc n¨ng cña da? Câu 3: Nêu cấu tạo của đại não ngời? Câu 4: Hãy so sánh thần kinh giao cảm và thần kinh đối giao cảm? C©u 5: a)V× sao níc vµo tai th× sÏ kh«ng nghe râ n÷a? b) Vì sao ta có thể xác định đợc âm phát ra từ bên phải hay bên trái? §¸p ¸n – biÓu ®iÓm C©u 1: ( 1.5 ®iÓm) *) §iÓm gièng nhau ( 0.5 ®) - Đều đợc tạo ra trong đơn vị chức năng của thận *) Kh¸c nhau ( 1 ®).

(144) §Æc ®iÓm Níc tiÓu ®Çu Níc tiÓu chÝnh thøc - Nồng độ các chất hoà tan - Lo·ng - Đậm đặc - Chất độc, chất cặn bã - Cã Ýt - Cã nhiÒu - ChÊt dinh dìng - Cã nhiÒu - GÇn nh kh«ng cã C©u 2: ( 1.5 ®) Chøc n¨ng cña da - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù x©m nhËp của vi khuẩn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu tạo từ các sợi của mô liªn kÕt, líp mì díi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i. - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyến mồ hôi. - Da còn là sản phẩm tạo nên vẻ đẹp của con ngời. Câu 3: Cấu tạo của đại não ( 3 điểm) ở ngời, đại não là phần phát triển nhất. a. CÊu t¹o ngoµi: ( 1.5 ®iÓm) - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o. b. CÊu t¹o trong: ( 1.5 ®) - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp. - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. C©u 4: ( 2 ®iÓm) Bé phËn Giao c¶m §èi giao c¶m - C¸c nh©n x¸m ë sõng bªn cña tuû C¸c nh©n x¸m ë trô n·o vµ ®o¹n Trung sống ( từ đốt tuỷ ngực I đến đốt tuỷ cùng ở tuỷ sống ¬ng th¾t lng III) - H¹ch thÇn kinh n»m xa c¬ quan - H¹ch TK n»m gÇn c¬ quan phô phô tr¸ch tr¸ch Ngo¹i - N¬ron tríc h¹ch cã sîi trôc ng¾n - N¬ron tríc h¹ch cã sîi trôc dµi biªn ( Cã bao Mielin) Cßn N¬ron sau ( Cã bao Mielin) Cßn N¬ron sau h¹ch cã sîi trôc dµi ( Kh«ng cã bao h¹ch cã sîi trôc ng¾n ( Kh«ng cã mielin) bao mielin) C©u 5: ( 2 ®) a. Níc vµo tai kh«ng nghe râ v× khi b¬i léi, níc vµo tai sÏ ng¨n c¶n ©m thanh ®i vµo, sóng âm thanh không vào đợc thì màng nhĩ không thể rung động, hoặc là sóng âm thanh đi vào bị cản yếu đi nên màng nhĩ rung động yếu, vì vậy tai nghe không rõ. b) Xác định đợc nguồn âm phát ra từ bên phải hay bên trái là.

(145) Nhờ nghe bằng 2 tai: Nếu ở bên phải thì sóng âm phát ra truyền đến tai phải trớc tai tr¸i vµ ngîc l¹i. 4- Củng cố - đánh giá - Thu bài, đếm số bài - Nhận xét, đánh giá giờ kiểm tra 5- DÆn dß - Về nhà xem lại bài tự đánh giá - Nghiªn cøu tríc bµi “HÖ thÇn kinh cÊp cao ë ngêi”. Ngµy so¹n:18/ 03 / 2012 Ngµy gi¶ng: 20/ 03 /2012. Tiết 56: Hoạt động thần kinh cấp cao ở ngời I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc những điểm giống nhau và khác nhau giữa các PXCĐK ở ngời với động vật nói chung và thú nói riêng. - Trình bày đợc vai trò của tiếng nói, chữ viết và khả năng t duy, trừu tợng ở ngêi. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy logic, suy luËn chÆt chÏ. 3- Thái độ - Båi dìng ý thøc häc tËp, x©y dùng thãi quen, nÕp sèng v¨n hãa. II/ Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV Phiếu học tập và tranh ảnh về con ngời so sánh với động vật *) HS §äc tríc bµi míi II. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò( kh«ng) 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Vai trò của phản xạ trong đời sống? GV: PXKĐK là cơ sở hoạt động của nhận thức, tinh thần , t duy, trí nhớ ở ngời và 1 số động vật bậc cao. là biểu hiện của hoạt động thần kinh bậc cao..

(146) - Hoạt động thần kinh bậc cao ở ngời và động vật có đặc điểm gì giống và khác nhau? b. Néi dung Hoạt động 1: Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở ngời ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ môc I SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: lêi c©u hái. - Nªu sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, ngêi? ý nghÜa? bổ sung để rút ra kết luận. - Hãy tìm VD trong thực tế đời sống về sù thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ míi vµ øc chÕ - HS cã thÓ lÊy VD trong häc tËp, x©y c¸c ph¶n x¹ cò kh«ng cßn thich hîp dùng c¸c thãi quen. n÷a? - Sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ngêi + Gièng vÒ qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ øc chÕ và động vật có những điểm gì giống và PXCĐK và ý nghĩa của chúng với đời kh¸c nhau? sèng. + Khác về số lợng và mức độ phức tạp cña PXC§K. *) KÕt luËn - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt với nhau làm cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động 2: Vai trò của tiếng nói và chữ viết ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ hiÓu biÕt cïng víi thùc tÕ hiÓu biÕt tr¶ lêi c©u cña m×nh, tr¶ lêi c©u hái: hái: - Em h·y lÊy vÝ dô vÒ tiÕng nãi vµ ch÷ - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã sung. ®iÒu kiÖn? - TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× - HS l¾ng nghe GV chèt kiÕn thøc. trong đời sống? ?Yªu cÇu HS lÊy VD cô thÓ. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - TiÕng nãi cã vai trß g×? - HS tr×nh bµy. - Ch÷ viÕt cã vai trß g×? *) KÕt luËn . TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe có thể tởng tợng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phơng tiện để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau. Hoạt động 3: T duy trừu tợng ( 8’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK. - Nói tới gà, trâu, chó... chúng có + Chúng đợc xếp chung là động vật..

(147) đặc điểm chung gì? - Vậy con vịt có phải là động vật + Có. kh«ng? - Yªu cÇu HS lÊy VD kh¸c vÒ sù - HS tù lÊy VD kh¸c. h×nh thµnh kh¸i niÖm. - Từ các khái niệm đã rút ra đợc qua - HS: Từ những điểm chung của sự vật VD từ “động vật” đợc hình thành nh hiện tợng, con ngời biết khái quát hoá thÕ nµo? thành những khái niệm, đợc diễn đạt bằng §ã lµ t duy trõu tîng. VËy t duy trõu c¸c tõ. tîng lµ g×? - Häc sinh tr¶ lêi *) KÕt luËn: - Nhê cã tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt con ngêi cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng. - Tõ nh÷ng thuéc tÝnh chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thµnh những khái niệm, đợc diễn đạt bằng các từ. - Kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu tîng ho¸ lµ c¬ së cña t duy trõu tîng, chØ cã ë con ngêi. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Häc sinh nh¾c l¹i néi dung bµi häc §äc kÕt luËn SGK - §¸nh gi¸: - ? ý nghÜa cña sù thµnh lËp vµ øc chÕ c¸c ph¶n x¹ cã ®iÌu kiÖn trong dêi sèng con ngêi? ? Vai trß cña tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt? 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh.. TuÇn 29 Ngµy so¹n: 19/ 03/ 2012 Ngµy d¹y: 26/ 03/2012. TiÕt 57: VÖ sinh hÖ thÇn kinh I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Hiểu rõ ý nghĩa sinh học của giấc ngủ đối với sức khoẻ. - Phân tích ý nghĩa của lao động và nghỉ ngơi hợp lí, tránh ảnh hởng xấu tới hệ thÇn kinh. - Nêu đợc tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện đối với sức khoẻ và hệ thÇn kinh. - Xây dựng cho bản thân một kế hoạch học tập và nghỉ ngơi hợp lí, đảm bảo søc khoÎ. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy, liªn hÖ thùc tÕ. 3- Thái độ - Cã ý thøc vÖ sinh, gi÷ g×n søc khoÎ, tr¸nh xa ma tuý. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV : - Tranh ¶nh th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn: rîi, thuèc l¸, ma tuý .... - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 54. *) HS.

(148) - KÎ b¶ng 54 vµo vë bµi tËp - Nghiªn cøu néi dung tríc ë nhµ III. tiÕn tr×nh lªn líp.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - KiÓm tra c©u 1, 2 (SGK – Tr 171). 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều công việc đôi khi làm ta mệt mỏi. Sự mệt mỏi này bắt nguồn từ hệ thần kinh sau đó tới các cơ quan khác. Vậy để có hệ thần kinh khoẻ mạnh, hoạt động của cơ thể hợp lí chúng ta cần làm gì? Đó là nội dung cña bµi häc h«m nay. b. Néi dung: Hoạt động 1: ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức khoẻ ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cung cÊp th«ng tin: chã cã thÓ nhÞn ¨n 20 ngµy vÉn cã thÓ nu«i bÐo trë l¹i nhng mÊt ngñ 10 – 12 ngµy lµ chÕt. - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, dùa - §Æt c©u hái cho HS th¶o luËn: vµo hiÓu biÕt cña b¶n th©n, th¶o luËn - Vì sao nói ngủ là 1 nhu cầu sinh lí nhóm và nêu đợc: cña c¬ thÓ? + Ngủ là 1 đòi hỏi tự nhiên của cơ thể, cần - Ngủ là gì? Khi ngủ sự hoạt độngcủa hơn ăn. c¸c c¬ quan nh thÕ nµo? - Giấc ngủ có ý nghĩa nh thế nào đối - Kết luận. víi søc khoÎ? - GV ®a ra sè liÖu vÒ nhu cÇu ngñ ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau. - KÕt luËn. - Muèn cã giÊc ngñ tèt cÇn nh÷ng ®iÒu - HS liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn thèng nhÊt kiÖn g×? Nªu nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng c©u tr¶ lêi, cho VD cô thÓ. trực tiếp, gián tiếp đến giấc ngủ? - GV: kh«ng chØ ngñ míi phôc håi søc lµm viÖc cña hÖ thÇn kinh mµ cßn ph¶i lao động, học tập xen kẽ nghỉ ngơi ho¹p lÝ tr¸nh c¨ng th¼ng, mÖt mái cho hÖ thÇn kinh. *) KÕt luËn Ngñ lµ mét nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ thÓ. - B¶ng chÊt cña giÊc ngñ lµ qu¸ tr×nh øc chÕ tù nhiªn. Khi ngñ c¸c c¬ quan gi¶m ho¹t động, có tác dụng phục hồi hoạt động của hệ thần kinh và các hệ cơ quan khác. - Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần: + Ngủ đúng giờ. + Chç ngñ thuËn lîi. + Không dùng chất kích thích: cà phê, chè đặc, thuốc lá. + Kh«ng ¨n qu¸ no, h¹n chÕ kÝch thÝch ¶nh hëng tíi vá n·o g©y hng phÊn. Hoạt động 2: Lao động và nghỉ ngơi hợp lí ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - T¹i sao kh«ng nªn lµm viÖc qu¸ søc, + §Ó tr¸nh c¨ng th¼ng vµ mÖt mái cho hÖ thøc qu¸ khuya? thÇn kinh..

(149) - Lao động và nghỉ ngơi nh thế nào là + Lao động , học tập xen kẽ với nghỉ ngơi, hîp lÝ? tránh đơn điệu dễ nhàm chán. - GV cho HS liên hệ: quy định thời gian làm việc, nghỉ ngơi đối với những ngêi lµm c«ng viÖc kh¸c nhau. Víi HS: x©y dùng thêi gian biÓu hîp lÝ. - Muèn b¶o vÖ hÖ thÇn kinh ta ph¶i - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn cïng víi th«ng tin lµm g×? SGK, HS tr¶ lêi c©u hái. *) KÕt luËn - Lao động và nghỉ ngơi hợp lí để giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh. - §Ó b¶o vÖ hÖ thÇn kinh cÇn: + §¶m b¶o giÊc ngñ hµng ngµy. + Gi÷ cho t©m hån thanh th¶n. + Xây dựng chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí. Hoạt động 3: Tránh lạm dụng các chất kích thích ( 15’) và ức chế đối với hệ thần kinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS quan s¸t tranh hËu qu¶ cña - HS quan s¸t. nghiÖn ma tuý, nghiÖn rîu, thuèc l¸... - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn - HS th¶o luËn nhãm. thèng nhÊt ý kiÕn thnµh bµi tËp b¶ng 54 SGK. vµ hoµn thµnh b¶ng 54. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng ch÷a bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶ nÕu cÇn. *) KÕt luËn Lo¹i chÊt Tªn chÊt T¸c h¹i ChÊt kÝch thÝch - Rîu - Hoạt độngnão bị rối loạn, trí nhớ kém. - Nớc chè đặc, - Kích thích hệ thần kinh, gây mất ngủ. cµ phª ChÊt g©y nghiÖn - Thuèc l¸ - C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c bÖnh ung th. - Ma tuý - Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch... 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc - HS đọc kết luận trong SGK - Đánh giá: ? Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt, cần những điều kiện gì? ? Trong vệ sinh đối với hệ thần kinh cần quan tâm tới những vấn đề gì? Vì sao? 5 . DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - X©y dùng cho m×nh thêi gian biÓu hîp lÝ vµo vë bµi tËp vµ thùc hiÖn nghiêm túc theo thời gian biểu đó. - §äc tríc bµi 55: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt. Ngµy so¹n : 25/ 03/ 2012 Ngµy d¹y: 27/ 03/ 2012. Ch¬ng X- TuyÕn néi tiÕt. TiÕt 58: Giíi thiÖu chung tuyÕn néi tiÕt I. môc tiªu..

(150) 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phận biệt đợc sự giống và khác nhau giữa tuyến nội tiết và ngoại tiết. - Nêu đợc các tuyến nội tiết chính của cơ thể và vị trí của chúng. - Trình bày đợc chức năng và tính chất của các sản phẩm tiết của tuyến nội tiết từ đó nêu rõ đợc tầm quan trọng của tuyến nội tiết với đời sống. 2- KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 55.1; 55.2; 55.3. *) HS: - Nghiªn cøu bµi tríc ë nhµ III. hoạt động dạy - học. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Tr¶ lêi 2 c©u hái SGK (173). 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Cùng với hệ thần kinh, các tuyến nội tiết cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hoà các hoạt động sinh lí trong cơ thể. Vậy tuyến nội tiết là gì? có những tuyÕn néi tiÕt nµo? b. Néi dung: Hoạt động 1: Đặc điểm của hệ nội tiết ( 5’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Yªu cÇu häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc tr¶ lêi c©u hái ? hÖ thÇn kinh cã vai trß g× trong c¬ thÓ ? - GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung - HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ sung. th«ng tin SGK. - Nêu đặc điểm của hệ nội tiết? - GV khẳng định lại kiến thức. *) KÕt luËn - Điều hoà quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao đổi chất. - Sản xuất ra các hoôc môn theo đờng máu đến cơ quan đích. Tác động chậm, kéo dµi trªn diÖn réng. Hoạt động 2: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(151) - Yªu cÇu HS quan s¸t H 55.1; 55.2 nghiên cứu đờng đi của sản phẩm tuyến vµ tr¶ lêi c©u hái : - Nªu râ sù kh¸c biÖt gi÷a tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt?. - HS quan s¸tkÜ h×nh vÏ, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Giống: các tế bào tuyến đều tiết ra sản phÈm tiÕt. + Khác về nơi đổ sản phẩm. - Néi tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u - Ngoại tiết: tập trung vào ống dẫn để đổ - KÓ tªn c¸c tuyÕn mµ em biÕt vµ cho ra ngoµi( c¸c tuyÕn tiªu ho¸, tuyÕn biÕt chóng thuéc lo¹i tuyÕn nµo? lÖ……) - HS hoạt động cá nhân và trả ời. - Cho HS quan s¸t H 50.3 kÓ tªn tuyÕn - 1 HS nªu tªn vµ vÞ trÝ cña tuyÕn néi tiÕt. néi tiÕt, nªu vÞ trÝ. - S¶n phÈm tiÕt cña c¸c tuyÕn néi tiÕt lµ c¸c hoãc m«n. *) KÕt luËn - Tuyến ngoại tiết: sản phẩm tiết tập trung vào ống dẫn để đổ ra ngoài. - TuyÕn néi tiÕt: s¶n phÈm tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u. - TuyÕn võa lµ néi tiÕt, võa lµ ngo¹i tiÕt gäi lµ tuyÕn pha: tuyÕn sinh dôc, tuyÕn tuþ Hoạt động 3: Hoocmôn ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ - HS tù thu nhËn kiÕn thøc qua th«ng tin tr¶ lêi c©u hái: SGK. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - Hoocmon lµ g×? - Hoocmon cã nh÷ng tÝnh chÊt nµo? sung. - GV giíi thiÖu thªm th«ng tin. + Hoocmon  cơ quan đích theo cơ chế - HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. ch×a kho¸, æ kho¸. + Mỗi tính chất GV đa ra 1 VD để phân tÝch. - Dùa vµo th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi. - Hoocmon có vai trò gì đối với cơ thể? - GV lu ý HS: trong điều kiện hoạt động binh th¬ngg cña tuyÕn ta kh«ng thÊy râ vai trß cña chóng, chØ khi mÊt c©n b»ng hoạt động của tuyến nào đó gây bệnh lí míi thÊy râ vai trß. ? Xác định tầm quan trọng của hệ nội tiết *) KÕt luËn - Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt. 1. TÝnh chÊt cña hoocmon - Mỗi hoocmon chỉ ảnh hởng tới một hoặc một số cơ quấnc định. - Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao. - Hoocmon không mang tính đặc trng cho loài..

(152) 2. Vai trß cña hoocmon - Duy trì tính ổn định của môi trờng bên trong cơ thể. - §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng. 4.Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc §äc kÕt luËn SGK - §¸nh gi¸: Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp sau: So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng b»ng c¸ch hoµn thµnh th«ng tin vµo b¶ng sau: §Æc ®iÓm so TuyÕn néi tiÕt TuyÕn ngo¹i tiÕt s¸nh Giống nhau - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. Kh¸c nhau: - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. + CÊu t¹o - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoµi. ngÊm th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh kh«ng cã ho¹t tÝnh m¹nh. m¹nh. + Chøc n¨ng 5. DÆn dß: ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”.. TuÇn 30 Ngµy so¹n: 26/ 03 / 2012 Ngµy d¹y: 2 /04 / 2012. TiÕt 59: TuyÕn yªn – tuyÕn gi¸p I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc vị trí, cấu tạo, chức năng của tuyến yên, tuyến giáp. - Xác định rõ mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động các tuyến với các bệnh do hoocmon của các tuyến đó tiết ra quá ít hoặc quá nhiều. 2- KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3- Thái độ - Båi dìng ý thøc gi÷a g×n søc khoÎ, b¶o vÖ c¬ thÓ. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 56.1; 56.2; 56.3. - B¶ng 56.1 *) HS : - KÎ b¶ng 56.1 vµo vë bµi tËp - Nghiªn cøu trø¬c bµi ë nhµ III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt?.

(153) - Nªu vai trß cña hoocmon? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) ? KÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÝnh trong c¬ thÓ? HS kÓ - GV: Bµi häc cña chóng ta h«m nay lµ ®i t×m hiÓu vÒ 2 tuyÕn néi tiÕt: tuyÕn yªn vµ tuyÕn gi¸p. b. Néi dung Hoạt động 1: Tuyến yên ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh, - HS quan s¸t tranh, nghiªn cøu néi dung nghiªn cøu néi dung th«ng tin SGK vµ th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái: - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn yªn? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 56.1 vµ - HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 56.1, th¶o tr¶ lêi c©u hái: luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - TuyÕn yªn tiÕt nh÷ng lo¹i hoocmon nµo? T¸c dông cña c¸c lo¹i hoocmon - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c đó? nhËn xÐt, bæ sung. - Nªu chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ - HS l¾ng nghe. đa thêm một số thông tin liên quan đến hoạt động của tuyến yên. *) KÕt luËn - Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan tới vùng dới đồi. - Gåm 3 thuú: truú tríc, thuú gi÷a, thuú sau. - Chøc n¨ng: + Thuỳ trớc: tiết hoocmon kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác, ảnh hởng đến sự tăng trởng, sự trao đổi glucozơ, chất khoáng. + Thuỳ sau: tiết hoocmon điều hoà trao đổi nớc, sự co thắt các cơ trơn (ở tử cung). + Thuỳ giữa; chỉ phát triển ở trẻ nhỏ, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da. - Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hoặc gián tiếp của hệ thần kinh Hoạt động 2: Tuyến giáp ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 56.2 nghiªn - HS quan s¸t kÜ h×nh vÏ, nghiªn cøu cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái : th«ng tin, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn gi¸p? hái. - Chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p lµ g×? - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Hãy nêu ý nghĩa của cuộc vận động + Thiếu muối iốt sẽ làm giảm chức năng “toµn d©n dïng muèi ièt”? tuyÕn gi¸p, g©y bÖnh bíu cæ. - Ph©n biÖt bÖnh baz¬®o víi bÖnh bíu cæ do thiÕu muèi ièt vÒ nguyªn nh©n vµ hËu qu¶? - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ 2 - HS quan s¸t tranh ¶nh. bÖnh nµy..

(154) *) KÕt luËn - TuyÕn gi¸p n»m tríc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam. - TiÕt hoocmon tirçin (cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ ièt), cã vai trß quan träng trong trao đổi chất và quá trình chuyển hoá các chất trong tế bào. - Bệnh liên quan đến tuyến giáp: bệnh bớu cổ, bệnh bazơđô (nguyên nhân, hậu qu¶ SGK). - Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trao đổi muối canxi và photpho trong m¸u. 4. Củng cố - đánh giá 4’ - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc HS đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: - HS tr¶ lêi c©u hái SGK (178) ? V× sao nãi tuyÕn yªn lµ tuyÕn néi tiÕt quan träng nhÊt? 5. DÆn dß 1’ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 57: TuyÕn tuþ vµ tuyÕn trªn thËn. Ngµy so¹n : 01/ 04 / 2012 Ngµy d¹y:03/ 04 / 2012. TiÕt 60: TuyÕn tôy vµ tuyÕn trªn thËn I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tuỵ dựa trên cấu tạo cña tuyÕn. - Sơ đồ hoá chức năng của tuyến tuỵ trong sự điều hoà lợng đờng trong máu. - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tuyÕn trªn thËn dùa trªn cÊu t¹o cña tuyÕn. 2- KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3- Thái độ - Có thái độ yêu thích môn học. II ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 57.1; 57.2. *) HS: - Nghiªn cøu trø¬c néi dung ë nhµ III tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p? - Em đã biết tuyến tuỵ có chức năng gì? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) các em đã học, tuyến tuỵ có chức năng ngoại tiết là tiết dịch tuỵ vào tá tràng tham gia vµo tiªu ho¸ thøc ¨n, võa cã chøc n¨ng néi tiÕt, cïng víi tuyÕn trªn thËn,.

(155) tuyến tuỵ tham gia vào quá trình điều hoà lợng đờng trong máu. Vậy hoạt động của 2 tuyÕn nµy nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. b. Néi dung: Hoạt động 1: Tuyến tuỵ ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 57.1 SGK, đọc - Xem lại H 24.3 trang 79. thông tin, quan sát H 24.3 trang 79 để nhớ l¹i vÞ trÝ cña tuyÕn tuþ. - Tuþ cã cÊu t¹o tõ c¸c lo¹i tÕ bµo nµo? + HS: Tuþ cÊu t¹o tõ tÕ bµo tiÕt dÞch Chøc n¨ng cña chóng lµ g×? tuþ, tÕ bµo anpha vµ tÕ bµo bªta. - Chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt cña TÕ bµo tiÕt dÞch tuþ; tiÕt dÞch tuþ (chøc tuyến tuỵ đợc thực hiện nh thế nào? n¨ng ngo¹i tiÕt). TÕ bµo anpha vµ bªta: tiÕt hoocmon (chøc n¨ng néi tiÕt). - TuyÕn tuþ tiÕt hoocmon nµo? Tõ ®©u? + HS tr×nh bµy trªn h×nh vÏ. - GV đặt câu hỏi: - HS tr¶ lêi: + TÕ bµo anpha: tiÕt glucag«n. - Nồng độ đờng trong máu ổn định là bao + Tế bào bêta: tiết insulin. nhiêu? Khi lợng đờng trong máu tăng cao Khi nồng độ đờng tăng cao, tế bào bêta cơ thể sẽ làm gì để ổn định nồng độ đờng? tiết insulin giúp chuyển hoá glucozơ - Khi lợng đờng huyết giảm sẽ có quá thành glicôgen giúp làm giảm lợng đtrình nào xảy ra? êng trong m¸u. - GV vẽ lên bảng sơ đồ: - HS: Khi đờng huyết giảm, tế bào đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin anpha tiÕt insulin gióp chuyÓn ho¸ Glucoz¬ Glic«gen glic«gen thµnh gluc«z¬ gióp t¨ng lîng đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn đờng trong máu. - Yêu cầu HS trình bày lại vai trò của - HS dựa vào sơ đồ trên bảng để trình hoocmon tuyÕn tuþ. bµy l¹i. - Tác động đối lập của 2 loại hoocmon insulin vµ glucag«n cã vai trß g×? - HS trình bày: giúp tỉ lệ đờng huyết - GV liên hệ thực tế: bệnh tiểu đờng (lợng luôn ổn định, đảm bảo hoạt động đờng tăng cao, thận không hấp thụ lại hết sinh lí của cơ thể diễn ra bình thđợc dẫn tới đi tiểu ra đờng). Hậu quả: có êng. thÓ chÕt. - Chứng hạ đờng huyết. *) KÕt luËn - Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ: + Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ). + Chức năng nội tiết: do các tế bào đảo tuỵ thực hiện. - TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n. - TÕ bµo bªta tiÕt insulin. Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin. Glucoz¬. Glic«gen. đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn. Nhờ tác động đối lập của 2 loại hoocmon tuyến tuỵ giúp tỉ lệ đờng huyết luôn ôn định đảm bảo hoạt động sinh lí diễn ra bình thờng. Hoạt động 2: Tuyến trên thận ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát mô hình và cho biết + HS: Tuyến trên thận gồm 1 đôi nằm.

(156) vÞ trÝ cña tuyÕn trªn thËn. trên đỉnh 2 quả thận. - TuyÕn trªn thËn n»m ë ®©u? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.2 (SGK) - 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy. - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tuyÕn trªn thËn? - GV treo tranh c©m. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - Nªu chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn trªn thËn? - HS tr×nh bµy vai trß cña hoocmon. + Vá tuyÕn? + Tuû tuyÕn? - GV lu ý HS: Hoocmon phÇn tuû tuyÕn trªn thËn cïng glucag«n (tuyÕn tuþ) ®iÒu chỉnh lợng đờng trong máu khi bị hạ đờng - HS tiÕp thu néi dung. huyÕt. *) KÕt luËn - Vị trí; tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng: - Phần vỏ: tiết các hoocmon điều hoad các muối natri, kali ... điều hoà đờng huyết, làm thay đổi các đặc tính sinh dục nam. - Phần tuỷ: tiết ađrênalin và noađrênalin có tác dụng điều hoà hoạt động tim mạch và hô hấp, cùng glucagôn điều chỉnh lợng đờng trong máu. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc HS đọc kết luận SGK §¸nh gi¸: - Treo b¶ng phô cho HS hoµn thµnh bµi tËp Khi đờng huyết tăng. Khi đờng huyết giảm. (+). TÕ bµo bªta (-). (+). §¶o tuþ. TiÕt insulin Glucoz¬. TÕ bµo anpha TiÕt glucag«n. Glicogen. Đờng huyết giảm đến møc b×nh thêng. Glucoz¬ Đờng huyết tăng đến møc b×nh thêng. 5.DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, lµm bµi tËp trong SBT. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 58: TuyÕn sinh dôc.. TuÇn 31 Ngµy so¹n: 02/ 04 / 2012 Ngµy d¹y: 09/ 04 / 2012. TiÕt 61: TuyÕn sinh dôc I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc :. Khi häc xong bµi nµy, HS:. (-).

(157) - Trình bày đợc các chức năng của tinh hoàn và buồng trứng. - Nhận biết đợc các hoocmon sinh dục nam và hoocmon sinh dục nữ. - Hiểu rõ ảnh hởng của hoocmon sinh dục nam và nữ đến những biến đổi của cơ thÓ ë tuæi dËy th×. 2- KÜ n¨ng. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Kĩ năng liên hệ thực tế địa phơng 3- Thái độ - Cã ý thøc vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. II ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV:: - Tranh phãng to H 58.1; 58.2; 58.3. - B¶ng phô viÕt néi dung b¶ng 58.1; 58.2. *) HS: Nghiªn cøu tríc néi dung bµi häc III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn tuþ? - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn trªn thËn? 3. Bµi míi a. Më bµi Sinh sản là một đặc tính quan trọng ở sinh vật. Đối với con ngời, khi phát triển đến một độ tuổi nhất định, trẻ em có những biến đổi. Những biến đổi đó do đâu mà có? Nó chịu sự điều khiển của hoocmon nào? Biến đổi đó có ý nghĩa gì ? đó là nội dung bµi häc h«m nay chóng ta sÏ nghiªn cøu. b. Néi dung: Hoạt động 1: Tinh hoàn và hoocmon sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát H 58. 1; - Cá nhận HS làm việc độc lập, quan sát 58.2 và làm bài tập điền từ (SGK – Tr kĩ hình, đọc chú thích. 182). - Th¶o luËn nhãm vµ ®iÒn tõ vµo bµi tËp. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - GV nhận xét, công bố đáp án: kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 1- LH, FSH 2- TÕ bµo kÏ. 3- Testosteron - HS dựa vào bài tập vừa làm để trả lời, ? Nªu chøc n¨ng cña tinh hoµn? sau đó rút ra kết luận. - HS nam đọc kĩ nội dung bảng 58.1 và - GV phát bài tập bảng 58.1 cho các đánh dấu vào các ô lựa chọn. HS nam, yêu cầu: các em đánh dấu vào dÊu hiÖu cã ë b¶n th©n? - GV công bố đáp án. - HS nghe GV gi¶ng. - Lu ý HS: đấu hiệu xuất tinh lần đầu là dÊu hiÖu cña giai ®o¹n dËy th× chÝnh thøc.

(158) *) KÕt luËn Tinh hoµn: + S¶n sinh ra tinh trïng. + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron. - Hoocmon sinh dục nam gây biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th×: b¶ng 58.1 SGK. Hoạt động 2: Buồng trứng và hoocmon sinh dục nữ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 58.3 vµ lµm - C¸ nh©n HS quan s¸t kÜ h×nh t×m hiÓu bµi tËp ®iÒn tõ SGK. qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nang trøng. (tõ - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶. c¸c nang trøng gèc) vµ tiÕt hoocmon - GV nhận xét, khẳng định đáp án. buång trøng. 1- TuyÕn yªn - Trao đổi nhóm, lựa chọn từ cần thiết. 2- Nang trøng §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c 3- ¬strogen nhËn xÐt, bæ sung. 4- Progesteron - Dựa vào bài tập đã làm để trả lời câu - Nªu chøc n¨ng cña buång trøng? hái, rót ra kÕt luËn. - GV phát bài tập bảng 58.2 cho HS nữ, - HS nữ đọc kĩ nội dung bảng 58.2, đánh yêu cầu: các em đánh dấu vào ô trống dấu vào ô lựa chọn. dÊu hiÖu cña b¶n th©n. - GV gäi 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. b«e sung. - GV tæng kÕt l¹i nh÷ng dÊu hiÖu ë tuæi dËy th×. - Lu ý HS: kinh nguyÖt lÇn ®Çu tiªn lµ - HS l¾ng nghe. dÊu hiÖu cña dËy th× chÝnh thøc ë n÷. - GV nh¾c nhë HS ý thøc vÖ sinh kinh nguyÖt. *) KÕt luËn - Buång trøng: + S¶n sinh ra trøng. + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen - Hoocmon ơstrogen gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th× ë n÷: b¶ng 58.2 SGK. 4. Củng cố - đánh giá Cñng cè: nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc HS đọc kết luận SGK §¸nh gi¸: - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - V× sao nãi tuyÕn sinh dôc lµ tuyÕn pha? - Nguyên nhân dẫn tới biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? 5. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Đọc trớc bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết..

(159) Ngµy so¹n: 08/ 04 / 2012 Ngµy d¹y: 10/ 04/ 2012. Tiết 62: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động cña c¸c tuyÕn néi tiÕt I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đuợc qúa trình điều hoà và phối hợp hoạt động của một số tuyến nội tiết. - Nêu đợc các ví dụ để chứng minh cơ thể tự điều hoà trong hoạt động nội tiết. - Phân tích ví dụ cụ thể về sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết nh quá trình điều hoà đờng huyết trong cơ thể. 2- KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Kĩ năng phân tích sơ đồ hoạt động của các tuyến nội tiết ( khi đuờng huyết gi¶m) 3- Thái độ - Cã ý thøc gi÷ g×n søc khoÎ. II. ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 59.1; 59.2; 59.3. - PhiÕu häc tËp *) HS : Nghiªn cøu tríc bµi ë nhµ III. tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng? - Nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? trong đó biến đổi nào là quan trọng và cần lu ý? 3. Bµi míi a. Më bµi ( 1’) Cũng nh hệ thần kinh, trong hoạt động nội tiết cũng có cơ chế tự điều hoà để đảm bảo lợng hoocmon tiết ra vừa đủ nhờ các thông tin ngợc. Thiếu thông tin này sẽ dẫn đến sự rối loạn trong hoạt động nội tiết và sẽ lâm vào tình trạng bệnh lí. b. Néi dung: Hoạt động 1: Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - H·y kÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÞu ¶nh - HS liÖt kª; tuyÕn gi¸p, tuyÕn dinh dôc, hëng cña c¸ hoocmon tiÕt ra tõ tuyÕn yªn? tuyÕn trªn thËn. - GV tr×nh bµy néi dung th«ng tin môc I SGK kÕt hîp sö dông H 59.1 vµ 59.2 gióp HS hiểu rõ cơ chế điều hoà hoạt động của c¸c tuyÕn nµy. - Trình bày cơ chế điều hoà hoạt động.

(160) cña tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn trªn thËn? (hoÆc sự điều hoà hoạt động của tế bào kẽ trong tinh hoµn) H 59.1; 59.2; 58.1 - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn.. - HS quan s¸t kÜ H 59.1; 59.2; 58.1 vµ trình bày cơ chế điều hoà hoạt động của tõng tuyÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn tranh, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. *) KÕt luËn - Tuyến yên tiết hoocmon điều khiển sự hoạt động của các tuyến nội tiết. - Sự hoạt động của tuyến yên đợc tăng cờng hay kìm hãm chịu sự chi phối của c¸c hoocmon do c¸c tuyÕn néi tiÕt kh¸c tiÕt ra. => §ã lµ c¬ chÕ tù ®iÒu hoµ cña c¸c tuyÕn néi tiÕt nhê c¸c th«ng tin ngîc. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết. ( 20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Lợng đờng trong máu giữ đợc tơng đối - HS vận dụng kiến thức về chức năng ổn định là do đâu? của hoocmon tuyến tuỵ để trình bày. - GV đa thông tin: khi lợng đờng trong m¸u gi¶m m¹nh kh«ng chØ c¸c tÕ bµo anpha của đảo tuỵ hoạt động tiết glucag«n mµ cßn cã sù phèi hîp ho¹t động của cả tuyến trên thận để góp phần chuyÓn ho¸ lipit vµ pr«tªin thµnh glucôzơ (tăng đờng huyết). - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 59.3: - Cá nhân HS quan sát kĩ H 59.3, trao đổi - Trình bày sự phối hợp hoạt động của nhóm trình bày ra giấy nháp câu trả lời. các tuyến nội tiết khi đờng huyết giảm? - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm - GV: Ngoµi ra a®rªnalin vµ kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. nona®rªnalin cïng phèi hîp víi glucagôn làm tăng đờng huyết. - Gióp HS rót ra kÕt luËn. - Tính ổn định của môi trờng bên trong. *) KÕt luËn Sự phối hợp hoạt động của tuyến tuỵ và tuyến trên thận. - Sự điều hoà, phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì đảm b¶o cho c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ trong c¬ thÓ diÔn ra b×nh thêng. 4. Củng cố - đánh giá ( 4’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc HS đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Nêu rõ mối quan hệ trong sự điều hoà hoạt động của tuyến yên đối với các tuyến néi tiÕt kh¸c? - Trình bày cơ chế hoạt động của tuyến tuỵ? 5. DÆn dß( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2 SGK. - Nêu đợc các VD dẫn chứng cho kiến thức trên..

(161) TuÇn 32 Ngµy so¹n:09/ 04/ 2012 Ngµy d¹y : 16/ 04/ 2012. Ch¬ng XI - Sinh s¶n. TiÕt 63: C¬ quan sinh dôc nam - n÷ I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Kể tên và xác định đợc các bộ phận trong cơ quan sinh dục nam, nữ và đờng đi của tinh trùng, trứng từ nơi sinh sản đến khi ra ngoài cơ thể. - Nêu đợc chức năng cơ bản của các bộ phận đó. - Nêu rõ đợc đặc điểm của tinh trùng, trứng. 2- KÜ n¨ng - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. -Kĩ năng liên hệ đến bản thân 3- Thái độ - Có nhận thức đúng đắn về cơ quan sinh dục của cơ thể. II ph¬ng tiÖn d¹y häc *) GV: - Tranh phãng to H 60.1; 60.2;61.1; 61.2. - Bµi tËp b¶ng 60 ,61 SGK. *) HS : Nghiªn cøu th«ng tin tríc ë nhµ III.tiÕn tr×nh lªn líp.. 1. æn ®inh tæ chøc ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - C©u hái 1, 2 SGK. 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) C¬ quan sinh s¶n cã chøc n¨ng quan träng lµ duy tr× nßi gièng. VËy chóng cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. b. Néi dung Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu tranh H - HS nghiªn cøu th«ng tin H 60.1 SGK , 60.1 SGK và hoàn thành bài tập điền trao đổi nhóm và hoàn thành bài tập. tõ. - GV nhận xét và khẳng định đáp án. - §¹i ®iÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm 1- Tinh hoµn kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 2- Mµo tinh 3- B×u 4- èng dÉn tinh 5- Tói tinh.

(162) - Cho HS đọc lại thông tin SGK đã hoàn - 1 HS đọc to thông tin. chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: - C¬ quan sinh dôc nam gåm nh÷ng bé phËn nµo? - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh. - Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? *) KÕt luËn C¬ quan sinh dôc nam gåm: + Tinh hoµn: lµ n¬i s¶n xuÊt ra tinh trïng. + Mµo tinh hoµn: n¬i tinh trïng tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ cÊu t¹o. + ống dẫn tinh: dẫn tinh trùng đến túi tinh. + Tói tinh; chøa tinh trïng. + D¬ng vËt: dÉn tinh dich, dÉn níc tiÓu ra ngoµi. + TuyÕn hµnh, tuyÕn tiÒn liÖt; tiÕt dÞch hoµ lo·ng tinh trïng. Hoạt động 2: Tinh hoàn và tinh trùng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 60.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t - Tinh trùng đợc sản sinh ra ở đầu? Từ khi H 60.2, thảo luận nhóm và trả lời nµo? c©u hái: S¶n sinh ra tinh trïng nh thÕ nµo? - GV nhËn xÐt, hoµn chØnh th«ng tin. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c - Tinh trùng có đặc điểm về hình thái , cấu tạo nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. và hoạt động sống nh thế nào? ? ở ngoài môi trờng tự nhiên tinh trùng sống đợc bao lâu? ? Tinh trùng có đợc sản sinh ra liên tục không? ? Tinh trùng không đợc phóng ra ngoài thì Học sinh trả lời câu hỏi chøa ë ®©u? *) KÕt luËn - Tinh trùng đợc sản sinh bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Tinh trïng sinh ra trong èng sinh tinh tõ c¸c tÕ bµo mÇm (tÕ bµo gèc) tr¶i qua ph©n chia gi¶m nhiÔm (bé NST gi¶m 1/2). - Tinh trïng nhá, gåm ®Çu, cæ , ®u«i dµi, di chuyÓn nhanh, kh¶ n¨ng sèng l©u h¬n trøng (tõ 3-4 ngµy). - Cã 2 lo¹i tinh trïng lµ tinh trïng X vµ tinh trïng Y. Hoạt động 3: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nữ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 61.1 SGK vµ - HS tù quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi ghi nhí kiÕn thøc. nhí kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: - C¬ quan sinh dôc n÷ gåm nh÷ng bé - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ phËn nµo? Chøc n¨ng cña tõng bé phËn sung. lµ g×? - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập vào - HS hoạt động nhóm và hoàn thành phiÕu häc tËp. bµi tËp ®iÒn tõ. Cho HS trao đổi phiếu và so sánh với đáp - Trao đổi phiếu giữa các nhóm, so ¸n. sánh với đáp án. - GV nhận xét, cho đáp án đúng 1- Buång trøng 2- PhÔu d·n trøng - HS tiÕp thu kiÕn thøc..

(163) 3- Tö cung 4- Âm đạo 5- Cæ tö cung 6- ¢m vËt 7- ống dãn nớc tiểu 8- Âm đạo - GV gi¶ng thªm vÒ vÞ trÝ cña tö cung vµ buồng trứng liên quan đến một số bệnh ở n÷ vµ gi¸o dôc ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh. *) KÕt luËn C¬ quan sinh dôc n÷ gåm: - Buång trøng: n¬i s¶n sinh trøng. - èng dÉn trøng; thu vµ dÉn trøng. - Tử cung: đón nhận và nuôi dỡng trứng đã thụ tinh. - Âm đạo: thông với tử cung. - Tuyến tiền đình: tiết dịch. Hoạt động 4: Buồng trứng và trứng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nêu vấn đề: - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H 61.2; 58.3, th¶o luËn nhãm thèng nhÊt - Trứng đợc sinh ra bắt đầu từ khi nào? - Trøng sinh ra tõ ®©u vµ nh thÕ nµo? c©u tr¶ lêi: - Trứng có đặc điểm gì về cấu tạo và hoạt động? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - GV nhận xét, đánh giá kết quả và giúp khác nhận xét, bổ sung. HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm vÒ qu¸ tr×nh gi¶m ph©n h×nh thµnh trøng (t¬ng tù ë sù h×nh thµnh - HS l¾ng nghe. tinh trïng). - Trứng đợc thụ tinh và trứng không đợc - HS hoạt động cá nhân, suy nghĩ thô tinh vµ tr¶ lêi. Hiện tợng kinh nguyệt đánh dấu giao đoạn dËy th× ë n÷ + Tại sao trứng di chuyển đợc trong ống dÉn trøng? + T¹i sao trøng chØ cã 1 lo¹i mang X? *) KÕt luËn - Trứng đợc sinh ra ở buồng trứng bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Trứng lớn hơn tinh trùng, chứa nhiều chất dinh dỡng, không di chuyển đợc. - Trøng cã 1 lo¹i mang X. - Trứng sống đợc 2 - 3 ngày và chỉ có khả năng thụ tinh trong vòng 1 ngày nếu gặp đợc tinh trùng. 4. Củng cố - đánh giá - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận SGK - §¸nh gi¸: - GV cho HS làm bài tập bảng 60,61 (Tr 192) bằng phiếu bài tập đã in sẵn. + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm §¸p ¸n: a- èng dÉn níc tiÓu b- Tuyến tiền đình c- èng dÉn trøng d- Sù rông trøng e- PhÔu èng dÉn trøng g- Tö cung.

(164) h- ThÓ vµng, hµnh kinh, kinh nguyÖt. 5. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, häc theo b¶ng 61. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 192. - Nghiªn cøu tríc bµi 62: Thô tinh, thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai. Ngµy so¹n : 15/ 04 / 2012 Ngµy d¹y:17/ 04 / 2012. TiÕt 64: Thô tinh – thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Chỉ rõ đợc những điều kiện của sự thụ tinh và thụ thai trên cơ sở hiểu rõ các khái niÖm vÒ thô tinh vµ thô thai. - Trình bày đợc sự nuôi dỡng thai trong quá trình mang thai và điều kiện đảm bảo cho thai ph¸t triÓn. - Giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt 2- KÜ n¨ng - Phân tích hình để tìm ra kiến thức. kĩ năng đọc thông tin làm bài tập trong phiếu bài tËp 3- Thái độ - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh kinh nguyÖt. II.ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV : - Tranh phãng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh ¶nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai. - Ph«t« bµi tËp (Tr 195 – SGK). *) HS: - Nghiªn cøu th«ng tin trong SGK - Liên hệ đến bản thân III. tiÕn tr×nh lªn líp. 1. æn ®inh tæ chøc ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Nêu đặc điểm của buồng trứng và trứng? - Bµi tËp b¶ng 61? 3. Bµi míi a. Më bµi: (1’) Sự thụ tinh và thụ thai xảy ra khi nào? trong những điều kiện nào? Thai đợc phát triển trong cơ thể mẹ nh thế nào? Nhờ đâu? Đó là những vấn đề chúng ta sẽ học trong tiÕt h«m nay. b. Néi dung: Hoạt động 1: Thụ tinh và thụ thai ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H.

(165) quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời. - ThÕ nµo lµ thô tinh vµ thô thai? - §iÒu kiÖn cho sù thô tinh vµ thô thai lµ - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm g×? kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV đánh giá kết quả, giúp HS hoàn - HS rút ra nhận xét. thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm: + NÕu trøng di chuyÓn xuèng gÇn tö cung míi gÆp tinh trïng th× sù thô tinh sÏ - HS lắng nghe để tiếp thu kiến thức. kh«ng x¶y ra. + Trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung mµ kh«ng ph¸t triÓn tiÕp th× sù thô thai kh«ng cã kÕt qu¶. + Trøng thô tinh ph¸t triÓn ë èng dÉn trøng lµ hiÖn tîng chöa ngoµi d¹ con, rÊt nguy hiểm đến ngời mẹ. *) KÕt luËn - Thụ tinh là sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng để tạo thành hợp tử. + §iÒu kiÖn: trøng vµ tinh trïng gÆp nhau ë 1/3 èng dÉn trøng phÝa ngoµi. - Thụ thai là trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai. + Điều kiện: trứng đợc thụ tinh phải bám vào thành tử cung. Hoạt động 2: Sự phát triển của thai ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: 62.3, tranh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bµo thai diÔn thai, ghi nhí kiÕn thøc. ra nh thÕ nµo? - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm - GV bæ sung thªm (chØ trªn tranh): Sau tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ thô tinh 7 ngµy, líp ngoµi ph«i b¸m vµo sung. mÆt tö cung ph¸t triÓn thµnh nhau thai, 5 tuần sau nhau thai hình thành đầy đủ. Thai lÊy chÊt dinh dìng vµ oxi tõ m¸u mÑ - HS l¾ng nghe. vµ th¶i cacbonic, urª sang cho mÑ qua d©y rèn. - Sức khoẻ của mẹ ảnh hởng nh thế nào - HS thảo luận nhóm, nêu đợc: đối với sự phát triển của nhau thai? + MÑ khoÎ m¹nh, thai ph¸t triÓn tèt. V× - Trong quá trình mang thai, ngời mẹ cần vậy mẹ cần ăn uống đầy đủ chất dinh làm gì để thai phát triển tốt và con sinh dỡng. ra khoÎ m¹nh? + Ngời mẹ mang thai không đợc hút - GV lu khai khác thêm hiểu biết của HS thuốc, uống rợu, vận động mạnh, qua phơng tiện thông tin đại chúng về chế không nhiễm virut. độ dinh dỡng *) KÕt luËn - Thai đợc nuôi dỡng nhờ chất dinh dỡng lấy từ mẹ qua nhau thai. - Khi mang thai, ngời mẹ cần đợc cung cấp đầy đủ chất dinh dỡng và tránh các chất kÝch thÝch cã h¹i cho thai nh: rîu, thuèc l¸... Hoạt động 3: Hiện tợng kinh nguyệt ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, - HS tự nghiên cứu thông tin SGK,.

(166) quan s¸t h 62.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: quan sát H 62.3, kết hợp kiến thức chơng “Nội tiết”, trao đổi nhóm và trả lời - HiÖn tîng kinh nguyÖt lµ g×? - Kinh nguyÖt x¶y ra khi nµo? c©u hái: - Do ®©u cã kinh nguyÖt? - GV nhận xét, đánh giá kết quả của các - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm nhãm vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ - GV gi¶ng thªm: sung. + TÝnh chÊt cña chu k× kinh nguyÖt do t¸c dông cña hoocmon tuyÕn yªn. + Tu«iØ kinh nguyÖt cã thÓ sím hay muén - HS l¾ng nghe GV gi¶ng, tiÕp thu tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè. kiÕn thøc. + Kinh nguyệt không đều là biểu hiện bÖnh lÝ, cÇn ®i kh¸m. + VÖ sinh kinh nguyÖt. *) KÕt luËn - Kinh nguyệt là hiện tợng trứng không đợc thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung bong ra, tho¸t ra ngoµi cïng m¸u vµ dÞch nhÇy. - Kinh nguyệt là dấu hiệu chứng tỏ trứng không đợc thụ tinh. - Kinh nguyÖt x¶y ra theo chu k×. - Kinh nguyệt đánh dấu chính thức tuổi dậy thì ở các em gái. 4. Củng cố- đánh giá (4’) Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc Học sinh đọc kết luận SGK §¸nh gi¸: - GV cho HS làm bài tập đã chuẩn bị 9trang 195) bằng phiếu bài tập đã in sẵn + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm: §¸p ¸n: 1- Cã thai vµ sinh con 2- Trøng 3- Sù rông trøng 4- Thô tinh vµ mang thai 5- Tö cung 6- Lµm tæ, nhau 7- Mang thai. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” . - T×m hiÓu vÒ t¸c h¹i cña viÖc mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn.. TuÇn 33 Ngµy so¹n:16 / 04/ 2012 Ngµy d¹y: / 04/ 2012. I. môc tiªu.. TiÕt 65: C¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. Phân tích đợc những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên. - Giải thích đợc cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai, từ đó xác định đợc các nguyên tắc cần tuân thủ để tránh thai. 2- KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch vµ gi¶i thÝch 3- Thái độ: Giáo dục học sinh cách bảo vệ bản thân II. ph¬ng tiÖn d¹y häc.

(167) *) GV: - Th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn, t¸c h¹i cña mang thai sím. - 1 sè dông cô tr¸nh thai nh: bao cao su, vßng tr¸nh thai, vØ thuèc tr¸nh thai. *) HS: Nghiªn cøu th«ng tin tríc ë nhµ III. tiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức ( 1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Thế nào là sự thụ tinh? Thụ thai Điều kiện để có sự thụ tinh, thụ thai? - HiÖn tîng kinh nguyÖt? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Trong x· héi hiÖn nay, nh÷ng tÖ n¹n lµm cho cuéc sèng cña con ngêi kh«ng lành mạnh, một phần trong số đó là do thiếu hiểu biết dẫn tới có trờng hợp 15 tuổi đã có con. Tuy nhiên, khoa học đã nghiên cứu và đề ra các biện pháp tránh thai hữu hiệu nhằm giúp gia đình và xã hội phát triển ngày càng bền vững. b. Néi dung: Hoạt động 1: ý nghĩa của việc tránh thai ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nªu c©u hái: - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn - Hãy cho biết nội dung cuộc vận động và nêu đợc: sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá + Không sinh con quá sớm (trớc 20) gia đình? + Không đẻ dày, đẻ nhiều. - GV viÕt ng¾n gän néi dung HS ph¸t biÓu vµo gãc b¶ng: + §¶m b¶o chÊt lîng cuéc sèng. - GV hái: - Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch có + Mỗi ngời phải tự giác nhận thức để ý nghÜa nh thÕ nµo? thùc hiÖn. - Thực hiện cuộc vận động đó bằng + ảnh hỏng xấu đến sức khoẻ và tinh c¸ch nµo? thÇn, kÕt qu¶ häc tËp... - §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu cã thai ë tuæi cßn ®ang ®i häc? - HS nªu ý kiÕn cña m×nh. - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai? - GV cÇn l¾ng nghe, ghi nhËn nh÷ng ý kiến đa dạng của HS để có biện pháp tuyªn truyÒn gi¸o dôc. *) KÕt luËn - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai: + Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình: đảm bảo sức khoẻ cho ngời mẹ và chất lîng cuéc sèng. + §èi víi HS (ë tuæi ®ang ®i häc): kh«ng cã con sím ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. Hoạt động 2: Những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên ( 15’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS đọc thông tin mục “Em có biết” phần i (tr 199) để hiểu: Tuổi vị thành niên là gì? một số thông tin về - Một HS đọc to thông tin SGK. hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn ë ViÖt Nam. - HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn.

(168) để trả lời câu hỏi: nhóm, bổ sung và nêu đợc: - Nh÷ng nguy c¬ khi cã thai ë tuæi vÞ + Mang thai ë tuæi nµy cã nguy c¬ tö thµnh niªn lµ g×? vong cao v×: - Dễ xảy thai, đẻ non. - Con nếu đẻ thờng nhẹ cân khó nuôi, dễ tö vong. - NÕu ph¶i n¹o dÔ dÉn tíi v« sinh v× dÝnh tö cung, t¾c vßi trøng, chöa ngoµi d¹ con. - Cã nguy c¬ ph¶i bá häc, ¶nh hëng tíi tiền đồ, sự nghiệp. - GV nh¾c nhë HS: cÇn ph¶i nhËn thøc về vấn đề này ở cả nam và nữ, phải giữ gìn bản thân, đó là tiền đồ cho cuộc sèng sau nµy. - Cần phải làm gì để tránh mang thai ngoµi ý muèn hoÆc tr¸nh n¹o thai ë tuæi vÞ thµnh niªn. *) KÕt luËn - Cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ nguyªn nh©n t¨ng nguy c¬ tö vong vµ g©y nhiÒu hËu qu¶ xÊu Hoạt động 3: Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai ( 10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ - HS dùa vµo ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô lêi c©u hái: tinh, thụ thai (bài 62) , trao đổi nhóm - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. thô tinh vµ sù thô thai, h·y nªu c¸c - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , c¸c nhãm nguyên tắc để tránh thai? kh¸c nhËn xÐt bæ sung - Thùc hiÖn mçi nguyªn t¾c cã nh÷ng biÖn ph¸p nµo? - GV nhËn xÐt, cho HS nhËn biÕt c¸c ph¬ng tiÖn sö dông b»ng c¸ch cho quan s¸t c¸c dông cô tr¸nh thai. - HS phải nêu đợc: - Sau khi HS th¶o luËn, GV yªu cÇu mçi + Tr¸nh quan hÖ t×nh dôc ë tuæi HS, gi÷ HS phải có dự kiến hành động cho bản gìn tình bạn trong sáng, lành mạnh th©n vµ yªu cÇu tr×nh bµy tríc líp. kh«ng ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ h¹nh phóc trong t¬ng lai. *) KÕt luËn - Muèn tr¸nh thai c©n fn¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c: + Ng¨n trøng chÝn vµ rông. + Tr¸nh kh«ng cho tinh trïng gÆp trøng. + Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. - Ph¬ng tiÖn sö dông tr¸nh thai: + Bao cao su, thuèc tr¸nh thai, vßng tr¸nh thai. + TriÖt s¶n: th¾t èng dÉn tinh, th¾t èng dÉn trøng. 4. Củng cố - đánh giá ( 1’) - Cñng cè: Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m bµi häc §äc kÕt luËn SGK - §¸nh gi¸:.

(169) - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©uhái 1 trang 198). - Hoµn thµnh b¶ng 63. 5. DÆn dß ( 1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Đọc trớc bài 64: Các bệnh lây qua đờng tình dục. Ngµy so¹n : / 04/ 2012 Ngµy d¹y: / 04/ 2012. Tiết 66: Các bệnh lây truyền qua đờng sinh dôc I. môc tiªu. 1- KiÕn thøc : - HS trình bày rõ đợc tác hại của một số bệnh tình dục phổ biến (lậu, giang mai, HIV, AIDS) - Nêu đợc những đặc điểm sống chủ yếu của các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn lậu, giang mai và virut gây ra AIDS) và triệu trứng để có thể phát hiện sớm, điều trị đủ liÒu. - Xác đinh rõ con đờng lây truyền để tìm cách phòng ngừa đối với mỗi bệnh. Tự giác phßng tr¸nh, sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an toµn. 2- KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng tổng hợp kiến thức, Kĩ năng hoạt động nhóm 3- Thái độ - Gi¸o dôc häc sinh yªu thÝch m«n häc - Biết tự giữ gìn bản thân, tuyên truyền cho ngời dân ở địa phơng nơi mình công tác II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - Tranh phãng to H 64 SGK. - T liÖu vÒ bÖnh t×nh dôc. *) HS : Nghiªn cøu trø¬c bµi míi ë nhµ III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức (1’) 2. KiÓm tra bµi cò ( 3’) - Nh÷ng nguy c¬ cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn? - C¸c nguyªn t¾c tr¸nh thai? 3. Bµi míi a. Më bµi: ( 1’) Các bệnh lây qua con đừờng tình dục đợc gọi là bệnh tình dục ( hay bệnh xã héi). ë ViÖt Nam phæ biÕn lµ bÖnh lËu, giang mai, AIDS. b. Néi dung Hoạt động 1: Bệnh lậu Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK, nội dung bảng - Yêu cầu HS quan sát, đọc nộidung 64.1, thảo luận và trả lời câu hỏi: b¶ng 64.1. - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời: - 1HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ - T¸c nhËn g©y bÖnh? sung. - TriÖu trøng cña bÖnh? - T¸c h¹i cña bÖnh? - L¾ng nghe híng dÉn cña GV. - Nªu c¸ch phßng chèng?.

(170) - GV nhËn xÐt. *) KÕt luËn - Do song cÇu khuÈn g©y nªn. - TriÖu chøng: + Nam: đái buốt, tiểu tiện có máu, mủ. + N÷: khã ph¸t hiÖn. - T¸c h¹i: + G©y v« sinh + Cã nguy c¬ chöa ngoµi d¹ con. + Con sinh ra cã thÓ bÞ mï loµ. Hoạt động 2: Bệnh giang mai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS quan sát hình 64, đọc - HS quan sát hình 64, đọc nội dung bảng néi dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: nhãm vµ tr¶ lêi - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ - BÖnh giang mai cã t¸c nhËn g©y bÖnh sung. lµ g×? - Rót ra kÕt luËn. - TriÖu trøng cña bÖnh nh thÕ nµo? - BÖnh cã t¸c h¹i g×? *) KÕt luËn - T¸c nh©n: do xo¾n khuÈn g©y ra. - TriÖu chøng: + Xuất hiện các vết loét nông, cứng có bờ viền, không đau, không có mủ, không đóng v¶y, sau biÕn mÊt. + Nhiễm trùng vào máu tạo nên những chấm đỏ nh phát ban nhng không ngứa. + BÖnh nÆng cã thÓ s¨ng chÊn thÇn kinh. - T¸c h¹i: + Tæn th¬ng c¸c phñ t¹ng (tim, gan, thËn) vµ hÖ thÇn kinh. + Con sinh ra cã thÓ mang khuyÕt tËt hoÆc bÞ dÞ d¹ng bÈm sinh. Hoạt động 3: Các con đờng lây truyền và cách phòng tránh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin, ghi nhí kiÕn do GV cung cÊp vµ ghi nhí kiÕn thøc. thøc, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý iÕn - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để trả lời: trả lời: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Con đờng lây truyền bệnh lậu và khác nhận xét, bổ sung kiến thức: giang mai lµ g×? + Quan hÖ t×nh dôc bõa b·i. - Làm thế nào để giảm bớt tỉ lệ ngời m¾c bÖnh t×nh dôc trong x· héi hiÖn + Sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an nay? toµn. - Ngoµi 2 bÖnh trªn em cßn biÕt bÖnh nào liên quan đến hoạt động tình dục? + HIV. *) KÕt luËn a. Con đờng lây truyền: quan hệ tình dục bừa bãi, qua đờng máu... b. C¸ch phßng tr¸nh: - Nhận thức đúng đắn về bệnh tình dục..

(171) - Sèng lµnh m¹nh. - Quan hÖ t×nh dôc an toµn. 4. Củng cố - đánh giá - GV cñng cè néi dông bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh c¸c bÖnh t×nh dôc. - GV đánh giá giờ. 5. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” SGK. - §äc tríc bµi: §¹i dÞch ATDS – th¶m ho¹ cña loµi ngêi.. TuÇn 34 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. / /. / 2012 / 2012. TiÕt 67: §¹i dÞch AIDS Th¶m ho¹ cña loµi ngêi I. môc tiªu.. 1- KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tr×nh bµy râ c¸c t¸c h¹i cña bÖnh AIDS. - Nêu đợc đặc điểm sống của virut gây bệnh AIDS. - Chỉ ra đợc các con đờng lây truyền và đa ra cách phòng ngừa bệnh AIDS. 2- Kĩ năng : - Có kĩ năng phát hiện kiến thức từ thông tin đã có. 3- Thái độ : - Có ý thức tự bảo vệ mình để phòng tránh AIDS II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV : - Tranh phãng to H 65, tranh qu¸ tr×nh x©m nhËp cña virut HIV vµo c¬ thÓ ngêi. - Tranh tuyªn truyÒn vÒ AIDS. - B¶ng trang 203. *) HS: Nghiªn cøu th«ng tin tríc ë nhµ Liên hệ thực tế ở địa phơng III. tiÕn tr×nh bµi gi¶ng. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày con đờng lây truyền và tác hại của bệnh lậu, giang mai? 3. Bµi míi a. Më bµi: HIV/ AIDS là căn bệnh thế kỉ của loài ngời. đợc tất cả thế giới quan tâm vậy HIV/ AIDS lµ g× chóng ta cïng t×m hiÓu bµi ngµy h«m nay. b. Néi dung Hoạt động 1: AIDS là gì? HIV là gì? Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, dựa - HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu vµo hiÓu biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn thông tin đại chúng và trả lời câu hỏi: thông tin đại chúng và trả lời câu hỏi: - Em hiÓu g× vÒ AIDS? HIV? ? Khi vµo c¬ thÓ HIVsÏ s«ng vµ ph¸t triÓn + AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn nh thÕ nµo? dÞch m¾c ph¶i. ? khi phô n÷ bÞ m¾c bÖnh xÏ g©y ra hËu - 1 HS lªn b¶ng ch÷a, c¸c HS kh¸c qu¶ g×? nhận xét, bổ sung để hoàn thiện - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 65. kiÕn thøc..

(172) - GV kÎ s½n b¶ng 65 vµo b¶ng phô, yªu cÇu HS lªn ch÷a bµi. T¸c h¹i cña HIV/AIDS Ph¬ng thøc l©y truyÒn HIV/AIDS 1. Qua đờng máu 2. Quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn 3. Qua nhau thai( tõ mÑ sang con). T¸c h¹i cña HIV/AIDS - Lµm c¬ thÓ mÊt hÕt kh¶ n¨ng chèng bÖnh vµ dÉn tíi tö vong. *) KÕt luËn - AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - HIV lµ virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ngêi. - Các con đờng lây truyền và tác hại (bảng 65). Hoạt động 2: Đại dịch AIDS – Thảm hoạ của loài ngời Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin và mục “Em có - Yêu cầu HS đọc lại mục “Em có biết” biết” và trả lời câu hỏi: vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tại sao đại dịch AIDS là thảm hoạ của + Vì: AIDS lây lan nhanh, nhiễm HIV loµi ngêi? là tử vong và HIV là vấn đề toàn cầu. - GV nhËn xÐt. - GV lu ý HS: Sè ngêi nhiÔm cha ph¸t hiện còn nhiều hơn số đã phát hiện rất - HS tiếp thu nội dung. nhiÒu. *) KÕt luËn - AIDS lµ th¶m ho¹ cña loµi ngêi v×: + TØ lÖ tö vong rÊt cao. + Kh«ng cã v¨cxin phßng vµ thuèc ch÷a. + L©y lan nhanh. Hoạt động 3: Các biện pháp lây nhiễm HIV/ AIDS Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nêu vấn đề: + Dựa vào con đờng lây truyền AIDS, + An toàn truyền máu. hãy đề ra các biện pháp phòng ngừa + Mẹ bị AIDS không nên sinh con. l©y nhiÔm AIDS? + Sèng lµnh m¹nh. + HS phải làm gì để không mắc AIDS? - HS thảo luận và trả lời. + Em sẽ làm gì để góp sức mình vào công việc ngăn chặn sự lây lan của đại - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. dÞch AIDS? + T¹i sao nãi AIDS nguy hiÓm nhng không đáng sợ? *) KÕt luËn - Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, kh«ng dïng chung kim tiªm, kiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ nhiÔm AIDS kh«ng nªn sinh con. 4. Củng cố - đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi..

(173) - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i: nguy c¬ l©y nhiÔm, t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh AIDS. - §¸nh gi¸ giê. 5. DÆn dß - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ néi dung «n tËp. Ngµy so¹n: / / 2012 Ngµy gi¶ng: / / 2012. TiÕt 68: Bµi tËp ch¬ng 7,8,9,10. I. Môc tiªu. 1- KiÕn thøc: - Gióp häc sinh cñng cè l¹i kiÕn thøc träng t©m trong häc k× II, Híng dÉn häc sinh c¸ch lµm bµi tËp vµ c¸ch tr×nh bÇy bµi tËp 2- Kĩ năng: - Rèn kĩ năng làm bài tập thực hành và bài tập trắc nghiệm để nắm đợc kiÕn thøc. 3- Thái độ: Có thái độ yêu thích môn học II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: PhiÕu häc tËp C¸c bµi tËp thùc hµnh *) HS: ¤n l¹i kiÕn thøc cña c¸c ch¬ng VII, IX, X,XI. III. Hoạt động dạy và học. 1- Ôn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò ? AIDS là gì? HIV lây truyền qua đờng nào? nêu cách phòng tránh? 3- Bµi míi a- Më bµi: - §Ó cñng cè l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n cña bµi tËp thùc hµnh, «n l¹i kiÕn thøc träng t©m trong tr¬ng tr×nh häc k× II chóng ta vµo tiÕt «n bµi tËp ngµy h«m nay. b- Néi dung: Hoạt động 1: Bài tiết Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV yªu cÇu häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc tr¶ Häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc tr¶ lêi c©u lêi c©u hái hái ? Bài tiết là gì? ý nghĩa của bài tiết đối víi c¬ thÓ? KN cña bµi tiÕt ý nghÜa: Läi bá khái c¬ thÓ c¸c chÊt cÆn bã, chất độc giúp cơ thể tránh bị đầu Bµi tËp 1: độc bị tổn thơng tạo ra sự cân bằng các - HÖ bµi tiÕt níc tiÓu gåm c¸c c¬ thµnh phµn cña m¸u vµ tÕ bµo. quan nµo C©u 1: a. Thận, cầu thận, bóng đái b. Thận, ống thận,bóng đái.

(174) c. Thận, bóng đáI, ống thận d. Thận, ống dẫn nớc tiểu, bống đái, ống đái. - C¬ quan quan träng nhÊt cña hÖ bµi tiÕt níc tiÓu lµ a. ThËn b. èng dÉn níc tiªu c. Bóng đái d. ống đái -Mỗi đơn vị chức năng của thận gồm a. Cçu thËn, nang cÇu thËn b. Nang cÇu thËn, èng thËn c. CÇu thËn, èng thËn d. CÇu thËn, nang cÇu thËn, èng thËn Bài tập 2: Viết sơ đồ quá trình tạo thành nớc tiểu ở một đơn vị chức năng thận?. - ýd. - ýa. - ýd. Học sinh viết sơ đồ Hoạt động 2: Hệ thần kinh Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV yªu cÇu häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc tr¶ lêi c©u HS nhí l¹i kiÕn thøc tr¶ lêi c©u hái hái Bài tập 1: Hoàn thành sơ đồ sau Bµi tËp 1: ……….. 1- Bé phËn trung ¬ng …...…… 2 – N·o bé HÖ thÇn kinh Tuû sèng 3- D©y thÇn kinh ……… Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch TK Bµi tËp 2: Trô n·o tiÕp liÒn víi tuû sèng ë phÝa d- Bµi tËp 2: ới. Nằm giữa trụ não và đại não là………….. Trụ 1 – Não trung gian n·o gåm ………, ………vµ ………… n·o gi÷a 2- Hµnh n·o gåm………...... ë mÆt tríc vµ ………..ë mÆt sau. 3- CÇu n·o - PhÝa sau trô n·o lµ …………. 4- N·o gi÷a Bµi tËp 3: 5 – Cuèng n·o So s¸nh vÞ trÝ, cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô n·o, 6 – Cñ n·o sinh t tiểu não , và đại não. 7- TiÓu n·o Bµi tËp 3: đặc điểm Trụ não TiÓu n·o §¹i n·o.

(175) Häc sinh tù so s¸nh vµo phiÕu VÞ trÝ häc tËp CÊu t¹o Chøc n¨ng Bµi tËp 4: ? Nêu các vùng cảm giác và vùng vận động ở đại Bài tập 4: não ngời. So với sự phân vùng đại não ở động vật Học sinh nhớ lại kiến thức trả lời th× sù ph©n vïng nãi trªn cã ®iÓm gièng vµ kh¸c c©u hái. nhau nh thÕ nµo? ? Nªu chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh sinh dìng? Hãy lấy ví dụ để chứng minh tác dụng đối lập nhng thèng nhÊt nhau gi÷a thÇn kinh giao c¶m vµ thần kinh đối giao cảm? ? Nh¾c l¹i cÊu t¹o cña c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c vµ c¬ quan ph©n tich thÝnh gi¸c? Hoạt động 3: Nội tiết Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái Häc sinh tr¶ lêi c©u hái ? So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i -Học sinh so sánh đặc điểm giống nhau tiÕt? vµ kh¸c nhau cña hai tuyÕn néi tiÕt, vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt. ? Hoãc m«n lµ g×? gi¶I thÝch c¸c tÝnh - Hoãc m«n lµ nh÷ng chÊt ho¸ häc do chÊt vµ vai trß cña hoãc m«n? c¸c tuyÕn néi tiÕt bµi tiÕt ra - TÝnh chÊt cña hooc m«n +) Có tính đặc hiệu về mặt tác dụng +) cã ho¹t tÝnh sinh häc rÊt cao +) không mang tính đặc trng cho loài Dùa vµo ch÷ viÕt t¾t h·y nªu t¸c dông cña tuyÕn yªn - FSH: ………………….. - KÝch tè nang trøng - LH …………………… - KÝch tè thÓ vµng - TSH: ……………………. - KÝch tè tuyÕn gi¸p - ACTH: ………………. - KÝch tè vá tuyÕn trªn thËn - PRL: ………………….. - KÝch tè tuyÕn s÷a - GH: ……………….. - KÝch tè t¨ng trëng ADH:……………….. - KÝch tè chèng ®a niÖu - OT:……………….. - ¤ xi t« xin ? Nªu chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p, tuyÕn Häc sinh nªu chøc n¨ng cña c¸c tuyÕn.

(176) tuþ,tuyÕn trªn thËn, tuyÕn sinh dôc?. néi tiÕt.. Hoạt động 4: Sinh sản Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh GV yªu cÇu häc sinh nhí l¹i th«ng tin Häc sinh nhí l¹i th«ng tin rong SGK trong SGK Tr¶ lêi c©u hái ? Nªu chøc n¨ng cña c¬ quan sinh dôc +) Chøc n¨ng cña c¬ quan sinh dôc nam, n÷? nam n÷ ? H·y tr×nh bµy sù thô tinh ë ngêi? Gi¶i +) Sù thô tinh, sù thô thai vµ ph¸t triÓn thÝch sù thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai? cña thai ? Nªu nh÷ng c¬ së cña c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai? ? Nêu tác hại và con đờng lây truyền, +) T¸c h¹i, l©y truyÒn vµ c¸c biÖn ph¸p biện pháp phòng tránh các bệnh lây qua phòng tránh qua đờng tình dục. đờng tình dục? GV gọi đại diện học sinh trả lời Häc sinh tr¶ lêi c©u hái Häc sinh kh¸c nhËn xÐt, bæ xung. GV chuÈn kiÕn thøc 4. Củng cố - đánh giá - Cñng cè: Häc sinh nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m qua tiÕt bµi tËp Nh¾c l¹i kÜ n¨ng lµm bµi tËp - §¸nh gi¸: H·y hoµn thµnh b¶ng sau HÖ thÇn kinh sinh dìng CÊu t¹o Bé phËn Chøc n¨ng Bé phËn ngo¹i biªn trung ¬ng HÖ thÇn kinh vËn động HÖ thÇn Giao kinh sinh c¶m §èi dìng giao c¶m 5 DÆn dß - VÒ nhµ häc bµi - ¤n l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n tõ häc k× II - ChuÈn bÞ tiÕt sau «n tËp. TuÇn 35 Ngµy so¹n: / Ngµy gi¶ng: /. / 2012 / 2012. TiÕt 69: ¤n tËp häc k× 2.

(177) I. Môc tiªu. - Hệ thống hoá kiến thức đã học trong năm - Nắm chắc các kiến thức cơ bản đã học - Có khả năng vận dụng kiến thức đã học II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: PhiÕu häc tËp Tranh mét sè hÖ c¬ quan *) HS: ¤n l¹i kiÕn thøc III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: ( kh«ng) 3. Bµi «n tËp a. Më bµi để hệ thống hoá kiến thức đã học trong học kì II chúng ta cùng tiến hành ôn tập bµi ngµy h«m nay. b. Néi dung «n tËp Hoạt động 1: Ôn tập học kì II Hoạt động của giáo viên GV yªu cÇu häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc th¶o lu©n theo nhãm hoµn thµnh b¶ng Nhãm 1: b¶ng 66.1,2 Nhãm 2: b¶ng 66.3 Nhãm 3: b¶ng 66.4 Nhãm 4: b¶ng 66.8 GV gäi häc sinh lªn hoµn thiÖn phiÕu häc tËp GV chuÈn kiÕn thøc. Hoạt đông của học sinh Häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc th¶o luËn nhãm hoµn thµnh b¶ng. §¹i diÖm c¸c nhãm lªn hoµn thiÖn vµo phiÕu häc tËp đại diện nhóm khác bổ xung. B¶ng 66.1. C¸c c¬ quan ba× tiÕt C¸c c¬ quan bµi tiÕt chÝnh S¶n phÈm bµi tiÕt Phæi CO2 , H¬i níc Da Må h«i ThËn Níc tiÓu B¶ng 66.2. Qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu cña thËn C¸c giai ®o¹n chñ Bé phËn yÕu trong qu¸ tr×nh KÕt qu¶ Thµnh phÇn c¸c chÊt thùc hiÖn t¹o thµnh níc tiÓu Läc CÇu thËn Níc tiÓu - Lo·ng ®Çu - ít cặn bã, chất độc - Cßn nhiÒu chÊt dinh dìng HÊp thô l¹i èng thËn Níc tiÓu - Đậm đặc các chất tan chÝnh thøc - Nhiều cặn bã và chất độc - HÇu nh kh«ng cßn chÊt dinh dìng B¶ng 66.3. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da C¸c bé phËn cña C¸c thµnh phÇn cÊu t¹o chñ Chøc n¨ng cña tõng thµnh phÇn da yÕu Líp biÓu b× tÕ bµo biÓu b× sèng, c¸c h¹t B¶o vÖ, ng¨n vi khuÈn, c¸c ho¸.

(178) Líp b× Líp mì díi da. s¾c tè Mô liên kết sợi, trong đó có c¸c thô quan, tuyÕn må h«i, tuyÕn nhên, l«ng, c¬ co ch©n l«ng, m¹ch m¸u. Mì dù tr÷. chÊt,ng¨n tia cùc tÝm §iÒu hoµ nhiÖt, chèng thÊm níc, mÒm da, TiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch cña m«i trêng. - Chống tác động cơ học - C¸ch nhiÖt.. B¶ng 66.4. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña c¸c bé phËn thÇn kinh C¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh Bé phËn trung ¬ng. CÊu t¹o. Chøc n¨ng. N·o Trô n·o. N·o trung gian. §¹i n·o. TiÓu n·o. Tuû sèng. C¸c nh©n x¸m. §åi thÞ vµ nh©n dới đồi thị N»m sen gi÷a c¸c nh©n. Vỏ đại não. Vá tuû n·o §êng dÉn truyÒn nèi vá tiÓu n·o víi c¸c phÇn kh¸c cña hÖ thÇn kinh. N»m gi÷a cét sèng Bao ngoµi cét chÊt x¸m. các đờng dẫn truyÒn gi÷a n·o vµ tuû sèng. Bé phËn ngo¹i biªn. D©y TK n·o vµ c¸c ®©y TK đối giao cảm. §iÒu khiÓn ®iÒu hoµ phèi hîp ho¹t động của c¸c c¬ quan, hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ b»ng PXK§K vµ PXC§K. §iÒu khiÓn ®iÒu hoµ ho¹t đông của các néi quan. §iÒu khiÓn ®iÒu hoà trao đổi chÊt, ®iÒu hoµ nhiÖt. §êng dÉn truyÒn nèi hai bán cầu đại n·o víi c¸c phÇn díi. - D©y TK tuû - D©y TK sinh d÷¬ng - H¹ch TK giao c¶m Trung ¬ng cña §iÒu hoµ Trung ¬ng PXC§K. §iÒu vµ phèi cña c¸c khiÓn c¸c ho¹t hîp c¸c cö PXK§K động có ý động phức về vận thøc, ho¹t t¹p động và động t duy sinh dìng. GV yªu cÇo häc sinh vÒ nhµ hoµn thiÖn b¶ng 66.5; 66.6; 66.7 vµo vë bµi tËp ë nhµ B¶ng 66.8- C¸c tuyÕn néi tiÕt TuyÕn néi tiÕt Hooc m«n TuyÕn yªn - T¨ng trëng (GH) 1. thuú tríc - TSH - FSH - LH. 2. Thuú sau TuyÕn gi¸p TuyÕn tuþ TuyÕn trªn. - PrL. T¸c dông - Gióp c¬ thÓ ph¸t triÓn b×nh thêng - Kích thích tuyến giáp hoạt động - KÝch thÝch buång trøng, tinh hoµn ph¸t triÓn - KÝch thÝch g©y dông trøng t¹o thÓ vµng - KÝch thÝch tÕ bµo kÏ s¶n xuÊt Test«stªr«n - Kích thích tuyến sữa hoạt động. - ADH - ¤xit«xin ( OT) - Tir«ixin ( TH) - Insulin - Glucag«n ALđôstêrôn. Chống đa niệu đái tháo đờng -G©y co c¸c c¬ tr¬n, co tö cung - Điều hoà trao đổi chất - Biến đổi glucôzơ --> glicôzen -BiÕn glic«zen --> gluc«z¬ - §iÒu hoµ muèi kho¸ng trong m¸u.

(179) thËn 1. Vá tuyÕn. - Cooctir«n - A®r«gen - A®rªnalin vµ nora®rªnalin. 2 Tuû tuyÕn. - ph¸t triÓn giíi tÝnh n÷ - ph¸t triÓn giíi tÝnh nam ¥str«ngen - Duy tr× sù ph¸t triÓn líp niªm m¹c tö cung vµ k×m h·m Test«stªr«n tuyÕn yªn tiÕt FSH vµ LH Pr«genstªr«n - Tác động phối hợp với prôgenterôn của thể vàng trong Hoocmôn nhau thai giai đoạn 3 tháng đầu, sau đó hoàn toàn thay thế thể vàng. TuyÕn sinh dôc 1, N÷ 2, Nam 3,ThÓ vµng 4, Nhau thai. -§iÒu hoµ glucoz¬ huyÕt - thÓ hiÖn giíi tÝnh nam - §iÒu hoµ tim m¹ch - ®iÒu hoµ gluc«z¬ huyÕt. Hoạt động 2: Tổng kết sinh học 8 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh ? Ch¬ng tr×nh sinh häc 8 gióp c¸c em Häc sinh tù nghiªn cøu th«ng tin SGK tr¶ cã nh÷ng kiÕn thøc g× vÒ c¬ thÓ ngêi lêi c©u hái vµ vÖ sinh. GV cho häc sinh nghiªn cøu §¹i diÖn häc sinh tr¶ lêi Gäi häc sinh tr¶ lêi Häc sinh kh¸c nhËn xÐt GV chuÈn kiÕn thøc 4. Củng cố - đánh giá GV nhận xét đánh giá thái độ học tập của học sinh GV nh¾c nhë kiÕn thøc c¬ b¶n 5. DÆn dß VÒ nhµ häc bµi tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK trang 212 ChuÈn bÞ kiÕn thøc tiÕt sau kiÓm tra häc k× Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng:. / /. / 2012 / 2012. TiÕt 70: KiÓm tra häc k× 2 I. Môc tiªu. - Đánh giá đợc kết quả học tập của học sinh trong học kì II và cả năm học - có phơng hớng để rèn luyện trong hè những học sinh yếu kếm - RÌn kÜ n¨ng lµm bµi - có thái độ yêu thích môn học. II. Ph¬ng tiÖn d¹y häc. *) GV: - đề bài- đáp án- biểu điểm *) HS: Kiến thức đê làm bài III TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò ( kh«ng) 3. Bµi kiÓm tra ( §Ò cña phßng gi¸o dôc ).

(180) Sơ đồ ma trận Các mức độ nhận biết Các chủ đề chính Tæng NhËn biÕt Th«ng hiÓu VËn dông Ch¬ng VII. Bµi 1 C©u (1®) C©u 1 (1®) tiÕt Ch¬ng IX. ThÇn C©u 3 (3®) C©u 2(1,5®) 3 C©u (7,5®) kinh vµ gi¸c quan C©u 4 (3®) Ch¬ng XI. Sinh C©u 5 (1,5®) 1 C©u (1,5®) s¶n Tæng 1 C©u (3 ®) 3 C©u (5,5 ®) 1 C©u (1,5 ®) 5 C©u (10 ®) §¸p ¸n - BiÓu ®iÓm 2. Häc sinh KiÕn thøc III TiÕn tr×nh lªn líp 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò ( kh«ng) 3. Bµi kiÓm tra.

(181)

giao an sinh 8

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về