Tài liệu Lễ hội đền Chúa xã Cổ Nhuế, Từ Liêm - Hà Nội ppt

Lễ hội đền Chúa xã Cổ Nhuế,
Từ Liêm - Hà Nội

Thôn Viên, xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm (Hà Nội) có chùa
Anh Linh và đền Chúa là hai di tích kiến trúc văn hóa nghệ
thuật gắn liền với sự kiện lịch sử đời Trần chống giặc Nguyên
Mông, đồng thời gắn với quá trình chiêu dân, lập ấp thành
làng Việt Cổ ở xã Cổ Nhuế với công lao sự nghiệp của Công
chúa Túc Trinh.

Anh Linh Tự do Công chúa Túc Trinh bỏ tiền bạc ra xây
dựng, ngày đêm chăm lo Phật đạo, giáo hóa chúng sinh, dạy d
(nay là xã Cổ Nhuế). Để tưởng nhớ công ơn của Bà, nhân dân xã Cổ Nhuế thờ Bà làm
Hậu phật tại chùa Anh Linh và Thiên Phúc. Các đền, miếu trong thôn thờ Bà, lấy tên là
Tối Linh Từ và tôn Bà làm Thần Chủ.

Tương truyền, sau chiến thắng quân Nguyên lần thứ nhất (năm Mậu Ngọ 1258), để phát
triển sản xuất làm cho dân ấm no, quốc gia hưng thịnh, Vua Trần đã xuống chiếu cho các
vương hầu, công chúa chiêu tập dân phiêu tán để khai khẩn đất hoang, mở rộng vùng ven
kinh thành Thăng Long. Theo chiếu chỉ, Công chúa Túc Trinh, con gái Vua Trần Nhân
Tông (1258-1278), đã rời cung điện ra vùng phía Tây Bắc kinh thành Thăng Long. Công
chúa bỏ tiền bạc phát chẩn, cấp vốn cho dân nghèo dựng nhà, vỡ đất cấy trồng làm ăn
sinh sống, thành làng, thành xóm. Sau khi lập làng Cổ Nhuế Viên, Công chúa Túc Trinh
đến làng An Nội, xã Liên Mạc, huyện Từ Liêm để làm tiếp việc ân đức.

Sau này, ngày giỗ Công chúa Túc Trinh được tổ chức ở cả hai làng An Hội và Cổ Nhuế.
Đêm 30/7 âm lịch làm lễ mở cửa đền. Vào giờ Tý, ngày mùng 1/8 âm lịch làm lễ mộc
dục và cúng thức. Lễ mộc dục do một vị bô lão trong làng đảm nhiệm, trang phục chỉnh
tề, đầu đội khăn xếp, quần trùng, áo dài, chân đi hài vân sảo, tất cả đều màu đỏ. Vị bô lão
thay mặt cho cả dân làng làm việc ân đức với Chúa nên hết sức tuân thủ các điều kiêng
kỵ: ăn chay một tháng, không ngủ chung với phụ nữ... Nước làm lễ mộc dục phải là nước

mưa tinh khiết nấu với ngũ vị hương. Người nấu nước ngũ vị là đàn bà và cũng phải tuân
thủ các điều kiêng cữ như vị bô lão. Trước khi làm lễ, vị bô lão rửa tay gọi là quán tẩy,
vẩy nước hoa vào người, xoa lên mặt, đầu và hai tay, gọi là tẩy uế.

Sau khi mộc dục cho Chúa Bà, các đồ mã cũ đem đốt, dâng đồ mới. Y phục cũ của Chúa
Bà được người ta tranh nhau lấy phần đem về để ở bàn thờ tổ tiên với ý nghĩa: có phép
mầu nhiệm của Chúa Bà, gia đình sẽ làm ăn hưng thịnh, tránh mọi điều xấu hoặc se thành
sợi buộc vào cổ tay, chân hay đeo ở cổ cho trẻ con đi đêm không sợ ma quỷ, đêm ngủ
không giật mình. Các bà già cũng lấy một miếng vải áo của Chúa Bà khâu ở vạt áo hoặc
ân cày cấy, lập làng Kẻ Noi


buộc vào tràng hạt để cầu mong sau này chết được Chúa Bà giúp sức chầu về cảnh Tây
phương cực lạc.

Lễ mộc dục xong, là lễ cúng thức. Ông chủ tế đọc chúc văn, nội dung ca ngợi công đức
của Công chúa Túc Trinh đối với dân làng Cổ Nhuế từ xưa tới nay, cầu xin hồng ân của
trời đất, phật, thánh, Chúa Bà ban phúc lành cho quốc thái, dân an.

Sáng ngày mùng 1/8 âm lịch, cúng phật tại chùa Anh Linh, sau đó về đền Chúa làm lễ
khai quang, yên vị xin Chúa cúng giỗ. Ngày giỗ Chúa gọi là cúng đối kỵ, có dâng lục
cúng: hương, hoa, trà, quả, đăng, thực. Lễ cúng thực gồm có: Cơm tẻ nấu bằng gạo lật,
muối vừng, trám đen muối, giá luộc, tương, canh đậu xanh. Sau nghi lễ cúng thực dâng
chè kho, chè lam và kẹo lạc.

Trong ngày giỗ Chúa, dân hai làng Cổ Nhuế và An Nội phải tuân thủ theo lệ. Không rước
tượng Chúa đi viễn du, không đốt pháo từ ngày 25/7 - 2/8 âm lịch. Ngày giỗ Chúa toàn
dân làm cỗ chay, ăn chay. Những sản vật trong từng nhà sản xuất được đem dâng lễ tại
đền như: mít, dừa, lựu, chuối, na, cam, mía, khoai luộc... Ngoài ra, các gia đình, ngõ xóm
nằm trên trục đường xã Cổ Nhuế - Chèm đều sắm hoa quả, vàng, hương, đèn nến, oản,

phẩm, đặt lên một chiếc bàn con kê ngoài rìa đường, dâng lên đức Chúa Bà, cầu xin Chúa
ban phúc cho gia đình, làng xóm khỏe mạnh, làm ăn hưng thịnh, vạn vật sinh sôi, nảy nở.
Đêm ngày giỗ Chúa, tại đền có tổ chức hát chèo, diễn tuồng, múa lân, múa rồng, đọc và
bình thơ rất sôi nổi.
Nguồn tin: Báo Cần Thơ