giao an sinh hoc lop 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (977.53 KB, 125 trang )

(1)Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. di truyÒn vµ biÕn dÞ Ch¬ng I: c¸c thÝ nghiÖm cña men®en TiÕt 1: men ®en vµ di truyÒn häc. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. *KiÕn thøc - HS trình bày đợc mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học, hiểu đợc công lao và trình bày đợc những phơng pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. Hiểu và ghi nhớ mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu trong di truyÒn häc. *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, ph¸t triÓn t duy, ph©n tÝch so s¸nh. *Gi¸o dôc: X©y dùng ý thøc tù gi¸c vµ thãi quen häc tËp m«n häc. *Träng t©m: PhÇn 1, 2 II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh phãng to h×nh 1.2 2.HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng * Đặt vấn đề : 1’ Di truyÒn häc tuy míi h×nh thµnh tõ ®Çu thÕ kØ XX nhng chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong sinh học. Men đen- ngời đặn nền móng cho di truyền học, hôm nay chúng ta sẽ cïng t×m hiÓu néi dung nµy. 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò. Néi dung. H§1:T×m hiÓu vÒ Di truyÒn häc (12’) - GV Y/C häc sinh t×m hiÓu th«ng tin môc I vµ hoµn thiÖn bµi tËp lÖnh SGK(T5): ? Liên hệ với bản thân mình có những đặc điểm gièng vµ kh¸c bè mÑ. - GV gäi HS tr×nh bµy bµi tËp, bæ sung - GV gi¶i thÝch: - §Æc ®iÓm gièng bè mÑ: HiÖn tîng di truyÒn - §Æc ®iÓm kh¸c bè mÑ: HiÖn tîng biÕn dÞ. ? ThÕ nµo lµ di truyÒn vµ biÕn dÞ. - HS tr¶ lêi, bæ sung - GV chèt l¹i kiÕn thøc GV gi¶i thÝch: BiÕn dÞ vµ di truyÒn lµ 2 hiÖn tîng song song, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh sinh s¶n. - GV Y/C Häc sinh tr×nh bµy néi dung vµ ý nghÜa thùc tiÔn cña di truyÒn häc. - HS tr¶ lêi, bæ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc. I. Di truyÒn häc.. H§2:T×m hiÓu vÒ nhµ b¸c häc Men §en (11’) -GVY/c hs đọc tiểu sử của MenĐen SGK (T7) - GV giíi thiÖu t×nh h×nh nghiªn cøu di truyÒn ë thÕ kØ XIX vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña Men§en. - GV Y/C häc sinh quan s¸t h×nh 1.2 cho biÕt: ? Hãy nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tÝnh tr¹nh ®em lai. - GV Y/C häc sinh nghiªn cøu th«ng tin  Nªu ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña Men§en - GV gäi häc sinh tr¶ lêi, nhËn xÐt, bæ sung.. II. Men Đen-Ngời đặt nền móng cho di truyÒn häc.. - Di truyền là hiện tợng truyền đạt c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ, tæ tiªn cho c¸c thÕ hÖ con ch¸u. - BiÕn dÞ lµ con sinh ra kh¸c bè mÑ vµ kh¸c vÒ nhiÒu chi tiÕt. - Di truyÒn häc nghiªn cøu c¬ së vËt chÊt, c¬ chÕ, tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn vµ biÕn dÞ. - DTH đã trở thành cơ sở lí thuyết cña Khoa häc chän gièng, cã vai trò lớn lao đối với y học, đặc biệt là tÇm quan träng trong C«ng nghÖ sinh học hiện đại.. - MĐ chọn đậu Hà Lan làm đối tợng nghiên cứu: hoa lỡng tính, tự thô phÊn kh¸ nghiªm ngÆt - Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai gåm c¸c néi dung sau: + Lai c¸c cÆp bè mÑ kh¸c nhau vÒ mét hoÆc mét sè cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n, råi theo dâi sù di truyÒn riªng rÏ cña tõng cÆp.

(2) - GV chèt l¹i kiÕn thøc - GV nhấn mạnh: Tính chất độc đáo trong phơng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn cña Men§en vµ gi¶i thích vì sao Menđen chọn đậu Hà Lan làm đối tợng nghiên cứu?. tính trạng đó trên con cháu của tõng cÆp bè mÑ + Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu đợc + Rót ra c¸c quy luËt di truyÒn. III. Mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu H§3:) T×m hiÓu mét sè thuËt ng÷ vµ kÝ hiÖu c¬ b¶n cña di truyÒn häc. 1. ThuËt ng÷: c¬ b¶n cña di truyÒn häc. (13’) - GV híng dÉn häc sinh nghiªn cøu mét sè thuËt + TÝnh tr¹ng + CÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n ng÷ ( HS tù thu nhËn th«ng tin SGK) - GV Y/C HS lÊy vÝ dô minh ho¹ cho tõng thuËt + Nh©n tè di truuyÒn + Gièng (dßng ) thuÇn chñng SGK ng÷. (T6) 2. KÝ hiÖu: + P: CÆp bè mÑ xuÊt ph¸t - GV giíi thiÖu mét sè kÝ hiÖu + X: KÝ hiÖu phÐp lai VD: SGK + G: Giao tö + O: Giao tử đực (cơ thể đực) + F: ThÕ hÖ con + O: Giao tö c¸i (c¬ thÓ c¸i) Kết luận chung: HS đọc kết luận cuối bài 4. Cñng cè: (6’) Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa - Trình bày đối tợng, nội dung và ý nghĩa thực tiễn của di truyền học hiện đại - Néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña M§ 5. HDVN: (1’) Học và trả lời câu hỏi SGK, đọc mục “em có biết”. Ngµy so¹n: ............... . TiÕt 2: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng. Ngµy d¹y…….. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: *KiÕn thøc - HS trình bày và phân tích đợc thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen. Hiểu và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng tử, thể dị hợp, hiểu và phát biểu đợc nội dung quy luật phân li, giải thích đợc kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen *KÜ n¨ng: Ph¸t trtiÓn kÜ n¨ng ph©n tÝch kªnh h×nh, ph©n tÝch sè liÖu, t duy l«gÝc. *Gi¸o dôc: Cñng cè niÒm tin vµo khoa häc khi nghiªn cøu tÝnh quy luËt cña hiÖn tîng sinh häc. *Träng t©m: ThÝ nghiÖm vµ gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 2.1 & 2.3 SGK 2. HS: T×m hiÓu SGK 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: 5’ Tr×nh bµy néi dung c¬ b¶n cña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men®en? + Lai c¸c cÆp bè mÑ kh¸c nhau vÒ mét hoÆc mét sè cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n, rồi theo dõi sự DT riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó trên con cháu của từng cặp bố mẹ + Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu đợc+ Rút ra các quy luật di truyền * Đặt vấn đề: 1’ Yªu cÇu HS tr×nh bµy néi dung c¬ b¶ncña ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai cña Men®en. VËy sù di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ cho con ch¸u nh thÕ nµo ?.

(3) 3. Bµi míi Hoạt động thầy trò H§ 1:T×m hiÓu thÝ nghiÖm cña men®en: (21’) - GV híng dÉn HS quan s¸t h×nh 2.1 giíi thiÖu sù thô phÊn nh©n t¹o trªn hoa ®Ëu Hµ Lan - GV sử dụng bảng 2 để phân tích các khái niÖm kiÓu h×nh, tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn. - GV Y/C HS nghiªn cøu b¶ng 2 SGK - HS c¸c nhãm th¶o luËn theo c©u hái: ? NhËn xÐt kiÓu h×nh ë F1. ? Xác định tỉ lệ kiểu hình ở F2 trong từng trờng hîp. - HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung. - F1 mang tÝnh tr¹ng tréi (bè hoÆc mÑ) - TØ lÖ kiÓu h×nh F2:  705 + Hoa đỏ 3,14 3 Hoa tr¾ng 224 1 1 + Th©n cao 787 2,8 3 Th©n lïn 277 1 1 + Qu¶ lôc 428 3,14 3 Qu¶ vµng 152 1 1 Tõ kÕt qu¶ trªn yªu cÇu HS nhËn xÐt ? - GV chèt l¹i kiÕn thøc - Y/C học sinh trình bày TN của Menđen - GV nhấn mạnh về sự thay đổi giống làm mẹ thì kết quả thu đợc không thay đổi Vai trß di truyÒn nh nhau cña bè vµ mÑ. Néi dung I. ThÝ nghiÖm cña men®en: 1. C¸c kh¸i niÖm: - KiÓu h×nh: Lµ tæ hîp c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. - TÝnh tr¹ng tréi: Lµ tÝnh tr¹ng biÓu hiÖn ë F1 - Tính trạng lặn: Là tính trạng đến F 2 mới đợc biểu hiện 2. ThÝ nghiÖm: Lai hai gièng ®Ëu HµLan kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n. VD: P: Hoa đỏ X Hoa trắng . F1: Hoa đỏ F2: ----------------------------------. . . đỏ. đỏ  --------. . F3: đỏ 3đ - 1t. . đỏ -------. tr¾ng . . 3® - 1t. tr¾ng. 3. §Þnh luËt ph©n li: Khi lai 2 bè mÑ kh¸c nhau vÒ 1 cÆp trÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n th× F1 đồng tính về cặp tính trạng của bố hoÆc mÑ, cßn F2 cã sù ph©n li tÝnh H§ 2:T×m hiªu c¸ch gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ tr¹ng theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi: 1 lÆn. nghiÖm cña Men §en (10’) - GV giải thích quan niệm đơng thời của II. Menđen giải thích kết quả thí Men®en vÒ di truyÒn hoµ hîp. nghiÖm: - Nêu quan niệm của Menđen về giao tử thuần P: hoa đỏ x hoa trắng khiÕt AA aa - GV Y/C HS quan s¸t h×nh 2.3 SGK vµ lµm G: A a bµi tËp lÖnh SGK (T9) F1: Aa hoa đỏ + TØ lÖ c¸c lo¹i g.tö ë F1 vµ tØ lÖ c¸c lo¹i hîp tö F1 x F1: Aa x Aa ë F2 GF1: A, a A, a + Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng. F2: 1AA : 2 Aa : 1aa( 3đỏ: 1 trắng) HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung F3: tiếp tục cho F2 tự thụ phấn thu đợc + G.tö F1: 1A; 1a F3 + H.tö F2: 1AA: 2Aa: 1aa + V× tØ lÖ H.tö Aa biÓu hiÖn kiÓu h×nh tréi - Mçi tÝnh tr¹ng do cÆp nh©n tè di gièng H.tö AA ttuyền quy định. - GV chèt l¹i kiÕn thøc vµ yªu cÇu HS gi¶i - Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö cã thÝch kÕt qu¶ TN cña Men®en. sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn - GV giải thích kết quả: là sự phân li mỗi nhân - Các nhân tố di truyền đợc tổ hợp lại tè di truyÒn vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n trong thô tinh. chÊt nh c¬ thÓ thuÇn chñng cña P. - Y/C HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ (T9) - HS đại diện nhóm trả lờp, bổ sung ? Nêu định luật phân li.. 4. Cñng cè: (6’) Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa: ? Tr×nh bµy TNo lai mét cÆp tÝnh tr¹ng vµ gi¶i thÝch kÕt qu¶ TNo theo Men®en. ? Ph©n biÖt tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn vµ cho vÝ dô minh ho¹..

(4) ?Nªu kh¸i niÖm kiÓu h×nh vµ cho vÝ dô ?Ph¸t biÓu néi dung cña quy luËt ph©n li 5. HDVN: (1’). Học và trả lời câu hỏi SGK, làm bài tập số 4, đọc mục III và IV, V. Ngµy so¹n:.  TiÕt 3: lai mét cÆp tÝnh tr¹ng (TT). Ngµy d¹y:. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. *KiÕn thøc - HS nêu đợc các khái niệm kiểu gen, thể đồng tử, thể dị hợp. - HS hiểu và trình bày đợc nội dung, mục đích và ứng dụng của phép lai phân tích - Nêu đợc ý nghĩa của quy luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất, hiểu và phân biệt đợc sự di truyÒn tréi kh«ng hoµn toµn víi di truyÒn héi hoµn toµn. *Kĩ năng: Rèn luyện cho HS kĩ năng phân tích, so sánh, hoạt động nhóm và viết sơ đồ lai. *Gi¸o dôc: Cñng cè niÒm tin vµo khoa häc khi nghiªn cøu quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn *Träng t©m: PhÇn I II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh minh ho¹ lai ph©n tÝch, tranh h×nh 3SGK 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi. 3. Gîi ý øng dông CNTT. III. Tổ chức các hoạt động học tập. 1. ổn định: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: 5’. - Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li? ? Ph©n biÖt tÝnh tr¹ng tréi, tÝnh tr¹ng lÆn vµ cho vÝ dô minh ho¹. - Gi¶i bµi tËp 4 SGK. (Khi lai 2 bố mẹ khác nhau về 1 cặp trính trạng thuần chủng tơng phản thì F1 đồng tính về cặp tÝnh tr¹ng cña bè hoÆc mÑ, cßn F2 cã sù ph©n li tÝnh tr¹ng theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi: 1 lÆn) *Đặt vấn đề: 1’ Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại quy luật phân li. Vậy làm thế nào chúng ta xác định đợc KG cña bè mÑ khi lai ph©n tÝch. 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung H§ 1:T×m hiÓu lai ph©n tÝch (16’) I. Lai ph©n tÝch. GV Y/C HS nªu tØ lÖ c¸c lo¹i tæ hîp ë F2 trong 1. Mét sè kh¸i niÖm. TNo cña Men®en. KiÓu gen: Lµ tæ hîp toµn bé c¸c gen trong HS tr¶ lêi: F2 cã tØ lÖ: 1AA: 2Aa: 1aa TB cña c¬ thÓ. GV dựa vgào tỉ lệ F2 để phân tích các khái - Thể đồng hợp: Kiểu gen chứa cặp gen gồm niÖm: 2 gen t¬ng øng gièng nhau. VD: AA, aa ThÓ dÞ hîp: KiÓu gen chøa cÆp gåm 2 gen tGV Y/C HS c¸c nhãm thùc hiÖn lÖnh ¬ng øng kh¸c nhau. VD: Aa SGK(T11) 2. Lai ph©n tÝch. HS c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi - Lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang GV chốt lại và nêu vấn đề: Hoa đỏ có 2 kiểu tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá gen AA vµ Aa thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn. ? Làm thế nào để xác định đợc kiểu gen của - Nếu kết quả phép lai đồng tính thì cá thể c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi. mang tính trạng trội có kiểu gen đồng HS tr¶ lêi: §em lai víi c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng hîp(AA) lÆn đó là phép lai phân tích - NÕu kÕt qu¶ phÐp lai ph©n tÝch theo tØ lÖ 1:1 GV Y/C HS lµm bµi tËp ®iÒn tõ th× c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen dÞ HS ®iÒu tõ: : tréi; 2: kiÓu gen; 3:l¨n; hîp (Aa) 4: đồng hợp; 5: dị hợp. - VD: ở đậu Hà Lan A: hoa đỏ, a: hoa trắng. GV nhËn xÐt, chèt l¹i - Trêng hîp 1: P: AA (đỏ t/c) x aa (trắng) GP: A a F1: Aa 100% đỏ - Trêng hîp 2: P: Aa (đỏ không t/c) x aa (trắng) GP: A, a a F1: 1Aa : 1aa 1 đỏ : 1 trắng.

(5) H§2:T×m hiÓu vÒ ý nghÜa cña tong quan tréi - l¨n (8’). GV Y/C HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu t¬ng quan tréi lÆn trong tù nhiªn. ? Xác định tính trạng trội & tính trạng lặn nhằm mục đích gì. Việc xác định độ thuần chủng của giống có ý nghÜa g× trong s¶n xuÊt. ? Muốn xác định giống có thuần chủng hay kh«ng cÇn thùc hiÖn phÐp lai nµo. HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc H§ 3:T×m hiÓu vª hiÖn tîng tréi kh«ng hoµn toµn. (7’) GV Y/C HS quan s¸t h×nh 3 SGK & thùc hiÖn lÖnh SGK cho biÕt: ? Em hiÓu thÕ nµo lµ tréi khk«ng ghoµn toµn. HS tréi kh«ng hoµn toµn cã kiÓu h×nh: - F1: TÝnh tr¹ng trung gian - F2: 1 tréi: 2 tréi trung gian: 1 lÆn. Tõ cÇn ®iÒn “ tÝnh tr¹ng trung gian” GV chèt l¹i kiÕn thøc. * GV gọi HS đọc kết luận cuối bài.(1phút). II. ý nghÜa cña tong quan tréi - l¨n. - Trong tù nhiªn mèi t¬ng quan tréi lÆn lµ phæ biÕn - TÝnh tr¹ng tréi thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt, cÇn xác định tính trạng trội và tập trung nhiều gen tréi quý vµo mét kiÓu gen t¹o gièng cã ý nghÜa kinh tÕ. - Trong chọn giống để tránh sự phân li tính tr¹ng ( tÝnh tr¹ng lÆn thêng lµ tÝnh tr¹ng xÊu) phải kiểm tra độ thuần chủng của giống. III. Tréi kh«ng hoµn toµn. - Tréi kh«ng hoµn toµn lµ hiÖn tîng di truyÒn trong đó kiểu hình của F1 biểu hiện tính tr¹ng trung gian gi÷a bè vµ mÑ, cßn tØ lÖ kiÓu h×nh F2 lµ: 1:2:1. 4. Cñng cè(6’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa Khoanh tròn các chữ cái đứng đầu câu trả lời đúng trong các câu sau: 1. Khi cho cây cà chua quả đỏ thuần chủng lai phân tích. Kết quả thu đợc: a. Toµn qu¶ vµng c. 1 quả đỏ: 1 quả vàng b. Toàn quả đỏ d. 3 quả đỏ: 1 quả vàng 2. ở đậu HàLan, gen A quy định thân cao, gen a quuy định thân thấp. Cho lai cây thân cao với cây thân thấp, F1 thu đợc 51% cây thân cao: 49% thân thấp. Kiểu gen của phép lai trên là: a. P: AA x aa c. P: Aa x Aa b. P: AA x Aa d. P: Aa x aa. 3. Ph©n biÖt di truyÒn trung gian vµ di truyÒn tréi hoµn toµn §Æc ®iÓm Tréi kh«ng hoµn toµn KiÓu h×nh ë F1 tÝnh tr¹ng trung gian KiÓu h×nh ë F2 1 tréi : 2 trung gian : 1 lÆn 5. HDVN: (1’). Häc vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. . Tréi hoµn toµn tÝnh tr¹ng tréi 3 tréi : 1 lÆn. Ngµy so¹n:. .. ……. TiÕt 4: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng. Ngµy d¹y…….. I Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS mô tả đợc TNo lai hai cặp tính trạng của Menđen, phân tích kết quả TNo. Hiểu và phát biểu đợc nội dung quy luật phân li độc lập của Menđen, giải thích đợc khái niệm biÕu dÞ tæ hîp - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ TNo - Củng cố niềm tin vào khoa học hiện đại trong việc nhận thức bản chất và tính quy luật cña Men®en. II. ChuÈn bÞ: 1.GV: Tranh h×nh 4, b¶ng phô ghi néi dung b¶ng 4 SGK. 2.HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1 phút) 2. KT bµi cò: (5’ ) Muốn xác định đợc kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội cần làm gì? - T¬ng quan tréi lÆn cã ý nghÜa g× trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ?.

(6) - KiÓm tra bµi tËp 3, 4 SGK. * Đặt vấn đề: Chúng ta đã nghiên cứu lai một cặp tính trạng. Vậy khi lai hai cặp tính trạng thì ở F 2 có tỉ lệ nh thế nào ? Đó là vấn đề mà hôm nay chúng ta tìm hiểu 3. Bµi míi: . Hoạt động thầy trò Néi dung H§1: T×m hiÓu thÝ nghiÖm cña Men®en - GV Y/C HS quan s¸t h×nh 4, t×m hiÓu th«ng tin SGK. ? tr×nh bµy TNo cña Men®en ? - HS: P: Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n F1: 100% Vµng, tr¬n F1 x F1: F2 cã 4 kiÓu h×nh HS c¸c nhãm th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng 4 - GV gọi HS đại diện nhóm ,trả lời. I. ThÝ nghiÖm cña Men®en. 1. ThÝ nghiÖm. P: Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n F1: 100% Vµng, tr¬n (15 c©y F1 tù thô phÊn) F1 x F1: F2 cã 4 kiÓu h×nh Vµng, tr¬n 315 Vµng, nh¨n 101. KiÓu h×nh F2 Vµng, tr¬n Vµng, nh¨n Xanh, tr¬n Xanh, nh¨n. Sè h¹t 315 101 108 32. TL kiÓu h×nh 9 3 3 1. GVy/c1h/s nh¾c l¹i TNo tõ kÕt qu¶ b¶ng 4, GV ph©n tÝch cho HS thÊy râ tØ lÖ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng cã mèi t¬ng quan víi tØ lÖ kiÓu h×nh ë F2. Y/C HS lÊy VD: Vµng, tr¬n = 3/4 vµng x 3/4 tr¬n = 9/16 GV ph©n tÝch cho HS hiÓu c¸c tÝnh tr¹ng di truyền độc lập với nhau (3 vµng: 1xanh),(3tr¬n: 1nh¨n) = 9:3:3:1 (HS cần vận dụng kiến thức muc 1 để giải thÝch tØ lÖ) GV cho HS lµm bµi tËp ®iÒu tõ HS tr¶ lêi, bæ sung ? C¨n cø vµo ®©u Men®en cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu di truyền độc lập với nhau. HS nêu đợc: căn cứ vào tỉ lệ kiểu hình ở F2 b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã. H§ 2: T×m hiÓu vÒ biÕn dÞ tæ hîp. GV Y/C HS nghiªn cøu l¹i kÕt qu¶ TN o ë F2 cho biÕt: ? KiÓu h×nh nµo ë F2 kh¸c bè mÑ. HS: 2 kiÓu h×nh vµng, nh¨n & xanh, tr¬n kh¸c bè mÑ, chiÕm tØ lÖ 6/16 GV nhÊn m¹nh: kh¸i niÖm biÕn dÞ tæ hîp đợc xác định dựa vào kiểu hình của P. * GV gọi HS đọc kết luận cuối bài. 4. Cñng cè (2’):. Xanh, tr¬n. 108. Xanh, nh¨n. 32. TØ lÖ cÆp tÝnh tr¹ng cña F2 Vµng 315 + 101 416 Xanh 108 + 32 140 Tr¬n 315 + 108 423 Nh¨n 101 + 32 133. 3 1 3 1. - Lai hai bè mÑ thuÇn chñng kh¸c nhau vÌ hai cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n: P: Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n F1: 100% vµng, tr¬n Cho F1 tù thô phÊn F2: 9 V-T; 3 V-N; 3 X-T; 1 X-N 2. Quy luật phân li độc lập.. - Lai 2 bè mÑ kh¸c nhau vÒ 2 cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t¬ng ph¶n di truyÒn độc lập với nhau cho F2 có tỉ lệ mỗi KH = tÝch c¸c tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã.. II. BiÕn dÞ tæ hîp. - BiÕn dÞ tæ hîp lµ sù tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng cña bè mÑ. - Nguyên nhân: có sự phân li độc lập & tæ hîp l¹i c¸c tÝnh tr¹ng lµm xuÊt hiÖn l¹i c¸c kiÓu h×nh kh¸c bè mÑ. VD: vµng nh¨n vµ xanh tr¬n.

(7) Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa ? Ph¸t biÓu néi dung quy luËt ph©n li ? Biến dị tổ hợp là gì. Nó đợc xuất hiện ở hình thức sinh sản nào. ? Thực chất của sự di truyền độc lập các tính trạng là gì? 5. HDVN: Häc vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. . Ngµy so¹n….. Ngµy d¹y……. TiÕt 5: Bµi 5: lai hai cÆp tÝnh tr¹ng (TT) I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS hiểu đợc kết quả lai hai cặp tính trạng theo quan niệm của Menđen - Viết đợc sơ đồ lai hai cặp tính trạng - Phân tích đợc ý nghĩa của quy luật phân li độc lập đối với chọn giống và tiến hoá, giải thÝch mét sè hiÖn tîng thùc tÕ - Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích bảng số liệu. Vận dụng đợc nội dung quy luật để gi¶i thÝch mét sè bµi tËp. - Gi¸o dôc cho HS ý thøc nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 5 SGK vµ b¶ng phô ghi néi dung b¶ng 5 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. KT bµi cò: (5’ ) - C¨n cø vµo ®©u Men®en l¹i cho r»ng c¸c tÝnh tr¹ng mµu s¾c vµ h×nh d¹ng h¹t ®Ëu trong thí nghiệm của mình di truyền độc lập với nhau? - BiÕn dÞ tæ hîp lµ g×? nã xuÊt hiÖn trong h×nh thøc sinh s¶n nµo? V× sao? * Đặt vấn đề: - GV Y/C HS nh¾c l¹i quy luËt ph©n li. VËy Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ TN o vµ quy luËt phân li độc lập có ý nghĩa nh thế nào ? 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung H§ 1:T×m hiÓu c¸ch gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. GV Y/C HS nh¾c l¹i tØ lÖ ph©n li tõng cÆp tÝnh tr¹ng ë F2 ? HS nªu tØ lÖ: Vµng 3 Tr¬n 3 Xanh 1 Nh¨n 1 ? Tõ kÕt qu¶ trªn cho ta biÕt ®iÒu g×. HS tr¶ lêi, GV chèt l¹i kiÕn thøc. GV Y/C HS nghiªn cøu th«ng tin, gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm theo quan niÖm cña Men®en HS c¸c nhãm thùc hiÖn lÖnh SGK (T17) HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc GV gäi1 HS lªn b¶ng ®iÒu néi dung vµo b¶ng 5. Gv rút ra nội dung của quy luật phân ly độc lËp H§2: T×m hiÓu ý nghÜa cña quy luËt ph©n. I. Men®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - Men®en cho r»ng mçi cÆp tÝnh tr¹ng do một cặp nhân tố di truyền qui định. - ë c¬ thÓ lai F1 khi h×nh thµnh giao tö do kh¶ n¨ng tæ hîp tù do gi÷a A vµ a víi B vµ b nh nhau t¹o ra 4 lo¹i giao tö cã tØ lÖ ngang nhau. - Do sù kÕt hîp ngÉu nhiªn 4 lo¹i giao tử đực và 4 loại giao tử cái F 2 cã 16 tæ hîp giao tö. - Sơ đồ lai SGK (T17) - Nội dung của quy luật phân ly độc lập: “Các cặp nhân tố di truyền đã phân li độc lập trong quá trình phát sinh giao tö” II. ý nghĩa của quy luật phân li độc.

(8) li độc lập.. lËp.. GV Y/C HS t×m hiÓu th«ng tin, c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: ? T¹i sao ë c¸c loµi sinh s¶n h÷u tÝnh biÕn dÞ l¹i phong phó. ? Nêu ý nghĩa của quy luật phân li độc lập. HS tr¶ lêi: - F2 có sự tổ hợp lại các nhân tố di truyền, đã h×nh thµnh c¸c kiÓu gen kh¸c P - Cã ý nghÜa trong chän gièng vµ tiÕn ho¸ cña sinh vËt. GV ®a ra nh÷ng c«ng thøc tæ hîp: Gäi n lµ sè cặp gen dị hợp ( phân li độc lập) thì: + Sè lo¹i giao tö:2n; Sè lo¹i kiÓu h×nh: 2n + Sè hîp tö :4n; TL pli k.gen(1+2+1)n + Sè lo¹i k.gen :3n; TL p.li k.h×nh(3+1)n. -Quy luật phân li độc lập giải thích đợc mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm xuÊt hiện biến dị tổ hợp, đó là sự phân li độc lËp vµ tæ hîp tù do cña c¸c cÆp gen. - BiÕn dÞ tæ hîp cã ý nghÜa quan träng đối với chọn giống và tiến hoá.. * GV gọi HS đọc kết luận cuối bài. 4. Cñng cè:. Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa - Nêu nội dung của quy luật phân ly độc lập. - Biến dị tổ hợp có ý nghĩa gì đối với chọn giống và tiến hoá? Tr¶ lêi: Trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ tÝnh ®a d¹ng ë sinh vËt gióp cho loµi cã thÓ ph©n bè vµ thích nghi đợc với nhiều môi trờng sống khác nhau làm tăng khả năng tồn tại của loài trớc các tác động của môi trờng sống.Tính đa dạng của SV còn là nguyên liệu của quá trình chän läc tù nhiªn. Trong chän gièng tÝnh ®a d¹ng vÒ KG vµ KH ë sinh vËt cßn cung cÊp cho con ngời nguồn nguyên liệu để dễ dàng chọn giữ lại các đặc điểm mà họ mong muốn. Trong công tác chọn giống ngời ta sử dụng các phơng pháp lai để tạo ra nguồn biến dị tổ hợp, rồi từ đó chọn ra các giống vật nuôi và cây trồng có năng suất cao. - Bài tập 4: đáp án d 5. HDVN: Häc vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. . Ngµy so¹n…. TiÕt 6:. Bµi 6: Thùc hµnh. Ngµy d¹y…….. tính xác suất xuất hiện các mặt của đồng tiền kim loại I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS biết cách xác định xác suất của một và hai sự kiện đồng thời xảy ra thông qua việc gieo các đồng kim loại và vận dụng xác suất để hiểu đợc tỉ lệ các giao tử và tỉ lệ kiểu gen trong mét cÆp tÝnh tr¹ng. - Liên hệ với trờng hợp xác định tỉ lệ giao tử của cơ thể có kiểu gen là AaBb - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng hîp t¸c nhãm - Cã ý thøc vËn dông c¸c tri thøc vµo bµi tËp, thùc hµnh..

(9) II ChuÈn bÞ: 1. GV: B¶ng ghi thèng kª kÕt qu¶ cña c¸c nhãm 2. HS: Mỗi nhóm: hai đồng kim loại, kẻ bảng 6.1- 2 vào vở 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. KT bµi cò: kh«ng 3. Bµi míi: Các hoạt động thực hành Tg Néi dung ………………………………………………… ... …………………………………. 1) H§1: Híng dÉn ban ®Çu 14’ * th¶o luËn môc tiªu: 4- 6 HS/nhãm * HD quy tr×nh thùc hiÖn I. Gieo một đồng kim loại: 1.Tìm hiểu cách gieo một đồng kim loại: Lấy một đồng kim loại thả đứng GV híng dÉn quy tr×nh tiÕn hµnh: LÊy mét cạnh và thả tự do từ nột độ cao đồng kim loại, cầm đứng cạnh và thả rơi tự do xác định khi rơi xuống mặt bàn từ độ cao xác định. thì mặt trên của đồng kim loại có GV Y/C c¸c nhãm tiÕn hµnh gieo 25 lÇn, råi thÓ lµ 1 trong 2 mÆt sÊp (S),ngöa thèng kª kÕt qu¶ vµo b¶ng 6.1 (N) TiÕn hµnh Gieo một đồng kim loại Nhãm LÇn gieo TØ lÖ % S N 1 2 3 .............. Céng 2.Tìm hiểu cách gieo hai đồng tiền kim II. Gieo hai đồng tiền kim loại. lo¹i. Lấy 2 đồng kim loại thả đứng cạnh GV hớng dẫn HS cách gieo hai đồng tiền và thả tự do từ nột độ cao xác định kim loại (giống gieo một đồng tiền), có thể khi r¬i xuèng mÆt bµn th× mÆt trªn x¶y ra 3 trêng hîp: của đồng kim loại có thể là 1 trong + Hai đồng đều sấp(SS) 3 trêng hîp sau: 2 mÆt sÊp (SS); 2 + Một đồng sấp, một đồng ngửa(SN) ngöa (NN);1sÊp,1ngöa (SN). + Hai đồng đều ngửa(NN) GV Y/C các nhóm gieo 100 đến 200 lần, sau đó thống kê kết quả vào bảng. HS đại diện nhóm báo cáo kết quả, nhóm kh¸c, bæ sung Tiến hành Gieo hai đồng kim loại Nhãm LÇn gieo TØ lÖ % SS SN NN 1 .............. Céng + KÕt qu¶ b¶ng 6.1 víi tØ lÖ c¸c giao tö sinh ra tõ con lai F1: Aa - P(AB) = P(A).P(B) = 1/2.1/2 = HS: C¬ thÓ lai F1 cã kiÓu gen Aa khi gi¶m 1/4 ph©n cã 2 lo¹i giao tö mang A & a víi x¸c suÊt - 1 xu = P(S).P(N) = 1/2. ngang nhau - 2 xu = P(SS) = P(S).P(S) = 1/4 + KÕt qu¶ b¶ng 6.2 víi tØ lÖ kiÓu gen ë F2 = P(NN) = P(N).P(N) = trong lai mét cÆp tÝnh tr¹ng. 1/4 HS: Kết quả gieo 2 đồng tiền kim loại có tỉ lệ: = P(SN) = 1/2 1SS: 2SN: 1NN, víi tØ lÖ kiÓu gen F2 lµ: 1AA: P = 1/4SS: 1/2SN: 2Aa: 1aa 1/4NN GV lu ý: sè lîng thèng kª cµng lín th× cµng Trong c¸c ®iÒu kiÖn nghiÖm.

(10) đảm bảo độ chính xác. đúng của các quy luật Menđen là *MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: b¶ng 6.1, 6.2 số lợng cá thể thống kê phải đủ * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh: 6 em/ nhãm lín trong phßng thùc hµnh 22’ - Gieo một đồng kim loại: 2) H§ thùc hµnh cña HS - Gieo hai đồng tiền kim loại. - c¸c nhãm thùc hµnh, GV ®i tõng nhãm quan s¸t HS lµm, HD häc sinh tr¶ lêi mét sè c©u hái vµ gîi ý c«ng thøc tÝnh x¸c suÊt. C¸c nhãm ®a ra ý kiÕn, GV nhËn xÐt. - Hs đại diện các nhóm lên bảng điền vào bảng phô, nhãm kh¸c nhËn xÐt. GV kÕt luËn 3) B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh: HS nép b¶ng 5’ 6.1; 6.2 GV đánh giá kết quả các nhóm và cho ®iÓm. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá 9A 9B - ý thức chuẩn bị và tinh thần thái độ HS ………... ……….. - Kỉ luật an toàn lao động ………... ……….. - Thao t¸c thùc hµnh ………... ……….. - ChÊt lîng thùc hµnh ………... ……….. 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ Làm tất cả các bài tập trong sgk từ đầu năm đến trang 22 Ngµy so¹n…. TiÕt 7:.  Bµi 7: bµi tËp ch¬ng i. 9C ……….. ……….. ……….. ………... 9D ……….. ……….. ……….. ……. Ngµy d¹y…... I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - Cñng cè kh¾c s©u vµ më réng nhËn thøc vÒ c¸c quy luËt di truyÒn, biÕt vËn dông lÝ thuyết để giải thích các bài tập. - RÌn luyÖn cho Hs kÜ n¨ng gi¶i bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan vµ gi¶i bµi tËp di truyÒn, thông qua bài tập HS giải thích đợcquy luật di truyền của Men Đen. - HS phải đợc tập dợt để viết thành thạo 6 sơ đồ lai từ p--->F2 ( AA x AA; AA x Aa; AA x aa; Aa x Aa; Aa x aa; aa x aa ) - Gi¸o dôc cho HS ý thøc tù gi¸c nghiªm tóc lµm bµi tËp II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Các dạng kiến thức đã học 2. HS: Lµm bµi tËp cña ch¬ng I 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1 phút) 2. KT bµi cò: (5 phót) 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy và trò Néi dung H§1 T×m hiÓu c¸ch gi¶i bµi tËp lai mét 1-Lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cÆp tÝnh tr¹ng Dạng 1: Biết kiểu hình của P nên xác định - GV ®a ra d¹ng bµi tËp, yªu cÇu HS nªu kiÓu gen, kiÓu h×nh ë F1, F2 c¸ch gi¶i vµ rót ra kÕt luËn: C¸ch gi¶i:.

(11) - GV ®a VD1: Cho ®Ëu th©n cao lai víi đậu thân thấp, F1 thu đợc toàn đậu thân cao. Cho F1 tự thụ phấn xác định kiểu gen vµ kiÓu h×nh ë F1 vµ F2. + HS tù gi¶i theo híng dÉn. - GV lu ý HS: VD2: Bµi tËp 1 trang 22. P: L«ng ng¾n thuÇn chñng x L«ng dµi F1: Toµn l«ng ng¾n. Vì F1 đồng tính mang tính trạng trội nên đáp án a.. - Cần xác định xem P có thuần chủng hay kh«ng vÒ tÝnh tr¹ng tréi. - Quy ớc gen để xác định kiểu gen của P. - Lập sơ đồ lai: P, GP, F1, GF1, F2. - ViÕt kÕt qu¶ lai, ghi râ tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh. * Có thể xác định nhanh kiểu hình của F 1, F2 trong c¸c trêng hîp sau: a. P thuÇn chñng vµ kh¸c nhau bëi 1 cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, 1 bªn tréi hoµn toµn thì chắc chắn F1 đồng tính về tính trạng trội, F2 ph©n li theo tØ lÖ 3 tréi: 1 lÆn b. P thuÇn chñng kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng t¬ng ph¶n, cã hiÖn tîng tréi kh«ng hoµn toµn th× ch¾c ch¾n F1 mang tÝnh - GV ®a ra 2 d¹ng, HS ®a c¸ch gi¶i. GV tr¹ng trung gian vµ F2 ph©n li theo tØ lÖ 1: 2: kÕt luËn. 1 VD3: Bµi tËp 2 (trang 22): Tõ kÕt qu¶ F1: c. NÕu ë P mét bªn bè mÑ cã kiÓu gen dÞ 75% đỏ thẫm: 25% xanh lục  F1: 3 đỏ hợp, bên còn lại có kiểu gen đồng hợp lặn th× F1 cã tØ lÖ 1:1. thÉm: 1 xanh lôc. Theo quy luËt ph©n li  P: Aa x Aa  §¸p ¸n d.. Dạng 2: Biết kết quả F1, xác định kiểu gen, VD4: Bµi tËp 3 (trang 22) kiÓu h×nh cña P. F1: 25,1% hoa đỏ: 49,9% hoa hồng: Cách giải: Căn cứ vào kết quả kiểu hình ở 25% hoa trắng  F1: 1 hoa đỏ: 2 hoa đời con. a. Nếu F1 đồng tính mà một bên bố hay mẹ hång: 1 hoa tr¾ng. mang tÝnh tr¹ng tréi, mét bªn mang tÝnh  TØ lÖ kiÓu h×nh tréi kh«ng hoµn toµn. tr¹ng lÆn th× P thuÇn chñng, cã kiÓu gen §¸p ¸n b, d. đồng hợp: AA x aa VD5: Bµi tËp 4 (trang 23): 2 c¸ch gi¶i: b. F1 cã hiÖn tîng ph©n li: C¸ch 1: §êi con cã sù ph©n tÝnh chøng tá bè mÑ mét bªn thuÇn chñng, mét bªn F: (3:1)  P: Aa x Aa kh«ng thuÇn chñng, kiÓu gen: F: (1:1)  P: Aa x aa (tréi hoµn toµn) Aa x AA( tréi kh«ng hoµn toµn) Aa x Aa  §¸p ¸n: b, c. C¸ch 2: Ngêi con m¾t xanh cã kiÓu gen F: (1:2:1)  P: Aa x Aa ( tréi kh«ng hoµn aa mang 1 giao tö a cña bè, 1 giao tö a toµn). cña mÑ. Con m¾t ®en (A-)  bè hoÆc mÑ c. NÕu F1 kh«ng cho biÕt tØ lÖ ph©n li th× dùa vào kiểu hình lặn F1 để suy ra kiểu gen của cho 1 giao tö A  KiÓu gen vµ kiÓu h×nh P. cña P: Aa (M¾t ®en) x Aa (M¾t ®en).

(12) Aa (M¾t ®en) x aa (M¾t xanh). - P: AA x AA F1, F2: AA (100% đồng tính)  §¸p ¸n b, c. * HS viết thành thạo 6 sơ đồ lai từ p - P: AA x Aa F1: 1AA : 1Aa -->F2 ( AA x AA; AA x Aa; AA x aa; Aa x F1xF1: ta có 3 sơ đồ lai AA x AA; Aa x Aa; AA x Aa Aa; Aa x aa; aa x aa ) - GV hớng dẫn HS cách viết 6 sơ đồ lai - P: AA x aa F1 : Aa trªn F2:: 1AA : 2Aa : 1aa - P: Aa x Aa F1: 1AA : 2Aa : 1aa HS lªn b¶ng viÕt Nếu cho F1 tự thụ phấn ta có 3 sơ đồ lai: AA x AA; Aa x Aa; aa x aa - P: Aa x aa F1: 1Aa : 1aa Nếu cho F1 tự thụ phấn ta có 2 sơ đồ lai: Aa x Aa ; aa x aa - P: aa x aa F1, F2: aa (100% đồng tính) 2-Lai 2 cÆp tÝnh tr¹ng H§.2 T×m hiÓu c¸ch gi¶i bµi tËp lai hai cÆp tÝnh tr¹ng VD6: ë lóa th©n thÊp tréi hoµn toµn so víi th©n cao. H¹t chÝn sím tréi hoµn toµn so víi h¹t chÝn muén. Cho c©y lóa thuÇn chñng th©n thÊp, h¹t chÝn muén giao ph©n víi c©y thuÇn chñng th©n cao, hạt chín sớm thu đợc F1. Tiếp tục cho F1 giao phấn với nhau. Xác địnhkiểu gen, kiÓu h×nh cña con ë F1 vµ F2. BiÕt c¸c tính trạng di truyền độc lập nhau (HS tự gi¶i). VD7: Bµi tËp 5 (trang 23) F2: 901 cây quả đỏ, tròn: 299 quả đỏ, bÇu dôc: 301 qu¶ vµng trßn: 103 qu¶. Dạng 1: Biết P  xác định kết quả lai F1 và F2 . * C¸ch gi¶i: - quy ớc gen  xác định kiểu gen P. - Lập sơ đồ lai - ViÕt kÕt qu¶ lai: tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh. * Có thể xác định nhanh: Nếu bài cho các cặp gen quy định cặp tính trạng di truyền độc lập  căn cứ vào tỉ lệ từng cặp tính trạng để tính tỉ lệ kiểu hình: (3:1)(3:1) = 9: 3: 3:1 (3:1)(1:1) = 3: 3:1:1 D¹ng 2: BiÕt sè lîng hay tØ lÖ kiÓu h×nh ë F. Xác định kiểu gen của P. vµng, bÇu dôc  TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 lµ: Cách giải: Căn cứ vào tỉ lệ kiểu hình ở đời 9 đỏ, tròn: 3 đỏ bầu dục: 3 vàng, tròn: 1 con  xác định kiểu gen P hoặc xét sự phân li vµng, bÇu dôc của từng cặp tính trạng, tổ hợp lại ta đợc = (3 đỏ: 1 vàng)(3 tròn: 1 bầu dục).

(13)  P thuÇn chñng vÒ 2 cÆp gen. kiÓu gen cña P..  KiÓu gen P: AAbb (đỏ,bầu dục) x aaBB (vàng, tròn) §¸p ¸n d.. F2: 9:3:3:1 = (3:1)(3:1)  F1 dÞ hîp vÒ 2 cÆp gen  P thuÇn chñng 2 cÆp gen. F1:3:3:1:1=(3:1)(1:1)P: AaBbxAabb F1:1:1:1:1=(1:1)(1:1)P: AaBbxaabb hoÆc P: Aabb x aaBb. 4. Cñng cè : KÕt hîp trong giê 5. HDVN: T×m hiÓu tríc bµi nhiÔm s¨c thÓ. . Ngµy so¹n….. Ch¬ng II: nhiÔm s¾c thÓ. Ngµy d¹y…….. TiÕt 8: Bµi 8: nhiÔm s¾c thÓ I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS nêu đợc tính đặc trng của bộ NST ở mỗi loài (số lợng, hình dạng, cấu trúc) - Mô tả đợc cấu trúc hiển vi điển hình của NST ở kì giữa của nguyên phân và hiểu đợc chức năng của NST đối với sự di truyền của các tính trạng. - Rèn luyện cho HS kĩ năng quan sát, phân tích và hoạt động nhóm - Gi¸o dôc cho HS ý thøc nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 8.1-5 SGK 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. KT bµi cò: Kh«ng * Đặt vấn đề: Sự di truyền các tính trạng thờng có liên quan NST có trong nhân TB. Vậy NST lµ g× ? 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung HĐ1 Tìm hiểu tính đặc trng của bộ I. Tính đặc trng của bộ nhiễm sắc thể. nhiÔm s¾c thÓ.

(14) - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin SGK vµ quan s¸t h×nh 8.1-2 SGK c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: ? Thế nào là cặp NST tơng đồng. ? Phân biệt bộ NST đơn bội và bộ NST lỡng bội - HS đại nhóm trả lời, bổ sung - GV nhÊn m¹nh: Trong cÆp NST t¬ng đồng: 1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gèc tõ mÑ - GV Y/C hs đọc bảng 8 SGK và thực hiÖn lÖnh môc I SGK(T24) - HS so s¸nh bé NST lìng béi cña ngêi với các loài còn lại, nêu đợc(số lợng NST không phản ánh trình độ tiến hoá của loµi) - HS c¸c nhãm quan s¸t h×nh 8.2 SGK, cho biÕt: ? Ruåi giÊm cã mÊy bé NST. ? M« t¶ h×nh d¹ng bé NST. - GV ph©n tÝch thªm: cÆp NST giíi tÝnh có thể tơng đồng(xx), không tơng đồng(xy) hoặc chỉ có 1 chiếc(xo) - Qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu cho biÕt: ? Nêu đặc điểm đặc trng của bộ NST ở mçi loµi sinh vËt. - HS: mçi loµi bé NST gièng nhau: + Sè lîng NST + H×nh d¹ng c¸c cÆp NST H§2: T×m hiÓu cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ. - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin SGK vµ c¸c nhãm thùc hiÖn lÖnh SGK(T25) - GV Y/C hs quan s¸t H 8.4-5 SGK råi cho biÕt: ? Nªu h×nh d¹ng vµ kÝch thíc cña NST. - HS tr¶ lêi, bæ sung - C¸c nhãm hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - GV chèt l¹i kiÕn thøc.. - Trong TB sinh dìng NST tån t¹i thµnh từng cặp NST tơng đồng, giống nhau về h×nh th¸i, kÝch thíc - Bé NST lìng béi (2n) lµ bé NST chøa c¸c cặp NST tơng đồng - Bộ NST đơn bội(n) là bộ NST chứa 1 NST của mỗi cặp tơng đồng. - ở những loài đơn tính có sự khác nhau giữa cá thể đực và cái ở cặp NST giới tính - Mỗi loài sinh vật có bộ NST đặc trng về h×nh d¹ng, sè lîng, cÊu tróc. II. CÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ. * Cấu trúc điển hình của NST đợc biểu hiện rá nhÊt ë k× gi÷a + H×nh d¹ng: h×nh h¹t, h×nh que hoÆc h×nh ch÷ V + Dµi: 0,5 50Mm + §êng kÝnh: 0,2 2Mm + CÊu tróc: ë k× gi÷a NST gåm 2 cr«matid(NS tö chÞ em) g¾n víi nhau ë t©m động (eo thứ nhất), một số NST có eo thứ hai + Mçi cr«matid gåm 1 ph©n tö AND & Pr«tªin loaÞ hist«n H§3: T×m hiÓu chøc n¨ng cña nhiÔm III. Chøc n¨ng cña nhiÔm s¾c thÓ. s¾c thÓ. - NST là cấu trúc mang gen trên đó mỗi gen - GV gọi 1hs đọc thông tin SGK, GV ở một vị trí xác định. ph©n tÝch th«ng tin SGK - NST có đặc tính tự nhân đôi, các tính trạng - Y/C hs rút ra kết luận: NST có chức di truyền đợc sao chép qua các thế hệ TB và n¨ng g× ? c¬ thÓ. - HS tr¶ lêi, GV chèt l¹i kiÕn thøc * GV gọi HS đọc kết luận cuối bài.(1’) 4. Cñng cè (2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa - H·y ghÐp c¸c ch÷ c¸i a,b,c ë cét B cho phï hîp víi c¸c sè 1,2,3 ë cät A. Cét A Cét B Tr¶ lêi 1. Cặp NST tơng đồng a. là bộ NST chứa các cặp NST tơng đồng 1: 2. Bé NST lìng béi b. là bộ NST chứa 1 NST của mỗi cặp tơng đồng 2: 3. Bộ NST đơn bội c. lµ cÆp NST gièng nhau vÒ h×nh th¸i, kÝch thíc 3: - Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng? Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi.

(15) 5. HDVN: Häc vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. . Ngµy so¹n….. Ngµy d¹y…….. TiÕt 9: Bµi 9: nguyªn ph©n I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS trình bày và giải thích đợc sự biến đổi hình thái NST trong chu kì TB, sự thay đổi trạng thái (đơn, kép) và sự vận động của NST qua các kì của nguyên phân. - Giải thích đợc nguyên phân thực chất là sự phân bào nguyên nhiễm và ý nghĩa của nguyên phân đối với sự sinh sản và sinh trởng của cơ thể - Rèn luyện cho HS kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình và hoạt động nhóm - Gi¸o dôc cho HS cã ý thøc nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh 9.1-3 SGK, b¶ng phô ghi néi dung b¶ng 9.2 2. HS: KÎ b¶ng 9.1-2 vµo vë bµi tËp 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bài cũ: 5’ ? Phân biệt bộ NST đơn bội và bộ NST lỡng bội? Chức năng của NST. * Đặt vấn đề: Tế bào của mỗi loài sinh vật có bộ NST đặc trng về số lợng và hình dạng xác định. Tuy nhiên hình thái NST lại biến đổi qua các kì của chu kì TB 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung HĐ1 Tìm hiểu những biến đổi hình thái nhiÔm s¾c thÓ. GV Y/C HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t h×nh 9.1 C¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: ? Chu k× cña TB gåm nh÷ng giai ®o¹n nµo. HS đại diện nhóm trả lời: gồm 2 giai ®o¹n(k× trung gian & qu¸ tr×nh nguyªn ph©n) GV lu ý: thêi gian cña k× trung gian 90% GV Y/C HS quan s¸t h×nh 9.2 c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: ? Nêu sự biến đổi hình thái của NST. ? Hoµn thµnh b¶ng 9.1 SGK (T27) GV gọi HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc. GV hỏi: tại sao sự đóng và duỗi xoắn của NST cã tÝnh chÊt chu k×. HS nêu đợc: + Từ kì trung gian đến kì giữa NST đ.xoắn + Từ kì sau đến kì TG tiếp NST duỗi xoắn GV Y/C HS rót ra kÕt luËn H§2: T×m hiÓu nh÷ng diÔn biÕn cña nhiÔm s¾c thÓ trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n. GV Y/C HS quan s¸t h×nh 9.2-3 SGK, cho. I. Những biến đổi hình thái nhiễm sắc thÓ.. - Chu k× tÕ bµo gåm: + Kì trung gian: TB lớn lên và có nhân đôi NST + Nguyªn ph©n: cã sù ph©n chia NST vµ chÊt TB t¹o ra 2 TB míi - Mức đội đóng, duỗi xoắn của NST diễn ra qua c¸c k× cña chu k× TB: + Dạng sợi (duỗi xoắn cực đại) ở kì trung gian + Dạng đặc trng (dạng đóng xoắn cựu đại) ë k× gi÷a.. II. Nh÷ng diÔn biÕn cña nhiÔm s¾c thÓ trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n. 1. K× trung gian:.

(16) biÕt: ? H×nh th¸i NST ë k× trung gian. ? Cuối kì trung gian NST có đặc điểm gì. HS tr¶ lêi, bæ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc GV Y/C HS t×m hiÓu th«ng tin SGK(T28), quan s¸t c¸c h×nh ë b¶ng 9.2. C¸c nhãm th¶o luËn hoµn thiÖn b¶ng 9.2 HS đại diện các nhóm trả lời, bổ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc.. - NST dµi, m¶nh, duçi xo¾n - NST nhân đôi thành NST kép - Trung tử nhân đôi thành 2 trung tử 2. Nguyªn ph©n:. C¸c k× K× ®Çu. Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña nhiÔm s¾c thÓ - NST bắt đầu đóng xoắn. - Các NST kép dính vào các sợi tơ của thoi phân bào tâm động Kì giữa - Các NST kép đóng xoắn cực đại - Các NST kép xép thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào Kì sau - Từng NST kép chẻ dọc ở tâm động thành 2 NST đơn phân li Kì cuối - Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảnh dần thành NS chất - GV nhÊn m¹nh: + ë k× sau cã sù ph©n chia TBC vµ c¸c bµo quan + K× cuèi cã sù h×nh thµnh mµng nh©n - KÕt qu¶: Tõ 1 TB ban ®Çu t¹o ra 2 TB kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo §V & TV con cã bé NST gièng nhau vµ gièng TB ? Nªu kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n bµo. mÑ H§3: T×m hiÓu ý nghÜa cña nguyªn III. ý nghÜa cña nguyªn ph©n. ph©n. GV Y/C c¸c nhãm t×m hiÓu th«ng tin vµ th¶o luËn: - Nguyªn ph©n lµ h×nh thøc sinh s¶n cña ? Do ®©u mµ sè lîng NST cña TB con TB vµ sù lín lªn cña c¬ thÓ gièng mÑ. - Nguyên phân duy trì sự ổn định bộ ? Trong nguyên phân số lợng TB tăng mà NST đặc trng của loài qua các thế hệ TB bộ NST không đổi, điều đó có ý nghĩa gì. (Do NST nhân đôi 1 lần & chia đôi 1 lần) HS tr¶ lêi, bæ sung, GV chèt lai kiÕn thøc 4. Cñng cè (2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa - Những biến đổi hình thái của NST đợc biểu hiện qua sự đóng và duỗi xoắn điển hình ở các kì nào? Tại sao nói sự đóng và duỗi xoắn của NST có tính chu kì? - Nh÷ng diÔn biÕn cña nhiÔm s¾c thÓ trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi 5. HDVN: Häc vµ tr¶ lêi c©u hái sgk Ngµy so¹n…… TiÕt 10:. Bµi 10: gi¶m ph©n. Ngµy d¹y…….. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS trình bày đợc những biến đổi cơ bản của NST qua các kì của giảm phân. Nêu đợc những điểm khác nhau ở từng kì của giảm phân I và giảm phân II. Phân tích đợc sự kiện quan trọng có liên quan tới các cặp NST tơng đồng - Nªu ý nghÜa cña gi¶m ph©n - RÌn luyÖn cho HS kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh, ph¸t triÓn t duy lÝ luËn - Gi¸o dôc ý thøc nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh phãng to h×nh 10 SGK, b¶ng phô ghi néi dung b¶ng 10 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’).

(17) 2. Bµi cò: (5’). Nguyªn ph©n lµ g×? Nªu nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST trong qu¸ tr×nh nguyªn ph©n? * Đặt vấn đề: Gi¶m ph©n còng lµ h×nh thøc ph©n bµo cã thoi ph©n bµo nh nguyªn ph©n, diÔn ra vµo thêi k× chÝn cña TB sinh dôc. 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung H§1 T×m hiÓu vÒ nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña nhiÏm s¾c thÓ trong gi¶m ph©n. GV Y/C hs quan s¸t k× trung gian ë h×nh 10, cho biÕt: ? K× trung gian NST cã h×nh th¸i nh thÕ nµo. HS ph¸t biÓu, bæ sung (NST duçi xo¾n vµ nh©n đôi) GV Y/C c¸c nhãm t×m hiÓu th«ng môc I,II SGK vµ quan s¸t h×nh 10 C¸c nhãm th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng 10 GV gäi HS lªn b¶ng ®iÒn vµo b¶ng, bæ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc. C¸c k× K× ®Çu. K× gi÷a. I. Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña nhiÏm s¾c thÓ trong gi¶m ph©n. 1. K× trung gian. - NhiÔm s¾c thÓ ë d¹ng sîi m¶nh - Cuối kì NST nhân đôi thành NST kép dính nhau ở tâm động 2. DiÔn biÕn c¬ b¶n cña nhiÔm s¾c thÓ trong gi¶m ph©n.. Nh÷ng diÓn biÕn c¬ b¶n cua NST ë c¸c k× LÇn ph©n bµo I LÇn ph©n bµo II - C¸c NST xo¾n, co l¹i - Các cặp NST kép trong - NST co lại cho thấy số lcặp tơng đồng tiếp hợp và ợng NST kép trong bộ đơn có thể bắt chéo, sau đó tách bội rêi nhau - Các cặp NST tơng đồng -NST kép xếp thành 1 hàng tập trung và xếp song song ở mặt phẳng xích đạo của thµnh 2 hµng ë mÆp ph¶ng thoi ph©n bµo xích đạo của thoi phân bào. K× sau. - Cặp NST kép tơng đồng - Từng NST kép chẻ dọc ở phân li độc lập với nhau về tâm động thành 2 NST đơn 2 cùc cña TB ph©n li vÌ 2 cùc TB. K× cuèi. - Các NST kép nằm gọn - Các NST đơn nằm gọn trong 2 nhân mới đợc tạo trong nhân mới tạo thành thành với số lợng là đơn với số lợng là đơn bội béi kÐp (n) * KÕt qu¶: Tõ mét TB mÑ (2nNST) qua 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp t¹o ra 4 TB con mang bộ NST đơn bội (n NST) II. ý nghÜa cña gi¶m ph©n.. H§2:T×m hiÓu vÒ ý nghÜa cña gi¶m ph©n. GV Y/C c¸c nhãm th¶o luËn: ? V× sao trong gi¶m ph©n c¸c TB con l¹i cã bé NST gi¶m ®i mét n÷a. - Tạo ra các TB con có bộ NST đơn HS: gi¶m ph©n gåm 2 lÇn ph©n bµo liªn tiÕp nh- béi kh¸c nhau vÒ nguån gèc NST..

(18) ng NST chỉ nhân đôi 1 lần ở kì trung gian trớc lần phân bào I GV nhấn mạnh: Sự phân li độc lập của các NST kép tơng đồng, đây là cơ chế tạo ra các giao tử kh¸c nhau vÒ tæ hîp NST. - Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n cña gi¶m ph©n I vµ gi¶m ph©n II. * GV gọi HS đọc kết luận cuối bài.(1’) 4.Cñng cè(2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa - Hoµn thµnh b¶ng sau: ph©n biÖt gi¶m ph©n I vµ gi¶m ph©n II Gi¶m ph©n I Gi¶m ph©n II Xảy ra nhân đôi NST ở kì trung gian Không xảy ra nhân đôi NST X¶y ra tiÕp hîp NST ë k× ®Çu I Kh«ng x¶y ra tiÕp hîp NST kÐp xÕp thµnh 1 hµng trªn mÆt NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng trªn mÆt ph¼ng NST ph¼ng xích đạo của thoi vô sắc ở kì xích đạo của thoi vô sắc ở kì giữa I gi÷a II NST kép tách tâm động ở k. Các NST kép không tách tâm động ở kì sau I Các sau II KÕt thóc k× cuèi I, mçi tÕ bµo con cã n NST KÕt thóc k× cuèi II, mçi tÕ bµo con ë tr¹ng th¸i kÐp có n NST ở trạng thái đơn 5. HDVN: Häc vµ lµm bµi tËp SGK + §äc tríc bµi 11. . Ngµy so¹n…. Ngµy d¹y……. TiÕt 11: Bµi 11: ph¸t sinh giao tö vµ thô tinh I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS trình bày đợc các quá trình phát sinh giao tử ở động vật. Xác định thực chất của quá trình thụ tinh, phân tích đợc ý nghĩa của các quá trình nguyên phân, giảm phân và thụ tinh vÒ mÆt di truyÒn, biÕn dÞ vµ thùc tiÔn. - Rèn luyện cho HS kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình và hoạt động nhóm - Gi¸o dôc cho HS ý thøc nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh phãng to h×nh 11 SGK 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bµi cò: (5’). - Nªu nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× cña gi¶m ph©n? - Nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n? 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Tg Néi dung HĐ1: Đặt vấn đề: Các TB con đợc tạo thành qua quá 1’ tr×nh gi¶m ph©n sÏ ph¸t triÓn thµnh c¸c giao tö, nhng cã sù kh¸c nhau ë sù hình thành giao tử đực và giao tử cái. H§2 T×m hiÓu vÒ sù ph¸t sinh giao 14’ I. Sù ph¸t sinh giao tö. tö. * Gièng nhau: - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin môc I - C¸c TB mÇm (no·n nguyªn bµo, tinh vµ quan s¸ h×nh 11 SGK, cho biÕt: nguyên bào) đều thực hiện nguyên phân ? Tr×nh bµy qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö liªn tiÕp nhiÒu lÇn. đực và cái. - Noãn bào bậc I và tinh bào bậc I đều - HS tr¶ lêi, bæ sung thực hiện giảm phân đểu tạo ra giao tử. - GV chèt l¹i kiÕn thøc * Kh¸c nhau: - GV Y/C c¸c nhãm TL tr¶ lêi c©u hái Ph¸t sinh gtö Ph¸t sinh gtö ? Nªu nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vµ gièng c¸i đực.

(19) nhau c¬ b¶n cña 2 qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tử đực và giao tử cái. HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung - GVY/C Nêu đợc : + §iÓm gièng nhau + §iÓm kh¸c nhau - GV chèt l¹i kiÕn thøc cña môc. - No·n bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n I cho thÓ cùc thø nhÊt(kÝch thø¬c nhá) vµ no·n bµo bËc 2 (kÝch thíc lín) - No·n bµo bËc2 qua gi¶m ph©n II cho thÓ cùc thø 2 (kt nhá) vµ 1 TB trøng(kt lín) * KÕt qu¶: Mçi no·n bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 2 thÓ cùc vµ 1 TB trøng.. - Tinh bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n I cho 2 tinh bµo bËc 2. - Mçi tinh bµo bËc 2 qua gi¶m ph©n II cho 2 tinh tö, c¸c tinh tö ph¸t sinh thµnh tinh trïng - Tõ tinh bµo bËc 1 qua gi¶m ph©n cho 4 tinh tö ph¸t sinh thµnh tinh trïng.. H§ 3: T×m hiÓu vÒ qu¸ tr×nh thô II. Thô tinh. tinh. - Thô tinh lµ sù kÕt hîp ngÉu nhiªn gi÷a GV Y/C hs nghiên cứu thông tin SGK 10’ 1 giao tử đực và 1 giao tử cái tạo thành råi tr¶ lêi c©u hái: hîp tö. ? Nªu kh¸i niÖm thô tinh. - B¶n chÊt lµ sù kÕt hîp cña 2 bé nh©n ? B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh thô tinh. đơn bội tạo ra bộ nhân lỡng bội ở hợp tử. - GV gäi hs tr¶ lêi, bsung vµ chèt kt ? T¹i sao sù kÕt hîp ngÈu nhiªn gi÷a các giao tử đực và giao tử cái lại tạo đợc các hợp tử chứa các tổ hợp NST kh¸c nhau vÒ nguån gèc. - HS nêu đợc: 4 tinh trùng chứa bộ NST đơn bội khác nhau về nguồn gốc hîp tö cã c¸c tæ hîp NST kh¸c nhau. III. ý nghÜa cña gi¶m ph©n vµ thô H§4: T×m hiÓu vÒ ý nghÜa cña gi¶m tinh. 7’ ph©n vµ thô tinh. - GV Y/C hs nghiªn cøu th«ng tin SGK, tr¶ lêi c©u hæi: - Duy trì ổn định bộ NST đặc trng qua ? Nªu ý nghÜa cña gi¶m ph©n vµ thô c¸c thÕ hÖ c¬ thÓ. tinh vÒ c¸c mÆt di truyÒn, biÕn dÞ vµ - T¹o nguån biÕn dÞ tæ hîp cho chän thùc tiÔn. gièng vµ tiÕn ho¸. - HS: - VÒ mÆt di truyÒn: + Giảm phân: tạo bộ NST đơn bội + Thô tinh kh«i phôc bé NST lìng béi. - VÒ mÆt biÕn dÞ: t¹o ra c¸c hîp tö mang nh÷ng tæ hîp NST kh¸c nhau (biÕn dÞ tæ hîp) * Gọi HS đọc kết luận cuối bài (1’) 4.LuyÖn tËp(5’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa 1. Sù kiÖn quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh thô tinh lµ: a. Sự kết hợp nhân của 2 giao tử đơn bội b. Sự kết hợp theo nguyên tắc 1 giao tử đực và 1 giao tử cái c. Sự tổ hợp bộ NST của giao tử đực và giao tử cái d. Sù t¹o thµnh hîp tö 2. Thụ tinh là gì? So sánh sự phát sinh giao tử đực và giao tử cái. 5.Cñng cè(2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi 6. HDVN: Häc vµ lµm bµi tËp SGK + §äc tríc bµi 12 Ngµy so¹n….. . Ngµy d¹y……..

(20) TiÕt 12: Bài 12: cơ chế xác định giới tính I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS mô tả đợc một số đặc điểm của NST giới tính và vai trò của nó đối với sự xác định giới tính, biết giải thích cơ chế NST xác định giới tính và tỉ lệ đực : cái là 1:1. - Nêu đợc ảnh hởng của các yếu tố môi trờng trong và môi trờng ngoài đến sự phân hoá giới tính (tỉ lệ nghiệm đúng… và ứng dụng thực tế trong chăn nuôi) - Rèn luyện cho HS kĩ năng quan sát, phân tích và hoạt động nhóm - Giải thích cơ sở khoa học của việc sinh con trai hay con gái. Từ đó phê phán t tởng träng nam khinh n÷. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 12.1-2 SGK 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bµi cò: (5’). Thô tinh lµ g×? ý nghÜa cña gi¶m ph©n vµ thô tinh? 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Tg Néi dung 1’ HĐ1: Đặt vấn đề: Sù phèi hîp c¸c qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, giảm phân và thụ tinh đảm bảo duy trì bộ NST cña loµi qua c¸c thÕ hÖ. C¬ chÕ nµo x¸c định giới tính của loài? H§2 T×m hiÓu vÒ nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh - GV Y/C HS quan s¸t h×nh 8.2 SGK (T 24) 9’ cho biÕt: ? Nªu nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau ở bộ NST của ruồi đực và ruồi cái. - HS: + Gièng nhau: - Sè lîng: 8 NST - H×nh d¹ng: 1 cÆp h×nh h¹t 2 cÆp h×nh ch÷ V + Kh¸c nhau: O : 1 h×nh que, 1 h×nh mãc O : 1 cÆp h×nh que - Từ đặc điểm giống nhau và khác nhau đó gv ph©n tÝch ®¨c ®iÓm cña NST thêng, NST giíi tÝnh. GV Y/C HS quan s¸t h×nh 12 .1 cho biÕt: ? CÆp NST nµo lµ cÆp NST giíi tÝnh.( cÆp 23) ? NST giíi tÝnh cã ë TB nµo(TB lìng béi) GV ®a vÝ dô ë ngêi. 44A + XX n÷ 44A + XY nam GV Y/ C hs so s¸nh ®iÓm kh¸c nhau gi÷a NST thêng vµ NST giíi tÝnh. HĐ2:Tìm hiểu về cơ chế xác định nhiễm s¾c thÓ giíi tÝnh. GV giới thiệu cơ chế xác định giới tính ở ng- 17’ êi. GV Y/C c¸c nhãm thùc hiÖn lÖnh SGK T39 HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung GV phân tích khái niệm: đồng giao tử (XX), dị giao tử (XY) và sự thay đổi tỉ lệ nam, nữ theo løa tuæi. + MÑ sinh ra 1 lo¹i trøng: 22A + X + Bè sinh ra 2 lo¹i tinh trïng: 22A + X 22A + Y. I. NhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh.. * ë TB lìng béi: + Cã c¸c cÆp NST thêng + 1 cÆp NST giíi tÝnh Tơng đồng (XX) Không tơng đồng (XY) * NST giíi tÝnh mang gen quy định: + Tính đực, cái + TÝnh tr¹ng liªn quan giíi tÝnh. II. Cơ chế xác định nhiễm sắc thể giíi tÝnh.. * Sơ đồ: P: O (44A +XX) x O (44A + XY).

(21) + Sù thô tinh gi÷a trøng víi: GP: 22A + X 22A + X, 22A + Y * Tinh trïng X XX( con g¸i) * Tinh trïng Y XY( con trai) F1: 44A +XX( g¸i), 44A +XY(trai) + 2 lo¹i tinh trïng t¹o ra tØ lÖ ngang nhau, - Giới tính đợc xác định trong quá khi tham gia thô tinh víi x¸c suÊt ngang tr×nh thô tinh nhê ph©n li vµ tæ hîp nhau. cña c¸c cÆp NST giíi tÝnh. - Sinh con trai hay con g¸i cã ph¶i lµ do ngêi III. Các yếu tố ảnh hởng đến sự mÑ kh«ng? ph©n ho¸ giíi tÝnh: H§3: T×m hiÓu vÒ c¸c yÕu tè ¶nh hëng 5’ đến sự phân hoá giới tính: GV giíi thiÖu: bªn c¹nh NST giíi tÝnh cã - ¶nh hëng cña m«i trêng trong do các yếu tố môi trờng ảnh hởng đến sự phân rèi lo¹n tiÕt hoocmon sinh dôc lµm ho¸ giíi tÝnh. biến đổi giới tính. GV Y/C HS t×m hiÓu SGK cho biÕt:( hooc - ¶nh hëng cña m«i trêng ngoµi: To, môn, nhiệt độ, cờng độ ánh sáng...) nồng độ CO2, ánh sáng... ? Nêu những yếu tố ảnh hởng đến sự phân - ý nghĩa: chủ động điều chỉnh tỉ lệ ho¸ giíi tÝnh. đực, cái phù hợp với mục đích sản ? Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính có xuÊt. ý nghÜa nh thÕ nµo trong s¶n xuÊt. HS tr¶ lêi, bæ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc. *GV gọi HS đọc kết luận cuối bài. 4.LuyÖn tËp(5’): Ph©n biÖt NST thêng vµ NST giíi tÝnh NST giíi tÝnh NST thêng 1. Tån t¹i 1 cÆp trong TB lìng béi 1. .................................................................. 2............................................................ 2. Luôn tồn tại thành từng cặp tơng đồng 3............................................................ 3. Mang gen quy định tính trạng thờng của c¬ thÓ 5.Cñng cè(2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi 6. HDVN: Häc vµ lµm bµi tËp SGK + §äc môc “em cã biÕt” Ngµy so¹n:… Ngµy d¹y:…. TiÕt 13: Bµi 13: di truyÒn liªn kÕt I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - HS hiểu đợc những u thế của ruồi giấm đối với nghiên cứu di truyền, nêu đợc thí nghiệm của Moocgan và nhận xét kết quả thí nghiệm đó. Nêu đợc ý nghĩa của di truyền liên kết, đặc biệt trong lĩnh vực chọn giống. - Rèn luyện cho học sinh kĩ năng hoạt động nhóm, phát triển t duy và khái quát hoá - Gi¸o dôc cho häc sinh ý thøc nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 13 SGK (T42) 2. HS: T×m hiÓu tríc bµi 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bµi cò: (5’). Trình bầy sơ đồ cơ chế xác định NST giới tính,các yếu tố ảnh hởng tới sù ph©n ho¸ giíi tÝnh ? 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung Moocgan chọn ruồi giấm làm đối tợng nghiªn cøu di truyÒn v× nã dÔ nu«i trong ống nghiệm, đẻ nhiều, vòng đời ng¾n, cã nhiÒu biÕn dÞ dÔ quan s¸t, sè lîng NST Ýt. 21’ I. ThÝ nghiÖm cña Moocgan. H§2 T×m hiÓu thÝ nghiÖm cña Moocgan - GV Y/C hs nghiªn cøu th«ng tin vµ tr×nh - Tãm t¾t thÝ nghiÖm (SGK) bµy TNo cña Moocgan ? HĐ1 Đặt vấn đề:. 1’.

(22) - HS tr×nh bµy TNo: P: x¸m, dµi x ®en, côt F1 : 100% x¸m, dµi. - Gi¶i thÝch: - F1 đợc toàn ruồi xám, dài chứng tỏ tÝnh tr¹ng th©n x¸m lµ tréi so víi th©n ®en, c¸nh dµi lµ tréi so víi c¸nh côt. Lai ph©n tÝch: O F1 x O ®en, côt FB: 1 x¸m, dµi; 1 ®en, côt Nªn F1 dÞ hîp tö vÒ 2 cÆp gen (BbVv) + V× phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang kiÓu h×nh - Lai ruồi đực F1 thân xám cánh dài với tréi víi c¸ thÓ mang kiÓu h×nh lÆn. ruåi c¸i th©n ®en, c¸nh côt. Ruåi c¸i + Nhằm xác định kiểu gen của ruồi đực F1 đồng hợp lặn về 2 cặp gen nên chỉ cho + KÕt qu¶ lai ph©n tÝch cã 2 tæ hîp, mµ 1 loại giao tử bv, không quyết định ruåi th©n ®en, c¸nh côt cho 1 lo¹i giao tö kiÓu h×nh cña FB. KiÓu h×nh cña FB do (bv). Cßn F1 cho 2 lo¹i giao tö  c¸c gen giao tử của ruồi đực quyết định. FB có cïng n»m trªn 1 NST cïng ph©n li vÒ giao tö. 2 kiểu hình nên ruồi đực F1 cho 2 loại GV Y/C hs thùc hiÖn lÖnh SGK (T42) giao tử: BV và bv khác với phân li độc HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung lËp cho 4 lo¹i giao tö, chøng tá trong ? HiÖn tîng di truyÒn liªn kÕt lµ g×. gi¶m ph©n 2 gen B vµ V lu«n ph©n li - HS d¹i diÖn tr¶ lêi - c¬ së tÕ bµo häc SGK cïng nhau, b vµ v còng vËy  Gen B vµ V, b vµ v cïng n»m trªn 1 NST. - Di truyÒn liªn kÕt lµ trêng hîp c¸c gen quy định nhóm tính trạng nằm trên 1 NST cïng ph©n li vÒ giao tö vµ cïng H§2:T×m hiÓu ý nghÜa cña di truyÒn 10’ tæ hîp qua thô tinh. II. ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt. liªn kÕt. GV nªu t×nh huèng: ë ruåi giÊm 2n = 8 nhng TB cã kho¶ng 4000 gen ? Sù ph©n bè gen trªn NST nh thÕ nµo. - Trong tÕ bµo, sè lîng gen lín h¬n sè GV Y/C hs c¸c nhãm th¶o luËn: lîng NST rÊt nhiÒu, nªn mçi NST ph¶i ? So s¸nh kiÓu h×nh F2 trong trêng hîp mang nhiÒu gen t¹o thµnh nhãm gen phân li độc lập và di truyền liên kết. liªn kÕt. + F2: phân li độc lập xuất hiện biến dị tổ - H¹n chÕ sù xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ hîp hîp + F2: DTLK kh«ng xuÊt hiÖn biÕn dÞ tæ - §¶m b¶o sù di truyÒn bÒn v÷ng cña hîp. từng nhóm tính trạng đợc quy bởi các ? ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt trong chän gen trªn mét NST. Trong chän gièng gièng. ngêi ta cã thÓ chän nh÷ng nhãm tÝnh - HS tr¶ lêi, bæ sung tr¹ng tèt ®i kÌm víi nhau. - GV chèt l¹i kiÕn thøc * GV gọi hs đọc ghi nhớ sgk. 4.LuyÖn tËp (5’): Thế nào là di truyền liên kết ? Hiện tợng nào đã bổ sung cho quy luật phân li độc lập cña Men®en nh thÕ nµo. ? Hoµn thµnh b¶ng sau: §Æc ®iÓm so s¸nh. Vµng, tr¬n x Xanh, nh¨n Aa aabb .......................................ab. Pa G Fa. Di truyền độc lập. KiÓu gen KiÓu h×nh. Di truyÒn liªn kÕt X¸m, dµi x §en, côt BV bv bv bv ...............................bv. ............................................. 1BV 1bv . bv bv 1 vµng, tr¬n; 1 vµng, nh¨n ...................................... 1 xanh, tr¬n; 1 xanh, nh¨n.

(23) 5.Cñng cè (2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi 6. HDVN: Häc vµ lµm bµi tËp SGK + Xem l¹i bµi nguyªn ph©n, gi¶m ph©n.  Ngµy so¹n: TiÕt 14:. Ngµy d¹y:. Thùc hµnh: Bµi 14: quan s¸t h×nh th¸i nhiÔm s¾c thÓ. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - HS biÕt nhËn d¹ng h×nh th¸i NST ë c¸c k× - RÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng sö dông vµ quan s¸t tiªu b¶n díi kÝnh hiÓn vi vµ vÏ h×nh - Gi¸o dôc cho häc sinh biÕt b¶o vÖ, gi÷ g×n dông cô, tù gi¸c trong häc tËp II. ChuÈn bÞ: 1. GV: KÝnh hiÓn vi, bé tiªu b¶n NST, tranh c¸c k× cña nguyªn ph©n 2. HS: Xem lại những bài đã học 3. Gîi ý øng dông CNTT III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bài cũ: (5’). ? Trình bày những biến đổi hình thái NST trong chu kì tế bào ? C¸c bíc sö dông kÝnh hiÓn vi 3. Bµi míi: Hoạt động thầy Tg Hoạt động trò 11’ 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu * Th¶o luËn môc tiªu: 6em/nhãm - Môc tiªu: PhÇn I *Híng dÉn quy tr×nh quan s¸t tiªu b¶n NST I. Quan s¸t tiªu b¶n nhiÔm s¾c - GV híng dÉn HS c¸ch sö dông kÝnh hiÓn thÓ. HS tr×nh bµy c¸c thao t¸c vi: + §Æt tiªu b¶n lªn bµn kÝnh: quan + LÊy ¸nh s¸ng: më tô quan, quay vËt kÝnh s¸t ë béi gi¸c bÐ råi chuyÓn sang nhá vµo vÞ trÝ lµm viÖc, m¾t tr¸i nh×n vµo béi gi¸c lín thÞ kÝnh, dïng 2 tay quay g¬ng híng ¸nh NhËn d¹ng TB ®ang ë sáng khi nào có vòng sáng đều, viền xanh d¹ng nµo C¸c nhãm quan s¸t lÇn lît c¸c tiªu là đợc. b¶n + §Æt mÉu trªn kÝnh, ®Çu nghiªng nh×n vµo CÇn lu ý: vËt kÝnh, vÆn èc s¬ cÊp cho kÝnh xuèng dÇn + KÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi tiªu b¶n kho¶ng 0,5 cm. Nh×n vµo thÞ kÝnh + Mçi tiªu b¶n gåm nhiÒu TB, cÇn vặn ốc sơ cấp cho vật kính từ từ lên đến khi t×m TB mang NST nh×n râ nhÊt ¶nh xuÊt hiÖn. C¸c nhãm tiÕn hµnh quan s¸t, vÏ + §Æt tiªu b¶n lªn bµn kÝnh: quan s¸t ë béi h×nh gi¸c bÐ råi chuyÓn sang béi gi¸c lín - GV Y/C hs nªu c¸c bíc tiÕn hµnh quan s¸t tiªu b¶n NST - HS c¨n cø vµo SGK nªu - GV chèt l¹i kiÕn thøc * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: VÏ h×nh d¹ng NST qua c¸c k× cña qu¸ tr×nh ph©n bµo * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - GV chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh: mçi nhãm 1 kÝnh hiÓn vi vµ mét hép tiªu b¶n. - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô..

(24) 2. HĐ2: Các hoạt động thực hành của 20’ II. Néi dung thùc hµnh häc sinh - GV Y/C c¸c nhãm thùc hiÖn theo quy Học sinh quan sát tranh, đối chiếu trình đã hớng dẫn víi h×nh vÏ cña nhãm nhËn d¹ng - GV quan s¸t tiªu b¶n x¸c nhËn kÕt NST ®ang ë k× nµo qu¶ cña tõng nhãm - GV theo dõi, trợ giúp, đánh giá kĩ năng Tõng thµnh viªn vÏ vµ chó thÝch sö dông kÝnh hiÓn vi tr¸nh vÆn ®iÒu chØnh các hình đã quan sát đợc vào vở. kÝnh kh«ng cÈn thËn dÔ lµm vì tiªu b¶n. - GV treo tranh c¸c k× cña nguyªn ph©n - GV cung cÊp thªm th«ng tin + K× trung gian: TB cã nh©n + C¸c k× kh¸c c¨n cø vµo vÞ trÝ NST trong TB VD: K× gi÷ NST tËp trung ë gi÷a TB thµnh hµng, cã h×nh th¸i râ nhÊt * NÕu trêng cha cã hép tiªu b¶n NST , gi¸o viªn cã thÓ dïng tranh c©m c¸c k× cña nguyên phân để học sinh nhận dạng hình th¸i NST ë c¸c k× 3. H§3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh 5’ - GV thu b¸o c¸o thùc hµnh - Cã thÓ chän ra mÉu tiªu b¶n quan s¸t râ Häc sinh nép b¶n vÏ nhất của các nhóm HS tìm đợc để cả lớp đều quan sát. - GV đánh giá cho điểm 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá - ý thức chuẩn bị và tinh thần thái độ HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh - ChÊt lîng thùc hµnh 5. Híng dÉn häc tËp ë nh:. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 9D ……….. ……….. ……….. ……. §äc tríc bµi AND.  Ch¬ng III: adN vµ gen Ngµy so¹n: TiÕt 15:. Bµi 15: ADN. Ngµy d¹y:. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - HS phân tích đợc thành phần hoá học của AND, đặc biệt là tính đa dạng và tính đặc thù của nó. Mô tả đợc cấu trúc không gian của AND theo mô hình của J. Oatxơn và F. Crick, chó ý tíi nguyªn t¾c bæ sung cña c¸c cÆp nu. - Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình, hoạt động nhóm - Gi¸o dôc cho HS kÜ n¨ng häc tËp II. ChuÈn bÞ: GV: Tranh, m« h×nh cÊu tróc ph©n tö AND HS: T×m hiÓu tríc bµi III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bµi cò: Kh«ng 3. Bµi míi:.

(25) *Đặt vấn đề: (1’) AND không chỉ là thành phần quan trọng của NST mà còn liên quan mËt thiÕt víi b¶n chÊt ho¸ häc cña gen. V× vËy nã lµ c¬ së vËt chÊt cña hiÖn tîng di truyền ở cấp độ phân tử. Hoạt động thầy trò. TG. Néi dung kiÕn thøc. H§ 1: T×m hiÓu CÊu t¹o ho¸ häc cña 18’ I. CÊu t¹o ho¸ häc cña ph©n tö ph©n tö ADN. ADN. - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin vµ quan s¸t h×nh 15 SGK, c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ - Phân tử ADN đợc cấu tạo từ các lêi c©u hái: nguyªn tè C, H, O, N, P. ? ADN cã nh÷ng thµnh phÇn ho¸ häc nµo. - ADN là đại phân tử cấu tạo theo ? Vì sao ADN có đặc tính đặc thù và đa nguyên tắc đa phân mà đơn phân là d¹ng nuclª«tit (gåm 4 lo¹i A, T, G, X) - HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung - ADN: + gåm c¸c ng.tè: C, H, O, N, P. - Tính đặc thù do số lợng, trình tự, + §¬n ph©n lµ nuclª«tit thµnh phÇn cña c¸c nuclª«tit. - Tính đặc thù do số lợng, trình tự, thành - C¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau 4 lo¹i Nu phÇn cña c¸c nuclª«tit. C¸ch s¾p xÕp t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng kh¸c nhau 4 lo¹i Nu t¹o nªn tÝnh ®a d¹ng - GV hoµn thµnh kiÕn thøc vµ nhÊn m¹nh: - Tính đa dạng và đặc thù của ADN là CÊu tróc theo nguyªn t¾c ®a ph©n víi 4 cơ sơ phân tử cho tính đa dạng và đặc loại đơn phân khác nhau là yếu tố tạo thï cña sinh vËt. thành tính đa dạng và đặc thù của ADN. H§ 2: CÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö AND 18’ II. CÊu tróc kh«ng gian cña ph©n - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin vµ quan tö AND s¸t h×nh 15 vµ m« h×nh AND chop biÕt: ? M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö AND. - Ph©n tö AND lµ chuçi xo¾n kÐp, - GV gäi 1 hs lªn tr×nh bµy trªn tranh, m« gồm 2 mạch đơn xoắn đều đặn quanh h×nh, c¶ líp theo dâi bæ sung 1 trôc theo chiÒu tõ tr¸i sang ph¶i. - GV yªu cÇu hs th¶o luËn: - Mỗi vòng xoắn có đờng kính 20 A0 ? C¸c lo¹i Nu nµo liªn kÕt víi nhau thµnh chiÒu cao 34 A0 gåm 10 cÆp nuclª«tit. tõng cÆp. ? GV cho trình tự một mạch đơn, yêu cầu - C¸c cÆp Nu liªn kÕt víi nhau theo hs lên xác định trình tự các Nu ở mạch NTBS: A-T; G-X cßn l¹i. ? Nªu hÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung - HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung + C¸c cÆp Nu liªn kÕt víi nhau: A-T; G-X + D¹ vµo NTBS ghÐp c¸c Nu ë m¹ch 2 - HÖ qu¶ cña NTBS: + HS sö dông t liÖu SGK + Do tÝnh chÊt bæ sung cña 2 m¹ch, - GV nhÊn m¹nh: TØ sè A + T / G + X nên khi biết trình tự đơn phân của trong c¸c ph©n tö AND th× kh¸c nhau vµ một mạch thì suy ra đợc trình tự đơn đặc trng cho loài ph©n cña m¹ch cßn l¹i + Về tỉ lệ của các loại đơn phân trong AND: A = T; G = X A+G=T+X 4.LuyÖn tËp (5’): *GV ®a ra mét sè c«ng thøc vÒ tÝnh chiÒu dµi vµ tÝnh sè Nu. cña ph©n tö ADN Khoang tròn chữ cái chỉ ý trả lời đúng. 1. TÝnh ®a d¹ng cña ph©n tö AND lµ do: a, Sè lîng,thµnh phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nuclª«tit b, Hµm lîng AND trong nh©n tÕ bµo c, TØ lÖ A + T / G + X d, Chỉ b và c đúng 2. Theo NTBS th×:.

(26) a, A = T; G = X b, A + T = G + X c, A + X + T = G + X + T d, Chỉ b và c đúng 5.Cñng cè (2’): Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi 6. HDVN: - Häc vµ lµm bµi tËp SGK - Häc bµi cò vµ lµm bµi tËp cuèi bµi- §äc bµi: AND vµ b¶n chÊt cña gen Ngµy so¹n: 15/1020/11 Ngµy d¹y:17/10/2011 TiÕt 16: Bµi 16: adn vµ b¶n chÊt cña gen I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - HS trình bày đợc cơ chế tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyên tắc: khuôn mẫu, bổ sung, bán bảo toàn. Nêu đợc ý nghĩa của quá trình tự nhân đôi. - Nêu đợc bản chất hoá học của gen là ADN. Phân tích đựơc các chức năng của ADN - Phát triển đợc kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình và hoạt động nhóm - Giaã dôc ý thøc häc tËp cho häc sinh II. ChuÈn bÞ: GV: Tranh phãnh to h×nh 16 SGK HS: T×m hiÓu trø¬c bµi III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bµi cò: (5’) -CH: M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña PT ADN? Nªu hÖ qu¶ cña NTBS? -Tra lêi: + Cờu trúc không gian : phân tử ADN là chuối xoắn kép ,gồm 2 mạch đơn ,mỗi vòng xoắn có đờng kính gồm 20 A, chiều cao 20 A, +HÖ qu¶ cña nguyªn r¾c bæ xung  Khi biết trinh tự đơn phân của mach này có thể suy ra trình tự đơn phân của mạch kia  tỉ lệ các loại đơn phan trong ADN: A=T, G=X,A+T=G+X *Đặt vấn đề: (1’) Thông tin di truyền đợc lu trữ và truyền đạt đợc là nhờ ADN. Gen nằm trªn NST mµ b¶n chÊt ho¸ häc lµ ADN, mçi gen cÊu tróc lµ 1 ®o¹n m¹ch cña ph©n tö ADN Hoạt động thầy trò Néi dung kiÕn thøc HĐ 1: Tìm hiểu ADN tự nhân đôi theo nh÷ng nguyªn t¾c nµo ? - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin ®o¹n 1-2 sgk th«ng tin trªn cho em biÕt ®iÒu g× ? - HS: nêu đợc không gian, thời gian, của quá trình tự nhân đôi AND - GV Y/C hs tiÕp tôc t×m hiÓu th«ng tin, qs h×nh 16 c¸c nhãm th¶o luËn: ? Hoạt động đầu tiên của ADN khi bắt đầu tự nhân đôi và thực hiện lệnh sgk (48) - HS: Ph©n tö AND th¸o xo¾n, 2 m¹ch t¸ch dÇn ? Quá trình tự nhân đôi diễn ra trên mấy mạch đơn của ADN. - HS: DiÔn ra trªn 2 m¹ch ? C¸c Nu nµo liªn kÕt víi nhau thµnh tõng cÆp. - HS: c¸c Nu trªn m¹ch khu«n vµ m«i trêng néi bµo liªn kÕt theo NTBS ? Sù h×nh thµnh m¹ch míi ë 2 ADN con diÔn ra nh thÕ nµo. - HS: M¹ch míi h×nh thµnh theo m¹ch khu«n cña mÑ ? NhËn xÐt vÒ cÊu t¹ä cña ADN mÑ vµ 2 ADN con.. I. ADN tự nhân đôi theo những nguyªn t¾c nµo ? - ADN tự nhân đôi tại NST ở kì trung gian - ADN tự nhân đôi theo đúng mÉu ban ®Çu.. - Quá trình tự nhân đôi: + Hai m¹ch ADN t¸ch nhau theo chiÒu däc + C¸c nuclª«tit cña m¹ch khu«n liªn kÕt víi nuclª«tit tù do theo NTBS, 2 m¹ch míi cña ADN con dần đợc hình thành dựa trên m¹ch khu«n cña ADN mÑ theo chiÒu ngîc nhau KÕt qu¶: Hai ph©n tö ADN con đợc hình thành giống nhau vµ gièng ADN mÑ..

(27) - HS: cÊu t¹o 2 ADN con gièng nhau vµ gièng mÑ. - HS đại diện các nhóm nhận xét, bổ sung - GV hoµn chØnh kiÕn thøc - Từ ý kiến đã thảo luận trên m« t¶ s¬ lợc quá trình tự nhân đôi của ADN ? - GV cho HS lµm bµi tËp vËn dông: Mét ®o¹n m¹ch cã cÊu tróc: -A-G-T-X-X-A-. Nguyªn t¾c: SGK (T 49) - Khuôn mẫu và bổ sung: mạch mới của ADN con được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của AND mẹ: A LK với T; G LK với X - Giữ lại một nửa: Trong mỗi -T-X-A-G-G-T Viết cấu trúc của 2 đoạn ADN đợc tạo thành AND con cú một mạch của AND mẹ tõ ®o¹n ADN trªn - GV hái tiÕp: ? Qúa trình tự nhân đôi của ADN diễn ra theo nguyªn t¾c nµo. - HS: Cã 3 nguyªn t¾c: Khu«n mÉu, bæ sung vµ giö l¹i mét n÷a. H§ 2: T×m hiÓu b¶n chÊt cña gen. - GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin SGK cho biÕt: II. B¶n chÊt cña gen. ? B¶n chÊt ho¸ häc cña gen - B¶n chÊt ho¸ häc cña gen lµ ? Gen cã chøc n¨ng g× ADN (gen lµ 1 ®o¹n cña ADN, - HS tr¶ lêi, gv nhÊn m¹nh mèi liªn quan 3 ch- cã cÊu t¹o gièng ADN) ơng đã học  Gen n»m trªn NST - Chøc n¨ng: Gen cÊu tróc mang thông tin quy định cấu trúc phân  B¶n chÊt ho¸ häc lµ ADN tö pr«tªin  Mét ph©n tö ADN gåm nhiÒu gen H§ 3: T×m hiÓu chøc n¨ng cña ADN. - GV ph©n tÝch vµ chèt l¹i hai chøc n¨ng cña III. Chøc n¨ng cña ADN. + Chứa thông tin di truyền, ADN:(HS tù nghiªn cøu th«ng tin) GV nhấn mạnh: Sự nhân đôi của ADN  nhân thụng tin di truyền được mật mó đôi NST  đặc tính di truyền ổn định qua các dưới dạng trỡnh tự phõn bố cỏc thÕ hÖ. nuclêôtit của các gen trên phân tử ADN + Nhân đôi để truyền thông tin di truyền qua các thế hệ + Có khả năng đột biến tạo nên thông tin di truyền mới. 4.Cñng cè(5’): - Khoanh tròn vào chữ cái chỉ ý trả lời đúng: 1. Quá trình tự nhân đôi của ADN xảy ra ở: a. K× trung gian b. K× ®Çu c. K× gi÷ d. K× sau e. K× cuèi 2. Phân tử ADN nhân đôi theo nguyên tắc: a. Khu«n mÉu b. Bæ sung c. Giữ lại một nữa d. Chỉ a và b đúng e. Cả a, b và c * Cho biÕt sè Nu cña PT AND lµ 3000 . H·y tÝnh chiÒu dµi PT AND vµ sè NU trªn ARN 5. HDVN - Học bài theo nội dung SGK, làm bài tập 2,4 vào vở, đọc trớc bài 17. .

(28) Ngµy so¹n: 17/10/2011 TiÕt 17: Bµi 17: mèi. Ngµy d¹y:20/10/11. liªn hÖ gi÷a gen vµ ARN. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS mô tả đợc cấu tạo sơ bộ, các loại ARN và chức năng của chúng, biết xác định những điểm giống nhau và khác nhau cơ bản giữa ARN và ADN, trình bày đợc sự tạo thành ARN dùa trªn m¹ch khu«n cña gen vµ diÔn ra theo nguyªn t¾cbæ sung. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t ph©n tÝch kªnh h×nh, rÌn luyÖn t duy ph©n tÝch so s¸nh - Gi¸o dôc cho HS ý thøc häc tËp II. ChuÈn bÞ: GV: Tranh hình 17.1-2, mô hình động về tổng hợp ARN (nếu có) HS: T×m hiÓu tríc bµi. III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bµi cò: (5’) - C©u hái: Nªu b¶n chÊt ho¸ häc vµ chøc n¨ng cña gen? Tr¶ lêi:b¶n chÊt hãa häc cña gen lµ AND (Gen lµ mét ®o¹n cña ph©n tö AND) Gen cấu truc mang thông tin quy định cấu trúc của phân tử protein * Đặt vấn đề:(1’) Mô tả đợc cấu tạo và chức năng của ARN, trình bày đợc những điểm giống nhau và kh¸c nhau trong cÊu tróc gi÷a ARN vµ ADN 3.Bµi míi Hoạt động thầy trò Néi dung H§ 1: T×m hiÓu ARN. I. ARN ( A xÝt nuclªic) GV Y/C hs đọc thông tin, quan sát hình 17.1 cho biÕt: ? ARN cã thµnh phÇn ho¸ häc nh thÕ nµo. - ARN cÊu t¹o tõ c¸c nguyªn tè: C, H, O, N.

(29) ? Tr×nh bµy cÊu t¹o ARN. HS tr¶ lêi, bæ sung GV nhËn xÐt, gióp häc sinh hoµn chØnh kiÕn thøc. GV Y/C hs lµm bµi tËp lÖnh (T 51) HS vËn dông kiÕn thøc so s¸nh cÊu t¹o cña ARN vµ ADN  hoµn thµnh b¶ng 17 §¹i diÖn nhãm lªn lµm trªn b¶ng, c¸c nhãm kh¸c bæ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc §Æc ®iÓm ARN ADN - Số mạch đơn 1 2 - Các loại đơn phân A, U, G, X A,T, G, X - KÝch thíc, khèi l- Nhá Lín îng GV ph©n tÝch: Tuú theo c¸c chøc n¨ng mµ ARN chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau HĐ 2: Tìm hiểu ARN đợc tổng hợp theo nguyªn t¾c nµo ? GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin cho biÕt ? ARN đợc tổng hợp ở kì nào của chu kì TB. HS: ARN đợc tổng hợp ở kì trung gian tại NST, ARN đợc tổng hợp từ ADN GV Y/C hs quan s¸t h×nh 17.2  c¸c nhãm th¶o luËn tr¶ lêi 3 c©u hái SGK: HS đại diện nhóm trả lời: + ARN đợc tổng hựop dựa vào 1 mạch đơn + Liªn kÕt theo NTBS: A-U; T-A; G-X; X-G + ARN cã tr×nh tù t¬ng øng víi m¹ch khu«n theo NTBS. GV m« t¶ qu¸ tr×nh tæng hîp ARN dùa vµo h×nh 17.2 vµ chèt l¹i kiÕn thøc GV sö dông môc th«ng tin em cã biÕt ph©n tích tARN và rARN sau khi đợc tổng hợp sẽ tiÕp tôc t¹o thµnh cÊu tróc bËc cao h¬n GV yªu cÇu häc sinh th¶o luËn: ? Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN theo nh÷ng nguyªn t¾c nµo. ? Nªu mèi quan hÖ gi÷a gen víi ARN. HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung GV chèt l¹i kiÕn thøc. vµ P - ARN cÊu t¹o theo nguyªn t¾c ®a ph©n mµ đơn phân là 4 loại nuclêôtit: A, U, G, X. - ARN gåm: + mARN: Truyền đạt thông tin quy định cÊu tróc cña P + tARN: VËn chuyÓn axÝt amin + rARN: Lµ thµnh phÇn cÊu t¹o nªn rib«x«m. II. ARN đợc tổng hợp theo nguyên tắc nµo ? - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN t¹i NST ë k× trung gian - Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN: + Dưới tác dụng của enzim ARN – pôlimeraza gen th¸o xo¾n t¸ch thµnh 2 mạch đơn + C¸c Nu ë m¹ch khu«n liªn kÕt víi Nu tù do theo NTBS A-U, G-X + Khi tæng hîp xong, ARN t¸ch khái gen ®i ra chÊt TB. Sau đó 2 mạch gen lại liên kết với nhau theo NTBS. Sự tổng hợp tARN và rARN cũng theo cơ chế trên. - Nguyªn t¾c tæng hîp: + khuôn mẫu: dựa trên một mạch đơn của gen + Bæ sung: A-U; T-A; G-X; X-G - Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN, tr×nh tù các Nu trên mạch khuôn quy định trình tự c¸c Nu trªn ARN.. 4.cñng cè (5’): Khoanh tròn vào chữ cái đứng đầu câu trả lời đúng trong các câu sau đây ? 1. Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN x¶y ra ë: a. K× trung gian b. K× ®Çu c. K× gi÷a d. K× sau e. K× cuèi 2. Loại ARN nào có chức năng truyền đạt thông tin di truyền: a. t ARN b. m ARN c. r ARN d. C¶ a, b, c 3. Mét ®o¹n ARN cã tr×nh tù: -A- U - G- X - U - U - G -Aa) Xác định trình tự các Nu trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn ARN trên b) Nªu b¶n chÊt mèi quan hÖ gen – ARN *So s¸nh qu¸ tr×nh tæng hîp ARN víi qu¸ tr×nh tæng hîp ADN 5.Híng dÉn (2’): Gi¸o viªn híng dÉn HS tr¶ lêi c©u hái SGK vµ vë bµi tËp. .

(30) Ngµy so¹n: 24/10/2011 Ngµy d¹y:26/10/2011 TiÕt 18: Bµi 18: pr«tªin I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m. - HS nêu đợc thành phần hoá học, cấu trúc không gian của prôtêin - Mô tả đợc các bậc cấu trúc của prôtêin và hiểu đợc vai trò của nó. Trình bày đợc các chøc n¨ng cña pr«tªin. - Ph¸t triÓn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh, t duy vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc - Gi¸o dôc cho HS ý thøc häc tËp II. ChuÈn bÞ: GV: Tranh phãng to h×nh 18 SGK HS: T×m hiÓu tríc bµi III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bài cũ: (5’). –CH: ARN đợc tổng hợp dựa trên những nguyên tắc nào? Nªu b¶n chÊt mèi quan hÖ gen – ARN? -TL:nguyªn t¾c tæng hîp ARN lµ nguyªn t¾c khu«n mÉu vµ NTBS * Đặt vấn đề: (1’) Prôtêin đảm nhận nhiều chức năng liên quan đến toàn bộ cấu trúc và hoạt động sống của tÕ bµo, biÓu hiÖn thµnh c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. 3.Bµi míi Hoạt động thầy và trò H§ 1: T×m hiÓu cÊu tróc cña pr«tªin. GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin  tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu thµnh phÇn ho¸ häc vµ cÊu t¹o cña pr«tªin. HS vận dụng kiến thức để trả lời GV Y/C hs th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái ? Tính đặc thù của prôtêin đợc thể hiện nh thÕ nµo. ? Yếu tố nào xác định sự đa dạng của pr«tªin. ? Vì sao prôtêin có tính đa dạng và đặc thù. HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung + Tính đặc thù thể hiện ở số lợng, thành phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp cña axÝt amin + Sù ®a d¹ng do c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau cña 20 lo¹i axÝt amin GV Y/C hs quan s¸t h×nh 18, th«ng b¸o: tính đa dạng và đặc thù còn biểu hiệu ở cấu tróc kh«ng gian cña pr«tªin ? Tính đặc thù của prôtêin đợc thể hiện th«ng qua cÊu tróc kh«ng gian nh thÕ nµo. HS xác định đợc tính đặc trng thể hiện ở cấu tróc bËc 3 vµ 4. GV chèt l¹i kiÕn thøc. H§ 2: T×m hiÓu chøc n¨ng cña pr«tªin.. Néi dung I. CÊu tróc cña pr«tªin. - Pr«tªin lµ hîp chÊt h÷u c¬ gåm c¸c nguyªn tè: C, H, O, N - Prôtêin là đại phân tử đợc cấu tróc theo nguyªn t¾c ®a ph©n mµ đơn phân là axit amin. - Tính đặc thù thể hiện ở số lợng, thµnh phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp cña axÝt amin - Sù ®a d¹ng do c¸ch s¾p xÕp kh¸c nhau cña 20 lo¹i axÝt amin ---> tính đa dạng và đặc thù còn biÓu hiÖu ë cÊu tróc kh«ng gian cña pr«tªin - C¸c bËc cÊu tróc: + CÊu tróc bËc 1: lµ chuçi axÝt amin có trình tự xác định + CÊu tróc bËc 2: Lµ chuçi axÝt amin t¹o vßng xo¾n lß xo + CÊu tróc bËc 3: Do cÊu tróc bËc 2 cuộn xếp theo kiểu đặc trng + CÊu tróc bËc 4: Gåm 2 hay nhiÒu chuçi axÝt amin kÕt hîp víi nhau II. Chøc n¨ng cña pr«tªin..

(31) 1. Chøc n¨ng cÊu tróc: GV Y/C hs t×m hiÓu th«ng tin SGK, th«ng Lµ thµnh phÇn quan träng x©y dùng c¸c bµo quan vµ mµng sinh b¸o cho häc sinh 3 chøc n¨ng cña pr«tªin VD: prôtêin dạng sợi là thành phần chủ yếu chất  hình thành các đặc điểm của cña da, m« h×nh liªn kÕt m«, c¬ quan, c¬ thÓ GV ph©n tÝch thªm c¸c chøc n¨ng: 2. Vai trß xóc t¸c c¸c qu¸ tr×nh trao + Lµ thµnh phÇn t¹o nªn kh¸ng thÓ đổi chất. + pr«tªin ph©n gi¶i  cung cÊp n¨ng lîng B¶n chÊt enzim lµ pr«tªin, tham gia c¸c ph¶n øng sinh ho¸. + TruyÒn xung thÇn kinh… GV Y/C häc sinh tr¶ lêi 3 c©u hái môc lÖnh 3. Vai trß ®iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh trao đổi chất. (T 55) C¸c hoocm«n phÇn lín lµ pr«tªin  HS tr¶ lêi, bæ sung + V× c¸c vßng xo¾n d¹ng sîi, bÖn l¹i kiÓu ®iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ trong c¬ thÓ d©y thõng  chÞu lùc kÐo + C¸c lo¹i enzim: * Amilaza biến tinh bột thành đờng * Pepsin C¾t pr«tªin chuçi dµi pr«tªin chuçi * Tãm l¹i: ng¾n Prôtêin đảm nhận nhiều chức + Do thay đổi tỷ lệ bất thờng của insulin  năng, liên quan đến hoạt động tăng lợng đờng trong máu. sèng cña tÕ bµo, biÓu hiÖn thµnh GV chèt l¹i kiÕn thøc c¸c tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. 4. cñng cè (5’): 1. Tính đa dạng và tính đặc thù của prôtêin là do: a. Sè lîng thµnh phÇn c¸c lo¹i axÝt amin b. TrËt tù s¾p xÕp c¸c axÝt amin c. CÊu tróc kh«ng gian cña pr«tªin d. Chỉ a và b đúng e. C¶ a, b vµ c 2. Bậc cấu trúc có vai trò chủ yếu xác định tính đặc thù của prôtêin a. CÊu tróc bËc 1 b. CÊu tróc bËc 2 c. CÊu tróc bËc 3 d. CÊu tróc bËc 4 *3. Ph©n biÖt AND vµ pr«tªin vÒ cÊu tróc kh«ng gian 5. HDVN Häc bµi cò theo néi dung SGK. Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë bµi tËp ¤n l¹i ADN vµ ARN, xem tríc bµi míi..  Ngµy so¹n:24/10/2011 TiÕt 19: Bµi 19: mèi quan. Ngµy d¹y:27/10/2011. hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - Trình bày đợc mối quan hệ giữa ARN và prôtêin thông qua việc sự hình thành chuỗi aa. Giải thích đợc mối quan hệ giữa gen và tính trạng thông qua sơ đồ: Gen ( 1đoạn ADN)  mARN  pr«tªin  tÝnh tr¹ng. - Ph¸t triÓn cho hs kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh, rÌn luyÖn t duy ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc nghiªn cøu khoa häc. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 19.1, 19.2, 19.3 SGK Mô hình động về sự hình thành chuỗi aa. 2. HS: Nghiªn cøu SGK III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. Bài cũ: (5’). Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin do những yếu tố nào xác định?.

(32) Vì sao nói prôtêin có vai trò quan trọng đối với tế bào cơ thể? 3. Bµi míi * Đặt vấn đề: ( 1’) Gen mang thông tin cấu trúc của prôtêin ở trong nhân TB là chủ yếu còn prôtêin chỉ đợc hình thành ở chất TB. Nh vậy, chứng tỏ giữa gen và prôtêin phải có mối quan hệ với nhau thông qua một cấu trúc trung gian nào đó. Hoạt động thầy trò Néi dung H§1: T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a ARN I. Mèi quan hÖ gi÷a ARN vµ vµ pr«tªin. pr«tªin. - GV y/c hs nghiªn cøu th«ng tin ®o¹n 1 sgk vµ thùc hiÖn lÖnh 1 sgk ( T57) . - HS: + D¹ng trung gian: mARN + Vai trß: Mang th«ng tin tæng hîp pr«tªin. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - GV y/c hs qs h×nh 19.1 vµ th¶o luËn: ? Nªu c¸c thµnh phÇn tham gia tæng hîp chuçi aa.( HS: mARN , tARN, rib«x«m) ? C©u hái lÖnh 2 SGK ( T57) - HS: + C¸c lo¹i Nu liªn kÕt theo NTBS: A- U, G- X + T¬ng quan: 3 Nu  1aa - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc. ? Tr×nh bµy qu¸ tr×nh h×nh thµnh chuçi aa. - GV ph©n tÝch:+ Sè lîng, TP, tr×nh tù s¾p xếp các aa tạo nên tính đặc trng cho mỗi lo¹i pr«tªin. + Sù t¹o thµnh chuçi aa dùa trªn khu«n mÉu ARN.. - mARN lµ d¹ng trung gian cã vai trò truyền đạt thông tin về cấu trúc của prôtêin sắp đợc tổng hợp từ nh©n ra chÊt TB - Sù h×nh thµnh chuçi aa. + mARN rời khỏi nhân đến ribôxôm để tổng hợp prôtêin. + C¸c tARN mang aa vµo rib«x«m khớp với mARN theo NTBS  đặt aa vào đúng vị trí. + Khi rib«x«m dÞch 1 nÊc trªn mARN  1aa đợc nối tiếp. + Khi rib«x«m dÞch chuyÓn hÕt chiều dài của mARN  chuỗi aa đợc tæng hîp xong. - Nguyªn t¾c:+ Khu«n mÉu: Tr×nh tự các Nu trên mARN  quy định tr×nh tù c¸c aa cña P. + Bæ sung: ( A- U; G-X). H§ 2: T×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. II. Mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. - GV y/c hs qs h×nh 19.2, 19.3  ng/cøu - Mèi liªn hÖ: ADN lµ khu«n mÉu để tổng hợp mARN . th«ng tin môc II ( T58) vµ thùc hiÖn sgk + Mối liên hệ giữa các thành phần trong sơ + mARN là khuôn mẫu để tổng hîp chuçi aa ( cÊu tróc bËc 1 cña đồ theo trật tự 1,2,3 sgk? pr«tªin) + Bản chất của mối liên hệ trong sơ đồ? + Pr«tªin tham gia cÊu tróc vµ ho¹t - GV y/c hs trả lời. GV nhận xét và chốt lại động sinh lí của TB  biểu hiện thµnh tÝnh tr¹ng. kiÕn thøc. - B¶n chÊt mèi quan hÖ gen- tÝnh tr¹ng: Tr×nh tù c¸c Nu trong ADN qui định trình tự các Nu trong ARN qua đó qui định trình tự các aa của pr«tªin. P tham gia vµo c¸c ho¹t động của TB  biểu hiện thành tính tr¹ng.. 4.Cñng cè (5’): ? Trình bày sự hình thành chuỗi aa trên sơ đồ. ? Nªu b¶n chÊt mèi quan hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng. * Trong qu¸ tr×nh tæng hîp chuçi aa cã nh÷ng thµnh phÇn nµo tham gia? Nªu kh¸i qu¸t chức năng của mỗi thành phần đó..

(33) - GV gọi HS đọc kết luận SGK 5. HDVN - Häc bµi cò vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. - ¤n l¹i cÊu tróc kh«ng gian cña ADN, tiÕt sau thùc hµnh.. . Ngµy so¹n:29/10/11 TiÕt 20:. Ngµy d¹y:2/11/11. Thùc hµnh: quan s¸t vµ l¾p r¸p m« h×nh ADN. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - BiÕt quan s¸t m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. - RÌn luyÖn cho hs kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch m« h×nh ADN vµ thao t¸c l¾p r¸p m« h×nh ADN. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc cÈn thËn, say mª nghiªn cøu. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Mô hình phân tử ADN, đĩa CD, băng hình về cấu trúc, cơ chế tự sao, cơ chế tổng hîp ARN, c¬ chÕ tæng hîp pr«tªin ( nÕu cã) 2. HS: KiÕn thøc cÊu tróc kh«ng gian cña ADN. III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2.Bµi cò: (5’). M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ADN ? 3. Bµi míi: Hoạt động thầy trò Néi dung kiÕn thøc - Môc tiªu: PhÇn I 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu * Th¶o luËn môc tiªu: 6em/nhãm *HD quy tr×nh thùc hiÖn I.Quan s¸t m« h×nh cÊu tróc a) Quan s¸t m« h×nh. - GV híng dÉn qs m« h×nh ptö ADN, th¶o kh«ng gian cña ph©n tö ADN. 1. Quan s¸t m« h×nh. luËn: ? Vị trí tơng đối của 2 mạch Nu. Chiều xoắn ADN gåm 2 m¹ch //, xo¾n ph¶i) cña 2 m¹ch. ? §êng kÝnh vßng xo¾n. chiÒu cao vßng §êng kÝnh 20A0, chiÒu cao 34A0, xo¾n. Sè cÆp Nu trong 1 chu k× xo¾n ? C¸c lo¹i Nu nµo liªn kÕt víi nhau thµnh gåm 10 cÆp Nu ( 1 chu k× xo¾n cÆp - GV gäi 1 hs lªn tr×nh bµy trªn m« h×nh. C¸c Nu liªn kÕt thµnh cÆp theo (hs: chỉ trên mô hình: đếm số cặp, chỉ rõ NTBS: A-T, G-X) lo¹i Nu nµo liªn kÕt víi nhau) 2. ChiÕu m« h×nh ADN. b) ChiÕu m« h×nh ADN. - GV HD hs chiÕu m« h×nh ADN lªn mµn h×nh  y/c hs so s¸nh h×nh nµy víi h×nh 15 sgk. - HS: 1 vµi hs dïng nguån s¸ng phãng h×nh chiÕu cña m« h×nh ADN lªn 1 mµn h×nh nh híng dÉn..

(34) - HS qs hình, đối chiếu hình 15  rút ra nhận xÐt. c) L¾p r¸p m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. - GV HD c¸ch l¾p r¸p m« h×nh. + Lắp mạch 1: Theo chiều từ chân đế lên hoặc từ trên đỉnh xuống. - Chó ý: Lùa chän chiÒu cong cña ®o¹n cho hợp lí, đảm bảo khoảng cách với trục giữa. + L¾p m¹ch 2: T×m vµ l¾p c¸c ®o¹n cã chiÒu cong song song mang Nu theo NTBS víi ®o¹n 1. * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: ----------------> * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - GV chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô. 2. HĐ2: Các hoạt động thực hành của häc sinh - GV Y/C c¸c nhãm thay nhau quan s¸t m« hình PT AND để xác định yêu cầu của phần 1 - GV cho c¸c nhãm l¾p r¸p m« h×nh ADN - GV theo dõi, uốn nắn cho HS làm đúng. Nh¾c nhë HS nhÑ tay kh«ng sÏ bÞ g·y c¸c chi tiÕt trªn m« h×nh.. C¸ch l¾p r¸p: + L¾p m¹ch 1: Theo chiÒu tõ chân đế lên hoặc từ trên đỉnh xuèng. + L¾p m¹ch 2: T×m vµ l¾p c¸c ®o¹n cã chiÒu cong song song mang Nu theo NTBS víi ®o¹n 1. - VÏ h×nh 15 trong s¸ch gi¸o khoa vµo vë thùc hµnh. II. Néi dung thùc hµnh I.Quan s¸t m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. 1. Quan s¸t m« h×nh. 2. ChiÕu m« h×nh ADN. II. L¾p r¸p m« h×nh cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN. - Tæng thÓ 2 m¹ch trªn m« h×nh: + ChiÒu xo¾n 2 m¹ch + Sè cÆp cña mçi chu k× xo¾n + Sù liªn kÕt theo NTBS. - C¸c nhãm nép b¸o c¸o. 3. H§3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - GV thu lại mô hình đã lắp ráp của các nhãm. Cho c¸c nhãm nhËn xÐt lÉn nhau - GV đánh giá cho điểm 4. Cñng cè: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’). Nội dung đánh giá - ý thức chuẩn bị và tinh thần thái độ HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 9D ……….. ……….. ……….. ………... 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ - Hoµn thiÖn h×nh 15 SGK vµo vë. ¤n tËp 3 ch¬ng: 1, 2, 3. TiÕt sau kiÓm tra 1 tiÕt.. . Ngµy so¹n:29/11/2011 Ngµy d¹y:3/11/2011 TiÕt 21: kiÓm tra 1 tiÕt I. Môc tiªu: - Giúp hs củng cố, bổ sung, chỉnh hoá kiến thức đã học. - Rèn luyện cho hs kĩ năng điều chỉnh phơng pháp học tập, có ý thức trong học tập đặc biệt là tự học, tự nghiên cứu. Đồng thời gv đánh giá trình độ, kết quả học tập chung của lớp cũng nh từng cá nhân và điều chỉnh đợc phơng pháp dạy học. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc nghiªm tóc, tù gi¸c trong giê kiÓm tra..

(35) II. Néi dung kiÓm tra 1. §Ò bµi M· sè : 01 PhÇn I : Tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm) Câu 1: Khi cho cây cà chua quả đỏ thuần chủng lai phân tích thì thu đợc: a. Toµn qu¶ vµng b. Toàn quả đỏ c. Tỉ lệ 1 quả đỏ : 1 quả vàng d. Tỉ lệ 3 quả đỏ : 1 quả vàng Hãy lựa chọn ý trả lời đúng Câu 2: Sự tự nhân đôi của nhiễm sắc thể diễn ra ở kì nào của chu kì tế bào: a. K× ®Çu c. K× sau b. K× gi÷a d. K× trung gian C©u 3: Sù kiÖn quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh thô tinh lµ sù kiÖn nµo sau ®©y: a. Sự kết hợp theo nguyên tắc: Một giao tử đực với một giao tử cái b. Sự kết hợp nhân của 2 giao tử đơn bội c. Sự tổ hợp bộ nhiễm sắc thể của giao tử đực và giao tử cái d. Sù t¹o thµnh hîp tö Câu 4: Theo nguyên tắc bổ sung thì về mặt số lợng đơn phân trờng hợp nào sau đây là đúng: a. A + T = G + X c. A + T + G = A + X + T b. A = X; T = G d. A + X + T = G + X + T Câu 5: Một phân tử ADN có số lợng nuclêôtit là 3000. Phân tử ARN đợc tổng hợp từ ph©n tö ADN trªn sÏ cã sè lîng rib« nuclª«tit lµ: a. 3000 b. 1500 c. 2000 d. 750 C©u 6: TØ lÖ kiÓu h×nh ë F2 trong lai mét cÆp tÝnh tr¹ng cña Men §en lµ g×? a. 100% hoa đỏ b. 75% hoa đỏ : 25% hoa trắng c. 50% hoa đỏ : 50% hoa trắng d. 100% hoa tr¾ng PhÇn II: Tù luËn (7 ®iÓm) Câu 1 (3điểm). ở một loài thực vật cho biết hạt tròn là trội so với hạt dài. Hãy xác định kÕt qu¶ ë c©y lai F1 nÕu cho c©y h¹t trßn giao phÊn víi c©y h¹t dµi. C©u 2 (2®iÓm). T¹i sao trong cÊu tróc d©n sè tØ lÖ nam : n÷ xÊp xØ 1: 1 Câu 3 (2điểm). Nêu bản chất của mối quan hệ giữa gen và tính trạng theo sơ đồ: gen (1 ®o¹n (ADN) ---> mARN ---> Pr«tªin ---> TÝnh tr¹ng M· sè : 02 PhÇn I : Tr¾c nghiÖm (3 ®iÓm) Câu 1: Phép lai nào sau đây tạo ra con lai đồng tính (tức là chỉ xuất hiện duy nhất một kiÓu h×nh)? A. AaBB x Aabb C. AABb x AABb B. Aabb x aaBB D. Aabb x aabb C©u 2: §Æc ®iÓm cña gièng thuÇn chñng lµ g×? A. DÔ gieo trång B. Cã kh¶ n¨ng sinh s¶n m¹nh C. Nhanh t¹o ra kÕt qu¶ trong thÝ nghiÖm D. Có đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ sau giống thế hệ trớc C©u 3: KÕt qu¶ gi¶m ph©n t¹o ra tÕ bµo con cã sè NST nh thÕ nµo? A. B»ng víi sè NST cña tÕ bµo mÑ B. Gấp đôi so với số nhiễm sắc thể ở tế bào mẹ C. B»ng mét nöa so víi sè NST cña tÕ bµo mÑ D. Cả A, B, C đều đúng Câu 4: Câu nào dới đây có nội dung đúng? A. Giao tử chứa bộ NST đơn bội B. TÕ bµo giao tö chøa bé NST lìng béi C. Tế bào sinh dỡng chứa bộ NST đơn bội D. Trong tÕ bµo sinh dìng vµ trong giao tö sè NST b»ng nhau Câu 5: Prôtêin thực hiện đợc chức năng của mình nhờ bậc cấu trúc nào sau đây?.

(36) a. CÊu tróc bËc 1 c. CÊu tróc bËc 2 vµ bËc 3 b. CÊu tróc bËc 1 vµ bËc 2 d. CÊu tróc bËc 3 vµ bËc 4 Câu 6: Một phân tử ADN có số lợng nuclêôtit là 3000. Phân tử ARN đợc tổng hợp từ ph©n tö ADN trªn sÏ cã sè lîng rib« nuclª«tit lµ: a. 3000 b. 1500 c. 2000 d. 750 PhÇn II: Tù luËn (7 ®iÓm) Câu 1 (3điểm). Viết các sơ đồ lai và xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F1: ( AA x AA; AA x Aa; AA x aa; Aa x Aa; Aa x aa) Câu 2 (2điểm). Phân biệt bộ NST lỡng bội và đơn bội C©u 3 (2®iÓm). M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö ADN? HÖ qu¶ cña nguyªn t¾c bæ sung trong ADN đợc thể hiện ở những điểm nào? 2. §¸p ¸n – biÓu ®iÓm M· sè : 01 Phần I : Trắc nghiệm (3 điểm). Mỗi đáp án đúng cho 0,5 điểm C©u đáp án. 1 b. 2 d. 3 c. 4 c. 5 b. 6 b. PhÇn II: Tù luËn (7 ®iÓm) C©u 1 (3®iÓm) - Quy íc gen: H¹t trßn: A: h¹t dµi: a ( 0,25®) - Xác định kiểu gen của bố mẹ (p) (0,5®) Thùc vËt h¹t trßn cã kiÓu gen lµ AA hoÆc Aa. Thùc vËt h¹t dµi cã kiÓu gen lµ aa - Kết quả ở cây lai F1 đợc xác định qua hai sơ đồ sau: (0,25đ) P: AA x aa P: Aa x aa + Trêng hîp 1: (1®) P: AA (h¹t trßn) x aa (h¹t dµi) GP: A a F1: KG: Aa KH: 100% h¹t trßn + Trêng hîp 2: (1®) P: Aa (h¹t trßn) x aa (h¹t dµi) GP: A, a a F1: KG: 1Aa : 1aa 50% h¹t trßn : 50% h¹t dµi C©u 2 (2 ®iÓm). Trong cÊu tróc d©n sè tØ lÖ nam : n÷ xÊp xØ 1: 1 lµ do: - N÷ chØ cho mét lo¹i trøng mang NST X, nam cho hai lo¹i tinh trïng (mét mang NST X vµ mét mang NST Y) cã sè lîng ngang nhau. (0,75®) - Qua thô tinh cña hai lo¹i tinh trïng nµy víi trøng mang NST X t¹o ra hai lo¹i tæ hîp XX và XY với số lợng ngang nhau, do đó tỉ lệ nam : nữ xấp xỉ 1 : 1. (0,75đ) Tuy nhiên tỉ lệ này còn nghiệm đúng trên số lợng cá thể đủ lớn, sức sống của hai loại hợp tö nh nhau. (0,5®) C©u 3 (2 ®iÓm) - Trình tự các nuclêôtit trên ADN quy định trình tự các nuclêôtit trong mạch ARN. (0,5đ) - Trình tự các Nu trên ARN quy định trình tự các axit amin trong cấu trúc bậc 1 của pr«tªin. (0,5®) Prôtêin trực tiếp tham gia vào cấu trúc và hoạt động sinh lý của tế bào, từ đó biểu hiện thành tính trạng của cơ thể. Cụ thể là gen quy định tính trạng. (1 ®) M· sè : 02 Phần I : Trắc nghiệm (3 điểm). Mỗi đáp án đúng cho 0,5 điểm C©u. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

(37) đáp án. B. D. C. A. D. B. PhÇn II: Tù luËn (7 ®iÓm) Câu 1 (3điểm). Mỗi sơ đồ viết đúng đợc 0,5 điểm Viết các sơ đồ lai và xác định tỉ lệ kiểu gen ở thế hệ F1: ( AA x AA; AA x Aa; AA x aa; Aa x Aa; Aa x aa; aa x aa) - Sơ đồ 1. P: AA x AA. F1: AA (100% đồng tính) - Sơ đồ 2. P: AA x A. F1: 1AA : 1Aa - Sơ đồ 3. P: AA x aa. F1: Aa - Sơ đồ 4. P: Aa x Aa. F1: 1AA : 2Aa : 1aa - Sơ đồ 5. P: Aa x aa. F1: 1Aa : 1aa - Sơ đồ 6. P: aa x aa F1 : aa Câu 2 (2điểm). Phân biệt bộ NST lỡng bội và đơn bội Bé NST lìng béi Bộ NST đơn bội Cã chøa trong hîp tö, tÕ bµo sinh d- Cã chøa trong giao tö ìng, tÕ bµo mÇm sinh dôc (0,25®) (0,25®) NST lu«n xÕp thµnh tõng cÆp mang NST lu«n tån t¹i thµnh tõng chiÕc riªng tÝnh chÊt hai nguån gèc: 1 chiÕc cã lÎ, mang tÝnh chÊt mét nguån gèc: nguån gèc tõ bè, 1 chiÕc cã nguån hoÆc tõ bè, hoÆc tõ mÑ gèc tõ mÑ. (0,5®) (0,5®) KÝ hiÖu: 2n NST (0,25®) KÝ hiÖu: n NST (0,25®) C©u 3 (2®iÓm). *M« t¶ cÊu tróc kh«ng gian cña ph©n tö AND: (1,5 ®) - Phân tử AND là chuỗi xoắn kép, gồm 2 mạch đơn xoắn đều đặn quanh 1 trục theo chiều tõ tr¸i sang ph¶i, t¹o ra nhiÒu vßng xo¾n mang tÝnh chu k×. - Mỗi vòng xoắn có đờng kính 20 A0 chiều cao 34 A0 gồm 10 cặp nuclêôtit. - Gi÷a c¸c nu trªn 2 m¹chcña ADN cã c¸c liªn kÕt hi®r« theo tõng cÆp nu b»ng NTBS: A cña m¹ch nµy liªn kÕt víi T cña m¹ch kia, G cña m¹ch nµy liªn kÕt v¬i X cña m¹ch kia * HÖ qu¶ cña NTBS: (0,5®) + Do tính chất bổ sung của 2 mạch, nên khi biết trình tự đơn phân của một mạch thì suy ra đợc trình tự đơn phân của mạch còn lại + Về tỉ lệ của các loại đơn phân trong ADN: A = T; G = X A+G=T+X. 3. KÕt qu¶: Tæng sè HS: Tæng sè bµi: Giái: Kh¸: TB: 4. NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm: - Giê kiÓm tra:. Trong đó: YÕu:. KÐm:. ... ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………….... - Bµi lµm cña HS:. ... ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………….....

(38) Ngµy so¹n: 3/11/2011. TiÕt 22:. ch¬ng IV: biÕn dÞ Bµi : §ét biÕn gen. Ngµy d¹y: 9/11/2011. I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - HS trình bày đợc khái niệm và nguyên nhân phát sinh đột biến gen. - Nêu đợc tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con ngời. - Nêu đợc các dạng đột biến gen, cho vd. - Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình và hoạt động nhóm. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc nghiªn cøu khoa häc. II. ChuÈn bÞ: 1.GV: Tranh hình 21.1sgk, tranh đột biến gen có lợi, có hại cho sv. 2. HS: Phiếu học tập: Tìm hiểu các dạng đột biến gen. III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò * Đặt vấn đề: (1’). GV giới thiệu hiện tợng biến dị: Biến dị có thể di truyền hoặc không di truyền. Biến dị di truyền có các biến đổi trong NST & ADN. 3.Bµi míi. Hoạt động thầy trò Néi dung kiÕn thøc HĐ 1: Tìm hiểu đột biến gen là I. Đột biến gen là gì ? * §o¹n ADN ban ®Çu ( a) g× - GV yªu cÇu hs qs h×nh 21.1 th¶o * Cã 5 cÆp Nu luËn nhãm  hoµn thµnh phiÕu häc * Tr×nh tù c¸c cÆp Nu: -T-G-A-T-XtËp. - HS: chó ý tr×nh tù c¸c cÆp Nu  - A - X - T - A - G thèng nhÊt ®iÒn vµo phiÕu. - Đoạn ADN bị biến đổi - GV kÎ nhanh phiÕu lªn b¶ng gäi §o¹n Sè cÆp §iÓm kh¸c §Æt tªn d¹ng hs lªn lµm. ADN Nu ®o¹n a biến đổi - GV hoµn chØnh phiÕu kiÕn thøc. MÊt cÆp: X- MÊt 1 cÆp Nu PhiÕu häc tËp: T×m hiÓu c¸c d¹ng b 4 G §B gen : Thªm cÆp: Thªm 1 cÆp - §o¹n ADN ban ®Çu ( a) c 6 T-A Nu - Đoạn ADN bị biến đổi Thay cÆp Thay cÆp Nu - ? Vậy đột biến gen là gì. Gồm d 5 A-T b»ng nµy b»ng cÆp nh÷ng d¹ng nµo? cÆp G-X Nu kh¸c. HS trả lời GV nhận xét đa ra đáp §ét biÕn gen lµ nh÷ng biÕn đổi trong cấu án đúng tróc cña gen liªn quan tíi mét hoÆc mét sè cÆp Nu. - Các dạng đột biến gen: Mất, thêm, thay thế 1 cÆp hoÆc mét sè cÆp nuclªotit. Ngoµi ra cßn có đảo vị trí của một cặp. HĐ 2: Tìm hiểu Nguyên nhân II. Nguyên nhân phát sinh đột biến gen. - Tù nhiªn: Do rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tù sao phát sinh đột biến gen. - GV cho hs ng/cøu th«ng tin sgk chÐp cña ADN. Díi ¶nh hëng cña m«i trêng trong vµ ngoµi c¬ thÓ (tia phãng x¹, tia tö vµ tr¶ lêi: ? Nêu nguyên nhân phát sinh đột ngoại…). - Thực nghiệm: Con ngời gây ra các đột biến biÕn gen. - GV y/c 1 - 2 hs tr×nh bµy, líp bæ b»ng t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc. sung. - GV nhÊn m¹nh: Trong ®k tù nhiªn do sao chÐp nhÇm cña ph©n tử ADN dới tác động của môi trờng. HĐ 3: Tìm hiểu Vai trò của đột III. Vai trò của đột biến gen. biÕn gen..

(39) - GV yªu cÇu hs qs h×nh 21.2, 21.3, 21.4, vµ tr¶ lêi c©u hái lÖnh sgk ( T63) + §B cã lîi: C©y cøng, nhiÒu b«ng ë lóa + §B cã h¹i: l¸ m¹ mïa tr¾ng, ®Çu vµ ch©n sau cña lîn dÞ d¹ng. - GV cho hs tiÕp tôc th¶o luËn: ? Tại sao đột biến gen biến đổi kiểu hình.(hs: biến đổi ADN làm thay đổi trình tự các aa nên biến đổi kiểu hình) ? Nêu vai trò của đột biến gen.. - Có hại: làm biến đổi cấu trúc của prôtêin mà nó mã hoá---> biến đổi kiểu hình thờng có h¹i cho b¶n th©n sinh vËt. §B gen thêng lµ gen lÆn chØ biÓu hiÖn ra KH khi ë tr¹ng th¸i đồng hợp. VD: Lîn con cã ®Çu vµ ch©n sau dÞ d¹ng - Có lợi: đột biến gen đôi khi có lợi qua giao phèi nÕu gÆp tæ hîp gen thÝch hîp, cã ý nghÜa trong ch¨n nu«i, trång trät. Nguyªn liÖu chän gièng vµ tiÕn ho¸. VD: đột biến gen ở lúa làm cây cứng và nhiều b«ng h¬n.. 4.cñng cè (5’): Hãy khoanh tròn vào chữ cái đứng đầu câu mà em cho là đúng trong các câu sau: C©u 1: §ét biÕn gen ph¸t sinh cã nh÷ng d¹ng thêng gÆp nµo? a. MÊt ®i 1 cÆp Nu b. Thªm 1 cÆp Nu c. Thay cÆp Nu nµy b»ng cÆp Nu kh¸c d. MÊt ®i 1 ®o¹n NST e. C¶ a, b, vµ c g. C¶ b, c vµ d Câu 2: Nguyên nhân phát sinh đột biến gen trong tự nhiên là do: a. Rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin b. Rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tæng hîp mARN c. Rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tù sao chÐp cña ph©n tö ADN díi ¶nh hëng cña m«i trêng trong vµ ngoµi. - §¸p ¸n: 1e; 2c * Kể tên một số dạng đột biến gen ở sinh vật 5. HDVN: - VÒ nhµ häc bµi theo c©u hái sgk - Xem tríc bµi: §ét biÕn cÊu tróc NST.  Ngµy so¹n:7/11/2011 Ngµy d¹y:10/11/2011 TiÕt 23: Bài 22: đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể I. Môc tiªu: Sau khi häc xong bµi nµy häc sinh cÇn n¾m: - Trình bày đợc khái niệm và một số dạng đột biến cấu trúc NST, nêu đợc nguyên nhân và vai trò của đột biến cấu trúc NST đối với bản thân SV và con ngời. - Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình, hoạt động nhóm. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc nghiªn cøu khoa häc. II. ChuÈn bÞ: 1.GV: Tranh các dạng đột biến cấu trúc NST 2. HS: Phiếu học tập: Các dạng đột biến cấu trúc NST III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò (5’). §ét biÕn gen lµ g×. Gåm nh÷ng d¹ng nµo? Vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và đối với đ/s con ngời. 3. Bµi míi: *Đặt vấn đề: (1’) Đột biến cấu trúc NST có gì khác so với đột biến gen và chúng có nh÷ng d¹ng nµo. Hoạt động của thầy và trò Néi dông kiÕn thøc HĐ 1: Tìm hiểu đột biến cấu trúc NST là gì? I. §ét biÕn cÊu tróc NST lµ - GV yªu cÇu hs qs h×nh 22  hoµn thµnh phiÕu g×? häc tËp..

(40) - GV kÎ phiÕu lªn b¶ng  gäi hs lªn ®iÒn - GV chốt lại đáp án đúng. - PhiÕu häc tËp: C¸c d¹ng §B cÊu tróc NST. STT NST ban ®Çu NST sau khi Tªn d¹ng bị biến đổi §B a Gåm c¸c MÊt ®o¹n H MÊt ®o¹n ®o¹n: ABCDEFGH b Gåm c¸c LÆp l¹i ®o¹n LÆp ®o¹n ®o¹n: BC ABCDEFGH c Gåm c¸c Tr×nh tù §¶o ®o¹n ®o¹n: ®o¹n BCD ABCDEFGH đổi lại thành DCB ? §B cÊu tróc NST lµ g×. Gåm nh÷ng d¹ng nµo? HS khác nhận xét bài làm của bạn, Gv bổ sung đa ra đáp án - GV th«ng b¸o: Ngoµi 3 d¹ng trªn cßn cã d¹ng đột biến chuyển đoạn. H§ 2: T×m hiÓu nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ tính chất của đột biến cấu trúc NST. - GV yªu cÇu hs ng/cøu th«ng tin ®o¹n 1 sgk ( môc II T 65): ? Cã nh÷ng nguyªn nh©n nµo g©y §B cÊu tróc NST. - GV HD hs t×m hiÓu vÝ dô1, vÝ dô2 sgk. ? VÝ dô1 lµ d¹ng §B nµo.( HS: D¹ng mÊt ®o¹n) ? VÝ dô nµo cã h¹i, vÝ dô nµo cã lîi cho SV vµ con ngêi.( HS: vÝ dô1 cã h¹i cho con ngêi, vÝ dô 2 cã lîi cho SV) ? Hãy cho biết tính chất ( lợi, hại ) của đột biến cÊu tróc NST. - HS tù rót ra kÕt luËn.. - §ét biÕn cÊu tróc NST lµ những biến đổi trong cấu trúc NST. - C¸c d¹ng: MÊt ®o¹n, lÆp ®o¹n và đảo đoạn. II. Nguyªn nh©n ph¸t sinh vµ tính chất của đột biến cấu tróc NST 1. Nguyªn nh©n ph¸t sinh. - §ét biÕn cÊu tróc NST cã thÓ xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc do con ngêi. - Nguyªn nh©n: Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc  ph¸ vì cÊu tróc NST g©y ra sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®o¹n cña chóng. 2. Vai trò của đột biến cấu tróc NST. - Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lợng và cách sắp xếp gen trên đó nên đột biến cÊu tróc NST thêng cã h¹i cho b¶n th©n SV. VD: MÊt mét ®o¹n nhá ë ®Çu nhiÔm s¾c thÓ sè 21 g©y ung th m¸u ë ngêi - Một số đột biến có lợi  có ý nghÜa trong chän gièng vµ tiÕn ho¸. VD: Emzim thuû ph©n tinh bét ë mét gièng lóa m¹ch cã ho¹t tÝnh cao h¬n nhê hiÖn tîng lÆp đoạn NST mang gen quy định enzim nµy.. 4.cñng cè (5’): ? GV treo tranh câm các dạng đột biến cấu trúc NST  gọi hs lên gọi tên và mô tả từng dạng đột biến. STT a b c. NST sau khi bị biến đổi MÊt ®o¹n H LÆp l¹i ®o¹n BC Trình tự đoạn BCD đổi lại thành DCB. Tªn d¹ng §B MÊt ®o¹n LÆp ®o¹n §¶o ®o¹n.

(41) ? Tại sao ĐB cấu trúc NST thờng gây hại cho SV. ( Trên NST các gen đợc phân bố theo 1 trật tự xác định  biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi tổ hợp các gen  biến đổi kiểu gen víi kiÓu h×nh ) - GV gäi mét häc sinh nh¾c l¹i toµn bé kiÕn thøc cña bµi 5. HDVN: - VÒ nhµ häc bµi theo c©u hái sgk. Lµm c©u 3 vµo vë BT - §äc tríc bµi: §ét biÕn sè lîng NST..  TiÕt 24:. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bài : đột biến số lợng nhiễm sắc thể. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: - Giúp hs trình bày đợc các biến đổi số lợng thờng thấy ở 1 cặp NST , giải thích đợc cơ chế hình thành thể ( 2n + 1) và thể ( 2n - 1) và nêu hậu quả biến đổi số lợng ở từng cặp NST. - Viết đợc sơ đồ các loại biến dị - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph¸t hiÖn kiÕn thøc, ph¸t triÓn t duy ph©n tÝch so s¸nh. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc nghiªn cøu khoa häc. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 23.1 vµ 23.2 sgk 2. HS: Nghiªn cøu sgk 3. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin: kh«ng III. Tổ chc các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: 1 phút 2. Bµi cò: 5 phót: ? §ét biÕn cÊu tróc NST lµ g×? Gåm nh÷ng d¹ng nµo? - Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc NST. - Các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn và đảo đoạn ?Nguyªn nh©n chñ yÕu g©y ra §B cÊu tróc NST? - §ét biÕn cÊu tróc NST cã thÓ xuÊt hiÖn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn hoÆc do con ngêi. - Nguyªn nh©n: Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc  ph¸ vì cÊu tróc NST g©y ra sù s¾p xÕp l¹i c¸c ®o¹n cña chóng. * Đặt vấn đề: (1’) Đột biến NST xảy ra ở 1 hoặc 1 số cặp NST : Hiện tợng dị bội thể. Xảy ra ë tÊt c¶ bé NST: HiÖn tîng ®a béi thÓ. 3. Bµi míi. Hoạt động của thầy và trò H§ 1: T×m hiÓu hiÖn tîng dÞ béi thÓ. 14’ - GV kiÓm tra kiÕn thøc cò: ? Nhiễm sắc thể tơng đồng là gì. ? Bộ NST lỡng bội. Bộ NST đơn bội. - GV y/c hs nghiªn cøu th«ng tin sgk vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Sự biến đổi số lợng ở 1 cặp NST thấy ở những d¹ng nµo. - HS: C¸c d¹ng: 2n + 1 vµ 2n - 1 ? ThÕ nµo lµ hiÖn tîng dÞ béi thÓ. ? ThÓ 3 nhiÔm kh¸c thÓ lìng béi nh thÕ nµo? - GV hoµn chØnh kiÕn thøc. - GV ph©n tÝch thªm: Cã thÓ cã 1 sè cÆp NST thªm hoÆc mÊt 1 NST  lµm BT  sgk ( T67): - HS: QS hình đối với các quả từ II  XI với nhau vµ víi qu¶ I  rót ra nhËn xÐt: + KÝch thíc: lín ( VI), nhá ( V, XI). Néi dung kiÕn thøc I. HiÖn tîng dÞ béi thÓ. Hiện tợng dị bội thể: Là đột biến thªm hoÆc mÊt 1 NST ë 1 cÆp NST nào đó. - C¸c d¹ng: 2n + 1, 2n – 1 - Thể 3 nhiễm: một cặp NST nào đó kh«ng ph¶i lµ 2 mµ lµ 3 NST (2n + 1) Khác thể nlỡng bội về độ lớn, hình d¹ng.

(42) + Gai dµi h¬n: ( IX) - GV lu ý hs: Hiªn tîng dÞ béi g©y ra c¸c biÕn đổi hình thái: kích thớc, hình dạng…. H§ 2: T×m hiÓu sù ph¸t sinh thÓ dÞ béi. 17’ - GV y/c hs qs h×nh 23.2  nhËn xÐt: * Sù ph©n li cÆp NST h×nh thµnh giao tö trong gi¶m ph©n. ? Trêng hîp b×nh thêng .(hs: mçi gtö cã 1 NST) ? Trêng hîp bÞ rèi lo¹n ph©n bµo.( hs: 1 gtö cã 2 NST; 1 gtö kh«ng cã NST nµo.) ? C¸c gtö nãi trªn tham gia thô tinh  hîp tö cã sè lîng NST nh thÕ nµo? (hs: htö cã 3 NST hoÆc cã 1 NST của cặp tơng đồng) - GV treo tranh h×nh 23.2 gäi hs lªn tr×nh bµy c¬ chÕ ph¸t sinh c¸c thÓ dÞ béi. - GV th«ng b¸o ë ngêi tÆng thªm 1 NST ë cÆp NST sè 21  g©y bÖnh ®ao. ? kh¸c nhau trong sù h×nh thµnh bé NST ë bÖnh §ao vµ bÖnh Tíc N¬. ? Nªu hËu qu¶ hiÖn tîng dÞ béi thÓ.. II. Sù ph¸t sinh thÓ dÞ béi.. - C¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi: - Trong giảm phân có 1 cặp NST tơng đồng không phân li  tạo thành 1 giao tö mang 2 NST vµ 1 giao tö kh«ng mang NST nµo. - Khi thô tinh: + Giao tö chøa hai NST trong cÆp gÆp giao tö chøa mét NST trong cÆp --->Hîp tö chøa 3 NST + Giao tö kh«ng chøa NST trong cÆp gÆp giao tö chøa mét NST trong cÆp --->Hîp tö chøa 1 NST - Hậu quả: Gây biến đổi hình thái ( h×nh d¹ng, kÝch thíc, mµu s¾c) ë thùc vËt hoÆc g©y bÖnh NST. + BÖnh §ao: HT 3 NST thø 21 + BÖnh TícN¬: cÆp NST giíi tÝnh chØ cã mét NST X. 4. Cñng cè (5 (2’): - C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ dÞ béi 2n + 1 vµ 2n – 1? HËu qu¶ cña hiÖn tîng dÞ béi? - Viết sơ đồ minh hoạ cơ chế hình thành thể ( 2n + 1) - Ph©n biÖt hiÖn tîng dÞ béi thÓ vµ thÓ dÞ béi. Kết luận chung, tóm tắt: Gọi hs đọc ghi nhớ sgk 5. HDVN: - Häc bµi theo c©u hái sgk - Su tÇm t liÖu vµ m« t¶ 1 gièng c©y trång ®a béi. - §äc tríc bµi: §ét biÕn sè lîng NST ( tiÕp theo). . TiÕt :25. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bài : đột biến số lợng nhiễm sắc thể ( tt). I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: - Giúp hs phân đợc hiện tợng đa bội hoá và thể đa bội: Trình bày đợc sự hình thành thể đa béi do nguyªn nh©n rèi lo¹n nguyªn ph©n hoÆc gi¶m ph©n vµ ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a hai trêng hîp trªn. - Nhận biết các dấu hiệu thể đa bằng mắt thờng và cách sử dụng các đặc điểm của thể đa béi trong chän gièng. - Rèn luyện kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình, kĩ năng hoạt động nhóm. - Gi¸o dôc cho hs ý thøc nguyªn cøu khoa häc..

(43) II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 24.1, 24.2, 24.3, 24.4 sgk; Tranh sù h×nh thµnh thÓ ®a béi. 2. HS: phiÕu häc tËp. §èi tîng quan §Æc ®iÓm s¸t Møc béi thÓ KÝch thíc c¬ quan 1. TB rªu 2. Cà độc dợc 3………. III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức. 1 phút 2. KiÓm tra bµi cò: 5 phót: ? C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ dÞ béi 2n + 1 vµ 2n – 1? HËu qu¶ cña hiÖn tîng dÞ béi? - Trong giảm phân có 1 cặp NST tơng đồng không phân li  tạo thành 1 giao tử mang 2 NST vµ 1 giao tö kh«ng mang NST nµo. - Khi thô tinh: + Giao tö chøa hai NST trong cÆp gÆp giao tö chøa mét NST trong cÆp --->Hîp tö chøa 3 NST + Giao tö kh«ng chøa NST trong cÆp gÆp giao tö chøa mét NST trong cÆp --->Hîp tö chøa 1 NST - Hậu quả: Gây biến đổi hình thái ( h×nh d¹ng, kÝch thíc, mµu s¾c) ë thùc vËt hoÆc g©y bÖnh NST. + BÖnh §ao: HT 3 NST thø 21 + BÖnh TícN¬: cÆp NST giíi tÝnh chØ cã mét NST X *Đặt vấn đề.(1’) Đột biến số lợng nhiễm sắc thể là những biến đổi số lợng xảy ra ở 1 hoặc 1 số cặp nhiễm sắc thể nào đó hoặc tất cả bộ nhiễm sắc thể 3. Bµi míi. Hoạt động thầy trò Néi dung kiÕn thøc H§ 1: T×m hiÓu hiÖn tîng ®a béi thÓ 17’ I. HiÖn tîng ®a béi thÓ - GV hái: ? ThÕ nµo lµ thÓ lìng béi. ( HS: Cã bé NST chøa c¸c cÆp NST t¬ng đồng) - GV y/c hs th¶o luËn: ? C¸c c¬ thÓ cã bé NST 3n, 4n, 5n….cã chØ sè n kh¸c thÓ lìng béi ntn.( HS: C¸c c¬ thÓ đó có bộ NST là bội số của n) ? ThÓ ®a béi lµ g×? (- HiÖn tîng ®a béi thÓ lµ - HiÖn tîng ®a béi thÓ lµ trêng hîp bé trêng hîp bé NST trong TB sinh dìng t¨ng NST trong TB sinh dìng t¨ng lªn theo lªn theo béi sè cña n) béi sè cña n ( lín h¬n 2n)  h×nh thµnh - GV y/c đại diện nhóm trình bày và chốt các thể đa bội. kiÕn thøc. - KÝch thíc c¬ quan sinh dìng vµ sinh - GV th«ng b¸o: Sù t¨ng sè lîng NST: ADN  s¶n t¨ng lªn theo béi sè cña n --> cêng ảnh hởng tới cờng độ đồng hoá và kích thớc độ trao đổi chất tăng--> kích thớc các tÕ bµo t¨ng--> kÝch thíc c¸c bé phËn TB. - GV y/c hs qs h×nh 24.1  24.4 vµ hoµn t¨ng ( t¬ng quan tØ lÖ thuËn) thµnh phiÕu häc tËp. DÊu hiÖu nhËn biÕt: T¨ng kÝch thíc - GV cho đại diện nhóm lên trình bày phiếu -các c¬ quan. häc tËp. - øng dông: + T¨ng kÝch thíc th©n - Từ phiếu học tập đã hoàn chỉnh  y/c hs cành, cành  tăng sản lợng gỗ. th¶o luËn theo c©u hái sgk ( T 70 phÇn I) + T¨ng kÝch thíc th©n, l¸, cò  t¨ng s¶n - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy: rau, mµu + T¨ng sè lîng NST  t¨ng râ rÖt kÝch thíc lîng + T¹o gièng cã n¨ng suÊt cao. TB , c¬ quan. + NhËn biÕt qua dÊu hiÖu t¨ng kÝch thíc c¸c c¬ quan cña c©y. + Lµm t¨ng kÝch thíc c¬ quan sinh dìng vµ II. Sù h×nh thµnh thÓ ®a béi. c¬ quan sinh s¶n  n¨ng suÊt cao. H§ 2: T×m hiÓu sù h×nh thµnh thÓ ®a béi. - Dïng t¸c nh©n vËt lý hoÆc ho¸ häc.

(44) tác động vào quá trình nguyên phân 14’ - GV y/c HS nh¾c l¹i: ? kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh hoÆc gi¶m ph©n lµm cho NST vÉn nhân đôi nhng không phân ly--> hình nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n. (HS: NP: 1TB mÑ  2TB con ( cã bé NST thµnh thÓ ®a béi gièng nhau vµ gièng TB mÑ) GP: 1TB mÑ ( 2n)  4TB con( n). - C¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi: Do rèi - GV y/c hs nghiªn cøu th«ng tin vµ qs h×nh lo¹n nguyªn ph©n hoÆc gi¶m ph©n 24.5 thùc hiÖn lÖnh  SGK ( T 70) kh«ng b×nh thêng  kh«ng ph©n li tÊt - HS: h×nh a: GP b×nh thêng, Hîp tö NP lÇn c¶ c¸c cÆp NST  t¹o thÓ ®a béi. ®Çu bÞ rèi lo¹n. - H×nh b: GP bÞ rèi lo¹n  thô tinh t¹o hîp tö cã bé NST lín h¬n 2n. + H×nh a do rèi lo¹n NP, h×nh b do rèi lo¹n GP. - GV cho đại diện nhóm trình bày 4. Cñng cè (5’): - ThÓ ®a béi lµ g× ? cho vÝ dô? - GV treo tranhh×nh 24.5  gäi hs lªn tr×nh bµy sù h×nh thµnh thÓ ®a béi do nguyªn nh©n kh«ng b×nh thêng. ? Đột biến là gì. Kể tên các dạng đột biến. - Kết luận chung, tóm tắt: Gọi hs đọc ghi nhớ sgk 5. HDVN (2’): - Häc bµi theo néi dung sgk. Lµm c©u 3 vµo vë bµi tËp. - Su tầm tranh, ảnh sự biến đổi kiểu hình theo môi trờng sống. Ngµy so¹n: Bµi: thêng. Ngµy d¹y:. Tiªt 26 biÕn I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Giúp hs trình bày đợc khái niệm thờng biến. Phân biệt sự khác nhau giữa thờng biến và đột biến về các phơng diện: khái niệm,khả năng di truyền và sự biểu hiện KH, ý nghĩa. -Trình bày đợc khái niệm mức phản ứng và ý nghĩa của nó trong chăn nuôi và trồng trọt. - Nêu đợc mối quan hệ giữa KG, MT và KH; phân tích ví dụ cụ thể. - ảnh hởng của môi trờng đối với tính trạng số lợng và mức phản ứng của chúng trong việc nâng cao n¨ng suÊt vËt nu«i vµ c©y trång. *KÜ n¨ng - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình, hoạt động nhóm. * Gi¸o dôc cho hs ý thøc t×m hiÓu khoa häc, gi¶i thÝch hiÖn tîng tù nhiªn. * Trọng tâm: khái niệm thờng biến, nêu đợc mối quan hệ giữa KG, MT và KH; phân tích ví dụ cô thÓ. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh ¶nh vÒ thêng biÕn. 2. HS: Phiếu học tập: Tìm hiểu sự biến đổi kiểu hình. III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: 1’ 2. KiÓm tra bµi cò: 5’ ? ThÓ ®a béi lµ g×? (- HiÖn tîng ®a béi thÓ lµ trêng hîp bé NST trong TB sinh dìng t¨ng lªn theo béi sè cña n) ? DÊu hiÖu nhËn biÕt? øng dông? T¨ng kÝch thíc c¸c c¬ quan. ? øng dông? + T¨ng kÝch thíc th©n cµnh, cµnh  t¨ng s¶n lîng gç. + T¨ng kÝch thíc th©n, l¸, cò  t¨ng s¶n lîng rau, mµu + T¹o gièng cã n¨ng suÊt cao. * Đặt vấn đề: (1’) Chúng ta đã biết kiểu gen qui định tính trạng. Trong thực tế ngời ta gặp hiện tợng 1 kiểu gen cho nhiều kiểu hình khác nhau khi sống trong nhiều điều kiện khác nhau. 3. Bµi míi: Hoạt động của Thây - Trò Néi dung HĐ 1: Tìm hiểu sự biến đổi kiểu hình do tác động môi tr ờng I. Sự biến đổi kiểu hình 12’ do tác động môi trờng.

(45) - GV y/c hs quan s¸t tranh 25 sgk( T72) t×m hiÓu c¸c vÝ dô  hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV y/c đại diện các nhóm lên hoàn thành phiếu. - GV chốt lại đáp án đúng . §èi tîng §K m«i trêng M« t¶ kiÓu h×nh t¬ng øng. qs H25: L¸ - Mäc trong níc- L¸ h×nh d¶i  tr¸nh sèng ngÇm. c©y m¸c - Trªn mÆt níc - PhiÕn réng  næi trªn mÆt níc VD1: C©y - Mäc trªn bê - Th©n: ®k nhá, ch¾c, l¸ nhá. rau dõa n- - Mäc ven bê - Th©n vµ l¸ lín h¬n(mtbê) íc - Mọc trên mặt n- - Thân có đk lớn, mỗi đốt 1 íc phÇn rÔ  phao. VD2: -Trồng đúng qui - Củ to, đều Luèng xu tr×nh hµo - Trång kh«ng đúng qui trình - Củ nhỏ, không đều - ë phÇn: L¸ c©y m¸c: nhËn xÐt kiÓu gen cña c©y rau m¸c mäc trong 3 m«i trêng.(hs: kiÓu gen gièng nhau) ? Tại sao lá cây mác có sự biến đổi kiểu hình ( hs: sự biến đổi kiểu hình dễ thích nghi với điều kiện sống) - GV y/c hs th¶o luËn: ? Sự biến đổi kiểu hình trong các ví dụ trên do nguyên nhân nào.( hs: do tác động của môi trờng) ? Thêng biÕn lµ g×. H§ 2: T×m hiÓu mèi quan hÖ kiÓu gen, m«i tr êng vµ kiÓu h×nh .12’ - GV y/c hs nghiªn cøu th«ng tin sgk  th¶o luËn: ? Sù biÓu hiÖn ra kiÓu h×nh cña 1 gen phô thuéc nh÷ng yÕu tè nµo.( hs: do t¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen víi m«i trêng) ? NhËn xÐt mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen, m«i trêng vµ kiÓu h×nh. (hs:kiÓu gen ----> mtrêng ----> kiÓu h×nh) ? Nh÷ng tÝnh tr¹ng lo¹i nµo chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng. ( HS: tÝnh tr¹ng sè lîng chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng) - GVgọi đại diện nhóm phát biểu. ? Tính dễ biến dị của tính trạng số lợng liên quan đến năng suất  có lợi và tác hại gì trong sản xuất. ( hs: đúng qui trình  tăng năng suÊt; sai qui tr×nh th× n¨ng suÊt gi¶m) H§ 3: T×m hiÓu møc ph¶n øng. 7’ - GV thông báo: Mức phản ứng đề cập đến giới hạn thờng biến cña tÝnh tr¹ng sè lîng. - GV y/c hs t×m hiÓu vÝ dô sgk. ? Sù kh¸c nhau gi÷a n¨ng suÊt b×nh qu©n vµ n¨ng suÊt tèi ®a cña gièng DR2 do ®©u vµ c©u hái lÖnh sgk ( T73).(hs: do kÜ thuËt chăm sóc, do kiểu gen qui định) - HS tù rót ra kÕt luËn. 5.Cñng cè (6’): - So sánh thờng biến và đột biến. Thêng biÕn. - Biến đổi ở kiểu hình. - Không di truyền. - Xuất hiện đồng loạt tương ứng với môi trường - Đa số có lîi cho sinh vật. H25: L¸ c©y m¸c- Mäc trong níc:L¸ h×nh d¶i  tr¸nh sèng ngÇm. Trªn mÆt níc: PhiÕn réng  næi trªn mÆt níc *VD1: C©y rau dõa níc - Mäc trªn bê: Th©n: ®k nhá, ch¾c, l¸ nhá. - Mäc ven bê:Th©n vµ l¸ lín h¬n(mtbê) - Mäc trªn mÆt níc: Th©n có đờng kính lớn, mỗi đốt cã 1 phÇn rÔ biÕn thµnh phao.. - Thêng biÕn: Lµ nh÷ng biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dới ¶nh hëng trùc tiÕp cña m«i trêng. II. Mèi quan hÖ kiÓu gen, m«i trêng vµ kiÓu h×nh. - KiÓu h×nh lµ kÕt qu¶ t¬ng t¸c gi÷a kiÓu gen vµ m«i trêng. - C¸c tÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc chñ yÕu vµo kiÓu gen. - C¸c tÝnh tr¹ng sè lîng chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng. III. Møc ph¶n øng. - Møc ph¶n øng lµ giíi h¹n thêng biÕn cña 1 gen tríc m«i trêng kh¸c nhau. - Møc ph¶n øng do kiÓu gen qui định.. §ét biÕn. Biến đổi ở kiểu hình liên quan đến vật chất di truyền (AND, NST) - Có di truyền - Xuất hiện cá thể - §a sè cã h¹i cho sinh vËt. - Ông cha ta tổng kết: “ Nhất nớc, nhì phân, tam cần, tứ giống” Theo em tổng kết trên đúng hay sai. T¹i sao? - Gọi hs đọc kết luận sgk 5. HDVN (1’): Häc bµi theo c©u hái.

(46) - Làm câu hỏi 1, 3 vào vở BT và su tầm tranh, ảnh về các đột biến ở vật nuôi, câytrồng.. :. TiÕt 27:. . Ngµy so¹n Bµi: thùc hµnh:. Ngµy so¹n:. nhận biết một vài dạng đột biến. I.Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Giúp hs nhận biết đợc một số đột biến hình thái ở TV & phân biệt đợc sự sai khác về hình thái của thân, lá, quả, hạt phấn giữa thể lỡng bội & thể đa bội trên tranh ảnh. Nhận biết đợc hiện tợng mÊt ®o¹n NST trªn ¶nh hiÓn vi hoÆc trªn tiªu b¶n. *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn cho hs kÜ n¨ng quan s¸t tranh vµ tiªu b¶n, kÜ n¨ng sd kÝnh hiÓn vi. * Gi¸o dôc cho hs ý thøc cÈn thËn, say mª nghiªn cøu. *Trọng tâm: Nhận biết một số dạng ĐB ở SV và phân biệt thể lỡng bội và thể đơn bội. II. ChuÈn bÞ: 1.GV: Tranh (ảnh) các ĐB hình thái ở TV, kiểu đột biến cấu trúc NST ở hành tây( hành ta), đột biÕn sè lîng NST ë hµnh t©y, d©u t»m, da hÊu. + Tiªu b¶n hiÓn vi: Bé NST b×nh thêng vµ bé NST cã hiÖn tîng mÊt ®o¹n. Bé NST ( 2n), (3n), (4n) ë da hÊu. + KÝnh hiÓn vi quang häc. 2. HS: Kiến thức đã học: III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: 1`’ 2. KiÓm tra bµi cò: 3’. KiÓm tra viÖc su tÇm tranh ¶nh cña HS *Đặt vấn đề: Đột biến là hiện tợng thờng thấy trong thực tế, đột biến xảy ra trên cơ thể động vật, thực vật và con ngời. Chúng ta sẽ nhận biết đợc một vài dạng đột biến thông qua bài học hôm nay.. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu 11’ * Th¶o luËn môc tiªu: 6 em/nhãm *HD quy tr×nh thùc hiÖn - GV HD hs qs tranh, ảnh đối chiếu dạng gốc và dạng đột biến  nhận biết các dạng đột biến gen. - GV y/c c¸c nhãm ®iÒn b¶ng 26 SGK ( T75) phÇn I ( §ét biÕn h×nh th¸i). Néi dung kiÕn thøc - Môc tiªu: phÇn I I. Nhận biết các đột biến gen gây ra biến đổi hình thái. - §B l«ng chuét - §B b¹ch t¹ng ë ngêi - §B mµu s¾c l¸ lóa - §B h×nh th¸i th©n, b«ng l¸ lóa. - GV y/c hs nhận biết qua tranh ảnh về các kiểu đột II. Nhận biết các đột biến NST. - §B cÊu tróc NST: mÊt ®o¹n ë hµnh t©y biÕn cÊu tróc NST . hoÆc hµnh ta - GVy/c 1 hs lên chỉ tranh câm từng dạng đột biến. - GVy/c c¸c nhãm nhËn biÕt qua tiªu b¶n hiÓn vi vÒ đột biến cấu trúc NST ( hs: qs ở bội giác bé rồi chuyển sang bội giác lớn) & vẽ hình quan sát đợc  hoµn thµnh phÇn2 b¶ng 26. - GV kiÓm tra trªn tiªu b¶n  x¸c nhËn kÕt qu¶ cña c¸c nhãm. - §B sè lîng NST: - GV y/c hs qs tranh : Bé NST ngêi b×nh + QS Bé NST ngêi b×nh thêng vµ cña thêng vµ cña bÖnh nh©n ®ao.(hs: Ngêi bÖnh ®ao thÓ bÖnh nh©n ®ao.(hs: Ngêi bÖnh ®ao thÓ dÞ béi ( 2n+ 1) cã 3 NST 21 ( c¸c dÊu hiÖu thÓ hiÖn dÞ béi ( 2n+ 1) cã 3 NST 21 ( c¸c dÊu trªn tranh) hiÖu thÓ hiÖn trªn tranh) - GV HD c¸c nhãm qs tiªu b¶n hiÓn vi bé NST ë ngêi b×nh thêng vµ bÖnh nh©n ®ao. ( hs: Các nhóm qs tiêu bản đối chiiêú ảnh chụp  + QS đột biến số lợng NST ở hành tây, d©u t»m, da hÊu. nhận biết cặp NST bị đột biến) MÉu b¸o c¸o thùc hµnh ? So s¸nh ¶nh chôp hiÓn vi bé NST da hÊu. §èi MÉu quan KÕt qu¶ ? So s¸nh h×nh th¸i thÓ ®a béi víi thÓ lìng béi. tîng s¸t + HS: TV ®a béi ( l¸ t»m, qu¶ da hÊu) thêng to h¬n , QS D¹ng D¹ng dµy h¬n d¹ng b×nh thêng( dÊu hiÖu thÓ hiÖn trªn h×nh gèc đột vÏ).

(47) * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: ----------------> * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - GV chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô.. biÕn §ét biÕn h×nh th¸i. §ét biÕn NST 2. HĐ2: Các hoạt động thực hành của học sinh 20’ - GV Y/C c¸c nhãm thay nhau quan s¸t tranh ¶nh, mÉu vËt t¬ng øng víi c¸c néi dung yªu cÇu - GV ®i tõng nhãm xem xÐt c¸c em lµm vµ söa sai cho HS 3. H§3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh 5’ - HS nép b¶n b¸o c¸o theo mÉu - Cho c¸c nhãm nhËn xÐt lÉn nhau - GV bổ sung và đa ra đáp án - GV đánh giá cho điểm. L«ngchuét (mµu s¾c) Ngêi (mµu s¾c) L¸ lóa (mµu s¾c) Th©n, b«ng,h¹t lóa D©u t»m Hµnh t©y Hµnh ta Da hÊu. HS thùc hµnh: - Nhận biết đột biến gen - Nhận biết đột biến cấu trúc NST - Nhận biết đột biến dị bội, đa bội Nhãm trëng nép b¸o c¸o. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá - ý thức, thái độ và tinh thần học tập HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh cña HS - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 9D ……….. ……….. ……….. ……. 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ (2’) - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo m©ò b¶ng 26 - Su tÇm: Tranh ¶nh minh ho¹ thêng biÕn. MÉu vËt: MÇm khoai lang mäc trong tèi vµ ngoµi s¸ng. Thân cây rau dừa nớc mọc ở mô đất cao và trải trên mặt nớc.. Ngµy so¹n: TiÕt 28:. . Ngµy so¹n:. Thùc hµnh: quan s¸t thêng biÕn.. I. Mục tiêu: Sau khi thực hiện xong tiết thực hành hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Giúp hs nhận biết đợc một số thờng biến phát sinh ở các đối tợng thờng gặp do phản ứng KH khác nhau của cơ thể hoặc sự tác động của những môi trờng khác nhau lên KG giống nhau qua tranh ¶nh vµ vËt mÉu sèng. - Phân đợc sự khác nhau giữa thờng biến và đột biến qua tranh ảnh. Qua tranh ảnh và mẫu vật sống rút ra đợc: Tính trạng chất lợng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen , tính trạng số lợng chịu ¶nh hëng nhiÒu cña m«i trêng. *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn cho hs kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch th«ng qua tranh vµ mÉu vËt, kÜ n¨ng thùc hµnh. Qua tranh ảnh rút ra đợc tính trạng chất lợng phụ thuộc nhiều vào KG, tính trạng số lợng phụ thuéc nhiÒu vµo MT. *Trọng tâm: Nhận biết đợc một số thờng biến. Phân đợc sự khác nhau giữa thờng biến và đột biÕn qua tranh ¶nh II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh ( ¶nh) minh ho¹ thêng biÕn: ¶nh chôp chøng minh thêng biÕn kh«ng di truyền( mầm khoai lang tách từ 1 củ: 1 mầm đặt trong bóng tối, 1 mầm đặt ngoài á sáng) 2. HS: MÉu vËt: MÇm khoai lang mäc trong tèi vµ ngoµi ¸nh s¸ng, 1 th©n c©y rau dõa níc mäc từ mô đất bò xuống ven bờ và trải trên mặt nớc. III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức: 1’.

(48) 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng *Đặt vấn đề 1’. Thờng biến là hiện tợng phổ biến trong tự nhiên, thông qua giờ học chúng ta sẽ nhận biết đợc thờng biến và tìm hiểu ảnh hởng của môi trờng đối với cơ thể sinh vật.. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu 10’ * Th¶o luËn môc tiªu: 6 em/nhãm *HD quy tr×nh thùc hiÖn - GV y/c hs qs tranh, ¶nh ,mÉu vËt c¸c đối tợng: mầm khoai, cây rau dừa nớc  th¶o luËn: ? NhËn biÕt thêng biÕn ph¸t sinh díi ¶nh hëng cña ngo¹i c¶nh. ? Nêu các nhân tố tác động gây thờng biÕn. - C¸c nhãm th¶o luËn  ghi vµo b¶ng b¸o c¸o thu ho¹ch. - GV HD hs qs tranh l¸ m¹ mäc ven bê vµ trong ruéng  th¶o luËn: ? Sù sai kh¸c gi÷a hai c©y m¹ mäc ë vÞ trÝ kh¸c nhau ë vô thø nhÊt thuéc thÕ hÖ nµo.( hs: 2 c©y m¹ thuéc thÕ hệ thứ nhất: biến dị trong đời các thể.) ? Các cây lúa đợc gieo từ hạt của hai cây trªn cã kh¸c nhau kh«ng. Rót ra nhËn xÐt. ( hs: Con cña chóng gièng nhau: biến dị không di truyền đợc) ? T¹i sao c©y m¹ ë ven bê ph¸t triÓn tèt h¬n c©y m¹ ë trong ruéng.(hs: Do ®iÒu kiÖn dinh dìng kh¸c nhau) - GV y/c hs qs ¶nh 2 luèng su hµo cña cïng 1 gièng nhng cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc kh¸c nhau  tr¶ lêi: ? H×nh d¹ng cñ cña 2 luèng cã kh¸c nhau kh«ng.( hs: H×nh d¹ng gièng nhau: t tr¹ng chÊt lîng) ? KÝch thíc cña c¸c cñ su hµo ë 2 luèng kh¸c nhau ntn.( hs: ch¨m sãc tèt: cñ to; Ýt ch¨m sãc: cñ nhá) - HD HS Phân biệt thờng biến và đột biÕn - Nhận biết ảnh hởng của môi trờng đối víi tÝnh tr¹ng sè lîng vµ tÝnh tr¹ng chÊt lîng. * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: ----------> * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - GV chia nhãm, ph¸t dông cô, mÉu vËt thùc hµnh - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô. 2. HĐ2: Các hoạt động thực hành của häc sinh 25’ - GV Y/C c¸c nhãm thay nhau quan s¸t tranh ¶nh, mÉu vËt t¬ng øng víi c¸c néi dung yªu cÇu - GV ®i tõng nhãm xem xÐt c¸c em lµm vµ söa sai cho HS 3. H§3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh 5’ - HS nép b¶n b¸o c¸o theo mÉu - Cho c¸c nhãm nhËn xÐt lÉn nhau - GV bổ sung và đa ra đáp án - GV đánh giá cho điểm. Néi dung kiÕn thøc - Môc tiªu: PhÇn I I.NhËn biÕt 1 sè thêng biÕn.. - MÇm khoai, c©y rau dõa níc - C©y m¹ mäc ven bê vµ trong ruéng. - 2 luèng su hµo cña cïng mét gièng nhng cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc kh¸c nhau II. Phân biệt thờng biến và đột biến Xem l¹i bµi thêng biÕn III. Nhận biết ảnh hởng của môi trờng đối với tÝnh tr¹ng sè lîng vµ tÝnh tr¹ng chÊt lîng. - TÝnh tr¹ng chÊt lîng phô thuéc kiÓu gen. - TÝnh tr¹ng sè lîng phô thuéc vµo ®ks.. MÉu b¸o c¸o thùc hµnh §èi tîng. §K MT. KH t¬ng øng. Nh©n tè t/®. 1. MÇm khoai 2. C©y rau dõa níc 3. C©y m¹……. 4. Su hµo §¸p ¸n MÉu b¸o c¸o thùc hµnh §K KH t¬ng øng Nh©n tè m«i trêng tác động - Cã ¸nh - MÇm cã - ¸nh s¸ng. mµu xanh. s¸ng - Trong tèi - MÇm l¸ cã mµu vµng 2. C©y - Trªn c¹n. - Th©n l¸ nhá §é Èm rau dõa - Ven bê - Th©n l¸ lín níc - Trªn mÆt - Th©n l¸ lín níc h¬n, rÔ biÕn thµnh phao §èi tîng 1. MÇm khoai.

(49) 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá 9A - ý thức chuẩn bị và tinh thần thái độ HS ………... - Kỉ luật an toàn lao động ………... - Thao t¸c thùc hµnh ………... - ChÊt lîng thùc hµnh ………... 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ - §äc tríc bµi: Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn ngêi.. Ngµy so¹n:. 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 9D ……….. ……….. ……….. ………... Ngµy gi¶ng:. ch¬ng V: di truyÒn häc ngêi TiÕt 29 Bµi: ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn häc ngêi. I. Môc tiªu: *KiÕn thøc - Nêu đợc hai khó khăn khi nghiên cứu di truyền ngời. - Hiểu và sử dụng phơng pháp nghiên cứu phả hệ để phân tích sự di truyền một vài tính tr¹ng ë ngêi. - Hiểu đợc ý nghĩa của phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong ng/cứu di truyền, từ đó giải thích đợc 1 số trờng hợp thờng gặp. *Kĩ năng Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình, kĩ năng hoạt động nhóm. *Giáo dục cho hs ý thức ng/cứu khoa học để giải thích các hiện tợng gặp phải. *Trọng tâm: phơng pháp nghiên cứu phả hệ, phơng pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh hình 28.1 & 28.2 sgk và ảnh về trờng hợp sinh đôi. 2. HS: Nghiªn cøu sgk. III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng 3. Bµi míi: * Đặt vấn đề:(1’) ở ngời cũng có hiện tợng di truyền và biến dị. Việc ng/cứu di truyền ngời gặp 2 khó khăn chính: Sinh sản chậm, đẻ ít con và vì lí do XH không thể áp dụng phơng pháp lai và gây đột biến. Do đó ngời ta phải đa ra 1 số phơng pháp nghiên cứu thÝch hîp. Hoạt động của thầy và trò Néi dung kiÕn thøc H§ 1: T×m hiÓu viÖc nghiªn cøu ph¶ hÖ. 20’ I. Nghiªn cøu ph¶ hÖ. - Ph¶ lµ sù ghi chÐp, hÖ lµ c¸c - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk  tr¶ lêi: thÕ hÖ, ph¶ hÖ lµ b¶n ghi chÐp + Gi¶i thÝch c¸c kÝ hiÖu: ; ; ;  c¸c thÕ hÖ ( 1 hs lªn b¶ng gi¶i thÝch kÝ hiÖu) ? T¹i sao ngêi ta dïng 4 kÝ hiÖu biÓu thÞ sù kÕt h«n gi÷a hai ngêi kh¸c nhau vÒ 1 tÝnh tr¹ng.( 1 tÝnh tr¹ng 2 trạng thái đối lập  4 kiểu kết hợp) + Cïng tr¹ng th¸i:     + 2 trạng thái đối lập:.  .  . - GV y/c hs ng/cøu VD1  th¶o luËn theo c©u hái lÖnh sgk ( T 79) - HS: + Mµu m¾t n©u lµ tréi + Sự di truyền màu mắt không liên quan đến giới tính ( vì trong 2 gia đình đợc lập phả hệ: F2 có tỉ lệ nam : nữ ( màu mắt nâu hoặc đen) 1:1  gen qui định tính tr¹ng nµy kh«ng n»m trªn NST giíi tÝnh.) - GV gi¶i thÝch: Víi 2 ph¶ hÖ trªn th× cha thÓ tr¶ lêi ®-.

(50) ợc màu mắt ngời do bao nhiêu gen qui định Vì vậy không thể viết sơ đồ lai. - GV y/c hs t×m hiÓu VD2  yªu cÇu: ? LËp ph¶ hÖ tõ P  F1 ( hs: lªn b¶ng lËp ph¶ hÖ. + Qui íc: gen a g©y bÖnh, g©y A kh«ng g©y bÖnh. + Sơ đồ P: XAXa x XAY GP: XA: Xa XA : Y A A A a F1: X X : X X : XAY : XaY (bÞ bÖnh) ? Tr¶ lêi c©u hái lÖnh sgk ( T79) HS:+ Sự di truyền máu khó đông liên quan đến giới tính( vì gen lặn qui định và thờng xuất hiện bệnh ở nam giíi) +Trạng thái mắc bệnh do gen lặn qui định: nam dễ m¾c bÖnh  g©y bÖnh n»m trªn NST X. - GV chèt l¹i kiÕn thøc: ? Ph¬ng ph¸p ng/cøu ph¶ hÖ lµ g×. ? Tại sao ngời ta dùng phơng pháp đó để ng/cứu sự di truyÒn 1 sè tÝnh tr¹ng ë ngêi. HĐ 2: Tìm hiểu việc nghiên cứu trẻ đồng sinh. 15’ - GV y/c hs qs sơ đồ hình 28.2  thảo luận theo câu hỏi sgk ( T80): - HS:+ Sè lîng trøng & tinh trïng tham gia thô tinh( lÇn nguyªn ph©n ®Çu tiªn) + Vì chúng đợc phát triển từ 1 hợp tử, có chung bộ NST trong đó có cặp NST gtính qui định giới tính còng gièng nhau( kiÓu gen) + 2 trøng + 2 ttrïng  2hîp tö  2 c¬ thÓ( kh¸c nhau kiÓu gen) chØ gièng nhau nh anh chÞ cã chung bè mÑ cã thÓ kh¸c nhau vÒ giíi tÝnh. + Khác nhau cơ bản ở điểm: đồng sinh cùng trứng có bộ NST giống hệt nhau, đồng sinh khác trứng có bộ NST kh¸c nhau. - GV y/c c¸c nhãm ph¸t biÓu. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk  ? Nªu ý nghÜa cña trẻ đồng sinh. b. GV gọi hs đọc mục “ Em có biết” để minh hoạ.. - Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ ph¬ng ph¸p theo dâi sù di truyÒn cña mét tÝnh tr¹ng nhÊt định trên những ngời thuộc cïng 1 dßng hä qua nhiÒu thÕ hệ để xác định đặc điểm di truyền của tính trạng đó.. II. Nghiên cứu trẻ đồng sinh. a. Trẻ đồng sinh cùng trứng và kh¸c trøng - Trẻ đồng sinh: Trẻ sinh ra cïng 1 lÇn sinh. + Cã 2 trêng hîp: cïng trøng vµ kh¸c trøng. + Sù kh¸c nhau: * §ång sinh cïng trøng cã cïng kiÓu gen  cïng giíi. * §ång sinh kh¸c trøng kh¸c nhau kiÓu gen cïng giíi hoÆc kh¸c giíi. b. ý nghÜa cña nghiªn cøu trÎ đồng sinh. - Nghiên cứu trẻ đồng sinh gióp ta hiÓu râ vai trß kiÓu gen và vai trò môi trờng đối với sự h×nh thµnh tÝnh tr¹ng. - HiÓu râ sù ¶nh hëng kh¸c nhau của môi trờng đối với sự h×nh thµnh tÝnh tr¹ng SL vµ CL.. 4. Cñmg cè (6’): Ph ph¸p ng/cøu ph¶ hÖ lµ g×. cho VD vÒ øng dông cña p2 trªn. ? So sánh đặc điểm của trẻ ĐS cùng trứng & khác trứng Gọi hs đọc kết luận sgk 5. HDVN (2’): Häc bµi theo c©u hái + §äc môc “em cã biÕt” + §äc tríc bµi 29: BÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi Ngµy so¹n: TiÕt 30. . Ngµy gi¶ng:. Bµi: bÖnh vµ tËt di truyÒn ë ngêi.

(51) I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Phân biệt đợc bệnh và tật di truyền - Nêu đợc nguyên nhân của các tật, bệnh di truyền và đề xuất đợc 1 số biện pháp hạn chế ph¸t sinh chóng. - Trình bày đợc đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, bệnh câm điếc bẩm sinh và tật 6 tay. *Kĩ năng: Giúp hs nhận biết đợc bệnh nhân đao & bệnh nhân Tơcnơ qua các đặc điểm h×nh th¸i. * Gi¸o dôc cho hs ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh vµ b¶o vÖ søc khoÎ. *Trọng tâm: Phân biệt đợc bệnh và tật di truyền. Nêu đợc nguyên nhân của các tật, bệnh di truyền và đề xuất đợc 1 số biện pháp hạn chế phát sinh chúng. II ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 29.1& 29.2 SGK , Tranh c¸c tËt di truyÒn. 2: HS: PhiÕu häc tËp: T×m hiÓu bÖnh di truyÒn. III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: 6’ Phơng pháp ng/cứu phả hệ là gì? So sánh đặc điểm của trẻ ĐS cùng trứng& khác trứng? ( Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ lµ ph¬ng ph¸p theo dâi sù di truyÒn cña mét tÝnh tr¹ng nhất định trên những ngời thuộc cùng 1 dòng họ qua nhiều thế hệ để xác định đặc điểm di truyền của tính trạng đó). (§ång sinh cïng trøng cã cïng kiÓu gen  cïng giíi. §ång sinh kh¸c trøng kh¸c nhau kiÓu gen cïng giíi hoÆc kh¸c giíi). * Đặt vấn đề: Các đột biến gen, đột biến NST xảy ra ở ngời do ảnh hởng của tác nhân vật lÝ vµ ho¸ häc trong tù nhiªn, do « nhiÔm m«i trêng vµ do rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh T§C trong TB đã gây ra các bệnh và tật di truyền. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò H§ 1: T×m hiÓu mét vµi bÖnh di truyÒn ë ngêi (14’) - GV y/c hs đọc thông tin sgk, qs h×nh 29.1 & 29.2  hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV gọi đại diện nhóm trình bµy  nhãm kh¸c bæ sung. - GV chèt l¹i kiÕn thøc chuÈn.. Néi dung kiÕn thøc I. Mét vµi bÖnh di truyÒn ë ngêi. Tªn bÖnh 1.BÖnh §ao. 2. BÖnh T¬cn¬ 3. BÖnh b¹ch t¹ng 4. BÖnh c©m ®iÕc bÈm sinh. §2 di truyÒn BiÓu hiÖn bªn ngoµi CÆp NST sè BÐ, lïn, cæ rôt, m¸ 21 cã 3 NST phÖ, miÖng h¬i h¸, lìi h¬i thÌ ra, m¾t h¬i s©u vµ 1 mÝ, kho¶ng c¸ch gi÷a 2 m¾t xa nhau, ngãn tay ng¾n. CÆp NST sè N÷ lïn, cæ ng¾n 23 chØ cã 1 TuyÕn vó kh«ng ph¸t NST triÓn, thêng mÊt trÝ vµ kh«ng cã con. §ét biÕn - Da vµ tãc mµu gen lÆn tr¾ng. - M¾t mµu hång. §ét biÕn - C©m ®iÕc bÈm sinh gen lÆn. II. Mét sè tËt di truyÒn ë ngêi. H§ 2: T×m hiÓu mét sè tËt di truyÒn ë ngêi (6’) - GV cho HS quan s¸t tranh kÓ tªn mét sè tËt di truyÒn ë ngêi. - Đột biến NST & đột biến gen g©y ra c¸c dÞ tËt bÈm sinh ë ng-. - Đột biến NST & đột biến gen gây ra các dị tật bẩm sinh ë ngêi: + TËt khe hë m«i - hµm. + TËt bµn tay, bµn ch©n mÊt 1 sè ngãn..

(52) êi: + TËt khe hë m«i - hµm. + TËt bµn tay, bµn ch©n mÊt 1 sè ngãn. + TËt bµn ch©n tay nhiÒu ngãn. H§ 3: T×m hiÓu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh tËt, bÖnh di truyÒn (12’) - GV y/c hs ng/ cøu th«ng tin sgk  th¶o luËn vµ tr¶ lêi: ? C¸c bÖnh vµ tËt di truyÒn ph¸t sinh do nh÷ng nguyªn nh©n nµo. (hs: tù nhiªn vµ con ngêi) ? §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sù ph¸t sinh c¸c bÖnh, tËt di truyÒn. - GV y/c đại diện các nhóm trình bµy.. + TËt bµn ch©n tay nhiÒu ngãn.. III. C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh tËt, bÖnh di truyÒn - Nguyªn nh©n: + Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc trong tù nhiªn. + Do « nhiÔm m«i trêng. + Do rối loạn trao đổi chất nội bào. - BiÖn ph¸p h¹n chÕ: + Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm môi trờng. + Sö dông hîp lÝ thuèc b¶o vÖ thùc vËt. + §Êu tranh chèng s¶n xuÊt, sö dông vò khÝ ho¸ häc, vò khÝ h¹t nh©n. + H¹n chÕ kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cã nguy c¬ mang gen g©y bÖnh, tËt di truyÒn.. 4. Cñng cè (5’): ? Có thể nhận biết bệnh Đao qua các đặc điểm hình thái nào. ? Nªu c¸c nguyªn nh©n ph¸t sinh c¸c tËt, bÖnh di truyÒn ë ngêi vµ 1 sè biÖn ph¸p h¹n chÕ phát sinh các tật, bệnh đó. Gọi hs đọc kết luận sgk 5. HDVN (1’): - Häc bµi theo c©u hái + §äc môc “em cã biÕt” - §äc tríc bµi: Di truyÒn häc víi con ngêi..  Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 31 Bµi: di truyÒn häc víi con ngêi I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc: - Giúp hs hiểu đợc di truyền học t vấn là gì và nội dung của lĩnh vực khoa học này. - Giải thích đợc cơ sở di truyền học của “ Hôn nhân một vợ một chồng” và những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 3 đời không đợc kết hôn với nhau. - Giải thích đợc tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35 và thấy đợc tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ sở vật chất của tính di truyền con ngời. *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn cho hs t duy ph©n tÝch tæng hîp. *Gi¸o dôc cho hs ý thøc gi÷ g×n søc khoÎ. *Trọng tâm: Di truyền học với hôn nhân và kế hoạch hoá gia đình II. ChuÈn bÞ: 1. GV: B¶ng sè liÖu: B¶ng 30.1 vµ b¶ng 30.2 SGK 2: HS: Ng/cøu SGK III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: 5’? Nªu c¸c nguyªn nh©n ph¸t sinh c¸c tËt, bÖnh di truyÒn ë ngêi vµ 1 số biện pháp hạn chế phát sinh các tật, bệnh đó. - Nguyªn nh©n: Do c¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc trong tù nhiªn, do « nhiÔm m«i trêng, do rối loạn trao đổi chất nội bào. - Biện pháp hạn chế: Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm môi trờng. Sử dụng hợp lí thuốc b¶o vÖ thùc vËt. §Êu tranh chèng s¶n xuÊt, sö dông vò khÝ ho¸ häc, vò khÝ h¹t nh©n H¹n chÕ kÕt h«n gi÷a nh÷ng ngêi cã nguy c¬ mang gen g©y bÖnh, tËt di truyÒn..

(53) * Đặt vấn đề: (1’) Những hiểu biết về di truyền học ngời giúp con ngời bảo vệ mình và bảo vệ tơng lai di truyền loài ngời. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu vấn đề này thông qua nh÷ng lÜnh vùc chÝnh. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung kiÕn thøc. H§ 1: Tim hiÓu di truyÒn häc y häc t vÊn. ( 12’) I. Di truyÒn häc y häc t vÊn. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ lµm BT  ( T86) . đáp án: - HS: + §©y lµ bÖnh di truyÒn + Bệnh do gen lặn qui định và có ngời trong - Di truyÒn y häc t vÊn lµ 1 lÜnh gia đình đã mắc bệnh. +Kh«ng nªn sinh con v× ë hä cã gen g©y vùc cña di truyÒn häc kÕt hîp bệnh( vì cả 2 ngời đều có gen lặn gây bệnh câm điếc các phơng pháp xét nghiệm, chẩn đoán hiện đại về mặt di bÈm sinh ë tr¹ng th¸i dÞ hîp) truyÒn kÕt hîp ph¬ng ph¸p - GV y/c đại diện nhóm trình bày. - GV hoàn chỉnh đáp án, tổ chức thảo luận toàn lớp. nghiên cứu phả hệ. ? Di truyÒn häc t vÊn lµ g×. Gåm nh÷ng néi dung - Néi dung: + ChÈn ®o¸n nµo. BT: ? Mét cÆp vî chång b×nh thêng, sinh con ®Çu + Cung cÊp th«ng tin lòng bị câm điếc bẩm sinh. Em hãy đa lời khuyên (t + Cho lời khuyên liên quan đến bÖnh, tËt di truyÒn. vÊn di truyÒn) cho cÆp vî chång nµy. H§ 2: T×m hiÓu di truyÒn häc víi h«n nh©n vµ kÕ II. Di truyÒn häc víi h«n nh©n và kế hoạch hoá gia đình. hoạch hoá gia đình. (12’) - GV y/c hs đọc thông tin sgk  thảo luận vấn đề 1 a. Di truyền học với hôn nhân. theo lÖnh  sgk ( T86) - HS thảo luận và nêu đợc: + KÕt h«n gÇn lµm suy tho¸i nßi gièng v× làm đột biến gen lặn, có hại biểu hiện  dị tật bẩm sinh t¨ng. + Từ đời thứ 4  có sự sai khác về mặt di truyền. - GV y/c đại diện phát biểu. - GV y/c hs phân tích bảng 30.1 và thảo luận vấn đề - Di truyền học đã giải thích đợc 2 BT SGK phÇn 1 ( T87) c¬ së khoa häc cña c¸c qui ®inh: - HS: + Luật hôn nhân và gia đình qui định: 1 vợ 1 + Hôn nhân: 1 vợ 1 chồng chång v× tØ lÖ nam: n÷ tuæi trëng thµnh lµ 1: 1. + Nh÷ng ngêi cã quan hÖ huyÕt + Cấm chẩn đoán giới tính thai nhi để hạn chế việc thống trong vòng 3 đời không đsinh con trai theo t tởng “ trọng nam kinh nữ” làm ợc kết hôn. mÊt c©n b»ng tØ lÖ nam : n÷ ë tuæi trëng thµnh. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - GV HD hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ b¶ng 30.2 vµ tr¶ b. Di truyÒn häc vµ kÕ ho¹ch lêi c©u hái: gia đình. ? V× sao phô n÷ kh«ng nªn sinh con ë tuæi ngoµi 35. ho¸ - Phụ nữ sinh con trong độ tuổi (hs: V× con dÔ m¾c bÖnh §ao) đến 34 là hợp lí. ? Phụ nữ nên sinh con ở lứa tuổi nào để đảm bảo học 25 Tõ độ tuổi trên 35 tỉ lệ trẻ sơ tËp vµ c«ng t¸c.(hs: tõ 25-34) sinh bÞ bÖnh §ao t¨ng râ. - GV y/c c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ . III. HËu qu¶ di truyÒn do « - GV chốt lại đáp án. nhiÔm m«i trêng H§ 3: T×m hiÓu hËu qu¶ di truyÒn do « nhiÔm - C¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc m«i trêng (8’) g©y « nhiÔm m«i trêng lµm t¨ng - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ th«ng tin môc: “ tØ lÖ ngêi m¾c bÖnh, tËt di truyÒn, Em cã biÕt” sgk( T85) ung th m¸u, khèi u. ? Nêu tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ sở - Phải đấu tranh chống vũ khí hạt vËt chÊt di truyÒn. vÝ dô.(hs: C¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ nh©n, vò khÝ ho¸ häc vµ chèng « học đặc biệt là chất phóng xạ, chất độc hoá học rải nhiễm môi trờng trong chiÕn tranh, thuèc trõ s©u, thuéc diÖt cá sö dụng quá mức  gây đột biến gen, đột biến NST. - GV tæng kÕt kiÕn thøc..

(54) 4. Cñng cè (5’): ? Di truyÒn y häc t vÊn cã chøc n¨ng g×. ? Mét cÆp vî chång b×nh thêng, sinh con ®Çu lßng bÞ c©m ®iÕc bÈm sinh. Em h·y ®a lêi khuyªn (t vÊn di truyÒn) cho cÆp vî chång nµy. ? Tại sao cần phải đấu tranh chống ô nhiễm môi trờng. * Gọi hs đọc kết luận sgk 5. HDVN (1’): - Häc bµi theo c©u hái + §äc môc “em cã biÕt” - T×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ c«ng nghÖ tÕ bµo. . ch¬ng VI: øng dông di truyÒn häc.. Ngµy so¹n: TiÕt 32:. Ngµy d¹y:. Bµi: c«ng nghÖ tÕ bµo. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Giúp hs hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, những công đoạn chính của công nghệ TB, t¹i sao cÇn thùc hiÖn c«ng ®o¹n. - Hs thấy đợc những u điểm của việc nhân giống vô tính trong ống nghiệm và phơng hớng øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« trong chän gièng. *Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm, khái quát hoá và vận dụng thực tế. *Gi¸o dôc lßng yªu thÝch bé m«n, n©ng cao ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn vµ tr©n träng thµnh tùu khoa häc. *Träng t©m: kh¸i niÖm c«ng nghÖ tÕ bµo, nh÷ng c«ng ®o¹n chÝnh cña c«ng nghÖ TB, nh÷ng u ®iÓm cña viÖc nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh h×nh 31 SGK ( T90) vµ t liÖu vÒ nh©n b¶n v« tÝnh trong vµ ngoµi níc. 2: HS: Nghiªn cøu SGK III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (5’) ? Mét cÆp vî chång b×nh thêng, sinh con ®Çu lßng bÞ c©m ®iÕc bÈm sinh. Em h·y ®a lêi khuyªn (t vÊn di truyÒn) cho cÆp vî chång nµy. ? Tại sao cần phải đấu tranh chống ô nhiễm môi trờng. * Đặt vấn đề: (1’) Ngời nông dân để giống khoai tây từ vụ này sang vụ khác bằng cách chọn những củ tốt giữ lại, sau đó mỗi củ sẽ tạo đợc 1 cây mới và phải giữ lại rất nhiều củ khoai tây. Nhng với việc nhân bản vô tính thì từ 1 củ khoai tây có thể thu đợc 2000tr mầm giống đủ để trồng cho 40 ha. Đó là thành tựu vô cùng quan trọng của di truyền học. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò H§ 1: T×m hiÓu kh¸i niÖm c«ng nghÖ tÕ bµo (13’) - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin vµ thùc hiÖn lÖnh  sgk ( T89). - HS: Kh¸i niÖm + C«ng nghÖ TB gåm 2 giai ®o¹n. + C¬ thÓ hoµn chØnh cã kiÓu gen nh kiÓu gốc vì ở cơ thể hoàn chỉnh đợc sinh ra từ 1TB cña d¹ng gèc cã bé gen n»m trong nhân TB và đợc sao chép. - GV y/c hs tr¶ lêi, líp bæ sung. - GV gióp hs hoµn thiÖn kiÕn thøc. H§ 2: T×m hiÓu øng dông c«ng nghÖ tÕ bµo .(19’) - GV y/c hs nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi: ? H·y cho biÕt thµnh tùu c«ng nghÖ tÕ bµo trong s¶n xuÊt. - HS: + Nh©n gièng v« tÝnh ë c©y trång.. Néi dung kiÕn thøc I. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ tÕ bµo - C«ng nghÖ TB lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu TB hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoµn chØnh. - C«ng nghÖ TB gåm 2 giai ®o¹n: + Tách TB từ cơ thể rồi nuôi cấy ở môi trờng dinh dỡng để tạo ra mô sẹo. + Dïng hooc m«n sinh trëng kÝch thÝch m« sÑo ph©n ho¸ thµnh c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. II. øng dông c«ng nghÖ tÕ bµo ..

(55) + Nu«i cÊy TB vµ m« trong chän gièng c©y trång. + Nhân bản vô tính ở động vật. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ qs h×nh 31 ( T90) tr¶ lêi: ? Cho biÕt c¸c c«ng ®o¹n nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm. ? Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm. ? Cho vÝ dô minh ho¹. - GV y/c c¸c nhãm tr×nh bµy vµ c¶ líp bæ sung. - Cã thÓ hs hái: ? T¹i sao trong nh©n gièng v« tÝnh ë TV, ngêi ta kh«ng t¸ch TB giµ hay mô đã già.. 1. Nh©n gièng VT trong èng nghiÖm ë c©y trång. - Quy tr×nh nh©n gièng v« tÝnh ( SGK T89) - ¦u ®iÓm: + T¨ng nhanh sè lîng c©y trång. + Rót ng¾n thêi gian t¹o c©y con. + B¶o tån 1 sè nguån gen thùc vËt quÝ hiÕm - Thµnh tùu: Nh©n gièng ë c©y khoai t©y, mÝa, hoa phong lan, c©y gç quÝ.. 2. øng dông nu«i cÊy TB vµ m« trong chän gièng c©y. - GV th«ng b¸o c¸c kh©u chÝnh trong t¹o - T¹o gièng c©y trång míi b»ng c¸ch gièng c©y trång: chän TB x«ma biÕn dÞ. ? Tạo vật liệu mới để chọn lọc. - VÝ dô: + Chän dßng TB chÞu nãng vµ kh« tõ TB ph«i cña gièng CR 203. ? Chọn lọc, đánh giá  tạo giống mới. + Nuôi cấy để tạo ra giống lúa mới cấp - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ tr¶ lêi ? Ngời ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vật quốc gia DR2 có năng suất và độ thuần liÖu míi cho chän gièng c©y trång b»ng chñng cao, chÞu h¹n, chÞu nãng tèt. c¸ch nµo. Cho vÝ dô. 3. Nhân bản vô tính ở động vật. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk & tr¶ lêi - ý nghÜa: câu hỏi: ? Nhân bản vô tính thành công ở + Nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiÕm cã nguy c¬ bÞ tuyÖt chñng. động vật có ý nghĩa ntn? ? Cho biết những thành tựu nhân bản ở VN + Tạo cơ quan nội tạng của ĐV đã đợc chuyển gen ngời để chủ động cung cấp cơ & thÕ giíi. quan thay thÕ cho c¸c bÖnh nh©n bÞ háng - GV cho đại diện các nhóm trình bày. - GV th«ng b¸o thªm: + §¹i häc Texas ë c¬ quan. Mü nh©n b¶n thµnh c«ng ë h¬u sao, lîn + VÝ dô: Nh©n b¶n ë cõu, bß… + Italy nh©n b¶n thµnh c«ng ë ngùa + T.Quốc tháng 8/2001 dê nhân bản đã đẻ sinh đôi. 4. Cñng cè (5’): ? C«ng nghÖ TB lµ g×. C«ng nghÖ TB cã nh÷ng c«ng ®o¹n nµo? Thµnh tùu cña c«ng nghÖ TB có ý nghĩa ntn? Gọi hs đọc kết luận sgk 5. HDVN (1): - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk - §äc tríc bµi: C«ng nghÖ gen..  Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 33 Bµi 32: c«ng nghÖ gen. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Giúp hs hiểu đợc khái niệm kĩ thuật gen, nắm đợc kĩ thuật gen bao gồm những khâu nào? Nêu đợc những ứng dụng kĩ thuật gen trong sản xuất và đời sống. - Hiểu đợc công nghệ sinh học là gì? các lĩnh vực của công nghệ sinh học hiện đại và vai trß cña tõng lÜnh vùc trong s¶n xuÊt vµ ®/s. *KÜ n¨ng: RÌn cho hs kÜ n¨ng t duy logic tæng hîp, kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t vµ n¾m b¾t quy tr×nh c«ng nghÖ, kÜ n¨ng vËn dông thùc tÕ. *Gi¸o dôc cho hs ý thøc, lßng yªu thÝch bé m«n, quý träng thµnh tùu sinh häc. *Trọng tâm: Khái niệm kĩ thuật gen, kĩ thuật gen bao gồm những khâu nào? Nêu đợc những ứng dụng kĩ thuật gen trong sản xuất và đời sống. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: -Tranh h×nh 32 sgk ( T92).

(56) 2. HS: - T liÖu øng dông c«ng nghÖ sinh häc III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (5) ? C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×? C«ng nghÖ tÕ bµo gåm nh÷ng c«ng ®o¹n chñ yÕu nµo? - C«ng nghÖ TB lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu TB hoÆc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh. - C«ng nghÖ TB gåm 2 giai ®o¹n: + Tách TB từ cơ thể rồi nuôi cấy ở môi trờng dinh dỡng để tạo ra mô sẹo. + Dïng hooc m«n sinh trëng kÝch thÝch m« sÑo ph©n ho¸ thµnh c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. * Đặt vấn đề: Công nghệ gen đã đạt thành công trong nhiều lĩnh vực khác nhau: Trong trång trät, y häc…VËy c«ng nghÖ gen lµ g×? Nã cã nh÷ng chøc n¨ng nh thÕ nµo? 3. Bµi míi:. Hoạt động của thầy và trò H§ 1: T×m hiÓu kh¸i niÖm kÜ thuËt gen vµ c«ng nghÖ gen (11’) - GV y/c c¸c nhãm ng/cøu th«ng tin sgk vµ qs h×nh 32  th¶o luËn c¸c c©u hái sau: ? Kĩ thuật gen là gì. Mục đích của kĩ thuật gen (Là các thao tác tác động lên AND…) ? KÜ thuËt gen gåm nh÷ng kh©u nµo.(hs:3 kh©u) ? C«ng nghÖ gen lµ g×. - GV y/c đại diện các nhóm trình bày trên sơ đồ hình 32 phóng to, chỉ rõ ADN tái tổ hîp. - GV nhËn xÐt néi dung tr×nh bµy cña nhóm và y/c hs nắm đợc 3 khâu của kĩ thuËt gen. - GV gi¶i thÝch: ViÖc chØ huy tæng hîp prôtêin đã mã hoá trong đoạn đó để sang phÇn øng dông. H§ 2: T×m hiÓu øng dông CN gen ( 15’) - GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t 3 lÜnh vùc chÝnh. - GV y/c hs ngh/cøu th«ng tin sgk vµ nhËn xÐt tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: ? Mục đích tạo ra chủng vi sinh vật mới lµ g×. ? Nªu vÝ dô cô thÓ. - GV cho đại diện các nhóm trình bày. - GV y/c hs ngh/cøu th«ng tin sgk vµ tr¶ lêi: ? Công việc tạo giống cây trồng biến đổi gen lµ g×. ? Cho vÝ dô cô thÓ. - GV gäi 1 vµi hs tr¶ lêi. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ tr¶ lêi: ? ứng dụng công nghệ gen để tạo ra động vật biến đổi gen thu đợc kết quả nh thế nào.(hs: Nêu đợc hạn chế và thành tựu). Néi dung kiÕn thøc I. Kh¸i niÖm kÜ thuËt gen vµ c«ng nghÖ gen - Kĩ thuật gen: Là các thao tác tác động lên ADN để chuyển 1 đoạn ADN mang 1 hoặc 1 côm gen tõ TB cña loµi cho sang TB cña loµi nhËn, Nhê thÓ truyÒn. - C¸c kh©u cña kÜ thuËt gen: + T¸ch ADN gåm t¸ch ADN NST cña TB cho vµ ADN lµm thÓ truyÒn tõ vi khuÈn, virus… + T¹o ADN t¸i tæ hîp ( ADN lai) nhê enzim. + ChuyÓn ADN t¸i tæ hîp vµo TB nhËn. - C«ng nghÖ gen: Lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông kÜ thuËt gen.. II. øng dông c«ng nghÖ gen. 1. T¹o ra c¸c chñng vi sinh vËt míi. - C¸c chñng vsv míi cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm sinh häc cÇn thiÕt ( Nh aa, pr«tªin, kh¸ng sinh) víi sè lîng lín vµ gi¸ thµnh rÎ. VÝ dô: Dïng E.coli vµ nÊm men cÊy gen m· ho¸  s¶n ra kh¸ng sinh vµ hoocmon Insulin. 2. Tạo giống cây trồng biến đổi gen. - Tạo giống cây trồng biến đổi gen là lĩnh vùc øng dông chuyÓn c¸c gen quý vµo c©y trång. - Ví dụ: Cây lúa đợc chuyển gen quy định tæng hîp ß- Car«ten ( tiÒn vitamin A) vµo TB c©y lóa  t¹o ra gièng lóa giµu VTM A. - ë ViÖt Nam: ChuyÓn gen kh¸ng s©u kh¸ng bÖnh, tæng hîp Vitamin A, gen chÝn sím vào cây lúa, ngô, khoai tây, đu đủ. 3. Tạo giống động vật biến đổi gen. - Trªn thÕ giíi: §· chuyÓn gen sinh trëng ë bß vµo lîn gióp hiÖu qu¶ tiªu thô thøc ¨n cao h¬n. - ë ViÖt Nam: ChuyÓn gen tæng hîp hoocmon sinh trëng cña ngêi vµo c¸ tr¹ch..

(57) III. Kh¸i niÖm c«ng nghÖ gen. H§ 3: T×m hiÓu kh¸i niÖm c«ng nghÖ - Kh¸i niÖm c«ng nghÖ sinh häc: Lµ ngµnh c«ng nghÖ sö dông TB sèng vµ c¸c qu¸ tr×nh gen. 7’ - GV y/c hs ng/cứu thông tin sgk và trả sinh học để tạo ra các sản phẩm sinh học cÇn thiÕt cho con ngêi. lêi c©u hái theo lÖnh  sgk ( T94): + CNSH lµ g×? Gåm nh÷ng lÜnh vùc nµo? - C¸c lÜnh vùc trong c«ng nghÖ sinh häc: Tại sao CNSH là hớng đợc u tiên đầu t + Công nghệ lên men +Công nghệ tế bào ph¸t triÓn? (v× nã cung cÊp 1 sè s¶n phÈm + C«ng nghÖ chuyÓn nh©n ph«i… sinh häc cÇn thiÕt cho con ngêi, gi¸ trÞ + C«ng nghÖ sinh häc xö lÝ m«i trêng s¶n lîng cña mét sè s¶n phÈm c«ng nghÖ + C«ng nghÖ enzim/ph«i + C«ng nghÖ gen + C«ng nghÖ sinh häc y – dîc sinh häc trªn thÕ giíi t¨ng. - GV cho đại diện các nhóm trình bày. 4. Cñng cè (5’): - GV y/c hs nh¾c l¹i kh¸i niÖm: kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc. - Gọi hs đọc kết luận sgk 6. HDVN (1’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk - §äc môc: “ Em cã biÕt” - Ôn lại toàn bộ kiến thức đã học để tiết sau ôn tập học kì I. Ngµy so¹n: Ngµy so¹n:. TiÕt 34. «n tËp häc k× I.. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc - Gióp hs tù hÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ di truyÒn vµ biÕn dÞ vµ biÕt vËn dông lÝ thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. *Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng t duy, tổng hợp hệ thống hoá kiến thức, hoạt động nhóm. *Giáo dục ý thức tìm hiểu ứng dụng sinh học vào đời sống. *Träng t©m: bµi 40 II. ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh ảnh liên quan đến phần di truyền. Hệ thống kiến thức phần di truyền và BD. 2: HS: PhiÕu häc tËp b¶ng 40.1 - 40.5 sgk ( T116- 117) III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng *. Đặt vấn đề: Chúng ta đã nghiên cứu xong phần Di truyền và biến dị. Hôm nay chúng ta cùng ôn tập lại kiến thức đó. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò H§ 1: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc (33’) - GV ph©n chia líp thµnh 10 nhãm: 2 nhãm nghiªn cøu 1 b¶ng.( b¶ng 40.1 - 40.5 sgk) - GV quan s¸t c¸c nhãm ghi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n. - GV ch÷a bµi c¸ch: y/c c¸c nhãm tr×nh bµy, nhãm kh¸c nhËn xÐt. - GV lÊy kiÕn thøc trong sgk lµm chuÈn trong c¸c b¶ng tõ 40.1 - 40.5 sgk( T129- 131). Néi dung kiÕn thøc I. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. - KiÕn thøc chuÈn ( B¶ng 40.1- 40.5 sgk) Xem đáp án ở phần dới. B¶ng 40.1. C¸c quy luËt di truyÒn Quy luËt di truyÒn. N«i dung. Gi¶i thÝch.

(58) Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh GT nªn mçi GT chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp. Phân li độc lập của các cặp NTDT trong ph¸t sinh giao tö C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm gen liên kết đợc di truyền cùng nhau. Ph©n li Phân li độc lập Di truyÒn liªn kÕt Di truyÒn giíi tÝnh. C¸c k× K× ®Çu. K× gi÷a. K× sau. K× cuèi. C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. Ph©n li vµ tæ hîp cña c¸c cÆp gen t¬ng øng.. F2 cã tØ lÖ KH b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo vµ cùng đợc tổ hợp qua quá trình thô tinh. ở các loài giao phối tỉ lệ đực : Phân li và tổ hợp của cặp NST c¸i xÊp xØ 1 : 1 giíi tÝnh. B¶ng 40.2. Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n I Gi¶m ph©n II - NST bắt đầu đóng xoắn. - Các NST xoắn, co lại - C¸c NST kÐp dÝnh vµo -C¸c cÆp NST kÐp trong - NST co l¹i cho thÊy các sợi tơ của thoi phân cặp tơng đồng tiếp hợp số lợng NST kép trong bào tâm động và có thể bắt chéo, sau bộ đơn bội đó tách rời nhau - Các NST kép đóng xoắn - Các cặp NST tơng cực đại đồng tập trung và xếp -NST kép xếp thành 1 - C¸c NST kÐp xÐp thµnh song song thµnh 2 hµng hµng ë mÆt ph¼ng xÝch 1 hàng ở mặt phẳng xích ở mặp phảng xích đạo đạo của thoi phân bào đạo của thoi phân bào cña thoi ph©n bµo - Tõng NST kÐp chÎ däc ë - CÆp NST kÐp t¬ng - Tõng NST kÐp chÎ tâm động thành 2 NST đồng phân li độc lập với dọc ở tâm động thành đơn phân li 2 NST đơn phân li vè 2 nhau vÒ 2 cùc cña TB cùc TB - Các NST đơn dãn xoắn - Các NST kép nằm gọn - Các NST đơn nằm dài ra, ở dạng sọi mảnh trong 2 nhân mới đợc gọn trong nhân mới dÇn thµnh NS chÊt t¹o thµnh víi sè lîng lµ t¹o thµnh víi sè lîng đơn bội (n) là đơn bội B¶ng 40.3. B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña c¸c qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh B¶n chÊt ý nghÜa. C¸c qóa tr×nh Gi÷ nguyªn bé NST, nghÜa lµ 2 tÕ Nguyªn bào con đợc tạo ra có 2n giống Ph©n nh tÕ bµo mÑ Lµm gi¶m sè lîng NST ®i mét Gi¶m nửa, nghĩa là các tế bào con đợc ph©n t¹o ra cã cã sè l¬ng NST(n) = 1/2 cña tÕ bµo mÑ (2n) Thụ tinh Kết hợp 2 bộ nhân đơn bội (n) thµnh bé nh©n lìng béi (2n). Duy trì ổn định bộ NST trong sự lớn lªn cña c¬ thÓ vµ ë nh÷ng loµi sinh s¶n v« tÝnh Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua c¸c thÕ hÖ ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua c¸c thÕ hÖ ë nh÷ng loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp. B¶ng 40.4. CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN, ARN, Pr«tªin §¹i ph©n tö ADN ARN. CÊu tróc Chuçi xo¾n kÐp 4 lo¹i nuclª«tit: A,G,X,T Chuỗi xoắn đơn 4 lo¹i nuclª«tit: A,G,X,U. Chøc n¨ng Lu gi÷ th«ng tin di truyÒn Truyền đạt thông tin di truyền Truyền đạt thông tin di truyền VËn chuyÓn axit amin Tham gia cÊu tróc rib«x«m.

(59) Pr«tªin. Một hay nhiều chuỗi đơn 20 lo¹i axit amin. CÊu tróc c¸c bé phËn tÕ bµo Enzim xúc tác các quá trình trao đổi chất Hoocmon điều hoà quá trình trao đổi chÊt VËn chuyÓn, cung cÊp n¨ng lîng. Bảng 40.5. Các dạng đột biến. Kh¸i niÖm C¸c d¹ng đột biến. §ét biÕn gen Những biến đổi trong cấu tróc cña AND thêng t¹i mét điểm nào đó MÊt, thªm, thay thÕ mét cÆp Nu.. H§ 2: Tr¶ lêi c©u hái sgk (10’) - GV cho hs th¶o luËn toµn líp theo câu hỏi sgk ( T 117) để hs đợc trao đổi bổ sung kiến thức cho nhau. Câu 1: Sơ đồ thể hiện mối liên hÖ gi÷a gen vµ tÝnh tr¹ng C©u 2: Gi¶i thÝch mèi quan hÖ gi÷a kiÓu gen – MT vµ KH? VËn dông vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt? C©u 3: V× sao nghiªn cøu di truyÒn ngêi ph¶i cã ph¬ng ph¸p thÝch hîp? C©u 5: ¦u thÕ cña c«ng nghÖ TB. C©u 6: V× sao nãi kÜ thuËt gen cã tÇm quan träng trong sinh häc hiện đại. §B cÊu tróc NST Những biến đổi trong cÊu tróc cña NST Mất, lặp, đảo đoạn. §B sè lîng NST Những biến đổi về sè lîng trong bé NST DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ. II. C©u hái «n tËp (trang 117) + Cụ thể: Gen là khuôn mẫu để tổng hợp mARN. + mARN là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi aa cấu thµnh nªn pr«tªin. + P chịu tác động của môi trờng biểu hiện thành tÝnh tr¹ng. + VËn dông: BÊt k× 1 gièng nµo( kiÓu gen) muèn cã năng suất( số lợng- kiểu hình) cần đợc chăm sóc tèt( ngo¹i c¶nh) + ở ngời sinh sản muộn và đẻ ít con. + Không thể áp dụng các phơng pháp lai và gây đột biÕn v× lÝ do XH. + ChØ nu«i cÊy TB, m« trªn m«i trêng dinh dìng nh©n t¹o  t¹o ra c¬ quan hoµn chØnh. + Rót ng¾n thêi gian t¹o gièng. + Chủ động tạo các cơ quan thay thế các cơ quan bị háng ë ngêi. + Vì kĩ thuật gen đợc ứng dụng để sản xuất ra các s¶n phÈm hµng hãa trªn quy m« cong nghiÖp. KÜ thuật gen đợc ứng dụng tạo ra các chủng vi sinh vật mới, tạo giống cây trồng biến đổi gen, tạo động vật biến đổi gen.. 4. Cñng cè: KÕt hîp trong giê 5. HDVN (1’): Ôn tập để giờ sau kiểm tra học kì Ngµy so¹n: TiÕt 35. . Ngµy d¹y: KiÓm tra häc k× 1. I. Môc tiªu: *KiÕn thøc: - §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh nhËn thøc cña HS trong häc k× I - Giúp HS củng cố, chính xác hoá lại các kiến thức đã học - HS tù ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p häc tËp, x©y dùng ý thøc tr¸ch nhiÖm trong häc tËp *KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng tr×nh bµy bµi kiÓm tra khoa häc, gän gµng s¹ch sÏ - Đánh giá xác định yêu cầu đầu bài *Thái độ: - nghiªm tóc, trung thùc, cã ý thøc tù gi¸c trong kiÓm tra. - tÝnh cÈn thËn tØ mØ II. Néi dung kiÓm tra 1. Đề bài: Phòng giáo dục ra đề.

(60) 2. Đáp án – biểu điểm: Phòng giáo dục ra đáp án 3. KÕt qu¶: - Sè HS cha kiÓm tra: - Tổng số bài kiểm tra: ................Trong đó: §iÓm giái §iÓm kh¸ SL % SL %. §iÓm TB SL %. §iÓm yÕu SL %. §iÓm kÐm TB trë lªn SL % SL %. 4. NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm - NhËn xÐt trªn líp: + Về tinh thần, thái độ chuẩn bị đồ dùng:. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………….... + ý thøc lµm bµi:. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………….... 5. HD học bài ở nhà: Xem bài gây đột biến nhân tạo trong chọn giống. Ngµy so¹n: TiÕt 35:. Ngµy so¹n:. kiÓm tra häc k× I. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: - Giúp hs củng cố, bổ sung, chính xác hoá kiến thức đã học : Di truyền và biến dị. - RÌn luyÖn cho hs kÜ n¨ng ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p häc tËp, x©y dùng ý thøc tr¸ch nhiÖm trong häc tËp. - GV đánh giá trình độ, kết quả học tập của hs đồng thời điều chỉnh phơng pháp học tập vµ d¹y häc. II. Néi dung kiÓm tra 1. §Ò kiÓm tra: §Ò sè 1 PhÇn I: Tr¾c nghiÖm (4 ®iÓm) Câu 1: Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất trong các câu sau: 1. Nguyên nhân gây đột biến gen là gì ? a. §ét biÕn gen ph¸t sinh do sù rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh tù sao chÐp ADN díi t¸c dông cña c¸c yÕu tè tù nhiªn. b. Con ngời gây đột biến nhân tạo bằng các tác nhân vật lí và hoá học. c. Do qu¸ tr×nh giao phèi gi÷a c¸c c¸ thÓ kh¸c loµi d. C¶ a vµ b. 2. Sự biến đổi số lợng NST thờng thấy ở những dạng nào ? a. ThÓ tam nhiÔm b. ThÓ 1 nhiÔm c. ThÓ kh«ng nhiÔm d. C¶ a, b vµ c 3. Møc ph¶n øng lµ g× ? a. Møc ph¶n øng lµ giíi h¹n thêng biÕn cña 1 kiÓu gen ( hoÆc chØ 1 gen hay nhãm gen) tríc m«i trêng kh¸c nhau. b. Mức phản ứng do kiểu gen qui định và đợc biểu hiện ra kiểu hình trong những môi trờng nhất định..

(61) c. Kiểu gen qui định mức phản ứng, môi trờng qui định sự biểu hiện tính trạng. d. C¶ a & b 4. T¹i sao kÕt h«n gÇn lµm suy tho¸i nßi gièng ? a. Do con c¸i sinh ra mang cÆp gen dÞ hîp víi tØ cao. b. Do làm cho các đột biến lặn có hại đợc biểu hiện trên thể đồng hợp ở đời con. c. Do làm tăng tỉ lệ đồng hợp trội ở đời con. d. Do bè mÑ kh«ng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn sèng. C©u 2: Chän nh÷ng côm tõ: §é « nhiÔm, chèng vò khÝ, m«i trêng, ho¸ chÊt, tËt di truyền. Điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh các câu sau: Các chất phóng xạ, các………..có trong tự nhiên hoặc do con ngời tạo ra đã làm tăng ……môi trờng & làm tăng tỉ lệ ngời mắc bệnh, ………..nên cần phải đấu tranh………hạt nh©n, vò khÝ ho¸ häc vµ chèng « nhiÔm……………………… PhÇn II: Tù luËn (6 ®iÓm) Câu 3: Cho sơ đồ phả hệ với sự di truyền màu mắt ở ngời nh: - Víi qui íc: + M¾t n©u: ë nam  + M¾t ®en: ë nam  ë n÷  ë n÷  - §êi P: F1:. .  . . . F2:     Dựa vào sơ đồ phả hệ trên cho biết: a. Mµu m¾t ®en vµ n©u, mµu m¾t nµo lµ tréi ? b. Sự di truyền của màu mắt này có liên quan đến giới tính hay không? Tính trạng màu mắt do bao nhiêu kiểu gen qui định? Câu 4: Thế nào là trẻ đồng sinh cùng trứng? Đặc điểm di truyền của trẻ đồng sinh cùng trøng? §Ò sè 2 PhÇn I: Tr¾c nghiÖm (4 ®iÓm) Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất trong các câu sau: Câu 1: đột biến cấu trúc NST gồm có những dạng nào? a. MÊt ®o¹n c. §¶o ®o¹n b. LÆp ®o¹n d. Cả ba đáp án trên. C©u 2: Sù biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng cña con gièng víi bè mÑ lµ do: a) KiÓu gen cña con kh¸c víi kiÓu gen cña bè mÑ. b) ADN cña con kh¸c víi ADN cña bè mÑ. c) Pr«tªin cña con gièng víi pr«tªin cña mÑ. d) Pr«tªin cña con kh¸c víi pr«tªin cña mÑ Câu 3: Phân tử ADN tự nhân đôi theo nguyên tắc nào? a) Nguyªn t¾c bæ sung b) Nguyªn t¾c khu«n mÉu c) Nguyªn t¾c b¸n b¶o toµn d) Cả 3 đáp án trên Câu 4: Chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau: ThÕ nµo lµ di truyÒn liªn kÕt? a) Sự di truyền của từng nhóm tính trạng đợc quy định bởi các gen trên mét nhiÔm s¾c thÓ cïng ph©n li trong qu¸ tr×nh ph©n bµo b) Sù di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng do c¸c gen b¾t chÐo nhau quy ®inh c) Sự di truyền một nhóm tính trạng đợc quy định bởi các gen trên các nhiễm sắc thể tơng đồng. d) C¶ b vµ c. C©u 5: §iÒn tõ thÝch hîp vµo chç trèng cho phï hîp: Gi¶m ph©n lµ h×nh thøc…(1)……..cña tÕ bµo sinh dôc, tõ mét tÕ bµo l ìng béi (2n). Qua …(2)……..liªn tiÕp t¹o ra bèn tÕ bµo con cã bé NST …(3)……nghÜa lµ sè l îng NST gi¶m ®i…(4)……..

(62) PhÇn II: Tù luËn (6 ®iÓm) Câu 6: (3 điểm). Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính ở ngời đợc thể hiện nh thế nào? gi¶i thÝch v× sao tØ lÖ con trai vµ con g¸i sinh ra lµ xÊp xØ 1 : 1 ? C©u 7: (1,5 ®iÓm). Tbêng biÕn lµ g×? Cho vÝ dô. Câu 8: (1,5 điểm). Cho cây cà chua thuần chủng quả đỏ lai với cây cà chua quả vàng, thu đợc ở đời F1 là 100% cây quả đỏ. Hãy xác định tính trạng trội – lặn của phép lai trên và viết sơ đồ lai từ P đến F1. 2. §¸p ¸n – biÓu ®iÓm:. §Ò sè 1 - C©u 1: 1d; 2d; 3a; 4b; ( 0,5 x 4 = 2 ®iÓm) - Câu 2: Trình tự là: Hoá chất, độ ô nhiễm, tật di truyền, chống vũ khí, môi trờng, ( 0,5x5=2,5) - Câu 3: a. Qua sơ đồ phả hệ ta thấy: ở đời con: F1 chỉ có màu mắt nâu đợc biểu hiện. Nh vËy mµu m¾t n©u lµ tÝnh tr¹ng tréi so víi mµu m¾t ®en ( 1,5 ®iÓm) b. ở đời F2, màu mắt nâu và màu mắt đen đều xuất hiện ở cả nam lẫn nữ với tỉ lệ 1: 1 chứng tỏ Sự di truyền màu mắt không liên quan đến giới tính và sự di truyền màu mắt này chØ di 1 cÆp gen kiÓm so¸t. ( 1,5 ®iÓm) - Câu 4: Trẻ đồng sinh cùng trứng là: Từ 1 trứng thụ tinh cùng với 1 tinh trùng tạo thành 1 hợp tử, trong các lần nguyên phân từ thứ 1 đến thứ 3 của hợp tử, các TB con tách riêng, có thể phát triển thành các trẻ đồng sinh cùng trứng ( 0,5 điểm) - Đặc điểm di truyền của trẻ đồng sinh cùng trứng: ( 2 điểm) + Cã kiÓu gen gièng nhau  cïng giíi tÝnh. + Nếu đợc nuôi dỡng trong cùng điều kiện giống nhau thì các tính trạng biểu hiện thờng gièng nhau. + Khi nu«i dìng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau th× kiÓu h×nh biÓu hiÖn còng cã thÓ kh¸c nhau. + Trong quá trình phát triển cá thể, kiểu gen có thể đột biến khác nhau dẫn đến kiểu hình biÓu hiÖn kh¸c nhau. §Ò sè 2 I Tr¾c nghiÖm (4 ®iÓm) C©u 1: d (0,5®) c©u 2: c (0,5®) C©u 3: d (0,5®) C©u 4: a (0,5®) Câu 5: (2đ). 1- phân chia. 2- Hai lần phân bào. 3- đơn bội (n). 4- Một nửa PhÇn II: Tù luËn (6®iÓm) C©u 6: (3 ®iÓm). a) Cơ chế NST xác định giới tính ở ngời (2điểm) - Qua gi¶m ph©n mÑ chØ sinh ra mét lo¹i trøng 22A+X cßn bè cho ra 2 lo¹i tinh trïng lµ 22A+X Vµ 22A+Y . - Sù thô tinh gi÷a tinh trïng mang X víi trøng t¹o hîp tö chøa XX sÏ ph¸t triÓn thµnh con g¸i, cßn tinh trïng mang Ythô tinh víi trøng t¹o hîp tö XY sÏ ph¸t triÓn thµnh con trai. b) TØ lÖ trai g¸i sinh ra xÊp xØ 1: 1 (1®iÓm) - Là do 2 loại tinh trùng mang X và mang Y đợc tạo ra với tỉ lệ ngang nhau, tham gia vào qu¸ tr×nh thô tinh víi x¸c xuÊt nh nhau. - Tuy nhiên tỉ lệ này cần đợc bảo đảm với điều kiện các hợp tử XX và XY có sức sống ngang nhau, số lợng cá thể thống kê phải đủ lớn. C©u 7: (1,5 ®iÓm). - Thờng biến: Là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dới ảnh hởng trực tiÕp cña m«i trêng. (1®) *VD1: C©y rau dõa níc (0,5®) - Mäc trªn bê: Th©n: ®k nhá, ch¾c, l¸ nhá. - Mäc ven bê:Th©n vµ l¸ lín h¬n(mtbê) - Mọc trên mặt nớc: Thân có đờng kính lớn, mỗi đốt có 1 phần rễ biến thành phao. C©u 8: (1,5 ®iÓm). Vì F1 có 100% cây quả đỏ nên tính trạng quả đỏ là trội hoàn toàn so với quả vàng là lặn ( theo quy luËt cña Men §en). (0,5®) Gọi gen A quy định quả đỏ ---> Cây cà chua thuần chủng quả đỏ có KG: AA (0,25đ) Gọi gen a quy định quả đỏ ---> Cây cà chua thuần chủng quả vàng có KG: aa (0,25đ) Sơ đồ lai: (0,5đ) P: AA x aa.

(63) G: F1:. A. Aa. a 100% cây quả đỏ. 3. KÕt qu¶: Tæng sè HS: Tæng sè bµi: Giái: Kh¸: TB: 4. NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm: - Giê kiÓm tra:. Trong đó: YÕu:. KÐm:. ... ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………… ….…………………... ……………………………………………………. ……………………………... ………………………………………….. …………………………………........................................................... ................................................................................................................... ...... .................................................................................................................... ... - Bµi lµm cña HS:. ... ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………… ….…………………... …………………………………………………….. ……………………………... ………………………………………….. …………………………………........................................................... .. .................................................................................................................... ... 5. HDVN: - Về nhà đọc trớc bài: Gây đột biến nhân tạo.. . TiÕt 36. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bài 33: gây đột biến nhân tạo trong chọn giống.. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *Kiến thức - Giúp hs hiểu và trình bày đợc tại sao ngời ta cần chọn tác nhân cụ thể khi gây đột biến. – Nêu đợc sự giống nhau và khác nhau về phơng pháp sử dụng các thể gây đột biến trong chọn giống VSV và thực vật, giải thích đợc tại sao có sự khác nhau đó. *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn cho hs kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin ph¸t hiÖn kiÕn thøc, so s¸nh tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc. *Gi¸o dôc ý thøc t×m hiÓu thµnh tùu khoa häc, t¹o lßng yªi thÝch m«n häc. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: T liÖu vÒ chän gièng, thµnh tùu khoa häc ( S¸ch di truyÒn häc: Phan Cù Nh©n) 2. HS: PhiÕu häc tËp: T¸c nh©n. TiÕn hµnh. KÕt qu¶. øng dông.

(64) Tia phãng x¹ ß Tia tö ngo¹i Sèc nhiÖt III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng * Đặt vấn đề: Từ những năm 20 của thế kỉ 20 ngời ta đã gây đột biến nhân tạo bằng các tác nhân vật lí và hoá học để tăng nguồn biến dị cho quá trình chọn lọc. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy Néi dung kiÕn thøc vµ trß HĐ 1: Tìm hiểu gây I. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân vật lí. đột biến nhân tạo b»ng t¸c nh©n vËt lÝ. (15’) - GV y/c hs ghi nhí th«ng tin vµ hoµn thµnh néi dung phiÕu häc tËp. ? T¹i sao c¸c tia phãng x¹ cã kh¶ năng gây đột biến? ? Ngêi ta sö dông tia phóng xạ để gây ĐB ë thùc vËt theo nh÷ng c¸ch nµo? ? Sèc nhiÖt lµ g×? T¹i sao sèc nhiÖt còng cã khả năng gây đột biÕn? - GV kÎ phiÕu trªn bảng y/c đại diện các nhãm lªn ®iÒn. - GV đánh giá hoạt động và kết quả các nhãm gióp hs hoµn thiÖn kiÕn thøc. T¸c nh©n 1.Tia phãng x¹ ß…. TiÕn hµnh - ChiÕu tia, c¸c tia xuyªn qua mµng, m« ( xuyªn s©u) - Tác động lên ADN. KÕt qu¶ - Gây đột biến gen. - ChÊn th¬ng g©y §B ë NST. øng dông - ChiÕu x¹ vµo h¹t nảy mầm, đỉnh sinh trëng. - M« thùc vËt nu«i cÊy.. 2.Tia tö ngo¹i. - ChiÕu tia, c¸c tia - G©y §B gen xuyªn qua mµng ( xuyªn n«ng). - Xö lÝ VSV bµo tö vµ h¹t phÊn.. 3.Sèc nhiÖt. - T¨ng gi¶m t0 m«i tr- - MÊt c¬ chÕ tù b¶o - G©y hiÖn tîng ®a ờng đột ngột vÖ sù c©n b»ng. béi ë 1 sè c©y trång - Tổn thơng thoi phân ( đặc biệt là họ cà) bµo  rèi lo¹n ph©n bµo. - §ét biÕn sè lîng NST.. HĐ 2: Tìm hiểu gây II. Gây đột biến nhân tạo bằng tác nhân hóa học. đột biến nhân tạo - Hóa chất: EMS, NMU, NEU, Cônsixin. b»ng t¸c nh©n ho¸ - Ph¬ng ph¸p: Ng©m h¹t kh«, h¹t n¶y mÇm vµo dung dÞch hãa chÊt, häc. ( 10’).

(65) - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk  Trao đổi nhóm và trả lời c©u hái lÖnh  sgk ( T97) ? T¹i sao khi thÊm vµo tÕ bµo, mét sè ho¸ chÊt l¹i g©y §B gen? ? T¹i sao dïng c«nsixin cã thÓ g©y ra thÓ ®a béi? - GV y/c đại diện các nhãm tr×nh bµy - GV nhËn xÐt vµ gióp hs hoµn thiÖn kiÕn thøc. H§ 3: T×m hiÓu sö dụng đột biến nhân t¹o trong chän gièng. (12’) - GV giíi thiÖu sö dông §B trong chän gièng gåm: + Chän gièng VSV. tiªm dung dÞch vµo bÇu nhôy, tÈm dung dÞch vµo bÇu nhôy… + Dung dịch hóa chất tác động lên phân tử AND làm thay thế cặp nuclª«tit, mÊt cÆp nuclª«tit, hay c¶n trë sù h×nh thµnh thoi v« s¾c. III. Sử dụng đột biến nhân tạo trong chọn giống. * Trong chän gièng vi sinh vËt: ( phæ biÕn lµ g©y §B vµ chän läc) ngêi ta chän theo c¸c híng kh¸c nhau: - Chän c¸c c¸ thÓ §B t¹o ra chÊt cã ho¹t tÝnh cao. - Chọn thể ĐB sinh trởng mạnh, để tăng sinh khối ở nấm men và vi khuÈn. - Chọn các thể đột biến giảm sức sống... * Trong chän gièng c©y trång: - Chú ý tới các đột biến rút ngắn thời gian sinh trởng cho năng suất cao. Chọn ĐB có lợi, nhân thành giống mới hoặc dùng làm bố mẹ để lai t¹o gièng. - C¸c §B kh¸ng bÖnh, kh¶ n¨ng chèng chÞu víi c¸c §K bÊt lîi. * §èi víi vËt nu«i: - ChØ sö dông c¸c nhãm §V bËc thÊp. - C¸c §V bËc cao: C¬ quan sinh s¶n n»m s©u trong c¬ thÓ, dÔ g©y chÕt khi xö lÝ b»ng t¸c nh©n lÝ hãa.. + Chän gièng c©y trång. + Chän gièng vËt nu«i. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ kÕt hîp t liÖu su tÇm. - GV y/c hs tr¶ lêi c©u hái môc  sgk ( T 98) - GV Chèt l¹i kiÕn thøc. 4. Cñng cè( 5’) ? Con ngời đã gây ĐB nhân tạo bằng loài tác nhân nào và tiến hành nh thế nào. Ngời ta đã sử dông §B nh©n t¹o trong chän gièng c©y trång nh thÕ nµo? Gọi hs đọc kết luận sgk 6. HDVN: (2’) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk - §äc tríc bµi: Th¸i hãa do tù thô phÊn vµ do giao phèi gÇn.. . Gi¸o ¸n sinh 9 – Häc k× II Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 37: Tho¸i ho¸ do tù thô phÊn vµ do giao phèi gÇn I/ Môc tiªu: *Kiến thức: Nêu đợc phơng pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn..

(66) - Hiểu và trình bày đợc nguyên nhân thoái hoá của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật. Vai trò của chúng trong chọn giống *Kĩ năng: Rèn kĩ năng tự nghiên cứu với SGK, trao đổi nhóm và quan sát hình vẽ. II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H34.1-> 4 SGK - Xem lại hậu quả của việc kết hôn gần đã học 2.Häc sinh: - Nghiªn cøu tríc bµi míi - Su tầm một số tranh ảnh về đột biến ở động vật III/ Tổ chức các hoạt động học tập: 1.ổn định lớp: (1’) 2.KiÓm tra: Kh«ng *đặt vấn đề: Cơ sở di truyền học đã giải thích hậu quả của việc kết hôn gần làm suy thoái nòi giống. Vậy ở động vật và thực vật có giao phối gần và tự thụ phấn có dẫn đến những hậu quả đó không? Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu. 3.Bµi míi: Các hoạt động của Thầy - Trò Néi dung 1) H§ 1: T×m hiÓu sù tho¸i ho¸ I/ HiÖn tîng tho¸i ho¸ gièng. (20’) 1- HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y - GV yêu cầu học sinh đọc SGK, giao phấn. th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái. - Mục đích tạo dòng thuần +Mục đích của việc cho cây giao - Việc tạo dòng thuần đợc thực hiện nh sau: phÊn tù thô phÊn lµ g×? Tù thô phÊn b¾t buéc: Dïng tói c¸ch li lÊy phÊn +Hiện tợng thoái hoá do tự thụ phấn của cây nào thì rắc lên đầu nhuỵ cây đó. Lấy biÓu hiÖn nh thÕ nµo? (c¸c thÕ hÖ sau phÊn cña tõng c©y gieo riªng thµnh tõng hµng, có sức sống kém dần: phát triển chọn những cây có đặc điểm mong muốn cho tự chËm, chiÒu cao vµ n¨ng suÊt gi¶m, thô phÊn. Qua nhiÒu thÕ hÖ, t¹o dßng thuÇn. nhiÒu c©y bÞ chÕt, ...) 2- HiÖn tîng tho¸i ho¸ do giao phèi gÇn ë HS thảo luận nhóm thống nhất câu động vật. trả lời, GV nhận xét đa ra đáp án. - Giao phèi gÇn lµ hiÖn tîng nh÷ng con vËt sinh - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh ra tõ mét cÆc bè mÑ giao phèi víi nhau hoÆc giao phóng to H34.2 và đọc thông tin phối giữa bố mẹ với con cái của chúng. SGK tr¶ lêi: - Giao phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ gièng: +Giao phèi gÇn lµ g×?HËu qu¶ cña Sinh trëng vµ ph¸t triÓn yÕu, kh¶ n¨ng sinh s¶n giao phèi gÇn? gi¶m, qu¸i thai. - HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi, GV - VD: Bª non cã cét sèng ng¾n, gµ con cã ®Çu dÞ nhËn xÐt bæ sung. d¹ng 3) H§ 2: T×m hiÓu nguyªn nh©n II. Nguyªn nh©n cña sù tho¸i ho¸. cña sù tho¸i ho¸? (12’) - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái SGK: - Qua c¸c thÕ hÖ tù thô phÊn hoÆc giao phèi gÇn:.

(67) + Thể đồng hợp và thể dị hợp biến Tỉ lệ dị hợp tử giảm dần, tỉ lệ thể đồng hợp tăng đổi nh thế nào? dÇn. +Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn - Có hiện tợng thoái hoá vì: Thể đồng hợp tăng và giao phối gần ở động vật lại gây tạo điều kiện cho các gen lặn gây hại biểu hiện ra ra hiÖn tîng tho¸i ho¸? kiÓu h×nh. 4) H§ 3: T×m hiÓu vai trß cña tù III/ Vai trß cña tù thô phÊn vµ giao phèi gÇn. thụ phấn và giao phối gần. (6’) - Để củng cố một đặc tính mong muốn. Tạo dòng GV: Tại sao ngời ta sử dụng tự thụ thuần, thuận lợi cho việc đánh giá kiểu gen của phÊn vµ giao phèi gÇn trong chän tõng dßng, ph¸t hiÖn gen xÊu lo¹i bá ra khái quÇn thÓ. gièng? HS trả lời GV nhận xét đa ra đáp án. 4. Củng cố (6’). Trả lời câu hỏi SGK và đọc phần ghi nhớ Câu 1: Vì sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật qua nhiÒu thÕ hÖ cã thÓ g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸? Cho vÝ dô? C©u 2: Trong chän gièng, ngêi ta dïng hai ph¬ng ph¸p tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi gần nhằm mục đích gì? 5. HDVN (1’). Học bài theo câu hỏi + đọc trớc bài u thế lai Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 38. ƯU THẾ LAI. I - MỤC TIÊU : Học xong bài này, HS phải: *KiÕn thøc - HS hiÓu vµ tr×nh bµy được khái niệm ưu thế lai, cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai. LÝ do không dùng con lai F1 để làm giống, các biện pháp duy trì u thế lai - Nªu được các phương pháp thường dùng trong tạo ưu thế lai. - Hiểu và trình bày được khỏi niệm lai kinh tế và phương phỏp thường dựng để tạo con lai kinh tế. *KÜ n¨ng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, thảo luận theo nhóm và tự nghiên cứu SGK. *Gi¸o dôc ý thøc say mª t×m hiÓu bµi häc, m«n häc. II- ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn:Tranh phãng to h×nh 35 vµ mét sè tranh ¶nh su tÇm vÒ u thÕ lai. 2. Häc sinh: Häc bµi cò vµ su tÇm tranh ¶nh cã liªn quan III- Tổ chức các hoạt động học tập 1.ổn định lớp: 1’ 2. KiÓm tra bµi cò: (5’). Ph¬ng ph¸p t¹o dßng thuÇn ë c©y giao phÊn? Nguyªn nh©n dÉn tíi tho¸i ho¸ ë c©y tù thô phÊn vµ giao phèi gÇn ë §V? (Dùng túi cách li lấy phấn của cây nào thì rắc lên đầu nhuỵ cây đó. Lấy phấn của từng cây gieo riêng thành từng hàng, chọn những cây có đặc điểm mong muốn cho tự thụ phấn. Qua nhiều thế hÖ, t¹o dßng thuÇn - Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao phối gần: Tỉ lệ dị hợp tử giảm dần, tỉ lệ thể đồng hợp tăng dÇn. - Có hiện tợng thoái hoá vì: Thể đồng hợp tăng tạo điều kiện cho các gen lặn gây hại biểu hiện ra kiÓu h×nh). *Đặt vấn đề: Ưu thế lai là gì? Nguyên nhân của hiện tợng u thế lai? Các phơng pháp tạo u thế lai là gì? Để trả lời đợc những câu hỏi đó hôm nay chúng ta nghiên cứu bài Ưu thế lai.. 3. Bµi míi: Hoạt động của GV- HS:. Néi dung:. HĐ 1: Tìm hiÓu hiện tượng ưu thế lai (8’) I. HIỆN TƯỢNG ƯU THẾ LAI HS quan sát tranh, đọc mục I SGK, trao đổi theo nhóm - Kh¸i niÖm: Ưu thế lai là hiện tượng để xác định câu trả lời lÖnh 102). con lai F1 có sức sống cao hơn, sinh ?Ưu thế lai là gì ? Cho ví dụ vÒ u thế lai ë §V vµ trưởng nhanh, phát triển mạnh, chống.

(68) TV? ?Ưu thế lai kh¸c tho¸i ho¸ gièng ë ®iÓm nµo? Nguyên nhân nào dẫn đến sự khác nhau đó? HS b¸o c¸o kết quả thảo luận của nhóm mình, HS khác bổ sung, để cùng xây dựng được đáp án chung của cả lớp.. chịu tốt, các tính trạng về hình thái và năng xuất cao hơn trung bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội giữa hai bố mẹ. Ví dụ : Cây và bắp ngô của con lai F 1 vượt trội cây và bắp ngô của hai cây bố mẹ (2 dòng tự thụ phấn ). HĐ 2: Tìm hiểu nguyên nhân của ưu thế lai (10’) II. NGUYªN NH©N ƯU THẾ LAI HS theo dừi GV giảng giải, rụ̀i thảo luận theo nhúm Sơ đồ: P : AabbCC x aaBBcc trả lời lÖnh (103) ?Tại sao khi lai giữa hai dòng thuần, ưu thế lai biểu hiện rừ nhṍt ?(các cơ thể lai F1đều là các cơ thể dị hîp) ?Tại sao ở thế hệ F1 ưu thế lai biểu hiện rõ nhất, sau đó giảm dần qua các thế hệ ? Dưới sự hướng dẫn của GV, các nhóm thảo luận và phải nêu được c¬ së di truyÒn häc: *Khi lai giữa hai dòng thuần thì ưu thế lai biểi hiện rõ nhất vì các gen trội được biểu hiện ở F1. * Ở thế hệ F1 thế lai biểu hiện rõ nhất, sau đó giảm dần vì ở F1 tỉ lệ các cặp gen dị hợp cao nhất và sau đó giảm dần HĐ 3: Tìm hiểu các phương pháp tạo ưu thế lai (15’) Nªu c¸c ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë c©y trång? Cho vÝ dô minh ho¹? Đại diện c¸c nhãm tr¶ lêi, nhãm kh¸c NX, bổ sung. ? §Ó t¹o ra gièng míi ngêi ta cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p nµo? (lai víi chän läc qua nhiÒu thÕ hÖ). Cho vÝ dô minh ho¹? ? V× sao ph¶i t¹o 2 dßng tù thô phÊn råi míi cho chóng giao phÊn víi nhau? (Lµm nguyªn liÖu cho lai kh¸c dßng). F1 : AaBbCc - TËp trung c¸c gen tréi cã lîi ë c¬ thÓ lai F1. - §Æc ®iÓm cña u thÕ lai: Cao nhÊt ë F1 vµ gi¶m dÇn qua c¸c thÕ hÖ. Trong c¸c thÕ hÖ sau tØ lÖ dÞ hîp dÇn nªn u thÕ lai còng gi¶m dÇn---> kh«ng dïng F1lµm gièng - muèn duy tr× u thÕ lai ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh (gi©m, chiÕt, ghÐp).. III. C¸C Ph¬ng PH¸P TẠO ƯU THẾ LAI 1. Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng + Phương pháp lai khác dòng: Tạo 2 dòng tự thụ phấn rồi cho chúng giao phối với nhau. Ví dụ : ở ngô đã tạo được giống ngô lai F1 năng xuất đạt 20 – 30%. Ở lúa tạo được giống lúa lai F 1 năng xuất tăng 20 – 40%. + Phương pháp lai khác thứ để tạo ưu thế lai ( ngêi ta dõng l¹i ë F1) và t¹o giống mới th× ph¶i kÕt hîp lai víi chän läc qua nhiÒu thÕ hÖ. 2. Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi + Phép lai kinh tế, tức là cho giao phối giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác nhau, rồi dùng con lai F1 làm sản phẩm (không dùng làm giống ). HS thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi lÖnh (104) ?Lai kinh tế là gì? Tại sao không dùng con lai kinh tế để nhân giống ? Đại diện một vài nhóm học sinh (được GV chỉ định ) báo cáo kết quả thảo luận nhóm. Các nhóm khác bổ sung . GV : Việt Nam thường dùng con cái thuộc giống trong nước giao phối với con đực cao sản thuộc giống thuần nhập nội. Con lai có khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu và chăn nôi giống của mẹ, có sức tăng sản của bố . 4. Củng cố ( 5 phút). Chọn câu trả lời đúng nhất: 1. Để tạo đợc u thế lai, khâu quan trọng đầu tiên là: A. Lai khác dòng đơn. B. Lai kh¸c dßng kÐp. C. Lai kinh tÕ. D. T¹o ra c¸c dßng thuÇn..

(69) 2. Trong trồng trọt, phơng pháp chủ yếu nào đợc sử dụng để tạo u thế lai? A. Lai kh¸c dßng. B. Lai kh¸c thø. C. Lai kh¸c loµi. D. Lai kinh tÕ. 3. Trong chăn nuôi, phơng pháp chủ yếu nào đợc sử dụng để tạo u thế lai? A. Giao phèi gÇn. B. Lai kh¸c gièng. C. Lai kh¸c thø. D. Lai kinh tÕ. *HS đọc phần ghi nhớ SGK 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ (1’). Lµm bµi tËp:1, 2, 3. §äc tríc tiÕt 39. Ngµy so¹n: Ngµy so¹n: TIẾT 39- C¸C PHƯƠNG PH¸P CHỌN LỌC I. Mục tiêu *KiÕn thøc - HS thấy rõ chọn giống không chỉ có ý nghĩa chọn lọc đơn thuần mà là một hoạt động rất sáng t¹o. - Nêu đợc phơng pháp chọn lọc hàng loạt một lần và nhiều lần thích hợp với những đối tợng nào vµ u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p chän läc nµy. - Nêu đợc phơng pháp chọn lọc cá thể , những u điểm và nhợc điểm so với chọn lọc hàng loạt và thích hợp với những đối tợng nào. - Phân biệt đợc các phơng pháp chọn lọc *KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng so s¸nh, ph©n tÝch. *Gi¸o dôc ý thøc say mª nghiªn cøu khoa häc II. ChuÈn bÞ: - KiÓm tra sù chuÈn bÞ 2 néi dung cña 2 nhãm - Tranh phóng to h×nh 36.1 – 36.2 (105,106) III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định: 1 phút 2. Kiểm tra bài cũ: 5 phót C¸c ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë vËt nu«i vµ c©y trång ? - Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng + Phương pháp lai khác dòng: Tạo 2 dòng tự thụ phấn rồi cho chúng giao phối với nhau. + Phương pháp lai khác thứ để tạo ưu thế lai ( ngêi ta dõng l¹i ë F1) và t¹o giống mới th× ph¶i kÕt hîp lai víi chän läc qua nhiÒu thÕ hÖ. - Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi + Phép lai kinh tế, tức là cho giao phối giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc hai dòng thuần khác nhau, rồi dùng con lai F1 làm sản phẩm (không dùng làm giống ) *Đặt vấn đề: Trong chăn nuôi và trồng trọt muốn đạt năng xuất cao thì cần phải có giống tôt. Muốn có giống tốt thì cần phải chọn giống. Vậy ngời ta đã dùng các phơng pháp nào để chọn đợc giống?. 3. Bµi míi Hoạt động của Gv- Hs. Néi dung. H§1: T×m hiÓu vai trß cña chän läc trong chän gièng (5’) Gv yêu cầu hs nghiên mục I SGK: ? V× sao ph¶i tiÕn hµnh chän läc? ?Chon lọc nhằm mục đích gì? Gv gợi ý hs : - Chọn lọc để có giống phù hợp nhu cầu con người - Chọn lọc để phục hồi giống đã thoái hoá. - Trong lai tạo giống và chọn giống đột biến, biến dị tổ hợp, đột biến cần được đánh giá chọn lọc qua nhiều thế hệ thì mới có giống tốt. Hs cho đại diện báo cáo kết quả thảo luận HĐ 2: Tìm hiểu chọn lọc hàng loạt(17’) Gv yêu cầu Hs trả lời các câu hỏi lÖnh(106): ? Chọn lọc hàng loạt 1 lần và 2 lần giống và khác. I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống -Vai trò của chọn lọc trong chọn giống là để phục hồi lại các giống thoái hoá, đánh giá chọn lọc đối với các dạng mới tạo ra nhằm tạo giống mới hay cải tiến giống cũ cho ra gièng cã n¨ng suÊt chÊt lîng cao, kn chèng chÞu tèt phï hîp víi nhu cÇu nhiÒu mÆt cña con ngêi. II. Chọn lọc hàng loạt - Dùa trªn KH chän ra 1 nhãm c¸ thÓ phù hợp nhất với mục tiêu chọn lọc để.

(70) nhau ntn? ? Có 2 giống lúa thuần được tạo ra đã lâu: Giống A bắt đầu giảm độ đồng đều về chiều cao và thời gian sinh trưởng , còn giống B có sai khác khá rõ rệt giữa các cá thể về 2 tính trạng nêu trên. Em hãy sử dụng phương pháp và hình thức chọn lọc nàođể khôi phục lại 2 đặc điểm tốt ban đầu của 2 giống đó. Các tiến hành trên của từng giống ntn? Một vài Hs đọc kết quả thảo luận. Nªu c¸ch tiÕn hµnh, u, nhîc ®iÓm vµ ph¹m vi øng dông cña pp chän läc hµng lo¹t? HS trả lời GV nhận xét, bổ sung đa ra đáp án đúng * Đối với giống lúa A nên chọn hình thức chọn lọc hàng loạt 1 lần là vì giống A mới bắt đầu giảm độ đồng đều về chiều cao và thời gian sinh trưởng. Còn giống B nên chọn hình thức hàng loạt 2 lần là vì giống B đã có sai khác nhiều về 2 tính trạng nêu trên.. lµm gièng. - §èi tîng: C©y tù thô phÊn, c©y giao phÊn, vµ vËt nu«i. - ¦u ®iÓm: §¬n gi¶n, dÔ lµm. Ýt tèn kÐm cã thÓ ¸p dông réng r·i. - Nhîc ®iÓm:ChØ dùa vµo KH nªn dÔ nhÇm víi thêng biÕn ph¸t sinh do vi khÝ hậu và địa lí. * Tr¶ lêi c©u hái: * Giống nhau, chọn cây ưu tú ; trộn lẫn hạt cây ưu tú làm giống cho vụ sau; đơn giản dễ làm, ít tốn kém, dễ áp dụng rộng rãi, tuy nhiên chỉ dựa vào kiểu hình * Khác nhau: Ở chọn lọc 1 lần thì so sánh giống “ chọn lọc hàng loạt” với giống khởi đầu và giống đối chứng , nếu hơn giống ban đầu , bằng hoặc hơn giống đối chứng thì không cần chọn lọc lần 2. Còn chọn lọc lần 2 tiến hành như chọn lọc lần 1, nhưng trên ruộng giống năm thứ II, gieo giống chọn “ chọn lọc hàng loạt” để chọn cây ưu tú III. Chọn lọc cá thể - Chọn lọc cá thể là chọn lấy một số ít cá thể tốt, nhân lên một cách riêng rẽ theo từng dòng. - Kiểm tra cá thể phối hợp đợc việc chọn läc dùa trªn kiÓu h×nh víi viÖc kiÓm tra kiểu gen, đạt kết quả nhanh nhng đòi hỏi theo dâi c«ng phu chÆt chÏ. - §èi tîng ¸p dông: C©y tù thô phÊn, c©y nhân giống vô tính, ĐV kiểm tra đực gièng.. HĐ 3: Tìm hiểu chọn lọc cá thể Gv yêu cầu hs quan sát tranh phóng to hình 36.2 SGK và trả lời câu hỏi ? Thế nào là chọn lọc cá thể? Nªu u, nhîc ®iÓm cña pp chän läc c¸ thÓ? §èi tîng ¸p dông? ?So víi pp chän läc hµng lo¹t th× pp chän läc c¸ thÓ cã u ®iÓm g× h¬n? Gv lưu ý hs quan sát hình :Ở năm I trên ruộng chọn giống khởi đầu (1) chọn ra những cá thể tốt nhất. Hạt của mỗi cây được gieo riêng thành từng dòng để so sánh(năm II) Các dòng chọn lọc cá thể (3,4,5,6) được so sánh với nhau, so sánh với giống khởi đầu 2 và giống đối chứng 7 sẽ cho phép chọn được dòng tốt nhất. 4. Cñng cè: 6 phót Đánh dấu + vào câu trả lời đúng khi viết về các phương pháp chọn lọc giống: A. Phương pháp chọn lọc giống hàng loạt được áp dụng trên vật nuôi và đã tạo ra những giống có năng suất cao về thịt , trứng, sữa B. Chọn lọc hàng loạt đem lại kết quả ổn định, nâng cao được năng suất vật nuôi và cây trồng C. Chọn lọc cá thể phối hợp được việc chọn lọc dựa trên kiểu hình với việc kiểm tra kiểu gen, nhanh đạt kết quả cao nhưng đòi hỏi theo dõi công phu, chặt chẽ D. Chọn lọc cá thể thích hợp với cây tự thụ phấn cho hiệu quả nhanh cũng thích hợp với những cây có thể nhân giống vô tính bằng cành. củ, m¾t ghép §óng:(a,b,d) *§äc phÇn ghi nhí SGK 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: 1 phót. Trả lời tất cả các câu hỏi trong SGK Su tÇm tranh ¶nh vÒ thµnh tùu chän gièng ë ViÖt Nam. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 40: thµnh tùu chän gièng ë viÖt nam. I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc:.

(71) - Nêu đợc các ph.pháp thờng sử dụng trong chọn giống vật nuôi, cây trồng. - C¸c thµnh tùu næi bËt trong chän gièng c©y trång vµ vËt nu«i. - Biết cách su tầm t liệu và trng bày t liệu theo chủ đề *Kĩ năng: BiÕt c¸ch ph©n tÝch, so s¸nh vµ b¸o c¸o nh÷ng ®iÒu rót ra tõ t liÖu *Giáo dục HS biết cách trân trọng những thành quả đã đạt đợc của các nhà khoa học chọn gièng. *Träng t©m: Nh÷ng thµnh tùu chÝnh vÒ chän gièng c©y trång vµ vËt nu«i. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: - B¶ng phô: ghi s½n néi dung phiÕu häc tËp 2. HS: - Nghiªn cøu sgk III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: 5’ - Chän läc c¸ thÓ lµ g×? ¦u nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy? Chọn lọc cá thể là chọn lấy một số ít cá thể tốt, nhân lên một cách riêng rẽ theo từng dòng. Kiểm tra cá thể phối hợp đợc việc chọn lọc dựa trên kiểu hình với việc kiểm tra kiểu gen, đạt kết quả nhanh nhng đòi hỏi theo dõi công phu chặt chẽ. * Đặt vấn đề: Gây đột biến nhân tạo, tạo u thế lai, các phơng pháp chọn lọc cho đến nay đã thu đợc thành tựu đáng kể đó là các thành tựu chọn giống ở Việt Nam. 3. Bµi míi:.

(72) Hoạt động của thầy và trò Néi dung kiÕn thøc H§ 1:T×m hiÓu thµnh tùu chän I.Thµnh tùu chän gièng c©y trång. gièng c©y trång (17’). - GV y/c c¸c nhãm ng/cøu th«ng tin sgk  hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV kẻ phiếu lên bảng và gọi đại diện nhãm lªn hoµn thµnh. - GV đánh giá hoạt động của các nhãm & y/c hs tæng hîp kiÕn thøc. Ph¬ng ph¸p 1.Gây đột biến nhân tạo. a. Gây đột biến nhân tạo rồi chọn cá thÓ t¹o gièng míi. b. Phèi hîp gi÷a lai h÷u tÝnh vµ xö lÝ đột biến. c. Chän gièng b»ng dßng tÕ bµo. VÝ dô - ë Lóa: T¹o gièng lóa tÎ cã nhiÒu mïi th¬m nh g¹o t¸m th¬m. - §Ëu t¬ng: Sinh trëng ng¾n, chÞu rÐt, h¹t to vµng. - Gièng lóa DT10 x gièng lóa §B A20  gièng lóa DT16. - Giống táo đào vàng: do xử lí đột biến đỉnh sinh trëng c©y non cña gièng t¸o Gia Léc.. 2. Lai hữu tính để tạo biến dị tổ hợp hoÆc chän c¸ thÓ tõ c¸c gièng hiÖn cã. - Gièng lóa DT10 ( n¨ng suÊt cao) x gièng lóa a. T¹o biÕn dÞ tæ hîp. OM80  gièng lóa DT17. b. Chän läc c¸ thÓ - Tõ gièng cµ chua §µi Loan  chän gièng cµ chua P375. 3. T¹o gièng u thÕ lai ( ë F1) - Giống ngô lai đơn ngắn ngày LVN20 thích hợp vụ đông xuân chân đất lầy thụt. - Gièng ng« lai LVN10 (thuéc gièng dµi ngµy) thêi gian sinh trëng 125 ngµy, chÞu h¹n kh¸ng s©u. H§ 2: T×m hiÓu thµnh tùu chän II. Thµnh tùu chän gièng vËt nu«i. gièng vËt nu«i (15’). - GV y/c c¸c nhãm ng/cøu th«ng tin sgk th¶o luËn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV y/c đại diện nhóm trình bày trên b¶ng s½n. - GV treo phiÕu chuÈn. Ph¬ng ph¸p 1. T¹o gièng míi. - Gièng lîn §¹i B¹ch x Gièng lîn Ø 81  §B Ø 81..

(73) 4Cñng cè: 5 phót ? Y/c hs nªu c¸c ph¬ng ph¸p chñ yÕu trong viÖc chän gièng c©y trång vµ vËt nu«i. §äc phÇn ghi nhí SGK 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ (2’): Trả lời tất cả các câu hỏi trong SGK - ¤n tËp cÊu t¹o hoa lóa, cµ chua, bÇu bÝ. - TiÕt sau thùc hµnh: TËp dît thao t¸c giao phÊn. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 41:. thùc hµnh: tËp dît thao t¸c giao phÊn.. I. Mục tiêu: Sau khi thực hành xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau: *KiÕn thøc: Gióp hs cñng cè lÝ thuyÕt lai gièng. *KÜ n¨ng: RÌn cho hs kÜ n¨ng thao t¸c giao phÊn ë c©y tù thô phÊn vµ c©y giao phÊn. *Gi¸o dôc cho hs ý thøc nghiªn cøu khoa häc. *Träng t©m: C¸c thao t¸c lai gièng II. Ph¬ng tiÖn, chuÈn bÞ: 1. GV: - Tranh h×nh 38sgk( T112); kÐo, kÑp, bao c¸ch li, cäc c¾m, chËu c©y, b«ng - Hai gièng lóa vµ hai gièng ng« cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau râ rÖt vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc h¹t. 2: HS: - Hoa bÇu bÝ. III. TiÕn tr×nh d¹y häc: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (5’) GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña hs. *Đặt vấn đề: Việc giao phấn giữa hai giống khác nhau để tạo ra giống mới. Vậy các thao tác đó đợc thực hiện nh thế nào hôm nay chúng ta cần tìm hiểu. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò TG Néi dung kiÕn thøc 11’ - Môc tiªu: PhÇn I 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu * Th¶o luËn môc tiªu: 6em/nhãm I. T×m hiÓu c¸c thao t¸c giao *HD quy tr×nh thùc hiÖn phÊn. 1. Quan s¸t thao t¸c giao phÊn - Giao phÊn gåm c¸c bíc. - GV chỉ trên tranh phóng to H38SGK để + Bíc 1: Chän c©y mÑ: ChØ gi÷ l¹i 1 gi¶i thÝch cho HS râ c¸c kÜ n¨ng chän c©y, sè b«ng vµ hoa ph¶i cha vì kh«ng bÞ bông hoa, bao cách li và dụng cụ để giao dÞ h×nh, kh«ng qu¸ non hay giµ, c¸c phÊn. hoa kh¸c c¾t bá. GV biÓu diÔn c¸c kÜ n¨ng giao phÊn tríc + Bớc 2: Khử đực ở cây mẹ. HS, HS quan s¸t C¾t chÐo vá trÊu ë phÝa bông  lé râ 2. TËp dît thao t¸c giao phÊn nhÞ - GV chuÈn bÞ c¸c khãm lóa dïng lµm mÑ Dïng kÑp g¾p 6 nhÞ ( c¶ bao phÊn) từ chiều hôm trớc, đánh vào chậu đa tới ra ngoµi. líp. Bao lóa l¹i ghi râ ngµy th¸ng. - Chän b«ng lóa cña c©y lµm bè cã hoa në + Bíc 3: Thô phÊn. để rũ phấn vào nhuỵ của hoa đã khử đực lấy phấn từ hoa đực rắc lên nhụy của th× cã hiÖu qu¶ cao. hoa từ cây mẹ ( Lấy kẹp đặt cả bao phÊn lªn ®Çu nhôy hoÆc r¾c nhÑ hoa cha khử đực để phấn rơi lên nhụy) Bao nilon ngµy th¸ng. * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: ---------------->. * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - GV chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh 20’ - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn. C¸c thao t¸c 1... 2... 3.... Gi¶i thÝch CSKH. II. Néi dung thùc hµnh.

(74) vµ bµn giao dông cô. 2. HĐ2: Các hoạt động thực hành của häc sinh - GV tổ chức cho HS hoạt động nhóm, thùc hµnh víi c¸c néi dung trªn, GV ®i tõng nhãm quan s¸t HS lµm vµ söa cho c¸c em. HS quan s¸t tranh tù thao t¸c trªn mÉu 5’ thËt vÒ c¸c kÜ n¨ng c¾t vá trÊu, khö nhÞ đực, lấy phấn, thụ phấn 3. H§3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - GV y/c hs: ? Trình bày đợc các thao tác giao phÊn. ? Ph©n tÝch nguyªn nh©n thµnh c«ng vµ cha thµnh c«ng tõ bµi thu ho¹ch. - HS: Do thao t¸c, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, lùa chän c©y mÑ vµ h¹t phÊn. - GV y/c hs tr×nh bµy thuyÕt minh trªn b¨ng h×nh hoÆc tranh - GV nhËn xÐt tõng nhãm, nªu u, nhîc điểm, sau đó đa ra đáp án. - GV đánh giá cho điểm. Thùc hµnh theo c¸c bíc ë trªn + Bíc 1: Chän c©y mÑ + Bớc 2: Khử đực ở cây mẹ. + Bíc 3: Thô phÊn.. III. C¸c nhãm nép b¸o c¸o. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh cña HS - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ Su tÇm tranh ¶nh vÒ c¸c gièng vËt nu«i vµ c©y trång næi tiÕng ë níc ta. Ngµy so¹n:. Ngµy d¹y:. TiÕt 42: thùc hµnh: T ×m hiÓu thµnh tùu chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång. I. Môc tiªu: *KiÕn thøc: Gióp hs cñng cè kiÕn thøc thµnh tùu chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång. *Kĩ năng: Rèn cho hs kĩ năng su tầm t liệu, cách trng bày t liệu theo các chủ đề, biết phân tÝch so s¸nh vµ b¸o c¸o nh÷ng ®iÒu rót ra tõ t liÖu. *Gi¸o dôc cho hs ý thøc thùc hµnh. *Träng t©m: T×m hiÓu mét sè thµnh tùu vÒ chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång II. ChuÈn bÞ: 1. GV: - T liÖu sgk T 114 + tranh ¶nh vÒ c¸c gièng bß, lîn, gµ c¸...c¸c gièng c©y trång 2: HS: - KÎ b¶ng T 39 SGK T 115. Su tÇm tranh ¶nh vÒ c¸c gièng vËt nu«i vµ c©y trång næi tiÕng ë níc ta III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (5’) GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña hs. *Đặt vấn đề : Với sự phát triển của di truyền học hiện đại công nghệ sinh học có nhiều thành tựu trong lĩnh vực chọn giống vật nuôi và cây trồng mà chúng ta đã đợc học ở tiết 40. H«m nay chóng ta cïng su tÇm nh÷ng h×nh ¶nh vÒ thµnh tùu trªn. 3. Bµi míi:.

(75) Hoạt động của thầy và trò TG Néi dung kiÕn thøc 11’ - Môc tiªu: PhÇn I 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu * Th¶o luËn môc tiªu: 6em/nhãm *HD quy tr×nh thùc hiÖn I. T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng vËt nu«i - GV chia líp thµnh 4 nhãm: vµ c©y trång. + Nhãm 1, 2: T×m hiÓu thµnh tùu - Các nhóm tiến hành thảo luận theo chủ đề. chän gièng VN. - 1 số nhóm dán tranh theo chủ đề. + Nhãm 3, 4: T×m hiÓu thµnh tùu gièng c©y trång. - GV y/c : ? H·y s¾p xÕp tranh ảnh theo chủ đề. ? Ghi nhËn xÐt vµo b¶ng 39, 40. - GV quan sát và giúp đỡ các nhãm hoµn thµnh c«ng viÖc. * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh: --> STT Tªn gièng Híng SD T. tr¹ng næi bËt 1 Gièng bß ................ ......................... * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh 2 Gièng lîn ................ ......................... - GV chia nhãm, ph¸t dông cô 3 Gièng c¸ ................ ......................... thùc hµnh - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn vµ bµn giao dông cô. 2. HĐ2: Các hoạt động thực 20’ II. Nội dung thực hành hµnh cña häc sinh - GV tổ chức cho HS hoạt động KÕt qu¶ b¶ng 39, 40 SGK (phÇn díi) nhãm, thùc hµnh víi c¸c néi dung trªn, GV ®i tõng nhãm quan s¸t HS lµm vµ söa cho HS - HS QS tranh vµ ghi vµo b¶ng 39. LÊy vÝ dô vÒ nh÷ng gièng vËt nuôi cây trồng mới ở địa phơng. H§3. B¸o c¸o thu ho¹ch. III. B¸o c¸o thu ho¹ch. - GV y/c c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt 5’ qu¶. - HS: C¸c nhãm treo tranh vµ cö 1 đại diện thuyết minh. - GV nhận xét và đánh giá kết qu¶ nhãm. - GV bæ sung kiÕn thøc vµo b¶ng 39, 40. TT Tªn gièng Híng sö dông TÝnh tr¹ng næi bËt 1 Gièng bß: - LÊy thÞt - Cã kh¶ n¨ng chÞu nãng. - Bß s÷a Hµ Lan. - Cho nhiÒu s÷a, tØ lÖ b¬ cao. - Bß Sin 2 Gièng Lîn - LÊy con gièng - Phát dục sớm, đẻ nhiều con, nhiều nạc, - Lîn Ø Mãng c¸i - LÊy thÞt t¨ng träng nhanh. - Lîn Bíc sai 3 Gièng gµ - LÊy thÞt vµ - T¨ng träng nhanh - Gµ rètri trøng - §Î trøng nhiÒu - Gµ Tam hoµng 4 Gièng vÞt - LÊy thÞt vµ - DÔ thÝch nghi - VÞt bÇu trøng - T¨ng träng nhanh - VÞt cá… - §Î trøng nhiÒu 5 Gièng c¸ - LÊy thÞt - DÔ thÝch nghi - Rô phi đơn tính - T¨ng träng nhanh - ChÐp lai - C¸ chim tr¾ng. B¶ng: TÝnh tr¹ng næi bËt cña gièng c©y trång. T Tªn gièng TÝnh tr¹ng næi bËt.

(76) 1 Gièng lóa: CR 203 CR 2 BIR 352 2 Gièng ng«: Ng« lai LVN 4 Ng« lai LVN 20. - Ng¾n ngµy n¨ng suÊt cao - Chống chịu đợc rầy nâu - Kh«ng c¶m quang. - Kh¶ n¨ng thÝch øng réng - Chống đổ tốt - N¨ng suÊt tõ 8 - 12 tÊn/ha 3 Gièng cµ chua:Cµ chua hång lan ThÝch hîp víi vïng th©m canh Cµ chua P375 - N¨ng suÊt cao. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá 9A 9B 9C - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS ………... ……….. ……….. - Kỉ luật an toàn lao động ………... ……….. ……….. - Thao t¸c thùc hµnh cña HS ………... ……….. ……….. - ChÊt lîng thùc hµnh ………... ……….. ……….. 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ: Nghiªn cøu tríc: PhÇn Sinh vËt vµ m«i trêng. PhÇn 2: sinh vËt vµ m«i trêng Ch¬ng i: sinh vËt vµ m«i trêng Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 43: m«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i I. Môc tiªu: *KiÕn thøc - Giúp hs phát biểu đợc khái niệm chung về môi trờng sống, nêu các loại môi trờng sống của SV và cho ví dụ sinh vật sống ở các môi trờng đó. - Phân biệt đợc các nhân tố sinh thái: nhân tố vô sinh, hữu sinh, đặc biệt là nhân tố con ngời. Trình bày đợc khái niệm nhân tố sinh thái, giới hạn sinh thái. Cho ví dụ *Kĩ năng: Rèn cho hs kĩ năng qs hình nhận biết kiến thức, hoạt động nhóm, vận dông kiÕn thøc gi¶i thÝch thùc tÕ, ph¸t huy t duy logic, kh¸i qu¸t hãa. *Gi¸o dôc cho hs ý thøc b¶o vÖ m«i trêng *Träng t©m: kh¸i niÖm chung vÒ m«i trêng sèng, nªu c¸c lo¹i m«i trêng sèng cña SV. Phân biệt đợc các nhân tố sinh thái II. ChuÈn bÞ: 1. GV: -Tranh h×nh 41.1 SGK& 1 Sè tranh ¶nh sinh vËt trong tù nhiªn. 2: HS: - Su tÇm tranh ¶nh SV trong tù nhiªn. III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng * Đặt vấn đề: (1’) Từ khi sự sống đợc hình thành SV đầu tiên xuất hiện cho đến ngày nay thì SV luôn có mối quan hệ với môi trờng, chịu tác động từ môi trờng và SV đã thích nghi với môi trờng, đó là kết quả của quá trình chọn lọc tự nhiên. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung kiÕn thøc H§ 1: T×m hiÓu MT sèng cña SV(10’) I. T×m hiÓu m«i trêng sèng cña - GV viết sơ đồ lên bảng: sinh vËt. - M«i trêng sèng: Lµ n¬i sinh sèng cña sinh vËt, lµ nh÷ng g× Thá bao quanh sv có tác động trực tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp lªn sù sèng, ? Thá sèng trong rõng chÞu ¶nh hëng cña nh÷ng yÕu ph¸t triÓn, sinh s¶n cña sinh vËt. tố nào.(hs:ás, độ ẩm, thức ăn, thú dữ) - C¸c lo¹i m«i trêng: - GV y/c đại diện nhóm điền từ. + M«i trêng níc - GV tổng kết: ? Tất cả các yếu tố đó tạo nên môi tr- + Môi trờng trên mặt đất. êng sèng cña thá. + Môi trờng trong đất. ? VËy m«i trêng sèng lµ g×. + M«i trêng sinh vËt. ? Sinh vËt sèng trong nh÷ng m«i trêng nµo. H§ 2: T×m hiÓu c¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i tr- II. C¸c nh©n tè sinh th¸i cña êng. (15’) m«i trêng. - GV y/c c¸c nhãm ng/cøu th«ng tin SGK T119. *Nh©n tè sinh th¸i lµ c¸c yÕu tè ? ThÕ nµo lµ nh©n tè v« sinh , h÷u sinh. của môi trờng tác động tới SV. - GV y/c hs hoµn thµnh b¶ng 41.1 sgk.( NhËn biÕt * Nh©n tè v« sinh:.

(77) nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh) - GV đánh giá hoạt động của nhóm & rút ra kết luận vÒ nh©n tè sinh th¸i. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy vµ nhãm kh¸c bæ sung.. - KhÝ hËu: t0, ¸nh s¸ng, giã… - Níc: ngät, mÆn, lî. - Địa hình, thổ nhỡng, độ cao, loại đất… * Nh©n tè h÷u sinh: - Nh©n tè sinh vËt:vsv, nÊm, §V. - Nh©n tè con ngêi: + Tác động tích cực: Cải tạo, nu«i dìng, lai ghÐp + Tác động tiêu cực: Săn bắn, đốt phá. - Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi theo từng m«i trêng vµ thêi gian.. - GV më réng: ? Trong 1 ngµy ¸nh s¸ng mÆt trêi chiếu lên mặt đất đổi thay nh thế nào.(hs: ás trong ngµy t¨ng dÇn vµo buæi tra råi l¹i gi¶m dÇn) ? ở nớc ta độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau.( hs: mùa hè ngày dài hơn mùa đông) ? Sự thay đổi nhiệt độ trong 1 năm diễn ra nh thế nào.(hs: Mùa hè nhiệt độ cao, mùa đông nhiệt độ xuèng thÊp) - GV giúp hs nêu nhận xét chung về tác động của nh©n tè sinh th¸i. - H§ 3 : T×m hiÓu giíi h¹n sinh th¸i.(11’) III. Giíi h¹n sinh th¸i. - GV y/c hs qs h×nh 41.2 sgk T120. ? Cá Rô phi Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nµo.(hs: tõ 50C - 420C ) ? Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trởng và phát triển thuËn lîi nhÊt.(hs: Tõ 200C - 350C ) ? T¹i sao ngoµi t0 50C vµ 420C th× c¸ r« sÏ chÕt.(hs: Vì quá giới hạn chịu đựng) - GV giíi thiÖu thªm 1 sè vÝ dô: + Cây mắm biển sống và phát triển trong giới hạn độ mÆn tõ 0,36% - 0,5% NaCl. + Cây thông đuôi ngựa không sống nơi có nồng độ muèi trªn 0,4%. - Tõ c¸c vÝ dô trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ kh¶ n¨ng - Giíi h¹n sinh th¸i lµ giíi h¹n chịu đựng của sinh vật với mỗi nhân tố sinh thái.(hs: chịu đựng của cơ thể sinh vật đối Mỗi loài chịu đợc 1 giới hạn nhất định với các nhân với 1 nhân tố sinh thái nhất định. tè sinh th¸i) - GV ®a ra kh¸i niÖm. - GV hỏi hs: Các SV có giới hạn sinh thái rộng đối víi tÊt c¶ c¸c nh©n tè sinh th¸i th× kh¶ n¨ng ph©n bè cña chóng nh thÕ nµo.(hs: Thêng ph©n bè réng dÔ thÝch nghi) ? Nắm đợc ảnh hởng của các nhân tố sinh thái có ý nghĩa nh thế nào đối với sản xuất nông nghiệp.(hs: Gieo trồng đúng thời vụ, tạo đk sống tốt cho vật nuôi vµ c©y trång) 4. Cñng cè ( 5 phót ) ? M«i trêng lµ g×. Ph©n biÖt c¸c nh©n tè sinh th¸i? ThÕ nµo lµ giíi h¹n sinh th¸i. Cho vd. §äc phÇn ghi nhí SGK 6. Híng dÉn häc bµi ë nhµ (2’): - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk - ¤n tËp l¹i kiÕn thøc sinh th¸i líp 6, kÎ b¶ng 42.1 sgk. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Tiết 44: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật I. Môc tiªu: *KiÕn thøc: - Giúp hs nêu đợc ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng đến các đặc điểm hình thái giải phẩu sinh lí và tập tính của sinh vật, giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật với môi trêng. Nêu đợc các nhóm sinh vật và đặc điểm của các nhóm: a sáng, a bóng - Liên hệ vận dụng giải thích một số hiện tợng về đặc điểm sinh lí và tập tính của sinh vËt. *KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng quan s¸t ph©n tÝch kªnh h×nh *Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ sinh vËt.

(78) *Trọng tâm: ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng đến các đặc điểm hình thái giải phÈu sinh lÝ vµ tËp tÝnh cña sinh vË II. ChuÈn bÞ: 1. GV: -Tranh h×nh 42.1, 42.2 SGK& B¶ng 42.1 sgk ( T123), C©y l¸ lèt trång trong chËu để ngoài ánh sáng lâu. 2: HS: - 1 sè c©y: l¸ lèt, v¹n niªn thanh, c©y lóa. III. Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (5’) M«i trêng sèng cña sinh vËt lµ g×? Cã mÊy lo¹i m«i trêng? Cho vÝ dô. - Môi trờng sống: Là nơi sinh sống của sinh vật, là những gì bao quanh sv có tác động trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp lªn sù sèng, ph¸t triÓn, sinh s¶n cña sinh vËt. - C¸c lo¹i m«i trêng: + M«i trêng níc + Môi trờng trên mặt đất. + Môi trờng trong đất. + M«i trêng sinh vËt. * Đặt vấn đề: (1’) GV cho hs quan sát cây lá lốt trồng ngoài ánh sáng và cây lá lốt trồng trong bãng r©m. ? H·y nhËn xÐt sù sinh trëng ph¸t triÓn cña 2 c©y nµy. VËy nh©n tè ¸nh s¸ng ¶nh hëng nh thế nào đến sự sinh trởng và phát triển của sinh vật. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò H§ 1: T×m hiÓu ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng đến TV(18’) - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin sgk vµ nªu vÊn đề: ? ánh sáng ảnh hởng đến hình thái và sinh lÝ cña c©y nh thÕ nµo.(hs: ¶nh hëng ®Ðn quang hîp) - GV cho hs qs c©y l¸ lèt, v¹n niªn thanh, c©y lóa vµ hoµn thµnh b¶ng 42.1 sgk - GV chèt l¹i kiÕn thøc. - GV hái: ? Gi¶i thÝch c¸ch s¾p xÕp l¸ trªn th©n cña c©y lóa vµ c©y l¸ lèt.(hs:C©y l¸ lèt: l¸ xÕp ngang nhËn nhiÒu ¸nh s¸ng + C©y lóa: l¸ xÐp nghiªng tr¸nh tÝa n¾ng chiÕu th¼ng gèc) ? Sù kh¸c nhau gi÷a 2 c¸ch xÕp l¸ nµy nãi lªn ®iÒu g× (hs: Gióp thÝch nghi víi m«i trêng) ? Ngời ta dựa vào chuẩn nào để phân biệt cây a bãng vµ c©y s¸ng. (hs: Dùa vµ kh¶ n¨ng thÝch nghi cña chóng víi c¸c ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng cña m«i trêng.) - GV liªn hÖ: ? Em h·y kÓ tªn c©y a s¸ng vµ c©y a bãng mµ em biÕt. ? Trong nông nghiệp ngời dân đã ứng dụng ®iÒu nµy vµo s¶n xuÊt nh thÕ nµo.Vµ cã ý nghÜa g×.(hs: Trång xen kÏ c©y t¨ng n¨ng suÊt và tiết kiệm đất ; VD: trồng đỗ dới cây ngô) H§ 2: T×m hiÓu ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tíi §V (13’) - GV y/c c¸c nhãm ng/cøu th«ng tin SGK vµ chọn phơng án đúng ( thực hiện lệnh  sgk) - GV y/c : ? Kể tên những động vật thờng kiếm ăn lúc chập choạng tối, ban đêm, buổi s¸ng sím, ban ngµy. ? Tập tính kiếm ăn và nơi ở của động vật liên quan víi nhau nh thÕ nµo.(hs: N¬i ë phï hîp với tập tính kiếm ăn, vd: loài ăn đêm hay ở hang tèi). Néi dung kiÕn thøc I. ảnh hởng của ánh sáng lên đời sèng thùc vËt.. - ánh sáng ảnh hởng tới hoạt động sinh lÝ cña thùc vËt nh quang hîp, h« hÊp vµ hót níc cña c©y.. - Nhãm c©y a s¸ng: Gåm nh÷ng c©y sống nơi quang đãng: tán lá rộng, cành nhiÒu, th©n thÊp, QH, h« hÊp, tho¸t h¬i níc m¹nh. - Nhãm c©y a bãng: Gåm nh÷ng c©y sèng n¬i Ýt ¸nh s¸ng: t¸n l¸ réng võa ph¶i, than cao hoÆc TB, QH, h« hÊp, tho¸t h¬i níc yÕu.. II. ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống của động vật.. - ánh sáng ảnh hởng tới các hoạt động.

(79) - GV thông báo: Gà thờng đẻ trứng ban ngày, của động vật: Nhận biết, định hớng di vịt đẻ trứng ban đêm. chuyÓn trong kh«ng gian, sinh trëng, + Mïa xu©n nÕu cã nhiÒu ¸nh s¸ng c¸ chÐp sinh s¶n… đẻ trứng sớm hơn. - Nhóm động vật a sáng: Gồm những - Từ ví dụ trên en hãy rút ra kết luận về ảnh động vật hoạt động ban ngày. hởng của ánh sáng đến động vật. - Nhóm động vật a tối: Gồm những - GV liên hệ: ? Trong chăn nuôi ngời ta có động vật hoạt về ban đêm, sống trong biện pháp kĩ thuật gì để tăng năng suất cây trồng.(hs: Chiếu sáng để cá đẻ, tạo ngày nhân hang, hốc đất… tạo để gà, vịt đẻ trứng nhiều) 4. Cñng cè ( 5 phót ): ? Nªu sù kh¸c nhau gi÷a a bãng vµ a s¸ng, §V a s¸ng vµ a tèi. ? S¾p xÕp c¸c c©y sau vµo nhãm a bãng vµ a s¸ng cho phï hîp: C©y bµng, c©y æi, c©y ng¶i cøu, c©y thµi lµi, phong lan, hoa s÷a, diÕp c¸, t¸o… §äc phÇn ghi nhí SGK 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ (2 phót): - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái sgk. §äc môc: EM cã biÕt. - Đọc trớc bài: ảnh hởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật.. Ngµy so¹n:. . Ngµy gi¶ng:. TiÕt 45 ảnh hơng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sông sinh vật I- Môc tiªu bµi häc: *KiÕn thøc - Học sinh mô tả đợc những ảnh hởng của nhân tố sinh thái nhiệt độ và độ ẩm môi trờng đến các đặc điểm về hình thái, sinh lý (1 cách sơ lợc) và tập tính của sinh vật. - Phân tích, tổng hợp rút ra sự thích nghi của sinh vật. Nêu đợc các nhóm sinh vật và đặc ®iÓm cña c¸c nhãm: a Èm, chÞu h¹n, h»ng nhiÖt vµ biÕn nhiÖt…. *Kĩ năng: Rèn kỹ năng QS phân tích kênh hình và trao đổi nhóm. *Trọng tâm: ảnh hởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật II- ChuÈn bÞ: 1. GV: - Tranh phãng to H43.1- 3-SGK - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 43.1-2-SGK. 2. HS: Häc bµi - chuÈn bÞ bµi míi III- Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra (5’) - Nªu sù kh¸c nhau gi÷a TV a s¸ng vµ a bãng ? - ¸nh s¸ng cã ¶nh hëng tíi §V nh thÕ nµo ? - Nhóm cây a sáng: Gồm những cây sống nơi quang đãng: tán lá rộng, cành nhiều, thân thÊp, QH, h« hÊp, tho¸t h¬i níc m¹nh. - Nhãm c©y a bãng: Gåm nh÷ng c©y sèng n¬i Ýt ¸nh s¸ng: t¸n l¸ réng võa ph¶i, than cao hoÆc TB, QH, h« hÊp, tho¸t h¬i níc yÕu - ánh sáng ảnh hởng tới các hoạt động của động vật: Nhận biết, định hớng di chuyển trong kh«ng gian, sinh trëng, sinh s¶n… *Đặt vấn đề: Nhiều loài sinh vật có thể sống nơi ấm áp, nhng ngợc lại có loài chỉ sống nơi giá lạnh. Khi chuyển những sinh vật đó từ nơi ấm áp sang nơi giá lạnh thì khả năng sống cña chóng sÏ nh thÕ nµo? 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy - trò Néi dung * Hoạt động 1: Tìm hiểu ảnh hởng của nhiệt độ I. ảnh hởng của nhiệt độ lên đời lên đời sống SV (16’) sèng sinh vËt: GV: Quang hợp và hô hấp của cây chỉ có thể diễn * ảnh hởng của nhiệt độ lên đời ra bình thờng ở nhiệt độ môi trờng nh thế nào ? sèng SV. - HS: Trả lời- nhận xét- cây chỉ quang hợp tốt ở - Nhiệt độ MT ảnh hởng rất mạnh nhiệt độ 20-30oC. đến hoạt động quang hợp và hô hấp.

(80) - Cây ngừng quang hợp và hô hấp ở nhiệt độ quá thÊp (0oC) hoÆc qu¸ cao (h¬n 40oC). -GV: ảnh hởng nhiệt độ lên ĐV - TT - SGK-143 GV: Trùc quan tranh H43.1-2 (SGK). HS: Quan sát - đọc thông tin SGK - trả lời câu hỏi H: Sinh vật có thể sống đợc trong phạm vi nhiệt độ nh thế nào ? HS: T.luËn tr¶ lêi - b¸o c¸o - HS nhËn xÐt. GV: PhÇn lín tõ 0oC - 50oC.... (SGK) GV: Căn cứ sự điều chỉnh độ cơ thể để thích nghi m«i trêng sèng: chia SV lµm 2 nhãm: + SV biến nhiệt: phụ thuộc nhiệt độ MT + SV hằng nhiệt: không phụ thuộc vào nhiệt độ MT. - Yªu cÇu HS vËn dông - ®iÒn ND phï hîp vµo b¶ng 43.1 (SGK-127). HS: Độc lập làm, GV chỉ định báo cáo (Dự kiến đáp án SGK-147).. cña TV. VD: C©y chØ quang hîp tèt ở nhiệt độ 20-30oC. - 0oC: c©y ngõng quang hîp vµ h« hÊp hoÆc qu¸ cao h¬n 40oC. + ảnh hởng của nhiệt độ lên đời sèng §V: - Nhiệt độ môi trờng ảnh hởng hoạt động sinh lý ĐV: lợng thức ăn, độ tiªu ho¸, T§ khÝ...S2. VD: Nhiệt độ quá cao và quá thấp gây hiện tợng ngủ đông, ngủ hè ở èc, Õch, d¬i, gÊu... * KL: Nhiệt độ môi trờng ảnh hởng sinh thái, hoạtđộng sinh lý SV - Đa sè SV sèng ë t0 0-500C - SV chia 2 nhãm: + SV h»ng nhiÖt: VD: chim, thó vµ con ngêi + SV biÕn nhiÖt: VD: Õch nh¸i, bß * Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hởng của độ ẩm sát, thực vật II. ảnh hởng của độ ẩm lên đời lªn §S-SV (16) sèng SV: -GV: Yªu cÇu HS quan s¸t H43.3 (SGK-H). - Độ ẩm không khí và đất ảnh hởng HS: Quan sát đọc thông tin - trả lời câu hỏi Độ ẩm không khí và đất ảnh hởng nh thế nào đến nhiều đến sinh trởng và phát triển của SV. Cã sinh vËt thêng xuyªn sèng sù sinh trëng vµ ph¸t triÓn cña SV. trong nớc hoặc môi trờng ẩm ớt. NgHS: T.đổi nhóm trả lời - báo cáo KQ. GV: Yªu cÇu HS tham kh¶o VD SGK t×m ra VD îc l¹i cã sinh vËt sèng n¬i cã khÝ hËu khô nóng nh hoang mạc, núi đá. ®iÒn vµo « trèng ë phiÕu HT néi dung b¶ng 43.2. HS: §éc lËp lµm hoµn thµnh b¶ng. - Sinh vËt thÝch nghi víi m«i trêng GV: Chỉ định 1-2 HS nêu ND cần điền. sống có độ ẩm khác nhau hình HS: HS khác bổ sung. GV treo bảng đáp án. c¸c nhãm sinh vËt: ? độ ẩm môi trờng ảnh hởng tới những đặc điểm thành + Thùc vËt : • Nhãm a Èm nµo cña SV ? • Nhãm chÞu h¹n H: Có mấy nhóm SV thích nghi với nhiệt độ khác + Động vật : • Nhóm a ẩm nhau của môi trờng ? đó là những nhóm nào? • Nhãm a kh« H: H·y kÓ c¸c nhãm TV vµ §V thÝch nghi víi m«i trờng có độ ẩm khác nhau ? - Trong ch¨n nu«i vµ trång trät ngêi ta cã biÖn pháp kĩ thuật gì để tăng năng suất ? 4. Cñng cè (5’). Cho HS tr¶ lêi c©u hái SGK 1-4. Gîi ý: C©u 2: 2 nhãm SV : - biÕn nhiÖt. - Hằng nhiệt: Không những chịu đựng cao hơn với nhiệt độ của MT vì phát triển cơ chế ®iÒu hoµ nhiÖt vµ cã trung t©m ®iÒu hµnh nhiÖt ë n·o. Câu 4: - VD: ĐV a ẩm: ếch, nhái, mọt ẩm, ốc sên, giun đất... §äc phÇn ghi nhí SGK 5. HDVN (2’): - Häc bµi ë nhµ - tr¶ lêi hoµn thiÖn c©u hái vµo vë BT. - §äc phÇn em cã biÕt. §äc tríc bµi 44 "¶nh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c SV" Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 46: ¶nh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt I- Môc tiªu bµi häc: *KiÕn thøc: - Học xong bài, học sinh phải hiểu đợc thế nào là nhân tố SV, trình bày những mối quan hÖ gi÷a c¸c SV cïng loµi vµ kh¸c loµi..

(81) - Nêu đặc điểm các mối quan hệ cùng loài, khác loài giữa các sinh vật: cạnh tranh, hỗ trợ, céng sinh, héi sinh… *Kĩ năng: Rèn kỹ năng QS, phân tích để tiếp thu kiến thức từ các phơng tiện trực quan, rÌn kü n¨ng th¶o luËn nhãm. *Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ c¸c sinh vËt *Träng t©m: §Æc ®iÓm c¸c mèi quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi II- ChuÈn bÞ: 1. GV: - Tranh phãng to H 44.1- 3-SGK - B¶ng phô néi dung b¶ng 44 -SGK. 2. HS: Häc bµi - §äc tríc bµi míi III- Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. Kiểm tra (5’). Nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng tới đặc điểm hình thái và sinh lý cña SV nh thÕ nµo? Trả lời: Nhiệt độ môi trờng ảnh hởng sinh thái, hoạtđộng sinh lý SV - Đa số SV sống ở t 0 0-500C - SV chia 2 nhãm: + SV h»ng nhiÖt: VD: chim, thó vµ con ngêi + SV biÕn nhiÖt: VD: Õch nh¸i, bß s¸t, thùc vËt *Đặt vấn đề: Mỗi sinh vật sống trong môi trờng đều trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hởng tới các sinh vật khác ở xung quanh. Bài hôm nay sẽ iúp chúng ta hiểu điều đó. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy - trò Néi dung *Hoạt động 1: Tìm hiểu về quan hệ I. Quan hÖ cïng loµi - C¸c sinh vËt cïng loµi sèng gÇn nhau, cïng loµi SV (14’) liªn hÖ víi nhau, h×nh thµnh lªn nhãm c¸ - GV: Trùc quan tranh H44.1 SGK - hái thÓ HS: Quan sát, đọc thông tin, trả lời câu - Trong 1 nhãm cã nh÷ng mèi quan hÖ: hái phÇn I' : Khi cã giã b·o... + Hỗ trợ: Sinh vật đợc bảo vệ tốt hơn, GV: Gợi ý: Mỗi SV sống trong MT đều kiếm đợc nhiều thức ăn trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ¶nh hëng tíi SV kh¸c ë xung quanh. Quần tụ: các cá thể có xu hướng tụ tập HS: Th¶o luËn tr¶ lêi - B¸o c¸o KQ. bên nhau tạo thành quần tụ cá thể để TL: Khi giã b·o TV sèng côm th× nhãm được bảo vệ và chống đỡ các điều kiện t/d gi¶m bít søc thæi cña giã, lµm c©y không bị đổ. bất lợi của môi trường tốt hơn. Ví dụ, - ĐV sống bầy đàn có lợi tìm kiếm thức quần tụ cây có tác dụng chống gió, chống ¨n, phßng tr¸nh kÎ thï, tù vÖ tèt. mất nước tốt hơn, quần tụ cá chịu được - KT t¸ch ra khái nhãm - c¹nh tranh, h¹n nồng độ chất độc cao hơn... chÕ sù c¹n kiÖt thøc ¨n trong vïng. + C¹nh tranh: Ng¨n ngõa gia t¨ng sè lîng c¸ thÓ vµ sù c¹n kiÖt nguån thøc ¨n (C¸ch li): là làm gi¶m nhÑ sù c¹nh tranh, ng¨n ngõa sù gia t¨ng sè lîng c¸ * Tìm câu đúng trong số 3 câu trả lời. thÓ vµ sù c¹n kiÖt nguån thøc ăn khi mật đáp án câu 3 độ quần thể tăng quá mức cho phép, gây ra sự cạnh tranh, một số cá thể động vật * Hoạt động 2: Tìm hiểu quan hệ khác phải tỏch khỏi quần tụ đi tỡm nơi sống mới. loµi (18’) II. Quan hệ khác loài GV: Trùc quan H44.2-3 (SGK) - Quan hệ hỗ trợ: Cộng sinh là quan hệ B¶ng phô (ND - b¶ng 44) HS: Quan s¸t thùc hiÖn lÖnh  SGK-132. cần thiết và có lợi cho 2 bên cả về dinh Thảo luận nhóm - trả lời câu hỏi. Cử đại dưỡng lẫn nơi ở. Vớ dụ, vi khuẩn lam diÖn b¸o c¸o KQ th¶o luËn. cộng sinh với nấm tạo thành địa y. Quan GV: Cho HS kh¸c nhËn xÐt - bæ sung ®i hệ hợp tác là quan hệ có lợi cho cả 2 bên đến đáp án đúng. KQ: *** tảo và nấm, địa y, VK ở nốt sần nhưng khụng nhṍt thiết cần cho sự tụ̀n tại hä ®Ëu. của chúng..

(82) - Hội sinh: cá ép và rùa, địa y bám lên cµnh c©y - C¹nh tranh: rËn kÝ sinh trªn tr©u bß... - GV: Ph©n tÝch c¸c mèi quan hÖ HS hiÓu râ h¬n H: Sù kh¸c nhau chñ yÕu gi÷a quan hÖ hç trợ và quan hệ đối địch của các SV khác loµi lµ g× ? -> Quan hÖ hç trî lµ quan hÖ cã lîi. -> Quan hệ đối địch: 1 bên SV có lợi còn bªn kia bÞ h¹i vµ 2 bªn cïng bÞ h¹i.  KL: ghi. Quan hệ hội sinh là quan hệ chỉ có lợi cho một bên. - Quan hệ đối địch: là quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể khác loài về thức ăn, nơi ở được biểu hiện: + Động vật ăn thịt - con mồi: sinh vật này tiêu diệt sinh vật khác (mèo bắt chuột, cáo bắt gà...). + Quan hệ kí sinh - vật chủ: sinh vật này sống bám vào cơ thể sinh vật khác (giun, sán kí sinh ở động vật và người...). + Quan hệ ức chế - cảm nhiễm: sinh vật này kìm hãm sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật khác (tảo tiểu cầu tiết ra chất kìm hãm sự phát triển của rận nước).. 4. Cñng cè (5’). - C¸c sinh vËt cïng loµi hç trî hoÆc c¹nh tranh nhau trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo? Tù tØa ë TV lµ kÕt qu¶ cña mèi quan hÖ g×? (hỗ trợ: thức ăn rồi rào, nơi ở rộng rãi... cạnh tranh: thiếu thức ăn, nơi ở, con đực tranh dµnh nhau con c¸i...) - Ph©n biÖt quan hÖ cïng loµi vµ quan hÖ kh¸c loµi? (cïng loµi: mét bªn hoÆc hai bªn cïng cã lîi hoÆc 1 bªn kh«ng cã lîi mµ còng kh«ng cã h¹i. Kh¸c loµi: mét bªn cã lîi, mét bªn cã h¹i hoÆc c¶ hai bªn cã h¹i) - §äc phÇn ghi nhí SGK 5. HDVN (2’): - Häc bµi ë nhµ - tr¶ lêi hoµn thiÖn c©u hái vµo vë BT. - ChuÈn bÞ kÑp Ðp c©y, giÊy b¸o, kÐo c¾t cµnh.  Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TIẾT 47: THùC HµNH: T×M HIÓU M«I TRêNG vµ ẢNH HëNG CỦA MỘT Sè NH©N Tè SINH TH¸I LªN ĐỜI SèNG SINH VẬT I. Mục tiêu: *Kiến thức: Học sinh nhận biết đợc các môi trờng sống của sinh vật ngoài thiên nhiên các nhân tố sinh thái của môi trờng ảnh hởng lên đời sống sinh vật. *Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, làm báo cáo nhỏ. Kĩ năng thực hành ngoài thiên nhiên *Gi¸o dôc: Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn, kh«ng ph¸ ph¸ch quanh khu vùc quan s¸t. Gi÷ g×n vÖ sinh xung quanh khu vùc quan s¸t - BiÕt thu thËp nh÷ng mÉu vËt, c¸c lo¹i l¸ c©y ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau vµ hoµn thiÖn b¶ng sgk - viÕt b¶n thu ho¹ch sau giê thùc hµnh *Träng t©m: t×m hiÓu m«i trêng sèng cña thùc vËt II. Chuẩn bị: 1. GV: 2. HS: -. Kẹp ép cây, kéo cắt cây Vợt bắt côn trùng, lọ hoặc túi nilon đựng động vật nhỏ Băng hìnhvề môi trường sống cña sinh vật . §Ìn chiÕu ®a n¨ng. Kẹp ép cây , giấy báo , kéo cắt cây.

(83) -. Giấy kẻ li có kích thước ô lớn 1cm2 trong ô lớn có các ô nhỏ Bút chì Vợt bắt côn trùng, lọ hoặc túi nilon đựng động vật nhỏ Dụng cụ đàođất nhỏ. III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức:1’ 2. KiÓm tra bµi cò : 5’ kiÓm tra dông cô, mÉu vËt cña häc sinh *Đặt vấn đề : Chúng ta đã tìm hiểu ảnh hởng của một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vËt. §Ó hiÓu râ h¬n ®iÒu nµy h«m nay chóng ta sÏ quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. 3. Bµi míi TG Néi dung: Hoạt động của Gv- Hs 11’ 1,HĐ 1 : Hướng dẫn ban đầu : Tªn sinhluËn vật môc M«itiªu: trường sống I. Môc tiªu: SGK * Th¶o 4 – 6 hs/ nhãm II. TiÕn hµnh: ...................... Thực Gv x¸c định đối tượng nghiªn cứu (M«i trêng HS vật......... đã quan sát trớc ở nhà là nơi có nhiều cây xanh, hồ ...................... Động níc, ) và nội dung c¸ch thức tiến hành hoạt động. *vật......... Híng dÉn quy tr×nh thùc hiÖn ...................... T×m hiểu MT sống của TV Nấm............. HS tù t×m hiÓu m«i trêng sèng cña thùc vËt vµ quan ... s¸t c¸c lo¹i sinh vËt sống trong địa điểm quan sát ...................... Địa råi hoµn thiÖn b¶ng 45.1 y............... Chuyển tiếp: Gv cã thể gợi ý cho Hs su tÇm tríc c¸c mÉu l¸ c©y ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau: n¬i trèng tr¶i, díi t¸n c©y, hå níc, c¹nh toµ nhµ. - Gv yªu cầu hs nghiªn cứu h×nh th¸i của l¸ và ph©n tÝch ảnh hưởng của ¸nh s¸ng tới h×nh th¸i cña l¸ Gv gợi ý để hs hoµn thµnh b¶ng: - Đặc điểm của phiến l¸: rộng hay hẹp dài hay ngắn, dày hay mỏng, xanh sẫm hay nhạt ,cã cutin dày hay kh«ng cã cutin, cã l«ng, s¸p mặt l¸ cã l«ng hay kh«ng cã l«ng... - Đặc điểm nµo của l¸ chứng tỏ l¸ c©y quan s¸t là: Lá cây ưa sáng,ưa bóng, chìm trong nước, nơi nước chảy, nước đứng, và trên mặt nước * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh Gv kẻ mẫu lên bảng, HS kẻ vào giấy để làm bản t20’ êng tr×nh trang bªn -----> * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh: - 6 em/ nhãm - VÞ trÝ: M«i trêng bÞ « nhiÔm 5’ 2) HĐ 2: Các hoạt động thực hành của HS - HS thực hành theo 2 ND đã hớng dẫn. - GV ®i tõng nhãm theo dâi hs lµm, söa sai cho hs. - Tuyªn d¬ng nh÷ng nhãm lµm tèt, phª b×nh nh÷ng hs cha lµm tèt. 3) B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - C¸c nhãm nép b¸o c¸o. Gv nhËn xÐt bµi lµm cña từng nhóm và đánh giá kết quả. - ChÊm ®iÓm c¸c nhãm._. STT. Tên cây. Nơi sống. Đặc điểm của phiến lá. Mẫu b¸o c¸o và tổng kết kết quả đạt được của hoạt động: 1. T×m hiÓu m«i trêng sèng cña TV: B¶ng 45.1: C¸c lo¹i sinh vËt quan sát có trong địa điểm thực hµnh. Hs tổng kết: - Số lượng sinh vật quan s¸t - Có mấy loại môi trường sống - Môi trường nào có số lượng sinh vật nhiều nhất và ít nhất 2. Hình thái của lá cây. Mỗi hs độc lập quan sát 10 lá cây ở các môi trường khác nhau sau đó ghi kết quả vào : Bảng 45.2 SGK Hs vẽ hình dạng phiến lá va ghi vào tên cây, lá cây, ưa sáng... Sau đó hs ép mẫu lá trong cặp ép cây để tập làm tiêu bản - HS thùc hµnh theo c¸c néi dung đã hớng dẫn.. Các đặc điểm này chứng tỏ là cây. H×nh d¹ng phiÕn l¸ vµ nh÷ng nhËn.

(84) quan sát là :. xÐt kh¸c (NÕu cã):. 1 2 ... 10 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’). Nội dung đánh giá - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 5. HDVN: Chuẩn bị 1 số phơng tiện dụng cụ thực hành nh đã hớng dẫn. Ngµy so¹n:. Ngµy gi¶ng:. TiÕt 48. Thùc hµnh: T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña mét số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật (tiếp theo) I- Môc tiªu bµi häc: *Kiến thức: Học sinh tìm hiểu môi trờng sống của ĐV và những đặc điểm của ĐV thích nghi víi MT *Kĩ năng: Rèn kỹ năng quan sát. Ghi bản tờng trình để báo cáo. * Gi¸o dôc HS cã lßng yªu thiªn nhiªn. *Trọng tâm: Tìm hiểu ảnh hởng của môi trờng lên đời sống động vật II- ChuÈn bÞ: 1. GV: - Vît b¾t §V cho mçi nhãm. - Chọn địa điểm quan sát. 2. HS: Häc bµi - ChuÈn bÞ ND thùc hµnh. III- TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra (5’). Dông cô vµ giÊy bót cña HS ? 3. Bµi míi: *Đặt vấn đề : Chúng ta đã tìm hiểu ảnh hởng của một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vËt. §Ó hiÓu râ h¬n ®iÒu nµy h«m nay chóng ta sÏ quan s¸t ngoµi thiªn nhiªn. Hoạt động của Gv- Hs 1, HĐ 1 : Hướng dẫn ban đầu : * Th¶o luËn môc tiªu: 4 – 6 hs/ nhãm Gv xác định đối tượng nghiên cứu (Môi trờng HS đã quan sát trớc ở nhà là nơi có nhiÒu c©y xanh, hå níc, ) và nội dung c¸ch thức tiến hành hoạt động. * Híng dÉn quy tr×nh thùc hiÖn T×m hiểu MT sống của §V HS tự tìm hiểu môi trờng sống của động vật và quan sát các loại sinh vật sống trong địa ®iÓm quan s¸t råi hoµn thiÖn b¶ng 45.3 Chuyển tiếp: (1). GV híng dÉn HS quan s¸t m«i trêng c¸c §V xung quanh ta. VD: Các loài côn trùng, giun đất, thân. TG 11’. Néi dung: I. Môc tiªu: SGK II. TiÕn hµnh: Mẫu báo cáo và tổng kết kết quả đạt được của hoạt động: HS: Tìm các nội dung quan sát đợc điền và hoàn thành vào bảng 45.3-SGK. S Tªn M«i đặc điểm T động trờng của động T vËt sèng vËt thÝch nghi víi MTS - C¸: sèng ë níc, th©n h×nh thoi, vÈy xÕp lîp lªn nhau nh m¸i ngãi, da cã chÊt nhµy, b¬i b»ng v©y..

(85) mÒm, Õch nh¸i, bß s¸t, chim thó... - Gv yªu cầu hs nghiªn cứu h×nh th¸i của §V và ph©n tÝch ¶nh hưởng của ¸nh s¸ng tới h×nh th¸i của §V * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh Gv kẻ mẫu lên bảng, HS kẻ vào giấy để làm b¶n têng tr×nh trang bªn -----> *Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ yhùc hµnh - 6 em/ nhãm - VÞ trÝ: M«i trêng bÞ « nhiÔm. - Õch nh¸i: Võa sèng ë c¹n võa sèng ë níc + ë c¹n: h« h¸p b»ng phæi, ch©n cã nhiều khớp động... +ë níc: da cã chÊt nhên, h« h¸p qua da, khi b¬i m¾t mòi ë vÞ trÝ cao trªn ®Çu, chi sau cã t¸c dông nh b¬i chÌo. - giun đất: thân hình trụ tròn, có chÊt nhên, kh«ng cã chi, cã c¸c t¬ c¬, di chuyÓn b»ng c¸ch chui luồn trong đất - èc sªn: sèng n¬i Èm, cã vá cøng để tự vệ, di chuyển chậm.. 20’ 2) HĐ 2: Các hoạt động thực hành của HS - HS thực hành theo 2 ND đã hớng dẫn. - GV ®i tõng nhãm theo dâi hs lµm, söa sai cho hs. - Tuyªn d¬ng nh÷ng nhãm lµm tèt, phª 5’ b×nh nh÷ng hs cha lµm tèt. 3) B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - C¸c nhãm nép b¸o c¸o. Gv nhËn xÐt bµi làm của từng nhóm và đánh giá kết quả. - ChÊm ®iÓm c¸c nhãm._. HS thùc hµnh theo c¸c néi dung. Hoµn thiÖn 3 ý phÇn kiÕn thøc lÝ thuyÕt : - Nªu ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè sinh thái đến đời sống động vật. - Các loài động vật em quan sát thuộc nhóm động vật sống trong níc hay a Èm, a kh«? - NhËn xÐt chung cña em vÒ m«i trờng đã quan sát có đợc bảo vệ tốt cho động vật hay thực vật sèng hay kh«ng? - C¶m tëng cña em sau buæi thùc hµnh?. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh cña HS - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ Hoµn thiÖn b¶n têng tr×nh đọc trớc bài quần thể sinh vật. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Ch¬ng II: HÖ sinh th¸i TiÕt 49: QuÇn thÓ sinh vËt. I- Môc tiªu bµi häc: *KiÕn thøc - HS trình bày đợc khái niệm quần thể sinh vật (chủ yếu là quần thể giao phối. Lấy đợc VD minh ho¹ mét quÇn thÓ sinh vËt. Ph©n biÖt quÇn thÓ víi mét tËp hîp c¸ thÓ ngÉu nhiªn..

(86) - Lấy đợc VD minh hoạ cho các đặc trng cơ bản của quần thể sinh vật. *KÜ n¨ng: RÌn kü n¨ng nhËn biÕt, ph©n tÝch quÇn thÓ sinh vËt. *Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ sinh vËt *Trọng tâm: khái niệm quần thể sinh vật, các đặc trng cơ bản của quần thể sinh vật II- ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh phãng to H47 c¸c d¹ng th¸p tuæi, b¶ng phô. 2. HS: Học bài - đọc trớc bài mới. III- Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng 3. Bµi míi: *Đặt vấn đề: Quần thể sinh vật là gì? quần thể sinh vật có những đặc trng cơ bản nào? bài hôm nay chóng ta cÇn t×m hiÓu. Hoạt động của thầy và trò Néi dung I. ThÕ nµo lµ 1 quÇn thÓ sinh vËt: Hoạt động 1: Tìm hiểu thế nào là 1 quần thể SV - Quần thể SV là tập hợp những cá thể (8’) cïng loµi, sinh sèng trong 1 kho¶ng GV: Cho HS đọc thông tin SGK. không gian nhất định ở 1 thời điểm nhất HS: Thực hiện lệnh SGK-139 độc lập làm ghi ND định, có có khả năng sinh sản tạo thành b¶ng 47.1 sgk-139. nh÷ng thÕ hÖ míi. - Sau đó thảo luận (3') - báo cáo KQ. GV: Nhận xét treo bảng phụ công bố đáp án. §¸p ¸n: QuÇn thÓ SV: 2,5. Cßn l¹i kh«ng ph¶i quÇn thÓ SV. Hái: QuÇn thÓ sinh vËt lµ g× ? GV: Bæ sung - kÕt luËn. Hoạt động 2: Tìm hiểu những đặc trng cơ bản II. Những đặc trng cơ bản của quần cña quÇn thÓ (18’). thÓ: GV: Cho HS đọc SGK trả lời câu hỏi: 1. TØ lÖ giíi tÝnh: H: TØ lÖ giíi tÝnh lµ g× ? - Là tỉ lệ giàu SL cá thể đực/ SL cá thể H: ý nghÜa cña tØ lÖ giíi tÝnh. c¸i. HS: Trả lời - là tỉ lệ SL đực/cái. - Tỉ lệ đực/cái có ý nghĩa quan trọng đối - Tỉ lệ đực/cái có ý nghĩa quan trọng - thấy tiềm với tiềm năng sinh sản của quần thể. n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. 2. Thµnh phÇn nhãm: GV: Treo h×nh 47.2 (SGK). - C¸c nhãm: HS: Quan s¸t kÕt hîp SGK. + Nhãm tuæi tríc sinh s¶n H: ý nghÜa sinh th¸i cña nhãm tuæi lµ g× + Nhãm tuæi sinh s¶n. HS: Th¶o luËn - b¸o c¸o. + Nhãm tuæi sau sinh s¶n. - Yêu cầu nêu: Các nhóm tuổi, dạng tháp tuổi có ý 3. Mật độ quần thể: nghÜa kh¸c nhau. - Là SL SV có trong 1 đơn vị diện NhËn xÐt: tÝch hay thÓ tÝch: VD SGK. - Dạng phát triển: Đáy rộng - tỉ lệ sinh cao - SL cá - SL *** thể trong quần thể biến động thÓ ph¸t triÓn m¹nh. theo mïa theo n¨m phô thuéc n¬i ë ®iÒu - Dạng ổn định: Đáy vừa phải, tỉ lệ sinh không cao kiện sống môi trờng. - D¹ng gi¶m sót: §¸y hÑp, tØ lÖ sinh thÊp, SL c¸ thÓ gi¶m. GV: Yêu cầu HS đọc SGK trả lời câu hỏi. H: Thế nào là mật độ quần thể ? HS: Đọc SGK ĐT nhóm - cử đại diện báo cáo. III. ¶nh hëng cña m«i trêng tíi quÇn Hoạt động 3: ảnh hởng của MT tới quần thể SV thế SV (6’). - §iÒu kiÖn m«i trêng khÝ hËu, thæ nhHS: §äc th«ng tin tr¶ lêi c©u hái SGK-141: ỡng, thức ăn, nơi ở -> thay đổi số lợng ? Khi tiết trời ấm áp và độ ẩm không khí cao số l- cá thể của quần thể. îng muçi nhiÒu hay Ýt? - Khi mật độ cá thể tăng quá cao dẫn tới ? Sè lîng Õch nh¸i t¨ng cao vµo mïa ma hay mïa thiÕu thøc ¨n, chç ë ph¸t sinh nhiÒu kh«? bệnh tật, nhiều cá thể sẽ bị chết. Khi đó ? Chim cu gáy xuất hiện vào thời gian nào trong mật độ quần thể lại đợc điều chỉnh trở n¨m? vÒ møc c©n b»ng. Th¶o luËn nhãm - b¸o c¸o. GV: Yªu cÇu HS b¸o c¸o - nhËn xÐt. 4. Củng cố: (5’). Quần thể SV là gì? Nêu những đặc trng cơ bản của quần thể? §¸p ¸n BT sgk: Bµi 1: Tù lÊy vÝ dô Bài 2: - Chuột đồng: dạng ổn định.

(87) - Chim trÜ : d¹ng ph¸t triÓn - Nai: d¹ng gi¶m sót 5.HDVN : (2’). - Häc bµi ë nhµ - hoµn thiÖn c©u hái. §äc tríc bµi: QuÇn thÓ ngêi GV cho HS đọc thông tin sau * Quần thể được đặc trưng bởi một số chỉ tiêu: mật độ, tỉ lệ đực cái, tỉ lệ các nhóm tuổi, sức sinh sản, tỷ lệ tử vong, kiểu tăng trưởng, đặc điểm phân bố, khả năng thích ứng và chống chịu với nhân tố sinh thái của môi trường. Khi cá thể hoặc quần thể không thể thích nghi được với sự thay đổi của môi trường, chúng sẽ bỏ đi tìm chỗ thích hợp hơn hoặc bị tiêu diệt và nhường chỗ cho quần thể khác. Ảnh hưởng của ngoại cảnh tới quần thể Tác động tổng hợp của các nhân tố ngoại cảnh sẽ ảnh hưởng tới sự phân bố, sự biến động số lượng và cấu trúc của quần thể: + Các nhân tố vô sinh đã tạo nên các vùng địa lý khác nhau trên trái đất: vùng lạnh, vùng ấm, vùng nóng, vùng sa mạc... Ứng với từng vùng có những quần thể phân bố đặc trưng. + Các nhân tố của ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và biến động của quần thể thông qua tác động của sự sinh sản (làm tăng số lượng cá thể), sự tử vong (làm giảm số lượng cá thể) và sự phát tán các cá thể trong quần thể. Không những thế các nhân tố này còn có thể ảnh hưởng tới cấu trúc quần thể qua những tác động làm biến đổi thành phần đực, cái, các nhóm tuổi và mật độ cá thể trong quần thể. + Sự tác động tổng hợp của các nhân tố ngoại cảnh trong một thời gian dài làm thay đổi cả các đặc điểm cơ bản của quần thể, thậm chí dẫn tới huỷ diệt quần thể. Ảnh hưởng của ngoại cảnh tới quần thể Tác động tổng hợp của các nhân tố ngoại cảnh sẽ ảnh hưởng tới sự phân bố, sự biến động số lượng và cấu trúc của quần thể: + Các nhân tố vô sinh đã tạo nên các vùng địa lý khác nhau trên trái đất: vùng lạnh, vùng ấm, vùng nóng, vùng sa mạc... Ứng với từng vùng có những quần thể phân bố đặc trưng. + Các nhân tố của ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và biến động của quần thể thông qua tác động của sự sinh sản (làm tăng số lượng cá thể), sự tử vong (làm giảm số lượng cá thể) và sự phát tán các cá thể trong quần thể. Không những thế các nhân tố này còn có thể ảnh hưởng tới cấu trúc quần thể qua những tác động làm biến đổi thành phần đực, cái, các nhóm tuổi và mật độ cá thể trong quần thể. + Sự tác động tổng hợp của các nhân tố ngoại cảnh trong một thời gian dài làm thay đổi cả các đặc điểm cơ bản của quần thể, thậm chí dẫn tới huỷ diệt quần thể. Sự biến động số lượng cá thể của quần thể * Hình thức biến động số lượng cá thể trong quần thể: - Biến động do sự cố bất thường: là những biến động do thiên tai (bão, lụt, hạn hán...), dịch hoạ (chiến tranh, dịch bệnh...) gây ra làm giảm số lượng cá thể một cách đột ngột. - Biến động theo mùa: khi gặp điều kiện thời tiết, khí hậu phù hợp với sự sinh trưởng, phát triển của quần thể thì quần thể tăng nhanh (ếch nhái phát triển mạnh vào mùa mưa) và ngược lại. - Biến động theo chu kỳ nhiều năm: những thay đổi điều kiện sống có tính chất chu kì nhiều năm làm cho số lượng cá thể của quần thể cũng biến đổi theo. * Nguyên nhân gây biến động.

(88) - Do một hoặc một tập hợp nhân tố sinh thái đã tác động đến tỷ lệ sinh đẻ, tỷ lệ tử vong và sự phát tán của quần thể. - Nhân tố quyết định sự biến động số lượng có thể khác nhau tuỳ từng quần thể và tuỳ từng giai đoạn trong chu kỳ sống. Trạng thái cân bằng của quần thể - Mỗi quần thể sống trong một môi trường xác định đều có xu hướng được điều chỉnh ở một trạng thái số lượng cá thể ổn định gọi là trạng thái cân bằng. Đôi khi quần thể có biến động mạnh, ví dụ, tăng số lượng cá thể do nguồn thức ăn phong phú, vượt khỏi mức bình thường. Số lượng cá thể vọt lên cao khiến cho sau một thời gian nguồn thức ăn trở nên thiếu hụt (cây bị phá hại mạnh, con mồi hiếm hoi), nơi đẻ và nơi ở không đủ, do đó nhiều cá thể bị chết. Quần thể lại được điều chỉnh về mức 1. - Cơ chế điều hoà mật độ của quần thể là sự thống nhất mối tương quan giữa tỉ lệ sinh sản và tỉ lệ tử vong, nhờ đó mà tốc độ sinh trưởng của quần thể được điều chỉnh.. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 50: QuÇn thÓ ngêi I- Môc tiªu bµi häc: *KiÕn thøc - HS trình bày đợc một số đặc điểm cơ bản của quần thể ngời, liên quan tới vấn đề dân số. - Thay đổi nhận thức về dân số và phát triển xã hội, để sau này các em cùng với mọi ng ời d©n thùc hiÖn tèt Ph¸p lÖnh d©n sè. *KÜ n¨ng: rÌn kÜ n¨ng so s¸nh quÇn thÓ ngêi víi quÇn thÓ sinh vËt. Do ®©u mµ cã sù kh¸c nhau đó. *Giáo dục và tuyên truyền việc sinh đẻ có kế hoạch *Trọng tâm: Phân biệt quần thể ngời và quần thể SV, đặc trng cơ bản của quần thể ngời II- ChuÈn bÞ: 1. GV: Tranh phãng to H48 (SGK). 2. HS: Học bài cũ, đọc trớc bài mới, kẻ bảng 48.1 vở BT. III- Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra (5’). - ThÕ nµo lµ quÇn thÓ SV ? cho VD ? ( QuÇn thÓ SV lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong 1 kho¶ng kh«ng gian nhất định ở 1 thời điểm nhất định, có có khả năng sinh sản tạo thành những thế hệ mới). - Số lợng cá thể trong quần thể thay đổi nh thế nào? Những yếu tố nào ảnh hởng tới sự thay đổi đó ? (- Điều kiện môi trờng khí hậu, thổ nhỡng, thức ăn, nơi ở -> thay đổi số lợng cá thể của quần thể. Khi mật độ cá thể tăng quá cao dẫn tới thiếu thức ăn, chỗ ở phát sinh nhiều bệnh tật, nhiều cá thể sẽ bị chết. Khi đó mật độ quần thể lại đợc điều chỉnh trở về mức c©n b»ng). *Đặt vấn đề: Con ngời ta có những đặc điểm sinh học giống nh động vật. Bên cạnh đó con ngời có ý thức nên sẽ có những đặc điểm khác với động vật. Bài hôm nay chúng ta sẽ t×m hiÓu vÒ qu©n thÓ ngêi. 3. Bµi míi: Hoạt động GV - HS Néi dung Hoạt động 1: Tìm hiểu sự khác nhau quần thể I. Sự khác nhau giữa quần thể ngêi víi c¸c quÇn thÓ SV kh¸c (10’). ngêi víi c¸c quÇn thÓ SV kh¸c: - HS: Mở vở BT đã có ô kẻ sẵn bảng 48.1 điền - Đặc điểm có ở cả quần thể SV và vào bảng 48.1 về đặc điểm quần thể ngời và ngời: giới tính, lứa tuổi, mật độ,.

(89) QTSV. - GV: Gọi một số HS trình bày đáp án. -> Nhận xét bổ sung -> GV đa ra đáp án. - §Æc ®iÓm cã ë c¶ quÇn thÓ SV vµ ngêi: giíi tính, lứa tuổi, mật độ, sinh sản, tử vong. - §Æc ®iÓm ë quÇn thÓ ngêi, kh«ng cã ë quÇn thÓ SV: Ph¸p luËt, kinh tÕ, h«n nh©n, GD, v¨n ho¸. -> Sự khác nhau đó do đâu ? GV: NhËn xÐt -> bæ sung chuyªn môc.. sinh s¶n, tö vong. - Ngoài những đặc điểm chung của mét quÇn thÓ SV qu©n thÓ ngêi cßn còn có những đặc trng mà các quần thể SV không có. Đó là những đặc trng vÒ KT-XH: Ph¸p luËt, h«n nh©n, GD-VH... Sù kh¸c nhau do con ngời có lao động và t duy. Có khả năng tự điều chỉnh các đặc ®iÓm sinh th¸i trong quÇn thÓ vµ c¶i Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc trng về t/p nhóm tạo thiên nhiên tuæi quÇn thÓ ngêi (12’). II. §Æc trng vÒ thµnh phÇn nhãm GV: Yªu cÇu HS quan s¸t H48.3 d¹ng th¸p tuæi. tuæi cña mèi quÇn thÓ ngêi: §äc th«ng tin SGK lÖnh . + Nhãm tuæi tríc s/ s¶n: Tõ s¬ sinh HS: Hoạt động nhóm hoàn thiện bảng 48.2 đến 15 tuổi GV: Yªu cÇu HS nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶. + Nhóm tuổi sinh sản và lao động: -> GV: Gi¶ng thªm trªn H48.2 - 48: a: Đáy rộng chứng tỏ trẻ sinh ra hàng năm từ 15 đến 64 tuổi. cao. Cạnh tháp xiên nhiều, đỉnh nhọn - tỉ lệ ngời + Nhóm tuổi sau sinh sản: từ 65 tuæi trë lªn. tö vong cao. Tuæi thä TB thÊp - gÆp níc ®ang . - 48: b: §¸y réng, c¹nh Ýt xiªn h¬n a. -> tØ lÖ sinh cao vµ tØ lÖ tö vong gi¶m, trÎ 15 tuæi chiÕm tØ lÖ - Cã 3 d¹ng th¸p tuæi: cao, tuæi thä TB t¨ng lªn (níc ®ang ph¸t triÓn). - 48: c: Đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp + Tháp dân số trẻ bằng thẳng *** tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử vong đều + Tháp đan số già + Tháp dân số ổn định thÊp. Tuæi thä TB cao. -> D¹ng d©n sè trÎ a,b ; d©n sè giµ c. -> GV: Chó ý. Hoạt động 3: Tìm hiểu tăng dân số và  xã hội III. Tăng dân số và phát triển xã héi: (10’). - T¨ng d©n sè tù nhiªn lµ kÕt qu¶ HS: §äc th«ng tin SGK, tr¶ lêi c©u hái . cña sè ngêi sinh ra nhiÒu h¬n sè GV: Yêu cầu HS đa ra đáp án - đúng b. H: §Ó h¹n chÕ ¶nh hëng xÊu cña viÖc t¨ng d©n sè ngêi tö vong - T¨ng d©n sè nhanh dÉn tíi thiÕu qu¸ nhanh cÇn ph¶i lµm g× ? n¬i ë, thiÕu l¬ng thùc, trêng häc, -> NhËn xÐt bæ sung. bÖnh viÖn, « nhiÔm m«i trêng. - Liªn hÖ thùctÕ c/s *** hiÖn t¹i so víi ngµy xa - NV thùc hiÖn Ph¸p lÖnh d©n sè nhằm mục đích đảm bảo chất lợng cuộc sống mỗi cá nhân gia đình và x· héi. 4. Cñng cè: (5’). H: Nguyên nhân dẫn đến giống và khác nhau giữa quần thể ngời với quần thể SV? Sự khác nhau do con ngời có lao động và t duy. Có khả năng tự điều chỉnh các đặc điểm sinh th¸i trong quÇn thÓ vµ c¶i t¹o thiªn nhiªn H: HËu qu¶ viÖc t¨ng d©n sè kh«ng hîp lý cña mçi quèc gia lµ g× ? - T¨ng d©n sè nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, thiÕu l¬ng thùc, trêng häc, bÖnh viÖn, « nhiÔm m«i trêng. H: Môc tiªu viÖc thùc hiÖn Ph¸p lÖnh d©n sè lµ g× ? - NV thực hiện Pháp lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lợng cuộc sống mỗi cá nhân gia đình và xã hội. - Tr¶ lêi néi dung c©u hái (SGK) - HS đọc nội dung ghi nhớ SGK 5. HDVN:(2’) - Tr¶ lêi c©u hái (SGK) - §äc tríc bµi míi "QuÇn x· SV". Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 51 : quÇn x· sinh vËt. I. Môc tiªu bµi häc *KiÕn thøc - Hs: trình bày đợc khái niệm quần xã. Phân biệt đợc quần xã với quần thể - Hs: nêu đợc các tính chất cơ bản của quần xã và cho ví dụ.

(90) - Lấy đợc VD minh hoạ các mối quan hệ trong QX. Mô tả đợc một số dạng biến đổi phổ biến trong QX, thấy đợc sự biến đổi --> ổn định và chỉ ra một số biến đổi có hại do tác động của con ngời. - ThÕ nµo lµ sù c©n b»ng trong quÇn x·? * KÜ n¨ng: - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm - KÜ n¨ng quan s¸t nhËn biÕt kiÕn thøc - KÜ n¨ng t duy l« gic, kh¸i qu¸t ho¸, vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ *Thái độ: Giáo dục ý thức yêu và bảo vệ thiên nhiên *Träng t©m: phÇn I, II II. ChuÈn bÞ 1.ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn: Tranh h×nh SGK 2. ChuÈn bÞ cña häc sinh: §äc tríc bµi 49 III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định tổ chức: 1’ 2 KiÓm tra bµi cò: 5’ ? Có mây dạng tháp tuổi? Nêu đặc điểm của từng loại? - Cã 3 d¹ng th¸p tuæi: + Th¸p d©n sè trÎ + Th¸p ®an sè giµ + Tháp dân số ổn định ? Dân số tăng nhanh dẫn đến những hiện tợng gì? - T¨ng d©n sè nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, thiÕu l¬ng thùc, trêng häc, bÖnh viÖn, « nhiÔm m«i trêng *Đặt vấn đề: Trong tự nhiên không phải chỉ có những tập hợp cá thể cùng loài sống gần nhau mà trờng hợp những cá thể khác loài cùng sống trong một khu vực là tơng đối phổ biến tạo thành mét quÇn x· sinh vËt. V©y QXSV lµ g×, h«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu. 3. Bµi míi Hoạt động của giáo viên và học sinh Néi dung H§ 1: T×m hiÓu kh¸i niÖm quÇn x· sinh vËt I. ThÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt (10) - KN QuÇn x· sinh vËt: Lµ tËp hîp nh÷ng + Trong mét c¸i ao cã nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt quÇn thÓ sinh vËt kh¸c loµi cïng sèng trong nµo? một khoảng không gian xác định, chúng có + Thứ tự xuất hiện các quần thể trong ao đó nh mối quan hệ gắn bó nh một thể thống nhất nên thÕ nµo? quần xã có cấu trúc tơng đối ổn định. Các sinh + C¸c quÇn thÓ cã mèi quan hÖ sinh th¸i nt vËt trong quÇn x· thÝch nghi víi m«i trêng nµo? sèng cña chóng - Hs: Quan s¸t h×nh + nghiªn cøu th«ng tin - VD: Rõng cóc ph¬ng, ao c¸ tù nhiªn SGK  th¶o luËn nhãm hoµn thµnh b¶ng  cö đại diện trình bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung - Gv: Ao cá, rừng đợc gọi là quần xã  Quần x· sinh vËt lµ g×? H§ 2: T×m hiÓu dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña II. DÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña quÇn x· sinh quÇn x· sinh vËt (9’) vËt GV: Cho HS t×m hiÓu SGK tr¶ lêi c©u hái - Mỗi quần xã sinh vật đều có một vài quần ? Những dấu hiệu đặc trng của 1 quần xã là gì ? thể ưu thế (vớ dụ, thực vật cú hạt thường là những quần thể ưu thế ở các quần xã sinh vật GV: Treo b¶ng phô (ND b¶ng 49). HS: QS lu ý vÒ sè lîng vµ thµnh phÇn loµi trong ở cạn). - Trong số các quần thể ưu thế thường có một quÇn x·. quần thể tiêu biểu nhất cho quần xã gọi là quần thể đặc trưng của quần xã sinh vật. HS: Th¶o luËn tr¶ lêi - b¸o c¸o KQ - Mỗi quần xã sinh vật có một đô đa dạng nhất định.Quần xã sinh vật ở những môi trường thuận lợi có độ đa dạng cao (rừng nhiệt đới), ở nơi có điều kiện sống khắc nghiệt thì có độ đa dạng thấp (rừng thông phương Bắc). H§ 3: T×m hiÓu quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ - Mỗi quần xã sinh vật có một cấu trúc đặc trưng liên quan tới sự phân bố cá thể của các.

(91) quÇn x· (13’) - Gv gi¶ng: Quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x· lµ kÕt qu¶ tæng hîp c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh víi c¸c quÇn thÓ - Hs: Nghiªn cøu vÝ dô SGK  Mét vµi em ph¸t biÓu  líp nhËn xÐt, bæ sung - Gv: nhËn xÐt  Nªu t×nh huèng: NÕu c©y ph¸t triÓn  s©u ¨n l¸ t¨ng  chim ¨n s©u t¨ng  s©u ¨n l¸ l¹i gi¶m + NÕu s©u ¨n l¸ mµ hÕt th× chim ¨n s©u sÏ ¨n thøc ¨n g× ? - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu  líp nhËn xÐt Gv: gióp hs hoµn thiÖn kh¸i niÖm c©n b»ng sinh häc + Tại sao quần xã luôn có cấu trúc ổn định? - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu  líp nhËn xÐt, bæ sung ? Tác động nào của con ngời gây mất cân bảng sinh häc trong quÇn x·? + Chúng ta đã và sẽ làm gì để bảo vệ thiên nhiªn? - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu  líp nhËn xÐt, bæ sung, Gv nhËn xÐt. quần thể trong không gian. Cấu trúc thường gặp là kiểu phân tầng thẳng đứng. III. Quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh vµ quÇn x· - Các nhân tố vô sinh và hữu sinh luôn luôn tác động và tạo nên tính chất thay đổi theo chu kì của quần xã. Ví dụ, các quần xã ở vùng nhiệt đới thay đổi theo chu kỳ ngày đêm rất rõ: phần lớn động vật hoạt động vào ban ngày, nhưng ếch, nhái, chim cú, vạc, muỗi... hoạt động mạnh về ban đêm. Còn quần xã ở vùng lạnh thay đổi chu kỳ theo mùa rõ hơn (chim và nhiều động vật di trú vào mùa đông lạnh giá, rừng cây lá rộng ở vùng ôn đới rụng lá vào mùa khô...). - Giữa các quần thể trong quần xã thường xuyên diễn ra các quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch hoặc kìm hãm lẫn nhau gọi là hiện tượng khống chế sinh học. Tất cả những quan hệ đó, làm cho quần xã luôn luôn dao động trong một thế cân bằng, tạo nên trạng thái cân bằng sinh học trong quần xã.. 4. Cñng cè: (5’) - ThÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt? Ph©n biÖt víi quÇn thÓ SV? (QX gåm c¸c SV kh¸c loµi, QT gßm c¸c SV cïng loµi...). - DÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña quÇn x· sinh vËt Quần xã có các đặc điểm cơ bản về SL và thành phần. 5. HDVN (2'): - HS đọc nội dung ghi nhớ SGK - Tr¶ lêi c©u hái (SGK). §äc tríc bµi 50 . Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 52: hÖ sinh th¸i I. Môc tiªu bµi häc *KiÕn thøc - Hs: Trình bày đợc thế nào là một hệ sinh thái, Lấy đợc ví dụ minh hoạ cho các kiểu hệ sinh th¸i, chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n. - Thµnh phÇn cña mét hÖ sinh th¸i gåm nh÷ng g×? Mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn trong hÖ sinh thái. HS nhận biết đợc các thành phần của hệ sinh thái ngoài thiên nhiên và xây dựng đợc những chuỗi thức ăn đơn giản - Hs: vËn dông gi¶i thÝch ý nghÜa cña biÖn ph¸p n«ng nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång ®ang sö dông réng r·i hiÖn nay * Kĩ năng: Biết đọc sơ đồ một chuỗi thức ăn cho trớc * Thái độ: Giáo dục ý thức yêu và bảo vệ thiên nhiên *Träng t©m: PhÇn 2 II. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh 1.ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn: Tranh h×nh SGK 2. ChuÈn bÞ cña häc sinh: §äc tríc bµi 50 III. Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: 1’ 2. KiÓm tra bµi cò: 5’ ThÕ nµo lµ mét quÇn x· sinh vËt? - KN QuÇn x· sinh vËt: Lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt kh¸c loµi cïng sèng trong mét khoảng không gian xác định, chúng có mối quan hệ gắn bó nh một thể thống nhất nên quần xã có cấu trúc tơng đối ổn định. Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trờng sống của chóng. - VD: Rõng cóc ph¬ng, ao c¸ tù nhiªn DÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña quÇn x· sinh vËt? (sè lîng loµi vµ thµnh phÇnloµi).

(92) *Đặt vấn đề: Chúng ta đã đợc học về quần thể sinh vật và quần xã sinh vật. Những sinh vật đó luôn có những mối quan hệ với nhau và quan hệ với môi trờng tạo thành một hệ thống tơng đối ổn định và hoàn chỉnh, đó là hệ sinh thái. 3. Bµi míi: Hoạt động của giáo viên và học sinh Néi dung H§ 1: T×m hiÓu kh¸i niÖm hÖ sinh th¸i (14’) I. ThÕ nµo lµ mét hÖ sinh th¸i - Gv: yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi c©u hái SGK - HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh vËt - Hs: Quan sát hình + nghiên cứu thông tin SGK  và khu vực sống (sinh cảnh), trong đó thảo luận nhóm thống nhất ý kiến  cử đại diện các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh tr×nh bµy, nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung + Một hệ sinh thái rừng nhiệt đới (hình 50.1) có của môi trờng tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định đặc điểm gì ? - VD: Rừng nhiệt đới - Hs: 1 vµi em ph¸t biÓu, líp nhËn xÐt, bæ sung - C¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i: - Gv: + Nh©n tè v« sinh + ThÕ nµo lµ hÖ sinh th¸i? + Sinh vËt s¶n xuÊt (lµ thùc vËt) + Em h·y kÓ tªn c¸c hÖ sinh th¸i mµ em biÕt? + Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm những thành phần + Sinh vật tiêu thụ (động vật ăn thực vật, động vật ăn động vật) chñ yÕu nµo ? + Sinh vËt ph©n gi¶i (vi khuÈn, nÊm ) - Hs: 1 vµi em ph¸t biÓu, líp nhËn xÐt, bæ sung - Gv: nhËn xÐt Chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n H§ 2: T×m hiÓu chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n II. 1. Chuçi thøc ¨n (18’) * Chuỗi thức ăn: Chuỗi thức ăn là một - Gv: ThÕ nµo lµ chuçi thøc ¨n ? dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh - Gv cho hs lµm bµi tËp SGK tr.152 - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu, tr×nh bµy trªn b¶ng  dưỡng với nhau. Mỗi loài là một mắt líp nhËn xÐt, bæ sung xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích - Gv: nhËn xÐt, ph©n tÝch phía trước, vừa là sinh vật bị mắt xích ở + Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a mét m¾t xích với một mắt xích đứng trớc và mắt xích đứng phớa sau tiờu thụ. Có 3 loại sinh vật trong chuỗi thức ăn: sau trong chuçi thøc ¨n ? + Hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ - Sinh vật sản xuất (sinh vật cung cấp) là - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu, tr×nh bµy trªn b¶ng  những sinh vật tự dưỡng trong quần xã líp nhËn xÐt, bæ sung - Gv: yêu cầu hs sinh trả lời câu hỏi lúc đầu đã nêu (cõy xanh, một số tảo), cú khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ. ra. - Gv: S©u ¨n l¸ c©y tham gia vµo nh÷ng chuçi thøc - Sinh vật tiêu thụ là những sinh vật dị ¨n nµo? Mét chuçi thøc ¨n gåm nh÷ng thµnh phÇn dưỡng ăn thực vật và có thể cả những sinh vËt nµo ? sinh vật dị dưỡng khác. Chúng không tự - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu, gv nhËn xÐt tổng hợp được chất hữu cơ mà phải sử - Gv: Líi thøc ¨n lµ g×? - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu  líp nhËn xÐt, bæ dụng các chất hữu cơ của nhóm sinh vật sản xuất. sung - Gv më réng: Thường thì một chuỗi thức ăn có một + Líi thøc ¨n cã thÓ b¾t ®Çu tõ thùc vËt hay sinh số mắt xích tiêu thụ: vËt ph©n gi¶i + Sinh vật tiêu thụ bậc 1 có thể lµ + Sự trao đổi vật chất trong hệ sinh thái tạo thành chu tr×nh kÝn nghÜa lµ: động vật ăn thực vật, hay kí sinh trên Thùc vËt  §éng vËt  Mïn, muèi kho¸ng  thực vật. Thùc vËt + Sinh vật tiêu thụ bậc 2 là sinh vật ăn + Sự trao đổi năng lợng trong hệ sinh thái tức là dßng n¨ng lîng trong líi thøc ¨n bÞ tiªu hao rÊt thịt hay kí sinh trên sinh vật tiêu thụ bậc nhiÒu thÓ hiÖn qua th¸p sinh th¸i 1 trong 1chuỗi có thể có sinh vật tiêu - Gv: Liªn hÖ: thụ bậc 3, bậc 4... + Trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ngêi n«ng d©n cã biÖn pháp kĩ thuật gì để tận dụng nguồn thức ăn của - Sinh vật phõn huỷ là những vi khuẩn dị dưỡng và nấm, có khả năng phân huỷ sinh vËt ? - Hs: Mét vµi em ph¸t biÓu  Gv: nhËn xÐt chất hữu cơ thành chất vô cơ. 2. Líi thøc ¨n * Lưới thức ăn: Mỗi loài trong quần xã sinh vật thường là mắt xích của nhiều chuỗi thức ăn. Các chuỗi thức ăn có.

(93) nhiều mắt xích chung tạo thành một lưới thức ăn. 4. Cñng cè: 5’ ThÕ nµo lµ mét hÖ sinh th¸i? HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh vËt vµ khu vùc sèng (sinh c¶nh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trờng tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định ThÕ nµo lµ chuçi thøc ¨n, lưới thức ăn: Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong quần xã sinh vật thường là mắt xích của nhiều chuỗi thức ăn. Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành một lưới thức ăn. - §äc phÇn ghi nhí sgk 5. Híng dÉn häc ë nhµ: 2’ - Gv nh¾c nhë HS häc bµi vµ chuÈn bÞ bµi sau. + Häc bµi, tr¶ lêi c©u hái SGK. + §äc môc (Em cã biÕt) + Ôn tập để giờ sau kiểm tra 1 tiết + §äc tríc bµi 51+52 , chuÈn bÞ cho bµi thùc hµnh. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 53: KiÓm tra 1 tiÕt I. Môc tiªu: *KiÕn thøc: - Đánh giá quá trình nhận thức của HS từ học kì II đến nay - Giúp HS củng cố, chính xác hoá lại các kiến thức đã học - HS tù ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p häc tËp, x©y dùng ý thøc tr¸ch nhiÖm trong häc tËp *KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng tr×nh bµy bµi kiÓm tra khoa häc, gän gµng s¹ch sÏ - Đánh giá xác định yêu cầu đầu bài *Thái độ: - nghiªm tóc, trung thùc, cã ý thøc tù gi¸c trong kiÓm tra. - tÝnh cÈn thËn tØ mØ II. Néi dung kiÓm tra 1. Đề bài: Trờng ra đề 2. Đáp án – biểu điểm: Trờng ra đề 3. KÕt qu¶: - Sè HS cha kiÓm tra: - Tổng số bài kiểm tra: ................Trong đó: §iÓm giái §iÓm kh¸ SL % SL %. §iÓm TB SL %. §iÓm yÕu SL %. §iÓm kÐm TB trë lªn SL % SL %. 4. NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm - NhËn xÐt trªn líp: + Về tinh thần, thái độ chuẩn bị đồ dùng:. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………….... + ý thøc lµm bµi:. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………….... 5. HDVN: ChuÈn bÞ c¸c dông cô dao con, vît b¾t c«n trïng, tói nilon, giÊy bót....

(94) Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 54. Thùc hµnh: HÖ sinh th¸i I- Môc tiªu bµi häc: *Kiến thức: Học sinh phải nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái. *KÜ n¨ng: RÌn kü n¨ng so s¸nh ph©n tÝch rót ra kiÕn thøc tõ thùc tÕ. *Gi¸o dôc: Qua bµi HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng *Trọng tâm: xác định đợc các thành phần trong hệ sinh thái II- ChuÈn bÞ: 1. GV: 2. HS:. - Chọn địa điểm: 1 sờn đồi, 1 hồ đầm lầy... - KÝnh lóp, bót ch×... - GiÊy bót... III- Tổ chức các hoạt đông học tập 1. ổn định lớp (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra 5’:KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. *Đặt vấn đề: Chúng ta đã đợc học về hệ sinh thái, để hiểu rõ hơn hôm nay chúng ta cùng tham quan hÖ sinh th¸i quanh khu vùc trêng. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò TG Néi dung kiÕn thøc 11’ I. Môc tiªu: SGK 1. H§1: Híng dÉn ban ®Çu * Th¶o luËn môc tiªu: 6em/nhãm II. Néi dung thùc hµnh *HD quy tr×nh thùc hiÖn 1. HÖ sinh th¸i - GV cho hs chän MT lµ mét vïng cã - C¸c thµnh phÇn cña HST thµnh phÇn SV phong phó nh khu vên + Nh©n tè v« sinh: Cã trong tù nhiªn - HD HS ®iÒu tra c¸c thµnh phÇn cña HST hoÆc do con ngêi t¹o ra theo b¶ng 51.1 + Nh©n tè h÷u sinh: Cã trong tù + Xác định những nhân tố tự nhiên nhiªn hoÆc do con ngêi t¹o ra + Xác định những nhân tố hữu sinh - Thành phần động thực vật trong - Sau đó HD HS xác định thành phần sinh khu vùc quan s¸t vËt trong khu vùc quan s¸t + Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ nhÊt - GV chia khu vùc cho tõng nhãm, HD HS + Loµi cã Ýt c¸ thÓ nhÊt đếm số lợng cá thể của từng loàivà so MÉu b¸o c¸o thùc hµnh sánh để tìm ra loài có số lợng cá thể nhiều MÉu 1 nhÊt vµ loµi cã sè lîng c¸ thÓ Ýt nhÊt C¸c nh©n tè VS C¸c nh©n tè HS * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh Trong tù nhiªn Trong tù nhiªn .......................... .......................... - GV chia nhãm, ph¸t dông cô thùc hµnh Do con ngêi t¹o Do con ngêi t¹o - Yªu cÇu c¸c nhãm cö nhãm trëng nhËn ra................ ra................ vµ bµn giao dông cô. .......................... .......................... * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh ---> trang bªn MÉu 2: díi ®©y. Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ nhÊt Loµi cã nhiÒu c¸ thÓ. Loµi cã Ýt c¸ thÓ. Loµi cã Ýt c¸ thÓ nhÊt. Tªn loµi:. Tªn loµi:. Tªn loµi:. Tªn loµi:. Hoạt động của thầy và trò. TG. Néi dung kiÕn thøc.

(95) 2. HĐ2: Các hoạt động thực hµnh cña HS GV đi từng nhóm đôn đốc nh¾c nhë HS lµm, qu¸n triÖt không đợc đi lại tự do hay nghÞch ph¸ c©y. Cö nhãm trëng viÕt têng tr×nh theo mÉu b¸o c¸o thùc hµnh. 3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - GV nhËn xÐt tõng nhãm, nªu u, nhợc điểm, sau đó đa ra đáp ¸n. - GV đánh giá cho điểm. 20’ + Nh÷ng nh©n tè v« sinh trong tù nhiªn: Đất,cát, độ dốc, độ ẩm cao. + Nh÷ng nh©n tè v« sinh do con ngêi t¹o nªn : ruéng bËc thang, + C¸c nh©n tè h÷u sinh do con ngêi t¹o nªn: C©y trång vËt nu«i, vËt nu«i trong vïng. + Nguyªn tè h÷u sinh do congêi t¹o nªn: SV s¶n xuÊt, c©y cá, c©y gç lín, c©y gç nhá. SV tiªu thô - cÊp 1: ch©u chÊu, s©u ¨n l¸ c©y... SV tiªu thô - cÊp 2: chuét, bä ngùa... III. HS nép b¸o c¸o C¸c nhãm nép b¸o c¸o theo mÉu 5’. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh cña HS - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 5. Híng dÉn häc tËp ë nhµ Hoµn thiÖn b¶n têng tr×nh ChuÈn bÞ dông cô nh giê tríc, kÎ s½n vµo giÊy b¶ng 51.4. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: TiÕt 55. Thùc hµnh: HÖ sinh th¸i (tiÕp) I- Môc tiªu bµi häc: *Kiến thức: HS nêu các thành phần trong hệ sinh thái xây dựng sơ đồ chuỗi thức ăn. *KÜ n¨ng: RÌn kü n¨ng so s¸nh ph©n tÝch rót ra kiÕn thøc thùc tÕ, rÌn kü n¨ng hîp t¸c theo nhãm * Gi¸o dôc HS lßng yªu thiªn nhiªn vµ ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. *Trọng tâm: xây dựng sơ đồ chuỗi thức ăn II- ChuÈn bÞ: 1. GV: C¸c chuçi thøc ¨n (S®) 2. HS: ¤n l¹i phÇn chuçi thøc ¨n III- Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra: KÕt hîp trong giê *Đặt vấn đề: Chúng ta đã đợc học về hệ sinh thái, để hiểu rõ hơn hôm nay chúng ta cùng tham quan hÖ sinh th¸i quanh khu vùc trêng vµ x©y dùng c¸c chuçi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n cã trong hÖ sinh th¸i. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy và trò TG Néi dung H§1: Híng dÉn ban ®Çu 11’ . HÖ sinh th¸i (T1).

(96) . Chuçi thøc ¨n: a. Hoµn thµnh b¶ng sau: * GV: Nêu câu hỏi ôn lại kiến thức đã học trong sinh học 6, sinh học 7 từ đó kết hợp thực tế để điền và hoàn thµnh b¶ng 51.4 SGK-156. HS: Quan sát, trao đổi theo nhóm để thống nhất nội dung cÇn ®iÒn vµo b¶ng 51.4 (SGK). b. Vẽ thành sơ đồ chuỗi thức ăn: HD học sinh đi phân tích quan hệ đặc điểm giữa các loài từ đó XD chuỗi thức ăn. VD: (gîi ý chuçi thøc ¨n: t¹o líi thøc ¨n) => ®i XD 1 líi thøc ¨n. . §Ò xuÊt biÖn ph¸p b¶o vÖ tèt hÖ sinh th¸i. HS: Thảo luận nhóm - báo cáo đề xuất của nhãm m×nh. GV: HD tr¶ lêi, chó ý ®iÓm sau: - Sè lîng c¸c loµi SV ë trong vïng quan s¸t nhiÒu hay Ýt ? - Các loài có bị đánh bắt và bị tiêu diệt không ? - MT ở đây có đợc bảo vệ không ? - Ngêi d©n cã ý thøc b¶o vÖ khu vùc nµy kh«ng ? => Từ đó tự đề xuất các biện pháp bảo vệ tốt khu vực đã QS. - GV: NhËn xÐt KQ nhÊn m¹nh biÖn ph¸p b¶o 24’ vÖ tèt hÖ sinh th¸i. HĐ2: Các hoạt động thực hành của HS GV đi từng nhóm đôn đốc nhắc nhở HS làm, quán triệt không đợc đi lại tự do hay nghịch phá cây. Cö nhãm trëng viÕt têng tr×nh theo mÉu b¸o c¸o thùc 5’ hành, HS thực hành theo các nội dung đã hớng dẫn H§3: B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh HS nộp bản tờng trình. GV nhận xét từng nhóm, nêu u, nhợc điểm, sau đó đa ra đáp án. GV đánh giá cho ®iÓm. Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong quần xã sinh vật thường là mắt xích của nhiều chuỗi thức ăn. Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành một lưới thức ăn.. - HS hoµn thiÖn b¶ng sgk - HS nép b¸o c¸o §¸p ¸n b¶ng 51.4 vµ s¬ đồ chuỗi thức ăn: bên dới. Sinh vËt s¶n xuÊt Môi trờng sống: Trong đất - trên m.đất §éng vËt ¨n thùc vËt Tªn loµi: Thá, s©u ¨n l¸, chuét, h¬u Thøc ¨n cña tõng loµi §éng vËt ¨n thÞt Tªn loµi: VD: CÇy, r¾n... Thøc ¨n tõng loµi §éng vËt ¨n thÞt (§V ¨n c¸c §V ghi ë trªn) Tªn loµi: Thøc ¨n tõng loµi Sinh vËt ph©n gi¶i - Nấm ? - Gun đất ? - địa y. M«i trêng sèng. Hæ Gµ rõng Ch©u chÊu DiÒu h©u X¸c chÕt VSV -> c©y cá -> bä rïa -> Õch Dª NÊm Vi khuÈn 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’) Nội dung đánh giá 9A 9B 9C - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS ………... ……….. ……….. - Kỉ luật an toàn lao động ………... ……….. ……….. Tªn loµi: VD: c©y gç, c©y cá.

(97) - Thao t¸c thùc hµnh cña HS ………... ……….. ……….. - ChÊt lîng thùc hµnh ………... ……….. ……….. 5. Hớng dẫn về nhà (1’). Xem trớc bài 53 tác động con ngời đối với môi trờng.

(98) Ch¬ng III: Con ngêi d©n sè vµ m«i trêng Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng: Tiết 56: Tác động của con ngời tới môi trờng I- Môc tiªu bµi häc: *KiÕn thøc: - HS nêu đợc những ảnh hởng của con ngời đến môi trờng ở mỗi giai đoạn. - HS chỉ ra đợc những hậu quả phá rừng của con ngời. - Nêu đợc các biện pháp của con ngời nhằm khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trờng. *KÜ n¨ng: RÌn kü n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch thu nhËn kiÕn thøc tõ h×nh vÏ. *Giáo dục ý thức đợc trách nhiệm cần BV môi trờng sống cho chính mình và cho các thế hÖ mai sau. *Träng t©m: PhÇn I II- ChuÈn bÞ: 1. GV: - Tranh phãng to 53.1-2. - B¶ng phô ghi ND b¶ng 53.1 2. HS: Học bài cũ - đọc trớc bài mới - phiếu học tập. III- Tổ chức các hoạt động học tập: 1. ổn định tổ chức (1'): Kiểm diện 2. KiÓm tra: kh«ng *Đặt vấn đề: Từ khi con ngời xuất hiện đã tác động vào tự nhiên làm cho tự nhiên bị biến đổi. Sự tác động đó đợc thể hiện qua các thời kì phát triển của xã hội nh thế nào? H«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu. 3. Bµi míi: Hoạt động GV - HS Néi dung * Hoạt động 1: Tìm hiểu tác động của I. Tác động của con ngời tới môi trờng con ngêi tíi m«i trêng. qua c¸c thêi kú ph¸t triÓn cña XH. - GV y/c hs ng/cøu th«ng tin & qs h 53.1 - Thêi kú nguyªn thñy: con ngêi biÕt & mô tả sự tác động của con ngời. dïng löa trong cuéc sèng - lµm ch¸y - GV cho đại diện nhóm lên chỉ tranh: nh÷ng c¸nh rõng réng. ( HS: Hình C: Con ngời đốt lửa  cháy - XH nông nghiệp: Con ngêi biÕt trång trät ch¨n nu«i, chÆt rừng thú bị nớng chín từ đó con ngời phá rừng lấy đất ở, canh tác... đã làm thay chuyÓn sang ¨n thÞt chÝn. đổi đất và nớc tầng mặt. - Thêi k× CN: CN hãa g©y hËu qu¶ mÊt - TÝch lòy nhiÒu gièng vËt nu«i c©y trång diện tích đất trồng. - XHCN: Đã SX bằng máy móc tác động ? VËy nÕu kh«ng tiÕn hµnh CN hãa th× MT sèng. sao. - NhiÒu vïng trång trät lín - ph¸ nhiÒu - GV gäi 1 hs tãm t¾t ý chÝnh. s/rõng. + Đô thị hoá phát triển, s đất môi trờng suy gi¶m. II. Tác động của con ngời làm suy tho¸i m«i trêng tù nhiªn. * Hoạt động 2: Trình hiểm tác động - Nhiều hoạt động của con ngời gây hậu của con ngời đến môi trờng tự nhiên: qu¶ xÊu lµm mÊt c¸c loµi SV, lµm suy GV: Yêu cầu HS tham khảo SGK, độc lập hoµn thµnh b¶ng 51.1 SGK. . 1: a;. 2: a, h ;. 3: a, b, b, d, e, g, h.

(99) GV: Gäi 1 HS ®iÒn vµo b¶ng 51.1 HS khác nhận xét - đáp án. 1: a; 2: a, h ; 3: a, b, b, d, e, g, h 4: a, b, c, d, g, h; 5: a, b, c, d, g, h 6: a, b, c, d, g, h; 7: tÊt c¶ GV hỏi: Hoạt động chặt phá rừng bừa bãi và gây cháy rừng sẽ dẫn đến nhiều hậu qu¶. §ã lµ nh÷ng hËu qu¶ g× ? HS: lò lôt, h¹n h¸n ... GV liªn hÖ: Em h·y cho biÕt t¸c h¹i cña việc chặt phá rừng và đốt rừng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (hs: Lũ quét ở Hà Giang, lở đất, sạt lở bờ S«ng Hång) HS tr¶ lêi: - nhËn xÐt - ghi ý c¬ b¶n * Hoạt động 3: Vai trò con ngời trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tµi nguyªn: GV: Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, kết hîp t×m hiÓu thùc tÕ tr¶ lêi lÖnh  SGK. - Tríc khi tr¶ lêi GV nhÊn m¹nh: Con ngêi đã có những biện pháp cải tạo và bảo vệ m«i trêng sau... (SGK). HS: Thảo luận - cử đại diện báo cáo.. gi¶m c¸c hÖ sinh th¸i hoang d·, g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i.. - Tác động lớn nhất của con ngời tới môi trờng tài nguyên là phá huỷ thảm TV từ đó g©y ra nhiÒu hËu qu¶ xÊu nh xãi mßn vµ tho¸i ho¸ chÊt, « nhiÔm m«i trêng, h¹n h¸n, lò.... III. Vai trß cña con ngêi trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn: - Con ngời đã và đang nỗ lực để bảo vệ và c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn. - Mỗi ngời đều phải có trách nhiệm trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng sèng cña m×nh. - Nh÷ng biÖn ph¸p (SGK) H¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè,sö dông cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn.Ph¸p lÖnh b¶o vÖ sv Phôc håi trång rõng, xö lÝ r¸c th¶i Lai t¹o gièng cã n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt tèt.. 4. Củng cố: (5’): Hoạt động của con ngời đã ảnh hởng đến MT tự nhiên nh thế nào? - Nhiều hoạt động của con ngời gây hậu quả xấu làm mất các loài SV, làm suy giảm các hÖ sinh th¸i hoang d·, g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i. - Tác động lớn nhất của con ngời tới môi trờng tài nguyên là phá huỷ thảm TV từ đó gây ra nhiÒu hËu qu¶ xÊu nh xãi mßn vµ tho¸i ho¸ chÊt, « nhiÔm m«i trêng, h¹n h¸n, lò... Vai trß cña con ngêi trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn: - Con ngời đã và đang nỗ lực để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên. - Mỗi ngời đều phải có trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trờng sống của mình. H¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè,sö dông cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn.Ph¸p lÖnh b¶o vÖ sv Phôc håi trång rõng, xö lÝ r¸c th¶i Lai t¹o gièng cã n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt tèt. * §äc phÇn ghi nhí sgk 5. HDVN: (1’). Học bài, đọc trớc bài ô nhiễm MT. Ngày soạn: Ngày day: TIẾT 57: Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG I. Mục tiêu: *KiÕn thøc: - Xác định được các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường - Thấy được hiệu quả của việc phát triển bền vững *Gi¸o dôc: Có ý thức bảo vệ môi trường *KÜ n¨ng: Rèn kỹ năng quan sát, thu nhận kiến thức từ hình vẽ *Träng t©m: PhÇn II II. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn:Tranh phóng to h×nh 54.1  6 sgk 2. Häc sinh: häc bµi cò, nghiªn cøu tríc bµi míi.

(100) III.Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: 1’ 2. Kiểm tra bài cũ: 5’ ? Hoạt động của con ngời đã ảnh hởng đến MT tự nhiên nh thế nào? - Nhiều hoạt động của con ngời gây hậu quả xấu làm mất các loài SV, làm suy giảm các hệ sinh th¸i hoang d·, g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i. - Tác động lớn nhất của con ngời tới môi trờng tài nguyên là phá huỷ thảm TV từ đó gây ra nhiÒu hËu qu¶ xÊu nh xãi mßn vµ tho¸i ho¸ chÊt, « nhiÔm m«i trêng, h¹n h¸n, lò... ?Tác động của con ngời tới môi trờng qua các thời kỳ phát triển của XH? - Thêi kú nguyªn thñy: con ngêi biÕt dïng löa trong cuéc sèng - lµm ch¸y nh÷ng c¸nh rõng réng. - XH nông nghiệp: Con ngời biết trồng trọt chăn nuôi, chặt phá rừng lấy đất ở, canh tác... XHCN: Đã SX bằng máy móc tác động MT sống. Nhiều vùng trồng trọt lớn - phá nhiều s/rừng. *Đặt vấn đề: ở địa phơng em có những hoạt động nào gây ô nhiễm môi trờng? Vậy ô nhiễm môi trêng lµ g×? C¸ch kh¾c phôc nh thÕ nµo? 3. Bài míi: Các hoạt động của Thầy và Trò Néi dung H§I. Ô nhiễm môi trường là gì(7’) I. Ô nhiễm môi trường là gì Gv yêu cầu hs đọc sgk để xác định được Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự ô nhiễm môi trường là gì nhiên bị bẩn, đồng thời làm thay đổi các tính chất vật Hs đọc sgk, thảo luận nhóm, đại diện lí, hoá học, sinh học của môi trường, gây tác hại đến trình bày đời sống của con người và các sinh vật khác Gv: gợi ý: Ô nhiễm chủ yếu do hoạt động của con người gây ra, và còn do một số hoạt động của tự nhiên: núi lửa, thiên tai.... II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm H§2. Các tác nhân chủ yếu gây ô 1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động nhiễm (26’) công nghiệp và sinh hoạt Gv: yêu cầu hs nghiên cứu sgk, thực hiện bảng 54.1 - Hs nghiên cứu sgk, thảo luận nhóm, hoàn thành bảng phụ Gv: các chất CO, SO 2, CO2, NO2... và bụi đều là những chất có hại cho cơ thể sinh vật Hoạt động Nhiên liệu bị đốt cháy 1. Giao thông vận tải - ô tô - Xăng dầu - Xe máy - Than đá - Tàu hoả - ... 2. Sản xuất công nghiệp - Máy cày, máy bừa - Than đá - Máy gặt... - Xăng, dầu 3. Sinh hoạt - Đun nấu - Than, củi, gỗ, khí đốt - Chế biến thực phẩm - Rác thải, bã lên men Gv: yêu cầu hs đọc sgk, quan sát tranh trả lời câu hỏi: ? Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thường tích tụ ở những môi trường nào ? Hãy mô tả con được phát tán các loại hoá chất đó. 2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thường tích tụ ở trong hồ, ao, trong đất, trong đại dương và phát tán trong không khí, bám và ngấm vào cơ thể sinh vật - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học theo.

(101) Hs quan sát hình, đọc sgk, thảo luận mưa thấm xuống đất làm ô nhiễm nguồn nước ngầm nhóm, đại diện trình bày hoặc chảy xuống ao, hồ hoặc đại dương (một phần hoà tan trong nước, bốc hơi vào không khí). Các chất độc trong không khí theo mưa đi khắp nơi trên mặt đất Gv: cho hs quan sát hình 54.3 –4 sgk, 3. Ô nhiễm do chất phóng xạ đọc sgk trả lời câu hỏi: - Nguyên nhân gây ô nhiễm phóng xạ chủ yếu là do chất ? Nguyên nhân và tác hại của ô nhiễm thải của công trường khai thác chất phóng xạ, các nhà chất phóng xạ là gì máy điện nguyên tử và bãi thử vũ khí hạt nhân Hs quan sát hình, đọc sgk, thảo luận - Tác hại của ô nhiễm phóng xạ là chất phóng xạ có khả nhóm, đại diện trình bày năng gây đột biến ở người và sinh vật (gây bệnh di truyền và ung thư) Gv: yêu cầu hs nghiên cứu sgk, hoàn 4. Ô nhiễm do chất thải rắn thành bài tập bảng 54.2 sgk Hs đọc sgk, thảo luận nhóm, đại diện trình bày Tên chất thải Chất thải từ hoạt động - Giấy vụn - Sinh hoạt, sản xuất, công nghiệp - Túi nilon - Sinh hoạt - Hồ, vữa xây nhà - Xây dựng nhà, công sở... - Bông băng y tế - Chất thải bệnh viện - Rác thải - Sinh hoạt 5. Ô nhiễm do vi sinh vật gây bệnh Gv: yêu cầu hs quan sát - Nguyên nhân của bệnh tả lị là do thức ăn không vệ sinh, bị nhiễm hình54.5 -6 nghiên cứu các sinh vật gây bệnh như: E. coli... sgk, thực hiện bài tập - Nguyên nhân của bệnh giun sán là ăn thức ăn không nấu chín, sgk không rửa sạch có mang mầm bệnh như trứng giun, ấu trùng sán... - Cách phòng tránh bệnh sốt rét là tiêu diệt muỗi mang kí sinh trùng sốt rét bằng nhiều cách (diệt bọ gậy, giữ cho nơi ở thoáng đãng sạch sẽ, giữ vệ sinh nguồn nước để muỗi không có nơi đẻ trứng, đi ngủ phải móc màn.... 4. Củng cố: 5’. ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? Các tác nhân gây ô nhiễm môi trường là gì. 5. HDVN: 1’. Trả lời tất cả các câu hỏi trong sgk. So¹n:…………….. Gi¶ng:………………. TiÕt 58: ¤ nhiÔm m«i trêng (tiÕp theo). I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc: - Nêu các biện pháp hạn chế tác hại của ô nhiễm môi trờng trên thế giới và ở địa phơng - Thấy đợc hiệu quả của việc phát triển bền vững *Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t ph©n tÝch vµ kÜ n¨ng th¶o luËn nhãm, tù nghiªn cøu víi SGK. *Träng t©m: Ph¬ng ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng II/ ChuÈn bÞ: 1. Gi¸o ¸n: Tranh phãng to H 55.1 -> 4 sgk PhiÕu häc tËp vµ b¶ng phô Ph¬ng ph¸p trùc quan, th¶o luËn nhãm 2. Häc sinh: Häc bµi cò III/ Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: - Những hoạt động nào của con ngời gây ô nhiễm môi trờng? (5’) - T¸c h¹i cña « nhiÔm m«i trêng lµ g×? Ô nhiễm chủ yếu do hoạt động của con người gây ra, và còn do một số hoạt động của tự nhiên: núi lửa, thiên tai.....

(102) Ô nhiễm môi trờng ảnh hởng đến sức khoẻ con ngời gây bệnh tật. *Đặt vấn đề: Con ngời với nhiều hoạt động khác nhau đã gây ô nhiễm môi trờng> Chúng ta phải làm gì để hạn chế ô nhiễm môi trờng. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy trò Néi dung 1) H§ 1: T×m hiÓu ph¬ng ph¸p h¹n III/ Ph¬ng ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. - C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ: chÕ « nhiÔm m«i trêng (20’). - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh + Cã quy ho¹ch tèt vµ hîp lÝ khi x©y dùng khu phãng to H 55.1-> 4 sgk vµ liªn hÖ c«ng nghiÖp, khu d©n c, tr¸nh « nhiÔm khu d©n thực tế cuộc sống để nêu lên đợc các c. biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. + t¨ng cêng viÖc x©y dùng c¸c c«ng viªn, vµnh đai xanh để hạn chế bụi, tiếng ồn, lắp đặt các thiết bị lọc bụi và xử lí khí độc hại trớc khi thải ra kh«ng khÝ. - C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm nguån níc. + X©y dùng c¸c hÖ thèng cÊp vµ th¶i níc ë c¸c - HS quan sát tranh thảo luận nhóm đô thị, các khu dân c, khu công nghiệp. +X©y dùng hÖ thèng xö lÝ níc th¶i, h¹n chÕ để thống nhất câu trả lời. - GV nhận xét, bổ sung rút ra kết luận chất độc hại ra nguồn nớc. + H¹n chÕ « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ thùc vËt. chung. +Tăng cờg các biện pháp cơ học, sinh học để tiªu diÖt s©u bÖnh. + H¹n chÕ « nhiÔm chÊt th¶i r¾n, t¸i sö dông 2) H§ 2: Thùc hiªn lÖnh SGK (12’). chÊt th¶i r¾n lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt. - GV yªu cÇu hs lªn b¶ng ®iÒn kÕt * C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng: qu¶ th¶o luËn nhãm vµo b¶ng ( néi 1- ¤ nhiÔm kh«ng khÝ: a, b, d, e, g, i, k, l, m. 2- ¤ nhiÔm nguån níc: c, d, e, g, i, k, l, m. dung b¶ng 55 sgk) sau khi th¶o luËn. - GV nhËn xÐt, bæ sung vµ treo b¶ng 3- ¤ nhiÔm thuèc b¶o vÖ TV: g, k, l, n. 4- ¤ nhiÔm chÊt th¶i r¾n: e, g, h, k, l, n. phụ công bố đáp án. 5- ¤ nhiÔm phãng x¹: G, h, l, n. 6- ¤ nhiÔm do c¸c t¸c nh©n sinh häc: d, e, g, k, l, m, n. 7- Ô nhiễm do hoạt động tự nhiên, thiên tai: g, k, … 4. Cñng cè: (6’) Cho häc sinh tr¶ lêi c©u hái sgk: HS thực hiện bài tập. Tác dụng hạn Kết quả Biện pháp hạn chế chế Ô nhiễm không 1.a, b, d, Lắp đặt các thiết bị lọc khí cho các nhà máy khí e, g, i, k, Sử dụng nhiều năng lượng mới không sinh ra khí l, m thải(gió, mặt trời) Ô nhiễm nguồn 2. c, d, e, Tạo bể lắng và lọc nước thải nước g, i, k, l, Xây dựng nhà máy sử lí rác Chôn lấp và đốt cháy rác một cách khoa học m Ô nhiễm thuốc 3.g, k, l, n Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học phòng tránh Xây dựng thêm nhà máy tái chế chất thải thành các bảo vệ thực nguyên liệu đồ dùng... vật , hoá chất Ô nhiễm chất 4.e, g, h, Xây dựng công viên cây xanh, trồng cây Giáo dục để nâng cao ý thức cho mọi người về ô nhiễm thải rắn k, l, m Ô nhiễm phóng 5.g, k, l, n Xây dựng nơi quản lí thật chặt chẽ các chất gây nguy hiểm cao xạ Ô nhiễm do các 6.d, e, g, Kết hợp ủ phân động vật trước khi sử dụng để sản suất tác nhân sinh k, l, m, n khí gas sinh học Sản suất lương thực và thực phẩm an toàn. học.

(103) Ô nhiễm từ hoạt 7.g, k... động tự nhiên, thiên tai Các biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường là gì? a. Các biện pháp xử lí chất thải công nghiệp và chất thải sinh hoạt b. Cải tiến công nghệ để có thể sản suất ít gây ô nhiễm c. Sử dụng nhiều loại năng lượng không gây ô nhiễm (gió, mặt trời) d. Trồng nhiều cây xanh để hạn chế bụi và điều hoà khí hậu e. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục,để nâng cao hiểu biết và ý thức của mọi người về phòng chống ô nhiễm f. Tất cả các ý trên * 5. HDVN: (1’). Häc bµi cò + chuÈn bÞ cho bµi thùc hµnh giê sau. _______________________________________________ So¹n: …………… Gi¶ng:……………….. TiÕt 59. Thùc hµnh: Tìm hiểu tình hình môi trờng địa phơng I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc: - Häc sinh cã kh¶ n¨ng chØ ra nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng, lµm suy gi¶m hay mất cân bằng sinh thái ở địa phơng. - Bớc đầu đề xuất các biện pháp khắc phục. *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t ph©n tÝch, th¶o luËn nhãm. *Giáo dục: Nâng cao nhận thức đối với việc chống ô nhiễm môi trờng. *Trọng tâm: Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng. Bớc đầu đề xuất các biện ph¸p kh¾c phôc. II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: §Þa ®iÓm thùc hµnh 2.Häc sinh: Häc bµi cò GiÊy bót, c¸c phiÕu häc tËp (ghi néi dung b¶ng 56 – 57.1->3 sgk III/ Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng .3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò TG 1)H§1: HD ban ®Çu 15’ * Th¶o luËn môc tiªu *HD quy tr×nh thùc hiÖn (1). Điều tra tác động của con ngời tới môi trờng: GV: Híng dÉn HS theo c¸c bíc. * §iÒu tra c¸c thµnh phÇn hÖ sinh th¸i trong khu vùc tiÕn hµnh. + §iÒu tra t×nh h×nh m«i trêng tríc khi cã t¸c động mạnh của con ngời (bằng phỏng vấn, quan sát khu vực gần kề cha bị tác động). + Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng cña m«i trêng vµ pháng đoán sự biến đổi của môi trờng trong thời gian tíi.. Néi dung - Môc tiªu: PhÇn I. I/ §iÒu tra t×nh h×nh « nhiÔm m«i trêng. - C¸c nh©n tè sinh th¸i trong m«i trêng ®iÒu tra « nhiÔm. B¶ng 56.1 - Điều tra tình hình và mức độ « nhiÔm.. - MÉu b¸o c¸o: Bªn díi.

(104) + Ghi tãm t¾t kÕt qu¶ vµo b¶ng 65.3. - Lu ý: HS so s¸nh khu rõng gÇn kÒ víi khu mình QS. Xu hớng biến đổi của hệ sinh thái. HS: Trong nhãm tù ph©n c«ng néi dung ®iÒu tra, råi tËp hîp l¹i. MÉu b¸o c¸o thùc hµnh MÉu 1: C¸c nh©n tè sinh th¸i trong m«i trêng ®iÒu tra Nh©n tè v« sinh Nhân tố hữu sinh Hoạt động của con ngời trong môi trờng Nắng, gió, ma, đất Vải, xoài, nhãn, - chăn nuôi, trồng trọt đá….. chã mÌo…… - cµy cuèc, bãn ph©n….. Mẫu 2: Điều tra tình hình và mức độ ô nhiễm C¸c t¸c nh©n g©y Mức độ ô nhiễm Nguyªn nh©n « nhiÔm (Ýt/ nhiÒu/ rÊt « nhiÔm) g©y « nhiÔm Phun thuèc BVTV ……………………… ……………… §èt r¸c, lß g¹ch ……………………… ……………… ChÊt th¶i do ho¹t ………………………. ……………… động ngời, ĐV…. * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh: - 6 em/ nhãm - VÞ trÝ: M«i trêng bÞ « nhiÔm 2) HĐ 2: Các hoạt động thực hành của 20’ HS - HS thực hành theo 2 ND đã hớng dẫn. - GV ®i tõng nhãm theo dâi hs lµm, söa sai cho hs. - Tuyªn d¬ng nh÷ng nhãm lµm tèt, phª b×nh 5’ nh÷ng hs cha lµm tèt. 3) B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - C¸c nhãm nép b¸o c¸o. Gv nhËn xÐt bµi làm của từng nhóm và đánh giá kết quả. - ChÊm ®iÓm c¸c nhãm.. §Ò xuÊt biÖn ph¸p Kh¾c phôc ……………………… ……………………… ………………………. - HS thùc hµnh: + Xác định các NTST trong m«i trêng. + Điều tra tình hình và mức độ « nhiÔm. - Nhãm trëng nép kÕt qu¶. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’). Nội dung đánh giá 9A 9B - ý thức chuẩn bị và tinh thần thái độ HS ………... ……….. - Kỉ luật an toàn lao động ………... ……….. - Thao t¸c thùc hµnh ………... ……….. - ChÊt lîng thùc hµnh ………... ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 5. HDVN: 1’ .KÎ s½n b¶ng 53.3 vµo giÊy. So¹n: …………… Gi¶ng:……………….. TiÕt 60. Thùc hµnh: Tìm hiểu tình hình môi trờng địa phơng (tiếp) I/ Môc tiªu : Nh tiÕt 59 II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: §Þa ®iÓm thùc hµnh 2.Häc sinh: Häc bµi cò GiÊy bót, c¸c phiÕu häc tËp (ghi néi dung b¶ng 56.3) III/ Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: (1’). 9D ……….. ……….. ……….. ………...

(105) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng .3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò TG 15’ 1) H§ 1: Híng dÉn ban ®Çu: * Th¶o luËn môc tiªu: 4 – 6 hs/ nhãm * Híng dÉn quy tr×nh thùc hiÖn - GV đa HS đến môi trờng đã tác động của con ngời (hoặc xem phim nếu không tổ chức đi đợc): Một khu rừng bị chặt phá hay đốt cháy. Một khu rừng bị chặt phá nhng đã đợc trồng lại hoặc một khu đất hoang đã đợc cải tạo thành khu sinh th¸i VAC. - Gv HD học sinh làm theo từng bớc sau đó mới ®iÒn vµo b¶ng. * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh Gv kẻ mẫu lên bảng, HS kẻ vào giấy để làm bản têng tr×nh trang bªn ----->. C¸c thµnh phÇn cña HST hiÖn t¹i SV s¶n xuÊt ………………… SV tiªu thô ………………… ………………… SV ph©n gi¶i ………………… …………………. Xu hớng biến đổi các thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i trong thêi gian tíi ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ………………………. * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - 6 hs/ nhãm - VÞ trÝ: Mét trong c¸c néi dung trªn 2) HĐ 2: Các hoạt động thực hành cña HS - HS thực hành theo 2 ND đã hớng dÉn. - GV ®i tõng nhãm theo dâi hs lµm, söa sai cho hs. - Tuyªn d¬ng nh÷ng nhãm lµm tèt, phª b×nh nh÷ng hs cha lµm tèt. - Nhắc nhở HS không đợc đùa nghÞch, ph¸ ph¸ch mét sè c©y, con. Néi dung - Môc tiªu: PhÇn I II/ Điều tra tác động của con ngêi tíi m«i trêng. - Bíc 1: §iÒu tra c¸c thµnh phÇn hÖ sinh th¸i trong khu vùc thùc hµnh. - Bíc 2: B»ng c¸c h×nh thøc pháng vÊn nh÷ng ngêi xung quanh, quan s¸t nh÷ng khu vực gần kề cha bị tác động. - Bíc 3: Ph©n tÝch c¸c hiÖn tr¹ng cña m«i trêng. - Bíc 4: Ghi tãm t¾t c¸c kÕt qu¶ vµo b¶ng 56.3. - MÉu b¸o c¸o:. Nh÷ng H§ cña con ngời đã gây nên sự biến đổi HST. §Ò xuÊt biÖn ph¸p kh¾c phôc, b¶o vÖ. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. …………………….. ……………………. ……………………. …………………….. …………………… …………………… …………………… …………………… …………………… …………………… …………………… ……………………. - HS hoạt động nhóm. 20’. - §iÒu tra theo 4 bíc: + Th¶o luËn nhãm + §iÒn néi dung quan s¸t vµo b¶ng.

(106) trong khu vùc quan s¸t. 3) B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - C¸c nhãm nép b¸o c¸o. Gv nhËn xét bài làm của từng nhóm và đánh gi¸ kÕt qu¶. - ChÊm ®iÓm c¸c nhãm.. Nhãm trëng nép b¸o c¸o 5’. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’). Nội dung đánh giá - ý thức chuẩn bị và tinh thần thái độ HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh - ChÊt lîng thùc hµnh. 9A ………... ………... ………... ……….... 9B ……….. ……….. ……….. ………... 9C ……….. ……….. ……….. ………... 5. HDVN: 1’. HS viÕt b¶n thu ho¹ch theo mÉu trang 172 SGK.. Ch¬ng IV: B¶o vÖ m«i trêng So¹n:……………. Gi¶ng:……………… TiÕt 61: Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc: - Nêu đợc cụ thể một số dạng tài nguyên - Hs phân biệt đợc và lấy ví dụ về các dạng tài nguyên thiên nhiên, nêu đợc tầm quan trọng và t¸c dông cña viÖc sö dông hîp lÝ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ kh¸i niÖm ph¸t triÓn bÒn v÷ng. *Kĩ năng: Rèn cho hs kĩ năng hoạt động nhóm, tổng hợp kiến thức và vận dụng vào thực tế. *Gi¸o dôc cho hs ý thøc b¶o vÖ m«i trêng, gi÷ g×n nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. *Träng t©m: C¸c d¹ng tµi nguyªn vµ c¸ch sö dông II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: - Tranh phãng to H58.1-2 SGK - PhiÕu häc tËp vµ b¶ng phô - Ph¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm 2.Häc sinh: Vë bµi tËp cã s½n néi dung b¶ng 58.1 III/ TiÕn tr×nh bµi d¹y 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng *đặt vấn đề: Hiện nay trên thế giới nguồn tài nguyên đang bị cạn kiệt do sự tàn phá của con ngời. Vậy chúng ta phải làm gì để bảo vệ các nguồn tài nguyên. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò 1) H§ 1: T×m hiÓu c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn chñ yÕu(11’) - GV gîi ý HS: KÓ tªn c¸c d¹ng tµi nguyên? Các dạng tài nguyên đợc chia lµm mÊy lo¹i? - HS nghiªn cøu môc I SGK th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái sgk. HS ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng vµ tr¶ lêi. GV theo dâi, nhận xét treo bảng phụ công bố đáp án. - Gv hái: V× sao nãi rõng lµ tµi nguyªn t¸i sinh? ( nÕu biÕt khai th¸c hîp lÝ). Néi dung I/ C¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn chñ yÕu. - Cã 3 d¹ng tµi nguyªn: + Tµi nguyªn t¸i sinh: Cã kh¶ n¨ng phôc håi khi sö dông hîp lÝ. + Tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh: Lµ d¹ng tµi nguyªn sau 1 thêi gian sö dông sÏ bÞ c¹n kiÖt. + Tµi nguyªn n¨ng lîng vÜnh cöu: Lµ tµi nguyªn sö dông m·i m·i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng. D¹ng tµi Ghi C¸c tµi nguyªn nguyªn KQ 1. TN t¸i 1.b,c,g a. Khí đốt TN sinh b. TN níc c. TN đất 2. a,e,i d. NL giã.

(107) 2. TN kh«ng t¸i sinh 3. TN n¨ng lîng vÜnh cöu. 2) Hoạt động 2: Tìm hiểu sự sử dụng hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn. (26’) - Cho hs hiểu đợc thế nào là sử dụng hîp lÝ TNTN. HS quan s¸t tranh phãng to H 58.1 sgk và đọc sgk thực hiện lệnh . - HS thảo luận nhóm nêu ra đựơc đáp ¸n. Mét sè hs ®iÒn b¶ng – Gv nhËn xÐt bæ sung đa ra đáp án. -GV treo tranh phãng to H 58.2 sgk cho hs quan s¸t vµ yªu cÇu hs thùc hiÖn lÖnh sgk. - HS ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng. HS kh¸c tr¶ lêi 3 c©u hái cßn l¹i. GV nhËn xÐt, bæ sung chèt kiÕn thøc. + ThiÕu níc g©y ra nhiÒu bÖnh tËt do mÊt vÖ sinh, h¹n h¸n, thiÕu níc uèng cho đàn gia súc. + Sö dông níc « nhiÔm sinh ra nhiÒu bÖnh tËt.. +Trång rõng cã t¸c dông b¶o vÖ tµi nguyªn níc v× rõng t¹o ®iÒu kiÖn cho tuần hoàn nớc trên trái đất đợc tăng. _ GV yêu cầu hs đọc sgk trả lời câu hái: + HËu qu¶ cña chÆt ph¸ rõng? + KÓ tªn mét sè khu rõng næi tiÕng cña nớc ta đang đợc bảo vệ tốt. - HS tr¶ lêi, Gv nhËn xÐt. - GV thông báo thêm: Trái đất có kho¶ng 1400000tr tØ lÝt níc vµ chØ cã 0,0001% lợng nớc ngọt đợc sử dụng. Hµng n¨m ë VN bÞ xãi mßn lµ 200 tÊn/ 1ha đất trong đó có 6 tấn mùn. - GV ®a thªm kh¸i niÖm bÒn v÷ng. - GV liên hệ: ? Bản thân em làm gì để gãp phÇn sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn hîp lÝ.. 3. d,h, k, l. e. DÇu löa g. TN S. vËt h. Bøc x¹ mÆt trêi i. Than đá k. NL thuû triÒu l. NL suèi níc nãng. II/ Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn. 1. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất - Là làm cho đất không bị thoái hoá. - TV đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đất: Nếu không có TV bao phủ đất bị khô, xói mòn. - Trên vùng đất dốc những nơi có TV bao phủ và làm ruộng bậc thang, nớc chảy trên mặt đất luôn va vào gèc c©y vµ líp th¶m môc nªn ch¶y chËm l¹i, lµm giảm xói mòn đất.. 2. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn níc. Nguån Ng.nh©n C¸ch níc « nhiÔm kh¾c phôc C¸c s«ng, Do dßng ch¶y bÞ Kh¬i th«ng cèng, níc th¶i t¾c vµ do xö lÝ r¸c dßng ch¶y bÈn xuèng s«ng. không đổ r¸c th¶i. Rõng bÞ thu §Êt kh« c»n, TV Trång c©y hẹp, ảnh hởng không sống đợc, gây rừng mùc níc kh«ng ®iÒu hoµ ®ngÇm îc KH, lîng CO2 t¨ng, 02 gi¶m Níc chøa Sö dông níc nµy Gi÷ s¹ch vµ nhiÒu vk, vi sÏ ph¸t sinh nhiÒu tho¸ng nguån trïng lÞ t¶….. bÖnh tËt. níc. 3. Sö dông tµi nguyªn rõng. - Hậu quả của việc phá và đốt rừng: Cạn kiệt tài nguyên nớc, xói mòn đất, ảnh hởng đến khí hậu do lợng nớc bốc hơi ít, mất nguồn gen sinh vật………… - Các khu rừng đợc bảo vệ: Cúc Phơng, Ba Vì, Tam §¶o, C«n §¶o……. - Kh¸i niÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng: Ph¸t triÓn bÌn v÷ng là sự phát triển không chỉ nhằn đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện nay mà không làm tổn hại đến thế hệ tơng lai đáp ứng lại các nhu cầu của họ.  Sù ph¸p triÓn bÒn v÷ng lµ mèi liªn hÖ gi÷a CN hãa vµ thiªn nhiªn. 4. Cñng cè: (6’) - Tµi nguyªn t¸i sinh vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh kh¸c nhau nh thÕ nµo? - V× sao ph¶i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn? - §äc phÇn ghi nhí SGK 5. HDVN: 1’ .Häc thuéc phÇn ghi nhí, häc theo c©u hái sgk. §äc tríc bµi: Kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·.. So¹n:……………. Gi¶ng:……………… TiÕt 62: Kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. B¶o vÖ sù ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i.

(108) I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc -Gi¶i thÝch t¹i sao cÇn ph¶i kh«i phôc m«i trêng, gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? - Nêu đợc các biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, ý nghĩa của chúng. -Lấy đợc các ví dụ minh hoạ cho các kiểu sinh thái chủ yếu. - Hiệu quả của các biện pháp bảo vệ sự đa dạng, đề xuất các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái phù hợp địa phơng. - BiÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp *KÜ n¨ng: RÌn kÜ n¨ng quan s¸t *Giáo dục: Nâng cao ý thức bảo vệ các hệ sinh thái ở địa phơng *Träng t©m: C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn, b¶o vÖ c¸c HST rõng vµ HST n«ng nghiÖp II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 59 vµ 60 - Ph¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm + quan s¸t 2.Häc sinh: Vë bµi tËp cã s½n néi dung b¶ng 59 + 60 III/ Tổ chức các hoạt động dạy học 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (5’). V× sao ph¶i sö dông hîp lý vµ tiÕt kiÖm nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn? Là hình thức sử dụng vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng tài nguyên của xã hội hiện tại, vừ bảo đảm duy tr× l©u dµi c¸c nguån tµi nguyªn cho c¸c thÕ hÖ con ch¸u mai sau.. .3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò 1) H§ 1: T×m hiÓu ý nghÜa cña viÖc kh«i phôc m«i trêng.(6’) - HS đọc sgk trả lời câu hỏi: Vì sao thiªn nhiªn hoang d· l¹i gãp phÇn c©n b»ng sinh th¸i? - GV nhËn xÐt, bæ sung.. Néi dung I/ ý nghÜa cña viÖc kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. - Nhiều vùng trên trái đất đang ngày một suy thoái, cần có biện pháp để khôi phục và giữ gìn - Gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d· lµ b¶o vÖ c¸c loµi sinh vật và MTS của chúng. Đó là cơ sở để duy trì cân bằng sinh th¸i, tr¸nh « nhiÔm m«i trêng vµ lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn.. 2) Hoạt động 2: Tìm hiểu các biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn (10’). - Gv cho hs quan s¸t tranh phãng to H 59 sgk tr¶ lêi c©u hái: Em h·y lÊy vÝ dô minh ho¹ cho c¸c biÖn ph¸p trªn?. II/ C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn 1. B¶o vÖ tµi nguyªn sinh vËt - VÝ dô: + Các tỉnh miền núi đều có chủ trơng bảo vệ rừng già ®Çu nguån. +Hiện nay đã có nhiều vờn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiªn: Cóc Ph¬ng, Tam §¶o, Ba V×, C¸t Bµ…… +Nhiều địa phơng có phong trào trồng cây gây rừng, phủ xanh đồi trọc. + CÊm s¨n b¾n nhiÒu loµi chim vµ thó quý hiÕm. + øng dông CNSH: Nh©n b¶n v« tÝnh 2. C¶i t¹o hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸ - Đất trống, đồi núi trọc trồng cây gây rừng là biện ph¸p chñ yÕu--> H¹n chÕ xãi mßn lò lôt h¹n h¸n. - T¨ng cêng c«ng t¸c lµm thuû lîi tíi tiªu hîp lÝ. - Bón phân hợp lí và hợp vệ sinh để tăng độ màu mỡ cho đất, không mang mầm bệnh cho ngời và động vật. - Thay đổi các loài cây trồng hợp lí để không bị cạn kiÖt nguån dinh dìng. Chän gièng vËt nu«i, c©y trång thÝch hîp Cã NS cao, ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ.. hs thảo luận nhóm đa ra đáp án chung. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy c©u tr¶ lêi. GV theo dâi, nhËn xÐt. HS hoµn thiÖn vë bµi tËp.. - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm, thùc hiÖn lÖnh sgk. HS t×m c¸c côm tõ phï hîp ®iÒn vµo « trèng hoµn thµnh b¶ng 59 sgk. - §¹i diÖn líp lªn ch÷a bµi tËp. - GV nhận xét đa ra đáp án. Hs hoµn thiÖn vë bµi tËp. 3) H§3: T×m hiÓu Vai trß cña HS III/ Vai trß cña HS trong viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn trong viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. BT vÒ nhµ hoang d· (2’). GV HD hs lµm bµi tËp ë nhµ 4) H§ 4:T×m hiÓu b¶o vÖ sù ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i. (15’) IV/ B¶o vÖ sù ®a d¹ng cña c¸c hÖ sinh th¸i - GV yêu cầu hs nghiên cứu sgk để 1. Sự đa dạng của các hệ sinh thái nêu lên đợc các hệ sinh thái chủ - Các hệ sinh thái trên cạn: HST rừng, thảo nguyên,.

(109) yÕu. - HS nghiªn cøu sgk, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái cña GV. - HS ®iÒn vµo vë bµi tËp b¶ng 60.2. đại diện nhóm báo cáo kết quả điền vµo phiÕu häc tËp. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV treo bảng phụ công bố đáp án. - GV yªu cÇu hs t×m hiÓu sgk vµ dựa vào hiểu biết đã có, thảo luận nhãm ®iÒn, hoµn thµnh b¶ng 60.3 sgk. - C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, Gv nhËn xÐt, bæ sung vµ treo b¶ng phô công bố đáp án. - HS đọc sgk để nêu lên đợc các HST n«ng nghiÖp ë níc ta vµ c¸c lo¹i c©y trång chñ yÕu trªn c¸c vùng đó.. hoang mạc, nông nghiệp, núi đá vôi. - C¸c hÖ sinh th¸i díi níc: Níc mÆn, níc ngät. 2. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng - X©y dùng kÕ ho¹ch khai th¸c nguån tµi nguyªn rõng ở mức độ phù hợp--> Hạn chế mức độ khai thác, làm c¹n kiÖt tµi nguyªn. -X©y dùng c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn, vên quèc gia-> Gãp phÇn b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i quan träng, gi÷ c©n b»ng sinh th¸i vµ b¶o vÖ nguån gen SV. - Trång rõng--> Phôc håi c¸c hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸, chống xói mòn đất, tăng nguồn nớc. - Phßng ch¸y rõng--> B¶o vÖ tµi nguyªn rõng. 3. B¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn. - Bảo vệ các bãi cát là nơi đẻ của rùa biển. Tuyên truyền mọi ngời không đánh bắt. - B¶o vÖ rõng ngËp mÆn hiÖn cã vµ trång l¹i rõng ngËp mặn đã phá. - Xử lí nớc thải đổ ra sông biển. - Lµm s¹ch b·i biÓn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ cña mäi ngêi. 4. B¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. - Vïng nói phÝa B¾c: Trång c©y c«ng nghiÖp, c©y l¬ng thùc. - Vïng trung du phÝa B¾c: Chñ yÕu trång chÌ. - Vïng §B ch©u thæ S«ng Hång: Trång lóa - Vïng T©y Nguyªn: Trång cµ phª, chÌ, cao su. - Vïng §B ch©u thæ s«ng Cöu Long: Trång lóa níc. 4. Cñng cè: (5’). Tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: - Nêu các biện pháp chủ yếu để bảo vệ thiên nhiên hoang dã? - Tr¸ch nhiÖm cña mçi häc sinh trong viÖc b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn hoang d·? - V× sao cÇn ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng? BiÖn ph¸p b¶o vÖ? 5. HDVN: (1’). Häc theo c©u hái sgk So¹n:……………. Gi¶ng:……………… TiÕt 63: LuËt b¶o vÖ m«i trêng I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc: - HS phát biểu đợc những ý chính của chơng II và chơng III của luật bảo vệ môi trờng. - Hiểu đợc tầm quan trọng của luật bảo vệ môi trờng. - Cã ý thøc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng - Luật bảo vệ môi trờng nhằm mục đích gì? Luật BVMT quy định nh thế nào? *KÜ n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng th¶o luËn nhãm vµ tù nghiªn cøu víi sgk *Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i trêng *Träng t©m: Néi dung cña luËt b¶o vÖ m«i trêng II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: - Tµi liÖu vÒ luËt BVMT n¨m 2005 - PhiÕu häc tËp vµ b¶ng phô - Ph¬ng ph¸p: Th¶o luËn nhãm + quan s¸t 2.Häc sinh: Vë bµi tËp cã s½n néi dung b¶ng 61 sgk II/ Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: (6’). - Hãy nêu các kiểu hệ sinh thái chủ yếu trên trái đất? Lấy ví dụ minh hoạ? - V× sao cÇn ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i rõng? BiÖn ph¸p b¶o vÖ? §¸p ¸n tiÕt 62 *Đặt vấn đề: Môi trờng là nơi sinh sống của sinh vật, nơi diễn ra mọi hoạt động của con ngời. Nhng hiện nay môi trờng đang ngày một suy thoái do tác động của con ngời. Do đó nớc cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành luật bảo vệ môi trờng, bài hôm nay chúng ta sẽ cïng t×m hiÓu. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò Néi dung 1) H§ 1: T×m hiÓu sù cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh I/. Sù cÇn thiÕt ban hµnh luËt §¸p ¸n c¸c vÝ dô vÒ thùc hiÖn luËt b¶o vÖ luËt (15’).

(110) - Gv cho hs đọc mục I sgk, thảo luận nhóm thực hiÖn lÖnh sgk. - GV nhËn xÐt, bæ sung khi hs lªn b¶ng ®iÒn vµo b¶ng phô. - GV nªu c©u hái: ? V× sao ph¶i ban hµnh LuËt b¶o vÖ m«i trêng. ? NÕu kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng th× hËu qu¶ sÏ ntn. - GV y/c hs T§N  hoµn thµnh cét 3 b¶ng 61 SGK ( T 184) - GV cho c¸c nhãm ghi ý kiÕn lªn b¶ng. - GV đánh giá, nhận xét các ý kiến đúng và cha đúng. - Qua đó GV y/c hs rút ra kết luận. m«i trêng: B¶ng díi ®©y - LuËt b¶o vÖ m«i trêng nh»m ng¨n chÆn, kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ xÊu cña con ngêi cho m«i trêng. - LuËt b¶o vÖ méi trêng ®iÒu chØnh viÖc khai th¸c sö dông c¸c thµnh phÇn m«i trêng đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nớc.. B¶ng 61: C¸c vÝ dô vÒ thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng Néi dung Luật BVMT quy định NÕu kh«ng cã luËt BVMT Khai th¸c rõng CÊm khai th¸c bõa b·i kh«ng khai Khai th¸c v« tæ chøc vµ khai th¸c rõng ®©u nguån th¸c c¶ rõng ®Çu nguån Săn bắt động vật hoang Nghiêm cấm §éng vËt hoang d· sÏ c¹n kiÖt d· Đổ chất thải công Quy hoạch bãi rái thải, nghiêm Chất thải đổ không đúng chỗ sẽ nghiÖp, r¸c th¶i cấm đổ chất thải độc hại ra môi gây nguy hiểm trêng Sử dụng đất Có quy hoạch sử dụng đất, kế Sử dụng đất không hợp lí gây hoạch cải tạo đất lãng phí, thoái hoá đất Sử dụng các chất độc Có biện pháp sử dụng các chất Chất độc hại gây nhiều nguy cơ h¹i nh phãng x¹ vµ c¸c mét c¸ch an toµn theo tiªu chuÈn nguy hiÓm cho con ngêi vµ c¸c hoá chất độc khác quy định sinh vËt kh¸c Khi vi phạm các điều Cơ sở và cá nhân vi phạm bị xử Không có trách nhiệm đền bù cấm của luật BVMT, phạt và phải chi phí hoặc đền bù g©y sù cè m«i trêng cho viÖc g©y sù cè m«i trêng 2) H§ 2: T×m hiÓu mét sè néi dung c¬ II/ Mét sè néi dung c¬ b¶n cña luËt b¶o b¶n cña luËt BVMT(10’) BVMT. - Gv yªu cÇu HS nghiªn cøu môc II sgk, - Ch¬ng II: Phßng chèng suy tho¸i « nhiÔm thảo luận nhóm để nêu đợc nội dung cơ bản vµ sù cè m«i trêng cã liªn quan tíi viÖc sö cña luËt BVMT. dụng các thành phần môi trờng (đất, nớc, - HS th¶o luËn thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. kh«ng khÝ, sinh vËt, c¸c hÖ sinh th¸i, ®a d¹ng §¹i diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ , Gv bæ sinh häc, c¶nh quan). CÊm nhËp khÈu c¸c sung và khẳng định các nội dung chủ yếu. chÊt th¶i vµo ViÖt Nam. - Ch¬ng III: C¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n ph¶i - HS hoµn thiÖn vë bµi tËp cã tr¸ch nhiÖm xö lÝ chÊt th¶i b»ng c«ng nghÖ thÝch hîp. C¸c tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n g©y ra sù cè m«i trêng cã tr¸ch nhiÖm båi thêng vµ kh¾c phôc hËu qu¶. 3) H§ 3: T×m hiÓu tr¸ch nhiÖm cña mçi III/ Tr¸ch nhiÖm cña mçi ngêi trong viÖc ngêi trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng. - §¸p ¸n: m«i trêng(7’) - GV cho hs th¶o luËn nhãm tr¶ lêi 2 c©u + CÇn ph¶i n¾m v÷ng luËt BVMT vµ nghiªm hái sgk. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, Gv nhËn túc thực hiện cũng nh tuyên truyền vận động xét đa ra đáp án đúng ngêi kh¸c thùc hiÖn. - GV liªn hÖ: ë c¸c níc ph¸t triÓn mçi ngêi +§Þa ph¬ng em cã nhiÒu vô vi ph¹m: ChÆt dân đều rất hiểu luật và thực hiện tốt dẫn phá, đốt rừng, đổ chất thải, rác bừa bãi. đến môi trờng đợc bảo vệ và bền vững. + VD: ở Singapore vứt mẫu thuốc lá ra đờng bị phạt 5 USD và tăng ở lần sau đối với bÊt kÓ c«ng d©n nµo. - GV gi¸o dôc hs ph¶i biÕt chÊp hµnh luËt ngay tõ lóc cßn nhá. 4. Cñng cè: (5’). Tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: - V× sao ph¶i ban hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng? - Nội dung cơ bản của luật đợc thể hiện nh thế nào?.

(111) - §äc néi dung ghi nhí sgk. 5. Híng dÉn vÒ nhµ: 1’ . Häc theo c©u hái sgk. ChuÈn bÞ giÊy tr¾ng khæ lín + bót d¹ viÕt giÊy khæ lín (theo nhãm). So¹n: …………… Gi¶ng:……………….. TiÕt 64. Thùc hµnh: VËn dông luËt b¶o vÖ m«i trêng. I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc - HS hiểu đợc các nội dung cơ bản trong chơng II và chơng III của luật BVMT - Thấy đợc tầm quan trọng của luật và biết cách vận dụng luật vào trong cuộc sống ở địa phơng. *RÌn kÜ n¨ng vËn dông luËt b¶o vÖ m«i trêng vµo thùc tiÔn cuéc sèng *Gi¸o dôc ý thøc tù gi¸c trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng *Trọng tâm: Vận dụng luật bảo vệ môi trờng ở địa phơng II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: So¹n bµi, lËp kÕ ho¹ch d¹y häc 2.Häc sinh: Häc bµi cò GiÊy bót, c¸c phiÕu häc tËp (ghi néi dung c©u hái vµ c©u tr¶ lêi sgk) III/ Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng *Đặt vấn đề: 1’. Hiện nay môi trờng sống của chúng ta ngày một ô nhiễm, đó là do ý thức của con ngời. Việc vận dụng luật bảo vệ môi trờng ở địa phơng nh thế nào? Hôm nay chóng ta cïng t×m hØªu thùc tÕ. .3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò TG 10’ 1) H§ 1: Híng dÉn ban ®Çu: * Th¶o luËn môc tiªu: 4 – 6 hs/ nhãm * Híng dÉn quy tr×nh thùc hiÖn - GV HD học sinh đọc thông tin sgk th¶o luËn nhãm. + Chia líp thµnh nhiÒu nhãm nhá, mçi nhãm th¶o luËn mét chủ đề trong vòng 15’. Các nhãm viÕt néi dung th¶o luËn lªn giÊy khæ lín. Gîi ý c¸c chñ đề là: 1. Ng¨n chÆn hµnh vi ph¸ rõng bÊt hîp ph¸p. 2. Không đổ rác bừa bãi. 3. Kh«ng sö dông ph¬ng tiÖn giao th«ng cò n¸t. 4. Trång nhiÒu c©y xanh. * MÉu b¸o c¸o thùc hµnh (c©u hái th¶o luËn) trang bªn------------------->. * Ph©n nhãm vµ vÞ trÝ thùc hµnh - 6 hs/ nhãm - VÞ trÝ: Trong líp häc. Néi dung - Môc tiªu: PhÇn I II/ Điều tra tác động của con ngời tới môi trêng. - Các chủ đề cần thảo luận: Ngăn chặn hành vi phá rừng bất hợp pháp; không đổ rác thải bừa bãi gây mất vệ sinh; không lấn đất công; kh«ng sö dông ph¬ng tiÖn giao th«ng qóa cò n¸t g©y « nhiÔm; tÝch cùc trång nhiÒu c©y xanh… C©u hái th¶o luËn: - Những hành động nào hiện nay đang vi ph¹m luËt BVMT? Hiện nay, nhận thức của ngời dân địa phơng về vấn đề đó đã đúng nh luật BVMT quy định cha? - Chính quyền địa phơng và nhân dân cần làm gì để thực hiện tốt luật BVMT? - Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt BVMT lµ g×? Cã c¸ch nµo kh¾c phôc? - Tr¸ch nhiÖm cña mçi häc sinh trong viÖc thùc hiÖn tèt luËt BVMT lµ g×? - HS có thể chọn chủ đề không vứt rác bừa b·i: + Nhiều ngời vứt rác bừa bãi đặc biệt nơi công céng. + Nhận thức của ngời dân về vấn đề này còn thấp cha đúng luật. + ChÝnh quyÒn cÇn cã biÖn ph¸p thu gän r¸c,.

(112) 2) HĐ 2: Các hoạt động thực hµnh cña HS - HS thực hành theo các ND đã 24’ híng dÉn. C¸c nhãm th¶o luËn ghi kÕt qu¶ vµo giÊy khæ lín. - GV ®i tõng nhãm theo dâi hs lµm, söa sai cho hs. - Tuyªn d¬ng nh÷ng nhãm lµm 5’ tèt, phª b×nh nh÷ng hs cha lµm tèt. 3) B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hµnh - C¸c nhãm nép b¸o c¸o. Gv nhËn xÐt bµi lµm cña tõng nhãm và đánh giá kết quả. - GV chÊm ®iÓm c¸c nhãm.trang bªn. đề ra qui định đối với từng hộ, từng tổ dân phè. + Tuyên truyền để ngời dân hiểu và thực hiện. + HS ph¶i tham gia tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ m«i trêng. Các hoạt động thực hành - Thảo luận theo 5 chủ đề hớng dẫn ở trên - Tr¶ lêi 4 c©u hái sgk.. Nhãm trëng tr×nh bµy kÕt qu¶ trªn giÊy khæ lớn sau đó nộp lại cho GV. C¸c nhãm kh¸c l¾ng nghe ý kiÕn cña nhãm bạn và đặt câu hỏi thảo luận.. 4. KÕt thóc: §¸nh gi¸ giê thùc hµnh theo c¸c néi dung (3’). Nội dung đánh giá 9A 9B - ý thức thái độ và tinh thần học tập của HS - Kỉ luật an toàn lao động - Thao t¸c thùc hµnh cña HS - ChÊt lîng thùc hµnh. 9C. 9D. 5. HDVN: 1’. HS viÕt thu ho¹ch nh phÇn IV sgk HS xem l¹i tÊt c¶ c¸c bµi tËp trong vë bµi tËp vµ trong sgk. So¹n: …………… Gi¶ng:……………. TiÕt 65: Bµi tËp I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc - Híng dÉn HS biÕt c¸ch gi¶i mét sè bµi tËp trong vë bµi tËp sinh häc 9. §Æc biÖt lµ nh÷ng bµi tËp khã, bµi tËp n©ng cao. *Kĩ năng: Rèn kĩ năng trình bày và GV đánh giá đợc quá trình nhận thức của HS. * Träng t©m: PhÇn sinh vËt vµ m«i trêng II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: So¹n bµi, chuÈn bÞ mét sè bµi tËp khã 2.Học sinh: Học bài cũ + một số bài tập cần GV giải đáp III/ TiÕn tr×nh bµi d¹y 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng .*Đặt vấn đề: 1’. Vì nội dung kiến thức của chơng trình tơng đối dài, một số câu hỏi và bài tập khó. Trong giờ bài tập này chúng ta cùng giải quyết các vấn đề đó. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò Néi dung - GV ®a ra mét sè bµi tËp trong vë bµi tËp PhÇn tr¶ lêi 1)Bµi tËp 3 trang 99: Dùa vµo c¸c - C©y mäc trong rõng cã ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo gîi ý díi ®©y, h·y gi¶i thÝch v× sao cµnh c©y phÝa trªn nhiÒu h¬n cµnh c©y phÝa díi. Khi l¸ c¸c cµnh phÝa díi cña c©y sèng c©y bÞ thiÕu ¸nh s¸ng th× kh¶ n¨ng quang hîp cña l¸ c©y.

(113) trong rõng l¹i sím bÞ rông: 6’ - ¸nh s¸ng mÆt trêi chiÕu vµo cµnh c©y phÝa trªn vµ cµnh c©y phÝa díi kh¸c nhau nh thÕ nµo? - Khi l¸ c©y bÞ thiÕu ¸nh s¸ng th× kh¶ n¨ng quang hîp cña l¸ c©y bÞ ¶nh hëng nh thÕ nµo? 2) Bµi tËp 4 trang 105: Trong thùc tiễn sản xuất, cần phải làm gì để tr¸nh s c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c c¸ thÓ sinh vËt, lµm gi¶m n¨ng suÊt vËt nu«i, c©y trång? 4’. yếu, tạo đợc ít chất hữu cơ, lợng chất hữu cơ tích luỹ không đủ bù lợng tiêu hao do hô hấp và kèm theo khả n¨ng lÊy níc kÐm nªn cµnh phÝa díi bÞ kh« hÐo dÇn vµ sím rông.. - Cần trồng cây và nuôi động vật với mật độ hợp lí, áp dụng các kĩ thuật tỉa tha đối với thực vật hoặc tách đàn đối với động vật khi cần thiết, cung cấp thức ăn đầy đủ vµ vÖ sinh m«i trêng s¹ch sÏ.. 3) Bµi tËp 3 trang 117: Th¸p d©n sè trÎ vµ th¸p d©n sè giµ cã g× kh¸c nhau? 6’ - Tháp dân số trẻ là tháp dân số có đáy rộng do số lợng trÎ em sinh ra hµng n¨m cao. C¹nh th¸p xiªn nhiÒu vµ đỉnh tháp nhọn biểu hiện tỉ lệ ngời tử vong cao. Tuổi thọ trung b×nh thÊp. - Tháp dân số già là tháp có đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp gần nh thẳng đứng, biểu thị tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử vong thÊp. Tuæi thä trung b×nh cao. 4) Bµi tËp 4 trang 129: H·y cho biết nguyên nhân của việc ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật sau khi ăn - Là do ngời trông rau quả đã sử dụng thuốc BVTV rau qu¶? 5’ không đúng cách. Ví dụ: Dùng sai loại thuốc, thuốc không đảm bảo chất lợng, dùng quá liều lợng hoặc không tuân thủ quy định về thêi gian thu ho¹ch rau vµ qu¶ sau khi phun thuèc . 5) Bµi tËp 4 trang 138: Sö dông hîp lí tài nguyên rừng có ảnh hởng nh - Bảo vệ rừng và cây xanh trên mặt đất sẽ có vai trò quan thế nào tới các tài nguyên khác trọng trong việc bảo vệ đất, nớc và các tài nguyên SV (nh tài nguyên đất và nớc)? khác. 8’ + Rõng cã vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ bảo vệ đất. Cây rừng hấp thụ các chất khoáng và nớc trong đất, nhng đất rừng không bị nghèo và khô. Xác SV sau khi đợc phân giải sẽ cung cấp một lợng khoáng cho đất. + ë nh÷ng vïng cã rõng che phñ th× sau nh÷ng trËn ma lớn, cây rừng đã cản nớc ma làm cho nớc ngấm vào đất và lớp thảm mục nhiều hơn. Khi chảy trên mặt đất nớc lu«n va vµo gèc c©y nªn ch¶y chËm l¹i. ChÝnh v× vËy rừng có vai trò trong việc bảo vệ đất và nớc. 6) Bµi tËp 4 trang 144: H·y chøng - Níc ta cã nhiÒu vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp ph©n bè ë minh rằng: Nớc ta là nớc có hệ sinh các điều kiện địa lí và khí hậu khác nhau từ Bắc vào thái nông nghiệp phong phú. Cần Nam. Mỗi vùng sinh thái lại có những loại cây trồng đặc làm gì để bảo vệ sự phong phú của trng. Ví dụ: + Vïng nói phÝa B¾c: C©y c«ng nghiÖp nh quÕ, håi, lóa các hệ sinh thái đó 5’ n¬ng… +Vïng trung du phÝa B¾c: ChÌ +Vïng §B ch©u thæ s«ng Hång: Lóa níc +Vïng T©y nguyªn: Cµ phª, cao su, chÌ... - Biện pháp bảo vệ là duy trì các HST chủ yếu, đồng thời cần phải cải tạo các HST để đạt n. suất và hiệu quả cao. C©u 7. 8’ Hãy nêu sơ đồ của 3 chuỗi thức ăn (mỗi chuỗi thức ăn có 5 mắt xích) và phối hợp 3 chuỗi thức ăn đó thành một lới thức ăn. * Sơ đồ 3 chuỗi thức ăn có 5 mắt xích - Sơ đồ1: Cây xanh --> chuột --> Rắn --> Đại bàng --> Vi khuẩn. - Sơ đồ 2: C©y xanh --> S©u--> Chim ¨n s©u --> §¹i bµng --> Vi khuÈn - Sơ đồ 3: C©y xanh --> ch©u chÊu --> Gµ --> §¹i bµng --> Vi khuÈn.

(114) (Mỗi sơ đồ cho 0,5điểm) * Líi thøc ¨n tõ 3 chuçi thøc ¨n trªn Chim ¨n s©u S©u C©y xanh. Chuét. R¾n. Ch©u chÊu. Gµ. §¹i bµng. Vi khuÈn. 4. Cñng cè: KÕt hîp trong giê 5. HDVN: 1’. ¤n tËp theo néi dung bµi 63 SGK. So¹n: …………… Gi¶ng:……………….. TiÕt 66: ¤n tËp cuèi häc k× ii I/ Môc tiªu : *Kiến thức - Hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về di truyền và biến dị. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. *Kĩ năng: TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy lÝ luËn, kÜ n¨ng so s¸nh, tæng hîp, hÖ thèng ho¸. *Träng t©m: PhÇn sinh vËt vµ m«i trêng II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: So¹n bµi, chuÈn bÞ mét sè biÓu b¶ng 2.Häc sinh: Häc bµi cò + «n tËp III/ Tổ chức các hoạt độnghọc tập 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng. .3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò Néi dung 1) H§1: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ë c¸c b¶ng (32’) I) HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc GV chia nhóm phân công nhiệm vụ cho từng nhóm, Những nội dung kiến thức đợc cụ thể mỗi nhóm làm một bảng sau đó cho báo cáo kết quả. hoá trong các bảng dới đây. GV nhận xét bổ sung, treo bảng phụ công bố đáp án.. B¶ng 63-1. M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i M«i trêng M«i trêng níc M«i trêng đất M«i trêng kh«ng khÝ M«i trêng sinh vËt. Nh©n tè sinh th¸i Nh©n tè sinh th¸i v« sinh Nh©n tè sinh th¸i h÷u sinh Nh©n tè sinh th¸i v« sinh Nh©n tè sinh th¸i h÷u sinh Nh©n tè sinh th¸i v« sinh Nh©n tè sinh th¸i h÷u sinh Nh©n tè sinh th¸i v« sinh Nh©n tè sinh th¸i h÷u sinh. VÝ dô Nớc, đất, bùn …. Rong rªu, t«m, c¸ …. Đất đá nớc, cỏ cây, ... C«n trïng, giun,... Kh«ng khÝ, bôi, .... Chim, côn trùng, động vật có xơng sống khác . ánh sáng, nhiệt độ, không khí .... C¸c lo¹i sinh vËt bao quanh.. B¶ng 63-2. Sù ph©n chia c¸c nhãm sinh vËt dùa vµo giíi h¹n sinh th¸i Nh©n tè sinh th¸i Nhãm thùc vËt Nhóm động vật Nhãm c©y a s¸ng. - Nhóm động vật a sáng. ¸nh s¸ng - Nhãm c©y a bãng. - Nhóm động vật a tối. Thùc vËt biÕn nhiÖt. - §éng vËt biÕn nhiÖt. Nhiệt độ - §éng vËt h»ng nhiÖt. Thùc vËt a Èm. - §éng vËt a Èm. §é Èm - Thùc vËt chÞu h¹n. - §éng vËt a kh«.. B¶ng 63-3. Quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi Quan hÖ Hç trî. Cïng loµi - QuÇn tô c¸ thÓ. - C¸ch li c¸ thÓ. tranh thøc ¨n, n¬i ë. C¹nh tranh -- C¹nh ¨n thÞt nhau. (hay đối địch). Kh¸c loµi - Céng sinh. - Kh¸c loµi. - C¹nh tranh. - KÝ sinh, nöa kÝ sinh. - Sinh vËt ¨n thÞt sinh vËt kh¸c.. B¶ng 63-4. HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm KN QuÇn thÓ. §Þnh nghÜa VÝ dô - Lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi cïng - Rõng th«ng nhùa ph©n bè t¹i vïng sinh sèng trong mét kho¶ng kh«ng gian nói phÝa B¾c..

(115) QuÇn x·. nhất định, ở một thời điểm xác định và có kh¶ n¨ng sinh s¶n t¹o ra c¸c thÕ hÖ míi. - Lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc nhiÒu loµi kh¸c nhau, cïng sèng trong mét khoảng không gian nhất định. Chúng có mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi nhau. - Lµ sè lîng c¸ thÓ cña mçi quÇn thÓ trong quần xã luôn luôn đợc khống chế ở mức độ thÝch hîp víi kh¶ n¨ng cña m«i trêng.. - TËp hîp nh÷ng c¸ thÓ Bß sinh sèng trong mét khu rõng. - QuÇn x· sinh vËt Hå T©y (Hµ Néi).. - GÆp khÝ hËu thuËn lîi s©u ¨n l¸ sinh s¶n m¹nh, sè lîng t¨ng khiÕn sè lîng chim s©u còng t¨ng. Nhng sè lîng chim s©u t¨ng qu¸ nhiªu (¨n s©u nhiÒu) lµm cho sè lîng s©u gi¶m lµm cho sè lîng chim s©u còng gi¶m. Lµ mét hÖ thèng hoµn chØnh vµ t¬ng đối Hệ sinh ổn định, bao gồm quần xã sinh vật và môi - Hệ sinh thái Hồ Tây th¸i trêng sèng cña chóng (sinh c¶nh). - Lµ mét d·y nhiÒu loµi SV cã quan hÖ dinh Lóa, ng«  chuét  mÌo  vi sinh vËt Chuçi dìng víi nhau. Mçi loµi trong chuçi thøc thøc ¨n ¨n võa lµ sinh vËt tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Lµ tËp hîp cña nhiÒu chuçi thøc ¨n cã Bä ngùa R¾n CÇy nhiÒu m¾t xÝch chung. (gåm ba kh©u: Líi sinh vËt SX, sinh vËt tiªu thô vµ s vËt thøc ¨n ph©n gi¶i). C©y Chuét S©u C©n b»ng sinh häc. Bảng 63-5. Các đặc trng của quần thể Cácđặctrng Tỉ lệ đực/cái. Néi dung c¬ b¶n ý nghÜa sinh th¸i PhÇn lín c¸c quÇn thÓ cã tØ lÖ Cho thÊy tiÒm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. §ùc/c¸i lµ: 1:1 Gåm c¸c nhãm tuæi: - T¨ng trëng khèi lîng vµ kÝch thíc cña quÇn Nhãm tríc sinh s¶n: thÓ. Thµnh phÇn - Nhãm sinh s¶n: - Quyết định mức sinh sản của quần thể. nhãm tuæi - Nhãm tuæi sau sinh s¶n: - Kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña quÇn thÓ - Lµ sè lîng c¸ thÓ cã trong - Ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ trong quÇn thÓ Mật độ một đơn vị diện tích hay thể có ảnh hởng tới các đặc trng khác của quần tÝch. thÓ. II) C©u hái «n tËp: (10’).§¸p ¸n c©u hái SGK 1- Có vì các NTST ảnh hởng đến hình thái của sinh vật 2- Sinh vËt cïng loµi thêng hç trî hoÆc c¹nh tranh lÉn nhau. Sinh vËt kh¸c loµi cã quan hệ hỗ trợ hoặc đối địch. 3- §¸p ¸n ë bµi quÇn thÓ ngêi 4- Phân biệt quần thể và quần xã: xem lại bài kiểm tra định kì 5Cá  Thá  C¸o  VSV 6- HS tù liªn hÖ Câu 7, 8, 9, 10 HS dựa vào bài học để trả lời 4. Cñng cè: (2’). GV nh¾c l¹i mét sè néi dung c¬ b¶n cña bµi 5. HDVN: Ôn tập chơng trình để thi học kì II.. Ngµy so¹n: TiÕt 67. Ngµy d¹y: KiÓm tra häc k× II. I. Môc tiªu: *KiÕn thøc: - §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh nhËn thøc cña HS trong häc k× II - Giúp HS củng cố, chính xác hoá lại các kiến thức đã học - HS tù ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p häc tËp, x©y dùng ý thøc tr¸ch nhiÖm trong häc tËp *KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng tr×nh bµy bµi kiÓm tra khoa häc, gän gµng s¹ch sÏ -đánh giá xác định yêu cầu đầu bài *Thái độ: - nghiêm túc, trung thực, có ý thức tự giác trong kiểm tra. - tÝnh cÈn thËn tØ mØ II. Néi dung kiÓm tra 1. Đề bài: Sở giáo dục ra đề.

(116) 2. Đáp án – biểu điểm: Sở giáo dục ra đáp án 3. KÕt qu¶: - Sè HS cha kiÓm tra: - Tổng số bài kiểm tra: ................Trong đó: §iÓm giái §iÓm kh¸ §iÓm TB §iÓm yÕu §iÓm kÐm TB trë lªn SL % SL % SL % SL % SL % SL % 4. NhËn xÐt, rót kinh nghiÖm - NhËn xÐt trªn líp: + Về tinh thần, thái độ chuẩn bị bài:. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………….... + ý thøc lµm bµi:. ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………... 5. HD häc bµi ë nhµ: Xem bµi tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp. So¹n: …………… Gi¶ng:……………….. TiÕt 68: ¤n tËp – Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc: - Hệ thống hoá đợc các kiến thức sinh học cơ bản. - Biết vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống đợc nêu ra. *KÜ n¨ng: TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy lÝ luËn, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp, hÖ thèng ho¸. *Trọng tâm: Đặc điểm của các nhóm thực vật và động vật II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: So¹n bµi, chuÈn bÞ mét sè biÓu b¶ng 2.Häc sinh: Häc bµi cò + «n tËp III/ Tổ chức các hoạt động dạy học 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng *Đặt vấn đề: 1’. Các lớp 6,7 chúng ta đã đợc học về các nhóm thực vật và động vật. Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau ôn lại các nhóm sinh vật đó. .3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò Néi dung 1) H§1: T×m hiÓu ®a d¹ng sinh häc. 33’ I) §a d¹ng sinh häc - Dựa vào việc ôn tập của học sinh ở nhà, Những nội dung kiến thức đợc cụ thể hoá nhÊt lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ c¸c nhãm sinh trong c¸c b¶ng díi ®©y. vật, sự tiến hoá của TV và động vật mà HS đã đợc học ở lớp 6, 7. GV chia nhóm phân c«ng nhiÖm vô cho tõng nhãm, mçi nhãm.

(117) làm một bảng sau đó cho báo cáo kết quả. GV nhËn xÐt bæ sung, treo b¶ng phô c«ng bố đáp án. B¶ng 64.1. §Æc ®iÓm chung vµ vai trß cña c¸c nhãm sinh vËt C¸c nhãm SV §Æc ®iÓm chung Vai trß Vi rót KÝch thíc rÊt nhá Khi kÝ sinh thêng g©y bÖnh Cha cã cÊu t¹o tÕ bµo, kÝ sinh b¾t buéc. Vi khuÈn. NÊm. Thùc vËt. §éng vËt. Kích thớc nhỏ bé, có cấu trúc tế Trong thiên nhiên và đời sống con bµo nhng cha cã nh©n hoµn chØnh. ngêi: ph©n huû chÊt h÷u c¬, øng Sèng ho¹i sinh hoÆc kÝ sinh dông trong c«ng, n«ng nghiÖp. G©y bÖnh cho SV kh¸c vµ « nhiÔm m«i trêng C¬ thÓ gåm nh÷ng sîi kh«ng Ph©n huû chÊt h÷u c¬ thµnh chÊt v« mµu, cã c¬ quan sinh s¶n lµ mò c¬, lµm thuèc, thøc ¨n hay chÕ biÕn nÊm, sinh s¶n b»ng bµo tö. thùc phÈm. Sống dị dỡng (kí sinh hoặc hoại Gây bệnh, độc hại cho SV khác. sinh. C¬ quan sinh dìng vµ c¬ quan C©n b»ng khÝ «xi vµ cacb«nic, ®iÒu sinh s¶n sèng tù dìng hoµ khÝ hËu. PhÇn lín kh«ng cã kh¶ n¨ng di Cung cÊp nguån dinh dìng, khÝ động. Phản ứng chậm với các kích thở, chỗ ở… và bảo vệ MTS cho thÝch tõ bªn ngoµi. c¸c sinh vËt kh¸c. Gåm nhiÒu hÖ c¬ quan vµ c¬ Cung cÊp nguån dinh dìng, nguyªn quan: vận động, tuần hoàn, hô liệu và đợc dùng vào việc nghiên hÊp, tiªu ho¸, sinh s¶n… cøu vµ hç trî cho ngêi. Sèng dÞ dìng. Cã kh¶ n¨ng di G©y bÖnh hay truyÒn bÖnh cho ngchuyÓn. Ph¶n øng nhanh víi c¸c êi. kÝch thÝch tõ bªn ngoµi. B¶ng 64.2. §Æc ®iÓm cña c¸c nhãm thùc vËt C¸c nhãm TV §Æc ®iÓm T¶o Là TV bậc thấp, gồm thể đơn bào và đa bào, TB có diệp lục, cha có rễ, th©n, l¸ thùc sù. Sinh s¶n sinh dìng vµ h÷u tÝnh, hÇu hÕt sèng ë níc. Rªu Là TV bậc cao, có thân, lá, cấu tạo đơn giản, cha có rễ chính thức, cha cã hoa. Sinh s¶n b»ng bµo tö, TV ®Çu tiªn sèng ë c¹n. QuyÕt Cã rÔ, th©n, l¸ thËt vµ cã m¹ch dÉn. Sinh s¶n b»ng bµo tö. H¹t trÇn Cã cÊu t¹o phøc t¹p: th©n gç, cã m¹ch dÉn. Sinh s¶n b»ng h¹t n»m lé trªn c¸c l¸ no·n hë, cha cã hoa, qu¶. H¹t kÝn C¬ quan sinh dìng ®a d¹ng, cã m¹ch dÉn ph¸t triÓn. Cã nhiÒu d¹ng hoa, qu¶ (cã chøa h¹t). B¶ng 64.3. §Æc ®iÓm cña c©y mét l¸ mÇm vµ c©y hai l¸ mÇm §Æc ®iÓm C©y mét l¸ mÇm C©y hai l¸ mÇm Sè l¸ mÇm Mét hai KiÓu rÔ RÔ chïm RÔ cäc KiÓu g©n l¸ H×nh cung hoÆc song song H×nh m¹ng Sè c¸nh hoa 6 hoÆc 3 5 hoÆc 4 KiÓu th©n Chñ yÕu th©n cá Th©n gç, th©n cá, th©n leo… Bảng 64.4. Đặc điểm của các ngành động vật Ngµnh §Æc ®iÓm §éng vËt §¬n bµo, phÇn lín dÞ dìng, di chuyÓn b»ng ch©n gi¶, l«ng hay roi b¬i. nguyên sinh Sinh sản vô tính thoo kiểu phân đôi, tự do hoặc kí sinh. Ruột khoang ĐX toả tròn, ruột dạng túi, thành cơ thể có 2 lớp tế bào, có TB gai để tự vệ, tấn công, có nhiều dạng sống biển nhiệt đới. Giun dÑp C¬ thÓ dÑp, §X 2 bªn, ph©n biÖt ®Çu ®u«i, lng bông, ruét ph©n nhiÒu.

(118) nh¸nh, cha cã ruét sau vµ hËu m«n, sèng tù do hoÆc kÝ sinh. H×nh trô thêng thu«n 2 ®Çu, cã khoang c¬ thÓ cha chÝnh thøc. C¬ quan tiêu hoá dài từ miệng đến hậu môn. phần lớn sông kí sinh. Giun đốt Cơ thể phân đốt, có thể xoang, ống tiêu hoá phân hoá, bắt đầu có hệ tuần hoµn, di chuyÓn nhê chi bªn, t¬ hay hÖ c¬, h« hÊp qua da hay mang. Th©n mÒm Thân mềm, không phân đốt, có vỏ đá vôi, có khoang áo, hệ tiêu hoá phân hoá, cơ quan di chuyển thờng đơn giản. Ch©n khíp Cã sè loµi lín, chiÕm tíi 2/3 sè loµi §V, cã 3 líp lín: gi¸p x¸c, h×nh nhện, sâu bọ. Các phần phụ phân đốt và khớp động với nhau, có bộ xơng ngoµi b»ng ki tin. §éng vËt cã Cã c¸c líp chñ yÕu: C¸, lìng c, bß s¸t, chim, thó. Cã bé x¬ng trong, x¬ng sèng trong đó có cột sống (chứa tuỷ sống), các hệ cơ quan phân hoá và phát triển, đặc biệt là hệ thần kinh. Gun trßn. Bảng 64.5. Đặc điểm của các lớp động vật có xơng sống Líp §Æc ®iÓm C¸ Sèng hoµn toµn díi níc, b¬i b»ng v©y, h« hÊp b»ng mang, 1 vßng tuÇn hoàn, tim 2 ngăn, chứa máu đỏ thẫm, thụ tinh ngoài, là ĐV biến nhiệt. Lìng c Sèng ë níc vµ c¹n, da trÇn, Èm ít, di chuyÓn b»ng 4 chi, h« hÊp b»ng phæi, da, cã 2 vßng tuÇn hoµn, tim 3 ng¨n, t©m thÊt chøa m¸u pha, thô tinh ngoµi, sinh s¶n trong níc, nßng näc ph¸t triÓn qua biÕn th¸i, lµ §V biÕn nhiÖt. Bß s¸t Chñ yÕu sèng ë c¹n, da vµ v¶y sõng kh«, cæ dµi, phæi cã nhiÒu v¸ch ng¨n, tim cã v¸ch hôt ng¨n t©m thÊt, m¸u nu«i c¬ thÓ lµ m¸u pha, cã c¬ quan giao phối, thụ tinh trong, trứng có màng dai hoặc vỏ đá vôi bao bọc, giµu no·n hoµng, lµ §V biÕn nhiÖt. Chim M×nh cã l«ng vò bao phñ, chi tríc biÕn thµnh c¸nh, phæi cã m¹ng èng khÝ, cã tói tham gia vµo h« hÊp, tim cã 4 ng¨n, m¸u t¬i nu«i c¬ thÓ, trøng lớn có đá vôi, chim bố mẹ ấp. Là ĐV hằng nhiệt. Thó M×nh cã l«ng mao bao phñ, r¨ng ph©n ho¸, tim 4 ng¨n, bé n·o ph¸t triÓn, đặc biệt ở bán cầu não và tiểu não, có hiện tơng thai sinh và nuôi con b»ng s÷a mÑ. Lµ §V h»ng nhiÖt. Các hoạt động của thầy- trò TG 2) H§ 2: T×m hiÓu tiÕn ho¸ cña 8’ thực vật và động vật. - GV yªu cÇu HS ®iÒn c¸c sè t¬ng øng víi c¸c nhãm TV vµo đúng vị trí của cây phát sinh ở h×nh 64.1 - H·y ghÐp c¸c ch÷ a, b, c, d, e, g, h, i víi c¸c sè 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 theo trËt tù tiÕn ho¸ cña giíi §V ë b¶ng 64.6. Néi dung II/ Tiến hoá của thực vật và động vật 1. Ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña thùc vËt §¸p ¸n trong vë bµi tËp sinh häc. 2. Sự tiến hoá của giới động vật 1-d; 2-b; 3-a; 4-e; 5-c; 6-i; 7-g; 8-h. 4. Cñng cè: (2’). GV nh¾c l¹i mét sè néi dung «n tËp trong giê häc 5. HDVN: TiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c b¶ng tõ 65.1  65.5 s¸ch gi¸o khoa.. so¹n: …………… Gi¶ng:……………….. TiÕt 69: ¤n tËp – Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc:.

(119) - Hệ thống hoá đợc các kiến thức sinh học cơ bản. - Biết vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống đợc nêu ra. *KÜ n¨ng: TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy lÝ luËn, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp, hÖ thèng ho¸. *Träng t©m: Sinh häc c¬ thÓ II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: So¹n bµi, chuÈn bÞ mét sè biÓu b¶ng 2.Häc sinh: Häc bµi cò + «n tËp III/ Tổ chức các hoạt động học tập 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng *Đặt vấn đề: 1’. ở các lớp dới chúng ta đã học về sinh lí thực vật và sinh lí cơ thể ngời. Hôm nay chúng ta cùng nhau ôn lại những nội dung kiến thức đó. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò Néi dung 1) H§ 3: T×m hiÓu sinh häc c¬ thÓ (40’) III) Sinh häc c¬ thÓ - Dựa vào việc ôn tập của học sinh ở nhà, Những nội dung kiến thức đợc cụ thể hoá nhÊt lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ chøc n¨ng cña trong c¸c b¶ng díi ®©y. c¸c c¬ quan, hÖ c¬ quan cña TV vµ c¬ thÓ ngời, chức năng của tế bào, các hoạt động sống của tế bào mà HS đã đợc học ở lớp 6, GV chia nhãm ph©n c«ng nhiÖm vô cho từng nhóm, mỗi nhóm làm một bảng sau đó cho b¸o c¸o kÕt qu¶. GV nhËn xÐt bæ sung, treo bảng phụ công bố đáp án. B¶ng 65.1. Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan cña c©y xanh cã hoa C¬ quan Chøc n¨ng RÔ HÊp thô níc vµ c¸c muèi kho¸ng cho c©y Th©n VËn chuyÓn níc vµ muèi kho¸ng tõ rÔ lªn l¸ vµ chÊt h÷u cơ từ lá đến các bộ phận khác của cây L¸ Thu nhận ánh sáng để quang hợp và tạo chất hữu cơ cho cây, trao đổi khí với môi trờng ngoài và thoát hơi nớc Hoa Thùc hiÖn thô phÊn, thô tinh, kÕt h¹t vµ t¹o qu¶ Qu¶ B¶o vÖ h¹t vµ gãp phÇn ph¸t t¸n h¹t H¹t N¶y mÇm thµnh c©y con, duy tr× vµ ph¸t triÓn nßi gièng B¶ng 65.2. Chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan vµ hÖ c¬ quan ë c¬ thÓ ngêi C¬ quan vµ hÖ c¬ quan Chøc n¨ng Vận động Nâng đỡ và bảo vệ cơ thể, tạo cử động và di chuyển cho cơ thể TuÇn hoµn VËn chuyÓn chÊt dinh dìng, «xi vµo tÕ bµo vµ chuyÓn s¶n phÈm ph©n gi¶i tõ tÕ bµo tíi hÖ bµi tiÕt theo dßng m¸u H« hÊp Thực hiện trao đổi khí với môi trờng ngoài: nhận 02và thải C02 Tiªu ho¸ Phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất đơn giản Bµi tiÕt Thải ra ngoài các chất không cần thiết hay độc hại cho cơ thể Da C¶m gi¸c, bµi tiÕt, ®iÒu hoµ th©n nhiÖt hay b¶o vÖ c¬ thÓ Thần kinh và Điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các cơ quan, bảo đảm gi¸c quan cho c¬ thÓ lµ mét thÓ thèng nhÊt toµn vÑn TuyÕn néi Điều hoà các quá trình sinh lí của cơ thể đặc biệt là quá trình trao đổi tiÕt chất, chuyển hoá vật chất và năng lợng bằng con đờng thể dịch Sinh s¶n Sinh con, duy tr× vµ ph¸t triÓn nßi gièng B¶ng 65.3. Chøc n¨ng cña c¸c bé phËn ë tÕ bµo C¸c bé phËn Chøc n¨ng Thµnh tÕ bµo B¶o vÖ tÕ bµo Mµng tÕ bµo Trao đổi chất giữa trong và ngoài tế bào ChÊt tÕ bµo Thực hiện các hoạt động sống của tế bào.

(120) Ti thÓ Lôc l¹p Ri b« x«m Kh«ng bµo Nh©n. Thùc hiÖn sù chuyÓn ho¸ n¨ng lîng cña tÕ bµo Tæng hîp chÊt h÷u c¬ Tæng hîp pr«tªin Chøa dÞch tÕ bµo Chøa vËt chÊt di truyÒn (AND, NST), ®iÒu khiÓn mäi hoạt động sống của tế bào. Bảng 65.4. Các hoạt động sống của tế bào C¸c qu¸ tr×nh Chøc n¨ng Quang hîp Tæng hîp chÊt h÷u c¬ H« hÊp Ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ vµ gi¶i phãng n¨ng lîng Tæng hîp pr«tªin T¹o pr«tªin cung cÊp cho tÕ bµo B¶ng 65.5. Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n C¸c k× Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n K× ®Çu Kh«ng x¶y ra sù tiÕp hîp vµ K× ®Çu I: X¶y ra sù tiÕp hîp vµ cã thÓ b¾t b¾t chÐo NST chÐo NST K× gi÷a NST kÐp tËp trung thµnh mét K× gi÷aI: C¸c NST kÐp tËp trung thµnh hàng trên mặt phẳng xích đạo hai hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi cña thoi v« s¾c v« s¾c K× sau Các NST kép tách tâm động Kì sau I: Các NST kép phân li về các cực thành các NST đơn và phân li của tế bào nhng không tách tâm động vÒ c¸c cùc cña tÕ bµo K× cuèi Bộ NST ở dạng đơn bội đơn và Bộ NST đơn bội giữ nguyên trạng thái th¸o xo¾n kép, đóng xoắn 4. Cñng cè: (2’). GV nh¾c l¹i mét sè néi dung «n tËp trong giê häc 5. HDVN: 1’. TiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c b¶ng tõ 66.1  66.5 s¸ch gi¸o khoa. So¹n: …………… Gi¶ng:……………… TiÕt 70: ¤n tËp – Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp I/ Môc tiªu : *KiÕn thøc: - Hệ thống hoá đợc các kiến thức sinh học cơ bản. - Biết vận dụng kiến thức để giải quyết các tình huống đợc nêu ra. *KÜ n¨ng: TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy lÝ luËn, ph©n tÝch, so s¸nh, tæng hîp, hÖ thèng ho¸. *Träng t©m: Sinh häc c¬ thÓ vµ sinh häc m«i trêng II/ ChuÈn bÞ: 1.Gi¸o viªn: So¹n bµi, chuÈn bÞ mét sè biÓu b¶ng 2.Häc sinh: Häc bµi cò + «n tËp III/ TiÕn tr×nh bµi d¹y 1. ổn định lớp: (1’) 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng *Đặt vấn đề: 1’. Chơng trình lớp 9 các em đã đợc học những kiến thức về biến dị, di truyền, hệ sinh thái. Hôm nay chúng ta cùng nhau ôn lại những nội dung kiến thức đó. 3. Bµi míi: Các hoạt động của thầy- trò Néi dung 1) H§1: T×m hiÓu sinh häc c¬ thÓ (20’) III) Sinh häc c¬ thÓ - Dựa vào việc ôn tập của học sinh ở nhà, Những nội dung kiến thức đợc cụ thể hoá nhÊt lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ BD, DT, sinh trong c¸c b¶ng díi ®©y. vật và môi trờng mà HS đã đợc học ở lớp 9. GV chia nhãm ph©n c«ng nhiÖm vô cho tõng nhãm, mçi nhãm lµm mét b¶ng sau đó cho báo cáo kết quả. GV nhận xét bổ sung, treo bảng phụ công bố đáp án. B¶ng 66.1. C¸c c¬ chÕ cña hiÖn tîng di truyÒn.

(121) C¬ së vËt chÊt CÊp ph©n tö: ADN CÊp tÕ bµo: NST. C¬ chÕ AND  ARN  Pr«tªin Nhân đôi – phân li – tổ hợp Nguyªn ph©n – gi¶m ph©n- thô tinh. B¶ng 66.2. C¸c quy luËt di truyÒn Quy luËt di truyÒn N«i dung. Ph©n li Phân li độc lập Di truyÒn liªn kÕt Di truyÒn giíi tÝnh. HiÖn tîng Tính đặc thù của prôtêin Bộ NST đặc trng của loài Con gièng bè mÑ. Gi¶i thÝch. Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh GT nªn mçi GT chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp. Phân li độc lập của các cặp NTDT trong ph¸t sinh giao tö C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm gen liên kết đợc di truyền cùng nhau. C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. Ph©n li vµ tæ hîp cña c¸c cÆp gen t¬ng øng.. F2 cã tØ lÖ KH b»ng tÝch tØ lÖ cña c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã C¸c gen liªn kÕt cïng ph©n li víi NST trong ph©n bµo vµ cùng đợc tổ hợp qua quá trình thô tinh. ở các loài giao phối tỉ lệ đực : Phân li và tổ hợp của cặp NST c¸i xÊp xØ 1 : 1 giíi tÝnh. B¶ng 66.3. C¸c lo¹i biÕn dÞ BiÕn dÞ tæ hîp Sù tæ hîp l¹i c¸c gen cña P t¹o ra ë Kh¸i niÖm thÕ hÖ lai nh÷ng KH kh¸c P Phân li độc lập và tæ hîp tù do cña Nguyªn nh©n c¸c cÆp gen trong gi¶m ph©n vµ thô tinh XuÊt hiÖn víi tØ lÖ không nhỏ, DT đợc TÝnh chÊt vµ lµ nguyªn liÖu cho vai trß chän gièng vµ tiÕn ho¸. §ét biÕn Những biến đổi về cấu tróc, sè lîng cña AND vµ NST, khi biÓu hiÖn thành KH là thể đột biÕn Tác động của các nhân tè MT trong vµ ngoµi c¬ thÓ vµo AND vµ NST. Thêng biÕn Những biến đổi ở KH của mét KG, ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ díi ¶nh hëng cña m«i trêng. ¶nh hëng cña MT chø kh«ng do kiÓu gen. Mang tÝnh c¸ biÖt, ngÉu nhiªn, cã lîi hoặc có hại, DT đợc, lµ nguyªn liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸.. Mang tính đồng loại, định hớng, có lợi, không DT đợc, nhng đảm bảo cho sù thÝch nghi cña c¸ thÓ.. Bảng 66.4. Các loại đột biến §ét biÕn gen Những biến đổi trong cấu Kh¸i niÖm tróc cña AND thêng t¹i mét điểm nào đó C¸c d¹ng MÊt, thªm, thay thÕ mét cÆp đột biến Nu.. §B cÊu tróc NST Những biến đổi trong cÊu tróc cña NST Mất, lặp, đảo đoạn. VI/ Sinh vËt vµ m«i trêng (20’) B¶ng 66.4. §Æc ®iÓm cña quÇn thÓ, quÇn x·, hÖ sinh th¸i QuÇn thÓ QuÇn x· Lµ tËp hîp nh÷ng c¸ Lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ cïng loµi cïng thÓ sinh vËt thuéc nhiÒu sinh sèng trong mét loµi kh¸c nhau, cïng Kh¸i niÖm kho¶ng kh«ng gian sèng trong mét kho¶ng nhất định, ở một thời không gian nhất định. điểm xác định và có Chúng có mối quan hệ kh¶ n¨ng sinh s¶n t¹o mËt thiÕt, g¾n bã. §B sè lîng NST Những biến đổi về số lîng trong bé NST DÞ béi thÓ vµ ®a béi thÓ. HÖ sinh th¸i Bao gåm quÇn x· vµ khu vùc sèng cña nã, trong đó các sinh vật lu«n cã sù t¬ng t¸c lÉn nhau vµ víi c¸c nh©n tè kh«ng sèng t¹o thµnh một hệ thống tơng đối.

(122) §Æc ®iÓm. ra c¸c thÕ hÖ míi. Có các đặc trng về mật độ, tỉ lệ giới tính, thµnh phÇn tuæi… C¸c c¸ thÓ cã mèi quan hÖ hç trî hoÆc c¹nh tranh, sè lîng c¸ thÓ biÕn động theo chu kì , thờng đợc điều chỉnh ở møc c©n b»ng.. Cã c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n vÒ sè lîng vµ thµnh phÇn c¸c loµi, lu«n cã sù khèng chÕ t¹o nªn sù c©n b»ng SH vÒ sè lîng c¸ thÓ. Sù thay thÕ kÕ tiÕp nhau cña c¸c QX theo thêi gian lµ diÔn thÕ sinh th¸i.. ổn định Cã nhiÒu m«i quan hÖ nhng quan träng nhÊt lµ vÒ mÆt dinh dìng th«ng qua chuçi thøc ¨n vµ líi thức ăn. Dòng năng lợng trong HST đợc vận chuyÓn qua c¸c bËc dinh dìng cña c¸c chuçi thøc ¨n: SV s¶n xuÊt ---> SV tiªu thô ---> SV ph©n gi¶i. Sơ đồ mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống và môi trờng. M«i trêng. Các cấp độ tổ chøc sèng. C¸c nh©n tè sinh th¸i. V« sinh. H÷u sinh. C¸ thÓ. QuÇn thÓ. 4. Cñng cè: (2’). GV nh¾c l¹i mét sè néi dung «n tËp trong giê häc 5. HDVN: 1’. ¤n tËp néi dung ch¬ng tr×nh trong dÞp nghØ hÌ.. Dµnh cho HS líp 9A +9B I. Tr¾c nghiÖm(3®iÓm) Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:. Con ngêi. QuÇnx· x·.

(123) C©u 1: §èi tîng cña di truyÒn häc lµ: a. Nghiªn cøu b¶n chÊt vµ quy luËt cña hiÖn tîng di truyÒn, biÕn dÞ. b. C©y ®Ëu Hµ lan cã hoa lìng tÝnh c. Tất cả động thực vật và vi sinh vật d. C¶ a vµ b. Câu 2: Phơng pháp nghiên cứu độc đáo của Menđen là: a. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch c¸c thÕ hÖ lai b. Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu đợc c. ThÝ nghiÖm nhiÒu lÇn trªn ®Ëu Hµ lan d. C¶ a vµ b. Câu 3: Chọn các cụm từ: đặc thù, nuclêotit, cơ sở phân tử, tính đa dạng điền vào chỗ trèng trong c¸c c©u sau: ADN của mỗi loài đợc (1)……….. bởi thành phần, số lợng và trình tự sắp xếp của các (2)………Do cách sắp xếp khác nhau của 4loại Nu đã tạo nên (3)…………của ADN. Tính đa dạng và tính đặc thù của ADN là (4)………….cho tính đa dạng và tính đặc thù cña c¸c loµi sinh vËt. II. Tù luËn(7 ®iÓm) C©u 4: Mét ®o¹n ARN cã tr×nh tù c¸c Nu nh sau: - A - U - G - X- U - U - G - A - X - Hãy xác định trình tự các Nu trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn mạch ARN trên. C©u 5: ë gµ, mµu l«ng ®en lµ tréi hoµn toµn so víi mµu l«ng tr¾ng. Hãy xác định kiểu gen và kiểu hình ở F 1 và F2 khi cho lai gà màu lông đen thuần chủng víi gµ mµu l«ng tr¾ng ? C©u 6: Nªu b¶n chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a gen vµ ARN? V× sao tr×nh tù c¸c nu. trªn ARN lại giống với trình tự các nu. trên mạch bổ sung của genchỉ khác là U đợc thay bằng T Dµnh cho HS líp 9C +9D I. Tr¾c nghiÖm(3®iÓm) Hãy khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất trong các câu sau: C©u 1: ChiÒu xo¾n cña ph©n tö ADN lµ chiÒu nµo? a. ChiÒu tõ ph¶i sang tr¸i c. Cùng chiều di chuyển với kim đồng hồ b. ChiÒu tõ tr¸i sang ph¶i d. Xo¾n theo mäi chiÒu kh¸c nhau Câu 2: Phân tử ADN đợc cấu tạo nh thế nào? a. Một mạch đơn xoắn cuộn lại c. Hai mạch đơn ở dạng thẳng b. Một mạch đơn ở dạng thẳng d. Một chuỗi xoắn kép gồm hai mạch đơn C©u 3: V× sao ë sinh vËt cã hiÖn tîng di truyÒn liªn kÕt? a. Sè NST lu«n nhiÒu h¬n sè gen c. Sè NST vµ sè gen b»ng nhau b. Sè NST lu«n Ýt h¬n sè gen vèn cã d. Số lợng NST thờng xuyên thay đổi C©u 4: Lo¹i ARN nµo sau ®©y cã vai trß trong qu¸ tr×nh tæng hîp pr«tªin a. ARN vËn chuyÓn c. ARN rib«x«m b. ARN th«ng tin d. Cả a, b và c đều đúng C©u 5: Trong tÕ bµo lìng béi cña ngêi cã bao nhiªu NST a. 44 chiÕc b. 45 chiÕc c. 46 chiÕc d. 47 chiÕc Câu 6: Kiểu gen nào sau đây đợc xem là thuần chủng a. AA b. bb c. AAbb d. Cả a, b và c đều đúng II. Tù luËn(7 ®iÓm) Câu 7: Phát biểu nội dung của quy luật phân ly độc lập? Quy luật phân ly độc lập áp dông cho lai mét cÆp tÝnh tr¹ng hay hai cÆp tÝnh tr¹ng? C©u 8: ThÕ nµo lµ di truyÒn liªn kÕt? ý nghÜa cña di truyÒn liªn kÕt trong chän gièng? 2.§¸p ¸n – biÓu ®iÓm:. Dµnh cho HS líp 9A +9B. I. Tr¾c nghiÖm: 3 ®iÓm C©u 1(0,5®): a C©u 2(0,5®): a C©u 3 (2®): 1- §Æc thï; 2- Nuclªotit; 3- TÝnh ®a d¹ng; 4-C¬ së ph©n tö C©u4 (1®): M¹ch khu«n: - T- A - X - G - A- A - X - T - G - ( 0,5 ®iÓm).

(124) M¹ch bæ sung: - A - T - G - X - T - T - G - G - X - ( 0,5 ®iÓm) C©u 5 (3®): Quy íc gen ( 1 ®iÓm) - Gọi A là gen qui định màu lông đen (tính trội) - Gọi a là gen qui định màu lông trắng ( tính lặn) - KiÓu gen cña gµ l«ng ®en thuÇn chñng: AA, gµ l«ng tr¾ng aa Ta có sơ đồ sau: Pt/c: AA x aa GP: A a F1: Aa KÕt qu¶: - KiÓu gen: 100% Aa - KiÓu h×nh: 100% gµ l«ng ®en ( 1 ®iÓm) F1 x F1: Aa x Aa GF1: A: a A: a F2: ( 1 ®iÓm) A a A AA Aa a Aa aa KÕt qu¶: KiÓu gen: 25% AA : 50% Aa : 25% aa KiÓu h×nh: 75% gµ l«ng ®en: 25% gµ l«ng tr¾ng C©u 6 (3®iÓm): mçi ý 1,5 ®iÓm - Trình tự các nu trên AND quy định trình tự các nu trong mạch ARN - Tr×nh tù c¸c nu trªn ARN l¹i gièng víi tr×nh tù c¸c nu. trªn m¹ch bæ sung chØ kh¸c là U đợc thay bằng T vì: Mạch ARN đợc tổng hợp dựa trên mạch khuôn theo nguyªn t¾c bæ sung mµ c¸c nu trªn m¹ch bæ sung còng LK víi c¸c nu trªn m¹ch khu«n theo NTBS ---> Tr×nh tù c¸c nu trªn ARN gièng víi tr×nh tù c¸c nu. trªn m¹ch bæ sung. Dµnh cho HS líp 9C +9D I. Tr¾c nghiÖm(3®iÓm) C©u 1: b C©u 2: d C©u 3: b C©u 4: d C©u 5: c C©u 6: d II. Tù luËn(7®iÓm) C©u 7(3®iÓm). - Phát biểu nội dung của quy luật phân ly độc lập: Các cặp nhân tố di truyền (cặp gen) đã phân ly độc lập trong quá trình phát sinh giao tử (2®) - Quy luật phân ly độc lập áp dụng cho lai 2 cặp tính trạng trong TN0 của Men Đen (1đ) C©u 8(4®iÓm). - Di truyền liên kết: Là hiện tợng một nhóm tính trạng đợc di truyền cùng nhau, đợc quy định bởi các gen trên một NST cùng phân ly trong quá trình phân bào (2đ) ý nghĩa của di truyền liên kết trong chọn giống: Ngời ta có thể chọn đợc những nhóm tÝnh tr¹ng tèt lu«n di truyÒn cïng nhau. ThiÕt kÕ ma trËn 2 chiÒu – M«n sinh häc 9 Häc k× I – n¨m häc: 2010 - 2011 Chủ đề chính NhËn biÕt TNKQ Tù luËn 1. C¸c thÝ nghiÖm cña Men §en. Các mức độ cần đánh giá Th«ng hiÓu VËn dông TNKQ Tù luËn TNKQ Tù luËn. 1 0,5 1 0,5. 1 0,5 1 0,5. 1 2®iÓm. 1 3®iÓm. Tæng. 3 4®iÓm 3 3®iÓm.

(125) 2. NhiÔm s¾c thÓ 1 2®iÓm. 1 0,5®iÓm. 3. AND vµ gen. . 1 0,5®iÓm. 3 3®iÓm.

(126)

giao an sinh hoc lop 9

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về