giao an sinh 8

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (717.83 KB, 151 trang )

(1)TuÇn 1 TiÕt 1 Ngµy so¹n: D¹y ngµy: Bµi 1: Bµi më ®Çu A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - HS thấy rõ đợc mục đích, nhiệm vụ, ý nghĩa của môn học. - Xác định đợc vị trí của con ngời trong tự nhiên. - Nêu đợc các phơng pháp đặc thù của môn học. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng t duy độc lập và làm việc với SGK. 3. Thái độ - Cã ý thøc b¶o vÖ, gi÷ g×n vÖ sinh c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to c¸c h×nh SGK trong bµi. - B¶ng phô. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trong chơng trình sinh học 7 các em đã học các ngành động vật nào? ( Kể đủ các ngành theo sự tiến hoá) - Lớp động vật nào trong ngành động vật có xơng sống có vị trí tiến hoá cao nhất? (Líp thó – bé khØ tiÕn ho¸ nhÊt) 3. Bµi míi Líp 8 c¸c em sÏ nghiªn cøu vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh. Hoạt động 1: Vị trí của con ngời trong tự nhiên Hoạt động của GV - Cho HS đọc thông tin mục 1 SGK.. Hoạt động của HS - Đọc thông tin, trao đổi nhóm và rút ra kÕt luËn.. - Xác định vị trí phân loại của con ngời trong tù nhiªn? - Con ngời có những đặc điểm nào khác biệt với động vật thuộc lớp thú? - C¸ nh©n nghiªn cøu bµi tËp. - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập  SGK. - Trao đổi nhóm và xác định kết luận đúng bằng cách đánh dấu trên bảng - Đặc điểm khác biệt giữa ngời và động phụ. - C¸c nhãm kh¸c tr×nh bµy, bæ sung  vËt líp thó cã ý nghÜa g×? KÕt luËn. KÕt luËn: - Ngời có những đặc điểm giống thú  Ngời thuộc lớp thú. - Đặc điểm chỉ có ở ngời, không có ở động vật (ô 1, 2, 3, 5, 7, 8 – SGK). - Sự khác biệt giữa ngời và thú chứng tỏ ngời là động vật tiến hoá nhất, đặc biệt là biết lao động, có tiếng nói, chữ viết, t duy trừu tợng, hoạt động có mục đích  Làm chủ thiên nhiªn..

(2) Hoạt động 2: Nhiệm vụ của môn cơ thể ngời và vệ sinh Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả lêi : - Häc bé m«n c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh gióp chóng ta hiÓu biÕt nh÷ng g×? - Yªu cÇu HS quan s¸t h×nh 1.1 1.3, liên hệ thực tế để trả lời: - H·y cho biÕt kiÕn thøc vÒ c¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh cã quan hÖ mËt thiÕt víi nh÷ng ngµnh nghÒ nµo trong x· héi?. Hoạt động của HS - Cá nhân nghiên cứu  trao đổi nhóm. - Một vài đại diện trình bày, bổ sung để rót ra kÕt luËn.. - Quan sát tranh + thực tế  trao đỏi nhóm để chỉ ra mối liên quan giữa bộ m«n víi khoa häc kh¸c.. TiÓu kÕt: - Bé m«n sinh häc 8 cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o, sinh lÝ, chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ. mèi quan hÖ gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ phßng chèng bÖnh tËt vµ rÌn luyÖn th©n thÓ  B¶o vÖ c¬ thÓ. - Kiến thức cơ thể ngời và vệ sinh có liên quan đến khoa học khác: y học, tâm lí học, hội ho¹, thÓ thao... Hoạt động 3: Phơng pháp học tập bộ môn cơ thể ngời và vệ sinh Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc III SGK, liên hệ các phơng pháp đã học môn Sinh học ở lớp dới để trả lời: - Nêu các phơng pháp cơ bản để học tËp bé m«n?. Hoạt động của HS - Cá nhân tự nghiên cứu , trao đổi nhãm. - Đại diện nhóm trình bày, bổ sung để rót ra kÕt luËn.. - Cho HS lÊy VD cô thÓ minh ho¹ cho - HS lÊy VD cho tõng ph¬ng ph¸p. tõng ph¬ng ph¸p. - Cho 1 HS đọc kết luận SGK. KÕt luËn: - Quan sát mô hình, tranh ảnh, tiêu bản, mẫu vật thật ... để hiểu rõ về cấu tạo, hình thái. - Thí nghiệm để tìm ra chức năng sinh lí các cơ quan, hệ cơ quan. - Vận dụng kiến htức để giải thích hiện tợng thực tế, có biện pháp vệ sinh, rèn luyện thân thÓ.. 4. Kiểm tra, đánh giá ? Trình bày những đặc điểm giống và khác nhau giữa con ngời và động vật thuộc lớp thú? §iÒu nµy cã ý nghÜa g×? ? Lîi Ých cña viÖc häc bé m«n “ C¬ thÓ ngêi vµ sinh vËt”.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - KÎ b¶ng 2 vµo vë. - Ôn lại hệ cơ quan ở động vật thuộc lớp thú..

(3) TiÕt 2 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Ch¬ng I – Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Bµi 2: cÊu t¹o c¬ thÓ ngêi A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - HS kể đợc tên và xác định đợc vị trí của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể. - Nắm đợc chức năng của từng hệ cơ quan. - Giải thích đợc vai trò của hệ thần kinh và hệ nội tiết trong sự điều hoà hoạt động các cơ quan. 2. KÜ n¨ng - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Rèn t duy tổng hợp logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ cơ thể tránh tác động mạnh vào một số cơ quan quan träng. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 2.1; 2.2 SGK hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 2 vµ H 2.3 (SGK). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày đặc điểm giống và khác nhau giữa ngời và thú? Từ đó xác định vị trí của con ngêi trong tù nhiªn. - Cho biÕt lîi Ých cña viÖc häc m«n “C¬ thÓ ngêi vµ vÖ sinh” 3. Bµi míi Hoạt động 1: Cấu tạo cơ thể Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.1 vµ 2.2, kÕt - C¸ nh©n quan s¸t tranh, t×m hiÓu b¶n hợp tự tìm hiểu bản thân để trả lời: thân, trao đổi nhóm. Đại diện nhóm - C¬ thÓ ngêi gåm mÊy phÇn? KÓ tªn tr×nh bµy ý kiÕn. các phần đó? - Cơ thể chúng ta đợc bao bọc bởi cơ quan nµo? Chøc n¨ng cña c¬ quan nµy lµ g×?.

(4) -Díi da lµ c¬ quan nµo? - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ quan nµo? - Nh÷ng c¬ quan nµo n»m trong khoang ngùc, khoang bông? (GV treo tranh hoặc mô hình cơ thể ngời để HS khai thác vị trí các cơ quan) - Cho 1 HS đọc to  SGK và trả lời:-? ThÕ nµo lµ mét hÖ c¬ quan?. - HS cã thÓ lªn chØ trùc tiÕp trªn tranh hoÆc m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan c¬ thÓ. - 1 HS tr¶ lêi . Rót ra kÕt luËn.. - Kể tên các hệ cơ quan ở động vật - Nhớ lại kiến thức cũ, kể đủ 7 hệ cơ thuéc líp thó? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để hoàn quan. thành bảng 2 (SGK) vào phiếu học tập. - Trao đổi nhóm, hoàn thành bảng. Đại diÖn nhãm ®iÒn kÕt qu¶ vµo b¶ng phô, nhãm kh¸c bæ sung  KÕt luËn: - GV thông báo đáp án đúng. - 1 HS kh¸c chØ tªn c¸c c¬ quan trong tõng hÖ trªn m« h×nh. - Ngoµi c¸c hÖ c¬ quan trªn, trong c¬ - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. thÓ cßn cã c¸c hÖ c¬ quan nµo kh¸c? - Da, c¸c gi¸c quan, hÖ sinh dôc vµ hÖ - So s¸nh c¸c hÖ c¬ quan ë ngêi vµ thó, néi tiÕt. em cã nhËn xÐt g×? - Gièng nhau vÒ sù s¾p xÕp, cÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan. B¶ng 2: Thµnh phÇn, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan HÖ c¬ quan C¸c c¬ quan trong tõng Chøc n¨ng cña hÖ c¬ hÖ c¬ quan quan - Hệ vận động - C¬ vµ x¬ng - Vận động cơ thể - HÖ tiªu ho¸ - Miệng, ống tiêu hoá và - Tiếp nhận và biến đổi tuyÕn tiªu ho¸. thøc ¨n thµnh chÊt dd cung cÊp cho c¬ thÓ. - HÖ tuÇn hoµn - Tim vµ hÖ m¹ch - VËn chuyÓn chÊt dd, oxi tíi tÕ bµo vµ vËn chuyÓn chÊt th¶i, cacbonic tõ tÕ bào đến cơ quan bài tiết. - Thực hiện trao đổi khí - HÖ h« hÊp - Mòi, khÝ qu¶n, phÕ oxi, khÝ cacbonic gi÷a c¬ qu¶n vµ 2 l¸ phæi. thÓ vµ m«i trêng. - Bµi tiÕt níc tiÓu. - HÖ bµi tiÕt - ThËn, èng dÉn níc tiÓu và bóng đái. - TiÕp nhËn vµ tr¶ lêi kÝch - HÖ thÇn kinh - N·o, tuû sèng, d©y thÇn tõ m«i trêng, ®iÒu hoµ kinh vµ h¹ch thÇn kinh. hoạt động của các cơ quan. KÕt luËn: 1. C¸c phÇn c¬ thÓ - C¬ thÓ chia lµm 3 phÇn: ®Çu, th©n vµ tay ch©n. - Da bao bọc bên ngoài để bảo vệ cơ thể. - Dới da là lớp mỡ  cơ và xơng (hệ vận động)..

(5) - Khoang ngùc ng¨n c¸ch víi khoang bông nhê c¬ hoµnh. 2. C¸c hÖ c¬ quan - Hệ cơ quan gồm các cơ quan cùng phối hợp hoạt động thực hiện một chức năng nhất định của cơ thể. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan Hoạt động của GV - Yêu cầu HS đọc  SGK mục II để trả lêi : - Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan trong cơ thể đợc thể hiện trong trờng hợp nào? - Yªu cÇu HS kh¸c lÊy VD vÒ 1 ho¹t động khác và phân tích. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 2.3 vµ gi¶i thích sơ đồ H 2.3 SGK. - H·y cho biÕt c¸c mòi tªn tõ hÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt tíi c¸c c¬ quan nãi lªn ®iÒu g×? - GV nhËn xÐt ý kiÕn HS vµ gi¶i thÝch: HÖ thÇn kinh ®iÒu hoµ qua c¬ chÕ ph¶n x¹; hÖ néi tiÕt ®iÒu hoµ qua c¬ chÕ thÓ dÞch.. Hoạt động của HS - C¸ nh©n nghiªn cøu  ph©n tÝch 1 hoạt động của cơ thể đó là chạy.. - Trao đổi nhóm để tìm VD khác. Đại diÖn nhãm tr×nh bµy. - Trao đổi nhóm: + ChØ ra mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c hÖ c¬ quan. + Thấy đợc vai trò chỉ đạo, điều hoà cña hÖ thÇn kinh vµ thÓ dÞch.. - 1 HS đọc kết luận SGK.. KÕt luËn: - Các hệ cơ quan trong cơ thể có sự phối hợp hoạt động. - Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan tạo nên sự thống nhất của cơ thể dới sự chỉ đạo cña hÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt.. 4. Kiểm tra, đánh giá HS tr¶ lêi c©u hái: - C¬ thÓ cã mÊy hÖ c¬ quan? ChØ râ thµnh phÇn vµ chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan? Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: 1. Các cơ quan trong cơ thể hoạt động có đặc điểm là: a. Tr¸i ngîc nhau b. Thèng nhÊt nhau. c. LÊn ¸t nhau d. 2 ý a và b đúng. 2. Những hệ cơ quan nào dới đây cùng có chức năng chỉ đạo hoạt động hệ cơ quan khác. a. HÖ thÇn kinh vµ hÖ néi tiÕt b. Hệ vận động, tuần hoàn, tiêu hoá và hô hấp. c. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ néi tiÕt. d. HÖ bµi tiÕt, sinh dôc vµ hÖ thÇn kinh.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK. - ¤n l¹i cÊu t¹o tÕ bµo thùc vËt..

(6)

(7) TuÇn TiÕt 3 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 3: tÕ bµo A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc các thành phần cấu trúc cơ bản của tế bào. - Phân biệt đợc chức năng từng cấu trúc của tế bào. - Chứng minh đợc tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể. 2. KÜ n¨ng - Rèn kĩ năng quan sát tranh, mô hình để tìm kiến thức. - Rèn t duy suy luận logic, kĩ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ - Gi¸o dôc ý thøc häc tËp, lßng yªu thÝch bé m«n. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 3.1; 4.1; 4.4 SGK - B¶ng phô kÎ s½n b¶ng 3.1; 3.2 C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - KÓ tªn c¸c hÖ c¬ quan vµ chøc n¨ng cña mçi hÖ c¬ quan trong c¬ thÓ? - T¹i sao nãi c¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt? Sù thèng nhÊt cña c¬ thÓ do ®©u? cho 1 VD chøng minh? 3. Bµi míi VB: Cơ thể dù đơn giản hay phức tạp đều đợc cấu tạo từ tế bào. - GV treo H 4.1 đến 4.4 phóng to, giới thiệu các loại tế bào cơ thể. ? NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, chøc n¨ng cña c¸c lo¹i tÕ bµo? - GV: Tế bào khác nhau ở các bộ phận nhng đều có đặc điểm giống nhau. Hoạt động 1: Cấu tạo tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yªu cÇu HS quan s¸t H 3.1 vµ cho - Quan s¸t kÜ H 3.1 vµ ghi nh¬ kiÕn biÕt cÊu t¹o mét tÕ bµo ®iÓn h×nh. thøc. - Treo tranh H 3.1 phóng to để HS gắn chó thÝch. - 1 HS g¾n chó thÝch. C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. KÕt luËn: CÊu t¹o tÕ bµo gåm 3 phÇn: + Mµng + TÕ bµo chÊt gåm nhiÒu bµo quan + Nh©n Hoạt động 2 Chức năng của các bộ phận trong tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc và nghiên cứu bảng - Cá nhân nghiên cứu bảng 3.1 và ghi 3.1 để ghi nhớ chức năng các bào quan nhớ kiến thức. trong tÕ bµo..

(8) - Mµng sinh chÊt cã vai trß g×? T¹i sao? - Lới nội chất có vai trò gì trong hoạt - Dựa vào bảng 3 để trả lời. động sống của tế bào? - Năng lợng cần cho các hoạt động lấy tõ ®©u? - T¹i sao nãi nh©n lµ trung t©m cña tÕ bµo? - H·y gi¶i thÝch mèi quan hÖ thèng nhÊt vÒ chøc n¨ng gi÷a mµng, chÊt tÕ bµo vµ nh©n? KÕt luËn: B¶ng 3.1 Hoạt động 3: Thành phần hoá học của tế bào Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục III SGK và trả - HS dựa vào  SGK để trả lời. lêi c©u hái: - Cho biÕt thµnh phÇn ho¸ häc chÝnh cña tÕ bµo? - Các nguyên tố hoá học cấu tạo nên tế - Trao đổi nhóm để trả lời. bµo cã ë ®©u? + Các nguyên tố hoá học đó đều có - T¹i sao trong khÈu phÇn ¨n mçi ngêi trong tù nhiªn. cần có đủ prôtêin, gluxit, lipit, vitamin, + Ăn đủ chất để xây dựng tế bào giúp muèi kho¸ng vµ níc? c¬ thÓ ph¸t triÓn tèt. KÕt luËn: - TÕ bµo lµ mét hçn hîp phøc t¹p gåm nhiÒu chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ a. ChÊt h÷u c¬: + Pr«tªin: C, H, O, S, N. + Gluxit: C, H, O (tØ lÖ 1C:2H: 1O) + Lipit: C, H, O (tỉ lệ O thay đổi tuỳ loại) + Axit nuclªic: ADN, ARN. b. ChÊt v« c¬: Muèi kho¸ng chøa Ca, Na, K, Fe ... vµ níc. Hoạt động 4: Hoạt động sống của tế bào Hoạt động của GV - Yêu cầu HS nghiên cứu kĩ sơ đồ H 3.2 SGK để trả lời câu hỏi: - H»ng ngµy c¬ thÓ vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo?. Hoạt động của HS - Nghiên cứu kĩ H 3.2, trao đổi nhóm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. + C¬ thÓ lÊy tõ m«i trêng ngoµi oxi, chÊt h÷u c¬, níc, muèi kho¸ng cung cấp cho tế bào trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động và thải cacbonic, chÊt bµi tiÕt.. - Kể tên các hoạt động sống diễn ra trong tÕ bµo. + HS rót ra kÕt luËn. - Hoạt động sống của tế bào có liên quan gì đến hoạt động sống của cơ thÓ?.

(9) - Qua H 3.2 hãy cho biết chức năng - 1 HS đọc kết luận SGK. cña tÕ bµo lµ g×? KÕt luËn: - Hoạt động của tế bào gồm: trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm ứng. - Hoạt động sống của tế bào liên quan đến hoạt động sống của cơ thể + Trao đổi chất của tế bào là cơ sở trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng. + Sù ph©n chia tÕ bµo lµ c¬ së cho sù sinh trëng vµ sinh s¶n cña c¬ thÓ. + Sù c¶m øng cña tÕ bµo lµ c¬ së cho sù ph¶n øng cña c¬ thÓ víi m«i trêng bªn ngoµi. => Tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể.. 4. Kiểm tra, đánh giá Cho HS lµm bµi tËp 1 (Tr 13 – SGK) Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu em cho là đúng: Nói tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của cơ thể vì: a. Các cơ quan trong cơ thể đều đợc cấu tạo bởi tế bào. b. Các hoạt động sống của tế boà là cơ sở cho các hoạt động của cơ thể. c. Khi toµn bé c¸c tÕ bµo chÕt th× c¬ thÓ sÏ chÕt. d. a và b đúng. (đáp án d đúng). 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 2 (Tr13- SGK) - §äc môc “Em cã biÕt” - Vẽ sơ đồ cấu tạo tế bào vào vở, học thuộc tên và chức năng.. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 4: M« A. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc - HS trình bày đợc khái niệm mô. - Phân biệt đợc các loại mô chính, cấu tạo và chức năng các loại mô. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh. - Rèn luyện khả năng khái quát hoá, kĩ năng hoạt động nhóm. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 4.1  4.4 SGK C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c bé phËn cña tÕ bµo? - Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể? 3. Bµi míi.

(10) VB: Tõ c©u 2 => Trong c¬ thÓ cã rÊt nhiÒu tÕ bµo, tuy nhiªn xÐt vÒ chøc n¨ng, ng êi ta cã thể xếp loại thành những nhóm tế bào có nhiệm vụ giống nhau, các nhóm đó gọi chung là m«. VËy m« lµ g×? Trong c¬ thÓ ta cã nh÷ng lo¹i m« nµo? Hoạt động 1: Khái niệm mô Mục tiêu: HS nắm đợc khái niệm mô. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS đọc  mục I SGK và trả - HS trao đổi nhóm để hoàn thành bài lêi c©u hái: tËp . - H·y kÓ tªn nh÷ng tÕ bµo cã h×nh d¹ng - Dùa vµo môc “Em cã biÕt” ë bµi tríc kh¸c nhau mµ em biÕt? để trả lời. - Gi¶i thÝch v× sao tªa bµo cã h×nh - V× chøc n¨ng kh¸c nhau. d¹ng kh¸c nhau? - GV ph©n tÝch: chÝnh do chøc n¨ng kh¸c nhau mµ tÕ bµo ph©n ho¸ cã h×nh d¹ng, kÝch thíc kh¸c nhau. Sù ph©n - HS rót ra kÕt luËn ho¸ diÔn ra ngay ë giai ®o¹n ph«i. - VËy m« lµ g×? KÕt luËn: Mô là một tập hợp các tế bào chuyên hoá có cấu tạo giống nhau, đảm nhiệm chức năng nhất định, một số loại mô còn có các yếu tố không có cầu trúc tế bào. Hoạt động 2: Các loại mô Hoạt động của GV - Ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK. - Quan s¸t H 4.1 vµ nhËn xÐt vÒ sù s¾p xÕp c¸c tÕ bµo ë m« biÓu b×, vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng. Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo tranh H 4.1 cho HS nhËn xÐt kÕt qu¶. - Yêu cầu HS đọc  mục II SGK kết hợp quan sát H 4.2, hoạt động nhóm để hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV treo H 4.2 cho HS nhËn xÐt. GV đặt câu hỏi: - Máu thuộc loại mô gì? Vì sao máu đợc xếp vào loại mô đó? - Mô sụn, mô xơng có đặc điểm gì? Nó n»m ë phÇn nµo? - GV nhận xét, đa kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục III SGK kết hîp quan s¸t H 4.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - H×nh d¹ng tÕ bµo c¬ v©n vµ c¬ tim gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? - TÕ bµo c¬ tr¬n cã h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o nh thÕ nµo?. Hoạt động của HS - KÎ s½n phiÕu häc tËp vµo vë. - Nghiªn cøu kÜ h×nh vÏ kÕt hîp víi  SGK, trao đổi nhóm để hoàn thành vào phiÕu häc tËp cña nhãm. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ - HS trao đổi nhóm, hoàn thành phiếu häc tËp. - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhËn xÐt c¸c nhãm kh¸c. - HS quan sát kĩ H 4.2 để trả lời.. - C¸ nh©n nghiªn cøu  kÕt hîp quan sát H 4.3, trao đổi nhóm để trả lời..

(11) - Yªu cÇu c¸c nhãm hoµn thµnh tiÕp - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp cña nhãm. vµo phiÕu häc tËp. đại diện nhóm báo cáo kết quả. - GV nhận xét kết quả, đa đáp án. - Yêu cầu HS đọc kĩ  mục 4 kết hợp - Cá nhân đọc kĩ  kết hợp quan sát H quan sát H 4.4 để hoàn thành tiếp nội 4.4; trao đổi nhóm hoàn thành phiếu dung phiÕu häc tËp. häc tËp theo nhãm. - B¸o c¸o kÕt qu¶. - GV nhận xét, đa kết quả đúng. KÕt luËn: Tªn c¸c lo¹i m« 1. M« biÓu b× - BiÓu b× bao phñ - BiÓu b× tuyÕn 2. M« liªn kÕt - M« sîi - M« sôn - M« x¬ng - M« mì - M« m¸u vµ b¹ch huyÕt. 3. M« c¬. - M« c¬ v©n - M« c¬ tim. - M« c¬ tr¬n 4. M« thÇn kinh. CÊu t¹o, chøc n¨ng c¸c lo¹i m« VÞ trÝ Chøc n¨ng - Phñ ngoµi da, - B¶o vÖ. che chë, lãt trong c¸c c¬ hÊp thô. quan rçng. - N»m trong c¸c - TiÕt c¸c chÊt. tuyÕn cña c¬ thÓ. Cã ë kh¾p n¬i nh: - D©y ch»ng - §Çu x¬ng Nâng đỡ, liên kết - Bé x¬ng c¸c c¬ quan hoÆc - Mì là đệm cơ học. - HÖ tuÇn hoµn vµ b¹ch huyÕt. - Cung cÊp chÊt dinh dìng. Co d·n t¹o nªn sù vận động của các c¬ quan vµ c¬ thÓ. - G¾n vµo x¬ng. - Hoạt động theo ý muèn.. - Hoạt động không - CÊu t¹o nªn theo ý muèn. thµnh tim - Hoạt động không theo ý muèn. - Thµnh néi quan - N»m ë n·o, tuû sèng, cã c¸c d©y thÇn kinh ch¹y đến các hệ cơ quan.. 4. Kiểm tra, đánh giá. - TiÕp nhËn kÝch thÝch vµ sö lÝ th«ng tin, ®iÒu hoµ vµ phèi hîp hoạt động các cơ quan đảm bảo sự thÝch øng cña c¬ thÓ víi m«i trêng.. CÊu t¹o - Chñ yÕu lµ tÕ bµo, c¸c tÕ bµo xÕp xÝt nhau, kh«ng cã phi bµo.. Chñ yÕu lµ chÊt phi bµo, c¸c tÕ bµo n»m r¶i r¸c.. Chñ yÕu lµ tÕ bµo, phi bµo Ýt. C¸c tÕ bµo c¬ dµi, xÕp thµnh bã, líp. - TÕ bµo cã nhiÒu nh©n, cã v©n ngang. - TÕ bµo ph©n nh¸nh, cã nhiÒu nh©n, cã v©n ngang. - TÕ bµo cã h×nh thoi, ®Çu nhän, cã 1 nh©n. - Gåm c¸c tÕ bµo thÇn kinh (n¬ron vµ c¸c tÕ bµo thÇn kinh đệm). - N¬ron cã th©n nèi víi c¸c sîi nh¸nh vµ sîi trôc..

(12) - 1 HS đọc ghi nhớ SGK. Hoàn thành bài tập sau bằng cách khoanh vào câu đúng nhất: 1. Chøc n¨ng cña m« biÓu b× lµ: a. Bảo vệ và nâng đỡ cơ thể. b. B¶o vÖ, che chë vµ tiÕt c¸c chÊt. c. Co d·n vµ che chë cho c¬ thÓ. 2. M« liªn kÕt cã cÊu t¹o: a. Chñ yÕu lµ tÕ bµo cã h×nh d¹ng kh¸c nhau. b. C¸c tÕ bµo dµi, tËp trung thµnh bã. c. Gồm tế bào và phi bào (sợi đàn hồi, chất nền) 3. M« thÇn kinh cã chøc n¨ng: a. Liªn kÕt c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ víi nhau. b. C¸c tÕ bµo dµi, tËp trung thµnh bã. c. Gåm tÕ bµo vµ phi bµo. d. Điều hoà hoạt động các cơ quan. e. Giúp các cơ quan hoạt động dễ dàng. (đáp án d đúng). 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lµm bµi tËp 4 vµo vë.. TiÕt 5 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 5: thùc hµnh quan s¸t tÕ bµo vµ m« A. môc tiªu.. - Chuẩn bị đợc tiêu bản tạm thời mô cơ vân. - Quan sát và vẽ các tế bào trong tiêu bản đã làm sẵn: tế bào niêm mạc miệng (mô biểu b×), m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ v©n, m« c¬ tr¬n. Ph©n biÖt c¸c bé phËn chÝnh cña tÕ bµo gåm mµng sinh chÊt, tÕ bµo chÊt vµ nh©n. - Phân biệt đợc điểm khác nhau của mô biểu bì, mô cơ, mô liên kết. - RÌn kÜ n¨ng sö dông kÝnh hiÓn vi, kÜ n¨ng mæ, t¸ch tÕ bµo. - Gi¸o dôc ý thøc nghiªm tóc, b¶o vÖ m¸y, vÖ sinh phßng häc sau khi lµm. B. chuÈn bÞ.. - HS: Mçi tæ 1 con Õch. - GV: + Kính hiển vi, lam kính (2), lamen, bộ đồ mổ, khân lau, giấy thấm, kim mũi mác. + 1 ếch đồng sống hoặc bắp thịt ở chân giò lợn. + Dung dÞch sinh lÝ 0,65% NaCl, c«ngt¬hut, dung dÞch axit axetic 1%. + Bé tiªu b¶n: m« biÓu b×, m« sôn, m« x¬ng, m« c¬ tr¬n. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - So sánh mô biểu bì, mô liên kết về vị trí và sự sắp xếp các tế bào trong 2 loại mô đó..

(13) - C¬ v©n, c¬ tr¬n vµ c¬ tim cã g× kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o, sù ph©n bè trong c¬ thÓ vµ kh¶ n¨ng co d·n. 3. Bµi míi VB: Từ câu hỏi kiểm tra, GV nêu: để kiểm chứng điều đã học, chúng ta tiến hành nghiên cứu đặc điểm các loại tế bào và mô. Hoạt động 1: Nêu yêu cầu của bài thực hành - GV gọi 1 HS đọc phần I: Mục tiêu của bài thực hành. - GV nhÊn m¹nh yªu cÇu quan s¸t vµ so s¸nh c¸c lo¹i m«. Hoạt động 2: Hớng dẫn thực hành Mục tiêu: HS làm đợc tiêu bản và quan sát thấy tế bào mô cơ vân. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV treo b¶ng phô viÕt s½n néi dung - §äc c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm : lµm c¸c bíc lµm tiªu b¶n. tiªu b¶n SGK. - NÕu cã ®iÒu kiÖn GV híng dÉn tríc cho nhãm HS yªu thÝch m«n häc c¸c thao t¸c thùc hiÖn. - Ph©n c«ng c¸c nhãm thÝ nghiÖm. - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm tiªu b¶n nh híng dÉn, yªu cÇu: + LÊy sîi thËt m¶nh. - GV hớng dẫn cách đặt tế bào mô cơ + Không bị đứt. vân lên lam kính và đặt lamen lên lam + Rạch bắp cơ phải thẳng. kÝnh. + §Ëy lamen kh«ng cã bät khÝ. - Nhá 1 giät axit axetic 1% vµo c¹nh - C¸c nhãm nhá axit axetic 1%, hoµn lamen, dùng giấy thấm hút bớt dd sinh thành tiêu bản đặt trên bàn để GV kiểm lí để axit thấm dới lamen. tra. - GV kiểm tra các nhóm, giúp đỡ nhóm yÕu. - C¸c nhãm ®iÒu chØnh kÝnh, lÊy ¸nh - Yêu cầu các nhóm điều chỉnh kính sáng để nhìn rõ mẫu. hiÓn vi. - Đại diện các nhóm quan sát đến khi nh×n râ tÕ bµo. - GV kiÓm tra kÕt qu¶ quan s¸t cña HS, - C¶ nhãm quan s¸t, nhËn xÐt: ThÊy ®tr¸nh nhÇm lÉn hay m« t¶ theo SGK. îc: mµng, nh©n, v©n ngang, tÕ bµo dµi. KÕt luËn: a. C¸ch lµm tiªu b¶n m« c¬ v©n: - Rạch da đùi ếch lấy 1 bắp cơ. - Dïng kim nhän r¹ch däc b¾p c¬ ( thÊm s¹ch m¸u). - Dïng ngãn trá vµ ngãn c¸i Ên lªn 2 bªn mÐp r¹ch. - LÊy kim mòi m¸c g¹t nhÑ vµ t¸ch 1 sîi m¶nh. - §Æt sîi m¶nh míi t¸ch lªn lam kÝnh, nhá dd sinh lÝ NaCl 0,65%. - §Ëy lamen, nhá dd axit axetic 1%. Chú ý: ếch huỷ tuỷ để khỏi nhảy. b. Quan s¸t tÕ bµo: - Thấy đợc các thành phần chính: màng, tế bào chất, nhân, vân ngang..

(14) Hoạt động 3: Quan sát tiêu bản các loại mô khác Hoạt động của GV - GV ph¸t tiªu b¶n cho c¸c nhãm, yªu cÇu HS quan s¸t c¸c m« vµ vÏ h×nh vµo vë. - GV treo tranh các loại mô để HS đối chiÕu.. Hoạt động của HS - Các nhóm đặt tiêu bản, điều chỉnh kính để quan sát rõ. C¸c thµnh viªn lÇn lît quan s¸t, vÏ h×nh và đối chiếu với hình vẽ SGK và hình trªn b¶ng. - Các nhóm đổi tiêu bản cho nhau để lÇn lît quan s¸t 4 lo¹i m«. VÏ h×nh vµo vë.. KÕt luËn: - M« biÓu b×: tÕ bµo xÕp xÝt nhau. - Mô sụn: chỉ có 2 đến 3 tế bào tạo thành nhóm. - M« x¬ng: tÕ bµo nhiÒu. - M« c¬: tÕ bµo nhiÒu, dµi.. 4. Nhận xét - đánh giá - GV nh¾c nhë HS thu dän, vÖ sinh ng¨n n¾p, trËt tù. Tr¶ lêi c©u hái: ? Lµm tiªu b¶n c¬ v©n, em gÆp khã kh¨n g×? ? Em đã quan sát đợc những loại mô nào? Nêu sự khác nhau về đặc điểm cấu tạo 3 lo¹i m«: m« biÓu b×, m« liªn kÕt, m« c¬.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Mçi HS viÕt 1 b¶n thu ho¹ch theo mÉu SGK. - ¤n l¹i kiÕn thøc vÒ m« thÇn kinh.. TiÕt 6 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 6: Ph¶n x¹ A. môc tiªu.. - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng cơ bản của nơron. - Chỉ rõ 5 thành phần của 1 cung phản xạ và đờng dẫn truyền xung thần kinh trong cung ph¶n x¹. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to h×nh 6.1 – N¬ron; H6.2 – Cung ph¶n x¹ SGK. - B¶ng phô, phiÕu häc tËp. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò Thu b¸o c¸o cña HS ë giê tríc. 3. Bµi míi.

(15) VB: - V× sao khi sê tay vµo vËt nãng, tay rôt l¹i? -Nh×n thÊy qu¶ me, qu¶ khÕ cã hiÖn tîng tiÕt níc bät? - §Ìn chiÕu vµo m¾t, m¾t nh¾m l¹i? - HiÖn tîng trªn lµ g×? Nh÷ng thµnh phÇn nµo tham gia vµo? C¬ chÕ diÔn ra nh thÕ nµo? Bµi Ph¶n x¹ sÏ gióp chóng ta tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy. Hoạt động 1: Cấu tạo và chức năng của nơron Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu  môc I SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn kinh - G¾n chó thÝch vµo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron vµ m« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron ®iÓn h×nh? - GV treo tranh cho HS nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. - N¬ron cã chøc n¨ng g×? - Cho HS nªu kh¸i niÖm tÝnh c¶m øng, tÝnh dÉn truyÒn. - GV chØ trªn tranh chiÒu lan truyÒn xung thÇn kinh trªn h×nh 6.1 vµ 6.2 (cung ph¶n x¹) Lu ý: xung thÇn kinh lan truyÒn theo 1 chiÒu. - Dùa vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn, ngêi ta chia n¬ron thµnh 3 lo¹i: - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS nghiªn cøu tiÕp  SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.2 để tìm ra sự khác nhau giữa 3 lo¹i n¬ron. - GV treo b¶ng kÎ phiÕu häc tËp. - GV đa ra đáp án đúng, hớng dẫn HS trên sơ đồ H 6.2.. C¸c lo¹i n¬ron N¬ron híng t©m (n¬ron c¶m gi¸c) N¬ron trung gian (n¬ron liªn l¹c) N¬ron li t©m (nơron vận động). Hoạt động của HS - HS ghi nhí chó thÝch. - 1 HS lªn b¶ng g¾n chó thÝch. - HS nhËn xÐt, nªu cÊu t¹o n¬ron. - Nghiên cứu tiếp SGK để trả lời các c©u hái.. - Nghiªn cøu  SGK kÕt hîp quan s¸t H 6.2; trao đổi nhóm, hoàn thành kết quả vµo phiÕu häc tËp. - HS ®iÒn kÕt qu¶. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt.. KÕt qu¶ phiÕu häc tËp: C¸c lo¹i n¬ron VÞ trÝ Chøc n¨ng - Th©n n»m bªn ngoµi - TruyÒn xung thÇn kinh T¦ thÇn kinh từ cơ quan đến TƯ thần kinh (thô c¶m). - N»m trong trung ¬ng - Liªn hÖ gi÷a c¸c n¬ron. thÇn kinh. - Th©n n»m trong trung - - TruyÒn xung thÇn kinh ¬ng thÇn kinh, sîi trôc h- tõ trung ¬ng tíi c¬ quan íng ra c¬ quan ph¶n øng. ph¶n øng..

(16) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ híng dÉn truyÒn xung thÇn kinh ë n¬ron híng t©m vµ li t©m (Ngîc chiÒu). KÕt luËn: a. cÊu t¹o n¬ron gåm: - Th©n: chøa nh©n, xung quanh cã tua ng¾n (sîi nh¸nh). - Tua dµi (sîi trôc): cã bao miªlin, tËn cïng ph©n nh¸nh cã cóc xim¸p. b. Chøc n¨ng - C¶m øng (SGK) - DÉn truyÒn (SGK) c. C¸c lo¹i n¬ron - N¬ron híng t©m (n¬ron c¶m gi¸c). - N¬ron trung gian (n¬ron liªn l¹c). - Nơron li tâm (nơron vận động). Hoạt động 2: Cung phản xạ Hoạt động của GV Hoạt động của HS - LÊy tõ 3-5 VD - Cho VD vÒ ph¶n x¹? - Ph¶n x¹ lµ g×? - Trao đổi nhóm và rút ra khái niệm ph¶n x¹. - HiÖn tîng c¶m øng ë thùc vËt (ch¹m - Kh«ng v× thùc vËt kh«ng cã hÖ thÇn tay vào cây trinh nữ, lá cây cụp lại) có kinh, đó chỉ là sự thay đổi về sự trơng ph¶i lµ ph¶n x¹ kh«ng? níc cña c¸c tÕ bµo gèc l¸) - ThÕ nµo lµ 1 cung ph¶n x¹? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 6.2 vµ tr¶ lêi -  SGK. c©u hái: - Tù rót ra kÕt luËn. - Cã nh÷ng lo¹i n¬ron nµo tham gia vµo cung ph¶n x¹? - C¸c thµnh phÇn cña cung ph¶n x¹? - GV nªu vai trß tõng thµnh phÇn. - GV cho HS quan s¸t H 6.2 - Xung thần kinh đợc dẫn truyền nh thế nµo? - H·y gi¶i thÝch ph¶n x¹ kim ch©m vµo tay, tay rôt l¹i? - B»ng c¸ch nµo trung ¬ng thÇn kinh cã thể biết đợc phản ứng của cơ thể đã đáp øng kÝch thÝch cha? GV dÉn s¾t tíi : Cung phản xạ có đờng liên hệ ngợc tạo thµnh vßng ph¶n x¹. - GV ®a VD vÒ vßng ph¶n x¹ vµ gi¶i thích trên sơ đồ H 6.3 - Yêu cầu HS đọc  mục 3 - Kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹? KÕt luËn: a. Ph¶n x¹ - là phản ứng của cơ thể để trả lời kích khiÓn cña hÖ thÇn kinh. b. Cung ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm ( SGK). - Dựa vào H 6.2, lu ý đờng dẫn truyền để trả lời.. - Quan s¸t H 6.3 - §äc  nªu kh¸i niÖm vßng ph¶n x¹. - 1 HS đọc kết luận cuối bài. thÝch cña m«i trêng (trong vµ ngoµi) díi sù ®iÒu.

(17) - 1 cung ph¶n x¹ cã 3 lo¹i n¬ron: n¬ron híng t©m, trung gian, li t©m. - Cung ph¶n x¹ gåm 5 thµnh phÇn: c¬ quan thô c¶m, n¬ron híng t©m, n¬ron trung gian, n¬ron li t©m, c¬ quan ph¶n øng. c. Vßng ph¶n x¹ - Kh¸i niÖm (SGK).. 4. Kiểm tra, đánh giá - Cho HS dán chú thích vào sơ đồ câm H 6.2 và nêu chức năng của các bộ phận trong ph¶n x¹. - Tr¶ lêi c©u 1, 2 SGK.. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Vẽ sơ đồ cung phản xạ H 6.2 và chú thích. - §äc môc “Em cã biÕt”..

(18) Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Chơng II – Vận động TiÕt 7 Bµi 7 Bé x¬ng I. môc tiªu.. - HS trình bày đợc các thành phần chính của bộ xơng và xác định đợc vị trí các xơng chÝnh ngay trªn c¬ thÓ m×nh. - Phân biệt đợc các loại xơng dài, xơng ngắn, xơng dẹt về hình thái, cấu tạo. - Phan biệt các loại khớp xơng, nắm vững cấu tạo khớp động. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh vÏ phãng to h×nh 7.1 – 7.4 SGK. - M« h×nh bé x¬ng. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: - Phản xạ là gì? Cho 1 Vd về phản xạ và phân tích đờng đi của xung thần kinh trong phản xạ đó. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Các phần chính của bộ xơng. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Bé x¬ng gåm mÊy phÇn ? ? Nêu đặc điểm của mỗi phần? - Yêu cầu HS trao đổi nhóm ? T×m hiÓu ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a x¬ng tay vµ x¬ng ch©n?. Hoạt động của HS 1,C¸c phÇn chÝnh cña bé x¬ng.. - Quan s¸t kÜ H 7.1 vµ tr¶ lêi. - HS nghiªn cøu H 7.2; 7.3 kÕt hîp víi th«ng tin trong SGK để trả lời. - HS thảo luận nhóm để nêu đợc: + Gièng: cã c¸c thµnh phÇn t¬ng øng víi nhau. + Kh¸c: vÒ kÝch thíc, cÊu t¹o ®ai vai vµ ®ai h«ng, x¬ng cæ tay, bµn tay, bµn ch©n. - HS dùa vµo kiÕn thøc ë th«ng tin kÕt hîp víi ? Từ những đặc điểm của bộ xơng hãy tranh H 7.1; 7.2 để trả lời. cho biÕt bé x¬ng cã chøc n¨ng g×? - Tù rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: 1. Thµnh phÇn cña bé x¬ng - Bé x¬ng chia 3 phÇn: + X¬ng ®Çu gåm x¬ng sä vµ x¬ng mÆt. + X¬ng th©n gåm cét sèng vµ lång ngùc. + X¬ng chi gåm x¬ng chi trªn vµ x¬ng chi díi..

(19) - §Æc ®iÓm mçi phÇn: SGK. + X¬ng chi trªn nhá bÐ, linh ho¹t. + Xơng chi dới to, khoẻ, dài, chắc chắn, ít cử động. => Bộ xơng ngời thích nghi với quá trình lao động và đứng thẳng. 2. Vai trß cña bé x¬ng. - Nâng đỡ cơ thể, tạo hình dáng cơ thể. - T¹o khoang chøa, b¶o vÖ c¸c c¬ quan. - Cùng với hệ cơ giúp cơ thể vận động. Hoạt động 2: Phân biệt các loại xơng: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS 2.Ph©n biÖt c¸c lo¹i x¬ng:. - Yêu cầu HS đọc  mục II , quan sát hình 7.1 để trả lời câu hỏi: - HS đọc  mục II , quan sát hình 7.1 để ? Căn cứ vào đâu để phân biệt các loại nhận dạng, nêu đặc điểm các loại xơng. x¬ng? ?Phân biệt đặc điểm của mỗi loại? ? Xác định các loại xơng đó trên tranh và m« h×nh? KÕt luËn: - C¨n cø vµo h×nh d¹ng vµ cÊu t¹o chia x¬ng thµnh 3 lo¹i: + Xơng dài: hình ống, chứa tuỷ đỏ (trẻ em), tuỷ vàng (ngời lớn). + X¬ng ng¾n: ng¾n. + X¬ng dÑt: h×nh b¶n dÑt. Hoạt động 3: Các khớp xơng Hoạt động của GV. Hoạt động của HS 3.C¸c khíp x¬ng:. - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc III vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. ? ThÕ nµo gäi lµ khíp x¬ng? - Rót ra kÕt luËn. ?Cã mÊy lo¹i khíp? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 7.4 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Dùa vµo khíp ®Çu gèi, h·y m« t¶ 1 khớp động? ? Khả năng cử động của khớp động và - Quan sát kĩ H 7.4, trao đổi nhóm và rút ra khớp bán động khác nhau nh thế nào? kết luận. Vì sao có sự khác nhau đó? ? Nêu đặc điểm của khớp bất động? - GV løu ý HS: trong bé x¬ng ngêi chñ yếu là khớp động giúp con ngời vận động và lao động. - Cho HS đọc kết luận SGK. - HS đọc kết luận. KÕt luËn: - Khíp x¬ng lµ n¬i hai hay nhiÒu ®Çu x¬ng tiÕp gi¸p víi nhau. - Cã 3 lo¹i khíp x¬ng: + Khớp động: 2 đầu xơng có sụn, giữa là dịch khớp (hoạt dịch), ngoài có dây chằng giúp cơ thể có khả năng cử động linh hoạt. + Khớp bán động: giữa 2 đầu xơng có đệm sụn giúp cử động hạn chế..

(20) + Khớp bất động: 2 đầu xơng khớp với nhau bởi mép răng ca hoặc xếp lợp lên nhau, không cử động đợc. 4. Kiểm tra, đánh giá ? Chøc n¨ng cña bé x¬ng lµ g×? ? Xác định trên tranh vẽ bộ xơng và các thành phần của bộ xơng ngời? Các khớp xơng bằng dán chú thích. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - Lập bảng so sánh các loại khớp về cấu tạo, tính chất cử động và ý nghĩa. - §äc môc “Em cã biÕt”. ……………………………………………………………………………………… Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 8 Bµi 8: cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña x¬ng I. môc tiªu.. - HS nắm đợc cấu tạo chung 1 xơng dài. Từ đó giải thích đợc sự lớn lên của xơng và khả n¨ng chÞu lùc cña x¬ng. - Xác định đợc thành phần hoá học của xơng để chứng minh đợc tính đàn hồi và cứng rắn cña x¬ng. - Rèn kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh vÏ phãng to c¸c h×nh 8.1 -8.4 SGK. - VËt mÉu: Xơng đùi ếch hoặc xơng ngón chân gà. Đoạn dây đồng 1 đầu quấn chặt vào que bằng tre, gỗ, đầu kia quấn vào xơng. Một panh để gắp xơng, 1 đèn cồn, 1 cốc nớc lã để rửa xơng, 1 cốc đựng HCl 10% , đầu giờ thả 1 xơng đùi ếch vào axit. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: - Bộ xơng ngời đợc chia làm mấy phần? Mỗi phần gồm những xơng nào? - Nªu cÊu t¹o vµ vai trß cña tõng lo¹i khíp? 3. Bµi míi: VB: Gọi 1 HS đọc mục “Em có biết” (Tr 31 – SGK). GV: Những thông tin đó cho ta biết xơng có sức chịu đựng rất lớn. Vậy vì sao xơng có khả năng đó? Chúng ta sẽ giải đáp qua bài học ngày hôm nay. Hoạt động 1: Cấu tạo của xơng Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. CÊu t¹o cña x¬ng - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin môc I - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ quan s¸t SGK kÕt hîp quan s¸t H 8.1; 8.2 ghi h×nh vÏ, ghi nhí kiÕn thøc. nhí chó thÝch vµ tr¶ lêi c©u hái: ? X¬ng dµi cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - GV treo H 8.1 gäi Hs tr×nh bµy. - 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy. ? CÊu t¹o h×nh èng cña th©n x¬ng, nan x¬ng ë ®Çu x¬ng xÕp vßng cung cã ý - CÊu t¹o h×nh èng lµm cho x¬ng nhÑ nghÜa g× víi chøc n¨ng cña x¬ng? vµ v÷ng ch¾c..

(21) - Nªu cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña x¬ng - Nan x¬ng xÕp thµnh vßng cung cã t¸c dµi? dông ph©n t¸n lùc lµm t¨ng kh¶ n¨ng chÞu lùc. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - Nghiªn cøu b¶ng 8.1, ghi nhí th«ng I.3 và quan sát H 8.3 để trả lời: tin vµ tr×nh bµy. ? Nªu cÊu t¹o cña x¬ng ng¾n vµ x¬ng - Nghiªn cøu th«ng tin , quan s¸t h×nh dÑt? 8.3 để trả lời. - Rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: 1. CÊu t¹o vµ Chøc n¨ng cña x¬ng dµi b¶ng 8.1 SGK. 2. CÊu t¹o x¬ng ng¾n vµ x¬ng dÑt - Ngoµi lµ m« x¬ng cøng (máng). - Trong toàn là mô xơng xốp, chứa tuỷ đỏ. Hoạt động 2: Sự to ra và dài ra của xơng. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Sù to ra vµ dµi ra cña x¬ng. - Yêu cầu HS đọc  mục II và trả lời - HS nghiªn cøu  môc II vµ tr¶ lêi c©u hái: c©u hái. ? X¬ng to ra lµ nhê ®©u? - GV dïng H8.5 SGK m« t¶ thÝ nghiÖm chøng minh vai trß cña sôn t¨ng trëng - Yêu cầu HS quan sát H 8.5 cho biết - Trao đổi nhóm. vai trß cña sôn t¨ng trëng. - §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi. - GV lu ý HS: Sù ph¸t triÓn cña x¬ng nhanh nhất ở tuổi dậy thì, sau đó chậm l¹i tõ 18-25 tuæi. - Chèt l¹i kiÕn thøc. KÕt luËn: - X¬ng to ra vÒ bÒ ngang lµ nhê c¸c tÕ bµo mµng x¬ng ph©n chia. - X¬ng dµi ra do c¸c tÕ bµo ë sôn t¨ng trëng ph©n chia vµ ho¸ x¬ng. Hoạt động 3: Thành phần hoá học và tính chất của xơng. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS III. Thµnh phÇn ho¸ häc vµ tÝnh chÊt - GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm: Cho x¬ng cña x¬ng. đùi ếch vào ngâm trong dd HCl 10%. - Gäi 1 HS lªn quan s¸t. - HS quan s¸t vµ nªu hiÖn tîng: ? HiÖn tîng g× x¶y ra. + Cã bät khÝ næi lªn (khÝ CO2) chøng tá - Dùng kẹp gắp xơng đã ngân rửa vào xơng có muối CaCO3. cèc níc l· ? Thö uèn xem x¬ng cøng hay mÒm? + Xơng mềm dẻo, uốn cong đợc. - Đốt xơng đùi ếch khác trên ngọn lửa đèn cồn, khi hết khói: Bóp phần đã đốt, - Đốt xơng bóp thấy xơng vỡ. nhËn xÐt hiÖn tîng? ? Tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ thµnh phÇn, tÝnh chÊt + X¬ng vì vôn. cña x¬ng? - GV giíi thiÖu vÒ tØ lÖ chÊt cèt giao - Hs nghe.

(22) thay đổi ở trẻ em, ngời già. KÕt luËn: - X¬ng gåm 2 thµnh phÇn ho¸ häc lµ: + ChÊt v« c¬: muèi canxi. + ChÊt h÷u c¬ (cèt giao). - Sự kết hợp 2 thành phần này làm cho xơng có tính chất đàn hồi và rắn chắc. 4. Kiểm tra, đánh giá - Cho HS lµm bµi tËp 1 SGK. - Tr¶ lêi c©u hái 2, 3. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc tríc bµi 9: CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬. …………………………………………………………………………………………….. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 9 Bµi 9. CÊu t¹o vµ tÝnh chÊt cña c¬. I. môc tiªu.. - Trình bày đợc đặc điểm cấu tạo của tế bào cơ và của bắp cơ. - Giải thích đợc tính chất căn bản của cơ là sự co cơ và nêu đợc ý nghĩa của sự co cơ. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn .. - Tranh vẽ phóng to H 9.1 đến 9.4 SGK. - Bóa y tÕ. III. Hoạt động dạy học:. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nªu thµnh phÇn ho¸ häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng? 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Cấu tạo bắp cơ và tế bào cơ. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I.CÊu t¹o b¾p c¬ vµ tÕ bµo c¬. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và - HS nghiên cứu thông tin SGK và quan quan sát H 9.1 SGK, trao đổi nhóm để sát hình vẽ, thống nhất câu trả lời. tr¶ lêi c©u hái: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. C¸c nhãm ? B¾p c¬ cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? kh¸c bæ sung vµ rót ra kÕt luËn. ? Nªu cÊu t¹o tÕ bµo c¬ ? - Gäi HS chØ trªn tranh cÊu t¹o b¾p c¬ vµ tÕ bµo c¬. KÕt luËn: - B¾p c¬ : gåm nhiÒu bã c¬, mçi bã gåm nhiÒu sîi c¬ (tÕ bµo c¬) bäc trong mµng liªn kÕt. - Hai ®Çu b¾p c¬ cã g©n b¸m vµo x¬ng, gi÷a ph×nh to lµ bông c¬. - Tế bào cơ: gồm nhiều đoạn, mỗi đoạn là 1 đơn vị cấu trúc giới hạn bởi 2 tấm hình chữ Z. Sự sắp xếp các tơ cơ mảnh và tơ cơ dày ở tế bào cơ tạo nên đĩa sáng và đĩa tối. + Đĩa tối: là nơi phân bố tơ cơ dày, đĩa sáng là nơi phân bố tơ cơ mảnh. Hoạt động 2: Tính chất của cơ..

(23) Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. TÝnh chÊt cña c¬. - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm và quan - HS nghiên cứu thí nghiệm và trả lời s¸t H 9.2 SGK c©u hái : - Yªu cÇu HS m« t¶ thÝ nghiÖm sù co - Nªu kÕt luËn. c¬ - GV gi¶i thÝch vÒ chu k× co c¬ (nhÞp co c¬). - Yêu cầu HS đọc thông tin - HS đọc thông tin, làm động tác co + GËp c¼ng tay s¸t c¸nh tay. cẳng tay sát cánh tay để thấy bắp cơ co ?- Nhận xét về sự thay đổi độ lớn của ngắn lại, to ra về bề ngang. c¬ b¾p tríc c¸nh tay? V× sao cã sù - Gi¶i thÝch dùa vµo th«ng tin SGK, rót thay đổi đó? ra kÕt luËn. - Yªu cÇu HS lµm thÝ nghiÖm ph¶n x¹ - HS lµm ph¶n x¹ ®Çu gèi (2 HS lµm). ®Çu gèi, quan s¸t H 9.3. - Dựa vào H 9.3 để giải thích cơ chế ? Gi¶i thÝch c¬ chÕ ph¶n x¹ sù co c¬? ph¶n x¹ co c¬. - GV chèt KT: KÕt luËn: - TÝnh chÊt c¨n b¶n cña c¬ lµ sù co c¬ vµ d·n khi bÞ kÝch thÝch,c¬ ph¶n øng l¹i b»ng co c¬. - C¬ co råi l¹i d·n rÊt nhanh t¹o chu k× co c¬. - Khi c¬ co, t¬ c¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng ph©n bè cña t¬ c¬ dµy lµm tÕ bµo c¬ co ng¾n l¹i lµm cho b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to vÒ bÒ ngang. - Khi kích thích tác động vào cơ quan thụ cảm làm xuất hiện xung thần kinh theo dây hớng tâm đến trung ơng thần kinh, tới dây li tâm, tới cơ và làm cơ co. Hoạt động 3: ý nghĩa của hoạt động co cơ. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh III. ý nghĩa của hoạt động co cơ. - HS quan s¸t H 9.4 SGK - Quan s¸t H 9.4 vµ cho biÕt : - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. ? Sù co c¬ cã t¸c dông g×? - Yªu cÇu HS ph©n tÝch sù phèi hîp - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung vµ hoạt động co, dãn giữa cơ 2 đầu (cơ rút ra kết luận. gÊp) vµ c¬ 3 ®Çu (c¬ duçi) ë c¸nh tay. - GVnhËn xÐt, gióp HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận cuối bài. KÕt luËn: - Cơ co giúp xơng cử động để cơ thể vận động, lao động, di chuyển. - Trong sự vận động cơ thể luôn có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhóm cơ. 4. Kiểm tra đánh giá - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm : Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: 1. C¬ b¾p ®iÓn h×nh cã cÊu t¹o: a. Sîi c¬ cã v©n s¸ng, v©n tèi. b. Bã c¬ vµ sîi c¬. c. Cã mµng liªn kÕt bao bäc, 2 ®Çu to, gi÷a ph×nh to. d. Gåm nhiÒu sîi c¬ tËp trung thµnh bã. e. C¶ a, b, c, d.

(24) g. ChØ cã c, d. 2. Khi c¬ co, b¾p c¬ ng¾n l¹i vµ to bÒ ngang lµ do: a. V©n tèi dµy lªn. b. Một đầu cơ co và một đầu cơ cố định. c. C¸c t¬ m¶nh xuyªn s©u vµo vïng t¬ dµy lµm cho v©n tèi ng¾n l¹i. d. C¶ a, b, c. e. ChØ a vµ c. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3. - Nghiªn cøu bµi míi.. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 10 Bµi 10. hoạt động của cơ. i. môc tiªu.. - HS chứng minh đợc cơ co sinh ra công. Công của cơ đợc sử dụng trong lao động và di chuyÓn. - Trình bày đợc nguyên nhân sự mỏi cơ và nêu biện pháp chống mỏi cơ. - Nêu đợc lợi ích của sự luyện tập cơ, từ đó vận dụng vào đời sống, thờng xuyên luyện tập thể dục thể thao và lao động vừa sức. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - tranh h×nh S¸ch gi¸o khoa III. Hoạt động dạy học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò : ? Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tÕ bµo c¬ phï hîp víi chøc n¨ng co c¬? ? ý nghĩa của hoạt động co cơ? 3. Bµi míi : VB: Từ ý nghĩa của hoạt động co cơ dẫn dắt đến câu hỏi: -> Vậy hoạt động của cơ mang lại hiệu quả gì và làm gì để tăng hiệu quả hoạt động co c¬? Hoạt động 1: Công của cơ. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. C«ng cña c¬. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - HS chọn từ trong khung để hoàn thành bµi tËp: 1- co; 2- lùc ®Èy; 3- lùc kÐo. ? Từ bài tập trên, em có nhận xét gì về + Hoạt động của cơ tạo ra lực làm di sù liªn quan gi÷a c¬, lùc vµ sù co c¬? chuyÓn vËt hay mang v¸c vËt. - Yêu cầu HS tìm hiểu thông tin để trả lêi c©u hái: ? ThÕ nµo lµ c«ng cña c¬? C¸ch tÝnh? - HS t×m hiÓu th«ng tin SGK kÕt hîp víi ? Các yếu tố nào ảnh hởng đến hoạt kiến thức đã biết về công cơ học, về lực động của cơ? để trả lời, rút ra kết luận. ? H·y ph©n tÝch 1 yÕu tè trong c¸c yÕu tố đã nêu?.

(25) - GV gióp HS rót ra kÕt luËn. + HS liên hệ thực tế trong lao động. - Yêu cầu HS liên hệ trong lao động. KÕt luËn: - Khi cơ co tác động vào vật làm di chuyển vật, tức là cơ đã sinh ra công. - Công của cơ : A = F.S (F : lực Niutơn, S : độ dài, A : công ). - C«ng cña c¬ phô thuéc : + Tr¹ng th¸i thÇn kinh. + Nhịp độ lao động. + Khèi lîng cña vËt di chuyÓn. Hoạt động 2: Sự mỏi cơ. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Sù mái c¬. - GV Y/c HS nghiªn cøu thÝ nghiÖm - HS nghiªn cøu TN sgk. sgk. - GV híng dÉn t×m hiÓu b¶ng 10 SGK - Dùa vµo c¸ch tÝnh c«ng HS ®iÒn kÕt và điền vào ô trống để hoàn thiện bảng. quả vào bảng 10. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi : ? Qua kÕt qu¶ trªn, em h·y cho biÕt - HS theo dâi thÝ nghiÖm, quan s¸t b¶ng khối lợng của vật nh thế nào thì công cơ 10, trao đổi nhóm và nêu đợc : + Khèi lîng cña vËt thÝch hîp th× c«ng s¶n sinh ra lín nhÊt ? ? Khi ngãn tay trá kÐo råi th¶ qu¶ c©n sinh ra lín. nhiều lần, có nhận xét gì về biên độ co + Biên độ co cơ giảm dẫn tới ngừng khi c¬ lµm viÖc qu¸ søc. c¬ trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm kÐo dµi ? ? Hiện tợng biên độ co cơ giảm khi cơ làm việc quá sức đặt tên là gì ? - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - HS nghiên cứu thông tin để trả lời : - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK đáp án d. Từ đó rút ra kết luận. để trả lời câu hỏi : - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. ?Nguyên nhân nào dẫn đến sự mỏi cơ ? + Mỏi cơ làm cho cơ thể mệt mỏi, năng ? Làm thế nào để cơ không bị mỏi, lao suất lao động giảm. - Liªn hÖ thùc tÕ vµ rót ra kÕt luËn. động và học tập đạt kết quả? ? Khi mái c¬ cÇn lµm g×? KÕt luËn: - C«ng cña c¬ cã trÞ sè lín nhÊt khi c¬ co n©ng vËt cã khèi lîng thÝch hîp víi nhÞp co c¬ võa ph¶i. - Mỏi cơ là hiện tợng cơ làm việc nặng và lâu dẫn tới biên độ co cơ giảm => ngừng. 1. Nguyªn nh©n cña sù mái c¬ - Cung cÊp oxi thiÕu. - N¨ng lîng thiÕu. - Axit lactic bị tích tụ trong cơ, đầu độc cơ. 2. BiÖn ph¸p chèng mái c¬ - Khi mỏi cơ cần nghỉ ngơi, thở sâu, kết hợp xoa bóp cơ sau khi hoạt động (chạy...) nên đi bộ từ từ đến khi bình thờng. - Để lao động có năng suất cao cần làm việc nhịp nhàng, vừa sức (khối lợng và nhịp co cơ thích hợp) đặc biệt tinh thần vui vẻ, thoải mái. - Thờng xuyên lao động, tập TDTT để tăng sức chịu đựng của cơ..

(26) Hoạt động 3: Thờng xuyên luyện tập để rèn luyện cơ. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS III.Thờng xuyên luyện tập để rèn luyÖn c¬. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c - th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. c©u hái: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung. Nêu đợc: ? Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc vµo nh÷ng + Kh¶ n¨ng co c¬ phô thuéc: ThÇn kinh: s¶ng kho¸i, ý thøc tèt. yÕu tè nµo ? ? Những hoạt động nào đợc coi là sự Thể tích của bắp cơ: bắp cơ lớn dẫn tới co c¬ m¹nh. luyÖn tËp c¬? - Rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - Thờng xuyên luyện tập TDTT và lao động hợp lí nhằm: + T¨ng thÓ tÝch c¬ (c¬ ph¸t triÓn) + Tăng lực co cơ và làm việc dẻo dai, làm tăng năng suất lao động. + Xơng thêm cứng rắn, tăng năng lực hoạt động của các cơ quan; tuần hoàn, hô hấp, tiêu ho¸... Lµm cho tinh thÇn s¶ng kho¸i. - TËp luyÖn võa søc. 4. Kiểm tra đánh giá. - Gọi 1 HS đọc kết luận SGK. ? Nguyªn nh©n cña sù mái c¬? ? Nêu biện pháp để tăng cờng khả năng làm việc của cơ và biện pháp chống mái c¬. 5. Híng dÉn vÒ nhµ. - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK. - Nh¾c HS thêng xuyªn thùc hiÖn bµi 4 ë nhµ. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 11. Bµi 11 Tiến hoá của hệ vận động Vệ sinh hệ vận động. i. môc tiªu.. - HS chứng minh đợc tiến hoá của ngời so với động vật thể hiện ở hệ cơ xơng. - Vận dụng những hiểu biết về hệ vận động để giữ vệ sinh, rèn luyện thân thể, chống bÖnh tËt vÒ c¬ x¬ng thêng x¶y ra ë tuæi thiÕu niªn. - Giáo dục ý thức bảo vệ, giữ gìn hệ vận động để có thân hình cân đối. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh vẽ phóng to H 11.1 đến H 11.5. - PhiÕu häc tËp + b¶ng phô III. Hoạt động dạy học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò ? - Nguyªn nh©n sù mái c¬ ? gi¶i thÝch ? 3. Bµi míi : Hoạt động 1: Sự tiến hoá của bộ xơng ngời so với bộ xơng thú..

(27) Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Sù tiÕn ho¸ cña bé x¬ng ngêi so víi bé x¬ng thó. - GV treo tranh bé x¬ng ngêi vµ tinh - HS quan s¸t c¸c tranh, so s¸nh sù kh¸c tinh, yêu cầu HS quan sát từ H 11.1 đến nhaugiữa bộ xơng ngời và thú. 11.3 vµ lµm bµi tËp ë b¶ng 11. - Trao đổi nhóm hoàn thànhbảng 11. - GV treo bảng phụ 11 yêu cầu đại diện - Đại diện nhóm trình bày các nhóm c¸c nhãm lªn b¶ng ®iÒn. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét đánh giá, đa ra đáp án. B¶ng 11- Sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ x¬ng thó C¸c phÇn so s¸nh Bé x¬ng ngêi Bé x¬ng thó - TØ lÖ sä/mÆt - Lín - Nhá - Låi c»m x¬ng mÆt - Ph¸t triÓn - Kh«ng cã - Cét sèng - Cong ë 4 chç - Cong h×nh cung - Lång ngùc - Në sang 2 bªn - Në theo chiÒu lng bông - X¬ng chËu - Në réng - HÑp - Xơng đùi - Ph¸t triÓn, khoÎ - B×nh thêng - X¬ng bµn ch©n - X¬ng ngãn ng¾n, bµn - X¬ng ngãn dµi, bµn ch©n h×nh vßm. ch©n ph¶ng. - X¬ng gãt - Lín, ph¸t triÓn vÒ phÝa - Nhá sau. ? Những đặc điểm nào của bộ xơng ng- - HS trao đổi nhóm hoàn để nêu đợc ời thích nghi với t thế đứng thẳng và đi các đặc điểm: cột sống, lồng ngực, sự phân hoá tay và chân, đặc điểm về b»ng 2 ch©n ? khíp tay vµ ch©n. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - Bộ xơng ngời cấu tạo hoàn toàn phù hợp với t thế đứng thẳng và lao động. Hoạt động 2: Sự tiến hoá của hệ cơ ngời so với hệ cơ thú. Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Sù tiÕn ho¸ cña hÖ c¬ ngêi so víi hÖ c¬ thó. - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, - Cá nhân nghiên cứu SGK, quan sát quan sát H 11.4, trao đổi nhóm để trả lời hình vẽ, trao đổi nhóm để thống nhất ý kiÕn. c©u hái : ? HÖ c¬ ë ngêi tiÕn ho¸ so víi hÖ c¬ thó - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn. nh thÕ nµo ? - GV nhận xét, đánh giá giúp HS rút ra kÕt luËn. KÕt luËn: - C¬ nÐt mÆt biÓu hiÖn t×nh c¶m cña con ngêi. - Cơ vận động lỡi phát triển. - Cơ tay: phân hoá thành nhiều nhóm cơ nhỏ phụ trách các phần khác nhau. Tay cử động linh hoạt, đặc điệt là ngón cái. - C¬ ch©n lín, khoÎ, cã thÓ gËp, duçi. Hoạt động 3: Vệ sinh hệ vận động. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS quan sát H 11.5, trao đổi III.Vệ sinh hệ vận động..

(28) nhóm để trả lời các câu hỏi: ? Để xơng và cơ phát triển cân đối, - Cá nhân quan sát H 11.5 chóng ta cÇn lµm g×? - Liên hệ thực tế, trao đổi nhóm để trả ?§Ó chèng cong vÑo cét sèng, trong lao lêi. động và học tập cần chú ý những điểm - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm g× ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS tù rót ra kÕt kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn. luËn. KÕt luËn: Để cơ và xơng phát triển cân đối cần: + Chế độ dinh dỡng hợp lí. + Thêng xuyªn tiÕp xóc víi ¸nh n¾ng. + Rèn luyện thân thể và lao động vừa sức. + Chống cong, vẹo cột sống cần chú ý: mang vác đều 2 tay, t thế làm việc, ngồi học ngay ng¾n kh«ng nghiªng vÑo. 4. Kiểm tra đánh giá - Gọi Hs đọc KL SGK. - Nêu đặc điểm khác nhau của ngời và thú. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3 SGK Tr 39. - Nh¾c HS chuÈn bÞ thùc hµnh nh SGK. …………………………………………………………………………………….. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 12 Bµi 9. Thùc hµnh : TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã cho ngêi g·y x¬ng. i. môc tiªu.. - HS biÕt c¸ch s¬ cøu khi gÆp ngêi g·y x¬ng. - Biết băng cố định xơng bị gãy, cụ thể xơng cẳng tay, cẳng chân. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - GV: Tranh vẽ h 12.1 đến 12.4. - HS: Mçi nhãm: 2 nÑp tre (nÑp gç) bµo nh½n dµi 30-40 cm, réng: 4-5 cm, dµy 0,6-1 cm, 4 cuén b¨ng y tÕ dµi 2m (cuén v¶i), 4 miÕng v¶i s¹ch kÝch thÝch 20x40 cm hoÆc g¹c y tÕ. III. hoạt động dạy học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh. 3. Bµi míi : Hoạt động 1: Nguyên nhân gãy xơng. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái : ?Nguyên nhân nào dẫn đến gãy xơng ? ? V× sao nãi kh¶ n¨ng g·y x¬ng liªn quan đến lứa tuổi ?. Hoạt động của HS I. Nguyªn nh©n g·y x¬ng. - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : + Do va ®Ëp m¹nh x¶y ra khi bÞ ng·, tai n¹n giao th«ng... + Tuæi cµng cao, nguy c¬ g·y x¬ng cµng tăng vì tỉ lệ chất cốt giao (đảm bảo tính đàn hồi) và chất vô cơ (đảm bảo tính rắn chắc) thay đổi theo hớng tăng dần chất v« c¬. Tuy vËy trÎ em còng rÊt hay bÞ.

(29) g·y x¬ng do... ? GÆp ngêi bÞ tai n¹n giao th«ng chóng + Kh«ng, v× cã thÓ lµm cho ®Çu x¬ng ta có nên nắn chỗ xơng gãy không ? Vì gãy đụng chạm vào mạch máu và dây thÇn kinh, cã thÓ lµm r¸ch c¬ vµ da. sao ? - GV nhËn xÐt vµ gióp HS rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - G·y x¬ng do nhiÒu nguyªn nh©n. - Khi bị gãy xơng phải sơ cứu tại chỗ, không đợc nắn bóp bừa bãi và chuyển ngay nạn nh©n vµo c¬ së y tÕ. Hoạt động 2: Tập sơ cứu và băng bó. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh II. TËp s¬ cøu vµ b¨ng bã.. - GV sö dông tranh H 12.1 => h 12.4 giíi thiệu phơng pháp sơ cứu và phơng pháp - Các nhóm HS theo dõi để nắm đợc băng cố định. c¸c thao t¸c. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng bã. - GV quan s¸t c¸c nhãm tiÕn hµnh tËp b¨ng bã. - Tõng nhãm tiÕn hµnh lµm: - GV quan sát, uốn nắn, giúp đỡ nhất là Mỗi em tập băng bó cho bạn (giả định nhãm yÕu. g·y x¬ng c¼ng tay, c¼ng ch©n). - Gọi đại diện từng nhóm lên kiểm tra. - Các nhóm phải trình bày đợc: - Gv chó ý víi Hs : §¶m b¶o an toµn giao + Thao t¸c b¨ng bã. thông, tránh đùa nghịch vật nhau dẫm + Sản phẩm làm đợc. ch©n lªn nhau. KÕt luËn: Ph¬ng ph¸p s¬ cøu : - §Æt nÑp tre, gç vµo chç x¬ng g·y. - Lãt v¶i mÒm, gÊp dµy vµo chç ®Çu x¬ng. - Buộc định vị 2 chỗ đầu nẹp và 2 bên chỗ xơng gãy. * Băng bó cố định - Víi x¬ng c¼ng tay : dïng b¨ng quÊn chÆt tõ trong ra cæ tay, sau d©y ®eo vßng tay vµo cæ. - Với xơng chân: băng từ cổ chân vào. Nếu là xơng đùi thì dùng nẹp tre dài từ sờn đến gót chân và buộc cố định ở phần thân. 4. Kiểm tra đánh giá - GV nhËn xÐt chung giê thùc hµnh vÒ u, nhîc ®iÓm. - Cho điểm nhóm làm tốt : Nhắc nhở nhóm làm cha đạt yêu cầu. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - ViÕt b¸o c¸o têng tr×nh s¬ cøu vµ b¨ng bã khi g·y x¬ng c¼ng tay. ……………………………………………………………………….. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Ch¬ng III- TuÇn hoµn.

(30) TiÕt 13. Bµi 13. M¸u vµ m«i trêng trong c¬ thÓ. i. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - HS phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của máu. - Trình này đợc chức năng của máu, nớc mô và bạch huyết. - Trình bày đợc vai trò của môi trờng trong cơ thể. 2.KÜ n¨ng : - RÌn kÜ n¨ng t duy, quan s¸t. 3. Thái độ : - Cã ý thøc häc tËp vµ biÕt c¸ch b¶o vÖ b¶n th©n. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn .. - Tranh phãng to H 13.1 ; 13.2. - Tiết gà, hoặc tiết lợn để trong bát III. Hoạt động dạy học :. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3. Bµi míi: ? Em đã nhìn thấy máu cha? Máu có đặc điểm gì? Theo em máu có vai trò gì đối với cơ thể sống? Hoạt động 1: Máu. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh I. M¸u. -Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan - HS nghiên cứu SGK và tranh, sau đó sát H 13.1 và trả lời câu hỏi:nêu đợc kết luận. ? M¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? ? Cã nh÷ng lo¹i tÕ bµo m¸u nµo? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ 1- huyÕt t¬ng SGK. 2- hång cÇu - GV giíi thiÖu c¸c lo¹i b¹ch cÇu (5 lo¹i): Mµu s¾c cña b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu 3- tiÓu cÇu trong H 13.1 lµ so nhuém mµu. Thùc tÕ chóng gÇn nh trong suèt. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 13 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? HuyÕt t¬ng gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời c¸c c©u hái phÇn  SGK ? Khi c¬ thÓ mÊt níc nhiÒu (70-80%) do tiêu chảy, lao động nặng ra nhiều mồ h«i... m¸u cã thÓ lu th«ng dÔ dµng trong m¹ch n÷a kh«ng? Chøc n¨ng cña níc đối với máu? ? Thµnh phÇn chÊt trong huyÕt t¬ng gîi ý g× vÒ chøc n¨ng cña nã? - GV yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u hái: ? Thµnh phÇn cña hång cÇu lµ g×? Nã có đặc tính gì?. - HS dựa vào bảng 13 để trả lời : Sau đó rút ra kết luận. - HS trao đổi nhóm, bổ sung và nêu đợc : + Cơ thể mất nớc, máu sẽ đặc lại, khó lu th«ng.. - HS thảo luận nhóm và nêu đợc : + Hồng cầu có hêmoglôbin có đặc tính kết hợp đợc với oxi và khí cacbonic..

(31) ? V× sao m¸u tõ phæi vÒ tim råi tíi tÕ bào có màu đỏ tơi còn máu từ các tế + Máu từ phổi về tim mang nhiều O2 bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm? nên có màu đỏ tơi. Máu từ các tế bào về tim mang nhiều CO2 nên có màu đỏ thÉm. KÕt luËn: 1. T×m hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u - M¸u gåm: + HuyÕt t¬ng 55%. + TÕ bµo m¸u: 45% gåm hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. 2. T×m hiÓu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu - Trong huyÕt t¬ng cã níc (90%), c¸c chÊt dinh dìng, hoocmon, kh¸ng thÓ, muèi kho¸ng, c¸c chÊt th¶i... - HuyÕt t¬ng cã chøc n¨ng: + Duy trì máu ở thể lỏng để lu thông dễ dàng. + VËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng, c¸c chÊt cÇn thiÕt vµ c¸c chÊt th¶i. - Hồng cầu có Hb có khả năng kết hợp với O 2 và CO2 để vận chuyển O2 từ phổi về tim tới tế bàovà vận chuyển CO2 từ tế bào đến tim và tới phổi. Hoạt động 2: Môi trờng trong cơ thể. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh II. M«i trêng trong c¬ thÓ.. - GV giíi thiÖu tranh H 13.2 : quan hÖ cña m¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - HS trao đổi nhóm và nêu đợc : - Yªu cÇu HS quan s¸t tranh vµ th¶o + Kh«ng, v× c¸c tÕ bµo nµy n»m s©u luËn nhãm, tr¶ lêi c©u hái : ? C¸c tÕ bµo c¬, n·o... cña c¬ thÓ cã thÓ trong c¬ thÓ, kh«ng thÓ liªn hÖ trùc tiÕp trực tiếp trao đổi chất với môi trờng với môi trờng ngoài. + Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ ngoài đợc không ? thÓ víi m«i trêng ngoµi gi¸n thiÕp qua ? Sự trao đổi chất của tế bào trong cơ máu, nớc mô và bạch huyết (môi trờng thÓ víi m«i trêng ngoµi ph¶i gi¸n tiÕp trong c¬ thÓ). th«ng qua yÕu tè nµo ? ? VËy m«i trêng trong gåm nh÷ng thµnh - HS rót ra kÕt luËn. phÇn nµo ? ? M«i trêng bªn trong cã vai trß g× ? - GV gi¶ng gi¶i vÒ mèi quan hÖ gi÷a m¸u, níc m« vµ b¹ch huyÕt. KÕt luËn: - M«i trêng bªn trong gåm ; M¸u, níc m«, b¹ch huyÕt. - M«i trêng trong gióp tÕ bµo thêng xuyªn liªn hÖ víi m«i trêng ngoµi trong qu¸ tr×nh trao đổi chất. 4. Kiểm tra đánh giá. Bài tập trắc nghiệm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: C©u 1. M¸u gåm c¸c thµnh phÇn cÊu t¹o: a. TÕ bµo m¸u: hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu. b. Nguyªn sinh chÊt, huyÕt t¬ng. c. Pr«tªin, lipit, muèi kho¸ng..

(32) d. HuyÕt t¬ng. C©u 2. Vai trß cña m«i trêng trong c¬ thÓ: a. Bao quanh tế bào để bảo vệ tế bào. b. Giúp tế bào trao đổi chất với môi trờng ngoài. c. Tạo môi trờng lỏng để vận chuyển các chất. d. Gióp tÕ bµo th¶i c¸c chÊt thõa trong qu¸ tr×nh sèng. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc vµ tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” Tr- 44. …………………………………………………………… Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: TiÕt 14. Bµi 14. B¹ch cÇu – miÔn dÞch. i. môc tiªu :. 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc 3 hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây nhiễm. - Trình bày đợc khái niệm miễn dịch. - Phân biệt đợc miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân tạo. 2.KÜ n¨ng : - RÌn KN QS vµ so s¸nh. 3. Thái độ. - Cã ý thøc tiªm phßng bÖnh dÞch. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn :. - Tranh phóng to các hình 14.1 đến 14.4 SGK. - PhiÕu häc tËp + b¶ng phô Iv. Hoạt động dạy học :. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò : ? Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u? Nªu chøc n¨ng cña huyÕt t¬ng vµ hång cÇu? ? M«i trêng trong c¬ thÓ gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? Chóng cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? 3. Bµi míi : VB: Khi bị dẫm phải gai, hiện tợng cơ thể sau đó nh thế nào? - HS tr×nh bµy qu¸ tr×nh tõ khi bÞ gai ®©m tíi khi khái. - GV: C¬ chÕ cña qu¸ tr×nh nµy lµ g×? Hoạt động 1: Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh I. Các hoạt động chủ yếu của bạch - GV giíi thiÖu 1 sè kiÕn thøc vÒ cÊu t¹o cÇu. vµ c¸c lo¹i b¹ch cÇu : 2 nhãm - HS liên hệ đến kiến bài trớc và nêu 5 + Nhóm 1 :Bạch cầu không hạt, đơn lo¹i b¹ch cÇu. nhân (limpho bào, bạch cầu mô nô, đại thùc bµo). + Nhãm 2 : B¹ch cÇu cã h¹t, ®a nh©n, ®a - HS quan s¸t kÜ H 14.1 ; 14.3 vµ 14.4 thuỳ. Căn cứ vào sự bắt màu ngời ta chia kết hợp đọc thông tin SGK, trao đổi ra thành : Bạch cầu trung tính, bạchcầu - nhóm để trả lời câu hỏi của GV. a axit, a kiÒm + Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬.

(33) ? Vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, thÓ, c¸c b¹ch cÇu t¹o 3 hµng rµo b¶o vÖ. b¹ch cÇu t¹o mÊy hµng rµo b¶o vÖ ? + Thùc bµo lµ hiÖn tîng c¸c b¹ch cÇu h×nh thµnh ch©n gi¶ b¾t vµ nuèt c¸c vi ? Sù thùc bµo lµ g× ? khuÈn vµo tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. ? Những loại bạch cầu nào tham gia + Bạch cầu trung tính và đại thực bào. - Hs nghiên cứu TT SGK trả lời các vµo thùc bµo ? - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c©u caâu hoûi hái : ? Tế bào B đã chống lại các kháng nguyªn b»ng c¸ch nµo ? - KN : SGK. Theo c¬ chÕ æ kho¸ vµ ch×a ? ThÕ nµo lµ kh¸ng nguyªn, kh¸ng thÓ ; kho¸ sù t¬ng t¸c gi÷a kh¸ng nguyªn vµ kh¸ng - §¹i diÖn nhãm tr¶ lêi -> Nhãm kh¸c thÓ theo c¬ chÕ nµo ? ? Tế bào T đã phá huỷ các tế bào cơ thể nhận xét bổ sung. - HS nêu đợc : nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch nµo ? - Yêu cầu HS liên hệ thực tế : Giải thích + Do hoạt động của bạch cầu : dồn đến chỗ vết thơng để tiêu diệt vi khuẩn. hiÖn tîng môn ë tay sng tÊy råi khái ? ?-HiÖn tîng næi h¹ch khi bÞ viªm ? *KÕt luËn: - Khi vi khuÈn, virut x©m nhËp vµo c¬ thÓ, c¸c b¹ch cÇu b¶o vÖ c¬ thÓ b»ng c¸ch t¹o nªn 3 hµng rµo b¶o vÖ : + Sự thực bào : bạch cầu trung tính và bạch cầu mô nô (đại thực bào) bắt và nuốt các vi khuÈn, virut vµo trong tÕ bµo råi tiªu ho¸ chóng. + Limpho B tiÕt ra kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. + Limpho T ph¸ huû c¸c tÕ bµo c¬ thÓ bÞ nhiÔm vi khuÈn, virut b»ng c¸ch tiÕt ra c¸c prôtêin đặc hiệu (kháng thể) làm tan màng tế bào bị nhiễm để vô hiệu hoá kháng nguyên. Hoạt động 2: Miễn dịch : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh II. MiÔn dÞch : - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS dựa vào thông tin SGK để trả lời, lêi c©u hái : sau đó rút ra kết luận. ? MiÔn dÞch lµ g× ? ? Cã mÊy lo¹i miÔn dÞch ? ? Nªu sù kh¸c nhau cña miÔn dÞch tù - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. nhiªn vµ miÔn dÞch nh©n t¹o ? ? Hiện nay trẻ em đã đợc tiêm phòng bÖnh nµo ?HiÖu qu¶ ra sao ? *KÕt luËn: - Miễn dịch là khả năng cơ thể không bị mắc 1 bệnh nào đó mặc dù sống ở môi tr ờng có vi khuÈn, virut g©y bÖnh. - Cã 2 lo¹i miÔn dÞch : + MiÔn dÞch tù nhiªn : Tù c¬ thÓ cã kh¶ n¨ng kh«ng m¾c 1 sè bÖnh (miÔn dÞch bÈm sinh) hoÆc sau 1 lÇn m¾c bÖnh Êy (miÔn dÞch tËp nhiÔm)..

(34) + MiÔn dÞch nh©n t¹o : do con ngêi t¹o ra cho c¬ thÓ b»ng tiªm chñng phßng bÖnh hoÆc tiªm huyÕt thanh. 4. Kiểm tra đánh giá : Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : Câu 1 : Hoạt động nào của limpho B. a. TiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ kh¸ng nguyªn. b. Thùc bµo b¶o vÖ c¬ thÓ. c. Tù tiÕt kh¸ng thÓ b¶o vÖ c¬ thÓ. C©u 2 ; TÕ bµo limpho T ph¸ huû tÕ bµo c¬ thÓ bÞ nhiÔm bÖnh b»ng c¸ch nµo ? a. TiÕt men ph¸ huû mµng. b. Dùng phân tử prôtêin đặc hiệu. c. Dïng ch©n gi¶ tiªu diÖt. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” vÒ Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch. …………………………………………………………….

(35) Ngµy d¹y: 12/10/2010 TiÕt 15 Bµi 15. §«ng m¸u vµ nguyªn t¾c truyÒn m¸u. i. môc tiªu :. 1. KiÕn thøc : - HS nắm đợc cơ chế đông máu và vai trò của nó trong bảo vệ cơ thể. - Trình bày đợc các nguyên tắc truyền máu và cơ sở khoa học của nó. 2. KÜ n¨ng : - RÌn KN t duy, kh¸i qu¸t vµ tæng hîp KT. 3. Thái độ : - Gi÷ g×n c¬ thÓ khái bÞ ch¶y m¸u. ii. chuÈn bÞ ph¬nh tiÖn :. - Tranh phãng to c¸c h×nh 15, - PhiÕu häc tËp + b¶ng phô Iii. Hoạt động dạy học :. 1.ổn định Tổ chức : 2. KiÓm tra bµi cò : ? Khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể, bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào 3. Bµi míi: VB: Khi ngêi thiÕu m¸u th× chóng ta chóng ta cÇn ph¶i lµm g× ? Hoạt động 1: Đông máu : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh I. §«ng m¸u : - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS nghiên cứu thông tin kết hợp với thực lêi c©u hái : tế để trả lời câu hỏi : ? Nêu hiện tợng đông máu ? - GV cho HS liªn hÖ khi c¾t tiÕt gµ vÞt, - Rót ra kÕt luËn. máu đông thành cục. ? Vì sao trong mạch máu không đọng lại + HS đọc thông tin SGK, quan sát sơ đồ đông máu, hiểu và trình bày. thµnh côc ? - GV viết sơ đồ đông máu để HS trình bày. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm : ? Sự đông máu liên quan tới yếu tố nào - Thảo luận nhóm và nêu đợc :.

(36) + TiÓu cÇu vì, cïng víi sù cã mÆt cña Ca + cña m¸u ? + ? Tiểu cầu đóng vai trò gì trong quá trình . + TiÓu cÇu b¸m vµo vÕt r¸ch vµ b¸m vµo đông máu ? nhau t¹o nót bÞt kÝn vÕt th¬ng. ? M¸u kh«ng ch¶y ra khái m¹ch n÷a lµ + Gi¶i phãng chÊt gióp h×nh thµnh bói t¬ nhê ®©u ? máu để tạo khối máu đông. ? Sự đông máu có ý nghĩa gì với sự sống + Nhờ tơ máu tạo thành lới giữ tế bào máu làm thành khối máu đông bịt kín vết rách. cña c¬ thÓ ? - HS nªu kÕt luËn. - GV nãi thªm ý nghÜa trong y häc. *TiÓu KÕt: - Khi bị đứt tay, vết thơng nhỏ, máu chảy ra sau đó ngừng hẳn nhờ một khối máu đông bịt kÝn vÕt th¬ng. - Cơ chế đông máu : SGK - ý nghĩa : sự đông máu là cơ chế tự bảo vệ cơ thể giúp cho cơ thể không bị mất nhiều m¸u khi bÞ th¬ng. Hoạt động 2: Các nguyên tắc truyền máu : Hoạt động của giáo viên - GV giíi thiÖu thÝ nghiÖm cña Lanstayn¬ SGK. ? Em biÕt ë ngêi cã mÊy nhãm m¸u ? - GV giới thiệu H 15 và đặt câu hỏi : ? Hång cÇu m¸u ngêi cho cã lo¹i kh¸ng nguyªn nµo ? ? HuyÕt t¬ng m¸u ngêi nhËn cã nh÷ng lo¹i kh¸ng thÓ nµo ? Chóng cã g©y kÕt dÝnh m¸u ngêi nhËn kh«ng ? - Lu ý HS : Trong thùc tÕ truyÒn m¸u, ngêi ta chỉ chú ý đến kháng nguyên trong hồng cầu ngời cho có bị kết dính trong mạch máu ngời nhận không mà không chú ý đến huyết tơng ngời cho. - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp SGK. - Yªu cÇu HS th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái : ? M¸u cã c¶ kh¸ng nguyªn A vµ B cã thÓ truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u O ? V× sao ? ? M¸u kh«ng cã kh¸ng nguyªn A vµ B cã thÓ truyền cho ngời có nhóm máu O đợc không ? V× sao ? ? M¸u cã nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh (virut viªm gan B, virut HIV ...) cã thÓ ®em truyÒn cho ngêi kh¸c kh«ng ? V× sao ? ? VËy nguyªn t¾c truyÒn m¸u lµ g× ? *TiÓu KÕt: 1. C¸c nhãm m¸u ë ngêi - Hång cÇu cã 2 lo¹i kh¸ng nguyªn A vµ B.. Hoạt động của học sinh II. C¸c nguyªn t¾c truyÒn m¸u : - HS ghi nhí th«ng tin. - Quan sát H 15 để trả lời. - Rót ra kÕt luËn.. - HS vËn dông kiÕn thøc võa nªu, quan sát H 15 và đánh dấu mũi tên vào sơ đồ truyÒn m¸u. - HS vận dụng kiến thức ở phần 1 để trả lêi c©u hái : + Kh«ng, v× sÏ bÞ kÕt dÝnh hång cÇu. + Cã, v× kh«ng g©y kÕt dÝnh hång cÇu. - HS tr¶ lêi..

(37) - HuyÕt t¬ng cã 2 lo¹i kh¸ng thÓ : anpha vµ bªta. - NÕu A gÆp anpha ; B gÆp bªta sÏ g©y kÕt dÝnh hång cÇu. - Cã 4 nhãm m¸u ë ngêi : A, B, O, AB. + Nhãm m¸u O : hång cÇu kh«ng cã kh¸ng nguyªn, huyÕt t¬ng cã c¶ 2 lo¹i kh¸ng thÓ. + Nhãm m¸u A : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ bªta. + Nhãm m¸u B : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn B, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ anpha. + Nhãm m¸u AB : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A,B nhng huyÕt t¬ng kh«ng cã kh¸ng thÓ. - Sơ đồ truyền máu : A O O. A B. AB AB. 2. C¸c nguyªn t¾c cÇn tu©n thñBkhi truyÒn m¸u - Khi truyền máu cần làm xét nghiệm trớc để lựa chọn loại máu truyền cho phù hợp, tr¸nh tai biÕn vµ tr¸nh nhËn m¸u nhiÔm t¸c nh©n g©y bÖnh. 4. Kiểm tra đánh giá : Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : Câu 1 : Tế bào máu nào tham gia vào quá trình đông máu : a. Hång cÇu b. B¹ch cÇu c. TiÓu cÇu Câu 2 : Máu không đông đợc là do : a. T¬ m¸u b. HuyÕt t¬ng c. B¹ch cÇu 5. Híng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK- Tr 50. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 50. -----------------------------------------------------. Ngµy d¹y:16/10/2010 TiÕt 16 Bµi 16: tuÇn hoµn m¸u vµ lu th«ng b¹ch huyÕt i. môc tiªu :. 1. KiÕn thøc. - HS nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ tuần hoàn máu và vai trò của chúng. - Nắm đợc các thành phần cấu tạo của hệ bạch huyết và vai trò của chúng. 2. KÜ n¨ng. - RÌn KN QS vµ t duy tr×u tîng 3. Thái độ. - Yªu thÝch m«n häc. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn :. - Sơ đồ cấu tạo hệ tuần hoàn máu - B¶ng phô III. hoạt động dạy học :. 1. ổn định Tổ chức :.

(38) 2. KiÓm tra bµi cò : ? Thiết lập sơ đồ mối quan hệ cho máu và nhận máu? nguyên tắc truyền máu ? 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Hệ tuần hoàn máu : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh I. HÖ tuÇn hoµn m¸u : - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 16.1 SGK - HS quan s¸t H 16.1 vµ liªn hÖ kiÕn thøc cò, vµ tr¶ lêi c©u hái : tr¶ lêi c©u hái : ? HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng c¬ - Rót ra kÕt luËn. quan nào ? Nêu đặc điểm của mỗi - HS trình bày trên tranh. thành phần đó ? - Yêu cầu HS quan sát H 16.1, lu ý đờng đi của mũi tên và màu máu trong động mạch, tĩnh mạch. Thảo luận để - C¸ nh©n quan s¸t kÜ tranh. tr¶ lêi 3 c©u hái : - Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. ? Mô tả đờng đi của máu trong vòng - Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác bổ tuÇn hoµn nhá vµ vßng tuÇn hoµn lín ? sung. ? Ph©n biÖt vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch - Rót ra kÕt luËn. trong sù tuÇn hoµn m¸u ? ? NhËn xÐt vÒ vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u ? *TiÓu KÕt: 1. CÊu t¹o - HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm : tim vµ c¸c hÖ m¹ch t¹o thµnh vßng tuÇn hoµn. + Tim 4 ngăn (2 tâm nhĩ, 2 tâm thất), nửa phải máu đỏ thẫm, nửa trái máu đỏ tơi. + HÖ m¹ch : Động mạch : dẫn máu từ tim đến cơ quan. Tĩnh mạch : dẫn máu từ cơ quan đến tim. Mao mạch : Nối động mạch và tĩnh mạch. 2. §êng ®i- chøc n¨ng - Vòng tuần hoàn nhỏ : Máu đỏ thẫm (nhiều CO2) từ tâm nhĩ phải đến động mạch phổi, tới mao mạch phổi (trao đổi khí O2, CO2) hoá máu đỏ tơi, tới tĩnh mạch phổi, tới tâm nhĩ tr¸i. - Vòng tuần hoàn lớn : Máu đỏ tơi (nhiều O2) từ tâm thất trái tới động mạch chủ tới mao mạch ở các phần trên và dới cơ thể (thực hiện trao đổi khí với tế bào) sau đó tới tĩnh mạch chñ trªn vµ tÜnh m¹ch chñ díi, tíi t©m nhÜ ph¶i. - Vai trß cña tim vµ hÖ m¹ch : + Tim co bãp t¹o lùc ®Èy m¸u lu th«ng trong hÖ m¹ch. + HÖ m¹ch : dÉn m¸u tõ trong tíi c¸c tÕ bµo, tíi tim. - Vai trß cña hÖ tuÇn hoµn m¸u : lu chuyÓn m¸u trong toµn c¬ thÓ. Hoạt động 2: Lu thông bạch huyết : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh.

(39) - GV treo tranh H 16.2 phãng to, yªu cÇu II. Lu th«ng b¹ch huyÕt : HS nghiªn cøu th«ng tin trªn tranh vµ tr¶ - HS nghiªn cøu H 16.1 lu ý chó thÝch lêi c©u hái : và trả lời đợc : ? Ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá thu b¹ch huyÕt ë vïng nµo cña c¬ thÓ ? + HÖ b¹ch huyÕt gåm ph©n hÖ lín vµ ? Phân hệ lớn và phân hệ nhỏ đều gồm phân hệ nhỏ. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa nh÷ng thµnh phÇn nµo ? + H¹ch b¹ch huyÕt cßn lµ n¬i s¶n xuÊt trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. b¹ch cÇu. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn + TÜnh m¹ch b¹ch huyÕt. cßn l¹i cña c¬ thÓ. ? Sự luân chuyển bạch huyết trong mỗi - HS nghiên cứu tranh, quan sát sơ đồ SGK, trao đổi nhóm và trình bày trên phân hệ đều qua thành phần nào ? ? Mô tả đờng đi của bạch huyết trong tranh. ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá ? ? HÖ b¹ch huyÕt cã vai trß g× ? - 1 HS đọc kết luận SGK. - GV nhËn xÐt vµ chèt KT. * TiÓu KÕt : 1. CÊu t¹o - HÖ b¹ch huyÕt gåm : ph©n hÖ lín vµ ph©n hÖ nhá. + Ph©n hÖ nhá : thu b¹ch huyÕt ë nöa trªn bªn ph¶i c¬ thÓ. + Ph©n hÖ lín : thu b¹ch huyÕt ë phÇn cßn l¹i cña c¬ thÓ. - Mỗi phân hệ đều gồm thành phần : + Mao m¹ch b¹ch huyÕt. + èng b¹ch huyÕt + TÜnh m¹ch m¸u + M¹ch b¹ch huyÕt + H¹ch b¹ch huyÕt 2. §êng ®i - §êng ®i cña b¹ch huyÕt. b¾t dÇu tõ c¸c mao m¹ch b¹ch huyÕt, m¹ch b¹ch huyÕt nhá, tíi h¹ch b¹ch huyÕt, tíi m¹ch b¹ch huyÕt lín, tíi èng b¹ch huyÕt, tíi tÜnh m¹ch m¸u (tÜnh mạch dới đòn) và tới tim. - Vai trß : cïng víi hÖ tuÇn hoµn m¸u thùc hiÖn lu©n chuyÓn m«i trêng trong c¬ thÓ vµ tham gia b¶o vÖ c¬ thÓ. 4. Kiểm tra đánh giá : Khoanh tròn vào chữ cái đầu câu trả lời đúng : C©u 1 : HÖ tuÇn hoµn gåm : a. §éng m¹ch, tÜnh m¹ch vµ tim. b. Tâm nhĩ, tâm thất, động mạch, tĩnh mạch. c. Tim vµ hÖ m¹ch. C©u 2 : M¸u lu chuyÓn trong c¬ thÓ lµ do : a. Tim co bãp ®Èy m¸u vµo hÖ m¹ch. b. HÖ m¹ch dÉn m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ. c. C¬ thÓ lu«n cÇn chÊt dinh dìng. d. ChØ a vµ b. e. C¶ a, b, c. 5. Híng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”..

(40) - KÎ b¶ng 17.1 vµo vë. ............................................................................................................ Ngµy d¹y:20/10/2010 TiÕt 17 Bµi 17: Tim vµ m¹ch m¸u i. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - HS xác định trên tranh hay mô hình cấu tạo ngoài và trong của tim. - Phân biệt đợc các loại mạch mạch máu. - Trình bày đợc đặc điểm của các pha trong chu kì co giãn tim. 2. KÜ n¨ng. - RÌn kÜ n¨ng t duy, dù ®o¸n, tæng hîp kiÕn thøc. 3. Thái độ. - BiÕt b¶o vÖ tim vµ m¹ch m¸u. ii. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to c¸c h×nh 17.1; 17.2. - Mô hình động cấu tạo tim ngời. - B¶ng phô: kÎ s½n b¶ng 17.1. III. hoạt động dạy học.. 1. ổn định Tổ chức : 2. KiÓm tra bµi cò : ? HÖ tuÇn hoµn m¸u gåm nh÷ng thµnh phÇn cÊu t¹o nµo? Vai trß cña tim trong hÖ tuÇn hoµn m¸u. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Cấu tạo tim : Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. CÊu t¹o tim : - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu H 17.1 - HS nghiªn cøu tranh, quan s¸t m« h×nh SGK kết hợp với kiến thức đã học lớp 7 cùng với kiến thúc cũ đã học lớp 7 để vµ tr¶ lêi c©u hái : t×m hiÓu cÊu t¹o ngoµi cña tim. ? Xác định vị trí hình dạng cấu tạo - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vµ m« ngoµi cña tim ? - GV bæ sung cÊu t¹o mµng tim. - Cho HS quan s¸t H 16.1 hoÆc m« h×nh cấu tạo trong của tim để + Xác định các ngăn tim ? Dùa vµo kiÕn thøc cò vµ quan s¸t H 16.1 + H 17.1 ®iÒn vµo b¶ng 17.1 ? - GV treo bảng 17.1 kẻ sẵn để HS lên b¶ng hoµn thµnh. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o h×nh..

(41) trong của tim để kiểm chứng. - Híng dÉn HS c¨n cø vµo chiÒu dµi quãng đờng mà máu bơm qua, dự đoán ng¨n tim nµo cã thµnh c¬ tim dµy nhÊt vµ ng¨n nµo cã thµnh c¬ máng nhÊt. - GV cho HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o trong của tim để kiểm chứng xem dự đoán của mình đúng hay sai. - HS quan s¸t c¸c van tim.. - Quan sát H 16.1 + 17.1 ; trao đổi nhóm để hoàn thành bảng. Đại diện nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. - HS dự đoán, thống nhất đáp án. - HS tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - Rót ra kÕt luËn.. - HS quan s¸t. Đáp án bảng 17.1 ; Nơi máu đợc bơm tới từ các ngăn tim C¸c ng¨n tim co Nơi máu đợc bơm tới T©m nhÜ tr¸i co T©m thÊt tr¸i T©m nhÜ ph¶i co T©m thÊt ph¶i T©m thÊt tr¸i co Vßng tuÇn hoµn nhá T©m thÊt ph¶i co Vßng tu©n hoµn lín *KÕt luËn: 1. CÊu t¹o ngoµi - VÞ trÝ, h×nh d¹ng - Mµng tim : bao bäc bªn ngoµi tim (m« liªn kÕt), mÆt trong tiÕt dÞch gióp tim co bãp dÔ dµng. - §éng m¹ch vµnh vµ tÜnh m¹ch vµnh lµm nhiÖm vô dÉn m¸u nu«i tim. 2. CÊu t¹o trong - Tim cã 4 ng¨n - Thµnh c¬ t©m thÊt dµy h¬n c¬ t©m nhÜ. C¬ t©m thÊt tr¸i dµy h¬n c¬ t©m thÊt ph¶i. - Giữa tâm nhĩ và tâm thất có van nhĩ thất. Giữa tâm thất và động mạch có van thất động (van tổ chim) giúp máu lu thông theo một chiều. Hoạt động 2: Cấu tạo mạch máu : Hoạt động của GV Hoạt động của HS II. CÊu t¹o m¹ch m¸u : - Yªu cÇu HS quan s¸t H 17.2 vµ cho - Mçi HS thu nhËn th«ng tin quaH 17.2 biÕt : SGK để trả lời câu hỏi : ? Cã nh÷ng lo¹i m¹ch m¸u nµo ? - §¹i diÖn nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, ®iÒn ? So s¸nh vµ chØ ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c vµo b¶ng. lo¹i m¹ch m¸u. Gi¶i thÝch sù kh¸c nhau - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. đó ? - Hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV cho HS đối chiếu kết quả với H 17.2 để hoàn thành kết quả đúng vào bảng. *KÕt luËn: - Có 3 loại mạch máu là : động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. - Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c lo¹i m¹ch :.

(42) C¸c lo¹i m¹ch §éng m¹ch. TÜnh m¹ch. Mao m¹ch. Sù kh¸c biÖt vÒ cÊu t¹o - Thµnh cã 3 líp víi líp m« liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n dµy h¬n cña tÜnh m¹ch. - Lßng hÑp h¬n tÜnh m¹ch. - Thµnh cã 3 líp nhng líp m« liªn kÕt vµ líp c¬ tr¬n máng hơn của động mạch. - Lòng rộng hơn của động m¹ch. - Cã van 1 chiÒu ë nh÷ng n¬i m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc. - Nhá vµ ph©n nh¸nh nhiÒu. - Thµnh máng, chØ gåm mét líp biÓu b×. - Lßng hÑp.. Gi¶i thÝch - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn m¸u tõ tim tíi c¸c c¬ quan víi vËn tèc cao, ¸p lùc lín. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng dÉn m¸u tõ kh¾p c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vÒ tim víi vËn tèc vµ ¸p lùc nhá.. - ThÝch hîp víi chøc n¨ng to¶ réng tíi tõng tÕ bµo cña c¸c m«, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù trao đổi chất với các tế bào.. Hoạt động 3: Chu kì co dãn của tim : Hoạt động của GV Hoạt động của HS III. Chu k× co d·n cña tim : - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 17.3 SGK - C¸ nh©n HS nghiªn cøu H 17.3, trao vµ tr¶ lêi c©u hái : đổi nhóm thống nhất câu trả lời. ? Mçi chu k× co d·n cña tim kÐo dµi bao nhiªu gi©y ? Gåm mÊy pha ? ?Thêi gian lµm viÖc lµ bao nhiªu - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ sung. gi©y ? NghØ bao nhiªu gi©y ? ?Tim nghØ ng¬i hoµn toµn bao nhiªu gi©y ? ? Thử tính xem mỗi phút diễn ra bao - HS đọc kết luận SGK. nhiªu chu k× co d·n tim ? *KÕt luËn: - Chu k× co d·n tim gåm 3 pha, kÐo dµi 0,8 s + Pha co t©m nhÜ : 0,1s. + Pha co t©m thÊt : 0,3s. + Pha d·n chung : 0,4s. - 1 phót diÔn ra 75 chu k× co d·n tim (nhÞp tim). 4. Kiểm tra đánh giá : - GV dïng H 17.4 yªu cÇu HS ®iÒn chó thÝch. 5. Híng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1 SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3, 4 vµo vë bµi tËp. - ¤n tËp 3 ch¬ng chuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt..

(43) Ngµy d¹y:23/10/2010 TiÕt 18. Bµi 18: VËn chuyÓn m¸u qua hÖ m¹ch VÖ sinh hÖ tuÇn hoµn. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc : - HS trình bày đợc cơ chế vận chuyển máu qua hệ mạch. - Chỉ ra đợc các tác nhân gây hại cũng nh các biện pháp phòng tránh và rèn luyện hệ tim m¹ch. 2. kÜ n¨ng : - RÌn luyÖn KN tu duy vµ vËn dông tùc tÕ. 3. thái độ : - Cã ý thøc phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n g©y h¹i vµ ý thøc rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to c¸c h×nh 18.1; 18.2. III. hoạt động dạy học :. 1. ổn định Tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3. Bµi míi VB: Các thành phần cấu tạo của tim đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để gióp m¸u tuÇn hoµn liªn tôc trong hÖ tim m¹ch. Hoạt động 1: Sự vận chuyển máu qua hệ mạch : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh I. Sù vËn chuyÓn m¸u qua hÖ m¹ch : - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin , - C¸ nh©n tù nghiªn cøu th«ng tin, quan quan s¸t H 18.1 ; 18.2 SGK, th¶o luËn s¸t tranh, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái : ? Lùc chñ yÕu gióp m¸u tuÇn hoµn liªn - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm tục và theo 1 chiều trong hệ mạch đợc khác bổ sung. t¹o ra tõ ®©u ? Cô thÓ nh thÕ nµo ? ? HuyÕt ¸p trong tÜnh m¹ch rÊt nhá mµ m¸u vÉn vËn chuyÓn vÒ tim lµ nhê t¸c.

(44) động chủ yếu nào ? - GV cho HS quan s¸t H 18.1 thÊy huyÕt áp có trị số giảm dần từ động mạch, tới mao mạch sau đó tới tĩnh mạch . - Cho HS quan s¸t H 18.2 thÊy vai trß cña c¬ b¾p vµ van tÜnh m¹ch trong sù vËn chuyÓn m¸u ë tÜnh m¹ch. *TiÓu KÕt : - Lùc chñ yÕu gióp m¸u vËn chuyÓn liªn tôc vµ theo mét chiÒu nhê c¸c yÕu tè sau : + Sự phối hợp hoạt động các thành phần cấu tạo (các ngăn tim và van làm cho máu bơm theo 1 chiều từ tâm nhĩ tới tâm thất, từ tâm thất tới động mạch). + Lùc ®Èy cña t©m thÊt t¹o ra 1 ¸p lùc trong m¹ch gäi lµ huyÕt ¸p. Sù chªnh lÖch huyÕt ¸p còng gióp m¸u vËn chuyÓn trong m¹ch. + Sự co dãn của động mạch. + Sù vËn chuyÓn m¸u qua tim vÒ tim nhê hç trî cña c¸c c¬ b¾p co bãp quanh thµnh tÜnh m¹ch, søchót cña lång ngùc khi hÝt vµo, søc hót cña t©m nhÜ khi d·n ra. + Víi c¸c tÜnh m¹ch mµ m¸u ch¶y ngîc chiÒu träng lùc cßn cã sù hç trî cña van tÜnh m¹ch gióp m¸u kh«ng bÞ ch¶y ngîc. - M¸u ch¶y trong m¹ch víi vËn tèc kh¸c nhau. Hoạt động 2: Vệ sinh tim mạch : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh II. VÖ sinh tim m¹ch : - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n nghiªn cøu th«ng tin SGK, SGK vµ tr¶ lêi c©u hái : thảo luận nhóm và nêu đợc : ? H·y chØ ra c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho + C¸c t¸c nh©n : khuyÕt tËt vÒ tim m¹ch, sèt cao, mÊt nhiÒu níc, sö dông hÖ tim, m¹ch ? ?Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ tr¸nh c¸c t¸c chÊt kÝch thÝch, nhiÔm virut, vi khuÈn, thøc ¨n.... nh©n cã h¹i cho hÖ tim m¹ch ? + BiÖn ph¸p. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 18 gi¶i - Nªu kÕt luËn. - HS nghiên cứu bảng, trao đổi nhóm thÝch c©u hái : nêu đợc : - C©u 2 (60) ? Nêu các biện pháp rèn luyện tim + Vận động viên luyện tập TDTT có cơ tim ph¸t triÓn, søc co c¬ lín, ®Èy nhiÒu m¹ch ? - GV liên hệ bản thân HS đề ra kế hoạch máu (hiệu xuất làm việc của tim cao h¬n). luyÖn tËp TDTT. - Nªu kÕt luËn. * TiÓu KÕt : 1. BiÖn ph¸p phßng tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i cho tim m¹ch - Kh¾c phôc vµ h¹n chÕ c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng nhÞp tim vµ huyÕt ¸p kh«ng mong muèn. + Kh«ng sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch cã h¹i : rîu, thuèc l¸, hªr«in... + Cần kiểm tra sức khoẻ định kì hàng năm để phát hiện khuyết tật liên quan đến tim mạch để điều trị kịp thời. + Khi bÞ sèc, hoÆc tress cÇn ®iÒu chØnh c¬ thÓ theo lêi b¸c sÜ. + CÇn tiªm phßng c¸c bÖnh cã h¹i cho tim m¹ch : th¬ng hµn, b¹ch cÇu, .. vµ ®iÒu trÞ kÞp thêi c¸c chøng bÖnh nh cóm cóm, thÊp khíp....

(45) + Hạn chế ăn thức ăn hại cho tim mạch nh : mỡ động vật... 2. C¸c biÖn ph¸p rÌn luyÖn hÖ tim m¹ch - Tập TDTT thờng xuyên, đều đặn vừa sức kết hợp với xoa bóp ngoài da. 4. Kiểm tra đánh giá : - Gv hớng dẫn Hs Làm bài tập 2 : Chỉ số nhịp tim/ phút của các vận động viên thể thao luyÖn tËp l©u n¨m. NhÞp tim Tr¹ng th¸i ý nghÜa (Sè lÇn/ phót) - Tim đợc nghỉ ngơi nhiều hơn. Lóc nghØ ng¬i 40-60 - Kh¶ n¨ng t¨ng n¨ng suÊt cña tim cao h¬n. - Khả năng hoạt động của cơ thể tăng Lúc hoạt động gắng sức 180-240 lªn. Giải thích : ở các vận động viên lâu năm thờng có chỉ số nhịp tim/ phút nhỏ hơn ngời bình thờng. Tim của họ đập chậm hơn, ít hơn mà vẫn cung cấp đủ O2 cho cơ thể vì mỗi lần đập tim bơm để đợc nhiều máu hơn, nói cách khác là hiệu suất làm việc của tim cao h¬n. - §äc môc : Em cã biÕt - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm theo bµi 19 (SGK). 5. Híng dÉn vÒ nhµ : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 3, 4 SGK. - Nghiªn cu néi dung bµi míi .. Ngµy d¹y:27 TiÕt 19 Bµi 19: Thùc hµnh : S¬ cøu cÇm m¸u I. môc tiªu.. - HS phân biệt vết thơng làm tổn thơng tĩnh mạch, động mạch hay mao mạch. - Rèn kĩ năng băng bó vết thơng. Biết cách làm garô và nắm đợc những qui định khi đặt gar«. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - GV: ChuÈn bÞ 1 cuén b¨ng, 2 miÕng g¹c, 1 cuén b«ng, d©y cao su hoÆc d©y v¶i, 1 miÕng v¶i mÒm (10x30cm). - HS : ChuÈn bÞ theo nhãm (1 bµn) nh cña GV. III. hoạt động dạy học :. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS 3. Bµi míi : VB: C¬ thÓ ngêi trung b×nh cã mÊy lÝt m¸u?.

(46) - Máu có vai trò gì với hoạt động sống của cơ thể? - GV: NÕu mÊt 1/2 lîng m¸u c¬ thÓ th× c¬ thÓ sÏ chÕt v× vËy khi bÞ th¬ng ch¶y m¸u cần đợc sử lí kịp thời và đúng cách. Hoạt động 1: Tìm hiểu về các dạng chảy máu : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh I. T×m hiÓu vÒ c¸c d¹ng ch¶y m¸u : - GV yêu cầu HS trao đổi nhóm, thảo - HS tự xử lí, liên hệ thực tế, trao đổi nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. luận để hoàn thành bảng : * TiÓu kÕt : C¸c d¹ng ch¶y m¸u 1. Ch¶y m¸u mao m¹ch 2. Ch¶y m¸u tÜnh m¹ch 3. Chảy máu động mạch. BiÓu hiÖn - M¸u ch¶y Ýt, chËm. - M¸u ch¶y nhiÒu h¬n, nhanh h¬n. - M¸u ch¶y nhiÒu, m¹nh, thµnh tia.. Hoạt động 2: Tập băng bó vết thơng : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh II. TËp b¨ng bã vÕt th¬ng : ? Khi bÞ ch¶y m¸u ë lßng bµn tay th× - C¸c nhãm nghiªn cøu th«ng tin SGK. b¨ng bã nh thÕ nµo ? - GV lu ý HS 1 sè ®iÓm, yªu cÇu c¸c - 1 HS tr×nh bµy c¸ch b¨ng bã vÕt thnhãm tiÕn hµnh. ¬ng ë lßng bµn tay nh th«ng tin SGK : 4 bíc. - GV kiÓm tra mÉu b¨ng cña c¸c tæ : - Mçi nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh díi yêu cầu mẫu băng phải đủ các bớc, sự điều khiển của tổ trởng. gọn, đẹp, không quá chặt, không quá - Mỗi tổ chọn ngời mẫu băng tốt nhất. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ láng. mÉu. ? Khi bị chảy máu ở động mạch, cần - Các nhóm nghiên cứu cách băng bó SGK + H 19.1. tiÕn hµnh nh thÕ nµo ? - Lu ý HS vÒ vÞ trÝ d©y gar« c¸ch vÕt - 1 HS tr×nh bµy c¸c bíc tiÕn hµnh, th¬ng kh«ng qu¸ gÇn (> 5cm), kh«ng - C¸c nhãm tiÕn hµnh díi dù ®iÒu khiÓn cña tæ trëng. qu¸ xa. - Mçi tæ chän mét mÉu b¨ng tèt nhÊt. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy thao t¸c vµ - GV kiểm tra, đánh giá mẫu. + Mẫu băng phải đủ các bớc, gọn, mẫu. đẹp không quá chăt hay quá lỏng. + VÞ trÝ d©y gar«. *TiÓu KÕt : 1. B¨ng bã vÕt th¬ng ë lßng bµn tay (ch¶y m¸u tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch). - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : Sau khi b¨ng nÕu vÕt th¬ng vÉn ch¶y m¸u, ph¶i ®a ngay bÖnh nh©n tíi bÖnh viÖn. 2. Băng bó vết thởng cổ tay (chảy máu động mạch) - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK. + Lu ý : + Vết thơng chảy máu ở động mạch (tay chân) mới đợc buộc garô. + Cø 15 phót níi d©y gar« 1 lÇn vµ buéc l¹i..

(47) + Vết thơng ở vị trí khác chỉ ấn tay vào động mạch gần vết thơng nhng về phía trên. Hoạt động 3: Thu hoạch : - GV yªu cÇu mçi HS vÒ nhµ tù viÕt b¸o c¸o thùc hµnh theo SGK. - GV căn cứ vào đáp án + sự chuẩn bị + thái độ học tập của HS để đánh giá, cho điểm. 4. Kiểm tra đánh giá : - GV nhËn xÐt chung vÒ : phÇn chuÈn bÞ cña HS, ý thøc häc tËp, kÕt qu¶ 5. Híng dÉn vÒ nhµ : - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch. Ngµy gi¶ng : 30/10/2010 TiÕt 20. KiÓm tra mét tiÕt. I. môc tiªu.. - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS từ chơng I đến chơng III nhằm phát hiện ra những mặt đạt và cha đạt của HS, tìm hiểu nguyên nhân để đề ra phơng án giải quyết gióp HS häc tèt. - Ph¸t huy tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc cña HS. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn :. - Gv : §Ò + §¸p ¸n. - Hs : Ôn tập các KT đã học. III. hoạt động dạy học :. A. đề bài :. §Ò : Câu 1: dùng mũi tên để hoàn thiện sơ đồ truyền máu sau : A O O. A B. AB AB. B. C©u 2: So s¸nh sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ bé x¬ng thó ? (4®). Câu 3 : Cơ thể ngời có mấy nhóm máu ? Trình bày đặc điểm từng nhóm máu đó. (4đ) B. §¸p ¸n – biÓu ®iÓm : 1. Mỗi mũi tên điền đúng đợc 0,25đ. tổng đợc 2đ. A O O. A B. AB AB. B PhÇn II : Tù LuËn (7®) : Câu 2: dùng mũi tên để hoàn thiện sơ đồ truyền máu sau :.

(48) Câu 2: Mỗi ý so sánh đúng đợc 0,5đ tổng 4đ. Sù kh¸c nhau gi÷a bé x¬ng ngêi vµ x¬ng thó C¸c phÇn so s¸nh Bé x¬ng ngêi Bé x¬ng thó - TØ lÖ sä/mÆt - Lín - Nhá - Låi c»m x¬ng mÆt - Ph¸t triÓn - Kh«ng cã - Cét sèng - Cong ë 4 chç - Cong h×nh cung - Lång ngùc - Në sang 2 bªn - Në theo chiÒu lng bông - X¬ng chËu - Në réng - HÑp - Xơng đùi - Ph¸t triÓn, khoÎ - B×nh thêng - X¬ng bµn ch©n - X¬ng ngãn ng¾n, bµn - X¬ng ngãn dµi, bµn ch©n h×nh vßm. ch©n ph¶ng. - X¬ng gãt - Lín, ph¸t triÓn vÒ phÝa - Nhá sau. Câu 3 : Trình bày đúng mỗi nhóm máu đợc 1đ, tổng đợc 4đ. - Cã 4 nhãm m¸u ë ngêi : A, B, O, AB. + Nhãm m¸u O : hång cÇu kh«ng cã kh¸ng nguyªn, huyÕt t¬ng cã c¶ 2 lo¹i kh¸ng thÓ. + Nhãm m¸u A : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ bªta. + Nhãm m¸u B : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn B, huyÕt t¬ng cã kh¸ng thÓ anpha. + Nhãm m¸u AB : hång cÇu cã kh¸ng nguyªn A,B nhng huyÕt t¬ng kh«ng cã kh¸ng thÓ..

(49) Ngµy d¹y: 3/11/2011 TiÕt 21. Ch¬ng IV – H« hÊp Bµi 20: h« hÊp vµ c¸c c¬ quan h« hÊp. I. môc tiªu.. 1. kiÕn thøc : - HS nắm đợc khái niệm hô hấp và vai trò của hô hấp với cơ thể sống. - HS xác định đợc trên hình các cơ quan trong hệ hô hấp ngời, nêu đợc các chức năng của chóng. 2. KÜ n¨ng : - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t tranh, t duy logic ë HS. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to h×nh SGK vµ m« h×nh th¸o l¾p c¸c c¬ quan cña c¬ thÓ ngêi. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò - Thu bµi thu ho¹ch giê tríc. 3. Bµi míi VB: - Hång cÇu cã chøc n¨ng g×? - Máu lấy O2 và thải đợc CO2 là nhờ đâu? (Nhờ hệ hô hấp) - Hô hấp là gì? Hô hấp có vai trò nh thế nào đỗi với cơ thể sống? Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hô hấp và vai trò của nó đối với cơ thể sống: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. kh¸i niÖm h« hÊp vµ vai trß cña nã.

(50) - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin đối với cơ thể sống: SGK, liên hệ kiến thức đã học ở lớp 3 - Cá nhân nghiên cứu thông tin , kết vµ 7 , quan s¸t H 20, th¶o luËn nhãm hîp kiÕn thøc cò vµ quan s¸t tranh, th¶o tr¶ lêi c¸c c©u hái: luËn thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. ? H« hÊp lµ g×? - Nªu kÕt luËn. ? Hô hấp có liên quan nh thế nào với - Dựa vào sơ đồ SGK và nêu kết luận. các hoạt động sống của tế bào và cơ thÓ? ? H« hÊp gåm nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu nµo? - Quan sát H 20.1 để trả lời, rút ra kết ? Sù thë cã ý nghÜa g× víi h« hÊp? luËn. - GV yêu cầu đại diện nhóm trình bày, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. *KÕt luËn: - H« hÊp lµ qu¸ tr×nh cung cÊp oxi cho tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - H« hÊp cung cÊp oxi cho tÕ bµo, tham gia vµo ph¶n øng oxi ho¸ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ t¹o năng lợng (ATP) cho mọi hoạt động sống của tế bào và cơ thể, đồng thời loại thải cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ. - Hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào. - Sự thở giúp khí lu thông ở phổi, tạo điều kiện cho trao đổi khí diễn ra liên tục ở tế bào. Hoạt động 2: Các cơ quan trong hệ hô hấp của ngời vµ chøc n¨ng cña chóng: Hoạt động của GV Hoạt động của HS II. C¸c c¬ quan trong hÖ h« hÊp cña ngêi - Yêu cầu HS nghiên cứu sơ đồ H 20.2 và chức năng của chúng: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiên cứu tranh, mô hình và xác định ? HÖ h« hÊp gåm nh÷ng c¬ quan nµo? c¸c c¬ quan. Xác định các cơ quan đó trên tranh vẽ - 1 HS lên bảng chỉ các cơ quan của hệ hô (hoÆc m« h×nh) hÊp (hoÆc g¾n chó thÝch vµo tranh c©m). - Yêu cầu HS đọc bảng 20 SGK “đặc - Các HS khác nhận xét, bổ sung, đánh giá ®iÓm cÊu t¹o c¸c c¬ quan h« hÊp ë ng- vµ rót ra kÕt luËn. ời”, thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi: - HS thảo luận, thống nhất câu trả lời, nêu đ? Những đặc điểm nào của các cơ quan ợc: trong đờng dẫn khí có tác dụng làm ẩm, + Làm ẩm không khí là do lớp niêm mạc lµm Êm kh«ng khÝ khi ®i vµo phæi? tiết chất nhầy lót trong đờng dẫn khí. + Lµm Êm kh«ng khÝ do líp mao m¹ch dµy đặc, căng máu và nóng ấm ở dới lớp niêm m¹c mòi, phÕ qu¶n. + Tham gia b¶o vÖ phæi: l«ng mòi (gi÷ h¹t ? §Æc ®iÓm nµo tham gia b¶o vÖ phæi, bôi lín); chÊt nhµy do niªm m¹c tiÕt ra gi÷ tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i. l¹i h¹t bôi nhá; líp l«ng rung (quÐt bôi ra khái khÝ qu¶n); n¾p thanh qu¶n (sôn thanh thiệt) đậy kín đờng hô hấp cho thức ăn khỏi lät vµo khi nuèt; tÕ bµo limpho ë c¸c h¹ch ami®an VA tiÕt kh¸ng thÓ v« hiÖu ho¸ t¸c nh©n g©y nhiÔm. - Bao bäc phæi cã 2 líp mµng lµ l¸ thµnh ? §Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña phæi lµm dÝnh chÆt vµo thµnh ngùc vµ l¸ t¹ng dÝnh tăng diện tích bề mặt trao đổi khí? chÆt vµo phæi, gi÷a chóng cã líp dÞch rÊt.

(51) mỏng làm cho áp suất bên trong đó ......... - Cã 700-800 triÖu tÕ bµo nang cÊu t¹o nªn phổi làm diện tích bề mặt trao đổi khí lên ? Nhận xét về chức năng của đờng dẫn 70-80 m2. khÝ vµ 2 l¸ phæi? - HS nªu kÕt luËn. ? §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng vËy t¹i sao mùa đông đôi khi ta vẫn bị nhiễm - HS liên hệ thực tế về vệ sinh hệ hô hấp. l¹nh? ? Cần có biện pháp gì bảo vệ đờng hô hÊp? - Gv nhËn xÐt vµ chèt KT. *KÕt luËn: - Hệ hô hấp gồm 2 bộ phận: đờng dẫn khí (khoang mũi, họng....) và 2 lá phổi. - §êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c nh©n cã h¹i. - Phổi: thực hiện chức năng trao đổi khí giữa môi trờng ngoài và máu trong mao mạch phæi.. 4. Kiểm tra, đánh giá: ? Thế nào là hô hấp? Vai trò của hô hấp đối với các hoạt động của cơ thể?. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - §äc môc: “Em cã biÕt”.. Ngµy d¹y: 7/11/2010 TiÕt 22. Bài 21: hoạt động hô hấp. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - HS nắm đợc các đặc điểm chủ yếu trong cơ chế thông khí ở phổi. - HS nắm đợc cơ chế trao đổi khí ở phổi và ở tế bào. 2. KÜ n¨ng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t h×nh vµ tiÕp thu th«ng tin, ph¸t hiÖn kiÕn thøc. 3. Thái độ. - Vận dụng kiến thức để giải thích thực tế. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to h×nh SGK . - B¶ng 21 SGK. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò : - Nªu c¸c giai ®o¹n chñ yÕu cña hÖ h« hÊp vµ chøc n¨ng cña nã? 3. Bµi míi VB: Trong bài trớc chúng ta đã nắm đợc cấu tạo của hệ hô hấp. Trong bài này chúng ta sẽ phải tìm hiểu xem hoạt động hô hấp diễn ra nh thế nào? Cơ chế thông khí là gì? Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào có gì giống và khác nhau?.

(52) Hoạt động 1: Tìm hiểu sự thông khí ở phổi: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Sù th«ng khÝ ë phæi: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: c©u hái, rót ra kÕt luËn. ? Thùc chÊt cña sù th«ng khÝ ë phæi lµ g×? - Yêu cầu HS quan sát kĩ H 21.1, đọc - HS nghiên cứu H 21.1, thảo luận nhóm, đại chú thích, trao đổi nhóm trả lời câu diện các nhóm phát biểu bổ sung. hái: ? Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau nh thế nào để làm t¨ng, gi¶m thÓ tÝch lång ngùc? + Khi thể tích lồng ngực kéo lên trên đồng ? Vì sao các xơng sờn ở lồng ngực đợc thời nhô ra phía trớc, tiết diện mặt cắt dọc ở nâng lên thì thể tích lồng ngực lại tăng vị trí mô hình khung xơng sờn đợc kéo lên là vµ ngîc l¹i? h×nh ch÷ nhËt, cßn ë vÞ trÝ h¹ thÊp lµ h×nh - GV nhËn xÐt trªn tranh, gióp HS kÕt b×nh hµnh. luËn. DiÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt lín h¬n b×nh hµnh nªn thÓ tÝch lång ngùc hÝt vµo lín h¬n thÓ tÝch thë ra. + Khi hÝt vµo b×nh thêng, cha thë ra ta cã thÓ hÝt thªm 1 lîng kho¶ng 1500 ml khÝ bæ sung. - GV treo H 21.2 để giải thích cho HS + Khi thở ra bình thờng, cha hít vào ta có thể 1 sè kh¸i niÖm: dung tÝch sèng, khÝ bæ thë ra g¾ng søc 1500 ml khÝ dù tr÷. sung, khÝ lu th«ng, khÝ cÆn, khÝ dù tr÷. + ThÓ tÝch khÝ tån t¹i trong phæi sau khi thë ra g¾ng søc cßn l¹i lµ khÝ cÆn. + ThÓ tÝch khÝ hÝt vµo thËt s©u vµ thë ra g¾ng ? Dung tÝch phæi khi hÝt vµo, thë ra søc gäi lµ dung tÝch sèng. bình thờng và gắng sức có thể phụ - HS đọc mục “Em có biết”, thảo luận nhóm thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo? để trả lời câu hỏi: - GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch: - Rót ra kÕt luËn. ? V× sao ta nªn tËp hÝt thë s©u? *KÕt luËn: - Sự thông khí ở phổi nhờ cử động hô hấp hít vào và thở ra nhịp nhàng. - Các cơ xơng ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau để tăng thể tích lồng ngực khi hÝt vµo vµ gi¶m thÓ tÝch lång ngùc khi thë ra. + Khi hít vào: cơ liên sờn co làm cho xơng ức và xơng sờn chuyển động lên trên và ra 2 bªn lµm thÓ tÝch lång ngùc réng ra 2 bªn. C¬ hoµnh co lµm cho lång ngùc në réng thªm vÒ phÝa díi. + Khi thë ra: c¬ liªn sên ngoµi vµ c¬ hoµnh d·n lµm lång ngùc thu nhá trë vÒ vÞ trÝ cò. - Ngoµi ra cßn cã sù tham gia cña 1 sè c¬ kh¸c trong trêng hîp thë g¾ng søc. - Dung tÝch phæi khi hÝt vµo vµ thë ra b×nh thêng còng nh g¾ng søc phô thuéc vµo tÇm vãc, giíi tÝnh, t×nh tr¹ng søc khoÎ, sù luyÖn tËp. Hoạt động 2: Trao đổi khí ở phổi và tế bào: Hoạt động của GV Hoạt động của HS II. Trao đổi khí ở phổi và tế bào: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 21, - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t th¶o luËn tr¶ lêi c©u hái: b¶ng 21, th¶o luËn nhãm. ? NhËn xÐt thµnh phÇn khÝ oxi vµ - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy..

(53) khÝ cacbonic hÝt vµo vµ thë ra? + Tỉ lệ % oxi trong khí thở ra nhỏ do oxi đã ? Do đâu có sự chênh lệch nồng độ khuếch tán từ phế nang vào mao mạch máu. c¸c chÊt khÝ? + TØ lÖ % CO2 trong khÝ thë ra lín do khÝ CO 2 đã khuếch tán từ máu vào mao mạch phế nang. ? Quan s¸t H 21.4 m« t¶ sù khuÕch - Rót ra kÕt luËn. t¸n O2 vµ CO2? + Thùc chÊt tÕ bµo lµ n¬i sö dông O 2 vµ th¶i CO2 (trao đổi khí ở tế bào). Sự tiêu tốn O2 ở tế bào đã thúc đẩy trao đổi khí ? Thực chất sự trao đổi khí xảy ra ở ở phổi. Trao đổi khí ở phổi tạo điều kiện cho ®©u? trao đổi khí ở tế bào. *tiÓu kÕt: - Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp. + Trao đổi khí ở phổi: Nồng độ O2 phế nang lớn hơn nồng độ O2 mao mạch máu nên O2 từ phế nang khuếch tán vµo mao m¹ch m¸u. Nồng độ CO2 mao mạch máu lớn hơn nồng độ CO2 trong phế nang nên CO2 từ mao mạch m¸u khuÕch t¸n vµo phÕ nang. + Trao đổi khí ở tế bào: Nồng độ O2 trong máu lớn hơn nồng độ O2ủơ tế bào nên O2 từ máu khuếch tán vào tế bµo. Nồng độ CO2 tế bào lớn hơn nồng độ CO 2 trong máu nên CO2 từ tế bào khuếch tán vào m¸u. 4. Kiểm tra, đánh giá: HS tr¶ lêi c©u hái: -Nhờ hoạt động của cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi míi ? - Thc chất trao đổi khí ở phổi là gì? -Thực chất trao đổi khí ở tế bào là gì? 5. HDVN : - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. C©u 2: So s¸nh h« hÊp ë ngêi vµ ë thá: *Gièng nhau: - đều gồm 3 giai đoạn. - trao đổi khí ở phổi và tế bào đều theo cơ chế khuếch tán khí. * Kh¸c nhau: - ở thở sự thông khí ở phổi chủ yếu do hoạt động của cơ hoành và lồng ngực, do bÞ Ðp gi÷a 2 chi tríc nªn kh«ng d·n në vÒ hai bªn. - ë ngêi: sù th«ng khÝ ë phæi do nhiÒu c¬ phèi hîp h¬n vµ lång ngùc d·n në vÒ c¶ 2 bªn.. Ngµy d¹y: 10/11/2010 TiÕt 23. Bµi 22: vÖ sinh h« hÊp.

(54) I. môc tiªu.. 1. kiÕn thøc. - HS nắm đợc tác hại của các tác nhân gây ô nhiễm không khí đối với hoạt động hô hấp. - HS giải thích đợc cơ sở khoa học của việc luyện tập TDTT. - HS tự đề ra các biện pháp luyện tập để có hê hô hấp khoẻ mạnh. Tích cực phòng tránh c¸c t¸c nh©n cã h¹i. 2. KÜ n¨ng. - rÌn KN QS, So s¸nh, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ. - BiÕt b¶o vÖ hÖ h« hÊp. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiªn.. - Số liệu, hình ảnh về hoạt động gây ô nhiễm không khí và tác hại của nó. - Số liệu, hình ảnh về những con ngời đã đạt đợc những thành tích cao và đặc biệt trong rÌn luyÖn hÖ h« hÊp. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò : - Nhờ hoạt động của hệ cơ quan, bộ phận nào mà không khí trong phổi thờng xuyên đổi míi? - Thực chất sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào là gì? 3. Bµi míi : VB: Kể tên các bệnh về đờng hô hấp?- Nguyên nhân gây ra các hậu quả tai hại đó NTN. Hoạt động 1: Cần bảo vệ hệ hô hấp tránh các tác nhân có hại: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. CÇn b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin t¸c nh©n cã h¹i: SGK. - HS nghiªn cøu th«ng tin ë b¶ng 22, - GV kẻ sẵn bảng 22 để trắng cột 2, 3. ghi nhớ kiến thức. Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm ®iÒn vµo - §¹i diÖn c¸c nhãm lªn ®iÒn, c¸c chç trèng. nhãm kh¸c bæ sung. ? Cã nh÷ng t¸c nh©n nµo g©y h¹i tíi hoạt động hô hấp? - HS tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. - GV hớng dẫn HS dựa vào bảng 22 để tr¶ lêi: ? Hãy đề ra các biện pháp bảo vệ hệ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i? - Yªu cÇu HS ph©n tÝch c¬ së khoa häc - GV treo bảng phụ để HS điền vào của biện pháp tránh tác nhân gây hại. b¶ng. - 1 sè HS ®iÒn vµo b¶ng. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i BiÖn ph¸p T¸c dông - Trång nhiÒu c©y xanh 2 bªn ®- - §iÒu hoµ thµnh phÇn kh«ng khÝ (chñ êng phè, n¬i c«ng céng, trêng yÕu lµ tØ lÖ oxi vµ cacbonic) theo híng 1 häc, bÖnh viÖn vµ n¬i ë. cã lîi cho h« hÊp. - Nªn ®eo khÈu trang khi dän vÖ - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ bôi. sinh vµ ë nh÷ng n¬i cã h¹i. 2 - §¶m b¶o n¬i lµm viÖc vµ n¬i ë - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ vi sinh có đủ nắng, gió tránh ẩm thấp. vËt g©y bÖnh. - Thêng xuyªn dän vÖ sinh..

(55) - Kh«ng kh¹c nhæ bõa b·i. - H¹n chÕ sö dông c¸c thiÕt bÞ cã - H¹n chÕ « nhiÔm kh«ng khÝ tõ c¸c thải ra các khí độc. chất khí độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...) 3 - Không hút thuốc lá và vận động mäi ngêi kh«ng nªn hót thuèc. *KÕt luËn: - Các tác nhân gây hại cho đờng hô hấp là: bụi, khí độc (NO2; SOx; CO2; nicôtin...) và vi sinh vËt g©y bÖnh lao phæi, viªm phæi. - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ h« hÊp tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i . Hoạt động 2: Cần luyện tập để có một hệ hô hấp khoẻ mạnh. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục I. Cần luyện tập để có một hệ hô hấp II, th¶o luËn c©u hái: khoÎ m¹nh. ? Vì sao khi luyện tập TDTT đúng - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin cách, đều đặn từ bé có thể có đợc SGK, thảo luận nhóm, bổ sung và nêu dung tÝch sèng lÝ tëng? đợc: + Dung tÝch sèng lµ thÓ tÝch kh«ng khÝ lín nhÊt mµ 1 c¬ thÓ cã thÓ hÝt vµo thËt s©u, thë ra g¾ng søc. + Dung tÝch sèng phô thuéc tæng dung tÝch phæi vµ dung tÝch khÝ cÆn. Dung tÝch phæi phô thuéc vµo dung tÝch lång ngùc, dung tÝch lång ngùc phô thuéc sù phát triển khung xơng sờn trong độ tuổi phát triển, sau độ tuổi phát triển sẽ kh«ng ph¸t triÓn n÷a. ? Gi¶i thÝch v× sao khi thë s©u vµ gi¶m Dung tÝch khÝ cÆn phô thuéc vµo kh¶ sè nhÞp thë trong mçi phót sÏ lµm t¨ng n¨ng co d·n tèi ®a cña c¸c c¬ thë. V× hiÖu qu¶ h« hÊp? vËy cÇn tËp luyÖn tõ bÐ. + Hít thở sâu đẩy đợc nhiều khí cặn ra ? Hãy đề ra các biện pháp luyện tập để ngoài=> trao đổi khí đợc nhiều, tỉ lệ cã thÓ cã 1 hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh? khÝ trong kho¶ng chÕt gi¶m. - HS tù rót ra kÕt luËn. *KÕt luËn: - Cần luyện tập TDTT đúng cách, thờng xuyên, đều đặn từ bé sẽ có 1 dung tích sống lí tởng. - BiÖn ph¸p: tÝch cùc tËp TDTT phèi hîp thë s©u vµ gi¶m nhÞp thë thêng xuyªn tõ bÐ (tËp võa søc, rÌn luyÖn tõ tõ). 4. Kiểm tra, đánh giá: - HS trả lời câu hỏi SGK và đọc ghi nhớ. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u SGK. - ChuÈn bÞ cho giê thùc hµnh: chiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng..

(56) Ngµy d¹y: 13/11/09 TiÕt 24 Bµi 23: Thùc hµnh H« hÊp nh©n t¹o I. môc tiªu.. - HS hiÓu râ c¬ së khoa häc cña h« hÊp nh©n t¹o. - Nắm đợc trình tự các bớc tiến hành hô hấp nhân tạo. - BiÕt ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t vµ ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - ChiÕu c¸ nh©n, gèi b«ng c¸ nh©n (chuÈn bÞ theo tæ) - Nếu có điều kiện sử dụng đĩa CD về các thao tác trong 2 phơng pháp, tranh. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định Tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Kiểm tra sự chuẩn bị của các tổ, kiểm tra mục đích của bài thực hành. 3. Bµi míi VB: Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n lµm cho ta bÞ ng¹t thë. Theo em, c¬ thÓ ngõng h« hÊp cã thÓ dÉn tíi hËu qu¶ g×? Vậy để cấp cứu nạn nhân bị ngừng hô hấp đột ngột theo đúng cách để có hiệu quả cao nhÈt, chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Tìm hiểu các tình huống cần đợc hô hấp: Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV đặt câu hỏi: I. các tình huống cần đợc hô hấp: ? Nêu các tình huống cần đợc hô hấp - HS nghiên cứu thông tin, liên hệ thực nh©n t¹o? tế và nêu đợc. ? CÇn lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n lµm - Rót ra kÕt luËn. gi¸n ®o¹n h« hÊp nh thÕ nµo? *KÕt luËn: - Khi bÞ chÕt ®uèi: cÇn lo¹i bá níc khái phæi b»ng c¸ch võa câng n¹n nh©n ë t thÕ dèc ngîc võa ch¹y. - Khi bị điện giật: tìm vị trí cầu dao hay công tắc điện để ngắt dòng điện. - Khi bị thiếu khí để thở hay môi trờng nhiều khí độc, phải khiêng nạn nhân ra khỏi khu vực đó. Hoạt động 2: Tiến hành hô hấp nhân tạo: Hoạt động của GV Hoạt động của HS ? Phơng pháp hà hơi thổi ngạt đợc II. Tiến hành hô hấp nhân tạo: tiÕn hµnh nh thÕ nµo? - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK. - GV treo tranh vÏ minh ho¹ c¸c thao - 1 HS tr×nh bµy. t¸c h« hÊp (hoÆc cho HS xem b¨ng - C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm díi dù ®iÒu h×nh). khiÓn cña nhãm trëng. - GV treo tranh minh ho¹ hoÆc cho HS - HS tù nghiªn cøu SGK, xem tranh xem băng hình để trả lời câu hỏi: - 1 HS tr×nh bµy thao t¸c. ? Phơng pháp ấn lồng ngực đợc tiến - Các nhóm tiến hành thực hành dới sự hµnh nh thÕ nµo? ®iÒu khiÓn cña nhãm trëng. - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh. - Các nhóm cử đại diện lên trình bày.

(57) - GV cho đại diện các nhóm lên thao thao tác. t¸c tríc líp. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt. *KÕt luËn: a. Ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t: - C¸c bíc tiÕn hµnh SGK Chó ý: + NÕu miÖng n¹n nh©n bÞ cøng, hã më cã thÓ dïng tay bÞt miÖng vµ thë vµo mòi. + Nếu tim nạn nhân đồng thời ngừng đập có thể vừa thổi ngạt, vừa xoa bóp tim (H 23.2). b. Ph¬ng ph¸p Ên lång ngùc: - §Æt n¹n nh©n n»m ngöa. - §Æt n¹n nh©n n»m sÊp (tiÕn hµnh nh SGK). Lu ý: + §Æt n¹n nh©n n»m sÊp ®Çu nghiªng vÒ 1 bªn. + Đặt nạn nhân nằm ngửa ra giúp đờng dẫn khí đợc mở rộng. Hoạt động 3: Thu hoạch: - Mỗi HS tự làm ở nhà rồi nộp báo cáo cho GV đánh giá. 4. HDVN: - Gîi ý viÕt thu ho¹ch I. KiÕn thøc Câu 1: So sánh các tình huống chủ yếu cần đợc hô hấp nhân tạo. * Giống: cơ thể nạn nhân đều thiếu oxi, mặt tím tái. * Kh¸c nhau: - ChÕt ®uèi do phæi ngËp níc. - §iÖn giËt: do c¬ h« hÊp vµ cã thÓ c¶ c¬ tim co cøng. - BÞ l©m vµo m«i trêng « nhiÔm; ngÊt hay ng¹t thë. C©u 3: So s¸nh 2 ph¬ng ph¸p h« hÊp nh©n t¹o * Gièng: - Mục đích: phục hồi sự hô hấp bình thờng của nạn nhân. - C¸ch tiÕn hµnh: th«ng khÝ ë phæi cña n¹n nh©n víi nhÞp 12-20 / phót. lợng khí đợc thông ít nhất 200 ml. * Kh¸c nhau: C¸ch tiÕn hµnh. - Phơng pháp hà hơi thổi ngạt: dùng miệng thổi không khí trực tiếp vào phổi qua đờng dẫn khí. - Phơng pháp ấn lồng ngực: dùng tay tác động gián tiếp vào phổi qua lực ép vào lồng ngùc. * HiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t lín h¬n v×: - Đảm bảo đợc số lợng và áp lực không khí đa vào phổi. - Kh«ng lµm tæn th¬ng lång ngùc (g·y x¬ng sên). II. KÜ n¨ng nh bíc 2 SGK môc III..

(58) Ngµy d¹y: 17/11/2010 TiÕt 25. Ch¬ng V – Tiªu ho¸ Bµi 24: Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiªu ho¸. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc các nhóm chất trong thức ăn. - Nắm đợc các hoạt động trong quá trình tiêu hoá. - Vai trò của tiêu hoá đối với cơ thể ngời. - Nắm đợc vị trí của các cơ quan trên tranh, mô hình. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện kĩ năng quan sát tranh, sơ đồ, phát hiện kiến thức, t duy tổng hợp logic. 3. Thái độ: - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh phóng to sơ đồ các cơ quan trong hệ tiêu hoá ở ngời. - M« h×nh c¸c c¬ quan trong hÖ tiªu ho¸ ë ngêi. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: - GV thu b¸o c¸o giê thùc hµnh. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Thøc ¨n vµ sù tiªu ho¸: - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - HS tự nghiên cứu thông tin SGK và quan s¸t H 24.1; 24.2, cïng víi hiÓu tr¶ lêi c©u hái. biÕt cña m×nh tr¶ lêi c©u hái: + Tiªu ho¸ gióp chuyÓn c¸c chÊt trong ? Vai trß cña tiªu ho¸ lµ g×? thøc ¨n thµnh c¸c chÊt c¬ thÓ hÊp thô ®? H»ng ngµy chóng ta thêng ¨n nh÷ng îc. Thøc ¨n t¹o n¨ng lîng cho c¬ thÓ.

(59) loại thức ăn nào? Thức ăn đó thuộc hoạt động và xây dựng tế bào. lo¹i thøc ¨n g×? - HS kÓ tªn c¸c lo¹i thøc ¨n vµ s¾p xÕp chóng thµnh tõng lo¹i: pr«tªin, lipit, gluxit, vitamin, muèi kho¸ng... ? Các chất nào trong thức ăn bị biến + Chất bị biến đổi: prôtêin, lipit, gluxit, đổi về mặt hoá học trong quá trình axit nuclêic. tiêu hoá? chất nào không bị biến đổi? + Chất không bị biến đổi: nớc, vitamin, muèi kho¸ng. ? Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ gåm nh÷ng ho¹t - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi động nào? - Rót ra kÕt luËn. ? Hoạt động nào quan trọng nhất? + Tiªu ho¸ thøc ¨n vµ hÊp thô chÊt dinh dìng lµ quan träng nhÊt. *tiÓu kÕt : - Thøc ¨n gåm: + ChÊt h÷u c¬: pr«tªin, gluxit, lipit, axit nuclªic, vitamin. + ChÊt v« c¬: níc, muèi kho¸ng. - Hoạt động tiêu hoá gồm: ăn và uống, đẩy các chất trong ống tiêu hoá, tiêu hoá thức ăn, hÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i b·. - Vai trò của tiêu hoá là biến đổi thức ăn thành các chất mà cơ thể có thể hấp thụ đợc và th¶i bá c¸c chÊt b· trong thøc ¨n. Hoạt động 2: Các cơ quan tiêu hoá: Hoạt động của GV Hoạt động của HS II. C¸c c¬ quan tiªu ho¸: - Yªu cÇu HS quan s¸t H 24.3 vµ lªn - HS tù quan s¸t H 24.3, 1 HS lªn b¶ng b¶ng hoµn thµnh tranh c©m. g¾n chó thÝch. ?-KÓ tªn c¸c bé phËn cña èng tiªu + èng tiªu ho¸ gåm: miÖng, hÇu , thùc ho¸? qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. ? KÓ tªn c¸c tuyÕn tiªu ho¸? + TuyÕn tiªu ho¸ gåm: níc bät, tuyÕn - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 24 vµo vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. vë. - HS hoµn thµnh b¶ng. - GV giíi thiÖu vÒ tuyÕn tiªu ho¸. - HS nghe. - Yªu cÇu HS dù ®o¸n chøc n¨ng cña - 1 HS dù ®o¸n, c¸c HS kh¸c bæ sung. c¸c c¬ quan. - GV tr×nh bµy qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n 1 lÇn. *tiÓu kÕt : - Quá trình tiêu hoá đợc thực hiện nhờ hoạt động của các cơ quan trong hệ tiêu hoá. + èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu , thùc qu¶n, d¹ dµy, ruét non, ruét giµ, hËu m«n. + TuyÕn tiªu ho¸: níc bät, tuyÕn vÞ, tuyÕn gan, tuyÕn tuþ, tuyÕn ruét. 4. Kiểm tra, đánh giá: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: ThÕ nµo lµ sù tiªu ho¸ thøc ¨n? a. Sự biến đổi thức ăn từ chất rắn thành chất lỏng. b. Sự biến đổi thức ăn từ những chất phức tạp thành chất đơn giản mà cơ thể có thể hấp thụ đợc. c. Sự biến đổi thức ăn từ các chất dinh dỡng mà cơ thể hấp thụ đợc qua thành ruột và thải các chất cặn bã không thể hấp thụ đợc. 5. Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK..

(60) - §äc tríc bµi 25- tiªu ho¸ ë khoang miÖng.. Ngµy d¹y: 20/11/2010 TiÕt 26. Bµi 25: Tiªu ho¸ ë khoang miÖng. I. môc tiªu.. - HS nắm đợc các hoạt động diễn ra trong khoang miệng, năm đợc hoạt động nuốt và đẩy thøc ¨n tõ trong khoang miÖng qua thùc qu¶n xuèng d¹ dµy. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng nghiªn cøu th«ng tin, tranh h×nh, t×m kiÕm kiÕn thøc. - Bồi dỡng ý thức vệ sinh, giữ gìn vệ sinh răng miệng, không cời đùa trong khi ăn. II. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng H 25.1; 25.2; 25.3 - Băng video hay đĩa CD minh hoạ hoạt động tiêu hoá ở khoang miệng, nuốt ở thực quản. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổ định Tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ ? Các chất trong thức ăn có thể đợc phân nhóm nh thế nào? Nêu đặc ®iÓm cña mçi nhãm. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Thức ăn và sự tiêu hoá: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Thøc ¨n vµ sù tiªu ho¸: - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, trao vµ tr¶ lêi c©u hái: đổi nhóm và trả lời câu hỏi. ? Khi thức ăn vào miệng, có những + Các hoạt động nh SGK. hoạt động nào xảy ra? + Biến đổi lí học: Tiết nớc bọt, nhai, - GV treo H 25.1 để minh họa. đảo trộn thức ăn, tạo viên thức ăn. ? Những hoạt động nào là biến đổi lí + Biến đổi hoá học: Hoạt động của häc, ho¸ häc? enzim amilaza trong níc bät. ? Khi nhai c¬m, b¸nh m× l©u trong miÖng thÊy ngät lµ v× sao? Tõ nh÷ng th«ng tin trªn, yªu cÇu HS - VËn dông kÕt qu¶ ph©n tÝch ho¸ häc hoµn thµnh b¶ng 25. để giải thích (H 25.2) - GV treo bảng phụ để HS tự hoàn - Đại diện nhóm thay nhau điền bảng. thµnh. * TiÓu KÕt:.

(61) Bảng 25: Hoạt động biến đổi thức ăn ở khoang miệng Biến đổi thức C¸c thµnh phÇn Các hoạt động tham T¸c dông cña ho¹t ¨n ë khoang tham gia ho¹t gia động miÖng động - TiÕt níc bät - C¸c tuyÕn níc - Lµm ít vµ mÒm bät thøc ¨n - Nhai - R¨ng - Lµm mÒm vµ nhuyÔn thøc ¨n Biến đổi lí - §¶o trén thøc ¨n - R¨ng, lìi, c¸c c¬ - Lµm thøc ¨n häc m«i vµ m¸ thÊm ®Ém níc bät - T¹o viªn thøc ¨n - T¹o viªn thøc ¨n - R¨ng, lìi, c¸c c¬ vµ nuèt m«i vµ m¸ - Hoạt động của - Enzim amilaza - Biến đổi 1 phần Biến đổi hoá enzim amilaza trong tinh bét trong thøc häc níc bät ăn thành đờng mantoz¬. Hoạt động 2: Nuốt và đảy thức ăn qua thực quản: II. Nuốt và đảy thức ăn qua thực - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quản: quan sát H 25.3, thảo luận và trả lời - HS tự quan sát H 25.3, đọc thông tin, c©u hái: trao đổi nhóm và trả lời: + Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của lỡi là ? Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ chủ yếu và có tác dụng đẩy viên thức quan nµo lµ chñ yÕu vµ cã t¸c dông ¨n tõ khoang miÖng tíi thùc qu¶n. g×? + Lực đảy viên thức ăn tới thực quản, tíi d¹ dµy t¹o ra nhê sù co d·n phèi ? Lùc ®Èy viªn thøc ¨n tõ thùc qu¶n hîp nhÞp nhµng cña c¬ quan thùc qu¶n. xuống dạ dày đợc tạo ra nh thế nào? + Thêi gian ®i qua thùc qu¶n r¸t nhanh ? Thức ăn qua thực quản có đợc biến (2-4s) nên thức ăn không bị biến đổi về đổi gì về mặt lí và hoá học không? mÆt ho¸ häc. + Lu ý: viên thức ăn vừa phải để dễ - HS tiếp thu lu ý nuèt, nÕu qu¸ lín nuèt sÏ nghÑn. - HS hoạt động cá nhân và giải thích. ? N¾p thanh qu¶n vµ khÈu c¸i mÒm - 1 HS gi¶i thÝch, c¸c HS kh¸c bæ sung. cã chøc n¨ng g×? nÕu kh«ng cã ho¹t động của nó sẽ gây ra hậu quả gì? ? Giải thích hiện tợng khi ăn đôi khi cã h¹t c¬m chui lªn mòi? HiÖn tîng nghÑn? ? Tại sao khi ăn không nên cời đùa? *KÕt luËn: - Nhờ hoạt động của lỡi thức ăn đợc đẩy xuống thực quản. - Thức ăn từ thực quản xuống dạ dày là nhờ hoạt động của các cơ thực quản (cơ trơn). - Thời gian thức ăn qua thực quản ngắn (2-4s) nên coi nh thức ăn không bị biến đổi. 4. Kiểm tra, đánh giá Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: C©u 1: Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ khoang miÖng gåm:.

(62) a. Biến đổi lí học d. TiÕt níc bät b. Nhai, đảo trộn thức ăn e. C¶ a, b, c, d c. Biến đổi hoá học g. ChØ a vµ c. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK- Tr 83. - §äc mơc “Em cã biÕt”. -> N/c nội dung bài thực hành.. Ngµy d¹y: 24/11/2010 TiÕt 27 Bài 26: thực hành: tìm hiểu hoạt động Cña enzim trong tuyÕn níc bät I. môc tiªu.. - Biết đặt các TN để tìm hiểu những điều kiện bảo đảm cho Enzim hoạt động. - Biết rút ra KL từ KQ so sánh giữa TN với đối chứng. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - dông cô: Nh SGK. - HS: Hồ tinh bột, nớc bọt, đọc trớc bài 26 III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định Tổ choc. 2. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña hs. 3. Bµi míi: - Gv giới thiệu và ghi lại góc bảng để định hớng cho hs: + Tinh bét + Ièt -> mµu xanh. + Đờng + thuốc thử Strome -> màu đỏ nâu. Hoạt động 1: Tìm hiểu việc chuẩn bị TN: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. T×m hiÓu viÖc chuÈn bÞ TN: - GV Y/c c¸c nhãm b¸o c¸o KQ chuÈn - TTæ trëng c¸c nhãm ph©n c«ng vµ bÞ cña m×nh. b¸o c¸o: + 2 HS nhËn dông cô vµ vËt liÖu. + 1 HS chuÈn bÞ nh·n cho èng nghiÖm. + 2 HS chuẩn bị nớc bọt đã hoà loãng, - GV kiÓm tra nhanh 1,2 nhãm. läc, ®un s«i. + 2 HS chuÈn bÞ b×nh thuû tinh níc 37oc Hoạt động 2: Tiến hành bớc 1 và 2 của thí nghiệm: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. TiÕn hµnh bíc 1 vµ 2 cña thÝ - Y/c Hs tiÕn hµnh TN bíc 1,2 nh SGK. nghiÖm: - C¸c tæ tiÕn hµnh nh sau: a. Bíc 1: ChuÈn bÞ - GV : Khi rot hồ thinh bột không - Dùng ống đông hồ tinh bỏtót vào các.

(63) để rớt lên thành ống.. ống A,B, C, D (2ml) -> đặt ống nghiệm vµ gi¸. - Dïng èng ®ong kg¸c lÊy vËt liÖu: + èng A: 2ml níc l·. + èng B : 2ml níc bät. + ống C: 2ml nớc bọt đã đun sôi. Èng D: 2ml níc bät + vµi giät HCl ? Đo độ PH trong ống nghiệm làm gì. (2%). b. Bíc 2: TiÕn hµnh - Đo độ PH của ống nghiệm -> Ghi vào vë, - §Æt TN nh h×nh 26 SGK trong 15 - GV treo bảng để hs chữa bài. phót. - C¸c tæ QS vµ ghi l¹i hiÖn tîngvµo - Gv thông báo KQ đúng. b¶ng 26.1 - Hs hoµn thiÖn néi dung. Hoạt động 2: Kiểm tra kết quả TN và giải thích: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS III. KiÓm tra kÕt qu¶ TN vµ gi¶i - GV Y/c chia dung dÞch trong c¸c èng thÝch: thµnh 2 phÇn. - Hs các nhóm chia đều dung dịch ra - Gv híng dÉn c¸ch ®un èng nghiÖm. các ống đã chuẩn bị. - Gv treo bảng 26.2 để ghi KQ các + Đặt các ống A1, B1, C1, D1, vào 1 giá nhãm. (l« 1). ? So s¸nh mµu s¾c c¸c èng ë l« 1. + §Æt c¸c èng A2, B2, C2, D2, vµo 1 gi¸ ? So s¸nh mµu s¾c c¸c èng ë l« 2. (l« 2. ? Mµu s¾c cña c¸c èng nghiÖm ë 2 l« - L« 1: Nhá 1 -> 3 giät Ièt vµo mçi cho em suy nghÜ g×. èng. - L« 2: + Nhá 1 -> 3 giät Str«me vµo mçi èng. + Đun sôI mỗi ống trên đèn cồn. - Hs Qs vµ tù rót ra KL. - Gv chèt KT. *KL: - Enzim trong nớc bọt biến đối tinh bột thành đờng. - Enzim hoạt động trong điều kiện nhiệt độ cơ thể và môI trờng kiềm. 4. Kiểm tra, đánh giá: - Gv nhËn xÐt giê thùc hµnh, cho ®iÓm nhãm lµm tèt. 5. HDVN: - Y/c Hs viÕt thu ho¹ch theo mÉu SGK T86. - Nh¾c nhë vÖ sinh líp häc s¹ch sÏ. ……………………………………….. Ngµy d¹y: 27/11/2010 TiÕt 28 I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc.. Bµi 27: Tiªu ho¸ ë d¹ dµy.

(64) - HS nắm đợc cấu tạo của dạ dày và quá trình tiêu hoá diễn ra ở dạ dày gồm: + Các hoạt động tiêu hoá + Cơ quan, tế bào thực hiện hoạt động. + Tác dụng của hoạt động. 2, KÜ n¨ng. - RÌn luyÖn cho HS t duy dù ®o¸n. 3, Thái độ. - Båi dìng ý thøc b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng H 27.1; 27.2; 27.3 III. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ choc: 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo của dạ dày: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. cÊu t¹o cña d¹ dµy: - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ quan s¸t H 27.1, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: lêi: ? D¹ dµy cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? - 1 HS đại diện nhóm trả lời ? Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự + Hình dạng đoán xem ở dạ dày có hoạt động tiêu + Thành dạ dày ho¸ nµo? + TuyÕn tiªu ho¸. - GV ghi dự đoán của HS cha đánh giá - Các HS khác nhận xét, bổ sung. đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau. *tiÓu kÕt: - D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. - Thµnh d¹ dµy cã 4 líp líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. - Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. - Líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. Hoạt động 2: Tìm hiểu sự tiêu hoá ở dạ dày: Hoạt động của GV Hoạt động của HS II. sù tiªu ho¸ ë d¹ dµy: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Tiªu ho¸ ë d¹ dµy gåm nh÷ng ho¹t + Sù tiÕt dÞch vÞ, sù co bãp cña d¹ dµy, động nào? hoạt động của enzim pepsin, đẩy thức ? Những hoạt động nào là biến đổi lí ăn tới ruột. häc, ho¸ häc? + ... - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn - Thảo luận nhóm thống nhất ý kiến. thµnh b¶gn 27 SGK. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶. - GV thông báo dự đoán của các nhóm: - HS dựa vào thông tin để trả lời: nhóm nào đúng, sai, thiếu... + Thøc ¨n lóc ®Çu vÉn chÞu t¸c dông - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: của enzim amilaza cho tới khi thấm đều ? Thức ăn đợc đẩy xuống ruột là nhờ dịch vị. hoạt động của cơ quan nào? + Thøc ¨n L kh«ng tiªu ho¸ trong d¹ ? Loại thức ăn G, L đợc tiêu hoá trong dày vì không có enzim tiêu hoá L trong d¹ dµy nh thÕ nµo? dÞch vÞ..

(65) ? Giải thích vì sao Pr trong thức ăn bị => L, G chỉ biến đổi lí học. dÞch vÞ ph©n huû nhng Pr cña líp niªm + C¸c tÕ bµo tiÕt chÊt nhµy ë cæ tuyÕn m¹c d¹ dµy l¹i kh«ng? vÞ tiÕt chÊt nhµy phñ lªn bÒ mÆt niªm m¹c ng¨n c¸ch tÕ bµo niªm m¹c víi ? Theo em, muèn b¶o vÖ d¹ dµy ta enzim pepsin. ph¶i ¨n uèng nh thÕ nµo? - HS liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi. - HS đọc ghi nhớ SGK. TiÓu kÕt: Bảng 27: Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức ¨n ë d¹ dµy. C¸c ho¹t C¸c thµnh phÇn Tác dụng của hoạt động động tham tham gia ho¹t gia động - Sù tiÕt dÞch - TuyÕn vÞ - Hoµ lo·ng thøc ¨n vÞ - Các lớp cơ của - Làm nhuyễn và đảo trộn Biến đổi lí học - Sù co bãp d¹ dµy. thức ăn cho thấm đều cña d¹ dµy dÞch vÞ. - Hoạt động - En zim pepsin. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi Biến đổi hoá cña enzim thµnh c¸c chuçi ng¾n häc pepsin. gåm 3- 10 aa. - Sự đẩy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng hậu vị. - Thêi gian lu thøc ¨n trong d¹ dµy tõ 3 – 6 giê tuú lo¹i thøc ¨n. 4. Kiểm tra, đánh giá: Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào đầu câu trả lời đúng: Câu 1: Loại thức ăn nào đợc biến đổi cả về mặt lí học, hoá học trong dạ dày: a. Pr b. G c. L d. Muèi kho¸ng Câu 2: Biến đổi lí học ở dạ dày gồm: a. Sù tiÕt dÞch vÞ c. Sù nhµo trén thøc ¨n b. Sù co bãp cña d¹ dµy d. Cả a, b và c đều đúng e. Chỉ a, b đúng. Câu 3: Biến đổi hoá học ở dạ dày gồm: a. TiÕt dÞch vÞ b. Thấm đều dịch vị với thức ăn c. Hoạt động của enzim pepsin. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - N/c néi dung bµi míi.. Ngµy d¹y: 2/12/09 TiÕt 29. tiªu ho¸ ë ruét non. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - Trình bày đợc quá trình tiêu hoá diễn ra ở ruột non gồm: + các hoạt động..

(66) + các cơ quan hay tế bào thực hiện hoạt động. Tác dụng và kết quả của hoạt động. 2. KÜ n¨ng: - rèn Kn hoạt động độc lập với SGK và haọt động nhóm, T duy dự đoán. 3. TháI độ: - gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ c¬ quan tiªu ho¸. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn. - h×nh vÏ SGK. III. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 15 phót: ? Trình bày cấu tạo của dạ dày, các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày. §¸p ¸n: - cÊu t¹o: + D¹ dµy h×nh tói, dung tÝch 3 lÝt. + Thµnh d¹ dµy cã 4 líp líp mµng ngoµi, líp c¬, líp díi niªm m¹c, líp niªm m¹c. + Líp c¬ rÊt dµy, khoÎ gåm 3 líp c¬: c¬ däc, c¬ vßng vµ c¬ chÐo. + líp niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch vÞ. Các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày Biến đổi thức C¸c ho¹t C¸c thµnh phÇn Tác dụng của hoạt động ¨n ë d¹ dµy động tham tham gia ho¹t gia động - Sù tiÕt dÞch - TuyÕn vÞ - Hoµ lo·ng thøc ¨n vÞ - Các lớp cơ của - Làm nhuyễn và đảo trộn Biến đổi lí học - Sù co bãp d¹ dµy. thức ăn cho thấm đều cña d¹ dµy dÞch vÞ. - Hoạt động - En zim pepsin. - Ph©n c¾t Pr chuçi dµi Biến đổi hoá cña enzim thµnh c¸c chuçi ng¾n häc pepsin. gåm 3- 10 aa. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo của ruột non: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. cÊu t¹o cña ruét non: - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi. ? Ruét non cã cÊu t¹o NTN. ? Dự đoán xem ở ruột nọ có hoạt động tiêu - Hs trao đối nhóm thống nhất ý kiến trả ho¸ nµo. lêi . - Hs tù rót ra KL vÒ cÊu t¹o cña ruét non. *tiÓu kÕt: - Thµnh ruét cã 4 líp nhnh máng. + Líp c¬ chØ cã c¬ däc vµ c¬ vßng. + Líp niªm m¹c (sau t¸ trµng) cã nhiÒu tuyÕn ruét tiÕt dÞch ruét vµ chÊt nhµy. Hoạt động 2: Tìm hiểu tiêu hoá ở ruột non: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Tiªu ho¸ ë ruét non: - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh néi dung - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ ghi nhớ KT -> Trao đổi nhóm. bảng “Các hoạt động biến đổi thức ăn.

(67) ë ruét”. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy, nhãm - Gv treo néi dung b¶ng lªn b¶ng. kh¸c theo dâi nhËn xÐt vµ bæ sung. - Gäi c¸c nhãm lªn ghi kÕt qu¶ vµo - Hs hoµn thiÖn vµo vë. b¶ng. - Gv nhận xét và chốt đáp án đúng. - h·y so s¸nh víi nh÷ng diÒu d· dù đoán ở mục trên xem đúng hay sai và gi¶I thÝch v× sao? *tiÓu kÕt: Biến đổi thức ăn ở Hoạt động tham gia ruét Biến đổi lí học - TiÕt dÞch. - Muèi mËt t¸ch Lipit thµnh giät nhá biÖt lËp t¹o nhò t¬ng ho¸. Biến đổi hoá học - tinh bét, Pr chÞu t¸c dông cña Enzim. - lipit chÞu t¸c dông cña dÞch mËt vµ Enzim.. C¬ quan tÕ bµo thùc T¸c dông cña ho¹t hiÖn động - TuyÕn gan, tuþ, - thøc ¨n hoµ lo·ng ruét. trộn đều dịch. - Ph©n nhá thøc ¨n. - tuyÕn níc bät. - Enzim pepsin, tripsin, Erepsin. - muèi mËt, lipaza.. - Biến đổi tinh bột thành đờng đơn cơ thể hấp thụ đợc. - Pr, aa. - Lipit, Glyxªrin + axit bÐo.. 4. Kiểm tra, đánh giá: - gọi Hs đọc KL cuối bài. - Gv chèt né dung chÝnh cña bµi. - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi SGK. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - N/c néi dung bµi míi.. Ngµy d¹y: 5/12/2010 TiÕt 30. hÊp thô dinh dìng vµ th¶I ph©n - VÖ sinh hÖ tiªu hãa. I. môc tiªu.. 1. kiÕn thøc. - HS nắm đợc các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá và mức độ tác hại của nó. - HS trình bày đợc các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả. 2. kÜ n¨ng: - rÌn luyÖn KN thu thËp Kt tõ tranh vµ th«ng tin, kh¸I qu¸t vµ t duy tæng hîp. 3. Thái độ:.

(68) - ý thức thực hiện nghiêm túc các biện pháp để có một hệ tiêu hoá khoẻ mạnh và tiêu hoá cã hiÖu qu¶. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Hs ; N/c néi dung bµi häc. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định Tổ choc. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Trình bày cấu tạo của ruột non và các quá trình biến đổi TĂ. 3. Bµi míi Hoạt động 1: Tìm hiểu về các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ tiªu ho¸: - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I trong - Cá nhân HS tự nghiên cứu thông tin SGK và SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi: ? KÓ tªn c¸c t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ tiªu ho¸? + T¸c nh©n: vi sinh vËt g©y bÖnh, giun s¸n, ? Các tác nhân gây ảnh hởng đến cơ chất độc trong thức ăn, đồ uống, ăn không quan nào? mức độ ảnh hởng nh thế đúng cách. nµo? - Yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng. - HS kẻ sẵn bảng 30.1 vào vở. Trao đổi nhóm - GV phân công mỗi nhóm (2 nhóm) để hoàn thành bảng. hoµn thµnh 1 t¸c nh©n sinh vËt, 1 t¸c - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn b¶ng. nhân chế độ ăn. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Sau khi hoàn thành bảng: GV đặt câu hái: - HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. ? Ngoµi nh÷ng t¸c nh©n trªn, em cßn biÕt t¸c nh©n nµo kh¸c? *tiÓu kÕt: B¶ng 30.1: C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ tiªu ho¸ C¬ quan hoÆc ho¹t T¸c nh©n Mức độ ảnh hởng động bị ảnh hởng - R¨ng - T¹o ra m«i trêng axit lµm háng men r¨ng. C¸c Vi khuÈn - D¹ dµy, ruét - BÞ viªm loÐt. sinh - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - BÞ viªm. vËt - Ruét - G©y t¾c ruét Giun, s¸n - C¸c tuyÕn tiªu ho¸ - G©y t¾c èng dÉn mËt - C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - Cã thÓ bÞ viªm. ¨n uèng kh«ng - Hoạt động tiêu hoá - KÐm hiÖu qu¶. đúng c¸ch ChÕ - Hoạt động hấp thụ - KÐm hiÖu qu¶. C¸c c¬ quan tiªu ho¸ - D¹ dµy, ruét bÞ mÖt mái, gan cã độ ¨n uèng kh«ng thÓ bÞ x¬. ¨n - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶. uống đúng khẩu phần - Hoạt động tiêu hoá (kh«ng hîp lÝ) - BÞ rèi lo¹n hoÆc kÐm hiÖu qu¶. - Hoạt động hấp thụ Hoạt động 2: Tìm hiểu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ khái.

(69) các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá cã hiÖu qu¶: - GV yêu cầu HS đọc SGK và vận dụng - Cá nhân HS nghiên cứu thông tin mục II KT thùc tÕ tr¶ lêi c©u hái. SGKnªu c¸c biÖn ph¸p vµ kÕt luËn. ? Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu hoá khỏi tác nhân có hại và đảm bảo - HS trao đổi nhóm và nêu đợc: sù tiªu ho¸ hiÖu qu¶? + §¸nh r¨ng sau khi ¨n vµ tríc khi ®i ngñ - Yªu cÇu HS ph©n tÝch: bằng bàn chải mềm, thuốc đánh răng có Ca và ? Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng Flo, trải đúng cách nh đã biết ở tiểu học. c¸ch? + ¨n chÝn, uèng s«i. Rau sèng vµ tr¸i c©y röa s¹ch, gät vá tríc khi ¨n, kh«ng ¨n thøc ¨n «i ? ThÕ nµo lµ ¨n uèng hîp vÖ sinh? thiu, không để ruồi nhặng đậu vào thức ăn. + ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn đợc nghiền nhỏ đẽ thấm dịch tiêu hoá => tiêu hoá hiệu ? Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp quả hơn. sự tiêu hoá đạt hiệu quả? + ăn đúng giờ, đúng bữa thì sự tiết dịch tiêu ho¸ thuËn lîi, sè lîng vµ chÊt lîng dÞch tiªu ? Theo em, thế nào là ăn uống đúng hoá tốt hơn. c¸ch? + Sau khi ăn nghỉ ngơi giúp hoạt động tiết - Gv nhận xét và chốt đáp án. dịch tiêu hoá và hoạt động co bóp dạ dày, ruột tËp trung => tiªu ho¸ cã hiÖu qu¶ h¬n. *KÕt luËn: - C¸c biÖn ph¸p : + Vệ sinh răng miệng đúng cách. + ăn uống hợp vệ sinh. + ăn uống đúng cách. + ThiÕt lËp khÈu phÇn ¨n hîp lÝ. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi SGK. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. ¤n tËp KT c¸c ch¬ng III, IV, V.. Ngµy gi¶ng: 8/12/2010 TiÕt 31 bµi tËp ch¬ng III, IV, V. I. Môc tiªu. 1. KiÕn thøc. - Qua những KT đã học HS vận dụng trả lời đợc 1 số câu hỏi có liên quan đến KT các chơng III, IV, V. 2. KÜ n¨ng. - rÌn Kn tæng hîp vµ kh¸I qu¸t ho¸ KT. 3. TháI độ. - Yªu thÝch m«n häc. II. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn: - HS «n tËp c¸c KT ch¬ng III, IV, V. III. Hoạt động dạy học: 1. Ôn định tổ chức. 2. kiÓm tra bµi cò. Ko 3. Bµi tËp: Hoạt động 1: Bài tập chơng III: H§ cña GV H§ cña HS.

(70) - Gv Y/c HS từ KT đã học ở chơng III hãy tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: ? Tr×nh bµy cÊu t¹o cña m¸u. ? Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nài để bảo vệ cơ thể.. I. Bµi tËp ch¬ng III: - HS dựa vào KT đã học trả lời câu hỏi: + CÊu t¹o cña m¸u: HuyÕt t¬ng vµ c¸c tÕ bµo m¸u…. -> B¹ch cÇu t¹o nªn 3 hµng rµo b¶o vÖ c¬ thÓ: + Sù thùc bµo: do c¸c b¹ch cÇu trung tÝnh và đại thực bào thực hiện. + Sự tiết ra các kháng thể để vô hiệu hoá c¸c kh¸ng nguyªn: do c¸c b¹ch cÇu limpho B thùc hiÖn. + Sự phá huỷ các tế bào cơ thể đã nhiễm bÖnh: do c¸c tÕ bµo limpho T thùc hiÖn. -> Hs thiết lập sơ đồ MQH cho và nhận gi÷a c¸c nhãm m¸u. -> Hs tr¶ lêi, líp nhËn xÐt vµ bæ sung.. ? Hãy thiết lập sơ đồ cho máu và nhận máu cña c¸c nhãm m¸u. ? Hãy mô tả đờng đi của máu trong vòng tuÇn hoµn nhá vµ vßng tuÇn hoµn lín. ? Tr×nh bµy chu k× co d·n cña tim. Hoạt động 2: Bài tập chơng IV: H§ cña GV H§ cña HS II. Bµi tËp ch¬ng IV: - Y/c hs vËn dung K ch¬ng IV tr¶ lêi c©u hái: - Hs tr¶ lêi c©u hái. ? H« hÊp lµ g×. cho biÕt c¸c c¬ quan h« hÊp ë ngêi vµ chøc n¨ng cña chóng. - Hs trình bày đặc điểm giống nhau và khác ? So s¸nh hÖ h« hÊp cña ngêi vµ thá. nhau cña ngêi vµ thá. -> Hs tr¶ lêi líp nhËn xÐt bæ sung. ? Tr×nh bµy tãm t¾t qu¸ tr×nh h« hÊp ë c¬ thÓ ngêi. ? Làm thế nào để có 1 hệ hô hấp khoẻ m¹nh. - Gv nhËn xÐt vµ Y/c Hs tù rót ra KL. Hoạt động 3: Bài tập chơng V: H§ cña GV H§ cña HS III. Bµi tËp ch¬ng V: - Y/c hs vËn dung K ch¬ng V tr¶ lêi c©u hái: - Hs tr¶ lêi c¸c c©u hái ? KÓ tªn c¸c c¬ quan trong èng tiªu ho¸ vµ -> líp nhËn xÐt vµ bæ sung. c¸c tuyÕn tiªu ho¸. ? Gi¶I thÝch t¹i sao khi ta nhai c¬m l©u sÏ cã c¶m gi¸c ngät trong miÖng. ? Các hoạt động tiêu hoá ở ruột non là gì. - Gv nhËn xÐt vµ Y/c Hs tù chèt KT. 4. kiểm tra đánh giá: - Gv tæng hîp c¸c KT ë c¸c ch¬ng. 5. HDVN: - Ôn tập các KT đã học..

(71) - N/c néi dung bµi m¬Ý.. Ngµy Gi¶ng: 11/12/2010 Chơng VI- Trao đổi chất và năng lợng Tiết 32 Bài 31: Trao đổi chất I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng với sự trao đổi chất ở cấp độ tế bào. - Trình bày đợc mối liên quan giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tÕ bµo. 2. KÜ n¨ng: - RÌn KN QS, N/c TT tæng hîp KT. 3. Thái độ: - GD ý thøc say mª m«n häc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh h×nh SGK. III. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: - Nªu c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ tiªu ho¸ khái c¸c t¸c nh©n cã h¹i? 3. Bµi míi: VB: Các hoạt động tiêu hoá, tuần hoàn, hô hấp đều phục vụ cho hoạt động trao đổi chất tạo năng lợng cho cơ thể hoạt động. Vậy thế nào là trao đổi chất? Hoạt động 1: Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.1 cïng víi trêng ngoµi: hiÓu biÕt cña b¶n th©n vµ tr¶ lêi c©u - HS quan s¸t kÜ H 31.1, cïng víi kiÕn hái: thức đã học trả lời các câu hỏi: ? Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ trêng ngoµi biÓu hiÖn nh thÕ nµo? sung rót ra kiÕn thøc. ? HÖ tiªu ho¸, hÖ h« hÊp, hÖ tuÇn hoàn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chất? ? Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng ngoài có ý nghĩa gì? - GV : Nhờ trao đổi chất mà cơ thể và m«i trêng ngoµi c¬ thÓ tån t¹i vµ ph¸t - HS l¾ng nghe, tiÕp thu kiÕn thøc. triÓn, nÕu kh«ng c¬ thÓ sÏ chÕt. ë vËt vô sinh trao đổi chất dẫn tới biến tính, huû ho¹i. *TiÓu KÕt:.

(72) - M«i trêng ngoµi cung cÊp cho c¬ thÓ thøc ¨n, níc uèng muèi kho¸ng th«ng qua hÖ tiªu hoá, hệ hô hấp đồng thời thải chất cặn bã, sản phẩm phân huỷ , CO 2 từ cơ thể ra môi trờng. - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng là đặc trng cơ bản của sự sống. Hoạt động 2: Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong cơ thể: Hoạt động của GV Hoạt động của HS II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi - Yªu cÇu HS quan s¸t H 31.2 vµ tr¶ lêi trêng trong c¬ thÓ: c©u hái: - HS dùa vµo H 31.2, th¶o luËn nhãm ? Nêu thành phần của môi trờng trong và nêu đợc: c¬ thÓ? + M«i trêng trong c¬ thÓ gåm: m¸u, n? M¸u vµ níc m« cung cÊp g× cho tÕ íc m« vµ b¹ch huyÕt. bµo? + M¸u cung cÊp chÊt dinh dìng, O2 qua ? Hoạt động sống cuả tế bào tạo ra nớc mô tới tế bào. nh÷ng s¶n phÈm g×? + Hoạt động sống của tế bào tạo năng ? Những sản phẩm đó của tế bào và n- lợng, CO2, chất thải. ớc mô vào máu đợc đa tới đâu? + S¶n phÈm cña tÕ bµo vµo níc m«, vµo ? Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi máu tới hệ bài tiết (phổi, thận, da) và ra trêng trong biÓu hiÖn nh thÕ nµo? ngoµi. - Gv nhËn xÐt vµ chèt KT. - HS nªu kÕt luËn. *TiÓu KÕt: - Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong biểu hiện: các chất dinh dỡng và O2 tiếp nhận từ máu, nớc mô đợc tế bào sử dụng cho hoạt động sống đồng thời các sản phẩm phân huỷ đợc thải vào môi trờng trong và đa tới cơ quan bài tiết, thải ra ngoài. Hoạt động 3: Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào: Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t l¹i H 31.2 ? Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể biểu hiÖn nh thÕ nµo? ? Trao đổi chất ở cấp độ tế bào đợc thùc hiÖn nh thÕ nµo? ? Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở 2 cấp độ ? (Nếu trao đổi chất ở một trong hai cấp độ dùng lại thì có hậu qu¶ g×?) - GV nhËn xÐt vµ chèt KT.. Hoạt động của HS III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào: - HS dùa vµo H 31.2, th¶o lu¹n nhãm vµ tr¶ lêi: + Biểu hiện: trao đổi của môi trờng với c¸c hÖ c¬ quan. - HS : trao đổi giữa tế bào và môi trờng trong c¬ thÓ. - HS: c¬ thÓ sÏ chÕt nÕu 1 trong 2 cÊp độ dừng lại. - Vậy trao đổi chất ở 2 cấp độ có quan hệ mật thiết với nhau, đảm bảo cho cơ thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn.. *TiÓu KÕt: - Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp O2 và chất dinh dỡng cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trờng. - Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lợng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất với môi trờng ngoài. - Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ gắn bó mật thiết với nhau, không thể tách rời. 4. Kiểm tra, đánh giá:.

(73) - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 32.. Ngµy Gi¶ng: 15/12/2010 TiÕt 33. Bµi 32: chuyÓn ho¸. I. môc tiªu.. - HS nắm đợc sự chuyển hoá vật chất và năng lợng trong tế bào gồm hai quá trình đồng hoá và dị hoá, là hoạt động cơ bản của sự sống. - HS phân tích đợc mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hoá năng lợng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch, so s¸nh, th¶o luËn nhãm. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - HS N/c néi dung bµi míi. III. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: ? Phân biệt trao đổi chất ở cấp độ cơ thể và trao đổi chất ở cấp độ tế bào. Nêu mối quan hệ về sự trao đổi chất ở hai cấp độ này? 3. Bµi míi: VB: ? Tế bào trao đổi chất nh thế nào? Vật chất do môi trờng cung cấp đợc cơ thể sử dông nh thÕ nµo? Hoạt động 1: Chuyển hoá vật chất và năng lợng: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, - HS nghiªn cøu th«ng tin quan s¸t H quan s¸t H 32.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: 32.1 vµ tr¶ lêi. - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Sự chuyển hoá vật chất và năng lợng + gồm 2 quá trình là đồng hoá và dị ë tÕ bµo gåm nh÷ng qu¸ tr×nh nµo? ho¸. ? Phân biệt trao đổi chất ở tế bào với + Trao đổi chất ở tế bào là trao đổi chất sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? gi÷a tÕ bµo víi m«i trêng trong. ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng sù biến đổi vật chất và năng lợng. ? Năng lợng giải phóng trong tế bào đ- + Năng lợng đợc sử dụng cho hoạt ợc sử dụng vào những hoạt động nào? động co cơ, hoạt động sinh lí và sinh - GV giải thích sơ đồ H 32.1: Sự nhiệt. chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng. - GV yªu cÇu HS: LËp b¶ng so s¸nh đồng hoá và dị hoá. Nêu mối quan hệ - HS dựa vào khái niệm đồng hoá và dị giữa đồng hoá và dị hoá. hoá để hoàn thành bảng so sánh. - 1 HS ®iÒn kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c nhËn - Yªu cÇu HS rót ra mèi quan hÖ gi÷a xÐt, bæ sung. chóng. + Quan hÖ m©u thuÉn ngîc chiÒu. ? Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá trong cơ thể ở những độ tuổi và trạng thái + Tỉ lệ không giống nhau. Trẻ em:.

(74) khác nhau thay đổi nh thế nào?. đồng hóa lớn hơn dị hoá. Ngời già: đồng hoá nhở hơn dị hoá. nam đồng hoá lớn hơn nữ. Khi lao động đồng hoá nhỏ hơn dị hóa. Khi nghỉ ngơi đồng ho¸ lín h¬n dÞ ho¸.. Bảng so sánh đồng hoá và dị hoá DÞ ho¸ - Ph©n gi¶i c¸c chÊt - Gi¶i phãng n¨ng lîng. - X¶y ra trong tÕ bµo.. §ång ho¸ - Tæng hîp c¸c chÊt - TÝch luü n¨ng lîng - X¶y ra trong tÕ bµo. -*TiÓu KÕt: Trao đổi chất là biểu hiện bên ngoài của quá trình chuyển hoá vật vhất và năng lợng xảy ra bªn trong tÕ bµo. - Mọi hoạt động sống của cơ thể đều bắt nguồn từ sự chuyển hoá vật chất và năng lợng cña tÕ bµo. - ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng trong tÕ bµo gåm 2 qu¸ tr×nh: + §ång ho¸ (SGK). + DÞ ho¸ (SGK). - Đồng hoá và dị hoá là 2 mặt đối lập nhng thống nhất. - Tỉ lệ giữa đồng hoá và dị hoá ở cơ thể khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi , giới tính và tr¹ng th¸i c¬ thÓ. Hoạt động 2: Chuyển hoá cơ bản: II. ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n: - HS vận dụng kiến thức đã học và nêu đợc: + Cã tiªu dïng n¨ng lîng cho c¸c ho¹t động của tim, hô hấp, duy trì thân nhiệt ... - 1 HS tr¶ lêi, nªu kÕt luËn.. ? C¬ thÓ ë tr¹ng th¸i “nghØ ng¬i” cã tieu dïng n¨ng lîng kh«ng? T¹i sao? ? GV : N¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ nghØ ng¬i gäi lµ g×? Nªu kh¸i niÖm chuyển hoá cơ bản? đơn vị và ý nghĩa? - Gv nhËn xÐt vµ chèt KT. - *TiÓu KÕt: ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n lµ n¨ng lîng tiªu dïng khi c¬ thÓ hoµn toµn nghØ ng¬i. - §¬n vÞ: kJ/h/kg. - ý nghĩa: căn cứ vào chuyển hoá cơ bản để xác định tình trạng sức khoẻ, bệnh lí. Hoạt động 3: Điều hoà sự chuyển hoá vật chất và năng lợng ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào: III. §iÒu hoµ sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt và năng lợng ở cấp độ cơ thể với trao Yêu cầu HS đọc thông tin mục III và đổi chất ở cấp độ tế bào: tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. ? Cã nh÷ng h×nh thøc nµo ®iÒu hoµ sù chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng? - Gv nhËn xÐt vµ KL. *TiÓu KÕt: - §iÒu hoµ b»ng thÇn kinh. + ở não có các trung khu điều khiển sự trao đổi chất (trực tiếp). + ThÇn kinh ®iÒu hoµ th«ng qua tim, m¹ch (gi¸n tiÕp). - §iÒu hßa b»ng c¬ chÕ thÓ dÞch: do c¸c hoocmon cña tuyÕn néi tiÕt tiÕt vµo m¸u..

(75) 4. Kiểm tra, đánh giá: - Gv gọi Hs đọc KL cuối bài -> Gv chốt KT cảu bài. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc tríc bµi 35.. Ngµy Gi¶ng: 18/12/2010. TiÕt 34 Bµi 33: Th©n nhiÖt I. môc tiªu.. 1. kiÕn thøc: - HS nắm đợc khái niệm thân nhiệt và các cơ chế điều hoà thân nhiệt. - Giải thích đợc cơ sở khoa học và vận dụng vào đời sống các biện pháp chống nóng, lạnh, đề phòng cảm nóng, lạnh. 2. KÜ n¨ng: - RÌn KN liªn hÖ thùc tÕ. 3. TháI độ: - Yªu thÝch m«n häc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Su tÇm 1 sè tranh ¶nh vÒ b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ nh trång c©y xanh,x©y hå níc ë khu d©n c. III. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò ? ChuyÓn ho¸ lµ g×? ChuyÓn ho¸ gåm c¸c qu¸ tr×nh nµo? 3. Bµi míi: VB: ? Năng lợng sản sinh trong quá trình dị hoá đợc cơ thể sử dụng nh thế nào? - GV: Nhiệt đợc dị hoá giải phóng bù vào phần đã mất tức là thực hiện điều hoà thân nhiệt. Vậy thân nhiệt là gì? cơ thể có những biện pháp nào để điều hoà thân nhiệt? Hoạt động 1: Thân nhiệt: Hoạt động của GV Hoạt động của HS 1. Th©n nhiÖt: - Yêu cầu đọc thông tin SGK và trả lời - Cá nhân HS nghiên cứu thông mục I c©u hái: SGK trang 105 tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Th©n nhiÖt lµ g×? - Trao đổi nhóm để thống nhất ý kiến. ë ngêi khoÎ m¹nh, khi trêi nãng vµ khi - §¹i diÖn 1 nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm trời lạnh nhiệt độ cơ thể là bao nhiêu? khác nhận xét, bổ sung. Thay đổi nh thế nào? ? Sự ổn định thân nhiệt do đâu? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. *TiÓu KÕt: - Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. - Thân nhiệt luôn ổn định là 37oC là do sự cân bằng giữa sinh nhiệt và toả nhiệt. Hoạt động 2: Sự điều hoà thân nhiệt: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS 2. Sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ - HS dùa vµo th«ng tin SGK th¶o luËn.

(76) tr¶ lêi c¸c c©u hái: nhóm và nêu đợc: ? Bé phËn nµo cña c¬ thÓ tham gia vµo + Da vµ hÖ thÇn kinh cã vai trß quan sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? träng trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt. ? Nhiệt của cơ thể sinh ra đã đi đâu và + Nhiệt thoát ra ngoài môi trờng qua da để làm gì? để đảm bảo thân nhiệt ổn định. ? Khi lao động nặng, cơ thể có những + Lao động nặng: toát mồ hôi, hô hấp ph¬ng thøc to¶ nhiÖt nµo? mạnh, da mặt đỏ. ? V× sao mïa hÌ, da ngêi ta hång hµo, + Mïa hÌ: M¹ch m¸u d·n gióp to¶ bít còn mùa đông rét da tái hoặc sởn gai nhiệt qua da. Mùa đông: mạch máu co, èc? sën gai èc gióp gi¶m bít nhiÖt qua da. ? Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, + Ngày oi bức, mồ hôi khó bay hơi, sự kh«ng tho¸ng giã (oi bøc) c¬ thÓ cã to¶ nhiÖt khã kh¨n lµm cho ngêi bøc ph¶n øng g× vµ cã c¶m gi¸c nh thÕ bèi khã chÞu. nµo? - HS tù rót ra kÕt luËn. ? Tõ nh÷ng ý kiÕn trªn, h·y rót ra kÕt luËn vÒ vai trß cña da trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt? - HS đọc thông tin và nghe giảng. - GV gi¶ng gi¶i thªm vµ KL. *TiÓu KÕt: 1. Vai trß cña da trong ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng nhất trong sự điều hoà thân nhiệt. Cơ chế: + Khi trời nóng và khi lao động nặng mao mạch ở dới da dãn ra giúp toả nhiệt nhanh, t¨ng tiÕt må h«i, gi¶i phãng nhiÖt cho c¬ thÓ. + Khi trời rét mao mạch ở dới da co lại, cơ chân lông co để giảm sự thoát nhiệt. Trời quá lạnh cơ co dãn liên tục gây phản xạ run để tăng sinh nhiệt. 2. Vai trß cña hÖ thÇn kinh trong sù ®iÒu hoµ th©n nhiÖt - Mọi hoạt động điều hoà thân nhiệt của da đều là phản xạ dới sự điều khiển của hệ thần kinh. Hoạt động 3: Phơng pháp phòng chống nóng lạnh: Hoạt động của GV Hoạt động của HS 3. Ph¬ng ph¸p phßng chèng nãng - Yêu cầu HS thảo luận nhóm để trả lời lạnh: c©u hái: - HS liên hệ thực tế thảo luận nhóm để ? Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông trả lời các câu hỏi. kh¸c nhau nh thÕ nµo? - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt ? Mùa hè cần làm gì để chống nóng? bæ sung. ? V× sao nãi rÌn luyÖn th©n thÓ còng lµ - HS rót ra kÕt luËn. biÖn ph¸p phßng chèng nãng l¹nh? ? ViÖc x©y dùng nhµ, c«ng së cÇn lu ý yếu tố nào để chống nóng, lạnh? - Gv nhËn xÐt vµ chèt KT. *TiÓu KÕt: - Chế độ ăn uống phù hợp với từng mùa. - Mùa hè: đội mũ nón khi ra đờng. Lao động, mồ hôi ra không nên tắm ngay, không ngồi n¬i giã léng, kh«ng bËt qu¹t m¹nh qu¸. - Mùa đông: giữ ấm cổ, tay chân, ngực. - Rèn luyện TDTT hợp lí để tăng sức chịu đựng cho cơ thể. - Trång nhiÒu c©y xanh quanh nhµ vµ n¬i c«ng céng. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c¸c c©u hái:.

(77) ? Thân nhiệt là gì? Tại sao thân nhiệt luôn ổn định? ? Tr×nh bµy co chÕ ®iÒu hoµ th©n nhiÖt khi trêi nãng, l¹nh? 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc “Em cã biÕt”. - Ôn tập các KT đã học chuẩn bị tiết sau ôn tập học kì I. …………………………………… Ngµy So¹n: 22/12/09 Ngµy gi¶ng: 25/12/09 TiÕt 35. Bµi 35: ¤n tËp häc k× I. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - HS hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc häc k× I. - HS nắm sâu, nắm chắc kiến thức đã học. 2, KÜ n¨ng. - Vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh ¶nh cã liªn quan. - M¸y chiÕu, phim trong (nÕu cã). - Các nhóm với nội dung đã phân công (1 tờ giấy khổ to). III. hoạt động dạy - học.:. 1. Ôn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3.Bµi häc : Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức : Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc : - GV chia líp thµnh 5 nhãm. Ph©n - C¸c nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn néi c«ng mçi nhãm lµm 1 b¶ng. dung trong b¶ng (c¸ nh©n ph¶i hoµn thµnh b¶ng cña m×nh ë nhµ) - Th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn - Yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o KQ §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c - GV nhËn xÐt ghi ý kiÕn bæ sung. nhãm kh¸c bæ sung. - cßn 3 b¶ng Gv Y/c HS vÒ nhµ hoµn - C¸c nhãm hoµn thiÖn kÕt qu¶. thiÖn díi sù híng dÉn cña Gv. - HS hoµn thµnh vµo vë.. Cấp độ tổ chức TÕ bµo M« C¬ quan. B¶ng 35. 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi Đặc điểm đặc trng CÊu t¹o Vai trß - Gồm: màng, tế bào chất với - Là đơn vị cấu tạo và chức c¸c bµo quan chñ yÕu (ti thÓ, n¨ng cña c¬ thÓ. líi néi chÊt, bé m¸y G«ngi..) vµ nh©n. - TËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn - Tham gia cÊu t¹o nªn c¸c ho¸ cã cÊu tróc gièng nhau. c¬ quan. - §îc cÊu t¹o nªn bëi c¸c m« - Tham gia cÊu t¹o vµ thùc kh¸c nhau. hiện chức năng nhất định.

(78) HÖ c¬ quan. cña hÖ c¬ quan. - Gåm c¸c c¬ quan cã mèi - Thùc hiÖn chøc n¨ng nhÊt quan hÖ vÒ chøc n¨ng. định của cơ thể. Bảng 35. 2: Sự vận động của cơ thể. HÖ c¬ quan thùc hiÖn vận động Bé x¬ng. HÖ c¬. C¬ quan. Tim. HÖ m¹ch. §Æc ®iÓm cÊu t¹o đặc trng - Gåm nhiÒu x¬ng liªn kÕt víi nhau qua c¸c khíp. - Cã tÝnh chÊt cøng r¾n và đàn hồi. - TÕ bµo c¬ dµi - Cã kh¶ n¨ng co d·n. Vai trß chung T¹o bé khung c¬ thÓ - Gióp c¬ + B¶o vÖ thÓ ho¹t + N¬i b¸m cña c¬ động để thÝch øng víi m«i tr- C¬ co d·n gióp c¬ quan êng. hoạt động. Chøc n¨ng. B¶ng 35. 3: TuÇn hoµn m¸u §Æc ®iÓm cÊu t¹o Chøc n¨ng Vai trß chung đặc trng - Cã van nhÜ thÊt vµ - B¬m m¸u liªn tôc - Gióp m¸u tuÇn van động mạch. theo 1 chiÒu tõ t©m hoµn liªn tôc theo 1 - Co bãp theo chu k× nhÜ vµo t©m thÊt vµ chiÒu trong c¬ thÓ, gåm 3 pha. từ tâm thất vào động mớc mô cũng liên m¹ch. tục đợc đổi mới, - Gồm động mạch, - Dẫn máu từ tim đi bạch huyết cũng liên mao mạch và tĩnh khắp cơ thể và từ tục đợc lu thông. m¹ch. kh¾p c¬ thÓ vÒ tim. B¶ng 35. 4: H« hÊp. C¸c giai ®o¹n chñ yÕu trong h« hÊp Thë Trao đổi khí ë phæi Trao đổi khí ë tÕ bµo. C¬ chÕ Hoạt động phối hîp cña lång ngùc vµ c¸c c¬ h« hÊp. - C¸c khÝ (O2; CO2) khuÕch t¸n từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.. Vai trß Riªng Gióp kh«ng khÝ trong phæi thêng xuyên đổi mới. - Tăng nồng độ O2 và giảm nồng độ khí CO2 trong m¸u. - Cung cÊp O2 cho tÕ bµo vµ nhËn CO2 do tÕ bµo th¶i ra.. B¶ng 35. 5: Tiªu ho¸ Khoang Thùc D¹ miÖng qu¶n dµy Gluxit Tiªu ho¸Lo¹iLipit C¬ quanthùc hiÖn Ho¹t chÊt động Pr«tªin §êng HÊp thô Axit bÐo vµ glixªrin Axit amin. x x. Hoạt động 2: Câu hỏi ôn tập:. Chung Cung cÊp oxi cho c¸c tÕ bµo c¬ thÓ vµ th¶i khÝ cacbonic ra ngoµi c¬ thÓ.. Ruét non x x x x x x. Ruét giµ.

(79) Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. C©u hái «n tËp: - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi 3 c©u - HS th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ hái SGK trang 112. lêi. - GV nhËn xÐt vµ gióp HS hoµn thiÖn §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhËn xÐt, bæ kiÕn thøc. sung. *KÕt luËn: - SGK 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của từng nhóm. 5. HDVN: - Häc bµi vµ hoµn thiÖn néi dung «n tËp. - Chuẩn bị để giờ sau kiểm tra học kì I. Ngµy So¹n: 24/12/09 Ngµy gi¶ng: 26/12/09 TiÕt 36 kiÓm tra häc k× I (Đề + đáp án phòng GD ra) ……………………………………... Ngµy so¹n: 6/1/10 Ngµy Gi¶ng: 8/1/10 TiÕt 37. Bµi 34: Vitamin vµ muèi kho¸ng. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc vai trò của vitamin và muối khoáng. - VËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vitamin vµ muèi kho¸ng trong lËp khÈu phÇn ¨n vµ x©y dựng chế độ ăn uống hợp lí. 2. KÜ n¨ng: - Rèn KN phân tích, Qs, vận dụng KT vào đời sống. 3. Thái độ : - Gi¸o dôc ý thøc vÖ sinh thùc phÈm vµ chÕ biÕn thøc ¨n khoa häc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh ¶nh vÒ mét nhãm thøc ¨n chøa vitamin vµ muèi kho¸ng. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: - KT c©u 1. 2. 3 SGK. 3. Bµi míi: VB: ? Kể tên các chất dinh dỡng đợc hấp thụ vào cơ thể? Vai trò của các chất đó?.

(80) - GV: Vitamin vµ muèi kho¸ng kh«ng t¹o n¨ng lîng cho c¬ thÓ, vËy nã cã vai trß g× víi c¬ thÓ? Hoạt động 1: Vitamin: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Vitamin: - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng môc I SGK cïng víi vèn hiÓu biÕt cña m×nh, hoµn thµnh bµi tËp theo nhãm. - HS tr×nh bµy kÕt qu¶ nhËn xÐt:- kÕt quả đúng :1,3,5,6 - HS dùa vµo kÕt qu¶ bµi tËp : + Thông tin đẻ trả lời kết luận - HS nghiên cứu bảng 34.1 để nhận thÊy vai trß cña mét sè vitamin.. - Yêu cầu đọc thông tin mục I SGK và hoµn thµnh bµi tËp SGK: - GV nhận xét đa ra kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc tiếp thông tin mục I SGK để trả lời câu hỏi: ? Vitamin là gì? nó có vai trò gì đối với c¬ thÓ? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.1 SGK tãm t¾t vai trß chñ yÕu cña 1 sè vitamin. - GV lu ý HS: vitamin D duy nhất đợc tæng hîp trong c¬ thÓ díi t¸c dông cña ¸nh s¸ng mÆt trêi tõ chÊt eg«stªrin cã ë da. Mïa hÌ c¬ thÓ tæng hîp vitamin D d thõa sÏ tÝch luü ë gan. ? Thực đơn trong bữa ăn cần phối hợp nh thế nào để có đủ vitamin - Lu ý HS: 2 nhãm vitamin tan trong dÇu tan trong níc => cÇn chÕ biÕn thøc ¨n cho phï hîp. *KÕt luËn: - Vitamin lµ hîp chÊt h÷u c¬ cã trong thøc ¨n víi mét liÒu lîng nhá nhng rÊt cÇn thiÕt. + Vitamin tham gia thành phần cấu trúc của nhiều enzim khác nhau => đảm bảo các hoạt động sinh lí bình thờng của cơ thể. Ngời và động vật không có khả năng tự tổng hợp vitamin mµ ph¶i lÊy vitamin tõ thøc ¨n. - Cã 2 nhãm vitamin: vitamin tan trong dÇu vµ vitamin tan trong níc. - Trong khẩu phần ăn hàng ngày cần phối hợp các loại thức ăn để cung cấp đủ vitamin cho c¬ thÓ. Hoạt động 2: Muối khoáng: Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 34.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Muèi kho¸ng cã vai trß g× víi c¬ thÓ? ? V× sao thiÕu vitamin D trÎ em sÏ m¾c bÖnh cßi x¬ng? ? Vì sao nhà nớc vận động nhân dân dïng muèi ièt? ? Trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cÇn cung cÊp nh÷ng lo¹i thùc phÈm nµo vµ chế biến nh thế nào để bảo đảm đủ vitamin vµ muèi kho¸ng cho c¬ thÓ? *KÕt luËn:. Hoạt động của HS II. Muèi kho¸ng: - HS dùa vµo th«ng tin SGK + b¶ng 34.2, thảo luận nhóm và nêu đợc: + ThiÕu vitamin D, trÎ bÞ cßi x¬ng v× c¬ thÓ chØ hÊp thô Ca khi cã mÆt vitamin D. Vitamin D thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ Ca vµ P t¹o x¬ng. + Sử dụng muối iốt để phòng tránh bớu cæ..

(81) - Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trơng tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo enzim đảm bảo quá trình trao đổi chÊt vµ n¨ng lîng. - KhÈu phÇn ¨n cÇn: + Cung cấp đủ lợng thịt (hoặc trứng, sữa và rau quả tơi) + Cung cÊp muèi hoÆc níc chÊm võa ph¶i, nªn dïng muèi ièt. + TrÎ em cÇn t¨ng cêng muèi Ca (s÷a, níc x¬ng hÇm...) + Chế biến hợp lí để chống mất vitamin khi nấu ăn. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK – Tr 110. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. Lµm bµi tËp 3,4. - §äc “Em cã biÕt”. C©u 3: Trong tro cña cá tranh cã 1 sè muèi kho¸ng, tuy kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ muèi K, v× vËy viÖc ¨n tro cá tranh chØ lµ biÖn ph¸p t¹m thêi chø kh«ng thÓ thay thÕ muèi ¨n hµng ngµy. C©u 4: S¾t cÇn cho sù t¹o thµnh hång cÇu vµ tham gia qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ v× vËy bµ mÑ mang thai cần đợc bổ sung chất sắt để thai phát triển tốt, ngời mẹ khoẻ mạnh.. Ngµy so¹n: 7/1/10 Ngµy Gi¶ng: 9/1/10 TiÕt 38 Bµi 36: Tiªu chuÈn ¨n uèng Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn I. môc tiªu.. 1. kiÕn thøc: - Nêu đợc nguyên nhân của sự khác nhau về nhu cầu dinh dỡng ở các đối tợng khác nhau. - Phân biệt đợc giá trị dinh dỡng có ở các loại thực phẩm chính. - Xác định đợc cơ sở và nguyên tắc xác định khẩu phần. 2. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn KN Qs vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. thái độ: - Gi¸o dôc ý thøc tiÕt kiÖm n©ng cao chÊt lîng cuéc s«ng. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Hs N/c néi dung bµi míi. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: ? Vitamin có vai trò gì đối với hoạt động sinh lí của cơ thể? Hãy kể những điều em biết về vitamin và vai trò của các loại vitamin đó? 3. Bµi míi:.

(82) VB: Các chất dinh dỡng (thức ăn) cung cấp cho cơ thể theo tiêu chuẩn quy định gọi là tiêu chuẩn ăn uống. Dựa vào cơ sở khoa học nào để đảm bảo chế độ dinh d ỡng hợp lí. H«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu bµi míi. Hoạt động 1: Nhu cầu dinh dỡng của cơ thể: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Nhu cÇu dinh dìng cña c¬ thÓ: - HS tù thu nhËn th«ng tin => th¶o luận nhóm, nêu đợc: + Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em cao hơn ngời trởng thành vì ngoài năng lợng tiêu hao do các hoạt động còn cần tÝch luü cho c¬ thÓ ph¸t triÓn. Ngêi giµ nhu cầu dinh dỡng thấp vì s vận động c¬ thÓ Ýt. - HS tù t×m hiÓu vµ rót ra kÕt luËn. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ hoµn thiÖn kiÕn thøc.. - GV yêu cầu HS đọc bảng mục I:+ §äc b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam (Tr - 120) vµ tr¶ lêi c©u hái : ? Nhu cÇu dinh dìng cña trÎ em, ngêi trëng thµnh, ngêi giµ kh¸c nhau nh thÕ nµo? V× sao cã sù kh¸c nhau đó ? ? Sù kh¸c nhau vÒ nhu cÇu dinh dìng ë mçi c¬ thÓ phô thuéc vµo yÕu tè nµo? - GV tæng kÕt l¹i néi dung th¶o luËn. ? V× sao trÎ em suy dinh dìng ë c¸c + C¸c níc ®ang ph¸t triÓn chÊt lîng níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm tØ lÖ cao? cuéc s«ng thÊp => trÎ em suy dinh dìng chiÕm tØ lÖ cao. *KÕt luËn: - Nhu cÇu dinh dìng cña tõng ngêi kh«ng gièng nhau vµ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè: + Giíi tÝnh : nam > n÷. + Løa tuæi: trÎ em > ngêi giµ. + Dạng hoạt động lao động : Lao động nặng > lao động nhẹ + Tr¹ng th¸i c¬ thÓ: Ngêi kÝch thíc lín nhu cÇu dinh dìng > ngêi cã kÝch thíc nhá. + Ngêi èm cÇn nhiÒu chÊt dinh dìng h¬n ngêi khoÎ. Hoạt động 2: Giá trị dinh dỡng của thức ăn: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n: - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - Nghiªn cøu b¶ng vµ tr¶ lêi môc II SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: NhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn ? Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn nh thÕ nµo? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh phiÕu häc tËp: - HS dùa vµo vèn hiÓu biÕt th¶o luËn Lo¹i thùc phÈm Tªn thùc phÈm + Giµu GluxÝt nhãm, hoµn thµnh phiÕu häc tËp. + Giµu pr«tªin + §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, bæ sung => + Giµu lipit đáp án chuẩn. + NhiÒu vitamin + TØ lÖ c¸c lo¹i chÊt trong thùc phÈm vµ muèi kho¸ng kh«ng gièng nhau => phèi hîp c¸c lo¹i - GVnhËn xÐt thức ăn để cung cấp đủ chất cho cơ thể ? Sù phèi hîp c¸c lo¹i thøc ¨n trong => KL. b÷a ¨n cã ý nghÜa g×? *KÕt luËn: - Gi¸ trÞ dinh dìng cña thøc ¨n biÓu hiÖn : + Thµnh phÇn c¸c chÊt h÷u c¬..

(83) + N¨ng lîng chøa trong nã. - TØ lÖ c¸c chÊt h÷u c¬ chøa trong thùc phÈm kh«ng gièng nhau nªn cÇn phèi hîp c¸c lo¹i thức ăn trong bữa ăn để cung cấp đủ cho nhu cầu cơ thể đồng thời giúp ăn ngon hơn => hÊp thô tèt h¬n. Hoạt động 3: Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS III. KhÈu phÇn vµ nguyªn t¾c lËp - GV yêu cầu HS đọc SGK. khÈu phÇn: ?-KhÈu phÇn lµ g× ? - HS nghiªn cøu SGK, th¶o luËn nhãm - Yªu cÇu HS th¶o luËn : và nêu đợc : ? Khẩu phần ăn uống của ngời mới + Ngời mới ốm khỏi cần thức ăn bổ dốm khỏi có gì khác ngời bình thờng? ỡng để tăng cờng phục hồi sức khoẻ. ? V× sao trong khÈu phÇn ¨n uèng + T¨ng cêng vitamin, t¨ng cêng chÊt nªn t¨ng cêng rau qu¶ t¬i? xơ để dễ tiêu hoá. ? §Ó x©y dùng khÈu phÇn ¨n uèng HS rót ra kÕt luËn. hîp lÝ cÇn dùa trªn c¨n cø nµo? - GV chèt l¹i kiÕn thøc. ? V× sao nh÷ng ngêi ¨n chay vÉn - Hä dïng s¶n phÈm tõ thùc vËt nh : khoÎ m¹nh? ®Ëu, võng, l¹c chøa nhiÒu pr«tªin, lipÝt *KÕt luËn: - KhÈu phÇn lµ lîng thøc ¨n cÇn cung cÊp cho c¬ thÓ trong 1 ngµy. - KhÈu phÇn cho c¸c tîng kh¸c nhau kh«ng gièng nhau vµ ngay víi 1 ngêi trong giai ®oan kh¸c nhau còng kh¸c nhau v×: nhu cÇu n¨ng lîng vµ nhu cÇu dinh dìng ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau kh«ng gièng nhau. - Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn : + Đảm bảo đủ lợng thức ăn phù hợp nhu cầu từng đối tợng. + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng vitamin . + Đảm bảo cung cấp đủ năng lợng cho cơ thể. 4. Kiểm tra - đánh giá: - Gọi Hs đọc KL SGK. - Gv chèt KT träng t©m cña bµi. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Xem tríc bµi 37, kÎ s½n c¸c b¶ng vµo giÊy.. Ngµy so¹n: 13/1/10 Ngµy Gi¶ng: 15/1/10 TiÕt 39 Bµi 37: Thùc hµnh Ph©n tÝch mét khÈu phÇn cho tríc I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - HS nắm đợc các bớc lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khẩu phần. - Đánh giá đợc định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó xây dựng khẩu phÇn hîp lÝ cho b¶n th©n. 2. KÜ n¨ng: - RÌn KN thùc hµnh. 3. Thái độ:.

(84) - Có ý thức ăn uống để bảo vệ sức khoẻ. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - HS chÐp b¶ng 37.1; 37.2 vµ 37.3 ra giÊy. III. . hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? KiÓm tra c©u 1, 2 SGK. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Hớng dẫn phơng pháp thành lập khẩu phần: Hoạt động của GV - GV lÇn lît giíi thiÖu c¸c bíc tiÕn hµnh: + Bíc 1: Híng dÉn néi dung b¶ng 37.1 A: Lîng cung cÊp A1: Lîng th¶i bá A2: Lợng thực phẩm ăn đợc + Bớc 2:GV lấy 1 VD để nêu cách tÝnh. - GV dïng b¶ng 37.2 (SGK) lÊy VD về gạo tẻ, cá chép để tính thành phần dinh dìng.. Hoạt động của HS I. Híng dÉn ph¬ng ph¸p thµnh lËp khÈu phÇn: - Bíc 1: KÎ b¶ng tÝnh to¸n theo mÉu tõ nhµ. - Bíc 2: §iÒn tªn thùc phÈm vµ sè lîng cung cÊp vµo cét A. + Xác định lợng thải bỏ: A1= A (tØ lÖ %) + Xác định lợng thực phẩm ăn đợc: A2 = A – A 1 - Bớc 3: Tính giá trị thành phần đã kê trong b¶ng vµ ®iÒn vµo cét thµnh phÇn dinh dìng, n¨ng lîng, muèi kho¸ng, vitamin - Bíc 4: + Cộng các số liệu đã liệt kê. + Cộng đối chiếu với bảng “Nhu cầu khuyÕn nghÞ cho ngêi ViÖt Nam” tõ đó có kế hoạch điều chỉnh chế độ ăn cho hîp lÝ.. Hoạt động 2: Tập đánh giá một khẩu phần mẫu SGK: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Tập đánh giá một khẩu phần - GV yêu cầu HS đọc khẩu phần của 1 mẫu SGK: nữ sing lớp 8, nghiên cứu thông tin - HS đọc kĩ bảng 37.2, tính toán số b¶ng 37.2 tÝnh sè liÖu vµ ®iÒn vµo chç liÖu ®iÒn vµo « cã dÊu ? ë b¶ng 37.2. có dấu ?, từ đó xác định mức áp dụng nhu cÇu tÝnh theo %. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, - Yªu cÇu HS lªn ch÷a. c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Từ bảng 37.2 đã hoàn thành, HS tính toán mức đáp ứng nhu cầu và điền vào bảng đánh giá. §¸p ¸n b¶ng 37.2 - B¶ng sè liÖu khÈu phÇn: Thùc phÈm (g) G¹o tÎ. Träng lîng A 400. A1 0. Thµnh phÇn dinh dìng A2 400. Pr«tªin 31,6. Lipit 4. Gluxit 304,8. N¨ng lîng Kcal 137.

(85) C¸ chÐp Tæng céng. 100. 40. 60. 9,6 80,2. 2,16 33,31. 0 383,48. 57,6 2156,85. Đáp án bảng 37.3 - Bảng đánh giá: KÕt qu¶ tÝnh to¸n Nhu cÇu đề nghị Møc đáp ứng nhu cÇu (%). N¨ng lîng. Pr«tªin. Muèi kho¸ng Canxi S¾t. 2156,85. 80,2x60% = 48,12. 486,8. 2200. 55. 700. 98,04. 87,5. 69,53. Vitamin B2 PP. A. B1. 26,72. 1082,5. 1,23. 0,58. 36,7. 20 uploa d.123 doc.n et,5. 600. 1,0. 1,5. 16,4. C 88,6x 50% = 44,3 75. 180,4. 123. 38,7. 223,8. 59. Hoạt động 3: Thu hoạch: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS III. Thu ho¹ch: - Yêu cầu HS thay đổi 1 vài loại thức - HS tập xác định 1 số thay đổi về loại ¨n råi tÝnh to¸n l¹i sè liÖu cho phï thøc ¨n vµ khèi lîng dùa vµo b÷a ¨n hîp. thùc tÕ råi tÝnh l¹i sè liÖu cho phï hîp với mức đáp ứng nhu cầu. - Dùa vµo b¶ng nhu cÇu dinh dìng khuyÕn nghÞ cho ngêi VviÖt Nam vµ bảng phụ lục dinh dỡng thức ăn để tÝnh to¸n. 4. Kiểm tra - đánh giá: - GV nhận xét tinh thần, thái độ của HS trong giờ thực hành. - Đánh giá hoạt động của HS qua bảng 37.2 và 37.3. 5. HDVN: - Về nhà hoàn thành bản thu hoạch để giờ sau nộp. - §äc tríc bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu.. Ngµy so¹n: 14/1/10 Ngµy Gi¶ng: 16/1/10. TiÕt 40. Ch¬ng VII- Bµi tiÕt Bµi 38: Bµi tiÕt vµ cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc khái niệm bài tiết và vai trò của nó trong cuộc sống, nắm đợc các hoạt động bài tiết chủ yếu và hoạt động quan trọng. - HS xác định trên hình và trình bày đợc bằng lời cấu tạo hệ bài tiết nớc tiểu. 2. KÜ n¨ng: - RÌn KN QS vµ t duy. 3. Thái độ: - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ c¬ thÓ..

(86) II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh phãng to H 38. - M« h×nh cÊu t¹o thËn. III. hoạt động dạy - học:. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: - GV thu b¶n thu ho¹ch cña giê tríc. 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Bài tiết: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Bµi tiÕt: - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS nghiên cứu thông tin mục I SGK, lêi c©u hái: th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái: ? Bài tiết là gì? Bài tiết có vai trò nh - 1 HS đại diện nhóm trả lời từng câu thế nào đối với cơ thể sống? c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung rót ra ? Các sản phẩm thải cần đợc bài tiết kiến thức. ph¸t sinh tõ ®©u? ? C¸c c¬ quan nµo thùc hiÖn bµi tiÕt? C¬ quan nµo chñ yÕu? - GV chèt kiÕn thøc. *KÕt luËn: - Bài tiết là quá trình lọc và thải ra môi trờng ngoài các chất cănj bã do hoạt động trao đổi chất của tế bào thải ra, một số chất thừa đa vào cơ thể quá liều lợng để duy trì tính ổn định của môi trờng trong, làm cho cơ thể không bị nhiễm độc, đảm bảo các hoạt động diÔn ra b×nh thêng. - C¬ quan bµi tiÕt gåm: phæi, da, thËn (thËn lµ c¬ quan bµi tiÕt chñ yÕu). Cßn s¶n phÈm cña bµi tiÕt lµ CO2; må h«i; níc tiÓu. Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ bài tiết nớc tiểu: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. CÊu t¹o cña hÖ bµi tiÕt níc tiÓu: - HS quan sát H 38.1; đọc chú thích th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK. KÕt qu¶: 1- d 2- a 3- d 4- d - 1 vµi HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt.. - Yêu cầu HS quan sát H 38.1; đọc chú thÝch, th¶o luËn vµ hoµn thµnh bµi tËp SGK. - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết qu¶. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái vµ tr×nh bµy trªn h×nh vÏ: ? Tr×nh bµy cÊu t¹o c¬ quan bµi tiÕt níc tiÓu? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. *KÕt luËn: - Hệ bài tiết nớc tiểu gồm: thận, ống dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái. - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức năng lọc máu và hình thành nớc tiểu. Mỗi đơn vị chøc n¨ng gåm cÇu thËn (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và trả lời câu hỏi 1, 2, 3 SGK. 5. HDVN:.

(87) - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 39. - §äc môc “Em cã biÕt”..

(88) Ngµy so¹n: 20/1/10 Ngµy Gi¶ng: 22/1/10 TiÕt 41. Bµi 39: Bµi tiÕt níc tiÓu. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: - HS nắm đợc quá trình tạo thành nớc tiểu và thực chất của quá trình tạo thành nớc tiểu. - Nắm đợc quá trình thải nớc tiểu, chỉ ra đợc sự khác biệt giữa nớc tiểu đầu và huyết tơng, níc tiÓu ®Çu vµ níc tiÓu chÝnh thøc. 2. KÜ n¨ng: - RÌn KN QS, ph©n tÝch vµ so s¸nh. 3. Thái độ: - Yªu thÝch m«n häc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh phãng to H 391. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nªu cÊu t¹o hÖ bµi tiÕt níc tiÓu? Nguyªn nh©n bÖnh sái thËn ë ngêi? 3. Bµi míi: VB: Nh các em đã biết mỗi quả thận có 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu hình thµnh nªn níc tiÓu. VËy qu¸ tr×nh läc m¸u diÔn ra nh thÕ nµo? gåm bao nhiªu qu¸ tr×nh ? Khi nµo c¬ thÓ th¶i níc tiÓu ra ngoµi? §ã lµ néi dung bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Tìm hiểu sự tạo thành nớc tiểu: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Sù t¹o thµnh níc tiÓu: - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK mục I, - HS đọc và sử lí thông tin. quan sát H 39.1 để tìm hiểu sự tạo + Quan sát tranh và nội dung chú thích thµnh níc tiÓu. H 39.1 SGK (hoÆc trªn b¶ng). - Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: + Trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời. ? Sự tạo thành nớc tiểu gồm những quá - 1 HS đại diện nhóm trình bày, các tr×nh nµo? diÔn ra ë ®©u? nhóm khác nhận xét, bổ sung để hoàn thiÖn kiÕn thøc. + Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ - Yêu cầu HS đọc lại chú thích H 39.1, trình..... th¶o luËn vµ tr¶ lêi: + Níc tiÓu ®Çu kh«ng cã tÕ bµo m¸u vµ ? Thµnh phÇn níc tiÓu ®Çu kh¸c m¸u ë pr«tªin. ®iÓm nµo? - HS lµm viÖc trong 2 phót. - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS hoµn thành bảng so sánh nớc tiểu đầu và nớc - Trao đổi phiếu học tập cho nhau, đối tiÓu chÝnh thøc. chiếu với đáp án để đánh giá. - Yêu cầu các nhóm trao đổi phiếu, so sánh với đáp án để chấm điểm. - HS tiÕp thu kiÕn thøc. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. §Æc ®iÓm - Nồng độ các chất hoà tan - Chất độc, chất cặn bã - ChÊt dinh dìng *KÕt luËn:. PhiÕu häc tËp Níc tiÓu ®Çu Níc tiÓu chÝnh thøc - Lo·ng - Đậm đặc - Cã Ýt - Cã nhiÒu - Cã nhiÒu - GÇn nh kh«ng cã.

(89) - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc và các chất cần thiÕt (chÊt dinh dìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc. Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự thải nớc tiểu: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Sù th¶i níc tiÓu: - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả - HS tự thu nhận thông tin và trả lời câu lêi c©u hái: hái, rót ra kÕt luËn: ? Sù th¶i níc tiÓu diÔn ra nh thÕ nµo? (dùng hình vẽ để minh hoạ). ? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh n- + Thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh läc m¸u vµ íc tiÓu lµ g×? thải chất cặn bã, chất độc, chất thừa ra khái c¬ thÓ. ? V× sao sù t¹o thµnh níc tiÓu diÔn ra + M¸u tuÇn hoµn liªn tôc qua cÇu thËn liên tục mà sự bài tiết nớc tiểu lại gián nên nớc tiểu cũng đợc hình thành liên ®o¹n? tôc. - GV lu ý HS: Trẻ sơ sinh, bài tiết nơcs + Nớc tiểu tích trữ ở trong bóng đái lên tiểu là phản xạ không điều kiện, ở ngời tới 200 ml đủ áp lực gây cảm giác buồn trởng thành đây là phản xạ có điều kiện đi tiểu, lúc đó mới bài tiết nớc tiểu ra do vá n·o ®iÒu khiÓn. ngoµi. - Cho HS đọc kết luận. *KÕt luËn: - Nớc tiểu chính thức tạo thành đổ vào bể thận, qua ống dẫn nớc tiểu xuống tích trữ ở bóng đái, sau đó đợc thải ra ngoài nhờ hoạt động của cơ bóng đái và cơ bụng. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ và mục “Em có biết” SGK. - HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Câu 1: Khoanh tròn vào đầu câu đúng: Nớc tiểu đầu đợc hình thành là do: a. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë cÇu thËn. b. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë nang cÇu thËn. c. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë èng thËn. d. Qu¸ tr×nh läc m¸u x¶y ra ë bÓ thËn. Câu 2: Đánh dấu X vào ô đúng trong bảng dới đây: STT. Néi dung. 1 2 3 4 5. Nồng độ các chất hoà tan đậm đặc. Nồng độ các chất hoà tan loãng. Nồng độ các chất cặn bã và chất độc thấp. Nồng độ các chất cặn bã và chất độc cao. Nồng độ các chất dinh dỡng cao.. Níc tiÓu ®Çu. Níc tiÓu chÝnh thøc.

(90) 6. Nồng độ các chất dinh dỡng rất thấp.. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 40..

(91) Ngµy so¹n: 20/1/10 Ngµy Gi¶ng: 23/1/10 TiÕt 42. Bµi 40: vÖ sinh bµi tiÕt níc tiÓu. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: - HS trình bày đợc các tác nhân gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu và hậu quả của nó. - Trình bày đợc các thói quen, xây dựng các thói quen để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu và gi¶i thÝch c¬ së khoa häc cña nã. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện, bồi dỡng cho HS thói quen sống khoa học, ăn uống hợp lí để bảo vệ hệ bài tiÕt níc tiÓu. 3.TháI độ: - Cã høng thó häc tËp. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh phãng to H 38.1; 39.1. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh t¹o thµnh níc tiÓu lµ g×? 3. Bµi míi: VB: Hoạt động bài tiết có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể. Vậy làm thế nào để cã 1 hÖ bµi tiÕt khoÎ m¹nh? C¸c em cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Hoạt động 1: Một số tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nớc tiểu: Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu nh÷ng t¸c nh©n g©y h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu? - GV bæ sung: vi khuÈn g©y viªm tai, mòi, häng gi¸n tiÕp g©y viªm cÇu thËn do c¸c kh¸ng thÓ cña c¬ thÓ tÊn c«ng vi khuẩn này (theo đờng máu ở cầu thận) tÊn c«ng nhÇm lµm cho h cÊu tróc cÇu thËn. - Cho HS quan sát H 38.1 và 39.1để tr¶ lêi: ? Khi c¸c cÇu thËn bÞ viªm vµ suy thoái dẫn đến hậu quả nghêm trọng nh thÕ nµo vÒ søc khoÎ? - GV ph¸t phiÕu häc tËp. ? Khi c¸c tÕ bµo èng thËn lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶ hay bÞ tæn th¬ng cã thÓ dÉn đến hậu quả nh thế nào? ? Khi đờng dẫn nớc tiểu bị tắc nghẽn bởi sỏi thận có thể ảnh hởng đến sức khoÎ nh thÕ nµo? - GV tập hợp ý kiến , thông bào đáp án.. Hoạt động của HS I. Mét sè t¸c nh©n chñ yÕu g©y h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu: - HS nghiªn cøu, xö lÝ th«ng tin, thu nhËn kiÕn thøc, vËn dông hiÓu biÕt cña mình để liệt kê các tác nhân có hại. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - HS hoạt động nhóm, trao đổi thống nhÊt ý kiÕn vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp.. - §¹i diÖn nhãm lªn hoµn thµnh b¶ng, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. (Mçi nhãm hoµn thµnh mét néi dung).

(92) T¸c nh©n. Vi khuÈn. Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uèng, thøc ¨n «i thiu, thuèc.. PhiÕu häc tËp Tæn th¬ng hÖ bµi HËu qu¶ tiÕt níc tiÓu - CÇu thËn bÞ viªm - Qu¸ tr×nh läc m¸u bÞ tr× trÖ  c¸c vµ suy tho¸i. chất cặn bã và chất độc hại tích tụ trong máu  cơ thể nhiễm độc, phï  suy thËn  chÕt. - èng thËn bÞ tæn th- - Qu¸ tr×nh hÊp thô l¹i vµ bµi tiÕt ¬ng, lµm viÖc kÐm tiÕp bÞ gi¶m  m«i trêng trong bÞ hiÖu qu¶. biến đổi  trao đổi chất bị rối loạn ¶nh hëng bÊt lîi tíi søc khoÎ. - èng thËn tæn th¬ng  níc tiÓu hoà vào máu  đầu độc cơ thể. - Đờng dẫn nớc tiểu - Gây bí tiểu  nguy hiểm đến tính bÞ t¾c nghÏn. m¹ng.. KhÈu phÇn ¨n kh«ng hîp lÝ, c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬ kÕt tinh ë nång độ cao gây ra sỏi thËn. *KÕt luËn: - C¸c t¸c nh©n cã h¹i cho hÖ bµi tiÕt níc tiÓu: + Vi khuÈn g©y bÖnh (vi khuÈn g©y bÖnh tai, mòi, häng ...) + Các chất độc hại trong thức ăn, đồ uống, thuốc, thức ăn ôi thiu ... + Khẩu phần ăn không hợp lí, các chất vô cơ và hữu cơ kết tinh ở nồng độ cao gây ra sái thËn. Hoạt động 2: Xây dựng thói quen sống khoa học để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. X©y dùng thãi quen sèng khoa - GV treo b¶ng phô: B¶ng 40. học để bảo vệ hệ bài tiết nớc tiểu: Yªu cÇu HS th¶o luËn, hoµn thµnh - HS thu nhËn th«ng tin, th¶o luËn th«ng tin vµo b¶ng. nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng 40. - GV tËp hîp ý kiÕn HS, chèt l¹i kiÕn thøc. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng ®iÒn, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. *KÕt luËn: B¶ng 40 STT C¸c thãi quen sèng khoa häc C¬ së khoa häc - Thêng xuyªn gi÷ vÖ sinh cho - H¹n chÕ t¸c h¹i cña vi sinh vËt g©y 1 toµn c¬ thÓ còng nh cho hÖ bµi bÖnh. tiÕt níc tiÓu. 2 - KhÈu phÇn ¨n uèng hîp lÝ + Kh«ng ¨n qu¸ nhiÒu P, qu¸ - Tr¸nh cho thËn lµm viÖc qu¸ nhiÒu mÆn, qu¸ chua, qu¸ nhiÒu chÊt vµ h¹n chÕ kh¶ n¨ng t¹o sái. t¹o sái. + Không ăn thức ăn ôi thiu và - Hạn chế tác hại của chất độc hại. nhiễm chất độc hại..

(93) + Uống đủ nớc.. - T¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh läc máu đợc liên tục. - Nên đi tiểu đúng lúc, không - Hạn chế khả năng tạo sỏi ở bóng 3 nªn nhÞn l©u. đái. 4. Kiểm tra, đánh giá: - Yêu cầu HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - §äc “Em cã biÕt”. 5. HDVN: - Häc bµi vµ lµm bµi tËp trong SBT. - §äc tríc bµi 41. Ngµy so¹n: 28/1/10 Ngµy Gi¶ng: 29/1/10 Ch¬ng VII- Da TiÕt 43 Bµi 41: CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña da I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Mô tả đợc cấu tạo của da. - Nắm đợc mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng của da. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện kĩ năng quan sát, hoạt động nhóm. 3. Thái độ: - Cã ý thøc gi÷ vÖ sinh da. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh c©m cÊu t¹o da, c¸c miÕng b×a ghi thµnh phÇn cÊu t¹o (1  10). - M« h×nh cÊu t¹o da (nÕu cã). III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? §Ó b¶o vÖ hÖ bµi tiÕt níc tiÓu tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i, cÇn ph¶i lµm g×? 3. Bµi míi: VB: ? Cơ quan nào đóng vai trò chủ yếu trong điều hoà thân nhiệt? Ngoài chức năng điều hoà thân nhiệt, da còn có chức năng gì ? Cấu tạo của nó nh thế nào để đảm nhiệm chức năng đó? Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu tạo da: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. CÊu t¹o da: - Yêu cầu HS quan sát H 41.1, đọc kĩ - HS tự nghiên cứu H 41.1, chú thích. chó thÝch vµ ghi nhí. - GV treo tranh sơ đồ câm H 41.1, yêu - Đại diện nhóm lên dán chú thích, các cÇu HS lªn b¶ng d¸n chó thÝch. HS kh¸c nhËn xÐt. - GV cho HS dùng mũi tên <-> chỉ các - Đại diện nhóm lên hoàn thành sơ đồ thµnh phÇn cÊu t¹o cña da dùng mũi tên đánh vào sơ đồ chỉ các (Bµi tËp - Tr 132 SGK). thµnh phÇn cÊu t¹o cña c¸c líp biÓu b×, ? Nªu cÊu t¹o cña da? líp b×, líp mì díi da. - GV dïng m« h×nh minh ho¹, yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS thảo luận câu hỏi và hoàn - HS thảo luận nhóm nêu đợc: thµnh bµi tËp trang 133 – SGK. + V¶y tr¾ng tù bong ra chøng tá líp tÕ.

(94) ? Mïa hanh kh«, da bong nh÷ng v¶y tr¾ng nhá. Gi¶i thÝch hiÖn tîng nµy? ? V× sao da ta lu«n mÒm m¹i, kh«ng thÊm níc?. bµo ngoµi cïng cña da ho¸ sõng vµ chÕt. + Da mềm mại. không thấm nớc vì đợc cÊu t¹o tõ c¸c sîi m« liªn kÕt bÖn chÆt víi nhau vµ trªn da cã nhiÒu tuyÕn nhên tiÕt chÊt nhên trªn bÒ mÆt da. ? Vì sao ta nhận biết đợc nóng, lạnh, + Da nhiều cơ quan thụ cảm là đầu mút độ cứng, mềm của vật? c¸c tÕ bµo thÇn kinh gióp da nhËn biÕt nãng, l¹nh, ®au ... ? Da cã ph¶n øng thÕ nµo khi trêi qu¸ + Khi trêi nãng mao m¹ch díi da d·n nãng hoÆc qu¸ l¹nh? ra, tuyÕn må h«i tiÕt ra må h«i kÐo theo nhiệt làm giảm nhiệt độ cơ thể. Khi trời l¹nh mao m¹ch co l¹i, c¬ ch©n l«ng co để giữ nhiệt. ? Líp mì díi da cã vai trß g×? + Lớp mỡ dới da là lớp đệm chống tác dông c¬ häc cña m«i trêng vµ chèng mÊt nhiÖt khi trêi rÐt. ? Tãc vµ l«ng mµy cã t¸c dông g×? + Tóc tạo lớp đệm không khí, chống tia - Gv nhËn xÐt vµ chèt KT. tử ngoại và điều hoà nhiệt độ. + L«ng mµy ng¨n må h«i vµ níc kh«ng ch¶y xuèng m¾t. *KÕt luËn: - Da cÊu t¹o gåm 3 líp: + Líp biÓu b× gåm tÇng sõng vµ tÇng tÕ bµo sèng. + Líp b× gåm sîi m« liªn kÕt vµ c¸c c¬ quan. + Líp mí díi da gåm c¸c tÕ bµo mì. Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của da: - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời các c©u hái môc  SGK – Tr 133. ? Da cã nh÷ng chøc n¨ng g×? ? §Æc ®iÓm nµo cña da gióp da thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ? ? Bé phËn nµo cña da gióp da tiÕp nhËn kÝch thÝch? ? Bé phËn nµo cña da gióp da thùc hiÖn chøc n¨ng bµi tiÕt? ? Da ®iÒu hoµ th©n nhiÖt b»ng c¸ch nµo? - Gv nhËn xÐt vµ KL.. II. Chøc n¨ng cña da: - HS tr¶ lêi dùa vµo bµi tËp ë môc I cña bài, nêu đợc 4 chức năng của da. - Tìm hiểu đợc nguyên nhân của từng chøc n¨ng. - Tù rót ra kÕt luËn.. *KÕt luËn: * Chøc n¨ng cña da: - B¶o vÖ c¬ thÓ: chèng c¸c yÕu tè g©y h¹i cña m«i trêng nh: sù va ®Ëp, sù x©m nhËp của vi khuẩn, chống thấm nớc thoát nớc. Đó là do đặc điểm cấu tạo từ các sợi của mô liên kÕt, líp mì díi da vµ tuyÕn nhên. ChÊt nhên do tuyÕn nhên tiÐt ra cßn cã t¸c dông diÖt khuÈn. S¾c tè da gãp phÇn chèng t¸c h¹i cña tia tö ngo¹i..

(95) - §iÒu hoµ th©n nhiÖt: nhê sù co d·n cña mao m¹ch díi da, tuyÕn må h«i, c¬ co ch©n l«ng, líp mì díi da chèng mÊt nhiÖt. - NhËn biÕt kÝch thÝch cña m«i trêng: nhê c¸c c¬ quan thô c¶m. - Tham gia hoạt động bài tiết qua tuyến mồ hôi. - Da còn là sản phẩm tạo nên vẻ đẹp của con ngời. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o da b»ng m« h×nh. - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. Híng dÉn c©u 2: L«ng mµy cã t¸c dông ng¨n kh«ng cho må h«i, níc ch¶y xuèng m¾t. V× vËy kh«ng nªn nhæ l«ng mµy, l¹m dông kem phÊn sÏ bÝt lç ch©n l«ng vµ lç tiÕt chÊt nhên, t¹o ®iÒu kiÖn cho vi khuÈn b¸m vµo da ph¸t triÓn.. Ngµy so¹n: 28/1/10 Ngµy Gi¶ng: 30/1/10. TiÕt 44. Bµi 42: VÖ sinh da. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS sÏ: - Trình bày đợc cơ sở khoa học của các biện pháp bảo vệ da, rèn luyện da. - Cã ý thøc vÖ sinh, phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ da. 2. KÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Th¸I dé: - Có thái độ vệ sinh cá nhân, cộng đồng. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh ¶nh c¸c bÖnh ngoµi da. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK – Tr 133. 3. Bµi míi: VB: Da cã vai trß rÊt quan träng víi c¬ thÓ, nã cã chøc n¨ng b¶o vÖ, bµi tiÕt, tiÕp nhận kích thích, điều hoà thân nhiệt. Nh vậy ta phải bảo vệ da để da thực hiện tốt các chøc n¨ng cña nã. Hoạt động 1: Bảo vệ da: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. B¶o vÖ da: - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái - C¸ nh©n HS tù nghiªn cøu th«ng tin, cïng víi hiÓu biÕt cña b¶n th©n tr¶ lêi môc  SGK. c©u hái. ? Da bÈn cã h¹i nh thÕ nµo? - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. ? Da bÞ x©y x¸t cã h¹i nh thÕ nµo? - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I. ? Gi÷ g×n da s¹ch b»ng c¸ch nµo?.

(96) - Yêu cầu HS đề ra các biện pháp bảo HS tự đề ra các biện pháp. vÖ da. *KÕt luËn: - Da bẩn là môi trờng thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, hạn chế hoạt động của tuyến mồ h«i, h¹n chÕ kh¶ n¨ng diÖt khuÈn cña da. - Da bÞ x©y x¸t dÔ nhiÔm trïng, nhiÔm trïng m¸u, uèn v¸n. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da: - Thêng xuyªn t¾m röa. - Thay quÇn ¸o vµ gi÷ g×n da s¹ch sÏ. - Kh«ng nªn nÆn trøng c¸. - Tr¸nh l¹m dông mÜ phÈm... Hoạt động 2: Tìm hiểu cách rèn luyện da: II. C¸ch rÌn luyÖn da: - GV ph©n tÝch: - HS nghe vµ ghi nhí. + C¬ thÓ lµ 1 khèi thèng nhÊt, rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÑ c¬ quan trong đó có da. + RÌn luyÖn th©n thÓ ph¶i thêng xuyªn tiÕp xóc víi m«i trêng nh»m t¨ng kh¶ năng chịu đựng của da. + Da b¶o vÖ c¸c hÖ c¬ quan trong c¬ thể và có liên quan mật thiết đến nội quan, đến khả năng chịu đựng của da vµ cña c¸c c¬ quan, gi÷a chóng cã t¸c dông qua l¹i. - Yêu cầu HS thảo luận nhóm hoàn - HS đọc kĩ bài tập, thảo luận nhóm thống nhất ý kiến, đánh dấu vào bảng thµnh bµi tËp  SGK. - Cho 1 vµi nhãm nªu kÕt qu¶. GV chèt 42.1 trong vë bµi tËp. - C¸c nhãm nhËn xÐt, bæ sung. l¹i kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn thành bài tập (135) để đa ra nguyên tắc - HS thảo luận, đánh dấu vào ô trống ở cuèi mçi nguyªn t¾c. rÌn luyÖn da. - Yªu cÇu c¸c nhãm nªu kÕt qu¶, GV bæ sung. - GV lu ý HS: hình thức tắm nớc lạnh - 1 vài đại diện đa kết quả, các HS khác phải đợc rèn luyện thờng xuyên, trớc nhận xét để hoàn thiện kiến thức. khi tắm phải khởi động, không tắm lâu, - Kết quả: các hình thức rèn luyện da: sau khi t¾m ph¶i lau ngêi, thay quÇn ¸o 1, 4, 5, 8, 9. n¬i kÝn giã. *KÕt luËn: C¬ thÓ lµ mét khèi thèng nhÊt cho nªn rÌn luyÖn c¬ thÓ lµ rÌn luyÖn c¸c hÖ cơ quan trong đó có da. C¸c c¸ch rÌn luyÖn da: - T¾m n¾ng lóc 8-9 giê s¸ng. - TËp ch¹y buæi s¸ng, - Tham gia thÓ thao buæi chiÒu. - Xoa bãp. - Lao động chân tay vừa sức. - RÌn luyÖn tõ tõ..

(97) - RÌn luyÖn thÝch hîp víi t×nh tr¹ng søc khoÎ cña tõng ngêi. - Cần thờng xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào buổi sáng để cơ thể tạo ra vitamin D chèng cßi x¬ng. Hoạt động 3: Tìm hiểu cách phòng chống bệnh ngoài da: III. C¸ch phßng chèng bÖnh ngoµi - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng da: 42.2. - HS vËn dông kiÕn thøc, hiÓu biÕt cña - Yêu cầu HS nêu kết quả, GV nhận mình về các bệnh ngoài da, trao đổi xÐt. nhóm để hoàn thành bài tập. - Cho HS đọc thông tin mục III SGK- - 1 vài đại diện trình bày, các nhóm Tr 135 kh¸c bæ sung. ? KÓ tªn c¸c bÖnh ngoµi da mµ em biÕt, nªu c¸ch phßng chèng? - GV ®a ra 1 sè tranh ¶nh vÒ bÖnh ngoài da để HS quan sát. Đa thông tin vÒ phßng bÖnh uèn v¸n cho trÎ s¬ sinh - HS tiÕp thu kiÕn thøc. vµ ngêi mÑ b»ng tiªm phßng. DiÖt bä mß, bä chã b»ng c¸ch vÖ sinh, sö dông thuèc diÖt phun vµo æ r¸c, bôi c©y. *KÕt luËn: - C¸c bÖnh ngoµi da: ghÎ lë, h¾c lµo, nÊm, chèc, môn nhät, chÊy rËn, báng.... - Phßng ch÷a: + Vệ sinh cơ thể, vệ sinh môi trờng, tránh để da bị xây xát. + Khi m¾c bÖnh cÇn ch÷a theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. + Khi bÞ báng nhÑ: ng©m phÇn báng vµo níc l¹nh s¹ch, b«i thuèc mì chèng báng. BÞ nÆng cÇn ®a ®i bÖnh viÖn. 4. Kiểm tra, đánh giá: ? V× sao ph¶i b¶o vÖ vµ gi÷ g×n vÖ sinh da? ? RÌn luyÖn da b»ng c¸ch nµo? ? Vì sao nói giữ vệ sinh môi trờng sạch đẹp cũng là bảo vệ da? 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ¤n l¹i bµi ph¶n x¹.. Ngµy so¹n: 3/2/10 Ngµy Gi¶ng: 5/2/10 Ch¬ng VII- ThÇn kinh vµ gi¸c quan TiÕt 45 Bµi 43: Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vị cÊu t¹o c¬ b¶n cña hÖ thÇn kinh. - Phân biệt đợc các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ơng và bộ phận ngo¹i biªn)..

(98) 2. KÜ n¨ng: - Ph©n biÖt , quan s¸t, 3. Thái độ: - yªu thÝch m«n häc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to H 43.1; 43.2. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Nêu các biện pháp giữ vệ sinh da và giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp đó? ? Nªu c¸c h×nh thøc vµ nguyªn t¾c rÌn luyÖn da? 3. Bµi míi: VB: C¬ thÓ thêng xuyªn tiÕp nhËn vµ tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch b»ng sù ®iÒu khiÓn, ®iÒu hoà và phối hợp hoạt động của các nhóm cơ quan, hệ cơ quan giúp cơ thể luôn thích nghi với môi trờng, dới dự chỉ đạo của hệ thầnkinh. Hệ thần kinh có cấu tạo nh thế nào để thực hiện các chức năng đó? Hoạt động 1: Nơron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. Nơron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh - Yêu cầu HS quan sát H 43.1, cùng với - HS nhớ lại kiến thức đã học ở bài kiến thức đã học và trả lời câu hỏi: ph¶n x¹ dÓ tr¶ lêi: ? Nªu thµnh phÇn cÊu t¹o cña m« thÇn + M« thÇn kinh gåm: tÕ bµo thÇn kinh kinh? đệm. + Tế bào thần kinh đệm có chức năng nâng đỡ, sinh dỡng và bảo vệ tế bào thÇn kinh. + Tế bào thần kinh (nơron) là đơn vị cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh. ? M« t¶ cÊu t¹o 1 n¬ron? - 1 HS g¾n chó thÝch cÊu t¹o cña n¬ron, - GV lu ý HS: nơron không có trung sau đó mô tả cấu tạo. thÓ. - GV nhËn xÐt c©u tr¶ lêi cña HS. ? Nªu chøc n¨ng cña n¬ron? + Chøc n¨ng cÈm øng vµ dÉn truyÒn. - Cho HS quan sát tranh để thấy chiều - Quan sát tranh, nghe GV giới thiệu và dÉn truyÒn xung thÇn kinh cña n¬ron. tiÕp thu kiÕn thøc. - GV bæ sung: dùa vµo chøc n¨ng dÉn truyền, nơron đợc chia thành 3 loại. *KÕt luËn: a. CÊu t¹o cña n¬ron gåm: + Th©n: chøa nh©n. + C¸c sîi nh¸nh: ë quanh th©n. + 1 sợi trục: dài, thờng có bao miêlin (các bao miêlin thờng đợc ngăn cách bằng eo R¨ngvªo tËn cïng cã cóc xinap – lµ n¬i tiÕp xóc gi÷a c¸c n¬ron. b. Chøc n¨ng cña n¬ron: + C¶m øng(hng phÊn) + DÉn truyÒn xung thÇn kinh theo mét chiÒu (tõ sîi nh¸nh tíi th©n, tõ th©n tíi sîi trôc). Hoạt động 2: Tìm hiểu các bộ phận của hệ thần kinh.

(99) Hoạt động của GV - GV th«ng b¸o cã nhiÒu c¸ch ph©n chia c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh (giíi thiÖu 2 c¸ch). + Theo cÊu t¹o + Theo chøc n¨ng - Yêu cầu HS quan sát H 43.2, đọc kĩ bµi tËp, lùa chän côm tõ ®iÒn vµo chç trèng. - Gäi 1 HS b¸o c¸o kÕt qu¶. Cho HS nhËn xÐt, tr¶ lêi c©u hái: ? XÐt vÒ cÊu t¹o, hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng bé phËn nµo?. Hoạt động của HS II. c¸c bé phËn cña hÖ thÇn kinh. - HS th¶o luËn nhãm, lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK vµo vë bµi tËp. - 1 HS tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 1: N·o 2: Tuû 3 + 4: bó sợi cảm giác và bó vận động. + Do sîi trôc cña n¬ron t¹o thµnh.. ? D©y thÇn kinh do bé phËn nµo cña + Cã 3 lo¹i d©y thÇn kinh: d©y híng n¬ron cÊu t¹o nªn? t©m, d©y li t©m, d©y pha. ? C¨n cø vµo chøc n¨ng dÉn truyÒn xung thần kinh của nơron có thể chia - HS dựa vào SGK để trả lời. mÊy lo¹i d©y thÇn kinh? ? Dùa vµo chøc n¨ng hÖ thÇn kinh gåm nh÷ng bé phËn nµo? Sù kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng cña 2 bé phËn nµy? - Gv nhËn xÐt vµ KL. *KÕt luËn: a. Dùa vµo cÊu t¹o hÖ thÇn kinh gåm: + Bé phËn trung ¬ng gåm bé n·o t¬ng øng. + Bé phËn ngo¹i biªn gåm d©y thÇn kinh vµ c¸c h¹ch thÇn kinh. + D©y thÇn kinh: d©y híng t©m, li t©m, d©y pha. b. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh đợc chia thành: + Hệ thần kinh vận động (cơ xơng) điều khiển sự hoạt động của cơ vân 9là hoạt động có ý thức). + Hệ thần kinh sinh dỡng: điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng và cơ quan sinh sản (là hoạt động không có ý thức). 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV treo tranh c©m cÊu t¹o n¬ron, yªu cÇu HS tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron. - Hoàn thành sơ đồ sau: .............. ............. HÖ thÇn kinh Tuû sèng .................. Bé phËn ngo¹i biªn H¹ch thÇn kinh 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ChuÈn bÞ thùc hµnh theo nhãm: Õch, b«ng, kh¨n lau..

(100) Ngµy so¹n: 4/2/10 Ngµy Gi¶ng: 6/2/10 TiÕt 46 Bµi 44: Thùc hµnh: Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo cña tuû sèng) I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tiến hành thành công các thí nghiệm quy định.. - Tõ thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ quan s¸t: + Nêu đợc chức năng của tuỷ sống, dự đoán đợc thành phần cấu tạo của tuỷ sống. + Đối chiếu với cấu tạo của tuỷ sống để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chøc n¨ng. 2. KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng thùc hµnh. 3. Thái độ: - Cã ý thøc kØ luËt, ý thøc vÖ sinh. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - ChuÈn bÞ cña GV: + Õch 1 con, 1 ®o¹n tuû sèng lîn t¬i. + Bộ đồ mổ: đủ cho các nhóm. + Dung dịch HCl 0,3%; 1%; 3%, cốc đựng nớc lã, bông thấm nớc. - ChuÈn bÞ cña HS (mçi nhãm): + Õch 1 con. + Kh¨n lau, b«ng. + KÎ s½n bangr 44 vµo vë. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: - KiÓm tra c©u 1, 2 SGK –Tr 138. 3. Bµi míi: VB: Trong bài trớc các em đã nắm đợc các bộ phận của hệ thần kinh. Các em biết r»ng trung ¬ng thÇn kinh gåm n·o vµ tuû sèng. Tuû sèng n»m ë ®©u? Nã cã cÊu t¹o vµ chức năng nh thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu bài thực hành hôm nay để trả lời câu hỏi đó. Hoạt động 1: Tìm hiểu chức năng của tuỷ sống: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Chøc n¨ng cña tuû sèng: - Tõng nhãm HS tiÕn hµnh: + C¾t ®Çu Õch hoÆc ph¸ n·o. + Trteo lªn gi¸ 3 -5 phót cho Õch hÕt cho¸ng. - Từng nhóm đọc kĩ 3 thí nghiệm phải lµm, lÇn lît lµm thÝ nghiÖm 1, 2, 3. Ghi kết quả quan sát đợc vào bảng 44 (đã kÎ s½n ë vë).. - Yêu cầu HS huỷ não ếch, để nguyên tuû. - Yªu cÇu HS tiÕn hµnh: + Bíc 1: HS tiÕn hµnh thÝ nghiÖm 1, 2, 3 theo giíi thiÖu ë b¶ng 44. - GV lu ý: sau mçi lÇn kÝch thÝch b»ng axit ph¶i röa thËt s¹ch chç cã axit, lau khô để khoảng 3 – 5 phút mới kích thÝch l¹i. - Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ - C¸c nhãm dù ®o¸n ra giÊy nh¸p..

(101) ph¶n x¹, GV yªu cÇu HS: ? Dù ®o¸n vÒ chøc n¨ng cña tuû sèng? - GV ghi nhanh dù ®o¸n cña HS ra gãc b¶ng.. - 1 số nhóm đọc kết quả dự đoán. + Trong tuû sèng ch¾c ch¾n ph¶i cã nhiÒu c¨n cø thÇn kinh ®iÒu khiÓn sù vận động của các chi. + Các căn cứ đó phải có sự liên hệ với nhau theo các đờng liên hệ dọc (vì khi kÝch thÝch chi díi kh«ng chØ chi díi co + Bíc 2: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 4,5. mµ 2 chi trªn còng co). - Cắt ngang tuỷ ở đôi dây thần kinh thứ - HS quan sát thí nghiệm, ghi kết quả 1 vµ thø 2 (ë lng) thÝ nghiÖm 4, 5 vµo b¶ng 44 trong vë. - Lu ý: nÕu vÕt c¾t n«ng cã thÓ chØ c¾t đờng lên (trong chất trắng ở mặt sau tuỷ sống) do đó nếu kích thích chi trớc thì 2 chi sau cũng co (đờng xuống trong chÊt tr¾ng cßn). ? Em h·y cho biÕt thÝ nghiÖm nµy nhằm mục đích gì? - HS thảo luận nhóm và nêu đợc: - ThÝ nghiÖm nµy chøng tá sã sù liªn hÖ gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh ë c¸c phÇn kh¸c nhau cña tuû sèng (gi÷a c¨n cø ®iÒu khiÓn chi tríc vµ chi sau). + Bíc 3: GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm 6 vµ - HS quan s¸t ph¶n øng cña Õch, ghi kÕt 7 (huû tuû ë trªn vÕt c¾t ngang råi tiÕn qu¶ thÝ nghiÖm 6, 7 vµo b¶ng 44. hµnh nh SGK) - HS trao đổi nhóm và rút ra kết luận. ? Qua thÝ nghiÖm 6, 7 cã thÓ kh¼ng + Tuû sèng cã nhiÒu c¨n cø thÇn kinh định điều gì? điều khiển sự vận động của các chi. - GV cho HS đối chiếi với dự đoán ban ®Çu, söa c©u sai. - Yªu cÇu HS nªu chøc n¨ng cña tuû sèng. - HS nªu. *KÕt luËn: TiÕn hµnh thµnh c«ng thÝ nghiÖm sÏ cã kÕt qu¶: + ThÝ nghiÖm 1: Chi sau bªn ph¶i co. + ThÝ nghiÖm 2: Co c¶ 2 chi sau. + Thí nghiệm 3: Cả 4 chi đều co. + ThÝ nghiÖm 4: C¶ 2 chi sau co. + ThÝ nghiÖm 5: ChØ 2 chi tríc co. + ThÝ nghiÖm 6: 2 chi tríc kh«ng co. + ThÝ nghiÖm 7: 2 chi sau co. Kết luận: Tuỷ sống có các căn cứ thần kinh điều khiển sự vận động của các chi (PXK§K). Gi÷a c¸c c¨n cø thÇn kinh cã sù liªn hÖ víi nhau. Hoạt động 2: Nghiên cứu cấu tạo của tuỷ sống: - GV cho HS quan s¸t lÇn lît H 44.1; 44.2; m« h×nh tuû sèng lîn vµ 1 ®o¹n tuû sèng lîn. ? NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc,. II. CÊu t¹o cña tuû sèng: - HS quan sát kĩ hình vé, đọc chú thích, quan sát mô hình, mẫu vật để nhận biết mµu s¾c cña tuû sèng lîn, tr¶ lêi c©u hái:.

(102) mÇu s¾c, vÞ trÝ cña tuû sèng?. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung vµ rót ra kÕt luËn.. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. -Yªu cÇu HS nhËn xÐt mµng tuû. - HS tr¶ lêi, nhËn xÐt, rót ra kÕt luËn. - GV cho HS quan s¸t kÜ m« h×nh vµ mÉu tuû lîn. ? NhËn xÐt cÊu t¹o trong cña tuû sèng? - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm ? Tõ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nªu râ vai trß kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. cña chÊt x¸m, chÊt tr¾ng. - Cho HS gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 1 trªn sơ đồ cung phản xạ. - Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm 2 b»ng n¬ron liªn l¹c b¾t chÐo. - Giải thích thí nghiệm 3 bằng đờng lên, đờng xuống (chất trắng). *KÕt luËn: a. CÊu t¹o ngoµi: - Tuỷ sống nằm trong cột sống từ đốt cổ thức I đến thắt lng II, dài 50 cm, hình trụ, cã 2 phµn ph×nh (cæ vµ th¾t lng), mµu tr¾ng, mÒm. - Tuû sèng bäc trong 3 líp mµng: mµng cøng, mµng nhÖn, mµng nu«i. C¸c mµng nµy cã t¸c dông b¶o vÖ, nu«i dìng tuû sèng. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m n»m trong, h×nh ch÷ H (do th©n, sîi nh¸nh n¬ron t¹o nªn) lµ c¨n cø (trung khu) cña c¸c PXK§K. - Chất trắng ở ngoài (gồm các sợi trục có miêlin) là các đờng dẫn truyền nối các căn cø trong tuû sèng víi nhau vµ víi n·o bé. 4. Kiểm tra đánh giá: - HS hoµn thµnh b¶ng 44 vµo vë bµi tËp. - Ghi l¹i kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c lÖnh trong c¸c bíc thÝ nghiÖm. 5. HDVN: - Häc cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng. - Hoàn thành báo cáo thực hành để nộp vào giờ sau..

(103) Ngµy so¹n: 24/2/10 Ngµy Gi¶ng: 26/2/10 TiÕt 47. Bµi 45: D©y thÇn kinh tuû. I. môc tiªu.. 1. kiÕn thøc. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tuỷ.. - Giải thích đợc vì sao dây thần kinh tuỷ là dây pha. 2. KÜ n¨ng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ. - Bồi dỡng thái độ yêu thích môn học. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh phãng to H×nh SGK. - B¶ng 45 kÎ s½n. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Cấu tạo của dây thần kinh tuỷ: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. CÊu t¹o cña d©y thÇn kinh tuû: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin môc - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I, quan I, quan s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u s¸t H 43.2; 45.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: hái: ? Có bao nhiêu đôi dây thần kinh tuỷ? - 1 HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ - Tiếp tục đọc thông tin, quan sát kĩ H sung. 45.1 để dán chú thích vào tranh câm H - 1 HS lên bảng dán chú thích, trình 45.1 trªn b¶ng vµ tr×nh bµy cÊu t¹o d©y bµy cÊu t¹o d©y thÇn kinh tuû. thÇn kinh tuû. C¸c HS kh¸c quan s¸t, nhËn xÐt, bæ - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc trªn m« h×nh sung hoµn thiÖn kiÕn thøc. đốt tuỷ sống, rút ra kết luận. - Lu ý HS: - HS l¾ng nghe vµ ghi nhí. + Ph©n biÖt râ mÆt tríc vµ mÆt sau tuû sèng, rÔ tríc vµ rÔ sau. + Sử dụng H 45.2 để chỉ cho HS thấy từ đốt thắt lng I các bó rễ tuỷ của đoạn cïng, côt tËp hîp thµnh “tïng ®u«i ngùa”. *KÕt luËn: - Có 31 đôi dây thần kinh tuỷ. - Mỗi dây thần kinh tuỷ đợc nối với tuỷ sống gồm 2 rễ: + Rễ trớc (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm. + RÔ sau (rÔ c¶m gi¸c) gåm c¸c bã sîi híng t©m. - Các rễ tuỷ đi ra khỏi lỗ gian đốt sống nhập lại thành dây thần kinh tuỷ. Hoạt động 2: Chức năng của dây thần kinh tuỷ: II. Chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû: - GV yêu cầu HS nghiên cứu thí - HS đọc kĩ thông tin về nội dung thí.

(104) nghiÖm phÇn  SGK môc II, nghiªn cøu kÜ b¶ng 45. - GV treo b¶ng 45 m« t¶ thÝ nghiÖm b»ng tranh vÏ Õch bÞ kÝch thÝch bëi HCl 1%, chi sau bªn ph¶i, chi sau bªn tr¸i. §Æt vµo ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm (d¸n kÝn) vÏ kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - Yêu cầu HS lên bảng xác định vị trí vÕt c¾t, nªu kÕt qu¶ thÝ nghiÖm. - GV bãc kÕt qu¶ cho HS nhËn xÐt.. nghiệm, đọc kĩ bảng 45.. - 1 HS lên bảng xác định vị trí vết cắt rÔ tríc bªn ph¶i, rÔ sau bªn tr¸i, nªu kÕt qu¶. - HS kh¸c nhËn xÐt. + ThÝ nghiÖm 1: Khi kÝch thÝch b»ng -Yªu cÇu HS gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ HCl 1% vµo chi sau bªn ph¶i, xung thÇn kinh truyÒn tõ c¬ quan thô c¶m nghiÖm trªn. (da) tíi tuû sèng nhng v× rÔ tríc bªn ph¶i bÞ c¾t kh«ng dÉn xung thÇn kinh đến chi đó nên chi đó không co. Xung thÇn kinh qua n¬ron b¾t chÐo sang chi bªn kia, chi bªn kia co vµ xung thÇn kinh qua đờng dẫn truyền lên chi trên lµm cho 2 chi trªn co. + ThÝ nghiÖm 2: RÔ sau bªn tr¸i bÞ c¾t, xung thÇn kinh tõ c¬ quan thô c¶m ? Thí nghiệm 1cho phép ta rút ra kết không dẫn truyền về tuỷ sống đợc nên kh«ng chi nµo co c¶. luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ tríc? ? ThÝ nghiÖm 2 1cho phÐp ta rót ra kÕt - HS th¶o luËn 2 c©u hái, tr¶ lêi, nhËn xÐt. luËn g× vÒ chøc n¨ng rÔ sau? - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt luËn. ? Nªu chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? - HS đọc kết luận. - Yêu cầu 1 HS đọc kết luận (SGK). *KÕt luËn: - Rễ trớc: dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ơng đi ra cơ quan đáp ứng (rễ li t©m). - RÔ sau: dÉn truyÒn xung thÇn kinh c¶m gi¸c tõ c¸c thô quan vÒ trung ¬ng (rÔ híng t©m) => D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha: dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu. 4. Kiểm tra, đánh giá: - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất. D©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha v×: a. Dây thần kinh tuỷ gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động. b. D©y thÇn kinh tuû dÉn truyÒn xung thÇn kinh theo 2 chiÒu híng t©m vµ li t©m. c. D©y thÇn kinh tuû nèi víi tuû sèng bëi rÔ tríc vµ rÔ sau. d. Cả 1, 2, 3 đúng. e. Cả 2, 3 đúng. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 46. - KÎ b¶ng 46 vµo vë..

(105) Ngµy so¹n: 24/2/10 Ngµy Gi¶ng: 27/2/10 TiÕt 48 Bµi 46: Trô n·o, tiÓu n·o, n·o trung gian I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Xác định đợc vị trí và các thành phần của trụ não.. - Trình bày đợc chức năng chủ yếu của trụ não. - Xác định đợc vị trí, chức năng của tiểu não. - Xác định đợc vị trí, chức năng chủ yếu của não trung gian. 2 KÜ n¨ng. - - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3 Thái độ. - Bồi dỡng thái độ yêu thích môn học. II. chuÈn bÞ ph¬ng tØÖn.. - Tranh phãng to h×nh SGK. - M« h×nh bé n·o th¸o l¾p. - B¶ng 46 kÎ s½n vµo b¶ng phô. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña d©y thÇn kinh tuû? V× sao nãi d©y thÇn kinh tuû lµ d©y pha? 3. Bµi míi: Hoạt động 1: Vị trí và các thành phần của bộ não: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. VÞ trÝ vµ c¸c thµnh phÇn cña bé n·o: - Cho HS quan s¸t H 46.1 vµ tr¶ lêi c©u - HS quan s¸t kÜ tranh ghi nhí chó hái: thÝch. ? Bé n·o gåm nh÷ng thµnh phÇn nµo? - GV nhËn xÐt. - 1 HS tr¶ lêi, HS kh¸c nhËn xÐt. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ (SGK) môc I. - HS dùa vµo chó thÝch h×nh vÏ, t×m hiÓu vÞ trÝ, thµnh phÇn n·o, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - GV kiểm tra bài tập của HS, chính - 1 vài HS đọc kết quả, lớp nhận xét, bổ x¸c ho¸ l¹i th«ng tin. sung. - GV gäi 1 HS chØ trªn tranh hoÆc m« §¸p ¸n: h×nh c¸c thµnh phÇn trªn. 1 – N·o trung gian; 2 – N·o gi÷a 3 – CÇu n·o; 4 – N·o gi÷a; 5 – Cuèng n·o; 6 – Cñ n·o sinh t; 7 – TiÓu n·o. *KÕt luËn: - Bộ não gồm: Trụ não, tiểu não, não trung gian và đại não. - Bµi tËp ®iÒn tõ SGK. Hoạt động 2: Cấu tạo và chức năng của trụ não: II. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña trô - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin n·o:.

(106) Tr 144 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS đọc kĩ và xử lí thông tin, trả lời ? Nªu cÊu t¹o trô n·o? c©u hái: ? ChÊt tr¾ng vµ chÊt x¸m ë trô n·o cã - 1 vµi HS nhËn xÐt, bæ sung, rót ra kÕt chøc n¨ng g×? luËn. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc, giíi thiÖu 12 đôi dây thần kinh não (dây cảm - HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. giác, dây vận động, dây pha). - GV ph¸t phiÕu häc tËp, yªu cÇu HS trao đổi nhóm, hoàn thành bài tập so - HS dựa vào vốn hiểu biết về cấu tạo, sánh cấu tạo, chức năng trụ não và tuỷ chức năng trụ não và tuỷ sống, trao đổi sèng (B¶ng 46). nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - GV kiÓm tra kÕt qu¶ c¸c nhãm. - GV chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc b»ng - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, nhãm kh¸c b¶ng so s¸nh. bæ sung. B¶ng 46- B¶ng so s¸nh vÞ trÝ, cÊu t¹o, chøc n¨ng cña tuû sèng vµ trô n·o Tuû sèng Trô n·o VÞ trÝ Chøc n¨ng VÞ trÝ Chøc n¨ng - ë gi÷a, - Lµ c¨n cø - ë trong, ph©n - Lµ c¨n cø ChÊt thµnh d¶i liªn thÇn kinh. thµnh c¸c nh©n thÇn kinh. Bé x¸m tôc. x¸m. phËn - ë ngoµi. bao - DÉn truyÒn. - Bao ngoµi c¸c - DÉn truyÒn trung ChÊt quanh chÊt nh©n x¸m. däc vµ nèi 2 ¬ng tr¾ng x¸m. b¸n cÇu tiÓu n·o. Bé phËn - 31 đôi dây thần kinh pha. - 12 đôi dây gồm 3 loại: cảm ngo¹i biªn giác, vận động, dây pha. *KÕt luËn: - Chất trắng ở ngoài: gồm đờng lên (cảm giác) và đờng xuống (vận động) liên hệ với tuỷ sèng vµ c¸c phÇn kh¸c cña n·o. - Chất xám ở trong, tập trung thành các nhân xám, là nơi xuất phát 12 đôi dây thần kinh n·o. + Chất xám là trung khu điều khiển, điều hoà hoạt động của các cơ quan: tuần hoàn, hô hÊp, tiªu ho¸ (c¸c c¬ quan sinh dìng). Hoạt động 3: Não trung gian: III. N·o trung gian: - Yªu cÇu HS chØ vÞ trÝ cña n·o trung - 1 HS lªn b¶ng chØ. gian trªn tranh (m« h×nh). - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi: ? Nêu cấu tạo và chức năng của não - HS đọc thông tin SGK và trả lời câu trung gian? hái, HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. *KÕt luËn: - Não trung gian gồm đồi thị và vùng dới đồi thị: + Chất trắng (ngoài) chuyển tiếp các đờng dẫn truyền từ dới lên não. + Chất xám (trong): là các nhân xám điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiÖt. Hoạt động 4: Tiểu não : IV. TiÓu n·o : - Yêu cầu HS đọc thông tin mục IV, - HS nghiên cứu thông tin, hình vẽ và quan s¸t H 46.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái..

(107) ? VÞ trÝ cña tiÓu n·o? ? TiÓu n·o cã cÊu t¹o nh thÕ nµo?. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn. - Yêu cầu HS đọc thí nghiệm SGK () - HS đọc thí nghiệm, rút ra chức năng cña tiÔu n·o. vµ tr¶ lêi: ? TiÓu n·o cã chøc n¨ng g×? *KÕt luËn: - TiÓu n·o n»m sau trô n·o, díi b¸n cÇu n·o. - CÊu t¹o: + ChÊt x¸m ë ngoµi lµm thµnh vá tiÓu n·o. + Chất trắng ở trong là các đờng dẫn truyền nối 2 vỏ tiểu não với các nhân và các phần kh¸c cña hÖ thÇn kinh. - Chức năng: điều hoà, phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể. 4. Kiểm tra, đánh giá: - GV nhắc lại nội dung bài, cho HS đọc “Ghi nhớ” SGK. - GV đánh giá giờ học. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - §äc tríc bµi “§¹i n·o”. - Mçi nhãm chuÈn bÞ 1 bé n·o lîn t¬i.. Ngµy so¹n: 3/3/10 Ngµy Gi¶ng: 5/3/10 TiÕt 49. Bµi 47: §¹i n·o. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. - HS nắm rõ đợc cấu tạo của đại não ngời, đặc biệt là vỏ đại não thể hiện sự tiến hoá so với động vật lớp thú. - Xác định đợc các vùng chức năng của vỏ đại não ngời. 2, KÜ n¨ng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Tháiđộ: - Båi dìng cho HS ý thøc b¶o vÖ bé n·o. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to H 47.1; 47.2; 47.3; 47.4. - MÉu ng©m n·o lîn t¬i, dao s¾c. III. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3. Bµi míi: VB: Nh SGK. Hoạt động 1: Cấu tạo của đại não: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Cấu tạo của đại não: - GV cho HS quan sát mô hình bộ não - HS quan sát mô hình, trả lời đợc:.

(108) ngêi vµ tr¶ lêi c©u hái: + VÞ trÝ: phÝa trªn n·o trung gian. ? Xác định vị trí của đại não? - Yªu cÇu HS t×m hiÓu thªm th«ng tin mục “Em có biết” thấy đợc khối lợng n·o. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 47.1 vµ 47.2 - HS quan s¸t kÜ H 47.1 vµ 47.2 SGK để thấy cấu tạo ngoài và trong của đại ghi nhớ chú thích. n·o. Th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp - C¸c nhãm th¶o luËn, thèng nhÊt ý ®iÒn tõ (SGK). kiÕn, hoµn thµnh bµi tËp ®iÒn tõ. - GV cho HS trình bày kết quả của bài - HS trình bày, nhận xét và nêu đợc kết tËp. qu¶: - GV xác nhận đáp án. 1 – Khe; 2 – R·nh; 3 –Thuú Tr¸n; 4 - Yêu cầu HS đọc lại thông tin và trả – Thuỳ Đỉnh; 5 – Thuỳ thái dơng; 6 lêi c©u hái: – ChÊt tr¾ng. ? Trình bày cấu tạo ngoài của đại - HS nghiên cứu thông tin và trình bày n·o? cÊu t¹o ngoµi cña d¹i n·o. ? Khe, rãnh của đại não có ý nghĩa gì? - Rút ra kết luận. ? So sánh đại não của ngời và thú? - Đều có nếp gấp nhng ở ngời nhiều Nhận xét nếp gấp ở đại não ngời và hơn giúp diện tích bề mặt lớn hơn. thó? - Cho HS quan s¸t n·o c¾t ngang SGK, đọc thông tin và trả lời: ? Trình cầy cấu tạo trong của đại não - HS quan sát mẫu não, nghiên cứu (chØ vÞ trÝ chÊt x¸m, chÊt tr¾ng)? thông tin để trình bày. - GV nhËn xÐt, cho HS quan s¸t H 47.3 để thấy các đờng dẫn truyền trong chất trắng của đại não. *KÕt luËn: - ở ngời, đại não là phần phát triển nhất. a. CÊu t¹o ngoµi: - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp. - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. Hoạt động 2: Sự phân vùng chức năng của đại não: II. Sự phân vùng chức năng của đại - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin n·o: SGK, đối chiếu với H 47.4. - C¸ nh©n tù thu nhËn th«ng tin, trao - GV phát phiếu học tập với nội dung đổi nhóm, thống nhất câu trả lời, ghi bµi tËp SGK (149) cho c¸c nhãm. vµo phiÕu häc tËp. - GV nhận xét, khẳng định đáp án: - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. a- 3; b- 4; c- 6; d- 7; e- 5; g- 8; h- 2; i1. - Hoµn thµnh l¹i phiÕu theo kÕt qu¶ ? Nhận xét về các vùng của vỏ não? đúng..

(109) VD? ? T¹i sao nh÷ng ngêi bÞ chÊn th¬ng sä não thờng bị mất cảm giác , trí nhớ, - HS hoạt động cá nhân, dựa vào những mù, điếc... để lại di chứng suốt đời? hiểu biết của mình để trả lời. - GV liên hệ đến việc đội mũ bảo hiểm để bảo vệ não khi tham gia giao thông. - Trong sè c¸c vïng trªn, vïng nµo không có ở động vật ? - Vïng hiÓu tiÕng nãi, vïng hiÓu ch÷ viết, vùng vận động ngôn ngữ. *KÕt luËn: - Vỏ não có các vùng cảm giác và vùng vận động có ý thức thuộc PXCĐK. - Riêng ở ngời có thêm vùng vận động ngôn ngữ và vùng hiểu tiếng nói và chữ viết. 4. Kiểm tra, đánh giá: - Gv gọi Hs đọc KL cuối bài. - GV chèt KT träng t©m cña bµi. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt” - Lµm bµi tËp 3 vµo vë bµi tËp. N/c néi dung bµi míi.. Ngµy so¹n: 4/3/10 Ngµy Gi¶ng: 6/3/10. TiÕt 50 Bµi 48: HÖ thÇn kinh sinh dìng I. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ sinh dỡng và phản xạ vận động.. - Phân biệt đợc bộ phận giao cảm với bộ phận đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dìng vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch tranh. - Cã ý thøc vÖ sinh, b¶o vÖ hÖ thÇn kinh. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - Tranh phãng to H 48.1; 48.2; 48.3. - B¶ng phô ghi néi dung phiÕu häc tËp. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra 15 phót: - Trình bày cấu tạo ngoài và trong của đại não? §¸p ¸n: a. CÊu t¹o ngoµi: - Rãnh liên bán cầu chia đại não thành 2 nửa bán cầu não. - Các rãnh sâu chia bán cầu não làm 4 thuỳ (thuỳ trán, đỉnh, chẩm và thái dơng) - C¸c khe vµ r·nh (nÕp gÊp) nhiÒu t¹o khóc cuén, lµm t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt n·o. b. CÊu t¹o trong: - ChÊt x¸m (ë ngoµi) lµm thµnh vá n·o, dµy 2 -3 mm gåm 6 líp..

(110) - Chất trắng (ở trong) là các đờng thần kinh nối các phần của vỏ não với các phần khác của hệ thần kinh. Hầu hết các đờng này bắt chéo ở hành tuỷ hoặc tủy sống. Trong chÊt tr¾ng cßn cã c¸c nh©n nÒn. 3. Bµi míi: VB: Trong cuộc sống hàng ngày, những công việc ta làm đều là do sự chỉ đạo của các trung ơng thần kinh, tuy nhiên có những cơ quan trong cơ thể không chịu sự chỉ đạo cã suy nghÜ cña con ngêi. VD: khi ch¹y nhanh, tim ta ®Ëp gÊp, ta kh«ng thÓ b¶o nã ®Ëp tõ từ đợc... Những cơ quan chịu sự điều khiển nh vậy đợc xếp chung là chịu sự điều khiển cña hÖ thÇn kinh sinh dìng. Hoạt động 1: Cung phản xạ sinh dỡng: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Cung ph¶n x¹ sinh dìng: - GV yêu cầu HS quan sát H 48.1 và - HS vận dụng kiến thức đã học, kết 48.2: Giới thiệu cung phản xạ vận động hợp quan sát hình vẽ, thảo luận nhóm và cung phản xạ sinh dỡng (đờng đi). vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp. - GV ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm, HS lµm bµi tËp. - 1 vài đại diện nhận xét. - GVthu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, chiÕu kÕt qu¶. - GV nhận xét, khẳng định đáp án. *KÕt luËn: So sánh cung phản xạ sinh dỡng và cung phản xạ vận động §Æc ®iÓm Cung phản xạ vận động Cung phản xạ sinh dỡng - Trung ¬ng - Chất xám ở đại não và - Chất xám ở trụ não và tuû sèng. sõng bªn tuû sèng. - H¹ch thÇn kinh - Kh«ng cã - Cã - §êng híng - 1 n¬ron: tõ c¬ quan - 1 n¬ron: tõ c¬ quan thô t©m thô c¶m tíi trung ¬ng. c¶m tíi trung ¬ng. CÊu t¹o - §êng li t©m - 1 n¬ron: tõ trung ¬ng - 2 n¬ron: tõ trung ¬ng tíi c¬ quan ph¶n øng. tíi c¬ quan ph¶n øng: Sîi tríc h¹ch vµ sîi sau h¹ch, chuyÓn giao xin¸p ë h¹ch thÇn kinh. - Điều khiển hoạt động - Điều khiển hoạt động Chøc n¨ng c¬ v©n (cã ý thøc). néi quan (kh«ng cã ý thøc). Hoạt động 2: Cấu tạo của hệ thần kinh sinh dỡng: II. CÊu t¹o cña hÖ thÇn kinh sinh dìng: - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời ? HÖ thÇn kinh sinh dìng cã cÊu t¹o - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. nh thÕ nµo? - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. ? Tr×nh bµy sù kh¸c nhau gi÷a 2 ph©n hệ giao cảm và đối giao cảm? (treo H 48.3 để HS minh hoạ) *KÕt luËn: - Ph©n hÖ thÇn kinh sinh dìng gåm:.

(111) + Trung ¬ng; n·o, tuû sèng. + Ngo¹i biªn: d©y thÇn kinh vµ h¹ch thÇn kinh. - Hệ thần kinh sinh dỡng đợc chia thành: + Ph©n hÖ thÇn kinh giao c¶m. + Phân hệ thần kinh đối giao cảm. - So sánh cấu tạo của phân hệ thần kinh giao cảm và phân hệ thần kinh đối giao cảm (b¶ng 48.2 SGK). Hoạt động 3: Chức năng của hệ thần kinh sinh dỡng: III. Chøc n¨ng cña hÖ thÇn kinh sinh dìng: - C¸ nh©n HS tù thu nhËn vµ xö lÝ th«ng tin, trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lêi: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy. - C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu kÜ th«ng tin b¶ng 48.2 SGKvµ tr¶ lêi c©u hái: ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ chøc n¨ng cña 2 phân hệ giao cảm và đối giao cảm? Điều đó có ý nghĩa gì đối với đời sống? *KÕt luËn: - Phân hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập nhau trong điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dỡng. - Nhờ tác dụng đối lập đó mà hệ thần kinh sinh dỡng điều hoà đợc hoạt động của các cơ quan néi t¹ng. 4. Kiểm tra, đánh giá: - Gọi Hs đọc KL cuối bài. ? Trình bày sự giống và khác nhau về cấu trúc và chức năng của phân hệ giao cảm và đối giao c¶m? 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - §äc phÇn “Em cã biÕt”. ChuÈn bÞ néi dung bµi míi. Híng dÉn bµi 2 SGK: Phản xạ điều hoà hoạt động của tim và hệ mạch trong từng trờng hợp: + Lóc huyÕt ¸p t¨ng cao: thô quan bÞ kÝch thÝch, xuÊt hÞªn xung thÇn kinh truyÒn vÒ trung ơng phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám thuộc phân hệ đối giao cảm, theo dây li tâm tới tim làm giảm nhịp co tim đồng thời dãn mạch máu da và mạch ruột giúp hạ huyết ¸p. + Lúc hoạt động lao động: Khi hoạt động lao động xảy ra sự oxi hoá glucôzơ để tạo năng lợng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân huỷ của quá trình này là CO 2 tích luỹ dÇn trong m¸u sÏ khÝch thÝch thô quan g©y ra xung thÇn kinh híng t©m tíi trung khu h« hÊp vµ trung khu tuÇn hoµn n»m trong hµnh tuû truyÒn tíi trung khu giao c¶m, qua d©y giao cảm đến tim, mạchmáu làm tăng nhịp co tim và mạch máu co dãn để cung cấp O 2 cho nhu cầu năng lợng cơ đông thời chuyển nhanh sản phẩm phân huỷ đến cơ quan bài tiÕt..

(112) Ngµy so¹n: 9/3/10 Ngµy Gi¶ng: 12/3/10 TiÕt 51. Bµi 49: C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc thành phần của một cơ quan phân tích. Nêu đợc ý nghĩa của các cơ quan phân tích đối với cơ thể. - Nắm đợc các thành phần chính của cơ quan phân tích thị giác, nêu rõ đợc cấu tạo của mµng líi trong cÇu m¾t. - Giải thích đợc cơ chế điều tiết của mắt để nhìn rõ vật. 2. KÜ n¨ng: - Ph¸t triÓn KN QS, ph©n tÝch kªnh h×nh. 3 Thái độ: - Gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m¾t. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - M« h×nh cÊu t¹o m¾t. - HS: N/c néi dung bµi míi. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: Ko 3. Bµi míi: VB: Nhờ các giác quan chúng ta nhận biết và phản ứng lại các tác động của môi trờng. Cơ quan phân tích thị giác giúp ta nhìn thấy xung quanh, vậy nó có cấu tạo nh thế nµo? C¬ chÕ nµo gióp ta nh×n thÊy vËt? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Hoạt động 1: Cơ quan phân tích: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. C¬ quan ph©n tÝch: - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù thu nhËn th«ng tin vµ tr¶ lêi: SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, ? Mçi c¬ quan ph©n tÝch gåm mÊy bæ sung. thành phần đó là những thành phần + Cơ quan phân tích gồm 3 thành phần. nµo? - Vai trò của cơ quan phân tích đối với + Vai trò giúp cơ thể nhận biết tác động c¬ thÓ? cña m«i trêng xung quanh. *KÕt luËn: - C¬ quan ph©n tÝch gåm: + C¬ quan thô c¶m. + D©y thÇn kinh (dÉn truyÒn híng t©m). + Bé phËn ph©n tÝch ë trung ¬ng (n»m ë vá n·o). - Cơ quan phân tích giúp cơ thể nhận biết tác động của môi trờng xung quanh. Hoạt động 2: Cơ quan phân tích thị giác: II. C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c: - H·y dùa vµo KT môc I cho biÕt: - HS dựa vào kiến thức mục I để trả lời. ? C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm - Gåm: + CQ thô c¶m thÞ gi¸c. nh÷ng thµnh phÇn nµo? + D©y TK thÞ gi¸c. + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm)..

(113) 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t: - HS quan s¸t kÜ h×nh tõ ngoµi vµo trong ghi nhí chó thÝch, nghiªn cøu thông tin để trả lời câu hỏi, làm bài tập. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - GV híng dÉn HS nghiªn cøu cÊu t¹o cÇu m¾t H 49.1; 49.2 lÇn lît tõ ngoµi vµo trong vµ m« h×nh lµm BT ®iÒn tõ SGK. - Hoµn chØnh th«ng tin vÒ cÊu t¹o cÇu m¾t SGK. - GV nhËn xÐt kÕt qu¶ trªn m« h×nh vµ §¸p ¸n: hình vẽ, khẳng định đáp án. 1- Cơ vận động mắt 2- Mµng cøng - Cho 1 HS tr×nh bµy l¹i cÊu t¹o cÇu 3- Mµng m¹ch mắt bằng cách đọc nội dung SGK đã 4- Màng lới hoµn thiÖn. 5- TÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c (mµng líi) - GV Y/c HS tự rút ra ND nh BT điền - HS đọc hoàn thiện ND và tự rút ra tõ. ND. 2. CÊu t¹o cña mµng líi: - Yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 - HS dựa vào thông tin, kết hợp với SGK, quan sát H 49.3 và trả lời câu hình vẽ để trả lời, lớp nhận xét, bổ hái: sung. ? Nªu cÊu t¹o cña mµng líi? ? TB nãn tiÕp nhËn c¸c kÝch thÝch cã + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch đặc điểm nh thế nào? ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. ? Cßn TB que th× sao? + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh - Y/c HS QS h×nh 49.3 cho biÕt: s¸ng yÕu. ? Sù kh¸c nhau gi÷a tÕ bµo nãn vµ tÕ + 1 TB nãn liªn hÖ víi 1 TBTK thÞ gi¸c bµo que trong mèi quan hÖ víi tÕ bµo +NhiÒu TB que míi liªn hÖ 1 TBTKTG thÇn kinh thÞ gi¸c ? ? T¹i sao ¶nh cña vËt hiÖn trªn ®iÓm + ë ®iÓm vµng, mçi chi tiÕt cña ¶nh ®vµng l¹i nh×n râ nhÊt? îc 1 tÕ bµo nãn tiÕp nhËn vµ truyÒn vÒ n·o qua 1 tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c, ë c¸c vung kh¸c tÕ bµo nãn vµ nhiÒu tÕ bµo que liªn hÖ víi 1 vµi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c. ? Điểm mù có đặc điểm gì? + §iÓm mï Ko cã TB thô c¶m thÞ gi¸c. ? T¹i sao trêi tèi ta kh«ng nh×n râ mµu s¾c cña vËt? - Gv Tb TT nh SGK. 3. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi. - GV híng dÉn HS quan s¸t thÝ nghiÖm - HS theo dâi thÝ nghiÖm, ghi nhí kiÕn vÒ qu¸ tr×nh t¹o ¶nh qua thÊu kÝnh héi thøc. tô vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 vµi HS ph¸t biÓu, c¸c HS kh¸c nhËn ? Vai trò của thể thuỷ tinh trong cầu xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thức. m¾t? + ThÓ thuû tinh cã kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt - Gv cung cấp TT về quá trình tạo ảnh để nhìn rõ vật. ë mµng líi. *KÕt luËn: - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: + C¬ quan thô c¶m. thÞ gi¸c (trong mµng líi cña cÇu m¾t) + D©y thÇn kinh thÞ gi¸c (d©y sè II). + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm). 1. CÊu t¹o cña cÇu m¾t:.

(114) - Mµng bäc: + Mµng cøng: phÝa tríc lµ mµng gi¸c. + Mµng m¹ch: phÝa tríc lµ lßng ®en. + Mµng líi: Gåm TB nãn vµ TB que. - M«i trêng trong suèt: Gåm Thuû dÞch, thÕ thuû tinh, dÞch thuû tinh. 2. CÊu t¹o cña mµng líi: Gåm: + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu. + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. 3. Sù t¹o ¶nh ë mµng líi - Thể thuỷ tinh (nh 1 thấu kính hội tụ) có khả năng điều tiết để điều chỉnh ảnh rơi trên mµng líi gióp ta nh×n râ vËt. - ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu tõ vËt qua m«i trêng trong suèt tíi mµng líi sÏ kÝch thÝch tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c, xuÊt hiÖn luång xung thÇn kinh qua d©y thÇn kinh thÞ gi¸c tíi vïng thÞ giác ở thuỳ chẩm cho ta nhận biết hình ảnh, độ lớn và màu sắc của vật. 4. Kiểm tra - đánh giá: - Gv gọi Hs đọc Kl cuối bài. - Gv cho Hs tiÕn hµnh lµm TN ë BT 3 SGK. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. - T×m hiÓu c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t. Ngµy so¹n: 11/3/10 Ngµy Gi¶ng: 13/3/10 TiÕt 52 Bµi 50: VÖ sinh m¾t.«n tËp bé n·o tuû sèng I. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc các nguyên nhân của tật cận thị và viễn thị, cách khắc phục. - Nêu đợc nguyên nhân của bệnh đau mắt hột, con đờng lây truyền và cách phòng tránh. - BiÕt c¸ch gi÷ g×n vÖ sinh m¾t. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - PhiÕu häc tËp. - B¶ng phô ghi s½n néi dung phiÕu. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy cÊu t¹o cña mµng líi vµ sù t¹o ¶nh ë mµng líi. 3. Bµi míi: VB: Yªu cÇu HS kÓ tªn c¸c tËt, bÖnh vÒ m¾t ? Hoạt động 1: Các tật của mắt: Hoạt động của GV Hoạt động của HS I. C¸c tËt cña m¾t: ? ThÕ nµo lµ tËt cËn thÞ? ViÔn thÞ? 1. cËn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ n¨ng - Hớng dẫn HS quan sát H 50.1 và đặt nhìn gần. c©u hái: - 1 vµi HS tr¶ lêi dùa vµo vèn hiÓu biÕt ? Nªu nguyªn nh©n cña tËt cËn thÞ? thùc tÕ. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt cËn thÞ.

(115) học đờng mà HS thờng mắc phải. - Cho HS quan s¸t H 50.2 vµ tr¶ lêi: ? Nªu c¸ch kh¾c phôc tËt cËn thÞ?. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.1.. 2. ViÔn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ - Cho HS quan s¸t H 50.3 vµ tr¶ lêi c©u n¨ng nh×n xa. hái: ? Nªu nguyªn nh©n cña tËt viÔn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.2. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ tËt viÔn thÞ. - GV cho HS quan s¸t H 50.4 vµ tr¶ lêi: ? C¸ch kh¾c phôc tËt viÔn thÞ? - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.3. - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn, yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 50. - GV cho HS liªn hÖ thùc tÕ. - HS tr¶ lêi dùa vµo H 50.4. ? Do nh÷ng nguyªn nh©n nµo HS m¾c - HS tù hoµn thiÖn kiÕn thøc vµo b¶ng cËn thÞ nhiÒu? 50.2 (kÎ s¾n trong vë). ? Nªu c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tØ lÖ HS - HS vËn dông hiÓu biÕt cña m×nh, trao m¾c tËt cËn thÞ? đổi nhóm hoàn thành bảng. - Gv nhËn xÐt vµ KL. - §¹i diÖn nhãm nªu kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. *KÕt luËn: B¶ng 50: C¸c tËt cña m¾t: nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - §eo kÝnh mÆt CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t - Do không giữ đúng khoảng cách lõm (kính cận). chØ cã kh¶ n¨ng nh×n khi đọc sách (đọc gần) => thể gÇn thuû tinh qu¸ phång. - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - §eo kÝnh mÆt ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi låi (kÝnh viÔn). cã kh¶ n¨ng nh×n xa già) => không phồng đợc. Hoạt động 2: Bệnh về mắt: II. BÖnh vÒ m¾t: - GV cho HS nghiên cứu thông tin SGK - HS nghiên cứu kĩ thông tin, trao đổi hoµn thµnh phiÕu häc tËp. nhãm vµ hoµn thµnh b¶ng. - Gọi đại diện 1 nhóm lên trình bày - Đại diện 1 nhóm lên trình bày, các trªn b¶ng phô, c¸c nhãm kh¸c nhËn nhãm kh¸c bæ sung vÒ bÖnh ®au m¾t xÐt, bæ sung. hét. - GV khẳng định đáp án đúng. ? Ngoµi bÖnh ®au m¾t hét cßn cã - HS kÓ thªm vÒ 1 sè bÖnh cña m¾t. nh÷ng bÖnh g× vÒ m¾t? ? Nªu c¸ch phßng tr¸nh? - HS nªu c¸c c¸ch phßng tr¸nh qua liªn - Cho 1 HS đọc ghi nhớ SGK. hÖ thùc tÕ. KÕt luËn: §¸p ¸n t×m hiÓu vÒ bÖnh ®au m¾t hét 1. Nguyªn nh©n - Do 1 lo¹i virut cã trong dö m¾t g©y ra. 2. §êng l©y - Dïng chung kh¨n chËu víi ngêi bÞ bÖnh, t¾m röa trong ao hå tï h·m. 3. TriÖu chøng - MÆt trong mi m¾t cã nhiÒu hét næi cém lªn. 4. HËu qu¶ - Khi hét vì thµnh sÑo lµm l«ng mi quÆp vµo trong (l«ng quặm)  đục màng giác  mù loà..

(116) 5. Phßng tr¸nh. - Gi÷ vÖ sinh m¾t. - Dïng thuèc theo chØ dÉn cña b¸c sÜ. - Ngoài ra còn có các bệnh: đau mắt đỏ, viêm kết mạc, khô mắt... - Phßng tr¸nh c¸c bÖnh vÒ m¾t: + Gi÷ s¹ch sÏ m¾t. + Röa m¾t b»ng níc muèi lo·ng, nhá thuèc m¾t. + ăn đủ vitamin A. + Ra đờng nên đeo kính. H§3: ¤n tËp bé n·o vµ tuû sèng. III. ¤n tËp bé n·o vµ tuû sèng. - Dựa vào KT đã học cho biết: - Hs nhí l¹i KT cò tr¶ lêi c©u hái -> líp ? CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuû sèng. nhËn xÐt bæ sung. ? Cấu tạo và chức năng của đại não. + Tuû sèng: ChÊt x¸m ë gi÷a bao quanh bëi ->? So sánh cấu tạo của đại não và tuỷ chÊt tr¾ng. Lµ c¨n cø cña c¸c PXK§K, lµ sèng. các đờng dẫn truyềnnối các căn cứ trong - Gv nhËn xÐt vµ Y/c HS tù chèt KT. tuû sèng. + §¹i n·o: ChÊt x¸m t¹o thµnh vá n·o lµ trung t©m c¸c PXC§K.ChÊt tr¨ng n»m díi vá n·o… 4. Kiểm tra - đánh giá: - Gọi Hs đọc KL cuối bài. ? Nªu c¸c tËt cña m¾t? Nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc? ? Tại sao không nên đọc sách nơi thiếu ánh sáng? Không nên nằm đọc sách? Không nên đọc sách khi đang đi tàu xe? 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biªt”. - §äc tríc bµi 51: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c. Ngµy so¹n: 17/3/10 Ngµy Gi¶ng: 19/3/10 TiÕt 53. Bµi 49: C¬ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c. I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc thành phần của cơ quan phân tích thính giác. - Mô tả đợc các bộ phận của tai và cấu tạo của cơ quan Coocti trên tranh hoặc mô hình. - Trình bày đợc quá trình thu nhận cảm giác âm thanh. 2. KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch cÊu t¹o cña 1 lo¹i c¬ quan qua ph©n tÝch tranh. 3. Thái độ: - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh tai. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn.. - HS N/c néi dung bµi míi. - M« h×nh cÊu t¹o tai. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: - Ph©n biÖt tËt cËn thÞ vµ tËt viÔn thÞ? - Nªu nguyªn nh©n, triÖu chøng vµ c¸ch phßng bÖnh ®au m¾t hét?.

(117) 3. Bµi míi: VB: Ta nhận biết đợc âm thanh là nhờ cơ quan phân tích thính giác. Vậy cơ quan ph©n tÝch thÝnh gi¸c cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. - C¬ quan ph©n tÝch tÝnh gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo? HS: C¬ quan ph©n tÝch tÝnh gi¸c gåm: + TÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c ( trong c¬ quan Coocti). + D©y thÇn kinh thÝnh gi¸c (d©y sè VIII). + Vïng thÝnh gi¸c (ë thuú th¸i d¬ng) Hoạt động 1: Cấu tạo của tai và chức năng thu nhận sóng âm: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. CÊu t¹o cña tai vµ chøc n¨ng thu nhËn sãng ©m: - GV hớng dẫn HS quan sát H 51.1 và - HS quan sát kĩ sơ đồ cấu tạo tai, cá hoµn thµnh bµi tËp SGK – Tr 162. nh©n lµm bµi tËp. - Gäi 1-2 HS nªu kÕt qu¶. - 1 HS nªu kÕt qu¶, HS kh¸c nhËn xÐt, - GV nhận xét kết quả, gọi 1 HS đọc lại bổ sung. th«ng tin, hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: §¸p ¸n: 1- Vµnh tai 2- èng tai 3- Mµng nhÜ 4- Chuçi x¬ng tai ? Nªu cÊu t¹o cña tai? - HS c¨n cø vµo th«ng tin SGK võa hoàn chỉnh để trả lời: - GV chèt KT vµ chØ l¹i trªn tranh. - HS chó ý vµ ghi nhí. - GV cho HS QS trªn H 51.1 + V× tai, mòi, häng th«ng víi nhau. ? Vì sao bác sĩ chữa đợc cả tai, mũi häng? ? V× sao khi m¸y bay lªn cao hoÆc xuèng thÊp, hµnh kh¸ch c¶m thÊy ®au trong tai? - HS c¨n cø vµo th«ng tin, quan s¸t - GV Y/c HS QS H 51.2 hớng dẫn HS tranh và chú thích để trình bày. quan s¸t, tr×nh bµy cÊu t¹o tai trong. - HS đọc thông tin mục II, quan sát - GV hớng dẫn HS quan sát H 51.1; tranh để hiểu quá trình truyền và thu 51.2 thông báo đờng truyền sóng âm từ nhận kích thích sóng âm. tai ngoµi vµo trong . - GV chèt KT. *KÕt luËn: Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong. 1. Tai ngoµi gåm: - Vµnh tai (høng sãng ©m) - èng tai (híng sãng ©m). - Màng nhĩ (truyền và khuếch đại âm). 2. Tai gi÷a gåm: - 1 chuỗi xơng tai ( truyền và khuếch đại sóng âm). - Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ). 3. Tai trong gåm 2 bé phËn: - Bộ phận tiền đình và các ống bán khuyên có tác dụng thu nhận các thông tin về vị trí và sự chuyển động của cơ thể trong không gian. - èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m.

(118) + èc tai x¬ng (ë ngoµi) + ốc tai màng (ở trong) gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dới và màng bªn ¸p s¸t vµo x¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c. + Gi÷a èc tai x¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch. * C¬ chÕ truyÒn ©m vµ sù thu nhËn c¶m gi¸c ©m thanh: Sóng âm từ nguồn âm tới đợc vành tai hứng lấy, qua ống tai tới làm rung màng nhĩ, tới chuỗi xơng tai, đợc khuếch đại ở màng cửa bầu, làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch, làm rung màng cơ sở, tác động tới cơ quan Coocti kích thích tế bào thụ cảm thính gi¸c. Vïng thÝnh gi¸c cho ta nhËn biÕt vÒ ©m thanh. Hoạt động 2: Vệ sinh tai: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. VÖ sinh tai - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ ? Để tai hoạt động tốt cần lu ý những sung. vấn đề gì? ? Hãy nêu các biện pháp giữ gìn và - HS tự đề ra các biện pháp vệ sinh tai. b¶o vÖ tai? - GV chèt KT. *KÕt luËn: - Gi÷ g×n tai s¹ch - B¶o vÖ tai: + Không dung vật nhọn để ngoáy tai. + Giữ vệ sinh mũi, họng để phòng bệnh cho tai. + Cã biÖn ph¸p chèng, gi¶m tiÕng ån. 4. Kiểm tra- đánh giá: - GV gọi HS đọc KL cuối bài. ? Tr×nh bµy cÊu t¹o èc tai? - Bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn phơng án đúng trong các phơng án sau: Để đỡ ù tai khi đi máy bay lúc lên cao hoặc xuống thấp có thể: + NgËm miÖng, nÝn thë. + Nuốt nớc bọt nhiều lần hoặc bịt mũi, há miệng để thở. + §äc s¸ch b¸o cho quªn ®i. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 3 vµo vë. - §äc môc “Em cã biªt”. - N/c néi dung bµi míi..

(119) Ngµy so¹n: 17/3/10 Ngµy Gi¶ng: 20/3/10 TiÕt 54 Bµi 52: Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn vµ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện. - Trình bày đợc quá trình hình thành các phản xạ mới và ức chế các phản xạ cũ. Nêu rõ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn khi thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. - Nêu rõ ý nghĩa của phản xạ có điều kiện với đời sống. 2. KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng quan s¸t kªnh h×nh, t duy so s¸nh, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ: - Cã ý thøc häc tËp nghiªm tóc. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - HS N/c néi bµi míi. - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 52.2 SGK. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tr×nh bµy cÊu t¹o cña èc tai. ? Quá trình thu nhận kích thích sóng âm diễn ra nh thé nào giúp ta nghe đợc? 3. Bµi míi: VB: Trong bài 6 các em đã nắm đợc khái niệm về phản xạ. Nhiều phản xạ khi sinh ra đã có, cũng có những phản xạ phải học tập mới có đợc. Vậy phản xạ có những loại nào? làm thế nào để phân biệt đợc chúng? Muốn hình thành hoặc xoá bỏ phản xạ thì làm nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Phân biệt PXCĐK và PXKĐK: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Ph©n biÖt PXC§K vµ PXK§K: - HS : Ph¶n x¹ lµ ph¶n øng cña c¬ thÓ tríc nh÷ng kÝch thÝch cña m«i trêng.. - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: ? Ph¶n x¹ lµ g×? - GV lÊy 1 sè VD vÒ PXC§K vµ PXK§K. - HS l¾ng nghe GV giíi thiÖu. VD: - Ph¶n x¹ mót s÷a mÑ. - Ph¶n x¹ h¾t x× h¬i. - Ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi nghe nãi tíi chanh. - Häc tËp .... - Yêu cầu HS hoàn thành bài tập SGK. - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài tËp SGK. - GV chèt l¹i kiÕn thøc. + §¸p ¸n: PXC§K: 3,5,6. PXK§K. 1,2,4. + Yªu cÇu HS lÊy VD cho mçi lo¹i. - HS lÊy VD. ? PXK§K lµ g×? PXC§K lµ g×? - 1 HS nªu kh¸i niÖm, c¸c HS kh¸c - Gv nhËn xtÐ vµ KL. nhËn xÐt, bæ sung. *KÕt luËn: - PXKĐK là phản xạ sinh ra đã có, không cần phải học tập và rèn luyện..

(120) - PXCĐK là phản xạ đợc hình thành trong đời sống của cá thể, là kết quả của quá trình häc tËp, rÌn luyÖn. Hoạt động 2: Sự hình thành phản xạ có điều kiện: II. Sù h×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin 1. H×nh thµnh PXC§K. SGK. - HS đọc thông tin SGK và nghiên cứu Nghiªn cøu thÝ nghiÖm cña Paplop. thÝ nghiÖm cña Paplop. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm thµnh lËp ph¶n x¹ tiÕt níc bät khi cã - 1 HS tr×nh bµy thÝ nghiÖm. ánh đèn của chó. - GV hoµn thiÖn kiÕn thøc. - 1 HS chØ trªn tranh. - Yªu cÇu HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái; ? Để có PXCĐK cần có những điều - Cần có 1 PXKĐK, hành động phải lặp kiÖn g×? ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn. ? Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh thµnh lËp - Dùa vµo kiÕn thøc võa tr×nh bµy vµ H PXC§K ? 52.3A, B để trả lời. - GV liên hệ thực tế; đờng mòn nếu + Cỏ sẽ mọc lại nh khi cha tạo thành đkhông đi nữa sẽ có hiện tợng gì? êng mßn. ? Nếu trong thí nghiệm trên ta chỉ bật + Nhiều lần bật đèn mà không cho chó đèn mà không cho ăn nhiều lần thì ăn, 1 thời gian sau chó sẽ không tiết nhiện tợng gì sẽ xảy ra? ớc bọt khi bật đèn nữa. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy sù h×nh thµnh - HS tr×nh bµy dùa vµo thÝ nghiÖm qu¸ PXC§K ë ngêi: tiÕt níc bät khi nh×n tr×nh h×nh thµnh ph¶n x¹ cña Paplop. thÊy khÕ. - Gv nhËn xÐt vµ chèt KT. 2. øc chÕ PXC§K. ? ý nghÜa cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ - HS dùa vµo th«ng tin vµ tr¶ lêi. PXCĐK đối với đời sống là gì? ? Nh÷ng PXC§K nµo nªn duy tr×, - HS dùa vµo hiÓu biÕt vµ ý thøc cña nh÷ng ph¶n x¹ nµo nªn øc chÕ? bản thân để trả lời. - GV kh¾c s©u: nh÷ng thãi quen tèt cÇn đợc duy trì, những thói quen xấu nh nghiÖn thuèc, nghiÖn ma tuý... cÇn ph¶i lo¹i bá. *KÕt luËn: 1. H×nh thµnh PXC§K - Thực chất của sự thành lập PXCĐK là sự hình thành đờng liên hệ tạm thời nối các vùng của vỏ đại não với nhau. - Điều kiện để thành lập PXCĐK + Ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a kÝch thÝch cã ®iÒu kiÖn víi kÝch thÝch kh«ng ®iÒu kiÖn, trong đó kích thích có điều kiện xảy ra trớc 1 thời gian ngắn. + Quá trình kết hợp đó phải lặp đi lặp lại nhiều lần. 2. øc chÕ PXC§K - Khi PXCĐK đợc thành lập, nếu không củng cố thờng xuyên sẽ mất dần đi do ức chế tắt dÇn. * ý nghÜa: + Đảm bảo sự thích nghi với môi trờng và điều kiện sống luôn luôn thay đổi..

(121) + Hình thành các thói quen và tập quán tốt đối với con ngời. Hoạt động 3: So sánh các tính chất của PXKĐK với PXCĐK: III. So s¸nh c¸c tÝnh chÊt cña - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp PXK§K víi PXC§K: b¶ng 52.2 - HS dùa vµo kiÕn thøc môc I vµ II, - GV treo b¶ng phô 52.2, gäi HS lªn th¶o luËn nhãm vµ hoµn thµnh bµi tËp. b¶ng hoµn thµnh. - GV nhËn xÐt, chèt l¹i kiÕn thøc. - §¹i diÖn nhãm lªn lµm, c¸c nhãm + Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn: bÒn v÷ng, kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. sè lîng h¹n chÕ. - Sửa lại cho đúng với đáp án GV đã + Phản xạ có điều kiện: đợc hình thành chữa. trong đời sống (qua học tập, rèn luyện), cã tÝnh chÊt c¸ thÓ, kh«ng di truyÒn, trung ¬ng n»m ë vá n·o. - Y/c HS N/c TT SGK cho biÕt: ? Nêu mối quan hệ giữa PXKĐK và - Dựa vào SGK để trả lời. PXC§K? - Y/c HS rót ra ND. *KÕt luËn: - B¶ng 52.2 SGK. - Mèi liªn quan: SGK. 4. Kiểm tra- đánh giá: - Ph©n biÖt PXK§K vµ PXC§K? - §äc môc “Em cã biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: V× sao qu©n sÜ hÕt kh¸t vµ nhµ Chóa chÞu mÊt mÌo? 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ giê sau kiÓm tra 1 tiÕt.. Ngµy So¹n: 19/3/10 Ngµy gi¶ng: 26/3/10 TiÕt 55. KiÓm tra 1 tiÕt. I. Môc tiªu: 1. KiÕn Thøc: - KiÓm tra KT cña HS vÒ cÊu t¹o vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh níc tiÓu. - HS trình bày đợc cơ quan phân tích thị giác và cấu tạo của màng lới - HS phân biệt đợc cận thị và viễn thị. 2. KÜ n¨ng: - RÌn KN tæng hîp vµ kh¸I qu¸t ho¸ KT. 3. Thái độ: - Có Thái độ nghiêm túc trong giờ KT. II. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn: - HS ôn tập các KT đã học. - Gv : Chuẩn bị đề và đáp án. III. Hoạt động dạy học: 1.ổn định tổ choc 2. KiÓm tra b×a cò: Ko..

(122) 3. Bµi míi: A. §Ò bµi: C©u 1: (4®): - HÖ bµi tiÕt níc tiÓu cã cÊu t¹o nh thÕ nµo? Tr×nh bµy qu¸ tr×nh h×nh thµnh níc tiÓu? C©u 2: (3®): - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm nh÷ng bé phËn nµo? Tr×nh bµy cÊu t¹o cña mµng líi? C©u 3: (3®): - CËn thÞ lµ g×? ViÔn thÞ lµ g×? Nªu nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc 2 tËt trªn? đáp án + thang điểm: C©u 1: (4®) - Hệ bài tiết nớc tiểu gồm: thận, ống dẫn nớc tiểu, bóng đái và ống đái. 0,5® + Thận gồm 2 triệu đơn vị thận có chức năng lọc máu và hình thành nớc tiểu. Mỗi đơn vÞ chøc n¨ng gåm cÇu thËn (thùc chÊt lµ 1 bói mao m¹ch), nang cÇu thËn (thùc chÊt lµ hai c¸i tói gåm 2 líp bµo quanh cÇu thËn) vµ èng thËn. 0.5® - Sù t¹o thµnh níc tiÓu gåm 3 qu¸ tr×nh: + Qua tr×nh läc m¸u ë cÇu thËn: m¸u tíi cÇu thËn víi ¸p lùc lín t¹o lùc ®Èy níc vµ c¸c chÊt hoµ tan cã kÝch thíc nhá qua lç läc (30-40 angtron) trªn v¸ch mao m¹ch vµo nang cÇu thËn (c¸c tÕ bµo m¸u vµ pr«tªin cã kÝch thíc lín nªn kh«ng qua lç läc). KÕt qu¶ t¹o ra níc tiÓu ®Çu trong nang cÇu thËn. 1® + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận: nớc tiểu đầu đợc hấp thụ lại nớc và các chất cần thiÕt (chÊt dinh dìng, c¸c ion cÇn cho c¬ thÓ...). 1® + Qu¸ tr×nh bµi tiÕt tiÕp (ë èng thËn): HÊp thô chÊt cÇn thiÕt, bµi tiÕt tiÕp chÊt thõa, chÊt th¶i t¹o thµnh níc tiÓu chÝnh thøc. 1® C©u 2: (3®): - C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c gåm: + C¬ quan thô c¶m. thÞ gi¸c (trong mµng líi cña cÇu m¾t) 0,5® + D©y thÇn kinh thÞ gi¸c (d©y sè II). 0,5® + Vïng thÞ gi¸c (ë thuú chÈm). 0,5® - CÊu t¹o cña mµng líi: Gåm: + C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c. 0,5® + TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu. 0,5® + §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn, mçi tÕ bµo nãn liªn hÖ víi tÕ bµo thÇn kinh thÞ gi¸c qua 1 tÕ bµo 2 cùc gióp ta tiÕp nhËn h×nh ¶nh cña vËt râ nhÊt. 0,5® C©u 3: (3®): - CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n gÇn. - ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n xa.. 0,5® 0,5®. C¸c tËt cña m¾t: nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc C¸c tËt cña m¾t Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc - BÈm sinh: CÇu m¾t dµi - §eo kÝnh mÆt - Do không giữ đúng khoảng cách lõm (kính cận). CËn thÞ khi đọc sách (đọc gần) => thể thuû tinh qu¸ phång. ViÔn thÞ - BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n. - §eo kÝnh mÆt - Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ngêi låi (kÝnh viÔn)..

(123) già) => không phồng đợc. - Trình bày đủ nguyên nhân của mỗi tật đợc 0,5đ. Cách khắc phục mỗi tật đợc 0,5đ. 4. Cñng cè, dÆn dß: - Gv nhận xét tháI độ của HS trong giờ KT . - ChuÈn bÞ néi dung bµi 54. …………………………………………. Ngµy so¹n: 25/3/10 Ngµy Gi¶ng: 27/3/10 TiÕt 56 Bài 53: Hoạt động thần kinh cấp cao ở ngời I. . môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc những điểm giống nhau và khác nhau giữa các PXCĐK ở ngời với động vËt nãi chung vµ thó nãi riªng. - Trình bày đợc vai trò của tiếng nói, chữ viết và khả năng t duy, trừu tợng ở ngời. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy logic, suy luËn chÆt chÏ. 3, Thái độ: - Båi dìng ý thøc häc tËp, x©y dùng thãi quen, nÕp sèng v¨n hãa. II. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - HS N/c néi dung bµi míi. III. hoạt động dạy học:. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: Ko. 3. Bµi míi: VB: Vai trò của phản xạ trong đời sống? GV: PXKĐK là cơ sở hoạt động của nhận thức, tinh thần , t duy, trí nhớ ở ngời và 1 số động vật bậc cao. là biểu hiện của hoạt động thần kinh bậc cao. - Hoạt động thần kinh bậc cao ở ngời và động vật có đặc điểm gì giống và khác nhau? Hoạt động 1: Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở ngời: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. Sù thµnh lËp vµ øc chÕ c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn ë ngêi: - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin vµ môc I SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: tr¶ lêi c©u hái. ? Nªu sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, ë ngêi? ý nghÜa? bổ sung để rút ra kết luận. ? Hãy tìm VD trong thực tế đời sống về sù thµnh lËp c¸c ph¶n x¹ míi vµ øc - HS cã thÓ lÊy VD trong häc tËp, x©y chÕ c¸c ph¶n x¹ cò kh«ng cßn thich dùng c¸c thãi quen. hîp n÷a? ? Sù thµnh lËp vµ øc chÕ PXC§K ë ng- + Gièng vÒ qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ øc.

(124) ời và động vật có những điểm gì giống chế PXCĐK và ý nghĩa của chúng với vµ kh¸c nhau? đời sống. + Khác về số lợng và mức độ phức tạp - Gv nhËn xÐt vµ KL. cña PXC§K. *Kết luận: - PXKĐK đợc hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. - ức chế PXCĐK xảy ra nếu PXCĐK đó không cần thiết đối với đời sống. - Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau làm cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi. - ë ngêi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K. Hoạt động 2: Vai trò của tiếng nói và chữ viết: II. Vai trß cña tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt: - Yªu cÇu HS t×m hiÓu th«ng tin SGK - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ hiÓu biÕt cïng víi thùc tÕ hiÓu biÕt tr¶ lêi c©u cña m×nh, tr¶ lêi c©u hái: hái: ? TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt cã vai trß g× - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ trong đời sống? sung. - Yªu cÇu HS lÊy VD cô thÓ. - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - HS l¾ng nghe GV chèt kiÕn thøc. ? TiÕng nãi cã vai trß g×? ? Ch÷ viÕt cã vai trß g×? - HS tr×nh bµy. *KÕt luËn: 1. TiÕng nãi vµ ch÷ viÕt lµ tÝn hiÖu g©y ra c¸c ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cÊp cao. - Tiếng nói và chữ viết giúp mô tả sự vật, hiện tợng. Khi con ngời đọc, nghe có thể tởng tợng ra. - Tiếng nói và chữ viết là kết quả của quá trình học tập (đó là các PXCĐK). 2. Tiếng nói và chữ viết là phơng tiện để con ngời giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau. Hoạt động 3: T duy trừu tợng: III. T duy trõu tîng: - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - HS đọc thông tin SGK. ? Nói tới gà, trâu, chó... chúng có đặc + Chúng đợc xếp chung là động vật. ®iÓm chung g×? ? Vậy con vịt có phải là động vật + Có. kh«ng? - Yªu cÇu HS lÊy VD kh¸c vÒ sù h×nh - HS tù lÊy VD kh¸c. thµnh kh¸i niÖm. ? Từ các khái niệm đã rút ra đợc qua - HS: Từ những điểm chung của sự vật VD từ động vật đợc hình thành nh thế hiện tợng, con ngời biết khái quát hoá nµo? thành những khái niệm, đợc diễn đạt - §ã lµ t duy trõu tîng. b»ng c¸c tõ. ? VËy t duy trõu tîng lµ g×? *KÕt luËn: - Nhê cã tiÕng nãi vµ ch÷ viÕt con ngêi cã kh¶ n¨ng t duy trõu tîng. - Tõ nh÷ng thuéc tÝnh chung cña sù vËt hiÖn tîng, con ngêi biÕt kh¸i qu¸t ho¸ thµnh những khái niệm, đợc diễn đạt bằng các từ. - Kh¶ n¨ng kh¸i qu¸t ho¸ vµ trõu tîng ho¸ lµ c¬ së cña t duy trõu tîng, chØ cã ë con ngêi. 4. Kiểm tra- đánh giá: - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i néi dung bµi..

(125) - HS tr¶ lêi c©u 2 SGK. 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc tríc bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh. Ngµy so¹n: 31/3/10 Ngµy Gi¶ng: 2/4/10 TiÕt 57 Bµi 54: VÖ sinh hÖ thÇn kinh I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc: Khi häc xong bµi nµy, HS: - Hiểu rõ ý nghĩa sinh học của giấc ngủ đối với sức khoẻ. - Phân tích ý nghĩa của lao động và nghỉ ngơi hợp lí, tránh ảnh hởng xấu tới hệ thần kinh. - Nêu đợc tác hại của ma tuý và các chất gây nghiện đối với sức khoẻ và hệ thần kinh. - Xây dựng cho bản thân một kế hoạch học tập và nghỉ ngơi hợp lí, đảm bảo sức khoẻ. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t duy, liªn hÖ thùc tÕ. 3. Thái độ: - Cã ý thøc vÖ sinh, gi÷ g×n søc khoÎ, tr¸nh xa ma tuý. II. ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:. - Tranh ¶nh th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ t¸c h¹i cña c¸c chÊt g©y nghiÖn: rîi, thuèc l¸, ma tuý .... - B¶ng phô ghi néi dung b¶ng 54. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: - KiÓm tra c©u 1, 2 (SGK – Tr 171). 3. Bµi míi: VB: Trong cuộc sống hàng ngày, nhiều công việc đôi khi làm ta mệt mỏi. Sự mệt mỏi này bắt nguồn từ hệ thần kinh sau đó tới các cơ quan khác. Vậy để có hệ thần kinh khoẻ mạnh, hoạt động của cơ thể hợp lí chúng ta cần làm gì? Đó là nội dung của bài học h«m nay. Hoạt động 1: ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức khoẻ: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. ý nghĩa của giấc ngủ đối với sức - GV cung cÊp th«ng tin: chã cã thÓ khoÎ: nhÞn ¨n 20 ngµy vÉn cã thÓ nu«i bÐo trë l¹i nhng mÊt ngñ 10 – 12 ngµy lµ chÕt. - §Æt c©u hái cho HS th¶o luËn: - C¸ nh©n HS tù thu nhËn th«ng tin, dùa ? V× sao nãi ngñ lµ 1 nhu cÇu sinh lÝ vµo hiÓu biÕt cña b¶n th©n, th¶o luËn cña c¬ thÓ? nhóm và nêu đợc: ? Ngủ là gì? Khi ngủ sự hoạt độngcủa + Ngủ là 1 đòi hỏi tự nhiên của cơ thể, c¸c c¬ quan nh thÕ nµo? cÇn h¬n ¨n. ? Giấc ngủ có ý nghĩa nh thế nào đối víi søc khoÎ? - KÕt luËn. - GV ®a ra sè liÖu vÒ nhu cÇu ngñ ë c¸c løa tuæi kh¸c nhau. ? Muèn cã giÊc ngñ tèt cÇn nh÷ng ®iÒu - KÕt luËn. kiÖn g×? Nªu nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng - HS liªn hÖ thùc tÕ, th¶o luËn thèng trực tiếp, gián tiếp đến giấc ngủ? nhÊt c©u tr¶ lêi, cho VD cô thÓ. - GV: kh«ng chØ ngñ míi phôc håi søc.

(126) lµm viÖc cña hÖ thÇn kinh mµ cßn ph¶i lao động, học tập xen kẽ nghỉ ngơi hợp lÝ tr¸nh c¨ng th¼ng, mÖt mái cho hÖ thÇn kinh. *KÕt luËn: Ngñ lµ mét nhu cÇu sinh lÝ cña c¬ thÓ. - B¶n chÊt cña giÊc ngñ lµ qu¸ tr×nh øc chÕ tù nhiªn. Khi ngñ c¸c c¬ quan gi¶m ho¹t động, có tác dụng phục hồi hoạt động của hệ thần kinh và các hệ cơ quan khác. - Để đảm bảo giấc ngủ tốt cần: + Ngủ đúng giờ. + Chç ngñ thuËn lîi. + Không dùng chất kích thích: cà phê, chè đặc, thuốc lá. + Kh«ng ¨n qu¸ no, h¹n chÕ kÝch thÝch ¶nh hëng tíi vá n·o g©y hng phÊn. Hoạt động 2: Lao động và nghỉ ngơi hợp Lý: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS II. Lao động và nghỉ ngơi hợp Lý: ? T¹i sao kh«ng nªn lµm viÖc qu¸ søc, + §Ó tr¸nh c¨ng th¼ng vµ mÖt mái cho thøc qu¸ khuya? hÖ thÇn kinh. ? Lao động và nghỉ ngơi nh thế nào là + Lao động , học tập xen kẽ với nghỉ hîp lÝ? ngơi, tránh đơn điệu dễ nhàm chán. - GV cho HS liên hệ: quy định thời gian làm việc, nghỉ ngơi đối với những ngêi lµm c«ng viÖc kh¸c nhau. Víi HS: x©y dùng thêi gian biÓu hîp lÝ. ? Muèn b¶o vÖ hÖ thÇn kinh ta ph¶i - Tõ c¸c kiÕn thøc trªn cïng víi th«ng lµm g×? tin SGK, HS tr¶ lêi c©u hái. *KÕt luËn: - Lao động và nghỉ ngơi hợp lí để giữ gìn và bảo vệ hệ thần kinh. - §Ó b¶o vÖ hÖ thÇn kinh cÇn: + §¶m b¶o giÊc ngñ hµng ngµy. + Gi÷ cho t©m hån thanh th¶n. + Xây dựng chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lí. Hoạt động 3: Tránh lạm dụng các chất kích thích và ức chế đối với hệ thần kinh: III. Tr¸nh l¹m dông c¸c chÊt kÝch - GV cho HS quan sát tranh hậu quả thích và ức chế đối với hệ thần kinh: cña nghiÖn ma tuý, nghiÖn rîu, thuèc - HS quan s¸t. l¸... - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm hoµn - HS th¶o luËn nhãm. thèng nhÊt ý kiÕn thµnh bµi tËp b¶ng 54 SGK. vµ hoµn thµnh b¶ng 54. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng ch÷a bµi tËp. - GV nhËn xÐt, ®a ra kÕt qu¶ nÕu cÇn. - §¹i diÖn nhãm lªn b¶ng tr×nh bµy. TiÓu kÕt: Lo¹i chÊt ChÊt kÝch thÝch ChÊt g©y nghiÖn. Tªn chÊt T¸c h¹i - Rîu - Hoạt độngnão bị rối loạn, trí nhớ kém. - Nớc chè đặc, - Kích thích hệ thần kinh, gây mất ngủ. cµ phª - Thuèc l¸ - C¬ thÓ suy yÕu, dÔ m¾c bÖnh ung th..

(127) - Ma tuý. - Suy yÕu nßi gièng, c¹n kiÖt kinh tÕ, l©y nhiÔm HIV, mÊt nh©n c¸ch.... 4. Kiểm tra- đánh giá: ? Muốn đảm bảo giấc ngủ tốt, cần những điều kiện gì? ? Trong vệ sinh đối với hệ thần kinh cần quan tâm tới những vấn đề gì? Vì sao? 5 . HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - X©y dùng cho m×nh thêi gian biÓu hîp lÝ vµo vë bµi tËp vµ thùc hiÖn nghiªm tóc theo thời gian biểu đó. - §äc tríc bµi 55: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt..

(128) Ngµy so¹n: 1/4/10 Ngµy Gi¶ng: 3/4/10 Ch¬ng X- TuyÕn néi tiÕt TiÕt 58 Bµi 55: Giíi thiÖu chung hÖ néi tiÕt I. môc tiªu.. 1. KiÕn thøc. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nắm đợc sự giống và khác nhau giữa tuyến nội tiết và ngoại tiết. - Nêu đợc các tuyến nội tiết chính của cơ thể và vị trí của chúng. - Trình bày đợc vai trò và tính chát của các sản phẩm tiết của tuyến nội tiết từ đó nêu rõ đợc tầm quan trọng của tuyến nội tiết với dời sống. 2. KÜ n¨ng: - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. 3. Thái độ: - Có thái độ yêu thích môn học. II. chuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:.. - HS N/c néi dung bµi míi. III. hoạt động dạy - học.. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò: - Tr¶ lêi 2 c©u hái SGK (173). 3. Bµi míi: VB: Cùng với hệ thần kinh, các tuyến nội tiết cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hoà các hoạt động sinh lí trong cơ thể. Vậy tuyến nội tiết là gì? có những tuyến néi tiÕt nµo? Hoạt động 1: Đặc điểm của hệ nội tiết: Hoạt động của GV. Hoạt động của HS I. §Æc ®iÓm cña hÖ néi tiÕt: - GV yêu cầu HS nghiên cứu nội dung - HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi. th«ng tin SGK. - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c bæ sung. ? Nêu đặc điểm của hệ nội tiết? - GV khẳng định lại kiến thức. *KÕt luËn: - Điều hoà quá trình sinh lí của cơ thể, đặc biệt là quá trình trao đổi chất. - Sản xuất ra các hoôcmn theo đờng máu đến cơ quan đích. Tác động chậm, kéo dài trên diÖn réng. Hoạt động 2: Phân biệt tuyến nội tiết với tuyến ngoại tiết:. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 55.1; 55.2 nghiên cứu đờng đi của sản phẩm tuyÕn vµ tr¶ lêi c©u hái : ? Nªu râ sù kh¸c biÖt gi÷a tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? ? KÓ tªn c¸c tuyÕn mµ em biÕt vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i tuyÕn nµo? - Cho HS quan s¸t H 50.3 kÓ tªn tuyÕn néi tiÕt, nªu vÞ trÝ. *KÕt luËn:. II. Ph©n biÖt tuyÕn néi tiÕt víi tuyÕn ngo¹i tiÕt: - HS quan s¸tkÜ h×nh vÏ, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + Giống: các tế bào tuyến đều tiết ra s¶n phÈm tiÕt. + Khác về nơi đổ sản phẩm. - HS hoạt động cá nhân và trả ời. - 1 HS nªu tªn vµ vÞ trÝ cña tuyÕn néi tiÕt..

(129) - Tuyến ngoại tiết: sản phẩm tiết tập trung vào ống dẫn để đổ ra ngoài. - TuyÕn néi tiÕt: s¶n phÈm tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u. - TuyÕn võa lµ néi tiÕt, võa lµ ngo¹i tiÕt gäi lµ tuyÕn pha: tuyÕn sinh dôc, tuyÕn tuþ. Hoạt động 3: Hoocmon: III. Hoocmon: - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS tù thu nhËn kiÕn thøc qua th«ng vµ tr¶ lêi c©u hái: tin SGK. ? Hoocmon lµ g×? - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ ? Hoocmon cã nh÷ng tÝnh chÊt nµo? sung. - GV giíi thiÖu thªm th«ng tin. + Hoocmon  cơ quan đích theo cơ chế - HS lắng nghe và tiếp thu kiến thức. ch×a kho¸, æ kho¸. + Mỗi tính chất GV đa ra 1 VD để ph©n tÝch. ? Hoocmon có vai trò gì đối với cơ - Dựa vào thông tin SGK và trả lời. thÓ? - GV lu ý HS: trong ®iÒu kiÖn ho¹t động binh thơngg của tuyến ta không thÊy râ vai trß cña chóng, chØ khi mÊt cân bằng hoạt động của tuyến nào đó g©y bÖnh lÝ mìi thÊy râ vai trß. *KÕt luËn: - Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt. 1. TÝnh chÊt cña hoocmon - Mỗi hoocmon chỉ ảnh hởng tới một hoặc một số cơ quấnc định. - Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao. - Hoocmon không mang tính đặc trng cho loài. 2. Vai trß cña hoocmon - Duy trì tính ổn định của môi trờng bên trong cơ thể. - §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh thêng. 4. Kiểm tra- đánh giá: Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp sau: So s¸nh tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt vÒ cÊu t¹o vµ chøc n¨ng b»ng c¸ch hoµn thµnh th«ng tin vµo b¶ng sau: §Æc ®iÓm so TuyÕn néi tiÕt TuyÕn ngo¹i tiÕt s¸nh Giống nhau - Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết. Kh¸c nhau: - KÝch thíc lín h¬n. - KÝch thíc nhá h¬n. + CÊu t¹o - Có ống dẫn chất tiết đổ ra - Không có ống dẫn, chất tiết ngoµi. ngÊm th¼ng vµo m¸u. - Lîng chÊt tiÕt ra nhiÒu, - Lîng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh kh«ng cã ho¹t tÝnh m¹nh. m¹nh. + Chøc n¨ng 5. HDVN: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”..

(130)

(131) Ngµy so¹n:12/4/2010 Ngµy d¹y: 14/4/2010 TiÕt 59. Bµi 56: TuyÕn yªn tuyÕn gi¸p. A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc vị trí, cấu tạo, chức năng của tuyến yên, tuyến giáp. - Xác định rõ mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động các tuyến với các bệnh do hoocmon của các tuyến đó tiết ra quá ít hoặc quá nhiều. - RÌn kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch kªnh h×nh. - Båi dìng ý thøc gi÷a g×n søc khoÎ, b¶o vÖ c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 56.1; 56.2; 56.3..

(132) - B¶ng 56.1 C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra 15 phót - LËp b¶ng so s¸nh cÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña tuyÕn néi tiÕt vµ tuyÕn ngo¹i tiÕt? - Nªu vai trß cña hoocmon? 3. Bµi míi VB: ? KÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÝnh trong c¬ thÓ? HS kÓ - GV: Bµi häc cña chóng ta h«m nay lµ ®i t×m hiÓu vÒ 2 tuyÕn néi tiÕt: tuyÕn yªn vµ tuyÕn gi¸p. Hoạt động 1: Tuyến yên Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS quan s¸t tranh, nghiªn cøu néi dung th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn yªn? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 56.1 vµ tr¶ lêi c©u hái: - TuyÕn yªn tiÕt nh÷ng lo¹i hoocmon nµo? T¸c dông cña c¸c lo¹i hoocmon đó? - Nªu chøc n¨ng cña tuyÕn yªn? - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ đa thêm một số thông tin liên quan đến hoạt động của tuyến yên.. Hoạt động của HS - HS quan s¸t tranh, nghiªn cøu néi dung th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - HS nghiªn cøu th«ng tin b¶ng 56.1, th¶o luËn nhãm thèng nhÊt ý kiÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe.. KÕt luËn: - Tuyến yên nằm ở nền sọ, có liên quan tới vùng dới đồi. - Gåm 3 thuú: truú tríc, thuú gi÷a, thuú sau. - Chøc n¨ng: + Thuỳ trớc: tiết hoocmon kích thích hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác, ảnh hởng đến sự tăng trởng, sự trao đổi glucozơ, chất khoáng. + Thuỳ sau: tiết hoocmon điều hoà trao đổi nớc, sự co thắt các cơ trơn (ở tử cung). + Thuỳ giữa; chỉ phát triển ở trẻ nhỏ, có tác dụng đối với sự phân bố sắc tố da. - Hoạt động của tuyến yên chịu sự điều khiển trực tiếp hoặc gián tiếp của hệ thần kinh. Hoạt động 2: Tuyến giáp Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 56.2 nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi c©u hái : - Nªu vÞ trÝ, cÊu t¹o cña tuyÕn gi¸p? - Chøc n¨ng cña tuyÕn gi¸p lµ g×? - Hãy nêu ý nghĩa của cuộc vận động “toµn d©n dïng muèi ièt”? - Ph©n biÖt bÖnh baz¬®o víi bÖnh bíu cæ do thiÕu muèi ièt vÒ nguyªn nh©n vµ. Hoạt động của HS - HS quan s¸t kÜ h×nh vÏ, nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. + ThiÕu muèi ièt sÏ lµm gi¶m chøc n¨ng tuyÕn gi¸p, g©y bÖnh bíu cæ..

(133) hËu qu¶? - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ 2 - HS quan s¸t tranh ¶nh. bÖnh nµy. KÕt luËn: - TuyÕn gi¸p n»m tríc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 – 25 gam. - Tiết hoocmon tirỗin (có thành phần chủ yếu là iốt), có vai trò quan trọng trong trao đổi chÊt vµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo. - Bệnh liên quan đến tuyến giáp: bệnh bớu cổ, bệnh bazơđô (nguyên nhân, hậu quả SGK). - Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trao đổi muối canxi và photpho trong máu. 4. Kiểm tra- đánh giá - HS tr¶ lêi c©u hái SGK (278) ? V× sao nãi tuyÕn yªn lµ tuyÕn néi tiÕt quan träng nhÊt? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 57: TuyÕn tuþ vµ tuyÕn trªn thËn.. Ngµy so¹n:13/4/2010 Ngµy d¹y:17/4/2010. TiÕt 60. Bµi 57: TuyÕn tôy vµ tuyÕn trªn thËn. A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tuỵ dựa trên cấu tạo của tuyến. - Sơ đô fhoá chức năng của tuyến tuỵ trong sự điều hoà lợng đờng trong máu. - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tuyÕn trªn thËn dùa trªn cÊu t¹o cña tuyÕn. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Có thái độ yêu thích môn học. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 57.1; 57.2. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn yªn, tuyÕn gi¸p? - Em đã biết tuyến tuỵ có chức năng gì? 3. Bµi míi VB: nh các em đã học, tuyến tuỵ có chức năng ngoại tiết là tiết dịch tuỵ vào tá tràng tham gia vµo tiªu ho¸ thøc ¨n, võa cã chøc n¨ng néi tiÕt, cïng víi tuyÕn trªn thËn, tuyÕn tuỵ tham gia vào quá trình điều hoà lợng đờng trong máu. Vậy hoạt động của 2 tuyến này nh thÕ nµo? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Tuyến tuỵ Môc tiªu: - HS nắm đợc cấu tạo, chức năng của tuyến tuỵ và vai trò của các hoocmon tuyến tuỵ. - Phân biệt đợc chức năng nội tiết và chức năng ngoại tiết của tuyến tuỵ..

(134) Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.1 SGK, đọc thông tin, quan sát H 24.3 trang 79 để nhớ lại vị trí của tuyến tuỵ. - Tuþ cã cÊu t¹o tõ c¸c lo¹i tÕ bµo nµo?Chøc n¨ng cña chóng lµ g×? - Chøc n¨ng néi tiÕt vµ ngo¹i tiÕt cña tuyến tuỵ đợc thực hiện nh thế nào? - TuyÕn tuþ tiÕt hoocmon nµo? Tõ ®©u? - GV đặt câu hỏi: - Nồng độ đờng trong máu ổn định là bao nhiêu? Khi lợng đờng trong máu tăng cao cơ thể sẽ làm gì để ổn định nồng độ đờng? - Khi lợng đờng huyết giảm sẽ có quá tr×nh nµo x¶y ra? - GV vẽ lên bảng sơ đồ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin. Glucoz¬. Glic«gen. đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn. Hoạt động của HS - Xem l¹i H 24.3 trang 79. + HS: Tuþ cÊu t¹o tõ tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ, tÕ bµo anpha vµ tÕ bµo bªta. TÕ bµo tiÕt dÞch tuþ; tiÕt dÞch tuþ (chøc n¨ng ngo¹i tiÕt). TÕ bµo anpha vµ bªta: tiÕt hoocmon (chøc n¨ng néi tiÕt). + HS tr×nh bµy trªn h×nh vÏ. - HS tr¶ lêi: + TÕ bµo anpha: tiÕt glucag«n. + TÕ bµo bªta: tiÕt insulin. Khi nồng độ đờng tăng cao, tế bào bêta tiÕt insulin gióp chuyÓn ho¸ glucoz¬ thành glicôgen giúp làm giảm lợng đờng trong máu. - HS: Khi đờng huyết giảm, tế bào anpha tiÕt insulin gióp chuyÓn ho¸ glic«gen thµnh gluc«z¬ gióp t¨ng lîng đờng trong máu. - HS dựa vào sơ đồ trên bảng để trình bµy l¹i.. - Yªu cÇu HS tr×nh bµy l¹i vai trß cña hoocmon tuyÕn tuþ. - Tác động đối lập của 2 loại hoocmon insulin vµ glucag«n cã vai trß g×? - HS trình bày: giúp tỉe lệ đờng huyết - GV liên hệ thực tế: bệnh tiểu đờng (l- luôn ổn định, đảm bảo hoạt động sinh ợng đờng tăng cao, thận không hấp lí của cơ thể diễn ra bình thờng. thụlại hết đợc dẫn tới đi tiểu ra đờng). HËu qu¶: cã thÓ chÕt. - Chứng hạ đờng huyết. KÕt luËn: - Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ: + Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ). + Chức năng nội tiết: do các tế bào đảo tuỵ thực hiện. - TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n. - TÕ bµo bªta tiÕt insulin. Vai trß cña c¸c hoocmn tuyÕn tuþ: đờng > 0,12%; tế bào bêta tiết insulin. Glucoz¬. Glic«gen. đờng < 0,12%; tế bào anpha tiết glucagôn. Nhờ tác động đối lập của 2 loại hoocmon tuyến tuỵ giúp tỉ lệ đờng huyết luôn ôn định đảm bảo hoạt động sinh lí diễn ra bình thờng. Hoạt động 2: Tuyến trên thận Mục tiêu: HS nắm đợc vị trí, cấu tạo của tuyến trên thận. Chức năng tiết hoocmon của tuyÕn trªn thËn. Hoạt động của GV Hoạt động của HS.

(135) - Yªu cÇu HS quan s¸t m« h×nh vµ cho biÕt vÞ trÝ cña tuyÕn trªn thËn. - TuyÕn trªn thËn n»m ë ®©u? - Yªu cÇu HS quan s¸t H 57.2 (SGK) - Tr×nh bµy cÊu t¹o cña tuyÕn trªn thËn? - GV treo tranh c©m. - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK. - Nªu chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn trªn thËn? + Vá tuyÕn? + Tuû tuyÕn? - GV lu ý HS: Hoocmon phÇn tuû tuyÕn trªn thËn cïng glucag«n (tuyÕn tuỵ) điều chỉnh lợng đờng trong máu khi bị hạ đờng huyết.. + HS: Tuyến trên thận gồm 1 đôi nằm trên đỉnh 2 quả thận. - 1 HS lªn b¶ng tr×nh bµy.. - HS tr×nh bµy vai trß cña hoocmon.. - HS tiÕp thu néi dung.. KÕt luËn: - Vị trí; tuyến trên thận gồm 1 đôi, nằm trên đỉnh 2 quả thận. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng: - Phần vỏ: tiết các hoocmon điều hoad các muối natri, kali ... điều hoà đờng huyết, làm thay đổi các đặc tính sinh dục nam. - Phần tuỷ: tiết ađrênalin và noađrênalin có tác dụng điều hoà hoạt động tim mạch và hô hấp, cùng glucagôn điều chỉnh lợng đờng trong máu. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi. - Treo b¶ng phô cho HS hoµn thµnh bµi tËp: Khi đờng huyết tăng Khi đờng huyết giảm (+). TÕ bµo bªta (-). (+). §¶o tuþ. TiÕt insulin Glucoz¬ Đờng huyết giảm đến møc b×nh thêng. TÕ bµo anpha TiÕt glucag«n. Glicogen. Glucoz¬ Đờng huyết tăng đến møc b×nh thêng. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, lµm bµi tËp trong SBT. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 58: TuyÕn sinh dôc.. Ngµy so¹n:20/4/2010 Ngµy d¹y: 21/4/2010 TiÕt 61. Bµi 58: TuyÕn sinh dôc. (-).

(136) A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Trình bày đợc các chức năng của tinh hoàn và buồng trứng. - Nắm đợc các hoocmon sinh dục nam và hoocmon sinh dục nữ. - Hiểu rõ ảnh hởng của hoocmon sinh dục nam và nữ đến những biến đổi của cơ thể ở tuæi dËy th×. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Cã ý thøc vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 58.1; 58.2; 58.3. - B¶ng phô viÕt néi dung b¶ng 58.1; 58.2. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hoocmon tuyÕn tuþ? - Tr×nh bµy vai trß cña tuyÕn trªn thËn? 3. Bµi míi VB: Sinh sản là một đặc tính quan trọng ở sinh vật. Đối với con ngời, khi phát triển đến một độ tuổi nhất định, trẻ em có những biến đổi. Những biến đổi đó do đâu mà có? Nó chịu sự điều khiển của hoocmon nào? Biến đổi đó có ý nghĩa gì ? đó là nội dung bài häc h«m nay chóng ta sÏ nghiªn cøu. Hoạt động 1: Tinh hoàn và hoocmon sinh dục nam Mục tiêu: - HS nắm đợc chức năng của hoocmon sinh dục nam và biết sự hoạt động của hoocmon sinh dục nam gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV hớng dẫn HS quan sát H 58. 1; - Cá nhận HS làm việc độc lập, quan 58.2 và làm bài tập điền từ (SGK – Tr sát kĩ hình, đọc chú thích. 182). - Th¶o luËn nhãm vµ ®iÒn tõ vµo bµi tËp. - GV nhận xét, công bố đáp án: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm 1- LH, FSH kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 2- TÕ bµo kÏ. 3- Testosteron ? Nªu chøc n¨ng cña tinh hoµn? - HS dựa vào bài tập vừa làm để trả lời, sau đó rút ra kết luận. - GV phát bài tập bảng 58.1 cho các - HS nam đọc kĩ nội dung bảng 58.1 và HS nam, yêu cầu: các em đánh dấu vào đánh dấu vào các ô lựa chọn. dÊu hiÖu cã ë b¶n th©n? - GV công bố đáp án. - Lu ý HS: đấu hiệu xuất tinh lần đầu là - HS nghe GV giảng. dÊu hiÖu cña giai ®o¹n dËy th× chÝnh thøc KÕt luËn: Tinh hoµn: + S¶n sinh ra tinh trïng. + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron. - Hoocmon sinh dục nam gây biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nam..

(137) - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th×: b¶ng 58.1 SGK. Hoạt động 2: Buồng trứng và hoocmon sinh dục nữ Mục tiêu: - HS nắm đợc chức năng của hoocmon sinh dục nữ và biết sự hoạt động của hoocmon sinh dục nữ gây ra biến đổi cơ thể nữ giới ở tuổi dậy thì. Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS quan s¸t kÜ H 58.3 vµ lµm bµi tËp ®iÒn tõ SGK. - Yªu cÇu HS nªu kÕt qu¶. - GV nhận xét, khẳng định đáp án. 1- TuyÕn yªn 2- Nang trøng 3- ¬strogen 4- Progesteron - Nªu chøc n¨ng cña buång trøng?. Hoạt động của HS - C¸ nh©n HS quan s¸t kÜ h×nh t×m hiÓu qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nang trøng. (tõ c¸c nang trøng gèc) vµ tiÕt hoocmon buång trøng. - Trao đổi nhóm, lựa chọn từ cần thiết. §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - Dựa vào bài tập đã làm để trả lời câu hái, rót ra kÕt luËn. - GV phát bài tập bảng 58.2 cho HS nữ, - HS nữ đọc kĩ nội dung bảng 58.2, yêu cầu: các em đánh dấu vào ô trống đánh dấu vào ô lựa chọn. dÊu hiÖu cña b¶n th©n. - GV gäi 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c - 1 HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. b«e sung. - GV tæng kÕt l¹i nh÷ng dÊu hiÖu ë tuæi dËy th×. - Lu ý HS: kinh nguyÖt lÇn ®Çu tiªn lµ - HS l¾ng nghe. dÊu hiÖu cña dËy th× chÝnh thøc ë n÷. - GV nh¾c nhë HS ý thøc vÖ sinh kinh nguyÖt. KÕt luËn: - Buång trøng: + S¶n sinh ra trøng. + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen - Hoocmon ơstrogen gây ra biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của nữ. - Nh÷ng dÊu hiÖu xuÊt hiÖn ë tuæi dËy th× ë n÷: b¶ng 58.2 SGK. 4. Kiểm tra- đánh giá - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - V× sao nãi tuyÕn sinh dôc lµ tuyÕn pha? - Nguyên nhân dẫn tới biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Đọc trớc bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết.. Ngµy so¹n:21/4/2010.

(138) Ngµy d¹y: 24/4/2010 TiÕt 62 Bài 59: Sự điều hoà và phối hợp hoạt động cña c¸c tuyÕn néi tiÕt i. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Nêu đợc các ví dụ để chứng minh cơ thể tự điều hoà trong hoạt động nội tiết. - Hiểu rõ đợc sự phối hợp trong hoạt động nội tiết để giữ vững tính ổn định của môi trờng trong. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t vµ ph©n tÝch kªnh h×nh. - Cã ý thøc gi÷ g×n søc khoÎ. ii. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 59.1; 59.2; 59.3. iii. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy c¸c chøc n¨ng cña tinh hoµn vµ buång trøng? - Nguyên nhân nào dẫn đến những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì ở nam và nữ? trong đó biến đổi nào là quan trọng và cần lu ý? 3. Bµi míi VB: Cũng nh hệ thần kinh, trong hoạt động nội tiết cũng có cơ chế tự điều hoà để đảm bảo lợng hoocmon tiết ra vừa đủ nhờ các thông tin ngợc. Thiếu thông tin này sẽ dẫn đến sự rối loạn trong hoạt động nội tiết và sẽ lâm vào tình trạng bệnh lí. Hoạt động 1: Điều hoà hoạt động của các tuyến nội tiết Hoạt động của GV - H·y kÓ tªn c¸c tuyÕn néi tiÕt chÞu ¶nh hëng cña c¸ hoocmon tiÕt ra tõ tuyÕn yªn? - GV tr×nh bµy néi dung th«ng tin môc I SGK kÕt hîp sö dông H 59.1 vµ 59.2 gióp HS hiÓu râ c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t động của các tuyến này. - Trình bày cơ chế điều hoà hoạt động cña tuyÕn gi¸p vµ tuyÕn trªn thËn? (hoặc sự điều hoà hoạt động của tế bào kÏ trong tinh hoµn) H 59.1; 59.2; 58.1 - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn.. Hoạt động của HS - HS liÖt kª; tuyÕn gi¸p, tuyÕn dinh dôc, tuyÕn trªn thËn.. - HS quan s¸t kÜ H 59.1; 59.2; 58.1 vµ trình bày cơ chế điều hoà hoạt động cña tõng tuyÕn. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn tranh, c¸c nhãm kh¸c bæ sung.. KÕt luËn: VD: - Tuyến yên tiết hoocmon điều khiển sự hoạt động của các tuyến nội tiết. - Sự hoạt động của tuyến yên đợc tăng cờng hay kìm hãm chịu sự chi phối của các hoocmon do c¸c tuyÕn néi tiÕt kh¸c tiÕt ra. => §ã lµ c¬ chÕ tù ®iÒu hoµ cña c¸c tuyÕn néi tiÕt nhê c¸c th«ng tin ngîc. Hoạt động 2: Sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Lợng đờng trong máu giữ đợc tơng - HS vận dụng kiến thức về chức năng.

(139) đối ổn định là do đâu? - GV đa thông tin: khi lợng đờng trong m¸u gi¶m m¹nh kh«ng chØ c¸c tÕ bµo anpha của đảo tuỵ hoạt động tiết glucag«n mµ cßn cã sù phèi hîp ho¹t động của cả tuyến trên thận để góp phÇn chuyÓn ho¸ lipit vµ pr«tªin thµnh glucôzơ (tăng đờng huyết). - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 59.3: - Trình bày sự phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết khi đờng huyết giảm? - GV: Ngoµi ra a®rªnalin vµ nona®rªnalin cïng phèi hîp víi glucagôn làm tăng đờng huyết. - Gióp HS rót ra kÕt luËn.. của hoocmon tuyến tuỵ để trình bày.. - C¸ nh©n HS quan s¸t kÜ H 59.3, trao đổi nhóm trình bày ra giấy nháp câu trả lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Tính ổn định của môi trờng bên trong.. KÕt luËn: VD: Sự phối hợp hoạt động của tuyến tuỵ và tuyến trên thận. - Sự điều hoà, phối hợp hoạt động của các tuyến nội tiết có tác dụng duy trì đảm bảo cho c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ trong c¬ thÓ diÔn ra b×nh thêng. 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Nêu rõ mối quan hệ trong sự điều hoà hoạt động của tuyến yên đối với các tuyến nội tiết kh¸c? - Trình bày cơ chế hoạt động của tuyến tuỵ? 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2 SGK. - Nêu đợc các VD dẫn chứng cho kiến thức trên.. Ngµy so¹n:21/4/2010 Ngµy d¹y: 28/4/2010 TiÕt 63 Ch¬ng XI- Sinh s¶n Bµi 60: C¬ quan sinh dôc nam i. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Kể tên và xác định đợc các bộ phận trong cơ quan sinh dục nam và đờng đi của tinh trùng từ nơi sinh sản đến khi ra ngoài cơ thể. - Nêu đợc chức năng cơ bản của các bộ phận đó. - Nêu rõ đợc đặc điểm của tinh trùng. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Có nhận thức đúng đắn về cơ quan sinh dục của cơ thể. ii. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 6.1; 60.2. - Bµi tËp b¶ng 60 SGK..

(140) iii. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò ? nêu rõ mối quan hệ trong sự điều hoà hoạt động của tuyến yên đối với cấc tuyến nội tiết kh¸c ? ? Trình bày cơ chế hoạt động của tuyến tuỵ ? 3. Bµi míi VB: C¬ quan sinh s¶n cã chøc n¨ng quan träng lµ duy tr× nßi gièng. VËy chóng cã cÊu t¹o nh thÕ nµo ? chóng ta cïng t×m hiÓu bµi häc h«m nay. Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nam Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu tranh H - HS nghiªn cøu th«ng tin H 60.1 60.1 SGK và hoàn thành bài tập điền SGK , trao đổi nhóm và hoàn thành bài tõ. tËp. - GV nhận xét và khẳng định đáp án. 1- Tinh hoµn - §¹i ®iÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm 2- Mµo tinh kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 3- B×u 4- èng dÉn tinh 5- Tói tinh - Cho HS đọc lại thông tin SGK đã hoµn chØnh vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1 HS đọc to thông tin. - C¬ quan sinh dôc nam gåm nh÷ng bé phËn nµo? - Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? - 1 HS lªn tr×nh bµy trªn tranh. KÕt luËn: C¬ quan sinh dôc nam gåm: + Tinh hoµn: lµ n¬i s¶n xuÊt ra tinh trïng. + Mµo tinh hoµn: n¬i tinh trïng tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn vÒ cÊu t¹o. + ống dẫn tinh: dẫn tinh trùng đến túi tinh. + Tói tinh; chøa tinh trïng. + D¬ng vËt: dÉn tinh dich, dÉn níc tiÓu ra ngoµi. + TuyÕn hµnh, tuyÕn tiÒn liÖt; tiÕt dÞch hoµ lo·ng tinh trïng. Hoạt động 2: Tinh hoàn và tinh trùng Hoạt động của GV - Yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan s¸t H 60.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tinh trùng đợc sản sinh ra ở đầu? Từ khi nµo? S¶n sinh ra tinh trïng nh thÕ nµo? - GV nhËn xÐt, hoµn chØnh th«ng tin. - Tinh trùng có đặc điểm về hình thái , cấu tạo và hoạt động sống nh thế nào?. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 60.2, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. KÕt luËn: - Tinh trùng đợc sản sinh bắt đầu từ tuổi dậy thì..

(141) - Tinh trïng sinh ra trong èng sinh tinh tõ c¸c tÕ bµo mÇm (tÕ bµo gèc) tr¶i qua ph©n chia gi¶m nhiÔm (bé NST gi¶m 1/2). - Tinh trïng nhá, gåm ®Çu, cæ , ®u«i dµi, di chuyÓn nhanh, kh¶ n¨ng sèng l©u h¬n trøng (tõ 3-4 ngµy). - Cã 2 lo¹i tinh trïng lµ tinh trïng X vµ tinh trïng Y. 4. Kiểm tra- đánh giá Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp trang 189. - GV ph¸t cho HS bµi tËp in s½n, HS tù lµm. - GV thông báo đáp án và biểu điểm cho HS tự chấm chéo của nhau. 1-c ; 2- g ; 3- i ; 4- h; 5- e; 6-a; 7-b; 8- d. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 189. Ngµy so¹n:28/4/2010 Ngµy d¹y: 29/4/2010. TiÕt 64. Bµi 60: C¬ quan sinh dôc n÷. i. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Kể tên và xác định đợc trên tranh các bộ phận trong cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc chức năng cơ bản của cơ quan sinh dục nữ. - Nêu đợc điểm đặc biệt của chúng. - Cã kÜ n¨ng quan s¸t h×nh, nhËn biÕt kiÕn thøc. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh vµ b¶o vÖ c¬ thÓ. ii. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 61.1; 61.2. - PhiÕu häc tËp néi dung b¶ng 61. iii. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ chøc n¨ng c¸c c¬ quan cña c¬ quan sinh dôc nam? 3. Bµi míi VB: Cơ quan sinh dục nữ có chức năng đặc biệt, đó là mang thai và sinh sản. Vậy cơ quan sinh dôc n÷ cã cÊu t¹o phï hîp víi chøc n¨ng nh thÕ nµo? Chóng ta cïng t×m hiÓu bµi h«m nay. Hoạt động 1: Các bộ phận của cơ quan sinh dục nữ Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc. - Yªu cÇu HS th¶o luËn, tr¶ lêi c©u hái: - C¬ quan sinh dôc n÷ gåm nh÷ng bé phËn nµo? Chøc n¨ng cña tõng bé phËn lµ g×? - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp vµo phiÕu häc tËp. Cho HS trao đổi phiếu và so sánh với đáp án.. Hoạt động của HS - HS tù quan s¸t H 61.1 SGK vµ ghi nhí kiÕn thøc. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS hoạt động nhóm và hoàn thành bài tËp ®iÒn tõ. - Trao đổi phiếu giữa các nhóm, so sánh với đáp án..

(142) - GV nhËn xÐt. - GV gi¶ng thªm vÒ vÞ trÝ cña tö cung - HS tiÕp thu kiÕn thøc. và buồng trứng liên quan đến một số bÖnh ë n÷ vµ gi¸o dôc ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh. KÕt luËn: C¬ quan sinh dôc n÷ gåm: - Buång trøng: n¬i s¶n sinh trøng. - èng dÉn trøng; thu vµ dÉn trøng. - Tử cung: đón nhận và nuôi dỡng trứng đã thụ tinh. - Âm đạo: thông với tử cung. - Tuyến tiền đình: tiết dịch. Hoạt động 2: Buồng trứng và trứng Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề: - Trứng đợc sinh ra bắt đầu từ khi nào? - Trøng sinh ra tõ ®©u vµ nh thÕ nµo? - Trứng có đặc điểm gì về cấu tạo và hoạt động? - GV nhận xét, đánh giá kết quả và gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm vÒ qu¸ tr×nh gi¶m ph©n h×nh thµnh trøng (t¬ng tù ë sù h×nh thµnh tinh trïng). + Tại sao trứng di chuyển đợc trong èng dÉn trøng? + T¹i sao trøng chØ cã 1 lo¹i mang X?. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H 61.2; 58.3, th¶o luËn nhãm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe. - HS hoạt động cá nhân, suy nghĩ và trả lêi.. KÕt luËn: - Trứng đợc sinh ra ở buồng trứng bắt đầu từ tuổi dậy thì. - Trứng lớn hơn tinh trùng, chứa nhiều chất dinh dỡng, không di chuyển đợc. - Trøng cã 1 lo¹i mang X. - Trứng sống đợc 2 - 3 ngày và chỉ có khả năng thụ tinh trong vòng 1 ngày nếu gặp đợc tinh trïng. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cho HS làm bài tập bảng 61 (Tr 192) bằng phiếu bài tập đã in sẵn. + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm §¸p ¸n: a- èng dÉn níc tiÓu b- Tuyến tiền đình c- èng dÉn trøng d- Sù rông trøng e- PhÔu èng dÉn trøng g- Tö cung h- ThÓ vµng, hµnh kinh, kinh nguyÖt. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK, häc theo b¶ng 61. - §äc môc “Em cã biÕt” trang 192. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:.

(143) TiÕt 65 Bµi 61: Thô tinh – thô thai vµ ph¸t triÓn cña thai A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Chỉ rõ đợc những điều kiện của sự thụ tinh và thụ thai trên cơ sở hiểu rõ các khái niệm vÒ thô tinh vµ thô thai. - Trình bày đợc sự nuôi dỡng thai trong quá trình mang thai và điều kiện đảm bảo cho thai ph¸t triÓn. - Giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt. - Cã ý thøc gi÷ g×n vÖ sinh kinh nguyÖt. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 62.1; 62.2; 62.3. Tranh ¶nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai. - Ph«t« bµi tËp (Tr 195 – SGK). C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nêu đặc điểm của buồng trứng và trứng? - Bµi tËp b¶ng 61? 3. Bµi míi VB: Sự thụ tinh và thụ thai xảy ra khi nào? trong những điều kiện nào? Thai đợc phát triển trong cơ thể mẹ nh thế nào? Nhờ đâu? Đó là những vấn đề chúng ta sẽ học trong tiÕt h«m nay. Hoạt động 1: Thụ tinh và thụ thai Mục tiêu: Chỉ ra các điều kiện thụ tinh và thụ thai, nêu đợc khái niệm thụ tinh và thụ thai. Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - ThÕ nµo lµ thô tinh vµ thô thai? - §iÒu kiÖn cho sù thô tinh vµ thô thai lµ g×? - GV đánh giá kết quả, giúp HS hoàn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm: + NÕu trøng di chuyÓn xuèng gÇn tö cung míi gÆp tinh trïng th× sù thô tinh sÏ kh«ng x¶y ra. + Trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung mµ kh«ng ph¸t triÓn tiÕp th× sù thô thai kh«ng cã kÕt qu¶. + Trøng thô tinh ph¸t triÓn ë èng dÉn trøng lµ hiÖn tîng chöa ngoµi d¹ con, rất nguy hiểm đến ngời mẹ.. Hoạt động của HS - HS nghiªn cøu th«ng tin, quan s¸t H 61.1 SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Trao đổi nhóm, thống nhất câu trả lời. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS rót ra nhËn xÐt.. - HS lắng nghe để tiếp thu kiến thức.. KÕt luËn: - Thụ tinh là sự kết hợp giữa trứng và tinh trùng để tạo thành hợp tử. + §iÒu kiÖn: trøng vµ tinh trïng gÆp nhau ë 1/3 èng dÉn trøng phÝa ngoµi. - Thụ thai là trứng đợc thụ tinh bám vào thành tử cung tiếp tục phát triển thành thai..

(144) + Điều kiện: trứng đợc thụ tinh phải bám vào thành tử cung. Hoạt động 2: Sự phát triển của thai Mục tiêu: HS chỉ ra đợc sự nuôi dỡng thai và điều kiện đảm bảo cho thai phát triển bình thêng. Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña bµo thai diÔn ra nh thÕ nµo? - GV bæ sung thªm (chØ trªn tranh): Sau thô tinh 7 ngµy, líp ngoµi ph«i b¸m vµo mÆt tö cung ph¸t triÓn thµnh nhau thai, 5 tuÇn sau nhau thai h×nh thành đầy đủ. Thai lấy chất dinh dỡng vµ oxi tõ m¸u mÑ vµ th¶i cacbonic, urª sang cho mÑ qua d©y rèn. - Søc khoÎ cña mÑ ¶nh hëng nh thÕ nµo đối với sự phát triển của nhau thai? - Trong qu¸ tr×nh mang thai, ngêi mÑ cần làm gì để thai phát triển tốt và con sinh ra khoÎ m¹nh? - GV lu khai kh¸c thªm hiÓu biÕt cña HS qua phơng tiện thông tin đại chúng về chế độ dinh dỡng.. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu SGK, quan s¸t H 62.3, tranh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bµo thai, ghi nhí kiÕn thøc. - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe. - HS thảo luận nhóm, nêu đợc: + MÑ khoÎ m¹nh, thai ph¸t triÓn tèt. V× vậy mẹ cần ăn uống đầy đủ chất dinh dìng. + Ngời mẹ mang thai không đợc hút thuốc, uống rợu, vận động mạnh, kh«ng nhiÔm virut.. KÕt luËn: - Thai đợc nuôi dỡng nhờ chất dinh dỡng lấy từ mẹ qua nhau thai. - Khi mang thai, ngời mẹ cần đợc cung cấp đầy đủ chất dinh dỡng và tránh các chất kích thÝch cã h¹i cho thai nh: rîu, thuèc l¸... Hoạt động 3: Hiện tợng kinh nguyệt Mục tiêu: HS giải thích đợc hiện tợng kinh nguyệt. Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan s¸t h 62.3 vµ tr¶ lêi c©u hái: - HiÖn tîng kinh nguyÖt lµ g×? - Kinh nguyÖt x¶y ra khi nµo? - Do ®©u cã kinh nguyÖt? - GV nhận xét, đánh giá kết quả của c¸c nhãm vµ gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc. - GV gi¶ng thªm: + TÝnh chÊt cña chu k× kinh nguyÖt do t¸c dông cña hoocmon tuyÕn yªn. + Tu«iØ kinh nguyÖt cã thÓ sím hay muén tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè. + Kinh nguyệt không đều là biểu hiện. Hoạt động của HS - HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK, quan sát H 62.3, kết hợp kiến thức chơng “Nội tiết”, trao đổi nhóm và trả lời c©u hái: - Trao đổi nhóm sau đó đại diện nhóm tr×nh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS l¾ng nghe GV gi¶ng, tiÕp thu kiÕn thøc..

(145) bÖnh lÝ, cÇn ®i kh¸m. + VÖ sinh kinh nguyÖt. KÕt luËn: - Kinh nguyệt là hiện tợng trứng không đợc thụ tinh, lớp niêm mạc tử cung bong ra, thoát ra ngoµi cïng m¸u vµ dÞch nhÇy. - Kinh nguyệt là dấu hiệu chứng tỏ trứng không đợc thụ tinh. - Kinh nguyÖt x¶y ra theo chu k×. - Kinh nguyệt đánh dấu chính thức tuổi dậy thì ở các em gái. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cho HS làm bài tập đã chuẩn bị 9trang 195) bằng phiếu bài tập đã in sẵn. + HS tù lµm, ch÷a lªn b¶ng. - GV đa đáp án, biểu điểm cho HS chấm: §¸p ¸n: 1- Cã thai vµ sinh con. 2- Trøng 3- Sù rông trøng 4- Thô tinh vµ mang thai 5- Tö cung 6- Lµm tæ, nhau 7- Mang thai. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” . - T×m hiÓu vÒ t¸c h¹i cña viÖc mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn.. TiÕt 66 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bµi 63: C¬ së khoa häc cña c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Phân tích đợc ý nghĩa của cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch hoá gia đình. - Phân tích đợc những nguy cơ khi có thai ở tuổi vị thành niên. - Giải thích đợc cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai, từ đó xác định đợc các nguyên tắc cần tuân thủ để tránh thai. B. chuÈn bÞ.. - Th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn, t¸c h¹i cña mang thai sím. - 1 sè dông cô tr¸nh thai nh: bao cao su, vßng tr¸nh thai, vØ thuèc tr¸nh thai. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Thế nào là sự thụ tinh? Thụ thai Điều kiện để có sự thụ tinh, thụ thai? - HiÖn tîng kinh nguyÖt? 3. Bµi míi VB: Trong x· héi hiÖn nay, nh÷ng tÖ n¹n lµm cho cuéc sèng cña con ngêi kh«ng lành mạnh, một phần trong số đó là do thiếu hiểu biết dẫn tới có trờng hợp 15 tuổi đã có.

(146) con. Tuy nhiên, khoa học đã nghiên cứu và đề ra các biện pháp tránh thai hữu hiệu nhằm giúp gia đình và xã hội phát triển ngày càng bền vững. Hoạt động 1: ý nghĩa của việc tránh thai Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV nªu c©u hái: - HS th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý kiÕn - Hãy cho biết nội dung cuộc vận động và nêu đợc: sinh đẻ có kế hoạch trong kế hoạch + Không sinh con quá sớm (trớc 20) hoá gia đình? + Không đẻ dày, đẻ nhiều. - GV viÕt ng¾n gän néi dung HS ph¸t biÓu vµo gãc b¶ng: + §¶m b¶o chÊt lîng cuéc sèng. - GV hái: - Cuộc vận động sinh đẻ có kế hoạch + Mỗi ngời phải tự giác nhận thức để cã ý nghÜa nh thÕ nµo? thùc hiÖn. - Thực hiện cuộc vận động đó bằng + ảnh hỏng xấu đến sức khoẻ và tinh c¸ch nµo? thÇn, kÕt qu¶ häc tËp... - §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu cã thai ë tuæi cßn ®ang ®i häc? - HS nªu ý kiÕn cña m×nh. - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai? - GV cÇn l¾ng nghe, ghi nhËn nh÷ng ý kiến đa dạng của HS để có biện pháp tuyªn truyÒn gi¸o dôc. KÕt luËn: - ý nghÜa cña viÖc tr¸nh thai: + Trong việc thực hiện kế hoạch hoá gia đình: đảm bảo sức khoẻ cho ngời mẹ và chất lợng cuộc sống. + §èi víi HS (ë tuæi ®ang ®i häc): kh«ng cã con sím ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ tinh thÇn. Hoạt động 2: Những nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên Hoạt động của GV - GV cho HS đọc thông tin mục “Em có biết” phần i (tr 199) để hiểu: Tuổi vị thµnh niªn lµ g×? mét sè th«ng tin vÒ hiÖn tîng mang thai ë tuæi vÞ thµnh niªn ë ViÖt Nam. - HS nghiªn cøu th«ng tin môc II SGK để trả lời câu hỏi: - Nh÷ng nguy c¬ khi cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ g×?. Hoạt động của HS - Một HS đọc to thông tin SGK.. - HS nghiªn cøu th«ng tin, th¶o luËn nhóm, bổ sung và nêu đợc: + Mang thai ë tuæi nµy cã nguy c¬ tö vong cao v×: - Dễ xảy thai, đẻ non. - Con nếu đẻ thờng nhẹ cân khó nuôi, dÔ tö vong. - NÕu ph¶i n¹o dÔ dÉn tíi v« sinh v× dÝnh tö cung, t¾c vßi trøng, chöa ngoµi d¹ con. - Cã nguy c¬ ph¶i bá häc, ¶nh hëng tíi - GV nhắc nhở HS: cần phải nhận thức tiền đồ, sự nghiệp. về vấn đề này ở cả nam và nữ, phải giữ gìn bản thân, đó là tiền đồ cho cuộc.

(147) sèng sau nµy. - Cần phải làm gì để tránh mang thai ngoµi ý muèn hoÆc tr¸nh n¹o thai ë tuæi vÞ thµnh niªn. KÕt luËn: - Cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn lµ nguyªn nh©n t¨ng nguy c¬ tö vong vµ g©y nhiÒu hËu qu¶ xÊu. Hoạt động 3: Cơ sở khoa học của các biện pháp tránh thai Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái: - Dùa vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô tinh vµ sù thô thai, h·y nªu c¸c nguyên tắc để tránh thai? - Thùc hiÖn mçi nguyªn t¾c cã nh÷ng biÖn ph¸p nµo? - GV nhËn xÐt, cho HS nhËn biÕt c¸c ph¬ng tiÖn sö dông b»ng c¸ch cho quan s¸t c¸c dông cô tr¸nh thai. - Sau khi HS th¶o luËn, GV yªu cÇu mỗi HS phải có dự kiến hành động cho b¶n th©n vµ yªu cÇu tr×nh bµy tríc líp.. Hoạt động của HS - HS dùa vµo ®iÒu kiÖn cÇn cho sù thô tinh, thụ thai (bài 62) , trao đổi nhóm thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - HS phải nêu đợc: + Tr¸nh quan hÖ t×nh dôc ë tuæi HS, gi÷ g×n t×nh b¹n trong s¸ng, lµnh m¹nh kh«ng ¶nh hëng tíi søc khoÎ, häc tËp vµ h¹nh phóc trong t¬ng lai.. KÕt luËn: - Muèn tr¸nh thai c©n fn¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c: + Ng¨n trøng chÝn vµ rông. + Tr¸nh kh«ng cho tinh trïng gÆp trøng. + Chống sự làm tổ của trứng đã thụ tinh. - Ph¬ng tiÖn sö dông tr¸nh thai: + Bao cao su, thuèc tr¸nh thai, vßng tr¸nh thai. + TriÖt s¶n: th¾t èng dÉn tinh, th¾t èng dÉn trøng. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV yªu cÇu HÈut¶ lêi c©uhái 1 9trang 198). - Hoµn thµnh b¶ng 63. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - Đọc trớc bài 64: Các bệnh lây qua đờng tình dục. TiÕt 67 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y: Bài 64: Các bệnh lây truyền qua đờng sình dục (bÖnh t×nh dôc) A. môc tiªu.. - HS trình bày rõ đợc tác hại của một số bệnh tình dục phổ biến (lậu, giang mai, HIV, AIDS).

(148) - Nêu đợc những đặc điểm sống chủ yếu của các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn lậu, giang mai và virut gây ra AIDS) và triệu trứng để có thể phát hiện sớm, điều trị đủ liều. - Xác đinh rõ con đờng lây truyền để tìm cách phòng ngừa đối với mỗi bệnh. Tự giác phßng tr¸nh, sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an toµn. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 64 SGK. - T liÖu vÒ bÖnh t×nh dôc. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Nh÷ng nguy c¬ cã thai ë tuæi vÞ thµnh niªn? - C¸c nguyªn t¾c tr¸nh thai? 3. Bµi míi Hoạt động 1: Bệnh lậu Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Yêu cầu HS quan sát, đọc nộidung b¶ng 64.1. - Yêu cầu HS thảo luận để trả lời: - T¸c nhËn g©y bÖnh? - TriÖu trøng cña bÖnh? - T¸c h¹i cña bÖnh? - GV nhËn xÐt.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, nội dung bảng 64.1, th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: - 1HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt bæ sung. - L¾ng nghe híng dÉn cña GV.. KÕt luËn: - Do song cÇu khuÈn g©y nªn. - TriÖu chøng: + Nam: đái buốt, tiểu tiện có máu, mủ. + N÷: khã ph¸t hiÖn. - T¸c h¹i: + G©y v« sinh + Cã nguy c¬ chöa ngoµi d¹ con. + Con sinh ra cã thÓ bÞ mï loµ. Hoạt động 2: Bệnh giang mai Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS quan sát hình 64, đọc néi dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi - BÖnh giang mai cã t¸c nhËn g©y bÖnh lµ g×? - TriÖu trøng cña bÖnh nh thÕ nµo? - BÖnh cã t¸c h¹i g×? KÕt luËn: - T¸c nh©n: do xo¾n khuÈn g©y ra.. Hoạt động của HS - HS quan sát hình 64, đọc nội dung b¶ng 64.2 SGK, th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Rót ra kÕt luËn..

(149) - TriÖu chøng: + XuÊt hiÖn c¸c vÕt loÐt n«ng, cøng cã bê viÒn, kh«ng ®au, kh«ng cã mñ, kh«ng đóng vảy, sau biến mất. + Nhiễm trùng vào máu tạo nên những chấm đỏ nh phát ban nhng không ngứa. + BÖnh nÆng cã thÓ s¨ng chÊn thÇn kinh. - T¸c h¹i: + Tæn th¬ng c¸c phñ t¹ng (tim, gan, thËn) vµ hÖ thÇn kinh. + Con sinh ra cã thÓ mang khuyÕt tËt hoÆc bÞ dÞ d¹ng bÈm sinh. Hoạt động 3: Các con đờng lây truyền và cách phòng tránh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin - HS nghiªn cøu th«ng tin, ghi nhí kiÕn do GV cung cÊp vµ ghi nhí kiÕn thøc. thøc, th¶o luËn nhãm, thèng nhÊt ý iÕn - Yêu cầu HS trao đổi nhóm để trả lời: trả lời: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm - Con đờng lây truyền bệnh lậu và khác nhận xét, bổ sung kiến thức: giang mai lµ g×? + Quan hÖ t×nh dôc bõa b·i. - Làm thế nào để giảm bớt tỉ lệ ngời m¾c bÖnh t×nh dôc trong x· héi hiÖn + Sèng lµnh m¹nh, quan hÖ t×nh dôc an nay? toµn. - Ngoµi 2 bÖnh trªn em cßn biÕt bÖnh nào liên quan đến hoạt động tình dục? + HIV. KÕt luËn: a. Con đờng lây truyền: quan hệ tình dục bừa bãi, qua đờng máu... b. C¸ch phßng tr¸nh: - Nhận thức đúng đắn về bệnh tình dục. - Sèng lµnh m¹nh. - Quan hÖ t×nh dôc an toµn. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dông bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh c¸c bÖnh t×nh dôc. - GV đánh giá giờ. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt” SGK. - §äc tríc bµi: §¹i dÞch ATDS – th¶m ho¹ cña loµi ngêi.. TiÕt 68 ¤n tËp häc k× II (néi dung bµi 66) TiÕt 69 KiÓm tra häc k× II TiÕt 70 Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:.

(150) Bµi 65: §¹i dÞch AIDS – Th¶m ho¹ cña loµi ngêi A. môc tiªu.. Khi häc xong bµi nµy, HS: - Tr×nh bµy râ c¸c t¸c h¹i cña bÖnh AIDS. - Nêu đợc đặc điểm sống của virut gây bệnh AIDS. - Chỉ ra đợc các con đờng lây truyền và đa ra cách phòng ngừa bệnh AIDS. - Có kĩ năng phát hiện kiến thức từ thông tinđã có. - Có ý thức tự bảo vệ mình để phòng tránh AIDS. B. chuÈn bÞ.. - Tranh phãng to H 65, tranh qu¸ tr×nh x©m nhËp cña virut HIV vµo c¬ thÓ ngêi. - Tranh tuyªn truyÒn vÒ AIDS. - B¶ng trang 203. C. hoạt động dạy - học.. 1. Tæ chøc 2. KiÓm tra bµi cò - Trình bày con đờng lây truyền và tác hại của bệnh lậu, giang mai? 3. Bµi míi Hoạt động 1: AIDS là gì? HIV là gì? Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biết của mình qua các phơng tiện thông tin đại chúng và trả lời c©u hái: - Em hiÓu g× vÒ AIDS? HIV? - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 65. - GV kÎ s½n b¶ng 65 vµo b¶ng phô, yªu cÇu HS lªn ch÷a bµi.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin SGK, dựa vào hiểu biÕt cña m×nh qua c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin đại chúng và trả lời câu hỏi: + AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - 1 HS lªn b¶ng ch÷a, c¸c HS kh¸c nhận xét, bổ sung để hoàn thiện kiến thøc.. KÕt luËn: - AIDS lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i. - HIV lµ virut g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ngêi. - Các con đờng lây truyền và tác hại (bảng 65). Hoạt động 2: Đại dịch AIDS – Thảm hoạ của loài ngời Hoạt động của GV - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. - Yêu cầu HS đọc lại mục “Em có biết” vµ tr¶ lêi c©u hái: - Tại sao đại dịch AIDS là thảm hoạ cña loµi ngêi? - GV nhËn xÐt. - GV lu ý HS: Sè ngêi nhiÔm cha ph¸t hiện còn nhiều hơn số đã phát hiện rất nhiÒu.. Hoạt động của HS - HS đọc thông tin và mục “Em có biÕt” vµ tr¶ lêi c©u hái: + V×: AIDS l©y lan nhanh, nhiÔm HIV là tử vong và HIV là vấn đề toàn cầu. - HS tiÕp thu néi dung..

(151) KÕt luËn: - AIDS lµ th¶m ho¹ cña loµi ngêi v×: + TØ lÖ tö vong rÊt cao. + Kh«ng cã v¨cxin phßng vµ thuèc ch÷a. + L©y lan nhanh. Hoạt động 3: Các biện pháp lây nhiễm HIV/ AIDS Hoạt động của GV - GV nêu vấn đề: + Dựa vào con đờng lây truyền AIDS, hãy đề ra các biện pháp phòng ngừa l©y nhiÔm AIDS? + HS phải làm gì để không mắc AIDS? + Em sẽ làm gì để góp sức mình vào công việc ngăn chặn sự lây lan của đại dÞch AIDS? + T¹i sao nãi AIDS nguy hiÓm nhng không đáng sợ?. Hoạt động của HS + An toµn truyÒn m¸u. + MÑ bÞ AIDS kh«ng nªn sinh con. + Sèng lµnh m¹nh. - HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. - C¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. KÕt luËn: - Chủ động phòng tránh lây nhiễm AIDS: + Kh«ng tiªm chÝch ma tuý, kh«ng dïng chung kim tiªm, kiÓm tra m¸u tríc khi truyÒn. + Sèng lµnh m¹nh, 1 vî 1 chång. + Ngêi mÑ nhiÔm AIDS kh«ng nªn sinh con. 4. Kiểm tra- đánh giá - GV cñng cè néi dung bµi. - Yªu cÇu HS nh¾c l¹i: nguy c¬ l©y nhiÔm, t¸c h¹i vµ c¸ch phßng tr¸nh AIDS. - §¸nh gi¸ giê. 5. Híng dÉn vÒ nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. - ChuÈn bÞ néi dung «n tËp..

(152)

giao an sinh 8

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về