cac de van thi chuyen cap chuan

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.01 MB, 156 trang )

(1)đề thi vào lớp 10 Trung häc phæ th«ng Phần đề thi và đỏp ỏn §Ò sè 1 I. tr¾c nghiÖm 1. Khái niệm văn bản nhật dụng chủ yếu đề cập tới chức năng, đề tài và tính cập nhật của nội dung v¨n b¶n chø kh«ng ph¶i lµ mét kh¸i niÖm thÓ lo¹i. H·y chän §óng hoÆc Sai cho nhËn định trên. A. §óng B. Sai 2. Nối tên văn bản ở cột A với phơng thức biểu đạt ở cột B để có đợc kết luận chính xác nhất vÒ h×nh thøc cña mçi mét v¨n b¶n nhËt dông. A B §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh Tù sù vµ miªu t¶ ¤n dÞch, thuèc l¸ ThuyÕt minh, nghÞ luËn vµ biÓu c¶m Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng ThuyÕt minh vµ miªu t¶ Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª NghÞ luËn vµ biÓu c¶m 3. Điền cụm từ còn thiếu vào chỗ trống để hoàn chỉnh nhận định : "Khi häc v¨n b¶n nhËt dông, nhÊt thiÕt ph¶i liªn hÖ víi...........................". 4. Trong v¨n b¶n "Phong c¸ch Hå ChÝ Minh", cèt lâi cña phong c¸ch Hå ChÝ Minh lµ g× ? Hãy chọn đáp án đúng nhất. A. Vẻ đẹp của sự hiểu biết sâu rộng. B. Vẻ đẹp của lối sống giản dị, thanh đạm. C. Vẻ đẹp văn hoá với sự kết hợp hài hoà giữa tinh hoa văn hoá dân tộc và tinh hoa văn ho¸ nh©n lo¹i. D. Vẻ đẹp của một lối sống hiện đại. II. tù luËn Em cã suy nghÜ g× vÒ ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam ? Đáp án đÒ sè 1 I. tr¾c nghiÖm C©u 1 : A C©u 2 : A §Êu tranh cho 1 thÕ giíi hoµ b×nh ¤n dÞch, thuèc l¸ Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª C©u 3 : Thùc tiÔn cuéc sèng C©u 4 : C II. tù luËn. B NghÞ luËn vµ biÓu c¶m ThuyÕt minh, nghÞ luËn vµ biÓu c¶m ThuyÕt minh vµ miªu t¶ Tù sù vµ miªu t¶. Dµn bµi Më bµi: Đất nớc đang trong quá trình hội nhập quốc tế, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là vấn đề quan trọng, ý thức của thanh thiếu niên Việt Nam trong vấn đề này là điều rất đáng quan tâm suy nghÜ. Th©n bµi: 1. ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc của thanh thiếu niên Việt Nam đợc biểu hiện ở nhiều phơng diện : cách sống, lối sống, quan niệm, suy nghĩ, ở hoạt động, nói năng, ăn mặc, øng xö.... Qua nh÷ng biÓu hiÖn trªn, cã thÓ thÊy râ ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña thanh thiÕu niªn ViÖt Nam lµ nh thÕ nµo ? 2. Xem xét nguyên nhân của vấn đề này phải nhìn ở cả 2 mặt : khách quan và chủ quan. Khách quan là sự tác động của môi trờng sống, của bối cảnh thời đại. Chủ quan là bản thân.

(2) sự vận động trong t duy của đối tợng : các thanh niên, thiếu niên đã quan tâm, suy nghĩ ở mức độ nào về vấn đề này. 3. Víi mét ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc nh vËy, thanh thiÕu niªn ViÖt Nam ®ang t¸c động nh thế nào đến bộ mặt văn hoá dân tộc, đang để lại một kết quả ra sao cho tơng lai, đặc biệt là trong bối cảnh quá trình hội nhập quốc tế đang diễn ra sôi động. 4. Xã hội, gia đình, bản thân mỗi thanh niên, thiếu niên nên làm gì để góp phần khẳng định bản sắc văn hoá Việt Nam trong cộng đồng quốc tế. KÕt bµi: Bản sắc văn hoá là cái riêng của mỗi dân tộc. Giữ gìn cái riêng đó là trách nhiệm của mỗi công dân, trong đó có phần quan trọng của thế hệ trẻ. Bµi viÕt tham kh¶o Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là một t tởng luôn đợc đề cao trong lịch sử xây dựng và phát triển đất nớc của nhân dân Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sôi động hiện nay, đây lại càng là vấn đề quan trọng. ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc của thế hệ trẻ, một lực lợng đông đảo và hùng hậu đang là điều đợc quan tâm đặc biệt của xã hội. Hơn bất kì ai, thanh niên, thiếu niên là những đối tợng bén nhạy nhất với các yếu tố văn hoá. Nhìn vào thế hệ trẻ hôm nay, đặc biệt là thành viên của thế hệ 8X, 9X ngời ta thấy biểu hiện một ý thức đối với bản sắc văn hoá dân tộc. Thế hệ trẻ bây giờ nhanh nhạy hơn, năng động hơn, hiện đại hơn, đó là dấu hiệu đáng mừng, bởi nó chứng tỏ tuổi trẻ Việt Nam luôn nắm bắt và theo kịp những yêu cầu của thời đại. Thế nhng, hãy quan sát kĩ một chút, chúng ta sẽ thấy trong cái năng động, hiện đại đó còn có rất nhiều điều đáng suy ngẫm. Đầu tiên là từ những cái dễ thấy nhất nh đi đứng, nói năng, ăn mặc, phục trang. Xu hớng chung cña giíi trÎ lµ b¾t chíc, häc theo phim níc ngoµi, theo c¸c diÔn viªn, c¸c ca sÜ næi tiÕng. Nh÷ng m¸i tãc nhuém nhiÒu mµu, nh÷ng bé quÇn ¸o céc cìn, l¹ m¾t, nh÷ng cö chØ ®Çy kiểu cách, những câu nói lẫn lộn Tiếng Anh, Tiếng Việt... đó là biểu hiện của một thứ văn hoá đua đòi phù phiếm. Sự chân phơng, giản dị mà lịch lãm, trang nhã vốn là biểu hiện truyền thống của ngời Việt Nam đã không đợc nhiều bạn trẻ quan tâm, để ý. Chạy theo những hình thøc nh vËy còng lµ biÓu hiÖn cña viÖc quay lng l¹i víi b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. ë mét chiÒu s©u khã thÊy h¬n lµ quan niÖm, c¸ch nghÜ, lèi sèng. RÊt nhiÒu thanh, thiÕu niªn ViÖt Nam không nắm đợc lịch sử dân tộc dù đã đợc học rất nhiều, trong khi đó lại thuộc lòng vanh vách tiểu sử, đời t của các diễn viên, ca sĩ ; không biết, không hiểu và không quan tâm tới các lễ hội dân gian vốn là sinh hoạt văn hoá truyền thống lâu đời của nhân dân trong khi rất sành về "chát", về ca nhạc, cà phê. Ngày lễ, tết họ đến nhà thờ hoặc vào chùa hái lộc nhng không biết bàn thờ gia tiên đã có những gì. Họ coi sự cần cù, chăm chỉ là biểu hiện của sự cũ kĩ, lạc hậu... Tất cả đều là biểu hiện của một sự thiếu ý thức trong giữ gìn bản sắc văn hoá d©n téc. TiÕp xóc víi nhiÒu c«ng d©n trÎ tuæi, ngêi ta thÊy dÊu Ên cña b¶n s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ rÊt mê nh¹t, mµ ®Ëm nÐt l¹i lµ mét thø v¨n ho¸ ngo¹i l¹i hçn t¹p. §ã lµ mét thùc tr¹ng ®ang kh¸ phæ biÕn hiÖn nay. Có hai nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trên : nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan. Về phía khách quan, đó chính là tác động của môi trờng sống, của bối cảnh thời đại. Thời đại đất nớc mở cửa giao lu, hội nhập với thế giới cho nên văn hoá bên ngoài theo đó mà tràn vào Việt Nam. Đâu đâu cũng có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh của một thứ văn hoá mới, hiện đại và đầy quyến rũ. Trong một không gian chung nh vậy, những nét văn ho¸ cæ truyÒn cña ngêi ViÖt dêng nh ®ang cã nguy c¬ trë nªn yÕu thÕ. Về chủ quan, thế hệ trẻ ngày nay ít quan tâm để ý đến vấn đề bản sắc văn hoá. Họ thiếu ý thức giữ gìn, bởi thực chất là họ không hiểu đợc bản sắc văn hoá dân tộc là gì và cũng kh«ng cÇn hiÓu. Những công dân trẻ Việt Nam sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Việt Nam nh ng lại kh«ng gièng mét ngêi d©n níc ViÖt. Hä cã bÒ réng nhng thiÕu chiÒu s©u, chiÒu s©u cña mét t©m hån ViÖt, mét tÝnh c¸ch ViÖt. V¨n ho¸ d©n téc lµ céi rÔ bÒn v÷ng cña t©m hån mỗi con ngời, không lớn lên và bám chắc vào cội rễ đó, mỗi con ngời chỉ còn là một cá nhân lạc loài giữa cộng đồng của mình. Đó là hậu quả đầu tiên dành cho chính mỗi ng ời, đặc biệt là những ngời trẻ tuổi. Và hãy tởng tợng, nếu thế hệ hôm nay quên đi bản sắc văn ho¸ d©n téc m×nh th× trong mét t¬ng lai kh«ng xa chóng ta sÏ cßn l¹i g× ? vµ nh÷ng thÕ hÖ tiÕp nèi sau nµy sÏ ra sao ? B¶n s¾c v¨n ho¸ lµ linh hån, lµ g¬ng mÆt riªng cña mçi d©n tộc, là yếu tố quan trọng để khẳng định vị thế của dân tộc đó ở giữa cộng đồng thế giới. Đánh mất bản sắc riêng trong nền văn hoá của mình là đánh mất quá khứ, mất lịch sử, mất céi nguån vµ chóng ta chØ cßn lµ mét con sè kh«ng ë gi÷a nh©n lo¹i. ThÕ hÖ trÎ lµ nh÷ng ngời nắm giữ tơng lai của đất nớc, bởi vậy, nâng cao ý thức giữ gìn bản sắc văn hoá dân téc lµ mét ®iÒu v« cïng cÇn thiÕt. Vậy thì cần làm gì để thực hiện đợc điều đó. Trớc hết, là phải từ sự tự giác ý thức của mỗi ngời. Mỗi thanh niên, thiếu niên phải thực sự thấy đợc giá trị của văn hoá dân tộc những giá trị đợc chắt lọc và đúc kết từ ngàn đời, đợc gìn giữ, kế thừa qua bao thăng trầm của.

(3) lịch sử, đã và đang ăn sâu trong máu thịt của mỗi ngời dân để dù có đi đâu, sống ở nơi nào, con ngời đó vẫn luôn là ngời dân nớc Việt. Gia đình, cộng đồng xã hội cũng phải chung sức, chung lòng để tô đậm thêm nữa những giá trị văn hoá đó trong sự trà trộn phức tạp của những luồng văn hoá khác. Mặt khác, cũng cần phải thấy rằng, giữ gìn ở đây không có nghĩa là kh kh ôm lấy cái đã có. Cần phải kế thừa phát huy nhng đồng thời cũng phải phát triển nó lên bằng cách kết hợp có lựa chọn với những yếu tố văn hoá mới tích cực. Từ đó hình thành một nền văn hoá Việt Nam vừa truyền thống, vừa hiện đại, đa dạng, vừa thống nhất, đảm bảo đợc yêu cầu "hoà nhập nhng không hoà tan" trong một thời đại mới. Thực hiện điều này là trọng trách, là nghĩa vụ của mỗi công dân, của mçi thanh, thiÕu niªn h«m nay. Giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc là đóng góp có ý nghĩa đầu tiên cho đất nớc mà mỗi thanh thiÕu niªn cã thÓ lµm vµ h·y lµm b¾t ®Çu tõ viÖc ®iÒu chØnh, uèn n¾n chÝnh nh÷ng hµnh vi, ý thøc cña b¶n th©n m×nh. §Ò sè 2 I. tr¾c nghiÖm 1. Trong c¸c yªu cÇu sau, yªu cÇu nµo lµ yªu cÇu cao nhÊt cña v¨n b¶n nhËt dông ? Khoanh tròn vào đáp án đúng nhất. A. TÝnh v¨n ch¬ng B. TÝnh thÈm mÜ C. TÝnh míi l¹ D. TÝnh cËp nhËt 2. Trong c¸c v¨n b¶n sau, v¨n b¶n nµo kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n nhËt dông ? Khoanh trßn vµo đáp án đúng. A. MÑ t«i B. Bức th của thủ lĩnh da đỏ C. ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kû míi D. Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000 3. Chọn Đúng hoặc Sai cho nhận định sau : Văn bản nhật dụng có thể sử dụng mọi thể loại, mäi kiÓu v¨n b¶n. A. §óng B. Sai 4. Nh÷ng néi dung cô thÓ sau t¬ng øng víi nh÷ng phÇn nµo trong bè côc cña v¨n b¶n "Tuyªn bố thế giới về sự sống còn, quyền đợc bảo vệ và phát triển của trẻ em". Hãy điền tên từng phần vào trớc dấu hai chấm và sắp xếp lại các phần theo trật tự đúng nh trong văn bản. A. ............................: Nªu lªn thùc tÕ cuéc sèng cña trÎ em trªn thÕ giíi hiÖn nay: khæ cùc vÒ nhiÒu mÆt, t×nh tr¹ng bÞ r¬i vµo hiÓm ho¹. B. .............................: Những điều cần phải làm của từng quốc gia và cộng đồng thế giới, v× sù sèng cßn, ph¸t triÓn cña trÎ em. C. .............................: Khẳng định những điều kiện thuận lợi cơ bản để cộng đồng quốc tÕ cã thÓ ®Èy m¹nh viÖc ch¨m sãc, b¶o vÖ trÎ em. II. tù luËn Khñng bè ®ang diÔn ra hµng ngµy t¹i mét sè níc vµ cã nguy c¬ bïng næ trªn toµn thÕ giới. Những suy nghĩ của em về vấn đề này ? Đáp án §Ò sè 2 I. tr¾c nghiÖm C©u 1: D C©u 2: C C©u 3: A C©u 4: A. Sù th¸ch thøc B. NhiÖm vô C. C¬ héi S¾p xÕp theo tr×nh tù : A -> C -> B II. tù luËn Dµn bµi Më bµi : NÒn hoµ b×nh cña thÕ giíi ®ang bÞ ¶nh hëng nghiªm träng bëi n¹n khñng bè. Th©n bµi: 1. Nạn khủng bố đang lan tràn trên khắp mọi khu vực của thế giới. Ngày nào cũng có cảnh đổ m¸u bëi khñng bè. Khñng bè ®ang lµ nçi lo chung cña tÊt c¶ c¸c d©n téc..

(4) 2. Mâu thuẫn, xung đột chính trị giữa các quốc gia, dân tộc, các tổ chức, phe phái là nguyên nh©n cña t×nh tr¹ng nµy. 3. Khủng bố đe doạ nghiêm trọng tới mọi mặt của đời sống con ngời từ tính mạng đến của cải, từ vật chất tới tinh thần, khiến nơi nơi đều bao trùm một bầu không khí căng thẳng, hoảng loạn. Sự phát triển kinh tế, chính trị, văn hoá... của các quốc gia đều bị ảnh h ởng bởi nguy c¬ khñng bè. 4. Tất cả mọi ngời, mọi quốc gia đều phải cùng thể hiện rõ quyết tâm đẩy lùi khủng bố bằng những biện pháp cụ thể ; bảo vệ trái đất khỏi nạn khủng bố cũng chính là bảo vệ mái nhà chung cña tÊt c¶ chóng ta. KÕt bµi: Thế giới sẽ tơi đẹp hơn nếu nh con ngời không đối đầu và tàn hại lẫn nhau. Bµi viÕt tham kh¶o Khát vọng lớn nhất của nhân loại từ thuở xa xa đến giờ vẫn là khát vọng về một nền hoà bình thực sự và vĩnh cửu. Thế nhng trong lịch sử, nhân loại cũng đã bao lần phải chứng kiến cảnh bầu trời xanh của trái đất trong vẩn đục bởi khói lửa chiến tranh. Hiện nay, nạn khủng bè ë rÊt nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi ®ang ph¸ vì bÇu kh«ng khÝ hoµ b×nh cña tÊt c¶ mäi ngêi. Từ "khủng bố" đã trở thành một từ rất quen thuộc đối với con ngời hôm nay. Gắn liền với nó là cảnh đổ máu tang thơng, là ngời chết, là đổ nát tan hoang, là nỗi kinh hoàng ám ảnh bao ngêi sèng sãt. C¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ngµy nµo còng s½n nh÷ng tin vÒ nh÷ng th¶m c¶nh nh vËy. Tai hoạ khủng bố có thể đến với bất kì ai, ở bất cứ nơi nào : trong nhà hàng, siêu thị, tr ờng học, nhµ trÎ, c«ng viªn, bÕn xe, m¸y bay... C¸ch thøc khñng bè còng rÊt ®a d¹ng : gµi bom, tÊn công trực tiếp, bắt cóc con tin, đặc biệt nguy hại là bọn khủng bố có thể sử dụng cả vũ khí sinh học, hoá học để reo giắc thảm hoạ cho con ngời. Khủng bố ngày càng trở nên nghiêm trọng, bởi qui mô và mức độ tàn phá của nó. Thế giới hẳn sẽ không bao giờ quên đợc ngày 11 tháng 9, ngày mà toà tháp đôi chọc trời, biểu tợng cho sức mạnh và nền kinh tế Mĩ đổ sụp xuèng trong tiÕng la hÐt kinh hoµng cña hµng ngµn ngêi. §Êy lµ håi chu«ng c¶nh b¸o cã søc thuyÕt phôc nhÊt vÒ téi ¸c khñng bè. T¸c gi¶ cña nh÷ng vô khñng bè l¹i lµ nh÷ng kÎ giÊu mÆt ®ang t¹o thµnh mét tæ chøc mµ m¹ng líi cña nã cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c khu vùc cña thÕ giíi. Bởi thế, không một ai trên thế giới biết tai hoạ có thể sẽ đổ ập xuống đầu mình lúc nào. Một bÇu kh«ng khÝ lo l¾ng, hoang mang ®ang bao trïm lªn cuéc sèng cña toµn nh©n lo¹i. §»ng sau mçi mét vô khñng bè bao giê còng tån t¹i mét nguyªn nh©n. Nhng nguyªn nhân bao trùm của mọi cuộc khủng bố vẫn là những bất đồng về chính trị, dẫn đến mâu thuẫn, xung đột dai dẳng về chính trị, về sắc tộc, về tôn giáo trong cộng đồng thế giới. Hậu quả mà nạn khủng bố để lại là vô cùng nghiêm trọng. Hàng năm, những vụ khủng bố đã cớp đi không biết bao nhiêu sinh mạng con ngời, gây nên cảnh đổ máu tàn khốc, cảnh cha mất con, vợ mất chồng, gia đình, ngời thân li tán. Những ngời may mắn sống sót thì trở thành ngời tàn phế, mang di chứng suốt đời. Khủng bố còn làm tiêu tốn biết bao nhiêu công søc, cña c¶i cña con ngêi. Tµi s¶n, nhµ cöa, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc mµ bao ngêi ph¶i nç lùc trong nhiều năm tháng mới tạo dựng lên đợc chỉ trong một tích tắc đã bị huỷ hoại hoàn toàn. NhiÒu ngêi bÞ ®Çy vµo c¶nh kh«ng nhµ, kh«ng cöa, tay tr¾ng chØ trong gi©y phót. KÌm theo đó, nguy hiểm hơn là môi trờng sống của trái đất bị đặt trong nguy cơ bị huỷ diệt bất cứ lúc nào. Đây là những hậu quả tức thời trớc mắt mà ai cũng có thể nhìn thấy. Bên cạnh đó, còn tån t¹i nh÷ng hËu qu¶ l©u dµi cho t¬ng lai loµi ngêi. Khñng bè khiÕn cho m©u thuÉn, xung đột trên thế giới ngày càng trở nên gay gắt quyết liệt. Khối thống nhất, nền hoà bình mà nhân loại nỗ lực xây dựng đã bị xâm hại và lung lay thực sự. Khủng bố cha phải là một cuộc chiến tranh công khai trên một phạm vi rộng nhng tiến hành khủng bố là cách tốt nhất để nuôi dỡng mÇm mèng vµ lµm bïng ph¸t chiÕn tranh trªn toµn thÕ giíi. Nh©n lo¹i sÏ nh thÕ nµo, sÏ ®i vÒ ®©u khi chiÕn tranh l¹i bïng næ trong lóc hËu qu¶ cña hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi ë thÕ kØ XX hãy còn đó. Không chỉ có vậy, nạn khủng bố lan tràn khiến tất cả mọi ngời ở khắp nơi trên trái đất mất đi cảnh giác an toàn, cảnh giác yên tâm trong cuộc sống. Trái đất là ngôi nhà chung vµ lµ ng«i nhµ duy nhÊt cña loµi ngêi gi÷a vò trô, thÕ nhng con ngêi ®ang c¶m thÊy sî khi sèng díi m¸i nhµ cña m×nh. Nçi ¸m ¶nh vÒ khñng bè len lái vµo cuéc sèng b×nh yªn cña mọi ngời và đang mài mòn, thách thức sức chịu đựng của tất cả. Khả năng huỷ hoại thần kinh loài ngời của nó còn lớn và tai hại gấp nhiều lần khả năng làm đổ máu hay phá huỷ tài sản. Khủng bố, đó là kẻ thù của một nhân loại tiến bộ và văn minh. Cần làm gì để ngăn chặn nguy cơ này ? Các nớc trên thế giới đều coi đây là vấn đề an ninh quốc gia và có rất nhiều biện pháp thiết thực, cơng quyết để bảo vệ tính mạng, tài sản còng nh cuéc sèng cña ngêi d©n. Tuy nhiªn, vÉn cha thÓ hÕt, cha thÓ chÊm døt t×nh tr¹ng nµy. Cuộc đấu tranh với nạn khủng bố sẽ còn kéo dài và vô cùng nan giải, bởi kẻ thù của chúng ta còng tùa mét con qu¸i vËt khæng lå Èn m×nh trong bãng tèi, nã s½n sµng tÊn c«ng con ngêi bất cứ lúc nào nhng không bao giờ lộ mặt. Để có thể chiến thắng đợc, loài ngời phải xích lại gÇn nhau h¬n n÷a vµ ph¶i b¾t ®Çu tõ nh÷ng viÖc tëng rÊt xa x«i : gi¸o dôc, h×nh thµnh cho.

(5) những thế hệ tơng lai một tình yêu hoà bình bền vững. Có nh vậy, trái đất của chúng ta mới m·i m·i lµ mét tæ Êm gi÷a d¶i thiªn hµ mªnh m«ng l¹nh lÏo. ThÕ giíi sÏ tuyÖt vêi biÕt mÊy nÕu ngµy mai sÏ kh«ng cßn b¹o lùc, kh«ng cßn thï h»n vµ chÕt chãc ! Con ngêi tµn h¹i lÉn nhau thùc chÊt lµ ®ang tµn h¹i chÝnh m×nh ! H·y gãp mét tiÕng nãi chung vµo cuéc chiÕn chèng khñng bè trªn toµn thÕ giíi. §Ò sè 3 I. tr¾c nghiÖm 1. Các văn bản nhật dụng ở lớp 8 và lớp 9 đã đề cập tới những vấn đề nào trong các vấn đề sau đây ? Khoanh tròn vào đáp án đúng. A. M«i trêng B. V¨n ho¸ C. D©n sè vµ t¬ng lai loµi ngêi D. Quan hÖ gi÷a con ngêi vµ thiªn nhiªn E. Gi¸o dôc G. QuyÒn sèng cña con ngêi H. B¶o vÖ hoµ b×nh, chèng chiÕn tranh I. Héi nhËp thÕ giíi vµ gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc K. Danh lam th¾ng c¶nh 2. Héi nhËp víi thÕ giíi vµ gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc lµ néi dung cña v¨n b¶n nhËt dông nµo ? 3. Điền từ còn thiếu vào chỗ trống để hoàn chỉnh kết luận về thể loại của văn bản "Đấu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh" : "VÒ thÓ lo¹i, v¨n b¶n nµy thuéc lo¹i ................................................". 4. Tuyên bố của Hội nghị cấp cao thế giới về trẻ em đợc công bố vào ngày, tháng, năm nào ? II. tù luËn Cã rÊt nhiÒu b¹n nhá b»ng tuæi em nhng ph¶i rêi nhµ ra kiÕm sèng ë c¸c thµnh phè. Suy nghĩ của em về vấn đề này ? Đáp án §Ò sè 3 I. tr¾c nghiÖm C©u 1: A, C, G, H, I C©u 2: V¨n b¶n "Phong c¸ch Hå ChÝ Minh". C©u 3: NghÞ luËn. C©u 4: 30 - 9 - 1990 II. tù luËn Dµn bµi Më bµi : Tình trạng nhiều thiếu niên phải sớm rời mái nhà của mình để đến những thành phố kiếm sống đã trở thành tình trạng phổ biến. Th©n bµi : 1. Số lợng trẻ em từ nông thôn đến thành thị kiếm sống hiện nay là rất nhiều. Các em thuộc đủ mọi lứa tuổi, làm nhiều công việc khác nhau. Cuộc sống của các em rất vất vả, khó nhọc. 2. Nguyªn nh©n khiÕn c¸c em ph¶i r¬i vµo t×nh tr¹ng nµy th× rÊt nhiÒu nhng nhiÒu nhÊt vÉn lµ do c¸i nghÌo. C¸i nghÌo lµm n¶y sinh nhiÒu c¶nh ngé, chÞu thiÖt thßi nhiÒu nhÊt tõ nh÷ng cảnh ngộ đó là những đứa trẻ... Bên cạnh đó còn do sự thiếu quan tâm của ngời lớn... 3. Tình trạng này sẽ dẫn đến nhiều hậu quả khó lờng, không chỉ đối với xã hội mà đối với trớc hết là bản thân các em. Sống xa gia đình, trong một môi trờng phức tạp, tuổi lại còn nhỏ, chắc chắn sẽ ảnh hởng không ít tới tâm hồn, nhận thức của các em. Từ đó mà sẽ có tác động ngợc lại của các em đối với môi trờng chung của xã hội. 4. Cần phải có những biện pháp, những giải pháp để giảm thiểu và dần dần xoá bỏ tình trạng này. Đó cũng là cách để xã hội góp tay thực hiện vấn đề quyền trẻ em một cách thiết thực nhÊt. KÕt bµi: T×nh tr¹ng trÎ em lang thang kiÕm sèng ë thµnh phè lµ nçi nhøc nhèi chung cña c¶ x· hội. Xã hội sẽ văn minh hơn, công bằng và tiến bộ hơn nếu ở đó mọi trẻ em đều đ ợc hởng nh÷ng quyÒn mµ c¸c em cã..

(6) Bµi viÕt tham kh¶o Trẻ em là tơng lai của thế giới. Trẻ em sinh ra phải đợc chăm sóc, nuôi dỡng, đợc yêu thơng, bảo vệ và học tập đầy đủ. Đó là quyền mà bất kì đứa trẻ nào cũng đợc hởng. Thế nhng trong thực tế thì không phải nh vậy. Có rất nhiều bạn nhỏ khi lớn lên đã phải sớm rời bỏ mái nhà để tìm đến kiếm sống ở những thành phố, những khu đô thị xa lạ. Hiện tợng này không còn là cá biệt mà đã trở thành một tình trạng phổ biến, một vấn đề của cả xã hội. Đặt chân đến bất kì thành phố, khu đô thị dù lớn, dù bé nào ngời ta cũng có thể dễ dàng bắt gặp những đứa trẻ lang thang đến từ nhiều vùng quê khác nhau. Đó là những cô bé, cậu bé tuổi còn rất nhỏ, tâm hồn còn rất ngây thơ, non nớt. Các em đáng lẽ phải đang ở nhà và cắp sách đến trờng nh bao bạn nhỏ cùng trang lứa khác, nhng lại phải một thân một mình bơn chải kiếm sống. Các em tìm đến thành phố với mục đích lớn nhất là kiếm tiền để nuôi sống bản thân và giúp đỡ gia đình. Mỗi em tự tìm cho mình một công việc : em đánh giày, em bán báo, em đi làm ngời giúp việc trong các gia đình, các quán ăn... Bất cứ việc gì làm đợc và có ngời cần các em đều có thể làm. Việc ít, ngời nhiều - nhiều khi phải tranh cớp, giành giật mới kiếm đợc miếng ăn ít ỏi. Một mình giữa nơi đông đúc, không có ngời thân thích bên cạnh, các em phải tự lo cho mình mọi chuyện, từ ăn uống đến chỗ ngủ qua đêm rồi khi ốm đau bệnh tật. Cuộc sống của các em rất bếp bênh và khổ cực, có biết bao nhiêu cay đắng, rủi ro rình rập theo mỗi bớc chân của những đứa trẻ này. Nhìn khuôn mặt của các em, ngời ta thấy hiện rõ sự mệt mỏi, cái già dÆn tríc tuæi bªn c¹nh chót hån nhiªn, non nít cña tuæi th¬ cßn sãt l¹i. §Êy lµ ®iÒu khiÕn chúng ta, bạn và tôi, những đứa trẻ may mắn đang đợc che chở dới mái ấm gia đình và ngày ngày cắp sách đến trờng, không thể không suy nghĩ. Đứa trẻ nào cũng muốn đợc yêu thơng, đợc chăm sóc, đợc sống giữa vòng tay gia đình và bạn bè. Thế nhng, tại sao vẫn có nhiều bạn nhỏ phải tự bớc vào đời kiếm sống sớm đến vậy ? Nguyªn nh©n ®Çu tiªn cña t×nh tr¹ng nµy vÉn lµ do c¸i nghÌo. N¬i c¸c b¹n nhá nµy bíc ch©n ra đi đều là những vùng nông thôn xa xôi. Gia đình có mỗi một nghề làm ruộng, đất thì ít, anh chị em thì đông, đến ngày mùa đầu tắt mặt tối mà vẫn không đủ ăn. Không có tiền đi học, các bạn nhỏ ở nhà rồi rời nhà đi kiếm sống để bớt gánh nặng cho gia đình. Cũng có khi là do cảnh cha mẹ không hoà hợp, suốt ngày cãi cọ, không để ý đến con cái, các em cũng tự bá nhµ lªn phè... råi cha mÑ li th©n, li dÞ, hay do mÊt cha, mÊt mÑ khiÕn c¸c em kh«ng cßn chç dùa. Nãi chung, cã tr¨m ngh×n lÝ do ®Èy c¸c b¹n nhá vµo c¶nh tha ph¬ng. §»ng sau tÊt c¶ những lí do đó vẫn phải khẳng định một điều đó là sự thiếu quan tâm của ng ời lớn. Nếu các bËc lµm cha, lµm mÑ biÕt nghÜ cho c¸c em nhiÒu h¬n th× ch¾c ch¾n dï trong bÊt cø hoµn c¶nh nào họ cũng sẽ không để cho con em mình vào đời bơn chải vật lộn với miếng ăn khi còn quá nhỏ dại nh vậy. Sống trong cảnh thiếu thốn, cảnh không yên ổn của gia đình đã là một thiệt thßi, giê ph¶i rêi m¸i nhµ ®ang che chë cho c¸c em, mét th©n mét m×nh ma n¾ng chèn xa l¹, đó là lời cảnh báo cho cả xã hội về vấn đề đảm bảo những quyền lợi chính đáng cho tất cả mọi đứa trẻ. Tình trạng trẻ em từ nông thôn ra thành phố kiếm sống đã và đang để lại rất nhiều những hậu quả nghiêm trọng. Sống trong một môi trờng đua chen phức tạp, tiếp xúc với đồng tiền, víi c¬ chÕ thÞ trêng qu¸ sím khiÕn nhËn thøc, nh©n c¸ch, t©m hån cña c¸c em ph¸t triÓn mét cách lệch lạc, không tự nhiên và thiếu lành mạnh. Thật khó mà dám khẳng định là tất cả những đứa trẻ đó sẽ có một tơng lai bình thờng và và tốt đẹp. Bị ép phải già trớc tuổi, phải từ giã tuổi thơ khi còn quá nhỏ, phải sống trong cô đơn ghẻ lạnh, không có một bàn tay vỗ về chăm sóc, không có ngời chỉ đờng dẫn lối... ai dám đảm bảo rằng, tất cả những em nhỏ đó sẽ đều trở thành những công dân lơng thiện và có ích. Thực tế cho thấy nhiều đứa trẻ trong số đó đã trở thành tội phạm trớc khi trở thành một công dân. Chúng móc túi, cớp giật, trộm cắp, lừa đảo, sa vào các tệ nạn xã hội và trở thành gánh nặng của cộng đồng. Đa phần các em nhỏ khi mới rời nhà đi đều là những đứa trẻ hiền lành, ngây thơ, chỉ sau một thời gian đã trở thành những đứa trẻ hoàn toàn khác. Lối sống nơi đô thị đã làm mất đi ở các em bản tính trong sáng, hồn nhiên, vô t. Đó là những di chứng tinh thần rất có hại cho các em khi đến tuổi trởng thµnh. Nh vậy, tình trạng trẻ em rời nhà đến kiếm sống ở các thành phố sẽ tạo nên những hậu quả khôn lờng đối với chính những đứa trẻ và với toàn xã hội. Cần phải làm gì để xoá bỏ tình trạng này để trẻ em tất cả mọi vùng miền đều đợc hởng những quyền chính đáng mà các em cã. §©y lµ tr¸ch nhiÖm kh«ng cña riªng ai. Sù quan t©m lµ ®iÒu ®Çu tiªn cÇn ph¶i cã. Vµ tríc hết phải là từ gia đình, cha mẹ và những ngời thân của các em. Tạo dựng cho các em một mái ấm bình yên, cho các em một môi trờng trong lành để các em đợc lớn lên, đợc trởng thành một cách tự nhiên, lành mạnh là điều các bậc làm cha, làm mẹ phải làm. Mỗi địa phơng cũng cần có những biện pháp cụ thể để giúp những em nhỏ có hoàn cảnh đặc biệt giải quyết những khó khăn vớng mắc. Ví nh giúp các em có việc làm ngay trên quê hơng mình, hỗ trợ để các em có đủ điều kiện đến trờng và rộng hơn là cả xã hội. Dành cho các em một cái nhìn độ lợng, nhân ái, một cử chỉ quan tâm dù là rất nhỏ bé, là mỗi ngời đã và đang góp phần đem đến cho mỗi số phận tội nghiệp đó những giá trị rất lớn lao..

(7) Nhà nớc đã có nhiều hành động cụ thể để giải quyết vấn đề này. Nh giao cho các tỉnh, các địa phơng đa các em trở về, tạo công ăn việc làm, giúp các em ổn định cuộc sống tại quê nhà, đợc học tập, vui chơi nh mọi đứa trẻ khác. Việc làm này bớc đầu đã tạo nên những biến đổi rất tích cực, rất nhiều bạn nhỏ đã yên tâm trở về, lao động và sinh hoạt trên quê hơng m×nh, t×m thÊy niÒm vui míi. Sù quan t©m cña Nhµ níc lµ rÊt kÞp thêi vµ thiÕt thùc. Tuy nhiên, để chấm dứt hẳn tình trạng này thì cần có thời gian và sự quan tâm hơn nữa của tất cả mọi ngời trong cộng đồng. Một xã hội không thể coi là văn minh, là công bằng và tiến bộ khi mà ở đâu đó vẫn có nhiều đứa trẻ bị đẩy ra đờng kiếm tiền thay cho việc đến trờng đi học. Cho các em một quá khứ êm đềm, một hiện tại bình yên hạnh phúc và một tơng lai đợc đảm bảo, đó cũng là cách để tạo dựng một thế giới tốt đẹp cho tất cả mọi ngời. §Ò sè 4 I. tr¾c nghiÖm 1. Đề cập, bàn luận, thuyết minh, miêu tả, đánh giá... những vấn đề, những hiện tợng gần gũi, bức thiết đối với đời sống trớc mắt của con ngời và cộng đồng, là biểu hiện cho tính chất gì cña v¨n b¶n nhËt dông ? 2. H·y s¾p xÕp l¹i hÖ thèng luËn cø trong v¨n b¶n "§Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh" (G.Mac-ket) sao cho chÝnh x¸c nhÊt víi c¸ch tr×nh bµy cña t¸c gi¶. A. Cuộc chạy đua vũ trang làm mất đi khả năng cải thiện đời sống cho hàng tỉ ngời. B. Kho vũ khí hạt nhân đang đợc tàng trữ có khả năng huỷ diệt cả trái đất và các hành tinh kh¸c trong hÖ mÆt trêi. C. Tất cả chúng ta phải có nhiệm vụ ngăn chặn cuộc chiến tranh hạt nhân, đấu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh. D. ChiÕn tranh h¹t nh©n kh«ng chØ ®i ngîc l¹i lÝ trÝ cña loµi ngêi mµ cßn ngîc l¹i víi lÝ trÝ cña tù nhiªn, ph¶n l¹i sù tiÕn ho¸. 3. Chọn Đúng hoặc Sai cho nhận định sau : Bài học quan trọng đợc rút ra từ văn bản "Phong c¸ch Hå ChÝ Minh" lµ : cÇn ph¶i hoµ nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ nhng còng cÇn ph¶i gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc. A. §óng B. Sai II. tù luËn Một số ngời làm cha, làm mẹ thờng xuyên đánh đập, chửi mắng con cái và cho rằng : "th¬ng cho roi cho vät"... H·y tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ hiÖn tîng nµy. Đáp án §Ò sè 4 I. tr¾c nghiÖm C©u 1: TÝnh cËp nhËt. C©u 2: B -> A -> D -> C C©u 3: A II. tù luËn Dµn bµi Më bµi : Con c¸i muèn trëng thµnh ph¶i nhê sù gi¸o dìng cña cha mÑ. C¸c bËc lµm cha, lµm mÑ có nhiều cách giáo dục con cái khác nhau, trong số đó có nhiều ngời chọn cách mắng chửi, thậm chí đánh đập nh là một biện pháp dạy dỗ tốt nhất đối với con em mình. Th©n bµi : 1. Rất nhiều đứa trẻ từ những năm tháng ấu thơ cho đến khi trởng thành hiếm khi, thậm chí cha bao giờ đợc nghe một lời bảo ban, khuyên nhủ dịu dàng của cha mẹ. Bất kì lúc nào, trong bất cứ chuyện gì, cha hoặc mẹ, hoặc cả cha lẫn mẹ đều có một hình thức duy nhất đối với các em : qu¸t th¸o, m¾ng chöi b»ng nh÷ng lêi lÏ hÕt søc gay g¾t, th« b¹o ; hay nÆng h¬n lµ dùng roi vọt và đánh đập. Biện pháp này đợc áp dụng trong tất cả mọi việc, mọi tình huống, chỉ cần cha mẹ không cảm thấy hài lòng, thì dù là chuyện nhỏ nh cái nhà cha đợc sạch, quần áo cha đợc gọn gàng, đến những chuyện lớn hơn, nh bị điểm kém, đi học về muộn, bị cô giáo phê bình, đánh nhau, cãi lộn... cha mẹ đều ngay lập tức dạy dỗ con mình bằng cách này. Đối với họ, đấy là cách giáo dục con cái tốt nhất, bởi vì làm nh vậy các em sẽ sợ và không bao giờ dám phạm lỗi nữa. Theo họ đó còn là cách để thể hiện tình yêu th ơng, bởi vì "thơng cho roi cho vọt"....

(8) 2. Thùc chÊt, c¸ch gi¸o dôc nµy kh«ng ph¶i lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶. §iÒu này đã đợc minh chứng bằng thực tế. Rất nhiều đứa trẻ bớc ra khỏi những năm tháng ấu thơ với nỗi ám ảnh không bao giờ mất về cách đối xử thô bạo của cha mẹ đối với bản thân mình. Làm bất cứ việc gì cũng có thể bị chửi mắng và khi lỡ phạm lỗi thì bị đánh đập thậm tệ. Cứ ròng rã liên tục nh vậy, cuối cùng những đứa trẻ không tiến bộ lên chút nào mà thậm chí là cßn ngîc l¹i : tõ ngoan thµnh h, tõ hiÒn thµnh d÷, tõ th«ng minh lanh lîi ho¸ ra l× lîm, chËm ch¹p... Nh×n chung, cã hai xu híng ph¸t triÓn c¬ b¶n : hoÆc lµ quËy ph¸ nghÞch ngîm, hoÆc lµ trë nªn trÇm c¶m khã gÇn. Tríc mÆt cha mÑ, c¸c em dêng nh ngoan h¬n, nhng thùc chÊt c¸i ngoan đó chỉ là đối phó. Thậm chí, nhiều em đã có những phản ứng rất tiêu cực : bỏ nhà đi, hoặc tự vẫn. Tất cả những biến đổi nh vậy đều là biểu hiện của sự tổn thơng trầm trọng về mặt tinh thần. Đối với những đứa trẻ này, tuổi thơ tơi đẹp trở thành những năm tháng u ám kinh hoàng ; tổ ấm gia đình có thể trở thành địa ngục trần gian và cha mẹ trong mắt các em là những con ngời nào đó hết sức xa lạ và độc đoán. Các em mất đi cảm giác đợc yêu thơng, che chë, lóc nµo còng thon thãt lo sî vµ l©u dÇn cã thÓ trë nªn tr¬ l×. §ã lµ ®iÒu rÊt nguy hiÓm, bởi lẽ nó sẽ để lại một dấu ấn trong nhân cách, tâm hồn của các em sau này. Giáo dục con cái bằng cách này sẽ để lại những hậu quả lớn, không chỉ đối với trớc mắt mµ cßn lµ vÒ l©u dµi trong t¬ng lai cña c¸c em, cña x· héi. 3. Cha mẹ, ai cũng yêu thơng con cái, ai cũng muốn những đứa con của mình trởng thành nên ngời. Thế nhng, giáo dục con cái nh thế nào để các em vừa cảm nhận đợc tình yêu thơng đó võa cã sù tiÕn bé trong nh©n c¸ch lµ ®iÒu rÊt quan träng. §øa trÎ nµo còng cã thÓ dÔ dµng mắc sai lầm. Và đằng sau mỗi sai lầm đó bao giờ cũng có một nguyên nhân, một lí do. Cha mẹ muốn dạy dỗ các em một cách có hiệu quả thì phải bắt đầu từ những nguyên nhân đó. T×m hiÓu nguyªn nh©n, ph©n tÝch cÆn kÏ ph¶i tr¸i, khuyªn r¨n nhÑ nhµng nhng c¬ng quyÕt, thêm một chút cảm thông độ lợng... thiết nghĩ không có đứa trẻ nào mà lại không nghe, kh«ng trë nªn tiÕn bé. KiÒm chÕ c¬n nãng giËn lµ ®iÒu quan träng khi gi¸o dôc trÎ em. NhiÒu đứa trẻ rơi vào cảm giác oan ức, rồi đâm ra oán giận cha mẹ vì họ không bao giờ để ý đến nguyªn nh©n v× sao c¸c em lµm nh vËy mµ ngay lËp tøc xØ v¶, thîng c¼ng ch©n h¹ c¼ng tay cho h¶ c¬n giËn mµ th«i. "Thơng cho roi cho vọt", điều đó không có nghĩa là bất cứ lúc nào cũng có thể sử dụng bạo lực đối với trẻ em. Đến một mức độ nào đó, chính những ngời làm cha, làm mẹ đã và đang xâm phạm đến quyền trẻ em ngay trong gia đình của mình - điều mà cả xã hội đang quan t©m vµ b¶o vÖ. KÕt bµi : Cha mÑ lu«n lµ hiÖn th©n cña t×nh yªu th¬ng, cña lßng nh©n tõ bao dung, lµ n¬i nh÷ng đứa con tìm về sau những sai lầm vấp ngã. Đừng làm mất đi trong các em tất cả những điều quÝ gi¸ vµ thiªng liªng Êy. §Ò sè 5 I. tr¾c nghiÖm 1. Điền từ còn thiếu vào chỗ trống để hoàn chỉnh một khái niệm từ loại Tiếng Việt. ".................................... là những từ chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá đối với sự vật, sự việc đợc nói đến ở từ ngữ đó". 2. Trong câu thơ sau sử dụng biện pháp tu từ nào ? Khoanh tròn vào đáp án đúng. "Bà về năm đói làng treo lới Biển động, Hòn Mê giặc bắn vào" (MÑ T¬m - Tè H÷u) A. Èn dô B. Ho¸n dô C. Cêng ®iÖu D. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh 3. §iÒn c¸c tõ cßn thiÕu vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau : "Nguyªn Hång (1918 - 1982) tªn khai sinh lµ.............................,quª ë thµnh phè ...................................Tríc C¸ch m¹ng, «ng sèng chñ yÕu ë thµnh phè cảng ..............................., trong một xóm lao động nghèo. ".........................................................." là tập hồi kí kể về tuổi thơ cay đắng của tác giả. §o¹n trÝch "..........................................................." lµ ch¬ng IV cña t¸c phÈm. 4. Trong bài thơ "Nhớ rừng" (Thế Lữ) sự tơng phản, đối lập gay gắt giữa hai thế giới, hai c¶nh tîng : vên b¸ch thó chËt hÑp vµ nói rõng hïng vÜ cã ý nghÜa thÓ hiÖn ®iÒu g× ? Khoanh tròn vào đáp án đúng nhất. A. ý thøc cña nh©n vËt tr÷ t×nh vÒ sù thiÕu thèng nhÊt cña hiÖn thùc. B. Nçi bÊt hoµ s©u s¾c víi thùc t¹i vµ niÒm khao kh¸t tù do m·nh liÖt cña nh©n vËt tr÷ t×nh..

(9) C. Sù phñ nhËn cuéc sèng tríc m¾t cña nh©n vËt tr÷ t×nh. D. Mơ ớc đợc "tháo cũi sổ lồng" để sống với những gì mình mong muốn của nhân vật trữ t×nh. II. tù luËn Nạn phá rừng đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. ý kiến của em về vấn đề này. Đáp án §Ò sè 5 I. tr¾c nghiÖm C©u 1: Trî tõ. C©u 2: D C©u 3: LÇn lît lµ c¸c tõ sau : NguyÔn Nguyªn Hång, Nam §Þnh, H¶i Phßng, Nh÷ng ngµy th¬ Êu, Trong lßng mÑ. C©u 4: B II. tù luËn Dµn bµi Më bµi : Con ngời đã nỗ lực để tạo nên rất nhiều những giá trị có ý nghĩa để làm giàu đẹp thêm cuộc sống của mình. Thế nhng bên cạnh đó cũng chính con ngời đang tự huỷ hoại đi rất nhiều những giá trị mà mà mình đang có. Nạn phá rừng là minh chứng tiêu biểu nhất. Đã đến lúc tất cả chúng ta không thể dửng dng trớc vấn đề này. Th©n bµi : 1. Rừng đợc ví là lá phổi xanh của trái đất. Thế nhng, lá phổi này đang ngày càng nhỏ đi. ở ViÖt Nam, hµng n¨m cã hµng chôc ngµn ha rõng bÞ ph¸ huû. Nh÷ng c¸nh rõng xanh thÉm, những khu rừng nguyên sinh giàu có giờ chỉ còn là vùng đất trống đồi trọc, phơi ra những gốc cổ thụ trơ trọi, những thảm thực vật cằn cỗi. Những xe gỗ vẫn lặng lẽ đều đặn di chuyển về xuôi và những cánh rừng cũng lặng lẽ biến mất, để lại những khoảng trống ngày càng lớn trên bề mặt trái đất của chúng ta. 2. Rất dễ thấy nguyên nhân của vấn đề này. Ngời ta chặt rừng để lấy gỗ bán và lấy đất canh t¸c. Rõng b¶o vÖ che chë cho con ngêi nhng ®ang bÞ tµn ph¸ bëi chÝnh lßng tham vµ sù thiÕu ý thøc, thiÕu nhËn thøc cña con ngêi. 3. Khi nh÷ng c¸nh rõng bÞ tµn ph¸ vµ biÕn mÊt, hËu qu¶ kh«ng hiÖn ra cô thÓ vµ ngay lËp tøc. Nó sẽ đến rất từ từ, nhng sẽ rất lâu dài và khủng khiếp. Rừng trả lại cho trái đất một bầu không khí trong lành. Hiện nay, bầu không khí đang bị ô nhiễm và vẩn đục bởi bộ máy thanh lọc nó đang trở nên yếu đi. Hạn hán, lũ lụt, thiên tai ngày càng tăng cũng bởi một phần từ đó. Rừng bị tàn phá dẫn đến hiệu ứng nhà kính và trái đất của chúng ta đang ngày càng nóng lên, những khối băng khổng lồ ở hai địa cực có nguy cơ tan chảy. Sự cân bằng sinh thái bị ph¸ huû vµ con ngêi sÏ sèng nh thÕ nµo khi m«i trêng tù nhiªn kh«ng cßn. Nh vậy, phá rừng để lấy gỗ và lấy đất, cái lợi là dành cho một vài ngời nhng cái hại là dành cho tất cả. Sự tồn tại của trái đất giữa vũ trụ đang bị đe doạ bởi chính bàn tay con ngời. 4. CÇn ph¶i ng¨n chÆn ngay t×nh tr¹ng nµy. TÊt c¶ mäi ngêi trong x· héi ph¶i ý thøc s©u s¾c về sự nguy hiểm và mức độ nghiêm trọng của nạn phá rừng hiện nay, từ đó có chung một thái độ cơng quyết trong việc bảo vệ rừng. Làm ngơ, tiếp tay cho bọn buôn gỗ lậu cũng chính là ®ang khuyÕn khÝch cho n¹n ph¸ rõng ngµy cµng ph¸t triÓn. Nhng còng cÇn cã thªm nhiÒu biện pháp cứng rắn và chặt chẽ hơn trong vấn đề này, cần kiên quyết xử lí những kẻ trực tiếp vµ gi¸n tiÕp ph¸ rõng, gióp d©n tõ bá thãi quen canh t¸c l¹c hËu. §ång thêi, viÖc trång rõng để bổ sung diện tích rừng bị phá, phủ xanh đất trống đồi trọc, nhân thêm nhiều cánh rừng míi lµ mét viÖc lµm rÊt hiÖu qu¶ vµ lµ viÖc ph¶i lµm cña con ngêi. KÕt bµi : Hãy thử tởng tợng, đến một ngày nào đó, trên trái đất sẽ không còn một cánh rừng nào, con ngời sẽ phơi mình ra dới mặt trời nóng bỏng và cuồng phong của vũ trụ. Và liệu sau đó trong tơng lai, trái đất có còn là hành tinh của sự sống nữa hay không ? Bảo vệ những cánh rõng chÝnh lµ b¶o vÖ b¶n th©n cuéc sèng cña mçi chóng ta.. I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1. §Ò sè 6.

(10) 1. Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn thành đoạn văn sau về tác giả Chính H÷u. ChÝnh H÷u tªn khai sinh lµ (1) .............................. sinh n¨m (2) ............. .......... quª ë huyện (3)........................ tỉnh Hà Tĩnh. Năm (4)............. ông gia nhập trung đoàn thủ đô và hoạt động trong quân đội suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, Chính Hữu lµm th¬ tõ n¨m (5) ................ vµ hÇu nh chØ viÕt vÒ (6) ................................... Th¬ «ng kh«ng nhiều nhng có những bài đặc sắc, cảm xúc (7) ................................ hàm súc. Chính Hữu đã đợc nhà nớc trao tặng (8) .................................................. năm 2000. 2. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau : Bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u s¸ng t¸c n¨m nµo ? A. §Çu n¨m 1948 B. Cuèi n¨m 1948 C. §Çu n¨m 1949 D. §Çu n¨m 1950 3. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trớc nhận định nêu khái quát và đầy đủ nhất về giá trị nội dung bµi th¬ §ång chÝ : A. Bài thơ ca ngợi tình đồng chí, đồng đội gắn bó sâu nặng, đồng thời thể hiện vẻ đẹp b×nh dÞ mµ cao c¶ cña ngêi lÝnh c¸ch m¹ng trong buæi ®Çu chèng Ph¸p. B. Bài thơ viết về cuộc sống sinh hoạt, chiến đấu của những ngời lính bộ đội Cụ Hồ n¬i chiÕn trêng ViÖt B¾c. C. Bài thơ thể hiện tình cảm của quê hơng đối với những ngời lính bộ đội Cụ Hồ, đồng thêi miªu t¶ cuéc sèng gian lao, thiÕu thèn cña nh÷ng ngêi lÝnh. 4. Điền nội dung thích hợp vào ô trống theo sơ đồ sau.. (1). tõ (2) (3) C¸ch ph¸t triÓn cña(4) (5) vùng 5. Trong các trờng hợp sau, từ "chân" ở trờng hợp nào đợc dùng với nghĩa gốc, nghĩa chuyển theo ph¬ng thøc Èn dô, nghÜa chuyÓn theo ph¬ng thøc ho¸n dô. a) §Ò huÒ lng tói giã tr¨ng, Ph¸t triÓn sè lîng tõ ng÷ Sau ch©n theo mét vµi th»ng con con (NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu) b) Năm học sinh lớp 9A có chân trong đội tuyển của trờng đi dự "Hội khỏe Phù Đổng" c) Dï ai nãi ng¶ nãi nghiªng Lßng ta vÉn v÷ng nh kiÒng ba ch©n (Ca dao) 6. Khoanh tròn vào chữ cái đứng đầu ý kiến em cho là đúng. A. Trong văn bản tự sự, ngời viết cần đa ra các luận điểm, luận cứ một cách đầy đủ có hÖ thèng. B. Trong v¨n b¶n tù sù, nghÞ luËn lµ yÕu tè xen kÏ cèt lµm næi bËt sù viÖc vµ con ngêi, lµm cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lý. C. Trong v¨n tù sù, kh«ng cÇn yÕu tè nghÞ luËn. 7. §äc ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái : "Về đến nhà, chàng la um lên cho hả giận. Vợ chàng khóc mà rằng : - Thiếp vốn con kẻ khó, đợc nơng tựa nhà giàu. Sum họp cha thỏa tình chăn gối, chia phôi vì động việc lửa binh. Cách biệt ba năm giữ gìn một tiết. Tô son điểm phấn từng đã ngu«i lßng, ngâ liÔu têng hoa cha hÒ bÐn gãt. §©u cã sù mÊt nÕt h th©n nh lêi chµng nãi. Dám xin bày tỏ để cởi mối nghi ngờ. Mong chàng đừng một mực nghi oan cho thiếp. (TrÝch truyÖn Ngêi con g¸i Nam X¬ng) a) Câu nào sau đây có thể coi là luận điểm chính của đoạn văn ? Khoanh tròn chữ cái đứng đầu ý đúng. A. Thiếp vốn con kẻ khó, đợc nơng tựa nhà giàu. B. Dám xin bày tỏ để cởi mối nghi ngờ. C. Mong chàng đừng một mực nghi oan cho thiếp. b) YÕu tè nghÞ luËn trong ®o¹n v¨n trªn cã t¸c dông g× ? A. Lªn ¸n tÝnh ®a nghi qu¸ møc cña chµng Tr¬ng. B. Gióp lêi ph©n trÇn cña Vò N¬ng cã søc thuyÕt phôc. C. Nªu lªn nçi khæ cña Vò N¬ng. Bµi tËp 2.

(11) 1. Điền đúng (Đ) hoặc sai (S) vào ô vuông phía sau mỗi câu khi nói về Chính Hữu. a) ¤ng sinh n¨m 1926 t¹i tØnh NghÖ An. b) Từng tham gia trung đoàn thủ đô. c) S¸ng t¸c nhiÒu tËp th¬ lín. d) Trớc khi có bài Đồng chí, ông đã có bài thơ viết về anh lính thị thành. e) Th¬ «ng ®Ëm chÊt lÝnh trÎ trung, tinh nghÞch, dÝ dám. 2. C©u th¬ "Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay" (§ång chÝ) cã thÓ hiÓu ? A. Cách nói gồng mình lên để dứt khoát ra đi. B. Kh«ng quan t©m. C. Tinh thÇn tr¸ng sÜ bÊt khuÊt quyÕt ra ®i. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ë ®Çu c©u. 3. Trong sè c¸c bµi th¬ sau, bµi nµo cña nhµ th¬ Ph¹m TiÕn DuËt ? Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i đứng ở đầu câu. A. Trờng Sơn đông, Trờng Sơn tây. B. Göi em c« thanh niªn xung phong. C. Đồng chí lái chính, đồng chí lái phụ và tôi. D. T©m sù ngêi l¸i xe. 4. Tr¶ lêi vÒ bµi th¬ Nhí sau ®©y : a) Hãy chọn từ ngữ nào tác giả dùng trong số các từ ngữ cho sau đây để điền vào chỗ trống hoàn thành câu thơ cuối : (gia đình, lng đèo, con đờng) C¸i vÕt th¬ng xoµng mµ ®a viÖn Hàng còn chờ đó tiếng xe reo N»m ngöa nhí tr¨ng n»m nghiªng nhí bÕn N«n nao ngåi dËy nhí ............................ b) Tác giả đã có lời bình ngắn gọn bài thơ nh sau : "Ngời ta khen bài thơ hay ở hai câu sau. T«i l¹i thÊy hay ë hai c©u ®Çu". Theo em ý kiÕn nµy nh thÕ nµo ? A. Tác giả muốn đối lập cách hiểu với bạn đọc. B. Mét c¸ch b×nh tinh tÕ, th«ng minh. c) Theo em t¸c gi¶ bµi th¬ trªn lµ ai trong sè bèn nhµ th¬ : A. ChÝnh H÷u B. Ph¹m TiÕn DuËt C. H÷u ThØnh D. NguyÔn Duy 5. Câu thơ : Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắng (Ph¹m TiÕn DuËt) Sử dụng biện pháp tu từ nào ? Khoanh tròn chữ cái đứng ở đầu câu đúng. A. §iÖp tõ nh×n B. Nhân hóa và chuyển đổi cảm giác C. C¶ hai ý trªn 6. Trong các câu sau đây, câu nào liệt kê đúng về hoán dụ trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính ? Khoanh tròn chữ cái đứng ở đầu câu đúng câu đúng. A. Con m¾t, tr¸i tim, nÐt mÆt, c¸i nh×n. B. Con m¾t, m¸i tãc, tr¸i tim, niÒm vui. C. Nô cêi, mÆt, tim, m¸i tãc, con m¾t. D. Không có câu nào đúng. II. tù luËn 1. Ph©n tÝch bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ : Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim (Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật). I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1. C©u (ý) 1 2 3 4. Đáp án đề sè 6 Néi dung tr¶ l¬ig §iÓm (1)TrÇn §×nh §¾c ; (2) 1926 ; (3) Can Léc ; (4) 1946 ; (5) 1947 ; (6) ngêi lÝnh vµ chiÕn tranh ; (7) dån nÐn ng«n ng÷ vµ h×nh ¶nh chän läc ; (8) gi¶i thëng Hå ChÝ Minh A (§) ; B, C, D (S) A. C¸ch ph¸t triÓn tõ vùng.

(12) (1) ph¸t triÓn nghÜa cña tõ thªm nghÜa. 5. chuyÓn nghÜa. ph¸t triÓn sè lîng tõ t¹o tõ míi. (2) (3) (4) a) NghÜa gèc b) NghÜa chuyÓn - ph¬ng thøc ho¸n dô c) NghÜa chuyÓn - ph¬ng thøc Èn dô B a) C ; b) B Các ý đúng : a, b, d ; c¸c ý sai : c, e A A, B, C a) lng đèo ; b) chọn B ; c) chọn B C C. vay mîn. (5). 6 7 1 2 3 2 4 5 6 II. Tù luËn 1. Ph©n tÝch bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u Bµi lµm Đồng chí ! Ôi tiếng gọi sao mà thân thơng tha thiết quá. Nó biểu hiện thật đầy đủ tình đồng đội của anh bộ đội Cụ Hồ thời kháng Pháp. Cảm nhận đợc tình cảm vừa thân quen vừa mới lạ trong cuộc sống chiến đấu ấy, Chính Hữu, một nhà thơ - chiến sĩ đã xúc động viết bài thơ Đồng chí. Với lời thơ chân chất, tràn đầy tình cảm, bài thơ đã để lại bao cảm xúc trong lòng ngời đọc. Cả bài thơ thể hiện rõ tình đồng đội keo sơn gắn bó giữa những ngời chiến sĩ quân đội nhân dân trong cuộc sống chiến đấu gian khổ. Họ là những ngời xuất thân từ nhân dân lao động chỉ quen việc "cuốc cày" ở những vùng quê nghèo khác nhau, vì có chung tấm lòng yêu nớc, họ đã gặp nhau từ xa lạ bỗng trở thành thân quen. Chính Hữu đã kể về những con ngời ấy bằng lời thơ thật xúc động : Quê hơng anh nớc mặn đồng chua Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá Anh với tôi đôi ngời xa lạ Tù ph¬ng trêi ch¼ng hÑn quen nhau Họ đều xuất thân từ những vùng đất khô cằn, nghèo khổ "nớc mặn đồng chua", "đất cày lên sỏi đá". Từ "xa lạ" gặp nhau. Thật là thú vị, nhà thơ không nói hai ngời xa lạ mà là "đôi ngời xa lạ", vì thế ý thơ đợc nhấn mạnh, mở rộng thêm. "Hai ngời" cụ thể quá. Đôi ngời là từng "đôi" một - nhiều ngời. Trong đơn vị quân đội ấy, ai cũng thế. Hình ảnh những con ngêi ch¼ng hÑn quen nhau nãi lªn mét sù xa l¹ trong kh«ng gian vµ t×nh c¶m. Nhng khi tham gia kháng chiến, những con ngời ấy cùng nhau chiến đấu, cùng nhau chịu đựng gian khổ, chung lng đấu cật bên nhau. Vì thế họ trở thành thân nhau, hiểu nhau, thơng nhau và gọi nhau là "đồng chí". "Sóng bªn sóng, ®Çu s¸t bªn ®Çu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ §ång chÝ" T×nh c¶m Êy thËt th©n th¬ng, thËt tha thiÕt. Giäng th¬ ®ang liÒn m¹ch nhÑ nhµng, thñ thØ tâm tình, bỗng ngắt nhịp đột ngột. Từ Đồng chí lại đợc tách ra làm câu riêng, một đoạn riêng. Với cấu trúc thơ khác thờng ấy tác giả đã làm nổi bật ý thơ. Nó nh một nốt nhấn của bản nhạc, bật lên âm hởng gây xúc động lòng ngời. Câu thơ chỉ có một từ Đồng chí - một tiếng nói thiêng liêng. Đồng chí một sự cảm kích về nhiều đổi thay kì lạ trong quan hệ tình cảm. Thế là thành đồng chí. Tình cảm ấy lại đựơc biểu hiện cụ thể trong cuộc sống chiến đấu. Những lúc kề bên nhau, hä l¹i kÓ cho nhau nghe chuyÖn quª nhµ. ChuyÖn "Ruéng n¬ng anh göi b¹n th©n cµy", "Gian nhµ kh«ng mÆc kÖ giã lung lay" c¶ chuyÖn "GiÕng níc gèc ®a nhí ngêi ra lÝnh"... Tõ nh÷ng lời tâm tình ấy cho ta hiểu rằng : Các anh chiến sĩ mỗi ngời đều có một quê hơng, có những kỉ niệm thân thiết gắn bó với quê nhà và khi ra đi hình bóng quê hơng đều mang theo trong hä. C¸c anh l¹i cïng chia sÎ ngät bïi, cïng chÞu gian khæ bªn nhau. Trong gian lao vÊt v¶ hä lại tìm đợc niềm vui, niềm hạnh phúc trong mối tình đồng chí. Làm sao các anh có thể quên đợc những lúc ớt mồ hôi, cùng chịu với nhau từng cơn ớn lạnh. Cuộc sống bộ đội nghèo vất v¶ nhng kh«ng thiÕu niÒm vui. DÉu ¸o anh r¸ch vai, quÇn t«i cã vµi m¶nh v¸... dÉu trêi cã buèt gi¸ th× miÖng vÉn cêi t¬i. T×nh c¶m ch©n thµnh tha thiÕt Êy kh«ng diÔn t¶ b»ng lêi mµ l¹i thể hiện bằng cách nắm lấy bàn tay. Thật giản dị và cảm động. Không phải là những vật chất của cải, không phải là những lời hoa mĩ phô trơng. Những ngời chiến sĩ biểu hiện tình đồng chí là bàn tay nắm lấy bàn tay. Chính đôi tay nắm chặt ấy đã nói lên tất cả những ý nghĩ thiêng liêng cao đẹp của mối tình đồng chí : §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi.

(13) §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo C©u th¬ võa t¶ c¶nh thùc võa mang nÐt tîng trng. T¸c gi¶ t¶ c¶nh nh÷ng ngêi lÝnh phục kích chờ giặc trong đêm sơng muối. Súng hớng mũi lên trời có ánh trăng lơ lửng giữa trêi nh treo trªn ®Çu ngän sóng. §ång thêi "§Çu sóng tr¨ng treo" cßn mang ý nghÜa tîng trng. §ã lµ sù kÕt hîp gi÷a bót ph¸p hiÖn thùc vµ l·ng m¹n Võa thùc, võa m¬, võa xa võa gÇn, vừa mang tính chiến đấu vừa mang tính trữ tình. Vừa chiến sĩ vừa thi sĩ. Đây là hình ảnh đẹp tợng trng cho tình cảm trong sáng của ngời chiến sĩ. Mối tình đồng chí đang nảy nở, vơn cao, tỏa sáng từ cuộc đời chiến đấu. Hình ảnh thật độc đáo gây xúc động bất ngờ, thú vị cho ng ời đọc. Nó nói lên đầy đủ ý nghĩa cao đẹp của mục đích lí tởng chiến đấu và mối tình đồng chí thiêng liêng của anh bộ đội Cụ Hồ. Bằng ngôn ngữ cô đọng, hình ảnh chân thực gợi tả có sự khái quát cao, Chính Hữu đã cho ta thấy rõ quá trình phát triển của một tình cảm cách mạng trong quân đội. ở đây nhà thơ đã xây dựng hình ảnh thơ từ những chi tiết thực của cuộc sống thực trong đời thờng của ngời chiến sĩ, không phô trơng, không lãng mạn hóa, thi vị hóa, chính những nét thực đó tạo nên sự thành công của tác phẩm. Bài thơ đánh dấu một bớc ngoặt mới trong phơng pháp sáng tác vµ c¸ch x©y dùng h×nh tîng ngêi chiÕn sÜ trong th¬ thêi k× chèng Ph¸p. 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ : Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim (Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Phạm Tiến Duật) Bµi lµm Ph¹m TiÕn DuËt lµ mét trong nh÷ng g¬ng mÆt xuÊt s¾c cña th¬ ca ViÖt Nam thêi chèng Mĩ cứu nớc. Ông đợc gọi là "Viên ngọc Trờng Sơn của thơ ca" bởi thi sĩ đã mang cả hào khí thời đại cùng dãy Trờng Sơn vào thơ. Đặc biệt mảng thơ về ngời lính lái xe của ông đã để lại ấn tợng thật thú vị, đó là "Vết xe lăn" nóng bỏng trong những bài thơ Trờng Sơn thời chống MÜ. Trong sè nh÷ng vÇn th¬ th«ng minh, dÝ dám vÒ ngêi lÝnh l¸i xe Trêng S¬n cña Ph¹m TiÕn Duật, phải kể đến Bài thơ về tiểu đội xe không kính. Bài thơ đợc viết năm 1969, in trong tập "Vầng trăng - Quầng lửa". Hình tợng thơ hết sức độc đáo : những chiếc xe không kính băng băng ra trận bất chấp hoàn cảnh khắc nghiệt của chiến tranh. Để cuối bài thơ, tác giả đa ra một ý tởng thật bất ngờ - đó là "trái tim cầm lái": Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim ở phần đầu bài thơ, Phạm Tiến Duật đã giải thích rất đơn giản mà sắc sảo : "Không có kính không phải vì xe không có kính" bởi vì : "Bom giật bom rung kính vỡ đi rồi". Thật là đơn giản ! Chiến tranh bom đạn tàn phá. Xe không kính chắn gió vẫn ra trận thanh thản mà ung dung. Hai c©u ®Çu khi kÕt, t¸c gi¶ mét lÇn n÷a t¶ h×nh d¸ng cña chiÕc xe qu©n sù thêi chèng MÜ : Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe thïng xe cã xíc §· kh«ng kÝnh - giã, bôi, ma tu«n vµo buång l¸i, khã kh¨n chång chÊt h¬n khi xe l¹i không có đèn, rồi không có mui xe thùng xe có xớc. Một hình ảnh trần trụi do chiến tranh gây nên. Ngời lái xe phải huy động mọi giác quan, năng lực để lái xe trong mạo hiểm, phiêu l u. Tất cả đều vợt qua bởi : Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim Đây là chủ đề sâu thẳm của bài thơ. Đây mới là điều hệ trọng và thiêng liêng mà cả bài thơ vui nhộn cha hé lộ. Nhà thơ đã nói đúng tinh thần thời đại : Xẻ dọc Trờng sơn đi cứu nớc - Mà lòng phơi phới dậy tơng lai (Tố Hữu). Cả nớc lên đờng đánh Mĩ vì miền Nam ruột thịt. Vậy là trái tim đã giúp những ngời lính vợt qua gian khổ trên những chiếc xe không kính, không đèn, không mui xe... Trái tim rực lửa căm thù giặc Mĩ và nóng bỏng yêu thơng đồng bào miền Nam ấy chính là vẻ đẹp sâu thẳm của tâm hồn Việt Nam thời đánh Mĩ, là trái tim nhân hậu, thñy chung cña c¶ d©n téc . Thơ là thể hiện con ngời và thời đại một cách cao đẹp. Phạm Tiến Duật đã thể hiện thành công tâm hồn thế hệ trẻ Việt Nam yêu nớc trong những năm tháng đánh Mĩ hi sinh gian khổ mà vĩ đại của dân tộc ta. Chiến tranh đã lùi xa, nhng thơ Phạm Tiến Duật và những "Vết xe trên dãy Trờng Sơn" sẽ còn nóng bỏng trong tâm hồn của những ngời Việt Nam yêu nớc. Những chiếc xe độc đáo ấy của một thời đã góp phần làm nên huyền tích Trờng Sơn..

(14) §Ò sè 7 I. tr¾c nghiÖm 1. Bài thơ Đồng chí viết về đề tài gì ? A. Tình đồng chí, đồng đội B. T×nh qu©n d©n C. T×nh anh em D. T×nh b¹n bÌ 2. Trong bài thơ Đồng chí, tình đồng chí, đồng đội đợc biểu hiện cụ thể ở những phơng diện nào ? Khoanh tròn chữ cái ở câu đúng. A. ThÓ hiÖn ë sù c¶m th«ng s©u s¾c víi nh÷ng t©m t nçi lßng cña nhau. B. ThÓ hiÖn ë viÖc cïng nhau chia sÎ nh÷ng gian lao, thiÕu thèn trong cuéc sèng chiÕn đấu gian khổ. C. Thể hiện ở sự yêu thơng, đùm bọc lẫn nhau, giúp nhau có thêm sức mạnh để vợt qua mäi gian khæ, thö th¸ch. D. Cả A, B, C đều đúng. 3. Tìm trong bài Đồng chí đoạn thơ vẽ nên bức tranh về tình đồng chí, đồng đội, một biểu tợng đẹp về cuộc đời ngời chiến sĩ ? a) §o¹n th¬ : ............................................................................................................ .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. b) H×nh ¶nh §Çu sóng tr¨ng treo cã ý nghÜa t¶ thùc hay biÓu tîng ? A. T¶ thùc B. BiÓu tîng C. Võa t¶ thùc, võa biÓu tîng D. Cả A, B, C đều sai c) B»ng mét c©u ng¾n gän, em h·y nªu ý nghÜa cña h×nh ¶nh §Çu sóng tr¨ng treo : .............................................................................................................................. ................................................................................................................................. 4. Khoanh tròn vào nhận xét đúng về từ Hán Việt. A. Tõ H¸n ViÖt lµ tõ mîn cña tiÕng níc ngoµi. B. Là từ mợn của tiếng Hán, nhng đợc phát âm và dùng theo cách dùng từ của tiếng ViÖt. C. Lµ tõ do «ng cha ta s¸ng t¹o ra. D. Cả A, B, C đều đúng. 5. Điền đúng (Đ) hoặc sai (S) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau : A. Trong tiÕng ViÖt, cã mét khèi lîng kh¸ lín tõ H¸n ViÖt. B. Trong tiÕng ViÖt, tõ mîn tiÕng Ch©u ¢u chiÕm kho¶ng 60 %. C. Tõ H¸n ViÖt trë thµnh mét bé phËn quan träng cña tiÕng ViÖt. D. Trong tiếng Việt khối lợng từ Hán Việt rất ít đợc sử dụng. 6. G¹ch ch©n c¸c tõ H¸n ViÖt trong ®o¹n th¬ sau : Thanh minh trong tiÕt th¸ng ba, Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh. GÇn xa n« nøc yÕn anh ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n. DËp d×u tµi tö giai nh©n Ngùa xe nh níc ¸o quÇn nh nªm. (NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu) 7. §äc ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái : Chao «i ! §èi víi nh÷ng ngêi ë quanh ta, nÕu ta kh«ng cè t×m mµ hiÓu hä, th× ta chØ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn ; không bao giờ ta thấy họ là những ngời đáng thơng ; không bao giờ ta thơng... Vợ tôi không ác, nhng thị khổ quá rồi. Một ngời đau chân có lúc nào quên đợc cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác nữa đâu ? Khi ngời ta khổ quá thì ngời ta chẳng còn nghĩ đến ai đợc nữa. C¸i b¶n tÝnh tèt cña ngêi ta bÞ nh÷ng nçi lo l¾ng, buån ®au, Ých kû che lÊp mÊt. T«i biÕt vËy, nªn t«i chØ buån chø kh«ng nì giËn. (Nam Cao, L·o H¹c) a) Lêi v¨n trong ®o¹n trÝch trªn lµ cña ai ? :............................................................ b) Ngêi Êy ®ang thuyÕt phôc ai ? : ........................................................................ c) ThuyÕt phôc ®iÒu g× ? : ....................................................................................... II. tù luËn 1. Vẻ đẹp của ngời lính trong khổ cuối bài thơ Đồng chí của Chính Hữu. 2. Từ hiểu biết về bài Đồng chí của Chính Hữu, em hãy viết một đoan văn theo luận đề: Đồng chí mang một vẻ đẹp của thời đại mới. §¸p ¸n §Ò sè 7.

(15) I. tr¾c nghiÖm C©u 1 2 3. 4 5 6. Néi dung tr¶ lêi A D a) §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo b) Chän C c) Đó là hình ảnh thực những đêm phục kích chờ giặc, vầng trăng với ngời lính nh ngời bạn, chất chiến đấu và trữ tình, thực tại và thơ mộng, thi sỹ và chiến sü. B A, C - §óng ; B, D - Sai Thanh minh, tiết, tảo mộ, đạp thanh, yến anh, bộ hành, tài tử giai nhân, nêm. a) Lêi «ng gi¸o b) ThuyÕt phôc chÝnh m×nh c) Thuyết phục rằng : vợ mình không ác để chỉ buồn chứ không nỡ giận. II. tù luËn 1. Vẻ đẹp của ngời lính trong khổ thơ cuối bài Đồng chí (Chính Hữu). 7. Bµi lµm Là ngời lính thuộc trung đoàn thủ đô rồi trở thành nhà thơ quân đội, Chính Hữu chủ yếu viết về ngời lính và hai cuộc kháng chiến. Đồng chí đợc sáng tác năm 1948, là bài thơ thành công nhất của ông. Cả bài thơ thể hiện rõ tình đồng đội, đồng chí gắn bó keo sơn của những chiến sĩ quân đội nhân dân trong thời kì kháng chiến chống Pháp. Bµi th¬ më ®Çu b»ng nh÷ng c©u th¬ méc m¹c, gi¶n dÞ, ch©n chÊt khi t¸c gi¶ giíi thiÖu vÒ quê hơng của các anh bộ đội. Các anh mỗi ngời một quê - những vùng quê nghèo khó - song đã về đây để cùng tham gia kháng chiến, cùng chịu đựng gian khổ, chung lng đấu cật bên nhau Cuéc sèng ngêi lÝnh vÊt v¶ biÕt bao nhiªu. Nµo : ¸o anh r¸ch vai, quÇn t«i cã vµi m¶nh vá... Lại nữa, những đêm trời rét chỉ có một mảnh chăn mỏng hay những cơn sốt rét rừng hành hạ... Vợt lên trên tất cả những khó khăn đó để "Thơng nhau tay nắm lấy bàn tay". Chính đôi tay nắm chặt ấy đã nói lên ý nghĩa thiêng liêng, cao đẹp của tình đồng đội, của ý chí quyết tâm đánh giặc Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh đặc sắc : §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo Ba câu thơ là bức tranh đẹp về tình đồng chí, đồng đội của ngời lính, là biểu tợng đẹp về cuộc đời ngời chiến sĩ. Trong bức tranh trên, nổi bật là ba hình ảnh gắn kết với nhau : Ngời lính, khẩu súng, vầng trăng giữa cảnh rừng hoang sơng muối phục kích giặc. Sức mạnh của tình đồng đội đã giúp họ vợt lên tất cả những khắc nghiệt của thời tiết và mọi gian khổ, thiếu thốn. Tình đồng chí đã sởi ấm lòng họ. Hình ảnh Đầu súng trăng treo là hình ảnh đẹp nhất vì nã võa lµ h×nh ¶nh thùc võa lµ h×nh ¶nh tîng trng Tác giả Chính Hữu đã từng nói : "Đầu súng trăng treo, ngoài hình ảnh, bốn chữ này cßn cã nhÞp ®iÖu nh l¾c cña mét c¸i g× l¬ löng ch«ng chªnh trong sù b¸t ng¸t. Nã nãi lªn mét cái gì lơ lửng ở rất xa chứ không phải là buộc chặt, suốt đêm vầng trăng ở bầu trời cao xuống thấp dần và có lúc nh treo lơ lửng trên đầu mũi súng. Những đêm phục kích chờ giặc, vÇng tr¨ng nh mét ngêi b¹n" §ã lµ h×nh ¶nh thùc cña cuéc kh¸ng chiÕn, cña nh÷ng ngêi lÝnh khi chê giÆc tíi. Ngoµi t¶ thùc, h×nh ¶nh "§Çu sóng tr¨ng treo" cßn mang ý nghÜa tîng trng. §ã lµ sù kÕt hîp gi÷a bót ph¸p hiÖn thùc vµ l·ng m¹n, võa thùc, võa m¬, võa xa võa gÇn, võa mang tÝnh chiến đấu, vừa mang tính trữ tình. Vừa chiến sĩ vừa thi sĩ. Đây là hình ảnh tợng trng cho tình cảm trong sáng của ngời chiến sĩ. Mối tình đồng chí đang nảy nở, vơn cao, tỏa sáng từ cuộc đời chiến đấu. Hình ảnh thơ thật độc đáo, gây xúc động bất ngờ, thú vị cho ng ời đọc. Nó nói lên đầy đủ ý nghĩa cao đẹp của mục đích lí tởng chiến đấu và tình nghĩa thiêng liêng của anh bộ đội Cụ Hồ. Víi nhÞp chËm, giäng th¬ h¬i cao, ba c©u th¬ cuèi cña bµi mét lÇn n÷a kh¾c häa ch©n thùc mµ s©u s¾c vÒ h×nh ¶nh ngêi lÝnh trong thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. Tình cảm đồng chí, đồng đội là tình cảm thiêng liêng cao đẹp nhất của những ngời lính. Đó là sức mạnh giúp họ vợt qua tất cả mọi khó khăn trở ngại, mọi thiếu thốn để chiến thắng kẻ thù. Bài thơ Đồng chí đặc biệt là ba câu kết nh một lời nhắn nhủ với mọi ngời : Hãy biết nâng niu và gìn giữ những tình cảm đẹp trong cuộc sống, phải biết kính trọng những ngời lÝnh.

(16) 2. Từ hiểu biết về bài Đồng chí của Chính Hữu, em hãy viết một đoạn văn theo luận đề "Đồng chí mang một vẻ đẹp của thời đại mới". Bµi lµm Vẻ đẹp của thời đại mới trong hình tợng thơ ở đây là tình đồng chí, đồng đội gắn với giai cấp của ngời lính. Cả bài thơ khai thác đời sống nội tâm, tình cảm của ngời lính. Vẻ đẹp của bài thơ Đồng chí là vẻ đẹp đời sống tâm hồn ngời lính, nơi phát ra vầng ánh sáng lung linh nhất là tình đồng chí đồng đội : "Thơng nhau tay nắm lấy bàn tay". Chỉ cần thơng nhau tay nắm lấy bàn tay là đủ hơi ấm để chống chọi với cái rét run ngời nơi đại ngàn. Những đêm rừng hoang sơng muối... Trong cái cầm tay nhau ấy, hình ảnh đất nớc và tinh thần đoàn kết giai cấp đợc diễn đạt thật cao đẹp, cô đọng và thuyết phục. Chính tình cảm cao đẹp và lí tởng sáng ngời "Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới" đó mà những ngời lính đợc nâng lên tầm cao khái quát trong đó có sự hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn, trữ tình. Đầu súng trăng treo mang ý nghĩa sâu sắc cho tinh thần thời đại. §Ò sè 8 I. tr¾c nghiÖm 1. Khoanh tròn vào chữ cái đầu ý kiến em cho là đúng về nhà thơ Phạm Tiến Duật. A. Sinh năm 1941 ở miền đồng bằng Phú Thọ. B. Mét trong nh÷ng g¬ng mÆt hµng ®Çu cña th¬ chèng Mü. C. Ngời đợc mệnh danh là "Viên ngọc thơ ca Trờng sơn" D. Ngêi võa s¸ng t¸c th¬ võa viÕt tiÓu thuyÕt. 2. Trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính, tác giả đã sáng tạo ra một hình ảnh độc đáo. Đó là h×nh ¶nh nµo ? Khoanh trßn vµo ý em chän. A. H×nh ¶nh ngêi lÝnh B. H×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh C. H×nh ¶nh nô cêi ha ha D. H×nh ¶nh ®Çu tãc bôi phun tr¾ng xãa 3. Ph¹m TiÕn DuËt s¸ng t¹o h×nh ¶nh nh÷ng chiÕc xe kh«ng kÝnh nh»m : A. Lµm næi bËt h×nh ¶nh nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe hiªn ngang, dòng c¶m mµ s«i næi trÎ trung. B. Lµm næi bËt nh÷ng khã kh¨n thiÕu thèn vÒ ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ vò khÝ cña nh÷ng ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn. C. Nhấn mạnh tội ác của giặc Mĩ trong việc tàn phá đất nớc ta. D. Lµm næi bËt sù vÊt v¶, gian lao cña nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe. 4. Chän tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng : Thuật ngữ là từ ngữ biểu thị (1)....................... khoa học, công nghệ và thờng đợc dùng trong c¸c v¨n b¶n (2) ......................., .......................... Thêng mçi (3)............................chØ biÓu thÞ mét (4)...................... vµ ngîc l¹i mçi (5).................................. chØ biÓu thÞ b»ng mét (6)................................... 5. BiÖt ng÷ x· héi lµ lo¹i tõ : A. Chỉ dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định . B. Chỉ dùng khi ngời nói muốn gọi thẳng tên sự vật, hành động, tính chất... mà mình nãi tíi. C. Biệt ngữ xã hội chính là tiếng địa phơng. D. BiÖt ng÷ x· héi cßn gäi lµ tiÕng lãng. 6. Cho d·y tõ sau : Èn dô, ho¸n dô, nh¶y nhãt, côc c»n, lao xao, danh tõ, ngçng, gËy, trøng, ba- d¬, hãa học, địa lí, quay phim, trúng tủ. Hãy xác định và xếp chúng vào ba cột sau : Nh÷ng tõ th«ng thêng Nh÷ng thuËt ng÷ BiÖt ng÷ ....................................... ......................................... .......................................... ....................................... ... ......................................... .......................................... .................................... ......................................... .......................................... 7. Tìm một đoạn văn, hoặc đoạn thơ đã học ở lớp 9 mà trong đoạn văn, đoạn thơ đó có sử dông yÕu tè nghÞ luËn ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................................... II. tù luËn.

(17) Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã cho thấy hành trang mang theo con đờng ra trận là trái tim yêu nớc. ý kiến của em ? §¸p ¸n §Ò sè 8. I. tr¾c nghiÖm C©u 1 2 3 4 5. Néi dung tr¶ lêi B, C B A (1) kh¸i niÖm ; (2) khoa häc c«ng nghÖ ; (3) thuËt ng÷ ; (4) kh¸i niÖm ; (5) kh¸i niÖm ; (6) thuËt ng÷ A - Tõ th«ng thêng : nh¶y nhãt, côc c»n, lao xao. 6 - Thuật ngữ : ẩn dụ, hoán dụ, danh từ, ba dơ, hóa học, địa lý - BiÖt ng÷ : ngçng, gËy, trøng, quay phim, tróng tñ Rằng: " tôi chút phận đàn bà Ghen tu«ng th× còng ngêi ta thêng t×nh NghÜ cho khi g¸c viÕt kinh Víi khi khái cöa døt t×nh ch¼ng theo 7 Lßng riªng riªng nh÷ng kÝnh yªu Chång chung cha dÔ ai chiÒu cho ai Trãt lßng g©y viÖc ch«ng gai Cßn nhê lîng bÓ th¬ng bµi nµo ch¨ng" (TruyÖn KiÒu) II. Tù luËn Tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã cho thấy hành trang mang theo con đờng ra trận là trái tim yêu nớc. Hãy phân tích bài thơ để làm sáng tỏ nhận định trên. Bµi lµm Ph¹m TiÕn DuËt lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biÓu cña thÕ hÖ nhµ th¬ trÎ nh÷ng n¨m kháng chiến chống Mĩ. Bản thân là anh bộ đội Trờng Sơn, tác giả cảm thông và hiểu rõ tâm t×nh ngêi lÝnh, nhÊt lµ ngêi chiÕn sÜ vËn t¶i däc Trêng S¬n chë vò khÝ, qu©n trang tõ hËu ph¬ng lín ra tiÒn tuyÕn lín. Cïng víi thÕ hÖ thanh niªn h¨ng h¸i "XÎ däc trêng s¬n ®i cøu níc / Mµ lßng ph¬i phíi dËy t¬ng lai" Ph¹m TiÕn DuËt mang niÒm vui h¨m hë cña tuæi trÎ ra chiÕn trờng. Nhà thơ đã tạo cho mình một giọng điệu thơ rất lính : khỏe khoắn, tự nhiên, tràn đầy sức sống, tinh nghịch tơi vui mà giàu suy tởng. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là tác phẩm tiªu biÓu nhÊt cña giäng th¬ Êy, cña hån th¬ Êy. Kết cấu của bài thơ là hành trình của con đờng ra trận. Hành trình đó có những lúc dãi dầu nắng ma, có những ngày vợt suối băng đèo và có tiếng reo cời trong tình thân chan hòa đồng đội, trong một mái ấm gia đình giữa đất trời bao la. Kết cấu đó trớc hết thể hiện qua số lợng ch÷ trong c©u : Mở đầu chặng đờng hành quân là những khó khăn. Vì vậy khổ 1, câu thơ đầu dài ra 10 ch÷ vµ kÕt thóc b»ng thanh tr¾c - hoµn toµn tr¸i quy luËt phèi thanh b×nh thêng cña th¬ vÇn nhÞp. Nã lµ ®iÖu nãi : Kh«ng cã kÝnh kh«ng ph¶i v× xe kh«ng cã kÝnh Ba câu tiếp theo, khó khăn dần rút lại, tạo nên sự ung dung phong thái đỉnh đạc với số lợng chữ rút dần xuống và đằm lại về thanh điệu : 8- 6- 6, bằng- bằng - trắc. Hai c©u th¬ cuèi khæ, thanh b»ng chiÕm tØ lÖ nhiÒu h¬n, kho¶ng 2/3. ChÝnh sù th¾ng thế của thanh bằng đã tạo nên sự thanh thản, ung dung cho khổ thơ mặc dù kết thúc của nó lại là thanh trắc. Chính thanh trắc này lại mở đờng cho xe đi tới : Nhìn thẳng. Năm khổ thơ tiếp theo, số lợng câu chữ trở lại bình thờng, hoán đổi đều đặn ở hai kiểu kết hợp : 7- 8- 8- 7- và 7- 7- 8- 7 . Đờng ra trận đẹp lắm, nên xe không kính cứ chạy bon bon, ngời lái xe đã nhìn thấy, nhìn thấy và thấy. Thấy gió xoa mắt đắng, thấy con đờng chạy thẳng vào tim. Quan trọng nhất, thấy đợc nụ cời rạng rỡ của nhau. ấy cũng chính là thấy đợc lòng dũng cảm tiềm ẩn đằng sau những câu đùa vui và hành động tếu táo : Gặp bạn bè suốt dọc đờng đi tới B¾t tay nhau qua cöa kÝnh vì råi Khổ thơ có một sự thay đổi đặc biệt so với toàn bài ở số lợng chữ trong câu thơ : 8- 88- 8. Bốn câu thơ 32 chữ chia đều nhau thanh điệu bằng trắc ở bốn chữ cuối và trở lại kiểu phèi ©m b×nh thêng b»ng- tr¾c- tr¾c- b»ng. C©u kÕt cña bµi th¬ më réng b»ng thanh b»ng : ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim §©y lµ c©u th¬ mÊu chèt cña c¶ khæ th¬ vµ c¶ bµi th¬. Hãa ra tÊt c¶ khã kh¨n thö th¸ch ë phía trên kia chẳng là gì cả, dù cho bom rơi, pháo thả, dù xe không kính, dù đờng ra mặt trận có khi đồng nghĩa với cái chết thì ngời lính lái xe ra trận cũng luôn cảm thấy bình yên, an toµn bëi v× cã mét tr¸i tim. §ã lµ tr¸i tim biÕt thøc v× MiÒn Nam, biÕt kh¸t khao ch©n lÝ, hßa b×nh. Hµnh trang ra trËn cÇn biÕt bao mét tr¸i tim nh thÕ..

(18) Bài thơ đã khắc họa đậm nét hình ảnh ngời chiến sĩ quân đội nhân dân Việt Nam : Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi. Bài thơ không chứa đựng một ẩn ý sâu xa nào khiến ngời đọc phải suy luận, nêu giả thiết hoặc là thế này hoặc là thế kia. Tạo dựng hình ảnh thơ bằng ngôn ngữ thô mộc của đời sống thờng nhật, không sử dụng các loại mĩ từ, mĩ cảm, ẩn dụ, hình ảnh thơ thể hiện đạt tới độ chân thực cao mà vẫn rất thơ, đó là tài nghệ của Phạm Tiến Duật trong lao động sáng tạo. Bài thơ có đầy đủ yếu tố cách tân và hiện đại nhng vẫn mang ®Ëm b¶n s¾c cña th¬ ca d©n téc, nèi tiÕp truyÒn thèng cña th¬ ca c¸ch m¹ng viÕt vÒ anh bé đội trong hai cuộc trờng chinh cứu nớc vĩ đại của dân tộc ở thế kỉ XX §Ò sè 9 I. tr¾c nghiÖm 1. Nội dung chính mà tác giả Phạm Tiến Duật muốn thể hiện trong Bài thơ về tiểu đội xe kh«ng kÝnh lµ g× ? A. Miªu t¶ cuéc hµnh qu©n khÈn tr¬ng cña c¸c chiÕn sü l¸i xe tõ B¾c vµo Nam B. Miêu tả những chiếc xe không kính để nói lên cuộc sống chiến đấu gian khổ nhng hµo hïng cña ®©n téc ta. C. Thông qua hình ảnh độc đáo những chiếc xe không kính, tác giả tập trung làm nổi bËt h×nh ¶nh nh÷ng chiÕn sÜ l¸i xe Trêng s¬n l¹c quan, dòng c¶m, bÊt chÊp khã kh¨n nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng miền Nam. D. TÊt c¶ c¸c ý trªn. 2. Để thể hiện nội dung Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Phạm Tiến Duật đã sử dụng giọng điệu nh thế nào ? Đánh dấu X vào ô vuông các câu đúng : A. Tù nhiªn vµ ngang tµng. B. S«i næi vµ tinh nghÞch. C. Lời thơ gần với lời nói chân thực, sinh động thờng ngày. D. Lêi th¬ ch¶i chuèt, cÇu kú. 3. Tõ mçi c©u th¬ ë cét A, h·y nªu néi dung thÝch hîp vµo cét B : A 1. Ung dung buång l¸i ta ngåi Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng. B. 2. Bôi phun tãc tr¾ng nh ngêi giµ Cha cÇn röa, ph× phÌo ch©m ®iÕu thuèc Nh×n nhau mÆt lÊm cêi ha ha 3. BÕp Hoµng CÇm ta dùng gi÷a trêi Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy 4. Xe vÉn ch¹y v× miÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim 4. §iÒn néi dung thÝch hîp vµo c¸c « trèng. C¸c c¸ch trau dåi vèn tõ. (1) (2) (3) 5. Gạch dới những từ dùng sai trong các câu sau và tìm từ thích hợp để thay thế. a) Vµo häc, c¶ líp rÊt v¾ng lÆng. ................................................................................................................................. b) Thông qua Truyện Kiều, Nguyễn Du phê bình xã hội phong kiến đã chà đạp lên quyÒn sèng cña con ngêi. ................................................................................................................................. c) Trong thời kỳ đổi mới, Việt Nam đã thành lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nớc trên thế giới. .................................................................................................................................. 6. Giải thích nghĩa của các từ có yếu tố "đồng" : a) §ång ©m : .................................................................................................. b) §ång bµo : ................................................................................................ c) §ång chÝ : ................................................................................................. d) §ång khëi : ............................................................................................... e) §ång dao : ................................................................................................ II. tù luËn Hình ảnh ngời lính trong hai bài thơ Đồng chí của Chính Hữu và Bài thơ về tiểu đội xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt..

(19) I. tr¾c nghiÖm C©u 1 2. §¸p ¸n §Ò sè 9. Néi dung tr¶ lêi C A, B, C (§óng) ; D (Sai) B 1 : T thế ung dung, hiên ngang, thái độ coi thờng khó khăn, nguy hiểm B 2 : T©m hån s«i næi, trÎ trung, l¹c quan cña tuæi trÎ 3 B 3 : Tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn B 4 : ý thức chiến đấu vì miền Nam, thống nhất đất nớc (1) Nắm đầy đủ và chính xác nghĩa của từ 4 (2) C¸ch dïng tõ (3) T¨ng vèn tõ a) Tõ sai : v¾ng lÆng - thay b»ng yªn lÆng 5 b) Tõ sai : phª b×nh - thay b»ng lªn ¸n c) Tõ sai : thµnh lËp - thay b»ng thiÕt lËp a) Cã ©m thanh gièng nhau b) Cïng huyÕt thèng, nßi gièng, ruét thÞt 6 c) Cïng chÝ híng, cïng lÝ tëng d) Cïng vïng dËy trong mét thêi ®iÓm e) Lêi h¸t d©n gian cña trÎ em II. tù luËn Hình ảnh ngời lính qua hai bài thơ Đồng chí (Chính Hữu) và Bài thơ về tiểu đội xe kh«ng kÝnh (Ph¹m TiÕn DuËt) Bµi lµm Líp cha tríc líp con sau Đã thành đồng chí chung câu quân hành (Tè H÷u) Trải qua ba mơi năm chiến tranh vệ quốc vĩ đại, dân tộc ta đã làm nên kỳ tích hào hùng : đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Có thể nói, nhân vật trung tâm của thời đại đã làm nên huyền thoại, đó là anh bộ đội Cụ Hồ. Hình tợng anh bộ đội Cụ Hồ đã trở thành cảm hứng đẹp trong thơ ca hiện đại. Trong số những bài thơ viết về đề tài này phải kể đến Đồng chí của Chính Hữu và Bài thơ về tiểu đội xe kh«ng kÝnh cña Ph¹m TiÕn DuËt. Hai bµi th¬ g¾n víi hai giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng Pháp, chống Mĩ sẽ giúp chúng ta cảm nhận đầy đủ hơn về hình ảnh ngời lính. Chính Hữu sinh năm 1926. Năm 1946 ông nhập ngũ, là lính trung đoàn Thủ đô. Đầu năm 1948 bài thơ Đồng chí ra đời khi ông là chính trị viên đại đội. Phạm Tiến Duật sinh năm 1941, năm 1964 gia nhập quân đội, hoạt động trên tuyến đờng Trờng sơn. Bài thơ về tiểu đội xe kh«ng kÝnh s¸ng t¸c n¨m 1969. Hai nhµ th¬ thuéc hai thÕ hÖ thi nh©n nèi tiÕp nhau trong cuéc trêng chinh cña d©n téc. Hai thi phẩm mà chúng ta đề cập tới là hai trong những tác phẩm tiêu biểu của mỗi thời kì văn học. Hay sự thể hiện hình tợng anh bộ đội Cụ Hồ. Ngời lính trong hai bài thơ này là những hình ảnh tiêu biểu của thơ Việt Nam 1945 - 1975 sẽ còn sống mãi trong lòng ngời đọc. §äc §ång chÝ, c¶m nhËn chung cña chóng ta lµ, ngêi lÝnh c¸ch m¹ng trong kh¸ng chiÕn chống Pháp xuất thân từ nông dân. Hình ảnh họ đợc Chính Hữu mô tả chân thực, giản dị mà cao đẹp. Khác với khuynh hớng lãng mạn anh hùng mang dáng dấp tráng sĩ trợng phu của thơ ca đầu chống Pháp, cảm hứng của Chính Hữu trong Đồng chí hớng về chất thực của đời sống, khai thác cái đẹp và chất thơ trong cái "đời thực" của cuộc chiến đấu và ngời chiến sĩ. Cái đẹp trong khó khăn, thiếu thốn và nhất là cái đẹp trong tình đồng chí, đồng đội, thắm thiÕt, s©u nÆng : Quê hơng anh nớc mặn đồng chua làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá Tôi với anh đôi ngời xa lạ Tù ph¬ng trêi ch¼ng hÑn quen nhau Sóng bªn sóng ®Çu s¸t bªn ®Çu Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ §ång chÝ ! §o¹n më ®Çu nµy cã b¶y dßng, theo ba cÆp vµ cuèi cïng dån l¹i ë mét tõ : §ång chÝ. Một sự lí giải tình đồng chí của nguời lính. Đó là xuất phát từ sự giống nhau ở cảnh ngộ, xuất thân từ nghèo khó, là cùng chung mục đích, lí tởng, nhiệm vụ, chia sẻ gian lao (Súng bên súng đầu sát bên đầu/ Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ...) Một chữ chung khiến những ngời vốn xa lạ thành đôi tri kỉ và cao hơn là thành đồng chí. Ngời xa đánh giá tình bạn cao nhất bằng tri kỉ. Chính Hữu nhìn thấy ở anh bộ đội Cụ Hồ một tình cảm còn sâu sắc hơn, gắn bó hơn - tình đồng chí. Tình cảm này không phải chỉ vì sự c¶m th«ng s©u xa t©m t, nçi lßng cña nhau mµ lµ c¸i chung lín lao. Lµ nh÷ng gian lao, thiÕu thốn của cuộc đời chiến đấu. Tất cả diễn đạt bằng lời không đủ, bao nhiêu lời thân thơng, trìu mến nhất cũng trở thành sáo rỗng, không chuyên chở nổi sức nặng cảm động giữa những ng-.

(20) ời lính, ngời đồng đội. Vì thế đoạn thơ thứ hai có 10 dòng vẫn theo từng cặp tơng ứng để cuối cùng dồn lại một hành động thay cho muôn lời : "Thơng nhau tay nắm lấy bàn tay". Tình đồng chí giữa những ngời lính vệ quốc, nói nh Chính Hữu : Anh víi t«i biÕt tõng c¬n ín l¹nh Sèt run ngêi vÇng tr¸n ít må h«i ¸o anh r¸ch vai QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ MiÖng cêi buèt gi¸ Ch©n kh«ng giµy... Lµ t×nh c¶m cña cha «ng thuë míi næi dËy chèng Ph¸p håi gi÷a thÕ kØ XIX truyÒn l¹i. Tình của những dân ấp, dân lân, "Việc cuốc, việc cày, việc bừa, việc cấy tay vốn quen làm Tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ mắt cha từng ngó" (Văn tế nghĩa sỹ Cần Giuộc Nguyễn Đình Chiểu). Những con ngời ấy vốn dĩ không đi vào cuộc chiến đấu cam go, thiếu thốn này bằng óc lãng mạn. Nhng cuộc chiến đấu trên chiến hào bảo vệ Tổ quốc đã khiến họ thành oai hùng, lãng mạn. Bức tợng đài cuối bài thơ là sự phát triển tất yếu từ tình đồng chí : §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo Đó là cuộc đời thực của những ngời lính nông dân nghèo khổ nơi : nớc mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá, áo rách vai, quần vài mảnh vá, chân không giày... đợc tình cảm cách mạng cao đẹp tạc thành dáng hình mới. NÕu §ång chÝ lµ h×nh ¶nh cña anh lÝnh n«ng d©n cha biÕt ch÷ thêi k× ®Çu kh¸ng Ph¸p th× ngời lính trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính là một hóa thân khác. Họ là những thanh niên học sinh đã qua 20 năm dới mái trờng Miền Bắc đi chiến đấu, giải phóng Miền Nam thống nhất đất nớc. Ngời chiến sĩ trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính không mang đặc điểm nh đã nói ở trên tuy vẫn cùng bốn phơng hội tụ, với tất cả sự trong sáng, hồn nhiên, vô t. Họ, những ngời chiến sĩ lái xe, những chiếc xe từ trong bom đạn : đã về đây họp thành tiểu đội : Không có kính rồi xe không có đèn, không có mui xe... Bởi vì : Bom giật bom rung kÝnh vì ®i råi. Nªn ph¶i chÞu bao gian khæ : giã, bôi, ma xèi x¶ song : Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim Tình đồng chí, đồng đội trong bài thơ của Phạm Tiến Duật có cái tên chung là ta, chúng ta. Tất cả đều là đồng chí : trẻ, khỏe, dũng cảm bất chấp nguy hiểm. Không có kính không phải v× xe kh«ng cã kÝnh / bom giËt bom rung kÝnh vì ®i råi. Nhng : Ung dung buång l¸i ta ngåi/ Nhìn đất nhìn trời nhìn thẳng......../Bụi phun tóc trắng... cời ha ha / Ma tuôn... mau thôi / Gặp bè bạn... kính vỡ rồi / Họ không cần nhiều tìm hiểu, không cần phải đồng cảnh ngộ, với họ từ trong bom rơi... họp thành tiểu đội. Nếu hình ảnh ngời chiến sĩ trong bài Đồng chí là một bức tợng đài : Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới/ Đầu súng trăng treo thì ngời lính trong th¬ Ph¹m TiÕn DuËt lµ mét tæ hîp cña nh÷ng khu«n mÆt trai trÎ, hån nhiªn. §ång chÝ cña Chính Hữu và Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật là hai tiêu điểm trong các tiêu điểm của hình tợng ngời lính - Anh bộ đội Cụ Hồ mà thơ ca dựng lên từ 30 năm chiến đấu gian khổ đến ngày toàn thắng 1975. §Ò sè 10 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 1. T×m tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau vÒ nhµ th¬ Huy CËn. Huy Cận (.........................), tên đầy đủ là (2)........................... quê ở làng (3).......................... huyÖn (4)......................, tØnh (5)........................... Tríc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m, «ng næi tiÕng víi tËp th¬ (6)............................... ¤ng lµ mét trong nh÷ng nhµ th¬ tiªu biểu của nền thơ (7)............................................ Huy Cận đã đợc nhận giải thởng (8)............................... vÒ v¨n häc nghÖ thuËt n¨m 1996. 2. Bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận sáng tác năm nào ? A. N¨m 1958 B. N¨m 1959 C. N¨m 1960 3. Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm là gì ? A. Cảm hứng về thiên nhiên đất nớc. B. Cảm hứng về lao động và niềm vui trớc cuộc sống mới. C. Cảm hứng về công cuộc đổi mới. D. Cả A, B đúng. 4. ý kiến nào đúng nhất khi nhận xét về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. A. Bài thơ là một khúc ca phơi phới, khỏe khoắn, ca ngợi con ngời trong lao động và thiên nhiên đất nớc giàu đẹp. B. Bµi th¬ lµ khung c¶nh réng lín cña thiªn nhiªn vïng biÓn léng lÉy tr¸ng lÖ. C. Bài thơ là một bức tranh đẹp về đoàn thuyền đánh cá và cảnh biển lúc về đêm..

(21) 5. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau : A. Tõ tîng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ngêi. B. Tõ tîng h×nh lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i cña sù vËt. C. Trong tiÕng ViÖt tõ tîng h×nh nhiÒu h¬n tõ tîng thanh. 6. Cho các dãy từ sau : ào ào, choang choang, lắc l, lảo đảo, lanh lảnh, sang sảng, rũ rợi. Em h·y xÕp c¸c tõ trªn vµo hai cét t¬ng øng: A. Tõ tîng thanh : ....................................................................................... B. Tõ tîng h×nh : ......................................................................................... 7. a) G¹ch ch©n c¸c tõ tîng h×nh trong 2 c©u th¬ sau : Lom khom díi nói tiÒu vµi chó Lác đác bên sông chợ mấy nhà (Bµ HuyÖn Thanh Quan) b) Nh÷ng tõ tîng h×nh trong 2 c©u th¬ trªn cã t¸c dông g× ? .............................................................................................................................. 8. H·y chØ ra vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña mét sè phÐp tu tõ trong c¸c c©u sau : a) Thµ r»ng liÒu mét th©n con Hoa dï r· c¸nh l¸ cßn xanh c©y (TruyÖn KiÒu) ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ............................................................................................ b) Lµn thu thñy nÐt xu©n s¬n, Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh Mét hai nghiªng níc nghiªng thµnh, Sắc đành đòi một tài đành họa hai. (TruyÖn KiÒu ) ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ............................................................................................ c) Mét ngän löa, lßng bµ lu«n ñ s½n Mét ngän löa, chøa niÒm tin dai d¼ng. (BÕp löa) ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ............................................................................................ Bµi tËp 2 Trình bầy hiểu biết của em về bài Đoàn thuyền đánh cá bằng cách thực hiện các yêu cÇu sau : 1. Bài thơ có một câu thơ mà có rất nhiều ngời đã thừa nhận : nhờ câu này mà biển khơi trở nên lung linh, dào dạt, sống động, kỳ ảo hẳn lên. Theo em đó là câu thơ nào ? .................................................................................................................................. 2. C©u th¬ : M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i cã thÓ hiÓu lµ : A. Nghệ thuật hoán dụ, chỉ muôn triệu mắt cá li ti, phản chiếu ánh rạng đông càng trở nªn huy hoµng. B. Nghệ thuật nhân hóa, chỉ vẻ đẹp của biển trời tổ quốc. C. Mét h×nh ¶nh tëng tîng, kh«ng cã thËt thêng gÆp trong th¬ Huy CËn. D. Tả cảnh đợc mùa cá và cảnh biển tráng lệ lúc rạng đông. 3. H×nh ¶nh MÆt trêi xuèng biÓn lµ lóc ®oµn thuyÒn ë t thÕ : A. ChuÈn bÞ xuÊt ph¸t khái bê. B. Xuất phát từ đảo xa bờ. 4. Từ lại trong câu Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi có nghĩa là : A. Lặp lại một hoạt động thông lệ. B. Nh mét sù th¸ch thøc biÓn kh¬i. C. Một từ bình thờng, không đặc sắc. 5. "Con c¸ ............... cÇm ®uèc dÉn th¬ vÒ". §©y lµ c©u th¬ cña ChÕ Lan Viªn cßn thiÕu mét chữ chỉ một loài cá biển. Trong bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận có nói về loài cá này. Em h·y t×m vµ ®iÒn vµo chç trèng. II. PhÇn tù luËn 1. Không khí lao động khẩn trơng, khỏe khoắn và tơi vui trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá cña Huy CËn. 2. Chép lại theo trí nhớ 4 câu thơ đầu và 4 câu thơ cuối bài Đoàn thuyền đánh cá. a) Phân tích ý nghĩa của hai hình ảnh thơ Mặt trời xuống biển và Mặt trời đội biển. Bình luận tính chính xác của hai từ xuống và đội. b) Trong hai ®o¹n th¬ nµy, t¸c gi¶ diÔn t¶ t©m tr¹ng cña ai ? §ã lµ t©m tr¹ng g× ? §¸p ¸n §Ò sè 10.

(22) I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp. C©u (ý) 1. 1. 2 3 4 5 6 7. 8. Néi dung tr¶ lêi (1) 1919- 2005 (5) Hµ TÜnh (2) Cï Huy CËn (6) Löa thiªng (3) ¢n Phó (7) hiênj đại Việt Nam (4) Vô Quang (8) Hå ChÝ Minh B D A A, B (§óng) ; C (Sai) Tõ tîng thanh : µo µo, choang choang, lanh l¶nh, sang s¶ng Từ tợng hình : lắc l, lảo đảo, rũ rợi Gạch chân : lom khom, lác đác T¸c dông : NhÊn m¹nh sù hoang v¾ng cña c¶nh vµ ngêi §Ìo Ngang a) Èn dô - Từ hoa, cánh chỉ Thúy Kiều và cuộc đời nàng - Từ cây, lá chỉ gia đình Thúy Kiều Tất cả đều đẹp nhng mong manh trớc bão tố cuộc đời b) Nãi qu¸ c) §iÖp, biÓu tîng §ªm thë : sao lïa níc H¹ Long A, D B A, B C¸ sßng. 1 2 2 3 4 5 II. tù luËn 1. Không khí lao động khẩn trơng, khỏe khoắn và tơi vui trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Bµi lµm Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận là một "bài thơ cuộc đời". Bài thơ đợc sáng tác năm 1958 nhân một chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Hòn Gai, Cẩm Phả. Thông qua một đêm đánh cá của đoàn thuyền lớn trên biển, tác giả ca ngợi kiểu lao động mới mẻ của ngời lao động tràn đầy lạc quan tin tởng, làm chủ thiên nhiên, biển cả bao la. Qua bài thơ ta cảm nhận đợc không khí lao động khẩn trơng, hăng say, nhộn nhịp của miền Bắc thời kì xây dựng CNXH. Bµi th¬ më ®Çu b»ng khung c¶nh : MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa Giíi thiÖu mét ngµy s¾p kÕt thóc, sù vËt b¾t ®Çu nghØ ng¬i sau hµnh tr×nh 12 giê mÖt mái. Thế nhng với con ngời làm nghề đánh cá thì lại khác, dấu hiệu mặt trời xuống biển mở ra một sự bắt đầu với Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi. Đánh cá trên biển là công việc nặng nhọc, đầy nguy hiểm. Vậy mà những ngời đánh cá "lại" ra khơi với một tinh thần sảng khoái, tràn trÒ niÒm vui, phÊn chÊn : C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i Tiếng hát đợc nhắc đi nhắc lại nhiều lần nh một điệp khúc và nó trở thành âm thanh chủ đạo trong bµi th¬ : - H¸t r»ng : c¸ b¹c biÓn §«ng lÆng - Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo Tác giả miêu tả những con cá, những đàn cá gợi nên bức tranh sinh động về biển cả. Hình ảnh đàn cá lóng lánh màu sắc nh một bức tranh sơn mài. Giữa khung cảnh mênh mông, rộng lớn, hình ảnh ngời lao động xuất hiện với t thế làm chủ thiªn nhiªn, biÓn c¶, lµm chñ c«ng viÖc cña m×nh. H×nh ¶nh thËt kháe kho¾n, r¾n ch¾c : Sao mê kÐo líi kÞp trêi s¸ng Ta kÐo xo¨n tay chïm c¸ nÆng Bằng cảm hứng lãng mạn, Huy Cận đã tô đậm lên hình ảnh những ngời lao động mới víi tÇm vãc ngang tÇm vò trô vµ hßa nhËp víi khung c¶nh trêi níc bao la : ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dµn ®an thÕ trËn líi v©y gi¨ng Trªn c¸i kh«ng gian b¸t ng¸t Êy cña tr¨ng, giã, trêi, biÓn, h×nh ¶nh con ngêi míi hiÖn lªn với chiều kích của không gian, đó chính là niềm vui hăng say lao động, làm giàu cho Tổ quốc b»ng søc lùc, trÝ tuÖ cña m×nh. Công việc nặng nhọc của ngời lao động đánh cá đã trở thành bài ca đầy niềm vui, nhịp nhµng cïng thiªn nhiªn : Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo.

(23) Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao Tiếng hát làm cho họ đỡ mệt nhọc. Còn trăng làm công việc đỡ vất vả hơn, vì ánh trăng in mặt nớc, sóng nhịp nhàng xô bóng trăng dới nớc nh gõ vào mạn thuyền. Cái hiện thực đã đợc bút pháp lãng mạn chắp cánh làm đẹp thêm công việc đánh cá của ngời lao động. Nh vậy con ngời lao động đã chinh phục đợc tự nhiên. Bài thơ kết thúc với cảnh rạng đông khi đoàn thuyÒn quay trë vÒ : C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi Mặt trời đội biển nhô màu mới M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i Cuối câu thơ là một hình ảnh tô đậm bức tranh sống động, hấp dẫn về thành quả của ngời lao động. Sau một đêm làm việc vất vả, mệt nhọc, khẩn trơng nay họ đã về bến với hình ảnh mắt c¸ huy hoµng c¸ ph¬i dµi mu«n dÆm. Đoàn thuyền đánh cá là khung cảnh lao động đầy khí thế của những con ngời mới, của cuộc sống mới những tháng ngày hăng say xây dựng CNXH. Bài thơ đã nói về lòng yêu nghề, yêu đời, yêu cuộc sống, yêu sự nghiệp xây dựng đất nớc của những ngời lao động. Bút pháp lãng mạn, cảm hứng không gian bất tận, Đoàn thuyền đánh cá là một bài thơ hay của thơ ca hiện đại sau cách mạng Tháng Tám. 2. Chép lại theo trí nhớ bốn câu thơ đầu và bốn câu thơ kết bài thơ Đoàn thuyền đánh c¸ (Huy CËn) a) Phân tích ý nghĩa của hình ảnh Mặt trời xuống biển và Mặt trời đội biển. Bình luận tính chính xác của hai từ xuống và đội. b) Theo em ë hai ®o¹n th¬ nµy, t¸c gi¶ diÔn t¶ t©m tr¹ng cña ai ? §ã lµ t©m tr¹ng g× ? Bµi lµm Khæ th¬ ®Çu : MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa Sóng đã cài then đêm sập cửa Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i Khæ th¬ kÕt : C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi Mặt trời đội biển nhô màu mới M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i a) Đoàn thuyền đánh cá là bài thơ nổi tiếng của Huy Cận, lấy cảm hứng từ cuộc sống lao động đánh cá trên biển Hòn Gai vào cuối những năm 50 của thế kỷ XX. Trong bài thơ này tác giả sử dụng rất nhiều hình ảnh đẹp, kì vĩ của thiên nhiên, vũ trụ, đặc biệt là hình ảnh " mặt trời xuống biển" và "mặt trời đội biển" ở khổ thơ đầu và khổ thơ kết. Đây là hai hình ảnh nghệ thuật đặc sắc góp phần làm nên thành công của bài thơ. "Mặt trời xuống biển" và "Mặt trời đội biển" là hai không gian, thời gian gắn liền với hoạt động của đoàn thuyền đánh cá. Đoàn thuyền xuất phát khi biển vào đêm, lúc vũ trụ nghỉ ngơi là lúc con ngời hoạt động. Đoàn thuyền trở về khi một ngày mới xuất hiện trên biển, con ngời lao động thật hăng say, nâng lên tầm vóc vũ trụ. Tõ "xuèng" rÊt chÝnh x¸c, diÔn t¶ c¶nh mÆt trêi lÆn, nhng lµ xuèng biÓn, tøc lµ ®oµn thuyền xuất phát từ đảo xa bờ, không có bóng dáng đất liền, chỉ có bốn bề là biển mênh mông. Còn từ "đội" ở phần kết cũng rất chính xác vì diễn tả cảnh bình minh trên biển, mặt trời nh đợc mọc lên từ biển, xuyên qua biển, tạo nên bình minh rực rỡ. Hai hình ảnh này có ý nghĩa diễn tả đoàn thuyền lênh đênh trên biển, nh thách thức biển khơi. b) Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá là tiếng hát lãng mạn, hăng say lao động trên biển. Cái tôi trữ tình của nhà thơ hòa vào cái ta chung để diễn tả tâm trạng của những con ngời lao động míi x©y dùng miÒn B¾c XHCN. §ã lµ c¸i chÊt hµo hïng kh«ng cßn ph¶i cói m×nh tríc biÓn khơi. Bài thơ đem đến một cảm hứng lạc quan, khắc tạc t thế chiến thắng của con ngời. Họ ra khơi giữa trời đêm, trở về khi trời sáng. Họ là những con ngời chinh phục thiên nhiên. §Ò sè 11 I. tr¾c nghiÖm 1. Hình ảnh trung tâm nhất trong bài Đoàn thuyền đánh cá là gì ? A. H×nh ¶nh con thuyÒn B. Hình ảnh ngời dân lao động C. C¶nh thiªn nhiªn biÓn c¶ D. C¶ A, B, C. 2. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá đợc bố cục theo trình tự nào ? A. Tr×nh tù thêi gian tõ hoµng h«n tíi b×nh minh. B. Trình tự một chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá. C. C¶ A, B..

(24) 3. Trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá có rất nhiều từ hát đợc lặp đi lặp lại. Vậy nội dung các c©u h¸t cã ý nghÜa nh thÕ nµo ? A. BiÓu hiÖn søc sèng c¨ng trµn cña thiªn nhiªn. B. Biểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của ngời lao động. C. Thể hiện sức mạnh vô địch của con ngời. D. ThÓ hiÖn sù bao la hïng vÜ cña biÓn c¶. 4. Con thuyền đánh cá trong bài thơ mang vẻ đẹp kì vĩ, khổng lồ, hòa nhập với thiên nhiên rộng lớn. Hãy tìm trong bài thơ khổ thơ mang nội dung đó ? ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ......................................................................... 5. Điền Đ (đúng), hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi dòng sau về các loài cá đợc nhắc đến trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá : A. C¸ b¹c, c¸ thu, c¸ nhô, c¸ chim, c¸ ®Ð. B. C¸ b¹c, c¸ nhô, c¸ thu, c¸ ®uèi, c¸ song. C. C¸ b¹c, c¸ thu, c¸ nhô, c¸ chim, c¸ ®Ð, c¸ song. 6. Huy Cận kể tên nhiều loài cá nh vậy trong bài Đoàn thuyền đánh cá nhằm mục đích gì ? A. Ca ngîi sù giµu cã, phong phó ®a d¹ng vÒ c¸c loµi c¸ cña biÓn c¶. B. Nhấn mạnh sự nhộn nhịp của cảnh đánh cá. C. ThÓ hiÖn niÒm vui síng cña ngêi d©n miÒn biÓn. 7. Để thể hiện các nội dung trên, tác giả đã sử dụng nghệ thuật nào ? A. Lêi th¬ dâng d¹c, ®iÖu th¬ nh khóc h¸t say mª, hµo høng. B. Hình ảnh đặc sắc kết hợp bút pháp lãng mạn và sức tởng tợng phong phú. C. Sö dông nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ nh©n hãa, so s¸nh. D. Giäng th¬ kháe kho¾n, s«i næi, bay bæng. E. TÊt c¶ c¸c ý trªn. 8. §äc bµi th¬ sau cña Hå ChÝ Minh vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu ë phÝa díi. TiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa Tr¨ng lång cæ thô bãng lång hoa C¶nh khuya nh vÏ ngêi cha ngñ, Cha ngñ v× lo nçi níc nhµ. (C¶nh khuya) a) Em h·y chuyÓn bµi th¬ trªn thµnh mét ®o¹n v¨n miªu t¶ kh«ng sö dông phÐp so s¸nh còng nh c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt kh¸c. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. b) So s¸nh bµi th¬ cña B¸c víi ®o¹n v¨n võa viÕt, råi khoanh trßn vµo ch÷ c¸i tríc nhËn xÐt đúng : A. Đoạn văn viết không giúp cho ngời đọc hình dung cảnh rừng về khuya và nỗi lo lắng cho vận mệnh đất nớc của Bác. B. Bµi th¬ cña B¸c gióp em h×nh dung cô thÓ h¬n thiªn nhiªn ë nói rõng ViÖt B¾c vÒ đêm khuya và đặc biệt là hình ảnh Bác. C. Đoạn văn giúp ngời đọc hình dung cụ thể hơn. 9. §iÒn c¸c tõ : tÕt, xanh, hång, tr¾ng, vµo chç trèng trong khæ th¬ sau cho thÝch hîp : Dải mây ............... đỏ dần trên đỉnh núi, S¬ng .................... lam «m Êp nãc nhµ gianh, Trên con đờng viền trắng mép đồi................ Ngêi c¸c Êp tng bõng ra chî....................... (§oµn V¨n Cõ, Chî TÕt) II. tù luËn 1. Hãy chọn một số câu thơ có giá trị nghệ thuật độc đáo trong bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận để viết một bài văn có tên đề : Nh÷ng h×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ vµ l·ng m¹n 2. ViÕt lêi b×nh cho khæ th¬ sau ®©y : C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi Mặt trời đội biển nhô màu mới M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i. (Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận). I. tr¾c nghiÖm C©u. Néi dung tr¶ lêi. §¸p ¸n §Ò sè 11.

(25) 1 2 3. B C B ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng 4 Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dµn ®an thÕ trËn líi v©y gi¨ng 5 A,B (Sai) ; C (§óng) 6 A 7 E a) VÒ khuya c¶nh rõng ViÖt B¾c cã tiÕng suèi ch¶y rãc r¸ch, cã tr¨ng soi bóng vào cây cổ thụ, vào hoa rừng. Đặc biệt là hình bóng Bác đêm 8 khuya đang lo lắng cho vận mệnh đất nớc. b) Chän B 9 §iÒn lÇn lît : Tr¾ng, hång, xanh, tÕt II. Tù luËn 1. Hãy chọn một số câu thơ trong bài Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận để viết một bài văn có tên đề : Những hình ảnh thơ tráng lệ và lãng mạn. Bµi lµm Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận là bài ca tuyệt đẹp của con ngời lao động mới hăng say, kháe kho¾n gi÷a thiªn nhiªn k× ¶o. Gam mµu chñ yÕu cña bøc tranh th¬ nµy lµ mµu s¸ng lóng lánh. Để rồi, khi đọc thi phẩm ta cảm tởng lạc vào đêm hoa đăng chiến thắng trên biển Hào hùng, tráng lệ và lãng mạn. Nh bao bài thơ khác, thiên nhiên xuất hiện trong Đoàn thuyền đánh cá thật quen thuộc : mÆt trêi, tr¨ng, sao, giã, m©y... Tuy nhiªn, b»ng c¸i nh×n cña mét con ngêi míi XHCN, ®i gi÷a miÒn B¾c hßa b×nh víi ngßi bót miªu t¶ theo phong c¸ch Ên tîng ®Çy tµi n¨ng cña Huy Cận, thiên nhiên đã trở nên chân thực, sống động mà tráng lệ, rực rỡ kì vĩ, lớn lao mà tinh tế. Bên cạnh hình ảnh thiên nhiên ấy, con ngời hiện lên khoáng đạt, lãng mạn, tin yêu cuộc sống và tinh thần hăng hái lao động. Đặt mình vào t cách con ngời lao động trên biển khơi mênh mông, Huy Cận đã lắng nghe đợc sự hòa hợp tuyệt diệu giữa thiên nhiên và con ngời. Bài thơ miêu tả hành trình ra khơi và trở về trong thắng lợi của đoàn thuyền đánh cá gắn với hình ảnh mặt trời tráng lệ : "Mặt trời xuống biển nh hòn lửa" - "Mặt trời đội biển nhô mµu míi". Trong c©u th¬ ®Çu t¸c gi¶ sö dông h×nh ¶nh vÝ von v« cïng biÓu c¶m, giµu søc gîi và chuẩn xác. Khi mặt trời xuống biển là lúc có hình dáng quả cầu đỏ sẫm. Những tia sáng ph¶n chiÕu díi mÆt níc, lung linh nh hoa löa. VÉn mang nÐt tr¸ng lÖ, nhng kh¸c víi h×nh ¶nh mÆt trêi hoµng h«n ë phÇn ®Çu bµi th¬, h×nh ¶nh mÆt trêi ë cuèi bµi th¬ l¹i lµ linh hån cña bình minh và đồng hiện cùng với sự cập bến đầy tốt lành của đoàn thuyền đánh cá. H×nh ¶nh bao qu¸t bµi th¬ cho ta c¶m gi¸c vÒ vò trô bao la th¬ méng. §ã lµ mèi quan hệ tơng hợp giữa con ngời với thiiên nhiên trong lao động, với mặt trời tráng lệ, với đêm tr¨ng huyÒn ¶o, víi m©y trêi, sãng níc vµ víi c¸ - sinh lùc, tinh lùc cña biÓn. Nh÷ng h×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ vµ l·ng m¹n trong bµi chñ yÕu lµ nh÷ng h×nh ¶nh miªu t¶ trực tiếp thiên nhiên nhng đã gián tiếp làm rõ vẻ đẹp khỏe khoắn, khoáng đạt, tinh thần lao động hăng say, nhiệt tình của con ngời. Chúng ta hãy đọc những vần thơ : ... C©u h¸t c¨ng buåm cung giã kh¬i ... ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng ... Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo ... §ªm thë : sao lïa níc H¹ Long Hàng loạt các hình ảnh thiên nhiên hiện ra cùng với hoạt động và tiếng hát của con ngời cùng đa con thuyền lao động tiến vào trùng dơng. Trăng, sao, điểm tô cho bức vẽ con ngời xông pha vào đại dơng bao la thêm phơi phới hơn. Nhịp điệu lao động của con ngời đã mang nhÞp thiªn nhiªn, vò trô mét c¸ch nhÞp nhµng, hµi hßa. Trong bµi th¬ : trêi, m©y, biÓn cả đợc tráng lệ hóa để mang hồn lao động, con ngời lao động đợc cao cả hóa để mang tầm vò trô. GÊp trang th¬ cña Huy CËn l¹i, nh÷ng h×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ vµ l·ng m¹n vÉn cßn m·i trong trÝ tëng tîng cña chóng ta. Víi c¸ch sö dông mµu s¾c, víi c¸ch vËn dông c¸c thñ ph¸p ẩn dụ, hoán dụ, nhân hóa và thậm xng, Huy Cận đã sáng tạo nhiều hình ảnh đẹp, đầy ý nghĩa. Một không gian tráng lệ tràn ngập niềm vui và câu hát, một rạng đông trên biển và một rạng đông trong lòng ngời, vì đối với Huy Cận "Trời mỗi ngày lại sáng" và "biển đang hát" . 2. ViÕt lêi b×nh cho khæ th¬ sau ®©y : C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi Mặt trời đội biển nhô màu mới M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i. (Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận) Bµi lµm.

(26) Đoàn thuyền đánh cá là bài thơ nổi tiếng của Huy Cận sau cách mạng Tháng Tám, đợc in trong tập thơ "Trời mỗi ngày lại sáng". Đây là bài thơ có kết cấu độc đáo : đoàn thuyền đánh cá xuất phát khi đêm xuống trên biển và trở về khi bình minh đón chào một ngày mới trên biển. Cả bài thơ là bức tranh lao động lung linh sáng đẹp trên biển, vừa là tiếng hát lạc quan cña nh÷ng chñ nh©n biÓn kh¬i. Khổ thơ cuối khép lại bài thơ bằng âm hởng của tiếng hát vui say lao động vẫn ngân nga trong lßng ngêi : C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi Mặt trời đội biển nhô màu mới M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i Câu đầu tiên của khổ thơ này đợc lặp lại gần nh nguyên vẹn câu thứ t của khổ thơ đầu bµi th¬, chØ thay mét ch÷ "cïng" b»ng "víi", nã cã ý nghÜa diÔn t¶ : t¹o ra c¶m gi¸c tuÇn hoµn, c©u h¸t c¨ng buåm ®a thuyÒn ®i th× giê ®©y vÉn c©u h¸t c¨ng buåm l¹i ®a thuyÒn vÒ. Nhng b©y giê ®oµn thuyÒn trë vÒ trong mét t thÕ míi "ch¹y ®ua cïng mÆt trêi ". Mµu n¾ng chan hòa làm thành quả lao động thêm rực rỡ. Hình ảnh mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi là sù kÕt hîp gi÷a mµu s¾c cña m¾t c¸ vµ ¸nh s¸ng chan hßa cña mÆt trêi. C©u th¬ kÕt lµ hay nhất bởi cách dùng chữ thật tài tình : Mặt trời đội biển nhô màu mới - Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi. Huy Cận miêu tả chính xác chuyển động của mặt trời, chuyển động từ từ, ban đầu là ánh sáng nhô lên, sau đó mặt trời mới ló ra, mặt trời nhô lên kết thúc một đêm t ơng xứng với mặt trời xuống biển - kết thúc một ngày ở đầu bài thơ. Và thành quả tốt đẹp (mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi) chính là cao trào của bài ca lao động. Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận là một bài ca ngợi ca lao động, ngợi ca biển trời quê hơng giàu đẹp và những chủ nhân của đất nớc. Sự hài hòa giữa con ngời và thiên nhiên, tấm lßng vµ t×nh c¶m cña Huy CËn cïng víi trÝ tëng tîng phong phó cña nhµ th¬ t¹o thªm søc hÊp dÉn, Ên tîng vÒ cuéc sèng míi vµ con ngêi míi. §Ò sè 12 I. tr¾c nghiÖm 1. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau về Bằng Việt : A. B»ng ViÖt sinh n¨m 1941, quª ë huyÖn Th¹ch ThÊt, tØnh Hµ T©y. B. ¤ ng lµm th¬ tõ nh÷ng n¨m 60. C. ¤ng trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. D. ¤ng trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü. E. Giäng th¬ trÇm l¾ng, nghÜ ngîi, mît mµ, thêng khai th¸c nh÷ng kØ niÖm thiÕu thêi. 2. Bµi th¬ BÕp löa s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo ? A. N¨m 1963 khi t¸c gi¶ ®ang lµ sinh viªn häc ngµnh LuËt ë níc ngoµi. B. N¨m 1964 khi t¸c gi¶ ®ang häc t¹i Hµ Néi. C. N¨m 1963 t¹i quª h¬ng t¸c gi¶. 3. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau về Bếp lửa : A. T¸c gi¶ dïng tõ ngän löa vµ bÕp löa víi ý nghÜa hoµn toµn gièng nhau. B. Tuy gÇn nghÜa nhau nhng nÕu côm tõ bÕp löa gîi nh¾c vÒ bµ vµ nh÷ng kû niÖm thân thiết bên bà thì ngọn lửa lại nhấn mạnh đến tấm lòng, tình yêu và niềm tin trong trái tim bµ. 4. Trong bài thơ Bếp lửa, hình ảnh tay bà đã nhóm lên ngọn lửa hay cũng chính là đã nhóm lªn : A. T×nh yªu th¬ng B. NiÒm tin C. Sù sèng vµ niÒm tin D. C¶ A, B, C. 5. Nèi néi dung ë cét A víi néi dung ë cét B sao cho phï hîp A B a) So s¸nh 1. Biến các sự vật không phải là ngời trở nên có đặc điểm tính chất, hoạt động... nh con ngời. b) Èn dô 2. §èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng đồng. c) Nh©n hãa 3. Gäi tªn mét sù vËt, hiÖn tîng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn tîng kh¸c có nét tơng đồng với nó d) Ho¸n dô 4. Gäi tªn sù vËt nµy b»ng tªn sù vËt kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã Nèi : .................................................................................................................... 6. Bµi th¬ BÕp löa lµ t¸c phÈm : A. Tr÷ t×nh kÕt hîp víi b×nh luËn, triÕt lÝ. B. BiÓu c¶m kÕt hîp víi miªu t¶, tù sù, b×nh luËn. C. ChØ cã tù sù vµ biÓu c¶m..

(27) 7. T×m vµ ph©n tÝch t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c c©u sau : a) Ngêi ng¾m tr¨ng soi ngoµi cöa sæ Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬ (Hå ChÝ Minh, Ng¾m tr¨ng) ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ............................................................................................ b) Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ, em n»m trªn lng (Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ) ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ............................................................................................ 8. Khổ thơ sau còn thiếu một câu. Hãy làm thêm câu cuối sao cho đúng vần, hợp với nội dung c¶m xóc tõ ba c©u trªn. Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ Nhí n«n nao tiÕng trèng buæi tùu trêng Con đờng nhỏ tiếng nói cời rộn rã ................................................................... II. tù luËn 1. Ph©n tÝch bµi th¬ BÕp löa cña B»ng ViÖt 2. B»ng mét bµi v¨n ng¾n, h·y viÕt c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi bµ trong bµi th¬ BÕp löa. §¸p ¸n §Ò sè 12. I. tr¾c nghiÖm C©u 1 2 3 4 5 6. Néi dung tr¶ lêi A, B, D, E (§óng) ; C (Sai) A B (§óng) ; A (Sai) D Nèi a - 2 ; b - 3 ; c - 1 ; d - 4 B a) Nh©n hãa ¸nh tr¨ng thµnh ngêi b¹n tri ©m tri kû. Nhê nh©n hãa mµ thiªn nhiên trong bài thơ trở nên sống động hơn, có hồn hơn và gắn với con ngời hơn 7 b) Èn dô. Tõ mÆt trêi trong c©u th¬ thø hai chØ em bÐ trªn lng mÑ. thÓ hiÖn sù gắn bó của đứa con với ngời mẹ, đó là nguồn sáng, nguồn nuôi dỡng niềm tin cña mÑ vµo ngµy mai C¸ch 1 : Bãng ai kia thÊp tho¸ng gi÷a mµn s¬ng 8 C¸ch 2 : Thoang tho¶ng h¬ng bay dÞu ngät quanh ta II. tù luËn 1. Ph©n tÝch bµi th¬ BÕp löa cña B»ng ViÖt Bµi lµm Anh ®i anh nhí quª nhµ Nhí canh rau muèng nhí cµ dÇm t¬ng §ã lµ t©m tr¹ng cña nh÷ng ngêi xa quª. Nh÷ng c¸i b×nh thêng quen thuéc hµng ngµy tởng chừng nh chẳng có gì đáng nhớ nhng đến khi xa rồi mới biết chẳng thể nào quên. Nhng nçi nhí quª Êy ë mçi ngêi cã nh÷ng s¾c th¸i c¶m xóc kh¸c nhau : cã khi lµ h×nh ¶nh dung dÞ mét b¸t canh rau muèng, mét chÐn cµ dÇm t¬ng,... cã khi l¹i lµ mét ¸nh tr¨ng quª... Cßn riªng víi B»ng ViÖt, trong nh÷ng n¨m th¸ng du häc ë Liªn x«, nhµ th¬ nhí da diÕt BÕp löa cña bµ : Mét bÕp löa chên vên s¬ng sím Một bếp lửa ấp iu nồng đợm... Cảm xúc về Bếp lửa của Bằng Việt bắt đầu từ đây. Chúng ta hãy cùng đọc và khẽ ngâm lên từng lời thơ để hòa nhập hồn mình bâng khuâng theo dòng cảm xúc đang trào dâng cña t¸c gi¶. Thật xúc động biết bao ! Từ một đất nớc công nghiệp chỉ toàn bếp điện, bếp hơi, với nh÷ng èng khãi con tµu, t¸c gi¶ nhí vÒ mét bÕp löa ®ang chên vên trong s¬ng sím. Vµ tõ bÕp lửa, nhớ đến kỉ niệm ấu thơ : Cháu thơng bà biết mấy nắng ma. Cả một hồi ức kỉ niệm hiện về trong tâm trí nhà thơ, suốt một quãng đời vất vả bà cháu bên nhau : Mới lên bốn tuổi đã quen mùi khói. Làng đói kém, bố đi đánh xe thật vất vả - Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay. Håi tëng nh÷ng n¨m th¸ng bµ ch¸u cïng sím h«m cã nhau. Bµ kÓ chuyÖn nh÷ng ngµy ë HuÕ, bµ d¹y ch¸u lµm, bµ ch¨m ch¸u häc, bµ dÆn ch¸u viÕt th cho bè ë chiÕn khu, bµ sím chiÒu nhen bÕp löa... Lêi kÓ sao mµ ngËm ngïi tha thiÕt qu¸ ! Nã gîi trong lßng ngêi bao niÒm xóc động sâu xa. Làm sao quên đợc : Những năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi. Bà đã dặn cháu : Bè ë chiÕn khu, bè cßn viÖc bè.

(28) Mµy cã viÕt th chí kÎ nµy kÓ nä Cứ bảo nhà vẫn đợc bình yên Hình ảnh ngời bà hiện lên trong lời thơ ấy đẹp làm sao ! Bà lúc nào cũng sẵn sàng chịu đựng. Bà là thế đấy! Suốt một đời tận tụy vì con, vì cháu. Nhng không chỉ có thế. Vợt lên trên t×nh th¬ng Êy, bµ cßn lµ ngêi lµm viÖc ©m thÇm, lÆng lÏ, biÓu lé ý thøc tr¸ch nhiÖm cña m×nh với Tổ quốc. Bà đã cùng chịu đựng gian khổ, cùng chia sẻ hi sinh cho cuộc kháng chiến này. Càng lớn khôn, tác giả càng nhận thức rõ tấm lòng cao quí của bà. Ngời đã lận đận biết mấy nắng ma để nhen nhóm trong lòng đứa cháu yêu quí của mình ngay từ tuổi thơ một tình cảm rộng lớn hơn tình bà cháu thông thờng, đó là một ngọn lửa chứa chan niềm tin dai dẳng đối với đất nớc con ngời : Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đợm Nhãm niÒm th¬ng yªu khoai s¾n ngät bïi Nhãm nåi x«i g¹o míi sÎ chung vui Nhãm dËy c¶ nh÷ng t©m t×nh tuæi nhá ¤i k× l¹ vµ thiªng bÕp löa Hình ảnh bếp lửa đợc lặp lại nhiều trong bài thơ có giá trị tu từ độc đáo. Đây là hình ảnh tả thực trong cuộc sống đời thờng. Song, đối với ngời đi xa quê hơng lại là một dấu ấn khã phai mê - Bëi v× chÝnh bªn c¹nh bÕp löa hång Êy, h×nh ¶nh ngêi bµ "cßm câi", "chËp chên", "s¬ng sím" in ®Ëm trong t©m trÝ t¸c gi¶ tõ tuæi nhá. Nhê bÕp löa mµ thêi Êu th¬ cña tác giả êm đềm, ấm áp nh những câu chuyện cổ tích mà bà thờng hay kể. Bếp lửa và ngời bà chÝnh lµ nguån s¸ng t©m hån, nu«i dìng t×nh c¶m th¬ng yªu cho ngêi ch¸u. Điều đáng nói nhất về bài thơ chính là ý nghĩa tợng trng của hình tợng bếp lửa. Đó là ngọn lửa niềm tin, ngọn lửa tình yêu, ngọn lửa của tâm hồn dân tộc đã nhóm lên trong tâm hồn nhà thơ những cảm xúc và suy nghĩ chân tình, đẹp đẽ. Hình ảnh bếp lửa trong quá khứ, trong hiÖn t¹i ®an cµi vµo nhau, n©ng c¶m xóc vµ t duy nhµ th¬ bay bæng d¹t dµo, híng vÒ gia đình, về nguồn cội, về quê hơng đất nớc. Sức hấp dẫn của bài thơ chính là ở đó. Với giọng thơ ©n t×nh tha thiÕt, nhµ th¬ håi tëng nh÷ng n¨m th¸ng cïng bµ "nhãm löa". H×nh ¶nh chim tu hú kêu trên những cánh đồng xa gợi lên không khí của một buổi sớm tinh mơ, vắng vẻ, quạnh hiu... Cùng với hình ảnh chim tu hú, hình ảnh bà cũng hiện lên còm cõi, đơn côi, vất vả trong tâm trí của nhà thơ. Các vần nối tiếp nhau để diễn tả cảm xúc ấy : Xa, nhà, huế, thế, về... tạo nªn mét ©m hëng kÐo dµi liªn tôc kh«ng døt. Nh¹c ®iÖu buån, tha thiÕt, trÇm lÆng thÓ hiÖn nçi nhí nhung ngêi bµ : Giê ch¸u ®i xa cã ngän khãi tr¨m tµu Cã löa tr¨m nhµ, niÒm vui tr¨m ng¶ Nhng vÉn ch¼ng lóc nµo quªn nh¾c nhë Sím mai nµy bµ nhãm bÕp lªn cha ? Chính tình bà cháu cao đẹp và thiêng liêng kì diệu đã nhen nhóm trong lòng nhà thơ niềm tin yêu cuộc sống con ngời trên quê hơng đất nớc. Đây là một bài thơ dạt dào cảm xúc. Tác giả đã khéo léo sử dụng cách gieo vần, láy điệp từ và những hình ảnh có sức liên t ởng độc đáo tạo nên giá trị cho bài thơ. Ta cảm nhận đợc tấm lòng biết ơn, nỗi nhớ nhung của nhà thơ dành cho ngời bà yêu dấu của mình. Bếp lửa đã khơi dậy trong ta một tình cảm cao đẹp đối với gia đình, quê hơng, đất nớc. Đặc biệt là lòng biết ơn sâu nặng đối với ngời bà. 2. B»ng mét bµi v¨n ng¾n, h·y viÕt c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi bµ trong bµi th¬ BÕp löa. Bµi lµm Bếp lửa tái hiện hình ảnh ngời bà quen thuộc, yêu thơng mà trong thơ hiện đại không ph¶i dÔ gÆp. Bẳng Việt đã đem đến một biểu tợng tình bà yêu cháu vô cùng sâu nặng. Đó là những tháng năm xa chỉ còn trong kí ức, mẹ cha bận công tác, giữa thời bom đạn, bà chăm chút, yêu thơng dạy bảo cháu nên ngời. Bà là nguồn sống gia đình, là những gì tảo tần, nhẫn nại, giàu niềm tin, hết lòng yêu thơng, chăm lo, chi chút cho cháu và gia đình. Bà là ngọn lửa của tình thơng hạnh phúc con cháu. Bà khơi dậy và làm bùng lên khát vọng. Hành động nhóm bếp không chỉ là hình ảnh đời thờng ấm áp mà chính là ngọn lửa của sự sống. Khi viết những dòng thơ Bếp lửa, tác giả đang ở xa Tổ quốc và đã trởng thành. Đây là một bài thơ thật sự sâu sắc về tình yêu đất nớc trong hình ảnh dung dị của ngời bà - quê hơng. Hồi ức về những ngời thân yêu bao giờ cũng sinh động, ta càng rời xa tuổi thơ thì kỉ niệm càng thân thiết, gần gũi, cảm động. Bếp lửa là một hồi ức tuyệt đẹp về ngời bà, nhắc nhë mçi ngêi vÒ t×nh yªu cô thÓ trong t©m hån vµ tr¸i tim nh÷ng ngêi ViÖt Nam yªu níc. §Ò sè 13 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Tr×nh bÇy hiÓu biÕt cña em vÒ bµi th¬ BÕp löa b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau : 1. Tõ n¾ng ma trong c©u th¬ "Ch¸u th¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng ma" cã nghÜa lµ g× ? A. ChØ thêi tiÕt n¾ng ma B. ChØ thêi gian kÐo dµi cïng víi nçi vÊt v¶ kÐo dµi cña con ngêi, ë ®©y lµ ngêi bµ.

(29) C. ChØ nçi lßng th¬ng bµ bÒn bØ trong t©m hån ngêi ch¸u. D. Cả A, C đúng. 2. Trong kÝ øc cña ngêi ch¸u nh÷ng kØ niÖm vÒ bÕp löa vµ ngêi bµ hiÖn lªn theo tr×nh tù nµo ? A. Tõ thuë Êu th¬ - Qua tuæi niªn thiÕu - §Õn tuæi trëng thµnh. B. Tõ tuæi trëng thµnh - §Õn thuë Êu th¬. 3. Theo em, nçi niÒm nµo cña ngêi ch¸u vang väng trong lêi th¬ sau ®©y ? Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa. A. Nhí nhµ, nhí quª h¬ng. B. Thơng xót đời bà lận đận C. Muốn nhắn gửi nhớ thơng, an ủi đến bà. D. Cả A, B, C. đều đúng. 4. Từ bếp lửa của bà, nhà thơ đã thốt lên : "Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa". Em hiểu thế nào vÒ ®iÒu k× l¹, thiªng liªng nµy ? a) BÕp löa cña bµ k× l¹ v× : ............................................................................... .......................................................................................................................... b) BÕp löa cña bµ thiªng liªng v× : ................................................................... .......................................................................................................................... 5. Qua bài thơ, Bằng Việt muốn nhắn gửi đến bạn đọc triết lí nào ? A. Những kỉ niệm thân thiết nhất của tuổi thơ luôn có sức tỏa sáng nâng đỡ con ngời suốt hành trình dài rộng của cuộc đời. B. Tình yêu, lòng biết ơn bà thể hiện sự gắn bó với gia đình là khởi đầu của tình yêu con ngời, tình yêu đất nớc. C. C¶ A, B. Bµi tËp 2 1. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau về thơ tám chữ A. Th¬ t¸m ch÷ lµ thÓ th¬ mçi dßng t¸m ch÷, cã c¸ch ng¾t nhÞp rÊt ®a d¹ng. B. Bµi th¬ t¸m ch÷ chØ cã t¸m c©u. C. Bài thơ theo thể tám chữ có thể gồm nhiều đoạn dài, số câu không hạn định, có thể chia thµnh nhiÒu khæ. D. Cã nhiÒu c¸ch gieo vÇn trong th¬ t¸m ch÷ nhng phæ biÕn nhÊt lµ vÇn lng. E. Có nhiều cách gieo vần nhng phổ biến nhất là vần chân đợc gieo liên tiếp hoặc gián tiÕp. 2. T×m vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña phÐp tu tõ trong bµi ca dao sau : Bµ giµ ®i chî CÇu §«ng Xem mét quÎ bãi lÊy chång lîi ch¨ng ? ThÇy bãi gieo quÎ nãi r»ng : Lîi th× cã lîi nhng r¨ng ch¼ng cßn (Ca dao) a) PhÐp tu tõ : ........................................................................................................... b) Gi¸ trÞ : ............................................................................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. II. tù luËn Từ bếp lửa đời đến Bếp lửa trong thơ Bằng Việt. I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp. C©u (ý) 1 2 3. 1 4 5 1 2. 2. §¸p ¸n §Ò sè 13 Néi dung tr¶ lêi A, C A D a) kú l¹ v× : Nã lu«n g¾n liÒn víi bµ ngêi gi÷ löa, nhãm löa, truyÒn löa, ngêi t¹o nªn tuæi th¬ Êu cña ch¸u b) thiªng liªng v× : BÕp löa trë thµnh mét m¶nh t©m hån, mét phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của cháu C A, C, E (đúng) ; B, D (sai) a) chơi chữ đồng âm : b) Lîi 1 : chØ tÝnh chÊt, tr¸i nghÜa víi h¹i Lợi 2 : chỉ sự vật, nơi để răng mọc và tồn tại - Sử dụng phép chơi chữ để đùa vui dí dỏm. II. tù luËn Từ bếp lửa đời đến Bếp lửa trong thơ Bằng Việt Bµi lµm.

(30) Đọc “Bếp lửa” của Bằng Việt tôi đã mờng tợng ra một chàng trai trẻ trong cái giá lạnh của mùa đông Ki-ép ở đất nớc U-crai-na xa xôi đơng cặm cụi sởi ấm những nguồn thơng qua từng chữ, từng câu mà đợc thắp lên ngọn lửa đợm đà của một thời thơ ấu đẹp đẽ sống bên ngời bà yêu dấu... Đến nay đã hơn bốn thập kỉ kể từ khi bài thơ ra đời, ta thực khó rõ đã có bao nhiêu trái tim rung cảm mỗi khi đến với “Bếp lửa”. Chỉ biết đằng sau mạch cảm xúc dạt dào của hoài niệm kia sẽ là gì nếu không phải một tình lan tỏa với cái nóng, cái nồng đợm của “Bếp lửa quª nhµ”, víi sù Êm ¸p, Êp iu cña “ngän löa t×nh ngêi”. Có lẽ khi nhắc về quá khứ, nhất là những thời điểm đẹp đẽ, ngời ta vẫn thờng kể nhiều hơn. Với “Bếp lửa” nhà thơ Bằng Việt thực đã dắt dẫn ngời đọc vào sâu trong mạch kể, mạch hồi tởng của ông. Hồi ức đẹp một đi không trở lại của tuổi thơ đợc tái hiện không phải bằng mét trÝ nhí lan man, ch¾p v¸. Tr¸i l¹i, ë s©u trong tiÒm thøc cña t¸c gi¶, h×nh ¶nh “ BÕp löa” và “ngời bà” lúc nào cũng tỏ sáng lạ kì - trở thành một điểm đi về trong cõi nhớ. Dòng suy tởng và hoài niệm của ngời cháu xa quê nhà có lẽ đều đợc khởi nguồn từ những hình ảnh đầy gi¶n dÞ mµ th©n th¬ng, Êm ¸p v« cïng. Việc đồng hiện lên hình ảnh “Bếp lửa” và “bà” trong bài thơ thật dễ khiến cho ngời ta có một sự liên tởng về mối quan hệ lạ kì, thiêng liêng. Từ bếp lửa của củi rơm đến “Bếp lửa” cña lßng ngêi cã lÏ h¬n bao giê hÕt con ngêi c¶m nhËn thËt râ vÒ t×nh bµ ch¸u, t×nh quª nång Êm. Mét bÕp löa chên vên s¬ng sím Một bếp lửa ấp iu nồng đợm Ch¸u th¬ng bµ biÕt mÊy n¾ng ma Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy ChØ nhí khãi hum nhÌm m¾t ch¸u Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay. Cái “nỗi nhớ về bếp lửa” đợc nói trực tiếp song không vì thế mà giảm đi phần sâu lắng, tinh tÕ. H×nh ¶nh “BÕp löa” gîi nhí b»ng nhiÒu gi¸c quan b»ng trÝ tëng tîng. ThÞ gi¸c (chên vờn sơng sớm), cảm giác (ấp iu nồng đợm) và khớu giác (sống mũi còn cay) rồi xúc giác (hun nhèm mắt cháu). Tác giả hớng mọi giác quan để quay về sống lại kỉ niệm trong trí tởng tîng. Dêng nh kh«ng cßn c¶m gi¸c kho¶ng c¸ch cña thêi gian ë ®©y n÷a, mäi h×nh ¶nh g¾n với bếp lửa đã tái hiện chân thật, rõ ràng từ một thời kí ức xa xôi ! Hình ảnh bếp lửa còn gắn với ngời bà đầy thân thơng. Tuy không trực tiếp nói ra song ngời đọc hình dung đợc công viÖc cña ngêi bµ : “nhãm bÕp”. Tuæi th¬ cña ch¸u g¾n víi bÕp löa, víi mïi khãi cay nhÌm vµ cũng gắn chặt với bà. Phải chăng hình ảnh: “Một bếp lửa ấp iu nồng đợm” chính là hoá thân cña t×nh c¶m bµ dµnh cho ch¸u. V× vËy cã lÏ t×m vÒ víi bÕp löa quª nhµ còng chÝnh lµ t×m vÒ tuổi thơ sống bên bà dành cho cháu. Sự tơng đồng đẹp đẽ ấy dễ thờng mấy ai nhận ra. Chỉ có Bằng Việt với khoảng cách thời gian đầu đời trong sáng đợc gắn bó bên bà mới có thể “cảm” sâu sắc đến thế, cái tởng chừng quá bình dị, mộc mạc. Đắm mình trong dòng hồi ức tơi mát của tác giả, chúng ta muốn tìm đến với những tình thơng yêu nồng hậu nh thế. “Bµ hay kÓ chuyÖn nh÷ng ngµy ë HuÕ ... Ch¸u ë cïng bµ, bµ b¶o ch¸u nghe Bµ d¹y ch¸u lµm, bµ ch¨m ch¸u häc Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ khã nhäc”. Cái ấm áp của “Bếp lửa” và “tình ngời” trong sự tơng đồng, ta đã biết. Đằng sau đó dờng nh còn có một sự tơng đồng nữa. Bếp lửa và ngời bà đều là những gì gắn bó, thân thơng nhÊt víi kØ niÖm cña ch¸u. NÕu “BÕp löa cñi r¬m” g¾n víi c¶m nhËn “mïi khãi”, víi kØ niÖm “khãi hun nhÌm m¾t ch¸u”, víi d vÞ “sèng mòi cßn cay” th× ngêi bµ g¾n víi tuæi th¬ ch¸u võa nh mét ngêi biÕt ch¨m sãc, võa nh mét ngêi b¹n lín. Nh÷ng kÝ øc nh ïa vµo trong t©m tëng cháu. Đó là từ năm : "lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói”, lại cả những năm “đói mòn đói mỏi”, những lúc bà hay kể chuyện những ngày ở Huế những khi “giặc đốt nhà cháy tàn, cháy trụi”... Từ lúc nào tuổi thơ nhỏ bé của cháu đã đợc truyền hơi ấm từ bếp lửa, từ bà ! Một điều kh«ng thÓ ngÉu nhiªn lµ : mçi khi nh¾c vÒ bÕp löa th× l¹i thÊy xuÊt hiÖn ngêi bµ vµ mçi khi xuÊt hiÖn ngêi bµ l¹i thÊy c«ng viÖc cña bµ xoay quanh bÕp löa. Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ khã nhäc. Kh«ng nãi mµ t×nh c¶m vÉn d¹t dµo, kh«ng h« hµo, bång bét mµ ngêi ta vÉn kh«ng thÓ làm ngơ trớc sự chân thành. Đó có lẽ là những gì Bằng Việt đã làm khi dựng lên hình ảnh song song mµ hoµ hîp víi nhau gi÷a “BÕp löa” vµ “ngêi bµ”. Trong kØ niÖm, trong c¶m xóc của mỗi nỗi nhớ, lí trí đã nhờng chỗ cho tình cảm và cái rõ ràng, minh bạch đã nhoè đi để đợc thêm những cái mơ màng, chập chờn của hồi ức. Hình ảnh bà và bếp lửa qua tâm trạng ấy đã đồng nhất, hoà quyện với nhau. Tuy một mà hai tuy hai mà một để chỉ còn hiện lên trong tâm tởng ngời cháu của một cái gì thật ấp iu, nồng đợm. Hình ảnh bếp lửa trong bài thơ xét cho kĩ thì chính là điểm gợi hứng, là cầu nối để đứa ch¸u ph¬ng xa ngµn dÆm göi t×nh th¬ng nçi nhí vÒ bµ, vÒ quª h¬ng. Nhng qua dßng håi tëng.

(31) nhÑ nhµng t¬i m¸t cña ch¸u, bÕp löa cña cñi r¬m kia còng kh«ng cßn lµ bÕp löa b×nh thêng nh cái nhìn trớc đó. Nó trở thành một hình ảnh cứ trở đi trở lại trong bài thơ, trong tâm trí ngời cháu và không lần nào cái bếp lửa bình dị ấy không gắn với hình ảnh ngời bà tảo tần, đầy thân thơng. Và vì lẽ đó mà ngời ta có cảm giác bếp lửa kia chính là tình cảm của ngời bà đôn hËu. NÕu cã mét bÕp löa quª nhµ vÉn “chên vên s¬ng sím” th× còng cã mét ngän löa t×nh bµ “ấp iu nồng đợm”. Có lúc hai thứ lửa ấy cùng tách ra, lại có khi hợp cùng nhau. Khi tách ra nã gîi vÒ nh÷ng kØ niÖm : kØ niÖm vÒ bÕp löa cñi r¬m (“khãi hun nhÌm m¾t ch¸u”, “sèng mòi cßn cay”) kØ niÖm vÒ bÕp löa t×nh bµ (“Bµ hay kÓ chuyÖn nh÷ng ngµy ë HuÕ”, “bµ d¹y ch¸u làm bà chăm cháu học”) Nhng khi đã hoà hợp với nhau nó trở thành một thứ tình cảm thiêng liªng, k× l¹ biÕt bao trong c¸i b×nh dÞ. Sèng mòi cßn cay lµ thùc cña ngµy xa ngåi c¹nh bÕp löa, bªn bµ vµ lµ thùc cña h«m nay (vµ ch¾c lµ m·i m·i) cña t×nh bµ ch¸u. “Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đợm Nhãm niÒm yªu th¬ng khoai s¾n ngät bïi Nhãm nåi x«i g¹o míi xÎ chung vui Nhãm dËy c¶ nh÷ng t©m hån tuæi nhá ¤i k× l¹ vµ thiªng liªng - BÕp löa”. Trong cái hoà quyện tuyệt vời, ngời ta thấy cái nóng cái đợm của bếp lửa củi rơm cũng nh c¸i nång c¸i Êm ¸p cña bÕp löa lßng ngêi. “BÕp löa” k× l¹, thiªng liªng Êy nhãm “khoai s¾n ngät bïi”, “nåi x«i g¹o míi” còng dµnh nhãm c¶ “niÒm yªu th¬ng”, “t©m t×nh tuæi th¬”. Thùc lµ diÖu k×. T¹i sao nãi ®o¹n th¬ trªn lµ mét trong nh÷ng ®o¹n hay nhÊt cña bµi th¬, c©u trả lời có lẽ nằm ở cái tình ấm lửa trong đó mà lúc nào cũng đợc ấp ủ. “Mét ngän löa lßng bµ lu«n ñ s½n Mét ngän löa chøa niÒm tin dai d¼ng”. Tình cảm của bà rõ ràng đã đợc tợng trng hoá với “ngọn lửa”. Nếu nói “Bếp lửa” e cha thật trúng, còn nói “ngọn lửa” thì ngời ta cảm thấy cái linh hồn, tình cảm đã nằm ngay ở đó. Ngän löa Êy ph¶i ch¨ng lµ t©m huyÕt, nhiÖt huyÕt (chøa niÒm tin dai d¼ng) ph¶i ch¨ng lµ t×nh yêu (lòng bà luôn ủ sẵn). Từ “Bếp lửa” đến “ngọn lửa” có lẽ là hành trình từ cái đơn sơ giản dị đến những cái thiêng liêng cao cả, từ cái thực đến cái linh hồn. Một lần nữa hình ảnh “ Bếp lửa” hay “ngọn lửa” đã tiếp tục tôn cao lên tấm lòng chân chất, tình thơng giản dị sâu sắc mà đôn hậu của bà. Có thể chấp nhận đợc chăng khi ta hình dung “Bếp lửa” trong kí ức tuổi thơ của tác giả chính là hiện hữu của một tình yêu nồng nàn, đợm đà bà dành cho cháu ? Cái chính là bà lúc nào cũng ấp ủ một ngọn lửa vô hình song “dai dẳng”, “thiêng liêng” để lúc nào cũng vậy hễ nhắc tới “Bếp lửa” thì tác giả và ngời đọc luôn cảm thấy có bà trong đó. Ch¼ng ph¶i v« t×nh mµ trong suèt bµi th¬, h×nh ¶nh “BÕp löa” cø ¸m ¶nh t©m trÝ B»ng Việt nh vậy. Không dới mời lần tác giả nhắc tới hình ảnh đó và lần nào cũng kèm theo sự xuất hiện của bà. Tác giả đang làm cái công việc của ngời đi so sánh, thí dụ giá trị hai vẻ đẹp “Bếp lửa” và “ngời bà” chăng ? Không hẳn nh vậy ! Đọc kĩ lại ta thấy Bằng Việt đã làm một mÜ tõ ph¸p cã hiÖu qu¶ cao nhÊt: Èn dô. H×nh ¶nh bÕp löa lµ Èn dô cña ngän löa nång hËu n¬i ngời bà, và tình cảm ngời bà chính là ẩn dụ ngọn lửa - một thứ tình yêu cao cả nhất. Ta đã biÕt “ngêi bµ” vµ “BÕp löa” lµ hai gi¸ trÞ ch¼ng thÓ nµo t¸ch rêi trong håi øc cña t¸c gi¶ th× lÏ nào tác giả lại đi làm công việc trái ngợc nhau : phân tích hai hình ảnh để so sánh ? “Bếp lửa” tợng trng cho cái đơn sơ, khiêm nhờng. Đã bao giờ chúng ta nghĩ về bếp lửa nhà mình nh thế này cha : nó giản dị, đơn sơ (chỉ vài que củi, một ôm rơm, một cái kiềng là thành một bếp löa). Nã còng thËt khÐp nÐp khi thu m×nh vµo trong gãc bÕp chËt chéi. Nhng bÕp löa còng lµ một cái gì đó rất ấm áp nồng đợm (những ngày đông lạnh thấu da thấu thịt). Ngời bà cũng vËy : thËt ch©n chÊt, méc m¹c, d©n d·, quª kiÓng song Èn chøa t×nh yªu v« bê, tha thiÕt, chan chøa. Qua con m¾t nhµ th¬, bÕp löa vµ bµ b×nh dÞ, cao quÝ, thiªng liªng. LÊy h×nh ¶nh cña bÕp lửa để nói về tình cảm của bà dành cho mình, thiết tởng Bằng Việt phải nặng lòng với bà, với quª h¬ng l¾m. Một đứa con xa quê hơng, một đứa cháu xa bà luôn luôn thờng trực trong nỗi nhớ về “Bếp lửa” - về tình yêu ấm nồng tởng nh cái lạnh cái cô đơn ở quê ngời cũng đôi chút vợi đi vậy. Nhng nhớ về cái “Bếp lửa” phải chăng cũng đồng nghĩa với việc nhớ quê nhà, nhớ về bà đồng nghĩa với việc nhớ về tổ ấm gia đình với niềm vui sum họp. “Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu Cã löa tr¨m nhµ. NiÒm vui tr¨m ng· Nhng vÉn ch¼ng lóc nµo quªn nh¾c nhë Sím mai nµy bµ nhãm bÕp lªn cha?...” Trong tình cảm của bà có tình cảm của đất nớc, tác giả nhớ đến tình bà cũng là nhớ đến đất nớc quê hơng. Có ngời từng nói: “Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lßng yªu Tæ quèc” Nãi nh vËy cã nghÜa lµ t×nh c¶m cña bµ trë nªn lßng yªu Tæ quèc lµ mét ẩn dụ của tình cảm của đất nớc dành cho những ngời xa quê. Hành trình từ “Bếp lửa” đến “Bếp lửa” là hành trình của giọt nớc hoà vào suối và đổ ra sông... Càng ngày càng thiêng liêng, cao cả. “Bếp lửa” là một dòng hồi tởng “chờn vờn”, “nồng đợm”, rực sáng mãi không thôi trong lòng những ngời dù chỉ đến với nó một lần. Làm sao chúng ta sống lại tuổi ấu thơ.

(32) cảm động bên ngời bà yêu dấu với tình thơng bao la, sâu đậm ở một miền quê còn nhiều đau khổ. Một ngọn lửa mãnh liệt nh vậy liệu có bao giờ vụt tắt đợc chăng ? §Ò sè 14 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Tr¶ lêi c©u hái vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Khoa §iÒm vµ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ. 1. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai)vào ô trống cuối mỗi nhận định sau : A. NguyÔn Khoa §iÒm sinh n¨m 1943 t¹i x· Phong Hßa, huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thõa Thiªn HuÕ. B. ¤ng thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong chèng Ph¸p. C. ¤ng lµ nhµ th¬ tiªu biÓu trong thêi chèng MÜ. D. Th¬ «ng giµu chÊt suy t, c¶m xóc dån nÐn. E. ¤ng lµ ñy viªn Bé chÝnh trÞ, trëng ban t tëng v¨n hãa Trung ¦¬ng kho¸ IX. G. Lµ con trai cña nhµ lÝ luËn H¶i TriÒu. 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ : A. N¨m 1971, khi t¸c gi¶ ®ang c«ng t¸c ë chiÕn khu miÒn T©y tØnh Thõa Thiªn. B.N¨m 1969 khi t¸c gi¶ ®ang c«ng t¸c t¹i Qu¶ng Nam. C. Năm 1970, khi tác giả mới tốt nghiệp đại học. 3. Bố cục bài thơ có gì đặc biệt. Khoanh tròn vào chữ cái ý em chọn. A. Bµi th¬ chia lµm hai ®o¹n, mçi ®o¹n më ®Çu b»ng lêi ru trùc tiÕp vµ kÕt thóc còng b»ng lêi ru trùc tiÕp cña ngêi mÑ. B. Bài thơ chia làm ba đoạn, mỗi đoạn có hai khổ và đều mở đầu bằng hai câu "Em Cu Tai.......... đừng rời lng mẹ" và kết thúc bằng lời ru trực tiếp của ngời mẹ. C. Bµi th¬ chia lµm b¶y ®o¹n mçi ®o¹n b¾t ®Çu b»ng lêi ru cña mÑ. 4. Hình ảnh ngời mẹ Tà ôi đợc tác giả miêu tả trong những công việc gì ? A. Mẹ giã gạo, mẹ tham gia sản xuất góp phần nuôi bộ đội kháng chiến. B. Mẹ tham gia đào hầm nuôi giấu cán bộ hoạt động bí mật. C. Mẹ cùng các anh trai, chị gái tham gia chiến đấu bảo vệ căn cứ, di chuyển lực lợng để kháng chiến lâu dài. D. C¶ A, C. 5. Tõ nh÷ng c«ng viÖc cña ngêi mÑ cho thÊy mÑ lµ ngêi thÕ nµo? A. Ngời mẹ bền bỉ, quyết tâm trong công việc, lao động, kháng chiến thờng ngày. B. Ngêi mÑ th¾m thiÕt yªu con. C. Ngời mẹ nặng tình thơng dân làng, quê hơng, bộ đội, khao khát đất nớc độc lập tự do. D. C¶ A, B, C. Bµi tËp 2 1. §äc ®o¹n th¬ sau vµ tr¶ lêi c©u hái : ¸o anh r¸ch vai QuÇn t«i cã vµi miÕng v¸ MiÖng cêi buèt gi¸ Ch©n kh«ng dµy Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay §ªm nay rõng hoang s¬ng muèi §øng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi §Çu sóng tr¨ng treo (ChÝnh H÷u, §ång chÝ) a) Trong các từ : vai, miệng, chân, tay, đầu, ở đoạn thơ, từ nào đợc dùng theo nghĩa gốc, từ nµo dïng theo nghÜa chuyÓn ? - Tõ dïng theo nghÜa gèc : ...................................................................................... - Tõ dïng theo nghÜa chuyÓn : ................................................................................ b) Nghĩa chuyển đợc hình thành theo phơng thức ẩn dụ : .................................. ................................................................................................................................. c) Nghĩa chuyển đợc hình thành theo phơng thức hoán dụ : .............................. ................................................................................................................................. 2. §äc c©u v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái : Phụ nữ Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang. a) Có thể thay từ phụ nữ (Hán Việt) trong câu trên bằng từ đàn bà (thuần Việt) đợc không ? A. Cã thÓ B. Kh«ng thÓ b) Nếu thay từ phụ nữ bằng đàn bà trong trờng hợp trên thì : A. Câu văn vẫn giữ nguyên sắc thái biểu đạt B. C©u v¨n sÏ mÊt ®i s¾c th¸i trang träng..

(33) II. tù lô©n 1. Ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi mÑ trong bµi th¬ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ cña NguyÔn Khoa §iÒm 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ : Em Cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i ................................................. Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi (Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ). I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1. 2. C©u (ý) 1 2 3 4 5 1. §¸p ¸n §Ò sè 14 Néi dung tr¶ lêi A, C, D, G (đúng) ; B, E (sai) A B D D a) tõ dïng theo nghÜa gèc : miÖng, ch©n, tay tõ dïng theo nghÜa chuyÓn : vai, ®Çu b) nghĩa chuyển đợc hình thành theo phơng thức ẩn dụ : đầu nghĩa chuyển đợc hình thành theo phơng thức hoán dụ : vai a) B ; b) B. 2 II. tù luËn 1. Ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi mÑ trong bµi th¬ “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” cña NguyÔn Khoa §iÒm Bµi lµm “Khúc hát ru những em bé lớn trên l ng mẹ” đợc Nguyễn Khoa Điềm sáng tác vào ngày 25 th¸ng 3 n¨m 1971, lµ mét trong sè nh÷ng bµi th¬ hay cña «ng. Næi bËt trong bµi lµ h×nh ¶nh ngêi mÑ Tµ ¤i nh lµ biÓu tîng vÒ ngêi mÑ ViÖt Nam anh hïng. §ã lµ mét con ngêi rÊt mực thơng con nhng cũng vô cùng yêu nớc. Dờng nh đứa con yêu quí và đất nớc thân thơng nuôi con nên ngời và đánh giặc giải phóng quê hơng là những gì trọng đại nhất cao quí nhất của ngời mẹ này trong những năm đất nớc phải gồng mình chống đế quốc Mĩ xâm lợc. Bài thơ đồng thời là lời hát ru. Tác giả ru em Cu Tai ngủ ngoan (đồng thời miêu tả hình ảnh ngời mẹ). Ngời mẹ trong bài ru em ngủ ngoan nhng đó là lời ru thầm, lời ru trong tim (Lng đa nôi và tim hát thành lời). Lời ru của tác giả và lời ru của ngời mẹ nối tiếp nhau, đan cài, hoà quyện vào nhau làm nên những khúc hát ru vừa đằm thắm, dịu dàng, vừa trầm t, sâu l¾ng. V× kÕt cÊu bµi th¬ nh nh÷ng khóc h¸t ru nªn bµi th¬ cø trë ®i trë l¹i mét sè khóc gièng nhau nh những nét nhạc chủ đạo trong một bài hát. Bài thơ có ba khúc ru. Mỗi khúc hát ru là một đoạn thơ. ở đoạn thơ thứ nhất, ngời mẹ ru con khi địu con trên lng và giã gạo nuôi bộ đội. Giấc ngủ của em nghiêng nghiêng theo nhịp chày, thấm mồ hôi lao động vất cả của mẹ. Ngời mẹ Tà Ôi thơng con nhất mực không lúc nào chịu rời con đã lấy lng làm nôi và đôi vai gÇy lµm gèi cho con. Vµ lêi ru con cña mÑ cÊt lªn bªn cèi g¹o gi÷a sµn nhµ còng chÝnh lµ lêi tâm sự, lời tự nhủ, lời mẹ thầm nói với chính mình. Lòng yêu con của mẹ gắn liền với tình thơng yêu bộ đội : “Mẹ thơng A Kay, mẹ thơng bộ đội Con m¬ cho mÑ h¹t g¹o tr¾ng ngÇn Mai sau con lín vung chµy lón s©n...” ¦íc m¬ cña ngêi mÑ nèi liÒn víi giÊc m¬ cña con vµ cïng héi tô l¹i trong t×nh th¬ng yêu sâu sắc những anh bộ đội. Trong đoạn thơ thứ hai, bà mẹ Tà Ôi địu con đi tỉa bắp trên núi Ka Li. Tình thơng yêu và niềm hi vọng vô bờ của ngời mẹ đối với đứa con đợc thể hiện bằng lời và những hình ảnh độc đáo : “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ con n»m trªn lng.” Trong c©u th¬ trªn h×nh ¶nh mÆt trêi lµ mét h×nh ¶nh thùc. MÆt trêi ®em l¹i ¸nh s¸ng, sù sèng cho c©y cá, lµm cho c©y cá thªm t¬i tèt, nh c©y ng« b¾p to, h¹t mÈy. H×nh ¶nh mÆt trêi ë c©u th¬ sau lµ Èn dô. T¸c gi¶ so s¸nh ngÇm Cu Tai lµ mÆt trêi cña mÑ. Coi con nh mÆt trêi th× quả là lòng mẹ yêu quí con vô hạn, mong đợi ở con rất nhiều. Đó là ánh sáng, là nguồn sống, lµ niÒm vui, lµ niÒm h¹nh phóc, lµ tÊt c¶ t¬ng lai cña mÑ. Hai c©u th¬, hai h×nh ¶nh t«n nhau lên, đối ý với nhau, đã làm nổi bật tình thơng yêu sâu sắc và niềm hi vọng lớn lao của ngời mẹ đối với đứa con. Lời ru của ngời mẹ Tà Ôi ngân nga trong trái tim mẹ khi mẹ địu con đi tỉa bắp vẫn hớng về đứa con thơ yêu quí của mình. Lòng thơng yêu con của mẹ trong hoàn cảnh này gắn liền với tình thơng yêu dân làng - những ngời dân lao động nghèo đói : “Mẹ thơng A Kay, Mẹ thơng làng đói Con mơ cho mẹ hạy bắp lên đều Mai sau con lín ph¸t mêi Ka Li”..

(34) Trong đoạn thơ thứ ba, ngời mẹ địu con trong t thế đang “chuyển lán”, “đạp rừng”. Bà mẹ băng rừng, địu con trên lng đa con đi “để giành trận cuối”. Lòng yêu con của mẹ đến đây gắn liền với lòng yêu nớc : “Mẹ thơng A Kay mẹ thơng đất nớc”. Ngời mẹ gửi gắm vào giấc mơ của con niềm khao khát đợc gặp Bác Hồ và mong đất nớc đợc độc lập tự do : “Con mơ cho mẹ đợc gặp Bác Hồ Mai sau con lín thµnh ngêi tù do”. Tiếng hát ru con của ngời mẹ Tà Ôi không phải đợc cất lên bên cánh võng hay trên giờng ấm nệm êm trong phòng ngủ. Tiếng hát ru ấy ngân lên trong trái tim của mẹ khi mẹ địu con giã gạo, tỉa bắp trên núi, khi mẹ “chuyển lán”, “đạp rừng” hoặc trên đờng ra chiến trờng để giành trận cuối. Nh vậy, bà mẹ Tà Ôi là một ngời mẹ lao động, trực tiếp sản xuất, phục vụ cho chiến đấu của toàn dân tộc. Tình thơng con, thơng bộ đội, thơng dân làng, thơng đất nớc hoµ quyÖn vµo nhau trong tÊm lßng cña mét ngêi mÑ miÒn nói yªu níc trong nh÷ng n¨m th¸ng chèng MÜ khã kh¨n, gian khæ. Theo lêi ru (vµ còng lµ t×nh yªu th¬ng cña mÑ), theo bíc ch©n cña ngêi mÑ Tµ ¤i, kh«ng gian cũng đợc mở rộng dần: từ sân (khi mẹ giã gạo) đến ngọn núi Ka Li (khi mẹ đi tỉa bắp) rồi đến những rừng những suối khi mẹ chuyển lán đạp rừng. Và ớc mơ, khát vọng của ngời mÑ göi g¾m qua lêi h¸t ru tha thiÕt, nÆng t×nh nÆng nghÜa Êy còng mçi lóc mét lín dÇn : “Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần” đến “Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều”... Từ mong muốn “Mai sau con lớn vung chày lún sân” đến “Mai sau con lớn phát mời Ka Li” cuối cùng cũng bïng lªn thµnh mét kh¸t väng ch¸y báng “Mai sau con lín lµm ngêi tù do”. Tinh thÇn, kh«ng khí sục sôi của đất nớc trong những năm tháng đánh Mĩ đã đi vào lời hát ru của những bà mẹ. Cuộc chiến tranh nhân dân khiến cả đến những bà mẹ miền núi có con nhỏ vào cuộc chiến đấu hi sinh, gian khổ. Biết bao em bé đã “lớn trên lng mẹ” đi “đến chiến trờng” và trong số họ không ít những ngời đã thành những anh hùng dũng sĩ. Qua những khúc hát ru với những điệp khúc đã trở đi trở lại nhng vẫn có sự biến hoá phát triển, Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện thật sinh động, ám ảnh đầy sức mạnh nghệ thuật khát vọng mãnh liệt độc lập tự do của toàn d©n téc. 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ : Em cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i Em ngủ cho ngoan đừng rời lng mẹ Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội NhÞp chµy nghiªng giÊc ngñ em nghiªng Må h«i mÑ r¬i m¸ em nãng hæi Vai mÑ gÇy nhÊp nh« lµm gèi Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi. (Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ, NguyÔn Khoa §iÒm) Bµi lµm Nhà thơ Nguyễn Duy đã viết : Ta ®i trän kiÕp con ngêi VÉn cha ®i hÕt nh÷ng lêi mÑ ru Lời ru của mẹ chính là nguồn năng lợng tinh thần để giúp mỗi chúng ta trởng thành nên ngời. Bởi thế cảm xúc về lời ru của mẹ đã đi vào nghệ thuật và thơ ca. Nhà thơ Nguyễn Khoa §iÒm còng xuÊt ph¸t tõ truyÒn thèng nµy nhng cã sù s¸ng t¹o rÊt míi víi Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ. Bài thơ đợc viết năm 1971 in trong tập "Đất và khát vọng". Cảm xúc bao trùm bài thơ là tình cảm chân thành của tác giả về hình ảnh ngời mẹ dân tộc Tà Ôi với tình thơng con, thơng bộ đội, yêu đất nớc. Đoạn thơ mở đầu chính là lời hát ru của tác giả nói về hình ảnh mẹ giã gạo nuôi bộ đội và rÊt yªu th¬ng con : Em cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i ............................................ Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi Më ®Çu lµ ®iÖp khóc ngät ngµo tha thiÕt: Em Cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i/ Em ngñ cho ngoan đừng rời lng mẹ.Tác giả vỗ về em Cu Tai ngủ bởi vì : mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội, nhịp chµy nghiªng giÊc ngñ em nghiªng. TiÕng ru con ngñ "nghiªng" theo nhÞp chµy lµm cho giÊc ngñ cña em còng "nghiªng" theo. Con còng ®ang chia sÎ theo c«ng viÖc cña ngêi mÑ. C«ng việc giã gạo nuôi bộ đội không chỉ là công việc đơn thuần mà nó thật sự có ý nghĩa cao cả, hớng về sự nghiệp chung của cuộc kháng chiến chống Mĩ của toàn dân tộc. Sự vất vả của mẹ đợc diễn tả trong câu thơ : Må h«i mÑ r¬i m¸ em nãng hæi Vai mÑ gÇy nhÊp nh« lµm gèi Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi Hàng loạt các hình ảnh hoán dụ : mồ hôi, vai, lng, má, tim, đợc sử dụng rất đắt để thể hiện trái tim yêu thơng mênh mông của ngời mẹ nghèo đặc biệt là hình ảnh "má em nóng hổi" vì giọt mồ hôi tuôn rơi của mẹ, lng mẹ là chiếc nôi để con lớn lên, tim mẹ dạt dào tình.

(35) mẫu tử đã hát thành lời đó là tiếng hát từ trái tim, từ cảm xúc yêu th ơng con của ngời mẹ. Đây là một câu thơ đặc sắc, chứa hai hình ảnh đẹp : Lng đa nôi và tim hát thành lời Qua đoạn thơ thứ nhất, khúc hát ru của tác giả, ta thấy đợc tình cảm chân thành của ngời mẹ nghèo vất vả, lam lũ nhng có lòng thơng con, yêu nớc. Ngời mẹ Tà Ôi đã trở thành biểu tợng của đất nớc. §Ò sè 15 I. tr¾c nghiÖm 1. Trong bµi th¬ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ, t×nh th¬ng vµ kh¸t väng cña ng-. êi mÑ ngµy cµng ph¸t triÓn s©u réng, ngµy cµng hßa chung vµo cuéc sèng kh¸ng chiÕn gian khổ, anh dũng của quê hơng, đất nớc. Em hãy tìm và sắp xếp những hình ảnh thể hiÖn t×nh th¬ng vµ kh¸t väng cña ngêi mÑ vµo b¶ng sau : T×nh th¬ng cña ngêi mÑ .................................................................. .................................................................. .................................................................. .................................................................. ................................................................... Kh¸t väng cña ngêi mÑ .............................................................. .............................................................. .............................................................. .............................................................. ............................................................... 2. Tìm khổ thơ diễn tả cụ thể và xúc động nhất công việc lao động vất vả của ngời mẹ ở chiến khu. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 3. C¸c c©u th¬ sau nãi lªn ®iÒu g× ë ngêi mÑ. - Con m¬ cho mÑ h¹t g¹o tr¾ng ngÇn - Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều - Con mơ cho mẹ đợc thấy Bác Hồ A. Ngời mẹ có nhiều giấc mơ đẹp về tơng lai B. Ngời mẹ muốn gửi trọn niềm mong mỏi vào giấc mơ của con với hi vọng nếu đời mẹ cha thực hiện đợc thì mai sau khôn lớn con sẽ là ngời tiếp tục thực hiện ớc mơ đó. C. Ngời mẹ rất yêu nớc, yêu đồng bào. D. Ngời mẹ rất yêu lao động và công việc kháng chiến. 4. a) C©u th¬ cuèi cña mçi khóc h¸t ru lµ g× ? .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. b) ý nghĩa của các câu thơ cuối là gì ? Đánh dấu X vào ô vuông ở cuối câu đúng A. Nói lên nỗi mong ớc của ngời mẹ với đứa con. B. Niềm tin tởng của ngời mẹ vào đứa con. C. Niềm tự hào của ngời mẹ về đứa con. D. Nói lên mơ ớc cuộc sống sẽ trở nên no đủ. 5. H×nh ¶nh nµo trong mét c©u th¬ khiÕn t¸c gi¶ Vò Nho viÕt : "§Õn ®©y ta míi hiÓu t¹i sao Nguyễn khoa Điềm đặt tên cho khúc hát ru là Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ" A. MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng B. Mai sau kh«n lín lµm ngêi tù do C. Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi D. Ngñ ngoan A Kay ¬i, ngñ ngoan A Kay hìi 6. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng a) NghÖ thuËt næi bËt trong c©u trªn ? A. Èn dô B. Ho¸n dô C. So s¸nh D. Nh©n hãa b) Tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó : ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. II. tù luËn 1. Viết về những kỉ niệm sâu sắc với một ngời bà kính yêu trong đó có sử dụng yếu tố nghị luËn 2. Tõ hai c©u th¬ : Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng.

(36) Hãy viết một bài văn với nhan đề : Mặt trời của mẹ §¸p ¸n §Ò sè 15 I. Tr¾c nghiÖm C©u Néi dung tr¶ lêi Tình thơng của ngời mẹ : thơng con, thơng bộ đội, thơng làng đói, thơng đất nớc 1 Kh¸t väng cña ngêi mÑ : m¬ con ngñ cho ngoan, m¬ h¹t g¹o tr¾ng ngÇn, mơ hạt bắp lên đều, mơ nớc nhà thống nhất Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội NhÞp chµy nghiªng giÊc ngñ em nghiªng 2 Må h«i mÑ r¬i m¸ em nãng hæi Vai mÑ gÇy nhÊp nh« lµm gèi 3 B a) - Mai sau con lín vung chµy lón s©n - Mai sau con lín ph¸t mêi Ka- li 4 - Mai sau con lín lµm ngêi tù do b) §¸nh dÊu x vµo A, B, C 5 C a) Chän A 6 b) Mặt trời soi sáng cho muôn loài để vạn vật sinh sống. Cũng nh con là nguồn hạnh phúc ấm áp và thiêng liêng của đời mẹ II. Tù luËn 1. Viết về những kỉ niệm sâu sắc với một ngời bà kính yêu trong đó có sử dụng yếu tố nghÞ luËn. Bµi lµm Bố mẹ tôi đều làm ruộng nên ngày ấy nhà tôi nghèo lắm. Bấy giờ, bà nội tôi tuy tuổi đã cao, những vẫn còn khoẻ mạnh nên bà thờng đỡ đần bố mẹ tôi công việc nội trợ, bếp núc. Bà t«i b¶o : “§èi víi con ngêi, h¹t g¹o lµ quÝ gi¸ nhÊt !”. Mçi lÇn ®ong g¹o tõ thïng ra c¸i r¸, bµ tôi thờng làm rất thong thả, cẩn thận : không bao giờ để vơng vãi hạt nào ra ngoài. Một lần bà t«i bÞ mÖt nªn t«i ph¶i lo chuyÖn c¬m níc. Khi t«i bª c¸i r¸ g¹o ra cöa, ch¼ng may trît ch©n, nhng vÉn gîng g¹o ®i, chØ cã vµi ba h¹t g¹o v¨ng ra ngoµi. T«i th¶n nhiªn ®i xuèng bÕp nÊu cơm. Xong việc, tôi định bụng khoe với bà về cái sự giỏi giang của mình thì ... Tôi bỗng đứng sững... Bà tôi đang chống gậy dò đi từng bớc để nhặt các hạt gạo vơng vãi trên nền nhà... Tôi vội chạy lại đỡ bà, nói : “Bà ơi có mấy hạt gạo bõ bèn gì mà bà phải khổ sở thế ?”. Bà tôi thều thào : “Cháu ơi... thóc gạo là Đức Phật đấy... Không có nó thì cũng chẳng có ai h ơng khói nơi cửa Phật đâu...”. Lúc ấy, tôi cha hiểu câu nói của bà lắm, nhng bây giờ tôi đã hiểu... Suốt một đời tần tảo lam lũ, bà tôi không có gì cả đâu, ngoài những hạt thóc do chính bà làm ra b»ng mét n¾ng hai s¬ng vµ còng chÝnh do bµ xay, gi·, giÇn, sµng ? 2. Tõ hai c©u th¬ : “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng” H·y viÕt ®o¹n v¨n : MÆt trêi cña mÑ Bµi lµm Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ đợc Nguyễn Khoa Điềm sáng tác năm 1971, là một tợng đài bằng thơ khắc hoạ hình ảnh ngời mẹ Việt Nam anh hùng trong chống Mĩ cứu níc. T×nh yªu níc thiÕt tha, t×nh mÑ con ruét thÞt s©u nÆng lµ søc hÊp dÉn cña nh÷ng vÇn th¬ và một trong những câu thơ nh thế đã làm rung động hàng triệu trái tim bạn đọc : “Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng”. §iÒu lÝ thó ë ®©y lµ c¸ch t duy rÊt cô thÓ cña bµ mÑ Tµ ¤i. Trong suy nghÜ cña mÑ, mÆt trêi lµ cña b¾p vµ con lµ mÆt trêi cña mÑ. Nh÷ng c©y b¾p ®ang lín lªn tõng ngµy trªn n¬ng rộng lớn kia là nhờ công sức của mẹ, nhờ có nguồn sáng, hơi ấm vô tận nhận đợc hàng ngày từ mặt trời tự nhiên. Còn em Cu Tai, đứa con bé bỏng, nhng lại là nguồn sáng, nguồn năng lợng to lớn không thể thiếu đợc của đời mẹ. Nhờ có đứa con ngủ yên trên lng này, mà với sức vóc dù nhỏ yếu, mẹ vẫn lao động hăng say, vẫn giã gạo, để nuôi bộ đội. Ta hiểu những hạt gạo nuôi quân trắng trong nhờ nhịp chày của mẹ đã góp phần không nhỏ cho những chiến c«ng cña c¸c chiÕn sÜ ngoµi mÆt trËn. Råi còng nhê cã em Cu Tai ngñ ngoan kh«ng rêi lng mẹ, mà dù lng núi thì to, lng mẹ thì nhỏ, mẹ vẫn kiên trì gieo tỉa để những hạt bắp mọc xanh nói Ka Li PhÐp tu tõ so s¸nh vµ tu tõ Èn dô khiÕn cho h×nh ¶nh th¬ hiÖn lªn thËt gi¶n dÞ mµ còng thËt giµu ý nghÜa. Trªn c¸i nÒn xanh cña c©y b¾p mªnh m«ng lng nói ngót ngµn, lång léng một ngời mẹ lng địu con đang lao động say sa. Trên cao là mặt trời toả sáng, trên lng mẹ là gơng mặt đứa con cũng đang ngời sáng trong giấc ngủ say sa. H×nh ¶nh mÆt trêi cña mÑ sÏ m·i ®i vµo th¬ ca nh biÓu tîng nghÖ thuËt vÒ t×nh mÉu tö, vÒ ngêi mÑ - chiÕn sÜ trong nh÷ng th¸ng n¨m chèng MÜ cøu níc..

(37) §Ò sè 16 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 1. Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống để hoàn thành đoạn văn giới thiệu về tác giả NguyÔn Duy. NguyÔn Duy tªn khai sinh lµ NguyÔn Duy NhuÖ, sinh n¨m (1).................... quª ë lµng(2)............................. nay thuéc phêng (3)........................ thµnh phè (4)........ ........... Năm 1966 Nguyễn Duy gia nhập quân đội, từng tham gia chiến đấu ở nhiều chiến trờng. Ông là nhà thơ trởng thành trong(5) ..................................... Nguyễn Duy đã đợc trao giải nhất cuộc thi thơ của báo văn nghệ năm (6) ...... .............................. Tập thơ (7)................................ của Nguyễn Duy đã dợc tặng Giải A cña héi nhµ v¨n ViÖt Nam n¨m 1984. 2. Bố cục của bài thơ ánh trăng có đặc điểm gì ? A. Bài thơ miêu tả hình ảnh vầng trăng từ lúc mọc cho đến lúc lặn. B. Bài thơ nh một câu chuyện nhỏ đợc kể theo trình tự thời gian. C. Bài thơ nh một vở kịch có nhiều xung đột, mâu thuẫn. 3. H×nh tîng ¸nh tr¨ng trong bµi th¬ cã ý nghÜa g× ? A. Lµ h×nh ¶nh cña thiªn nhiªn rõng nói B. Lµ biÓu tîng cho qu¸ khø nghÜa t×nh C. Lµ lêi tù nh¾c nhë vµ nh¾c nhë mçi ngêi vÒ lÏ sèng thñy chung. D. C¶ A, B, C. 4. a) Vầng trăng là hình ảnh trung tâm trong bài thơ. Vậy vầng trăng trong bài thơ đợc xem là g× ? A. Tr¨ng lµ ngêi b¹n tri kØ, nghÜa t×nh B. Vầng trăng bị xem nh ngời dng qua đờng C. Cả A, B đúng b) Gi¶i thÝch t¹i sao t¸c gi¶ l¹i xem vÇng tr¨ng nh vËy ? ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ...................................................... 5. Bµi th¬ kÕt hîp tù sù víi tr÷ t×nh, vËy nh©n vËt tr÷ t×nh lµ ai ? A. VÇng tr¨ng cña tuæi th¬, g¾n víi chiÕn tranh vµ hßa b×nh. B. Ngêi lÝnh. C. C¸i t«i cña t¸c gi¶. D. C¸i t«i tr÷ t×nh cña bµi th¬. E. Không có ý nào đúng. 6. Trong nh÷ng nhËn xÐt sau, nhËn xÐt nµo nãi vÒ kÕt cÊu cña bµi ¸nh tr¨ng ? A. Giäng th¬ kh«ng hoa mÜ mµ thñ thØ t©m t×nh. B. Vầng trăng gắn với mỗi giai đoạn đời tác giả : tuổi thơ, thời chiến tranh, thời bình. C. ThÓ th¬ n¨m ch÷, mçi khæ bèn dßng th¬ vµ ch÷ ®Çu tiªn mçi dßng kh«ng viÕt hoa. D. CÊu tróc song hµnh, nhÞp th¬ hèi thóc, niÒm vui ßa vì khi kØ niÖm trë vÒ vÇng tr¨ng soi s¸ng nh÷ng con ngêi l·ng quªn. Bµi tËp 2 1. §äc hai dÞ b¶n cña c©u ca sau vµ tr¶ lêi c©u hái R©u t«m nÊu víi ruét bÇu Chång chan vî hóp gËt ®Çu khen ngon R©u t«m nÊu víi ruét bï Chång chan vî hóp gËt gï khen ngon a) Trong trờng hợp trên, gật đầu hay gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt. A. GËt ®Çu B. GËt gï b) Gi¶i thÝch v× sao em l¹i chän nh vËy ? ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................... .................................................................................................................................. 2. Tìm những từ thuộc cùng một trờng từ vựng chỉ các hoạt động đánh cá trên biển của đoàn thuyền đánh cá trong đoạn thơ sau : ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dµn ®an thÕ trËn líi v©y gi¨ng (Huy Cận, Đoàn thuyền đánh cá).

(38) ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................... II. tù luËn Tõ bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy h·y viÕt vÒ nh÷ng suy t cña ngêi lÝnh sau chiÕn tranh. §¸p ¸n §Ò sè 16. I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp. C©u (ý) 1 2 3. 1 4. 5 6 1. 1. Néi dung tr¶ lêi (1)1948 ; (2) Qu¶ng X¸ ; §«ng VÖ ; (4)Thanh Hãa ; (5) Kh¸ng chiÕn chèng Mü ; (6) 1972 - 1973 ; (7) ¸nh tr¨ng ; (8) 1978 B D a) C b) VÇng tr¨ng g¾n víi nh÷ng kû niÖm th©n thuéc cña tuæi Êu thơ nơi ruộng đồng, của một thời gian khổ chiến đấu. Ngoài ra vầng trăng mang vẻ đẹp trong sáng vĩnh hằng của thiên nhiên đã trở thành ngời bạn tri kỷ của con ngời - Sống ở thành phố đầy đủ tiện nghi, ánh sáng hơn nữa trớc c¸m dç cña cuéc sèng lßng ngêi dÔ quªn qu¸ khø D C a) chän B b) Vì gật gù có nghĩa là gật nhẹ và nhiều lần biểu thị thái độ đồng tình, tán thởng. Nh vậy tuy món ăn đạm bạc nhng đôi vợ chồng ăn rất ngon miệng vì họ biết chia sẻ niềm vui đơn s¬ trong cuéc sèng L¸i, lít, ®Ëu, dß, v©y, gi¨ng. 2 II. Tù luËn Tõ bµi th¬ “¸nh tr¨ng” cña NguyÔn Duy em h·y viÕt l¹i nh÷ng suy t cña ngêi lÝnh sau chiÕn tranh. Bµi lµm Cuộc kháng chiến đã qua đi, ngời lính trong chiến tranh giờ đây đã về với cuộc sống hµng ngµy. Tëng nh sù bËn rén h«m nay sÏ khiÕn ngêi ta quªn l·ng qu¸ khø. Nhng cã mét lóc nào đó trong đời thờng những kỉ niệm chiến tranh lại nh những thớc phim quay chậm hiện về. Nguyễn Duy gửi tới bạn đọc thi phẩm “ánh trăng” cũng chính là gửi tới bạn đọc thông ®iÖp : Kh«ng nªn sèng v« t×nh, ph¶i biÕt thñy chung nghÜa t×nh cïng qu¸ khø. “Hồi nhỏ sống với đồng Víi s«ng råi víi bÓ Håi chiÕn tranh ë rõng VÇng tr¨ng thµnh tri kØ”. Hình ảnh những đồng, sông, bể, rừng nguyên sơ, thuần hậu trong khổ thơ đầu này là nơi đã nuôi dỡng, che chở cho tuổi thơ và năm tháng chiến tranh, cả một quãng đờng dài sống trong t×nh th¬ng yªu, g¾n bã víi thiªn nhiªn, víi nh÷ng miÒn quª Êy, vÇng tr¨ng thµnh tri kØ. Trăng nh mái nhà, nh ngời bạn thân thiết của tâm hồn. ở đó tâm hồn tình cảm con ngời cũng đơn sơ thuần phác nh chính thiên nhiên. Trăng và ngời đã tạo nên mối giao tiếp, giao hoà thủy chung tởng nh không bao giờ có thể quên đợc. “Tõ håi vÒ thµnh phè Quen ¸nh ®iÖn cöa g¬ng VÇng tr¨ng ®i qua ngâ Nh ngời dng qua đờng”. Khi chiến tranh kết thúc. Ngời lính trở về bị hấp dẫn bởi đô thị, với ánh điện, cửa gơng, những ánh sáng nhân tạo đã làm họ quên đi ánh sáng tự nhiên hiền dịu của trăng. Cuộc sống hiện đại với nhiều tiện nghi đã làm cho con ngời thờ ơ, vô tình với những ngày gian khổ, cùng đồng đội, đồng chí chung một chiến hào mà trăng là biểu tợng. “VÇng tr¨ng ®i qua ngâ Nh ngời dng qua đờng”. Từ hình ảnh vầng trăng “tri kỉ”, vầng trăng tình nghĩa trở thành ngời dng qua đờng, Nguyễn Duy đã diễn tả đợc cái đổi thay của lòng ngời, cái lãng quên, dửng dng đến phũ phàng. Cái so sánh thật thấm thía: “nh ngời dng qua đờng”. Cũng nh dòng sông có khúc phẳng lặng êm đềm, cũng có khúc ghềnh thác dữ dội. Cuộc đời vốn cũng nhiều biến động. Ghi lại một tình huống, cuộc sống nơi thị thành, của những con ngời từ rừng về thành phố, Nguyễn Duy đặt con ngời vào bối cảnh. “Thình lình đèn điện tắt Phßng buynh ®inh tèi om.

(39) Véi bËt tung cöa sæ §ét ngét vÇng tr¨ng trßn”. Khi ¸nh tr¨ng nh©n t¹o vôt t¾t, bãng tèi bao trïm kh¾p kh«ng gian th× vÇng tr¨ng xuÊt hiện khiến con ngời ngỡ ngàng trứơc ánh trăng thân thơng của tuổi thơ trên những nẻo đờng ta sống và trong cuộc chiến gian khổ, ác liệt. Cuộc sống hiện đại làm cho lòng ngời thay đổi... Trớc ngời bạn vô tình ấy, trăng chẳng nói, chẳng trách khiến ngời lính cảm thấy có cái gì rng rng. ánh trăng soi chiếu khiến ngời ta nhận ra độ lệch của nhân cách mình. “Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh KÓ chi ngêi v« t×nh ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c §ñ cho ta giËt m×nh”. ¸nh tr¨ng tríc sau vÉn vËy méc m¹c, gi¶n dÞ vµ thñy chung. Tr¨ng lÆng lÏ trßn ®Çy mét cách trong sáng, vô t, mặc cho thời gian trôi, mặc cho bạn bầu xa ai đó quay lng dù trong quá khứ trăng là tri kỉ. Nhng trăng cũng khơi gợi niềm xúc động, đánh thức lơng tâm ở con ngời. Cái giật mình đợc diễn tả trong khổ thơ “vô ngôn” thể hiện sự bình tĩnh đáng quí. Qua bài thơ Nguyễn Duy đã khám phá ra vẻ đẹp không bao giờ kết thúc. Dờng nh cuộc sống mới đầy đủ h¬n khiÕn cho con ngêi l·ng quªn ¸nh tr¨ng. Hµnh tr×nh ®i t×m nh÷ng h¹t ngäc Èn dÊu trong t©m hån con ngêi kh«ng bao giê ng¬i nghØ vµ viÖc hoµn thiÖn m×nh cña chÝnh mçi con ngêi còng kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu. Cuộc đấu tranh hớng thiện âm thầm mà khốc liệt, nó đòi hỏi lòng dũng cảm của con ngời. Ngời lính năm xa đã dành trọn quá khứ soi mình trong hiện tại để đấu tranh loại bỏ sự vô tình vô nghĩa của bản thân, hớng tới sự cao cả, tốt đẹp. “¸nh tr¨ng” lµ bµi th¬ kh«ng quªn vÒ qu¸ tr×nh híng thiÖn, qu¸ tr×nh hoµn thiÖn m×nh cña mçi con ngêi trong cuéc sèng h«m nay. §Ò sè 17 I. tr¾c nghiÖm 1. Khæ th¬ nµo trong bµi ¸nh tr¨ng thÓ hiÖn tËp trung nhÊt ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh ¶nh vÇng tr¨ng, chiÒu s©u t tëng mang tÝnh triÕt lÝ cña t¸c phÈm ? - Khæ th¬ .................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. ................................................................................................................................ - ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh ¶nh vÇng tr¨ng trong khæ th¬ trªn ? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 2. Điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận định sau về chủ đề và ý nghĩa của bµi th¬ ¸nh tr¨ng. A. Từ một câu chuyện riêng, bài thơ cất lên lời tự nhắc nhở thấm thía về thái độ, tình cảm đối với những năm tháng quá khứ gian lao, tình nghĩa, đối với thiên nhiên, đất nớc bình dÞ, hiÒn hËu. B. ¸nh tr¨ng kh«ng chØ lµ chuyÖn cña riªng nhµ th¬, chuyÖn cña mét ngêi mµ cã ý nghÜa víi c¶ mét thÕ hÖ. C. Bài thơ còn có ý nghĩa với nhiều ngời, nhiều thời bởi nó đặt ra vấn đề thái độ đối với quá khứ, với những ngời đã khuất và cả đối với chính mình. D. ánh trăng là bài thơ miêu tả vẻ đẹp của trăng rằm. E. Bài thơ nằm trong mạch cảm xúc "Uống nớc nhớ nguồn" gợi lên đạo lí sống thủy chung đã trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. 3. Khoanh tròn vào ý đúng về kết cấu, giọng điệu của bài thơ ánh trăng A. Bµi th¬ nh mét c©u chuyÖn riªng, cã sù kÕt hîp hµi hßa, tù nhiªn gi÷a tù sù vµ tr÷ t×nh. B. Giäng ®iÖu t©m t×nh b»ng thÓ th¬ n¨m ch÷. C. NhÞp th¬ khi th× tr«i ch¶y tù nhiªn, nhÞp nhµng theo lêi kÓ, khi th× ng©n nga thiÕt tha c¶m xóc, khi l¹i trÇm l¾ng biÓu hiÖn suy t. D. Kết cấu, giọng điệu của bài thơ có tác dụng làm nổi bật chủ đề, tạo nên tính chân thực, chân thành, sức truyền cảm sâu sắc cho tác phẩm, gây ấn tợng mạnh mẽ ở ngời đọc. E. Lời thơ trau chuốt, mợt mà, giọng điệu đằm thắm. 4. §äc truyÖn cêi sau vµ tr¶ lêi c©u hái : Chồng vừa ngồi xem bóng đá vừa nói : - §éi nµy chØ cã mét ch©n sót, thµnh ra mÊy lÇn bá lì c¬ héi ghi bµn Vî nghe thÊy thÕ liÒn than thë : - Râ khæ ! Cã mét ch©n th× cßn ch¬i bãng lµm g× c¬ chø ! a) Từ chân trong câu nói của anh chồng đợc hiểu theo nghĩa nào ? A. NghÜa gèc B. NghÜa chuyÓn b) Từ chân trong câu nói của chị vợ đợc hiểu theo nghĩa nào ?.

(40) A. NghÜa chuyÓn B. NghÜa gèc c) Từ đó hãy nhận xét cách hiểu nghĩa từ ngữ của ngời vợ .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. II. tù luËn 1. Phân tích bài thơ ánh trăng của Nguyễn Duy để cảm nhận đợc bài học sâu sắc mà tác giả muèn göi g¾m 2. ViÕt lêi b×nh cho ®o¹n th¬ sau : Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt ...................................... §ñ cho ta giËt m×nh (¸nh tr¨ng, NguyÔn Duy). I. Tr¾c nghiÖm. §¸p ¸n §Ò sè 17. C©u Néi dung tr¶ lêi - Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh/ KÓ chi ngêi v« t×nh/ ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c/ §ñ cho ta giËt m×nh 1 - ý nghÜa : Con ngêi cã thÓ v« t×nh l·ng quªn qu¸ khø nhng thiªn nhiªn, nghÜa t×nh qu¸ khø th× lu«n lu«n trµn ®Çy bÊt diÖt 2 A, B, C, E (§óng) ; D (Sai) 3 A, B, C, D a) B ; b) B c) Ngời vợ đã không hiểu nghĩa câu nói của chồng là chỉ có một chân sút 4 có nghĩa cả một đội bóng chỉ có một ngời giỏi ghi bàn nhất. Cßn chÞ vî l¹i hiÓu ch©n cã nghÜa lµ mét bé phËn cña c¬ thÓ cña con ng êi để đi, đứng, đá... II. Tù luËn 1. Phân tích bài thơ “ánh trăng” của Nguyễn Duy để cảm nhận đ ợc bài học sâu sắc mà t¸c gi¶ muèn göi g¾m. Bµi lµm NguyÔn Duy thuéc thÕ hÖ nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cøu níc. NguyÔn Duy næi tiÕng víi c¸c bµi th¬ nh : “Tre ViÖt Nam”, “H¬i Êm æ r¬m”, ... HiÖn nay, Nguyễn Duy vẫn tiếp tục sáng tác, ông viết đều những bài thơ tài hoa, đậm chất suy t. “ánh trăng” (1978) là một trong những bài thơ của Nguyễn Duy đợc nhiều ngời a thích bëi t×nh c¶m ch©n thµnh, s©u s¾c, tø th¬ bÊt ngê, míi l¹ : Hai khổ thơ đầu, tác giả nhắc đến những kỉ niệm đẹp : “Hồi nhỏ sống với đồng. Víi s«ng råi víi bÓ Håi chiÕn tranh ë rõng VÇng tr¨ng thµnh tri kØ”. Trăng gắn bó với tác giả ngay từ thời thơ ấu. Trăng gắn với đồng ruộng, dòng sông, biển cả. Dù ở đâu, đi đâu trăng cũng gắn bó với ngời. Nhng phải đến khi ở rừng nghĩa là lúc tác giả sống trên tuyến đờng Trờng Sơn xa gia đình, quê hơng vầng trăng mới trở thành “tri kỉ”. Trăng với tác giả là đôi bạn không thể thiếu nhau. Trăng chia ngọt, sẻ bùi, trăng đồng cam céng khæ. Tác giả khái quát vẻ đẹp của trăng, khẳng định tình yêu thơng quí trọng của mình với tr¨ng : “TrÇn trôi víi thiªn nhiªn Hån nhiªn nh c©y cá Ngì kh«ng bao giê quªn C¸i vÇng tr¨ng t×nh nghÜa”. Trăng có vẻ đẹp vô cùng bình dị, một vẻ đẹp không cần trang sức, đẹp một cách vô t, hồn nhiên. Trăng tợng trng cho vẻ đẹp hồn nhiên nên trăng hoà vào thiên nhiên, hoà vào cây cỏ. “Vầng trăng tình nghĩa”, bởi trăng từng chia ngọt, sẻ bùi, đồng cam cộng khổ, bởi trăng lµ ngêi b¹n, tri ©m, tri kØ. ấy mà có những lúc tác giả tự thú nhận là mình đã lãng quên cái “vầng trăng tình nghÜa” Êy : “Tõ håi vÒ thµnh phè Quen ¸nh ®iÖn, cöa g¬ng VÇng tr¨ng ®i qua ngâ Nh ngời dng qua đờng”. Trớc đây, tác giả sống với sông, với bể, với rừng bây giờ môi trờng đã thay đổi. Từ hồi về thành phố đời sống cũng thay đổi theo : “quen ánh điện, cửa gơng”. “ánh điện”, “cửa g-.

(41) ơng” tợng trng cho cuộc sống sung túc, đầy đủ sang trọng ... dần dần “cái vầng trăng tình nghÜa” ngµy nµo bÞ l·ng quªn. “VÇng tr¨ng” ë ®©y tîng trng cho nh÷ng th¸ng n¨m gian khæ, đó là tình bạn, tình đồng chí đợc hình thành từ những tháng năm ấy. Trăng bây giờ thành “ngời dng”... Con ngời ta thờng hay đổi thay nh vậy. Bởi thế đời vẫn thờng nhắc nhau : “ngọt bùi nhớ lúc đắng cay”. ở thành phố vì quen với “ánh điện, cửa gơng” quen với cuộc sống đầy đủ tiện nghi nên ngời đã không thèm để ý đến “Vầng trăng” - con ngời, mảnh đất từng là tri kỉ mét thêi. Phải đến lúc toàn thành phố mất điện : “Phßng buyn ®inh tèi om Véi bËt tung cöa sæ §ét ngét vÇng tr¨ng trßn” “VÇng tr¨ng” xuÊt hiÖn thËt bÊt ngê, kho¶nh kh¾c Êy, phót gi©y Êy... ngêi lÝnh n¨m xa mới bàng hoàng trớc vẻ đẹp kì diệu của vầng trăng. Bao nhiêu kỉ niệm xa bỗng ùa về làm "Con ngêi nµy" cø “rng rng” níc m¾t. “Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt Cã c¸i g× rng rng..." "... ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c §ñ cho ta giËt m×nh...”. Trăng vẫn thủy chung mặc cho ai thay đổi, vô tình với trăng. Trăng bao dung và độ lợng biết bao ! Tấm lòng bao dung độ lợng ấy “đủ cho ta giật mình” mặc dù trăng không một lời trách cứ. Trăng tợng trng cho vẻ đẹp bền vững, phẩm chất cao quí của nhân dân, trăng tợng trng cho vẻ đẹp bền vững của tình bạn, tình đồng đội trong những tháng năm “không thể nào quên”. Tợng trng cho "mảnh đất nuôi ta thành dũng sĩ “ánh trăng” của Nguyễn Duy đã gây đợc nhiều xúc động đối với độc giả bởi cách diễn đạt bình dị nh lời tâm sự, lời tự thú, lời tự nhắc chân thành. Giọng thơ trầm tĩnh sâu lắng. Tứ th¬ bÊt ngê míi l¹ ,“¸nh tr¨ng” cßn mang ý nghÜa triÕt lÝ vÒ sù thuû chung khiÕn cho ngêi đọc phải “giật mình” suy nghĩ, nhìn lại chính mình để sống đẹp hơn, nghĩa tình hơn. 2. ViÕt lêi b×nh cho ®o¹n th¬ sau : Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh KÓ chi ngêi v« t×nh ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c §ñ cho ta giËt m×nh (¸nh tr¨ng, NguyÔn duy) Bµi lµm Hàng ngàn năm nay, vầng trăng đã hiện diện trong thơ. Trăng nh một biểu tợng thơ méng g¾n víi t©m hån thi sÜ. Nhng cã mét nhµ th¬ còng viÕt vÒ tr¨ng, kh«ng chØ t×m thÊy ë đấy cái thơ mộng, mà còn gửi gắm những nỗi niềm tâm sự mang tính hàm nghĩa độc đáo. Đó lµ trêng hîp bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy viÕt n¨m 1978 t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. Khác với những bài thơ thời chiến tranh mà con ngời chỉ có một lí tởng là chiến đấu và sẵn sàng hi sinh cho Tổ quốc, con ngời không có điều kiện để sống cho những gì thuộc về riêng t, hay chuyện đời thờng. Đọc bài thơ này ta nhận ra cái điều mới lạ ấy. Bớc từ chiến tranh sang thời bình, con ngời bắt đầu có những toan tính, những ham muốn đợc hởng thụ. Nguyễn Duy mợn vầng trăng và ngời lính nói về một sự thay đổi trong lòng ngời. Vầng trăng trong thời tuổi thơ và chiến tranh gắn bó đẹp là vậy thế mà do hoàn cảnh con ngời đã lãng quên để rồi từ trong sâu thẳm tâm hồn, con ngời phải day dứt. Hai khổ kết bài thơ này mang hàm nghĩa độc đáo đó : Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh ..................................... §ñ cho ta giËt m×nh Vầng trăng vẫn đẹp và tròn đầy nh biểu tợng bao dung, nghĩa tình của nhân dân không đòi hỏi đợc đền đáp. Nhng trăng cũng "im phăng phắc" với ánh mắt nghiêm nghị, thái độ nghiêm khắc. Khiến tình cảm ngời lính trong giây lát đã lãng quên quá khứ, trong sa ngã đời sống đã tự vấn lơng tâm mình, tự sám hối với lòng mình. Cái rng rng muốn bật khóc và cái giật mình tỉnh ngộ là tấm lòng chân thực của ngời lính vốn cao đẹp không thể khác. Víi ý nghÜa nµy, ¸nh tr¨ng mang tÝnh chÊt triÕt lÝ s©u s¾c, cã t¸c dông c¶nh tØnh nh÷ng ai dễ lãng quên quá khứ tốt đẹp. Cần biết sống thủy chung, nghĩa tình. Sau chiÕn tranh "Thêi t«i sèng biÕt bao c©u hái lín/ C©u tr¶ lêi thËt kh«ng dÔ dµng chi". ¸nh trăng của Nguyễn Duy giúp mỗi ngời tìm đợc câu trả lời thấm thía trong cái "giật mình", "rng rng" ấy. §Ò sè 18 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Đọc kỹ đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đầu trớc câu trả lời đúng nhất : "Cã ngêi hái :.

(42) - Sao b¶o lµng Chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ ?... - ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! Ông Hai trả tiền nớc, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cời nhạt một tiếng, vơn vai nói to: - Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo... Ông lão vờ đứng lãng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cời nói xôn xao của đám ngời mới tản c lên ấy vẫn cứ dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng lanh lảnh của ngời đàn bà cho con bú: - Cha mẹ tiên s nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt đợc ngời ta còn thơng. Cái giống Việt gian bán nớc thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giờng, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lén đa nhau ra ®Çu nhµ ch¬i sËm ch¬i sôi víi nhau. Nh×n lò con, tñi th©n, níc m¾t «ng l·o cø giµn ra. Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian đấy ? Chúng nó cũng bị ngời ta rẻ rúng hắt hủi đấy ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... Ông l·o n¾m chÆt hai tay l¹i vµ rÝt lªn : Chúng mày ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nớc để nhôc nh· thÕ nµy." 1. §o¹n trÝch trªn n»m ë v¨n b¶n nµo ? A. L·o H¹c B. Lµng C. ChiÕc lîc ngµ D. LÆng lÏ Sa Pa 2. Văn bản đó là của nhà văn nào ? A. Kim L©n B. Nam Cao C. NguyÔn Thµnh Long D. NguyÔn Quang S¸ng 3. §o¹n trÝch trªn nãi lªn t©m tr¹ng tñi hæ, ®au xãt cña «ng Hai trong nh÷ng phót gi©y nghe tin d÷ lµng Chî DÇu theo giÆc, lËp tÒ. §óng hay sai ? A. Sai B. §óng 4. Tâm lý nhân vật ông Hai trong đoạn trích đợc tác giả miêu tả bằng cách nào là chủ yếu ? A. Bằng hành động, cử chỉ. B. Bằng những lời đối thoại. C. Bằng những lời độc thoại. 5. Đoạn trích đợc viết theo phơng thức biểu đạt chính nào ? A. Miªu t¶ B. Tù sù C. BiÓu c¶m D. NghÞ luËn 6. Loại ngôn ngữ nào đợc sử dụng trong đoạn trích ? A. Ngôn ngữ đối thoại B. Ngôn ngữ độc thoại C. Ngôn ngữ độc thoại nội tâm C. C¶ A, B, C. 7. Loại dấu câu nào đợc sử dụng trong lời đối thoại, và lời độc thoại ? A. DÊu hai chÊm B. DÊu ngoÆc kÐp C. DÊu g¹ch ngang D. DÊu chÊm löng 8. C©u v¨n nµo díi ®©y mang ng«n ng÷ nh©n vËt quÇn chóng ? A. Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo... B. Sao b¶o lµng Chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ ?... C. ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! D. Cha mÑ tiªn s nhµ chóng nã ! Bµi tËp 2 1. Em hãy khoanh tròn chữ cái ở đầu các ý trả lời đúng về nhà văn Kim Lân : A. Nhµ v¨n chuyªn viÕt truyÖn ng¾n, sinh n¨m 1920 t¹i xø Kinh B¾c. B. Ngời viết không nhiều, nhng đợc yêu mến rất nhiều ở nớc ta. C. Sáng tác thành công nhất là đề tài nông dân bị tha hóa. D. Ngời chuyên viết về thú "phong lu đồng ruộng" . E. Nhµ v¨n thuéc thÕ hÖ ®Çu tiªn cña nÒn v¨n häc míi ViÖt Nam sau n¨m 1945. 2. T×nh huèng nµo béc lé s©u s¾c nhÊt t×nh yªu lµng, yªu níc ë nh©n vËt «ng Hai trong t¸c phẩm "Làng" ? Khoanh tròn chữ cái ý đúng nhất. A. ¤ng Hai rÊt yªu lµng Chî DÇu vµ hay khoe lµng. B. ¤ng yªu lµng, nhng kh«ng muèn ®i t¶n c v× ph¶i xa lµng. C. Ông nghe tin từ những ngời vừa tản c lên, rằng làng mình đã lập tề theo giặc..

(43) D. Ông đợc tin cải chính, làng ông không theo giặc, vẫn là làng Chợ Dầu anh hùng, thñy chung, «ng v« cïng h¹nh phóc vµ l¹i ®i khoe lµng. 3. Để diễn tả tâm trạng của nhân vật ông Hai khi nghe tin làng ông phản bội, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả tâm lý nhân vật ? Khoanh tròn chữ cái ý đúng. A. §èi tho¹i B. §éc tho¹i C. Tr¹ng th¸i xóc c¶m trùc tiÕp D. Miªu t¶ ngo¹i h×nh. E. C¶ 4 ý trªn 4. Nhµ v¨n Kim L©n dïng giäng kÓ thñ thØ, t©m t×nh víi c¸ch dïng tõ, dïng c©u gi¶n dÞ víi ngêi n«ng d©n nhng vÉn trau chuèt, chän läc, ®iÒu nµy thÓ hiÖn râ nhÊt ë ®o¹n v¨n nµo ? Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®Çu ý em chän. A. §o¹n nãi vÒ lµng quª «ng Hai qua lêi «ng kÓ. B. §o¹n kÓ lóc «ng nhËn tin vui trë vÒ nhµ. C. Đoạn ông nói chuyện với đứa con út. D. Đoạn kể lúc ông nhận tin đồn làng ông theo Tây. II. tù luËn DiÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp. §¸p ¸n §Ò sè 18. C©u Néi dung tr¶ lêi (ý) 1 B 2 A 3 B 4 A 1 5 B 6 C 7 C 8 D 1 A, B, D, E 2 C 2 3 A, B, C 4 A, B II. Tù luËn DiÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt «ng Hai khi nghe tin lµng m×nh theo giÆc trong truyÖn ng¾n “Lµng” cña Kim L©n. Bµi lµm “Lµng” (Kim L©n) thuéc lo¹i truyÖn cã cèt truyÖn t©m lÝ, kh«ng x©y dùng trªn diÔn biến sự việc mà chú trọng miêu tả diễn biến nội tâm nhân vật, từ đó làm nổi rõ tình yêu làng thèng nhÊt trong t×nh yªu níc vµ tinh thÇn kh¸ng chiÕn ë nh©n vËt «ng Hai. Là một ngời nông dân suốt cuộc đời sống ở quê, gắn bó máu thịt với từng nếp nhà, thửa ruộng..., vì giặc ngoại xâm ông Hai phải đi tản c nhng lòng vẫn không thôi đau đáu về quê, «ng bµy tá nçi nhí, t×nh yªu quª cña m×nh trong nh÷ng c©u chuyÖn hµng ngµy. Còng v× qu¸ yªu lµng, tù hµo vÒ lµng, «ng l¹i cµng chua xãt, tñi khæ h¬n khi nghe c¸i tin làng ông làm Việt gian theo Tây mà chính ông nghe đợc từ miệng những ngời tản c dới xuôi lên. Tin đó quá đột ngột khiến ông Hai sững sờ “cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tởng nh đến không thở đợc...”. Trong điều kiện, hoàn cảnh lúc này, ông không thể biết đợc tin này thực h ra sao. Nhng những ngời tản c đã kể quá rành rọt, họ còn khẳng định “vừa ở dới ấy lên”, làm ông không thể không tin, nên càng khiến ông đau buồn, khæ së. Tin Êy kh«ng chØ lµm cho «ng c¶m thÊy ®au vÒ thÓ x¸c mµ cßn x©m chiÕm, ¸m ¶nh , day dứt tinh thần. Tiếng cời nói xôn xao của đám ngời mới tản c lên ấy vẫn cứ dõi theo “Cha mẹ tiên s nhà chúng nó !... Cái giống Việt gian bán nớc thì cứ cho mỗi đứa một nhát!” khiến ông đau đớn, xấu hổ “cúi gằm mặt xuống mà đi”. Về đến nhà, ông nằm vật ra giờng, nhìn lũ con, cảm thấy tủi thân, nớc mắt cứ giàn ra. “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ? chúng nó cũng bị ngời ta rẻ rúng hắt hủi ?...” Tin hay không tin ? Ông ngờ ngợ nh lời mình nói không đợc đúng lắm ? Nhng rồi nghĩ r»ng “ngêi ta h¬i ®©u bÞa ra nh÷ng chuyÖn Êy”. Suèt c¶ ngµy sau, «ng kh«ng d¸m ®i ®©u, chØ quanh quẩn trong gian nhà chật hẹp, lắng tai nghe ngóng động tĩnh bên ngoài. “Một đám đông túm lại, ông cũng để ý, dăm bảy tiếng cời nói xa xa, ông cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp tởng nh ngời ta đang để ý, ngời ta đang bàn tán đến “cái chuyện ấy...”. Tác giả đã diễn tả rất cụ thể nỗi ám ảnh nặng nề, biến động dữ dội trong nội tâm nhân vật, sự sợ hãi ¸m ¶nh t©m tr¹ng «ng Hai. Cµng yªu lµng, tù hµo vÒ lµng, th× khi lµng theo T©y cµng tá nçi ®au, nçi nhôc ë «ng Hai. C¸i ®au, c¸i nhôc Êy còng chÝnh lµ lßng yªu lµng, yªu níc cña «ng Hai. Bao nhiªu ý.

(44) nghÜ ghª rîn nèi tiÕp bêi bêi trong ®Çu ãc «ng, ®Èy «ng Hai vµo t×nh huèng ph¶i lùa chän “hay lµ quay vÒ lµng ?”, “vÒ lµng tøc lµ bá kh¸ng chiÕn, bá Cô Hå”. T×nh yªu quª vµ t×nh yªu Tổ quốc xung đột dữ dội trong lòng ông. Cuối cùng ông đã lựa chọn “Không thể đợc ! Làng th× yªu thËt, nhng lµng theo T©y mÊt råi th× ph¶i thï”. §èi víi ngêi n«ng d©n thuÇn ph¸c Êy, tình yêu nớc rộng lớn, hớng về kháng chiến, cụ Hồ đã bao trùm lên tình yêu quê. Nỗi lòng đó của ông đợc trút vào những lời thủ thỉ tâm sự với đứa con nhỏ: “Thế con có thÝch vÒ lµng Chî DÇu kh«ng?”; “ThÕ con ñng hé ai ?”... Ph¶i ch¼ng, còng chÝnh lµ lêi «ng Hai tù nhñ víi m×nh, tù gi·i bµy nçi lßng. ¤ng Hai bµy tá nçi lßng s©u xa, ch©n thµnh cña ngêi n«ng d©n víi quª, víi Tæ quèc, víi c¸ch m¹ng mµ biÓu tîng lµ Cô Hå. Tình yêu làng, lòng tin làng, cùng với nỗi day dứt, đau khổ lo lắng đã đợc giải toả ở tình huèng cuèi cïng cña c©u chuyÖn. §ã lµ viÖc «ng chñ tÞch lµng DÇu lªn c¶i chÝnh c¸i tin lµng DÇu ®i lµm ViÖt gian. Bao sung síng, h¹nh phóc, tù hµo vÒ lµng trë vÒ víi «ng Hai. Trªn khuôn mặt buồn thiu mọi ngày bỗng rạng rỡ lên. Mặc dù biết Tây nó đốt cả nhà mình mà ông kh«ng xãt xa. C¸i d¸ng vÎ “lËt ®Ët” ®i ®©u còng móa tay lªn mµ khoe tin Êy, tëng nh kh«ng bình thờng nhng hoàn toàn chân thực. Ông Hai đã quên sự mất mát riêng để tự hào sung sớng trong vẻ đẹp, sức mạnh chung của quê hơng đất nớc. Tình yêu làng của ông đã mở rộng hoà trong t×nh yªu níc. Thµnh c«ng cña Kim L©n lµ diÔn t¶ diÔn biÕn t©m lý cô thÓ ë mét con ngêi - «ng Hai, mang tình cảm chung của ngời nông dân Việt Nam đối với làng, với nớc. Bên cạnh đó, truyện để lại ấn tợng trong lòng ngời đọc bởi chính cảm xúc, khát khao, vui buồn của nhà v¨n, t¹o d ©m vang väng cho t¸c phÈm. §Ò sè 19 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 1. Làng của Kim Lân thuộc thể loại gì ? Khoanh tròn vào chữ cái đầu ý đúng nhất. A. TruyÖn B. TruyÖn võa C. TruyÖn ng¾n D. TruyÖn dµi 2. Làng của Kim Lân viết về đề tài gì ? A. Ngêi n«ng d©n B. Ngêi trÝ thøc C. Ngêi chiÕn sÜ D. Cả A, B, C đều sai. 3. Nhận định nào sau đây nhận xét đầy đủ, đúng nhất về xây dựng cốt truyện của Kim Lân trong Lµng ? A. TruyÖn thuéc lo¹i truyÖn cã cèt truyÖn t©m lÝ, x©y dùng t×nh huèng bªn trong néi tâm nhân vật, làm rõ chủ đề tác phẩm. B. TruyÖn thuéc lo¹i truyÖn cã cèt truyÖn t©m lÝ, kh«ng x©y dùng trªn c¸c biÕn cè, sù kiện bên ngoài mà chú trọng đến các tình huống bên trong nội tâm nhân vật, miêu tả diễn biến tâm lí, từ đó làm rõ tính cách nhân vật và chủ đề tác phẩm. C. Truyện đợc xây dựng trên các biến cố, sự kiện bên ngoài, từ đó làm rõ chủ đề văn b¶n. 4. Dòng nào sau đây nói đúng nhất về tính cách ông Hai trong tác phẩm Làng ? A. Yªu vµ tù hµo vÒ lµng quª cña m×nh. B. C¨m thï giÆc T©y vµ nh÷ng kÎ theo T©y lµm ViÖt gian. C. Thñy chung víi kh¸ng chiÕn, víi c¸ch m¹ng, víi l·nh tô. D. C¶ A, B, C. 5. Dòng nào nêu nhận xét không phù hợp với những nét đặc sắc về nghệ thuật sử dụng ngôn ng÷ trong truyÖn Lµng cña Kim L©n ? Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i c©u em chän. A. Sö dông khÈu ng÷, ng«n ng÷ ngêi n«ng d©n. B. Cã sù thèng nhÊt vÒ s¾c th¸i, giäng ®iÖu gi÷a ng«n ng÷ nh©n vËt, ng«n ng÷ trÇn thuËt. C. Ng«n ng÷ trong truyÖn võa cã nÐt chung cña ngêi n«ng d©n, võa ®Ëm c¸ tÝnh nh©n vËt. D. Ng«n ng÷ giµu mµu s¾c t×nh c¶m, biÓu c¶m. 6. Tâm lý nhân vật chính- ông Hai trong tác phẩm Làng đợc tác giả miêu tả bằng cách nào? Khoanh trßn ch÷ c¸i c©u em chän. A. Bằng hành động cử chỉ B. Bằng lời đối thoại C. Bằng lời độc thoại D. C¶ A, B, C. 7. Hình thức độc thoại của nhân vật trong văn bản tự sự có hai hình thức biểu hiện : độc thoại ; độc thoại nội tâm. Đúng hay sai ? A. §óng B. Sai.

(45) 8. Đọc các câu sau và cho biết câu nào không phải là câu độc thoại ? Khoanh tròn chữ c¸i ë ®Çu c©u. A. Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo... B. Các ông , các bà ở đâu ta lên đấy ạ ? C. Chóng bay ¨n miÕng c¬m hay miÕng g× vµo måm mµ ®i lµm c¸i gièng ViÖt gian b¸n nớc để nhục nhã thế này ! D. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ? Bµi tËp 2 §äc ®o¹n v¨n sau ®©y vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu ë phÝa díi : "Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo... Vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thêng ngµy. - Nµy, thÇy nã ¹. ¤ng Hai n»m rò ra ë trªn giêng kh«ng nãi g×. - ThÇy nã ngñ råi µ ? - G× ? ¤ng l·o khÏ nhóc nhÝch. - Tôi thấy ngời ta đồn... ¤ng l·o g¾t lªn : - BiÕt råi ! Bµ Hai nÝn bÆt. Gian nhµ lÆng ®i, hiu h¾t." (Kim L©n, Lµng) 1. NghÖ thuËt næi bËt trong ba dßng ®Çu lµ: A. LÆp tõ B. LiÖt kª C. Tõ l¸y 2. Mẩu chuyện giữa hai vợ chồng ông Hai ở đây là đối thoại nh thế nào ? Đánh dấu X vào ô vuông để trả lời. Kh«ng b×nh thêng B×nh thêng 3. Hình thức đối thoại này có ý nghĩa : .................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. II. tù luËn 1. Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm 2. Hãy chỉ ra các hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong trích dẫn dới đây. Phân tích tác dụng của các hình thức đó trong mỗi đoạn văn. "Cã ngêi hái : - Sao b¶o lµng chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ ?... - ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! Ông Hai trả tiền nớc, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cời nhạt một tiếng, vơn vai nói to : - Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo... Ông lão vờ đứng lãng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cời nói xôn xao của đám ngời mới tản c lên ấy vẫn cứ dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng lanh lảnh của ngời đàn bà cho con bó : - Cha mẹ tiên s nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt đợc ngời ta còn thơng. Cái giống Việt gian bán nớc thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giờng, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lÐn ®a nhau ra ®Çu nhµ ch¬i sËm ch¬i sôi víi nhau. Nh×n lò con, tñi th©n, níc m¾t «ng l·o cø giµn ra. Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian đấy ? Chúng nó cũng bị ngời ta rẻ rúng hắt hủi đấy ? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... ¤ng l·o n¾m chÆt hai tay l¹i vµ rÝt lªn : Chúng mày ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nớc để nhục nhã thế này." (Lµng, Kim L©n) §¸p ¸n §Ò sè 19. I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1. C©u (ý) 1 2 3 4 5 6 7. Néi dung tr¶ lêi C A B D D D A. đúng ; B. sai.

(46) 8 B 1 A, B 2 Kh«ng b×nh thêng 2 ý nghÜa : T©m tr¹ng ch¸n chêng, buån b· cña «ng Hai sau 3 khi nghe tin lµng theo giÆc II. Tù luËn 1. Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm. Bµi lµm Đêm, từng đêm, mẹ đến ôm tôi vào lòng cho dù tôi chẳng còn bé nữa. Không khác gì thêi Êu th¬, mÑ cói xuèng vuèt m¸i tãc vµ h«n lªn tr¸n t«i. T«i kh«ng biÕt tõ khi nµo nh÷ng cử chỉ âu yếm của mẹ bắt đầu khiến tôi thấy bực bội. Cũng đôi tay mẹ vuốt ve nhng nó khiến tôi có cảm giác thô ráp nơi làn da non nớt của mình. Rồi một đêm nọ, tôi đã đẩy mẹ ra và phông phÞu : - §õng mµ mÑ ! Tay mÑ th« qu¸. Mẹ lặng thinh, nhng từ đó không bao giờ mẹ tôi còn gần gũi, ôm ấp tôi bằng những cử chỉ quen thuộc nữa. Rất lâu sau đó, tôi cảm thấy hối hận vì những lời nói của mình nhng vì tự ¸i nªn t«i kh«ng mét lêi xin lçi mÑ. Nhiều năm đã trôi qua, sự việc tối hôm đó vẫn luôn ám ảnh, thoắt ẩn, thoắt hiện trong tâm trí tôi. Nó khiến tôi mất đôi tay mẹ, mất nụ hôn chúc ngủ ngon của mẹ. Lại bao năm nữa dần trôi, tôi không còn là một cô bé nữa. Bây giờ tôi đã đi trọ học ở một nơi rất xa mẹ. Mỗi đêm nhìn về phơng trời quê hơng, nơi có ngời mẹ thân yêu tôi thừơng khãc vµ tù nãi víi mÑ : - Mẹ ơi ! Con biết phải nói làm sao để mẹ hiểu hết nỗi ân hận của con. Ngời ta nói hồi ức về ngời mẹ bao giờ cũng tơi mát và sinh động. Ta càng xa tuổi thơ, håi øc Êy cµng trë nªn gÇn gòi, dÔ hiÓu vµ th©n thiÕt. Víi t«i, håi øc buån Êy sÏ lµ bµi häc trong cuộc đời. Mẹ có hiểu cho lòng con không ? Xin mẹ hãy yên lòng nơi quê nhà mẹ nhé, con gái mẹ đã lớn khôn rồi. Con sẽ sống xứng đáng với tình mẹ. 2. Hãy chỉ ra các hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong trích dẫn dới đây. Phân tích tác dụng của các hình thức đó trong mỗi đoạn văn. "Cã ngêi hái : - Sao b¶o lµng chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ ?... - ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! Ông Hai trả tiền nớc, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cời nhạt một tiếng, vơn vai nói to : - Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo... Ông lão vờ đứng lãng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cời nói xôn xao của đám ngời mới tản c lên ấy vẫn cứ dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng lanh lảnh của ngời đàn bà cho con bó : - Cha mẹ tiên s nhà chúng nó ! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt đợc ngời ta còn thơng. Cái giống Việt gian bán nớc thì cứ cho mỗi đứa một nhát ! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giờng, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lÐn ®a nhau ra ®Çu nhµ ch¬i sËm ch¬i sôi víi nhau. Nh×n lò con, tñi th©n, níc m¾t «ng l·o cø giµn ra. Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian đấy ? Chúng nó cũng bị ngời ta rẻ rúng hắt hủi đấy ? Khốn nạn. bằng ấy tuổi đầu... ¤ng l·o n¾m chÆt hai tay l¹i vµ rÝt lªn : - Chóng mµy ¨n miÕng c¬m hay miÕng g× vµo måm mµ ®i lµm c¸i gièng ViÖt gian b¸n nớc để nhục nhã thế này." (Lµng, Kim L©n) Bµi lµm Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự. ở đoạn trích trên, đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm có hiệu quả lớn trong việc tạo không khí của chuyện, đặc biệt giúp nhà văn thể hiện thành công diễn biến tâm lÝ nh©n vËt «ng Hai. Mở đầu đoạn trích cho thấy có hai ngời trong đó có ít nhất một ngời phụ nữ tản c đang nói chuyện với nhau. Dấu hiệu cho biết đó là đối thoại vì có hai lợt lời qua lại, nội dung cùng hớng tới ngời tiếp chuyện và hình thức thể hiện trong đoạn văn bằng hai gạch đầu dòng. Lời đối thoại này tạo nên không khí câu chuyện, làm không khí câu chuyện nóng lên, xôn xao chuyện "đổ đốn" của làng Dầu theo Tây. Thái độ của ngời tản c trong câu chuyện càng làm ông Hai đau xót, tủi hổ, vội vàng đánh trống lảng ra về. Bằng lời độc thoại "Hà, nắng gớm, về nào" cho ta thấy ông nói với mình bằng một câu nói bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách thoát lui, để rồi phải đau đớn, tủi nhôc : "Chóng bay ¨n miÕng c¬m hay miÕng g× vµo måm mµ ®i lµm c¸i gièng ViÖt gian b¸n nớc để nhục nhã thế này"..

(47) Tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo Tây đợc diễn tả sâu sắc hơn bằng những độc thoại nội tâm : "Chúng nó cũng bị ngời ta rẻ rúng hắt hủi đấy ?". Nh÷ng c©u hái kh«ng ph¸t ra thµnh tiÕng mµ chØ ©m thÇm diÔn ra trong suy nghÜ vµ t×nh cảm của ông Hai. Dằn vặt, đau đớn, tủi hổ. Tình yêu làng, tự hào về làng trở thành nỗi đau khiÕn níc m¾t «ng l·o giµn giôa. Các hình thức đối thoại làm câu chuyện có không khí nh cuộc sống thật, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật. Hình thức độc thoại, độc thoại nội tâm giúp nhà văn khắc họa s©u s¾c t©m tr¹ng nh©n vËt «ng Hai khi nghe tin lµng Chî DÇu theo giÆc. I. tr¾c nghiÖm. §Ò sè 20. Bµi tËp 1 Tr¶ lêi vÒ truyÖn ng¾n LÆng lÏ Sa Pa 1. Nh©n vËt chÝnh trong truyÖn LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long lµ ai ? A. ¤ng häa sÜ B. C« kÜ s n«ng nghiÖp C. Anh thanh niªn D. B¸c l¸i xe 2. Câu nào sau đây nêu đúng chủ đề của truyện Lặng lẽ Sa Pa ? A. Truyện ca ngợi những con ngời lao động bình dị, lặng lẽ âm thầm cống hiến cho đất nớc B. Anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ tîng vµ c¶ thÕ giíi nh÷ng ngêi nh anh C. Vẻ đẹp bình dị của các nhân vật, nhất là anh thanh niên. 3. Nhân vật anh thanh niên đợc nhà văn giới thiệu bằng cách nào ? A. Tù giíi thiÖu vÒ m×nh B. T¸c gi¶ miªu t¶ trùc tiÕp C. Hiện ra qua sự nhìn nhận, đánh giá của nhân vật khác. D. §îc giíi thiÖu qua lêi kÓ cña «ng häa sÜ giµ. 4. Truyện "Lặng lẽ Sa Pa" đợc trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn và ý nghĩ của nhân vật nào ? A. ¤ng häa sÜ B. B¸c l¸i xe. C. Anh thanh niªn. D. C« kÜ s. 5. Đọc đoạn văn sau và cho biết phơng thức biểu đạt. "Nh÷ng nÐt hín hë trªn mÆt ngêi l¸i xe chît duçi ra råi b½ng ®i mét lóc, b¸c kh«ng nói gì nữa. Còn nhà họa sĩ và cô gái cũng nín bặt, vì cảnh trớc mắt bỗng hiện lên đẹp một cách kì 1ạ. Nắng bây giờ bắt đầu len tới, đốt cháy rừng cây. Những cây thông chỉ cao quá ®Çu, rung tÝt trong n¾ng nh÷ng ngãn tay b»ng b¹c díi c¸i nh×n bao che cña nh÷ng c©y tö kinh thØnh tho¶ng nh« c¸i ®Çu mµu hoa cµ lªn trªn mµu xanh cña rõng. M©y bÞ n¾ng xua, cuộn tròn lại từng cục, lăn trên các vòm lá ớt sơng, rơi xuống đờng cái, luồn cả vào gầm xe." (LÆng lÏ Sa Pa) A. Tù sù , miªu t¶. B. Miªu t¶, biÓu c¶m. C. Tù sù, biÓu c¶m. D. BiÓu c¶m, nghÞ luËn 6. Nhận xét sau đúng hay sai ? Mét trong nh÷ng yÕu tè t¹o nªn søc hÊp dÉn vµ gãp vµo thµnh c«ng cña truyÖn " LÆng lÏ Sa Pa" lµ chÊt tr÷ t×nh. A. §óng. B. Sai. 7. C©u v¨n nµo sau ®©y kh«ng sö dông lêi dÉn trùc tiÕp ? A. "¢ý thÕ lµ mét h«m, b¸c l¸i ph¶i th©n hµnh lªn tr¹m ch¸u. Ch¸u nãi : "§Êy, b¸c còng ch¼ng "thÌm" ngêi lµ g× ?" B. Häa sÜ nghÜ thÇm : "kh¸ch tíi bÊt ngê, ch¾c cu cËu cha kÞp quÐt dän dÑp, cha kÞp gÊp ch¨n ch¼ng h¹n" C. Ông rất ngạc nhiên khi bớc chân lên bậc thang bằng đất, thấy ngời con trai đang h¸i hoa. 8. C©u v¨n nµo sau ®©y sö dông lêi dÉn gi¸n tiÕp ? A. Sao ngời ta bảo anh là ngời cô độc nhất thế gian ? B. Ngêi con trai mõng quýnh cÇm cuèn s¸ch cßn ®ang cêi cêi nh×n kh¾p kh¸ch ®i xe bây giờ đã xuống cả. C. Tuæi giµ cÇn níc chÌ : ë Lµo Cai ®i sím qu¸ 9. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng cña truyÖn "LÆng lÏ Sa Pa" A. X©y dùng t×nh huèng truyÖn hîp lÝ. B. C¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn. C. KÕt hîp gi÷a tù sù, tr÷ t×nh víi b×nh luËn..

(48) D. C¶ A, B, C. Bµi tËp 2 1. Trong tác phẩm Lặng lẽ SaPa, nhà văn không đặt tên cụ thể cho nhân vật là vì : A. Cuéc gÆp cña c¸c nh©n vËt trong truyÖn qu¸ bÊt ngê, véi v·, kh«ng cÇn xng tªn B. Nhµ v¨n muèn nãi hä ch¼ng lµ ai nhng l¹i lµ tÊt c¶. C. Chi phối cách viết truyện : họ là những con ngời vô danh, sống đẹp có mặt ở khắp n¬i. D. CÇn t×m mét híng lÝ gi¶i kh¸c. 2. C¶m høng ©m vang tõ LÆng lÏ Sa Pa cã thÓ lµ g× ? §¸nh dÊu X vµo « vu«ng ý sai. a) N¬i nghØ m¸t vµ ®Çy c¶m høng nghÖ thuËt. b) Sa Pa kh«ng hÒ lÆng lÏ bëi ©m vang t×nh ngêi c) Nơi những con ngời âm thầm cống hiến mà không đòi hởng thụ. d) Âm vang từ cuộc gặp, nảy nở một tình yêu lứa đôi 3. Vấn đề "thèm ngời" của anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa có thể hiểu là gì ? A. Đây là con ngời hết sức cô đơn. B. §©y lµ con ngêi t×nh c¶m. C. Mét chi tiÕt "giËt g©n". D. Mét chi tiÕt thõa . 4. Khi đọc xong Lặng lẽ Sa Pa, các bạn đã thốt lên : A. Cuộc đời đẹp thật. B. Sèng lµ cho ®©u chØ nhËn riªng m×nh. C. Qu¸ lý tëng, kh«ng cã thËt. D. Mét n¬i nghØ m¸t tuyÖt vêi. Khoanh tròn vào chữ cái câu em cho là đúng. II. tù luËn 1. Ph©n tÝch nh©n vËt anh thanh niªn trong truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" cña NguyÔn Thµnh Long để thấy đợc vẻ đẹp trong cách sống, tâm hồn và những suy nghĩ của nhân vật. 2. C¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng ®iÒu ©m vang tõ "LÆng lÏ Sa Pa". I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp. §¸p ¸n §Ò sè 20. C©u Néi dung tr¶ lêi (ý) 1 A 2 C 3 C 4 A 1 5 B 6 A 7 C 8 A 9 D 1 C 2 §¸nh dÊu X c¸c « : a, d 1 3 B 4 A, B II. Tù luËn 1. Ph©n tÝch nh©n vËt anh thanh niªn trong truyÖn ng¾n “LÆng lÏ Sa Pa” (NguyÔn Thành Long) để thấy đợc vẻ đẹp trong cách sống, tâm hồn và những suy nghĩ của nhân vËt. Bµi lµm “Trong cái im lặng của Sa Pa [...], Sa Pa mà chỉ nghe tên, ng ời ta chỉ nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những ngời làm việc và lo nghĩ nh vậy cho đất nớc”. Có những ngời làm việc và lo nghĩ cho đất nớc, đó là những con ngời lao động thầm lặng, hi sinh hạnh phúc cá nhân, tìm hạnh phúc trong lao động. Nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” (Nguyễn Thành Long) là một bức chân dung kí hoạ đẹp đẽ về con ngời này. Nhân vật anh thanh niên - nhân vật chính của truyện, đợc xuất hiện từ lời giới thiệu của bác lái xe với ông hoạ sĩ và cô kĩ s : hai mơi bảy tuổi. ngời cô độc nhất thế gian, một mình trên trạm khí tợng ở đỉnh núi cao 2.600 m, rất “thèm ngời...” Giữa mênh mông đất trời, sơng tuyết, anh thanh niên yêu đời, yêu nghề, có trách nhiệm với công việc của mình. Trong cuộc sống, hạnh phúc mà ngời ta có đợc là tự bản thân mình biết tạo ra, tìm ra hạnh phúc từ chính cuéc sèng riªng m×nh, c«ng viÖc m×nh ®ang lµm. Anh thanh niªn biÕt lµm chñ, s¾p xÕp, lo toan cho cuộc sống riêng mình. Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách, biết xuống đờng tìm gặp bác lái xe, hành khách để trò chuyện. Anh đã tìm đợc hạnh phúc cho cuộc sống riêng. Đó là động lực giúp anh vợt qua nỗi cô đơn vắng vẻ, quanh năm trên đỉnh núi cao, không có bóng ngêi. Anh chiÕn th¾ng hoµn c¶nh, t×m h¹nh phóc trong cuéc sèng. Víi anh “khi lµm viÖc, ta.

(49) với công việc là đôi, sao gọi là một mình đợc”. Quan niệm sống, niềm say mê nghề nghiệp giúp anh vợt qua thử thách cuộc sống, thử thách trong nghề. Nửa đêm, đúng giờ “ốp” thì dù ma tuyết, giá lạnh thế nào cũng phải trở dậy ra ngoài trời làm công việc đã qui định. ở ngời thanh niên này còn có những nét tính cách và phẩm chất rất đáng mến nữa. Đó là sự cởi mở, chân thành, quí trọng tình cảm, khát khao đợc gặp gỡ, trò chuyện với mọi ngời. Sự chu đáo, tình cảm chân thành, giản dị trong từng lời nói, cách quan tâm. Một củ tam thất đào đợc, một ổ trứng gà, một bó hoa và những câu chuyện làm quà... Tất cả gửi gắm tình cảm chân thành của ngời lao động trẻ tuổi - thế hệ thanh niên trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của đất nớc ta. Với những ngời đã gặp anh, tiếp xúc với anh, anh thanh niên không chỉ đáng yêu vì cách sống mà đáng yêu ở cả những suy nghĩ, quan niệm về “ngời cô độc”, về “nỗi thèm ngời”, về vị trí cuộc sống, về ấn tợng mà mỗi ngời tạo ra trong đời, anh luôn cảm thấy mình nhỏ bÐ, b×nh thêng so víi nh÷ng ngêi kh¸c. Khi «ng ho¹ sÜ giµ ph¸c th¶o ch©n dung anh vµo sæ tay, anh rÊt ngîng ngïng, t×m mét ch©n dung kh¸c cho t¸c phÈm cña «ng ho¹ sÜ mµ anh cho lµ cã ý nghÜa h¬n anh. Nµo lµ «ng kÜ s vên rau, ngµy nµy sang ngµy kh¸c r×nh xem ong thô phấn cho su hào để nâng cao năng xuất cây trồng, cho đời củ su hào to và ngọt hơn ; một ngời làm công tác nghiên cứu khoa học, mời năm không một ngày xa cơ quan, luôn trong t thế sẵn sàng đợi sét để lập ra bản đồ sét ngời tìm ra của chìm dới lòng đất cho đất nớc. Anh đã gửi gắm tới mọi ngời ý nghĩ : trong im lặng của Sa Pa, nơi ngời ta nghĩ tới nghỉ ngơi còn có những ngời làm việc, lo nghĩ cho đất nớc. ChØ b»ng mét sè chi tiÕt vµ sù xuÊt hiÖn cña anh thanh niªn trong kho¶nh kh¾c cña truyÖn - cuéc gÆp gì bÊt ngê gi÷a nh©n vËt «ng ho¹ sÜ, c« kÜ s trÎ vµ anh thanh niªn lµm c«ng tác khí tợng ở Sa Pa, tác giả đã phác hoạ đợc chân dung nhân vật chính với những nét đẹp về tinh thÇn, t×nh c¶m, c¸ch sèng vµ c¶ nh÷ng suy nghÜ vÒ cuéc sèng, ý nghÜa c«ng viÖc. 2. C¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng ®iÒu ©m vang tõ LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long Bµi lµm "ChÊt th¬ cña v¨n xu«i thÊm vµo hån ta nh h¬ng vÞ ngät ngµo cña tr¸i t¸o"- LÆng lÏ Sa Pa của Nguyễn Thành Long là một truyện ngắn nh vậy. Ngay cái tiêu đề đã mang đầy chất th¬. Sa Pa lÆng lÏ nhng t×nh ngêi Êm ¸p nh©n hËu. T×nh ngêi Êy sÏ t¹o ra nh÷ng ©m vang nh một sức quyến rũ đặc biệt khi đọc xong truyện ngắn này. Trớc hết là những âm vang từ một cuộc đời đẹp. Đó là câu chuyện về chàng trai đáng yêu có cái tên thật ấn tợng : anh thanh niên. Nhân vật này hiện lên sinh động, có cá tính, có đời sống nội tâm, dù không mang tên cụ thể mà ngời đọc sẽ mãi nhớ về anh. Chàng trai "cô độc nhất thế gian" này làm nghề khí tợng, một mình sống trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 m và âm thầm lặng lẽ với công việc. Vẫn yêu đời, nuôi gà, trồng hoa, đọc sách và lấy sự chờ đợi, gÆp gì nh÷ng chuyÕn xe lªn lµm niÒm vui. Sèng ©m thÇm nhng anh kh«ng l¹nh lïng, v« c¶m, tr¸i l¹i, anh rÊt nh¹y c¶m, lu«n híng vÒ cuéc sèng, lu«n nhí ngêi, thÌm ngêi. Con ngêi nµy biÕt hi sinh nh÷ng lîi Ých c¸ nh©n. Trong c©u chuyÖn víi mäi ngêi, anh tiÕt kiÖm tõng phót thêi gian, chØ sî niÒm vui gÆp gì sÏ qua nhanh. Và khi phải tiễn khách thì thật cảm động, một bó hoa toi, một làn trứng gà cho khách. Tâm hồn anh đẹp, trong sáng, một cuộc đời đẹp không chỉ là hình thức mà đẹp ở nội tâm. Anh thanh niên còn đẹp trong những suy nghĩ. Đó là những âm vang từ suy nghĩ đẹp : anh không tự đánh giá cao cá nhân, khớc từ họa sĩ vẽ về mình, anh ngợi ca những ngời khác nh ông kĩ s vờn rau và anh cán bộ bản đồ sét. Suy nghĩ từ anh về Sa Pa : Nơi mà mới nghe tên, ngời ta đã nghĩ tới sự hởng thụ, nhng lại có những con ngời âm thầm không hề lặng lẽ, làm việc và cống hiến... Tất cả cuộc sống và suy nghĩ của chàng trai đã tạo nên chất thơ, chất nh¹c ©m vang s©u l¾ng cña truyÖn. Cùng với chàng trai, còn có những nhân vật khác nh bác lái xe, ông già họa sĩ, cô kĩ s... họ đều là những tâm hồn đồng cảm cách sống đẹp. LÆng lÏ Sa Pa lµ mét c©u chuyÖn vÒ t×nh yªu c«ng viÖc, n¬i gÆp gì cña lÝ tëng sèng vµ lòng nhân ái trong một xã hội mới tốt đẹp. Câu chuyện đã tác động sâu sắc đến mỗi chúng ta, thắp sáng lên ngọn lửa nhiệt tình và lòng đam mê công việc. Cuộc đời có những con ngời nh thế sẽ làm ta vững tin hơn, sống đẹp hơn. Ôi sống đẹp là thế nào hỡi bạn B÷a c¬m dï da muèi ®Çy v¬i Chân lí chẳng cần chi đổi bán Tình thơng vô hạn để cho đời (Tè H÷u) §Ò sè 21 I. tr¾c nghiÖm §äc ®o¹n trÝch sau vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái b»ng c¸ch khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®Çu dßng, trớc mỗi câu trả lời đúng nhất. "- Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót !.

(50) ChÝnh lµ anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, giäng cêi nhng ®Çy tiÕc rÎ. Anh ch¹y ra nhµ phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy ! Anh thanh niªn võa vµo, kªu lªn. §Ó ngêi con g¸i khái trë l¹i bµn, anh lÊy chiÕc kh¨n tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ s mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc kh¨n vµ quay véi ®i. - Chào anh - đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay ngời thanh niên lắc mạnh - Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm đợc chứ ? §Õn lît c« g¸i tõ biÖt. C« ch×a tay ra cho anh n¾m, cÈn träng râ rµng, nh ngêi ta cho nhau c¸i g× chø kh«ng ph¶i lµ c¸i b¾t tay. C« nh×n th¼ng vµo m¾t anh - nh÷ng ngêi con g¸i s¾p xa ta, biÕt kh«ng bao giê gÆp ta n÷a, hay nh×n ta nh vËy. - Chµo anh." 1. §o¹n trÝch trªn n»m ë t¸c phÈm nµo ? A. LÆng lÏ Sa Pa B. ChiÕc lîc ngµ C. Lµng 2. T¸c gi¶ lµ ai ? A. NguyÔn Thµnh Long B. NguyÔn Quang S¸ng C. Kim L©n D. NguyÔn Khoa §iÒm 3. §o¹n trÝch kÓ vÒ ai, vÒ sù viÖc g× ? A. KÓ viÖc anh thanh niªn xuèng nói gÆp b¸c l¸i xe. B. KÓ vÒ phót chia tay gi÷a häa sÜ, c« kÜ s vµ anh thanh niªn C. KÓ vÒ lêi høa quay l¹i gÆp anh thanh niªn cña «ng häa sÜ. 4. Ngêi kÓ chuyÖn trong ®o¹n trÝch nµy xuÊt hiÖn ë h×nh thøc nµo ? A. Ng«i thø nhÊt B. Ng«i thø ba 5. Nh÷ng c©u : "Anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, giäng cêi nhng ®Çy tiÕc rÎ" ; "Nhµ häa sÜ tiếc rẻ đứng dậy" ; "Cô kĩ s mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi" là lời ngời kể chuyÖn giÊu m×nh nhng cã mÆt ë kh¾p n¬i trong v¨n b¶n. §óng hay sai ? A. §óng B. Sai 6. Nhận định nào sau đây đúng nhất về vai trò ngời kể chuyện trong văn bản tự sự ? A. Ngời kể chuyện là ngời đứng ra kể câu chuyện trong tác phẩm để thể hiện tình c¶m. B. Ngời kể chuyện là ngời dờng nh biết hết mọi việc, mọi hành động, tâm t, tình cảm nh©n vËt. C. Ngời kể chuyện là ngời dẫn dắt ngời đọc đi vào câu chuyện : giới thiệu nhân vật và tình huống, tả ngời và tả cảnh vật, đa ra các nhận xét, đánh giá về những điều đợc kể. D. C¶ A, B. II. tù luËn. C¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt «ng häa sü trong t¸c phÈm LÆng lÏ Sa Pa. I. Tr¾c nghiÖm. §¸p ¸n §Ò sè 21. C©u Néi dung tr¶ lêi 1 A 2 A 3 B 4 B 5 A 6 C II. Tù luËn C¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt «ng häa sÜ trong LÆng lÏ Sa Pa Bµi lµm Trong truyÖn LÆng lÏ Sa Pa cña nhµ v¨n NguyÔn Thµnh Long, ngoµi nh©n vËt chÝnh - anh thanh niªn, c¸c nh©n vËt kh¸c nh «ng giµ häa sÜ, c« kÜ s, b¸c l¸i xe, kh«ng chØ tham gia vµo câu chuyện, làm rõ nét hơn cho nhân vật chính mà còn làm phong phú, sâu sắc hơn chủ đề của truyện. Trong số nhân vật phụ đó, đáng chú ý nhất là nhân vật ông họa sĩ già. Ng ời kể chuyện trong tác phẩm hầu nh nhập vai vào cái nhìn, suy nghĩ của ông họa sĩ để quan sát, miêu tả từ cảnh thiên nhiên đến nhân vật chính trong truyện. Ngay từ phút giây đầu gặp anh thanh niên, cùng trớc đó với những lời giới thiệu của bác lái xe làm nhà họa sĩ già xúc động mạnh về hình dáng một ngời con trai có tầm vóc nhỏ bé, nhng nÐt mÆt r¹ng rì. Nh÷ng phót ®Çu gÆp gì, b»ng sù tõng tr¶i nghÒ nghiÖp, niÒm khao kh¸t của ngời nghệ sĩ đi tìm đối tợng của nghệ thuật, khiến họa sĩ già xúc động và bối rối "bắt gặp.

(51) một điều thực ra ông vẫn ao ớc đợc biết. Một nét thôi đủ khẳng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác, một nét mới đủ là giá trị của một chuyến đi dài". ë tuæi giµ, tuæi cña nh÷ng nghØ ng¬i, tr¸i tim ngêi nghÖ sÜ nµy bçng nh trÎ l¹i, thÊy cuéc sèng cßn bao ý nghÜa, kh¸t khao sèng, kh¸t khao s¸ng t¹o. ¤ng häa sÜ muèn ghi l¹i h×nh ¶nh anh thanh niên bằng nét bút ký họa : "Ngời con trai ấy đáng yêu thật nhng làm cho ông nhọc qu¸. Víi nh÷ng ®iÒu lµm ngêi ta suy nghÜ vÒ anh, vµ vÒ nh÷ng ®iÒu anh suy nghÜ... cuån cuén hiÖn ra khi gÆp ngêi". Víi nhµ häa sÜ, vÏ bao giê còng lµ mét viÖc khã nhäc, gian nan. C¶m giác "nhọc mệt" mà ngời thanh niên cho ông chính là niềm vui, hạnh phúc, sung sớng đợc gặp con ngời ngoài đời, chân dung nghệ thuật mà ông khát khao đi tìm. Một trái tim nghệ thuật, một khát khao tiếp tục đợc sáng tạo, đợc cống hiến sống dậy, thúc dục ông phải vẽ. Giây phút xúc động ấy, ông nhận ra đợc những âm vang đẹp đẽ, ngọt ngào của cuộc đời, để råi vang väng m·i trong t©m hån «ng, biÕn thµnh tac phÈm nghÖ thuËt. Những lời nói, suy nghĩ, ứng xử, thái độ chân thành của anh thanh niên đã bắt ông suy nghĩ về những cái đã làm và cha làm đợc, cái ông dám nghĩ mà không dám làm. Những nghĩ suy về nghệ thuật với sức mạnh và sự bất lực "có sẵn mà cha rõ hay cha đúng" về mảnh đất Sa Pa mà ông nghĩ đến "nghỉ ngơi trong giai đoạn cuối đời". Cho nên nhân vật hoạ sĩ già còn lµ ho¸ th©n b»ng x¬ng thùc cña mét tuyªn ng«n nghÖ thuËt. Nhân vật ông họa sĩ già là nét đẹp trong cuộc sống, một con ngời ý thức đợc vị trí, trách nhiệm của mình trong công cuộc xây dựng đất nớc, là ngời nhạy cảm trớc cái đúng, cái sai, ái đẹp luôn hớng thiện, mong muốn làm điều tốt đẹp cho cuộc sống. Hình ảnh ông cùng các nhân vật khác để lại cho Lặng lẽ Sa Pa những vang vọng, tác động mạnh đến t tởng, tình cảm cña mçi ngêi. §Ò sè 22 I. tr¾c nghiÖm 1. Có năm phơng châm hội thoại sau đây, đúng hay sai ? a) Ph¬ng ch©m vÒ lîng. b) Ph¬ng ch©m vÒ quan hÖ. c) Ph¬ng ch©m vÒ lÞch sù d) Ph¬ng ch©m vÒ chÊt e) Ph¬ng ch©m vÒ c¸ch thøc A. §óng B. Sai 2. Nối nội dung ở cột A với nội dung thích hợp ở cột B để có nhận định đúng về các phơng ch©m héi tho¹i. A 1. Ph¬ng ch©m vÒ lîng 2. Ph¬ng ch©m vÒ chÊt 3. Ph¬ng ch©m quan hÖ 4. Ph¬ng ch©m c¸ch thøc 5. Ph¬ng ch©m lÞch sù. B 1. CÇn chó ý nãi ng¾n gän, rµnh m¹ch tr¸nh nãi m¬ hå 2. Khi nãi cÇn tÕ nhÞ, t«n träng ngêi kh¸c 3. Nội dung lời nói phải đáp ứng yêu cầu của cuộc giao tiÕp, kh«ng thiÕu, kh«ng thõa 4. Không nói những điều mà mình không tin là đúng hay kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. 5. Cần nói vào đúng đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề. A1 B...... A4 B..... A2 B...... A5 B...... A3 B...... 3. Cho những câu sau, câu nào sử dụng đúng phơng châm về lợng trong giao tiếp ? A. B¸c cã thÊy con lîn cíi cña t«i ch¹y qua ®©y kh«ng ? B. Tr©u lµ mét loµi gia sóc nu«i ë nhµ. C. Rùa có nuôi đợc không ? D. CËu häc b¬i ë ®©u vËy ? 4. Cho các thành ngữ sau. Thành ngữ nào dùng để chỉ tình huống hội thoại về phơng châm quan hÖ ? A. D©y cµ ra d©y muèng. B. Lóng bóng nh ngËm hét thÞ C. Måm loa mÐp gi¶i D. ¤ng nãi gµ, bµ nãi vÞt 5. Trong những câu tục ngữ, ca dao sau, câu nào không liên quan đến khẳng định vai trò của ngôn ngữ trong đời sống và khuyên ta trong giao tiếp cần tế nhị. A. ¡n cã nhai, nãi cã nghÜ. B. Nói cho có đầu có đũa. C. Kim vµng ai nì uèn c©u Ngêi kh«n ai nì nãi nhau nÆng lêi.

(52) D. ¡n tr«ng nåi, ngåi tr«ng híng. 6. Trong th mời dự đám cới của một nữ học viên ngời Châu Âu đang học tiếng Việt, có một dßng ch÷: "Ngày mai chúng ta làm lễ thành hôn, mời thầy đến dự" Hãy chọn một trong các từ ngữ sau để thay thế cho từ ngữ xng hô sai "chúng ta". A. Chóng m×nh B. Chóng em 7. Lời dẫn trực tiếp, lời dẫn gián tiếp chủ yếu đợc dùng nhiều trong văn nghị luận, văn thuyết minh. §óng hay sai ? A. §óng B. Sai 8. Khái niệm nào sau đây nêu đầy đủ nhất về lời dẫn trực tiếp ? A. DÉn trùc tiÕp lµ nh¾c l¹i nguyªn v¨n lêi nãi, ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt. B. Dẫn trực tiếp là lời dẫn đợc đặt trong dấu ngoặc kép. C. DÉn trùc tiÕp lµ nh¾c l¹i nguyªn v¨n lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt ; lêi dẫn trực tiếp đợc đặt trong dấu ngoặc kép 9. §äc c©u v¨n sau, tr¶ lêi c©u hái : Trong "Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ ba của Đảng", Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân téc, v× c¸c vÞ Êy lµ tiªu biÓu cña mét d©n téc anh hïng. Lêi dÉn "chóng ta ph¶i ghi nhí c«ng lao... d©n téc anh hïng" lµ lêi dÉn nµo trong c¸c c¸ch sau : A. Lêi dÉn gi¸n tiÕp B. Lêi dÉn trùc tiÕp. 10. Lêi dÉn gi¸n tiÕp lµ c¸ch dÉn nh thÕ nµo ? A. Là lời dẫn đợc đặt trong dấu ngoặc kép. B. Là lời dẫn không đặt trong dấu ngoặc kép. C. Lµ thuËt l¹i lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt, cã ®iÒu chØnh cho thÝch hîp ; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép. II. tù luËn 1. Giải nghĩa các thành ngữ sau và cho biết những thành ngữ này có liên quan đến phơng ch©m héi tho¹i nµo ? - Ăn đơm nói đặt. - Khua m«i móa mÐp. - ¡n èc nãi mß. - Nãi d¬i nãi chuét. - ¡n kh«ng nãi cã. - Høa h¬u høa vîn. - C·i chµy c·i cèi. 2. Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến ý kiến dới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai c¸ch : dÉn trùc tiÕp vµ dÉn gi¸n tiÕp. "Giản dị trong đời sống, trong quan hệ vối mọi ngời, trong tác phong, Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn quần chúng nhân dân hiểu đợc, nhớ đợc, làm đợc." (Ph¹m V¨n §ång - "Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa vµ khÝ phách của dân tộc, lơng tâm của thời đại") 3. Cho ®o¹n v¨n sau : "- Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót ! ChÝnh lµ anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, giäng cêi nhng ®Çy tiÕc rÎ. Anh ch¹y ra nhµ phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lỡi đứng đậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy ! Anh thanh niªn võa vµo, kªu lªn. §Ó ngêi con g¸i khái trë l¹i bµn, anh lÊy chiÕc kh¨n tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ s mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc kh¨n vµ quay véi ®i. - Chào anh - đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay ngời thanh niên l¾c m¹nh. - Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm đợc chứ ? §Õn lît c« g¸i tõ biÖt. C« ch×a tay ra cho anh n¾m, cÈn träng râ rµng, nh ngêi ta cho nhau c¸i g× chø kh«ng ph¶i lµ c¸i b¾t tay. C« nh×n th¼ng vµo m¾t anh - nh÷ng ngêi con g¸i s¾p xa ta, biÕt kh«ng bao giê gÆp ta n÷a, hay nh×n ta nh vËy. - Chµo anh." (NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa) Hãy chọn nhân vật anh thanh niên là ngời kể chuyện, sau đó chuyển đoạn văn này thµnh mét ®o¹n v¨n cã nh©n vËt, sù kiÖn, lêi v¨n vµ c¸ch kÓ chuyÖn phï hîp ng«i thø nhÊt. §¸p ¸n §Ò sè 22 I. tr¾c nghiÖm C©u Néi dung tr¶ lêi 1 Chän A 2 Nèi : A1 víi B3 ; A2 víi B4 ; A3 víi B5 ; A4 víi B1 ; A5 víi B2 3 D.

(53) 4 D 5 D 6 B 7 A 8 C 9 A 10 C II. Tù luËn 1. Giải nghĩa các thành ngữ sau và cho biết những thành ngữ này có liên quan đến phơng châm hội thoại nào ? - Ăn đơm nói đặt. - Khua m«i móa mÐp. - ¡n èc nãi mß. - Nãi d¬i nãi chuét. - ¡n kh«ng nãi cã. - Høa h¬u høa vîn. - C·i chµy c·i cèi. 2. Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến ý kiến dới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách : dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp. " Giản dị trong đời sống, trong quan hệ vối mọi ngời, trong tác phong, Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết, vì muốn quần chúng nhân dân hiểu đợc, nhớ đợc, làm đợc." ( Ph¹m V¨n §ång - "Chñ TÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa vµ khÝ ph¸ch cña d©n téc, l¬ng t©m của thời đại") 3. Cho ®o¹n v¨n sau : "- Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót ! ChÝnh lµ anh thanh niªn giËt m×nh nãi to, giäng cêi nhng ®Çy tiÕc rÎ. Anh ch¹y ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà họa sĩ tặc lỡi đứng đậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - ¤ ! C« cßn quªn chiÕc mïi soa ®©y nµy ! Anh thanh niªn võa vµo, kªu lªn. §Ó ngêi con g¸i khái trë l¹i bµn, anh lÊy chiÕc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ s mặt đỏ ửng, nhận lại chiÕc kh¨n vµ quay véi ®i. - Chào anh : đến bậu cửa, bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay ngời thanh niªn l¾c m¹nh. - Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm đợc chứ ? §Õn lît c« g¸i tõ biÖt. C« ch×a tay ra cho anh n¾m, cÈn träng râ rµng, nh ngêi ta cho nhau c¸i g× chø kh«ng ph¶i lµ c¸i b¾t tay. C« nh×n th¼ng vµo m¾t anh - nh÷ng ngêi con g¸i s¾p xa ta, biÕt kh«ng bao giê gÆp ta n÷a, hay nh×n ta nh vËy. - Chµo anh." (NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa) Hãy chọn nhân vật anh thanh niên là ngời kể chuyện, sau đó chuyển đoạn văn này thµnh mét ®o¹n v¨n : nh©n vËt, sù kiÖn, lêi v¨n vµ c¸ch kÓ chuyÖn phï hîp ng«i thø nhÊt. Bµi lµm 1. * Gi¶i thÝch : - ¨n èc nãi mß : nãi kh«ng cã c¨n cø - Ăn không nói có : vu khống, bịa đặt - C·i chµy c·i cèi : cè tranh c·i nhng kh«ng cã lÝ lÏ g× c¶ - Khua m«i móa mÐp : nãi n¨ng ba hoa, kho¾c l¸c, ph« tr¬ng - Nãi d¬i nãi chuét : nãi l¨ng nh¨ng, linh tinh, kh«ng x¸c thùc - Hứa hơu hứa vợn : hứa để đợc lòng rồi không thực hiện lời hứa * Tất cả các thành ngữ trên đều chỉ những cách nói không tuân thủ phơng châm về chất 2. * §o¹n v¨n dÉn trùc tiÕp : Một trong những đặc sắc của phong cách Hồ Chí Minh là giản dị. Giản dị trong cuộc sống thêng nh¹t vµ gi¶n dÞ c¶ trong c¸ch nãi, c¸ch viÕt. Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång, ngêi häc trß, ngời đồng chí gần gũi với Bác, đã cho chúng ta biết : "Giản dị trong đời sống, trong quan hệ víi mäi ngêi, trong t¸c phong, Hå Chñ TÞch còng rÊt gi¶n dÞ trong lêi nãi vµ bµi viÕt, v× muốn quần chúng nhân dân hiểu đợc, nhớ đợc, làm đợc" (Ph¹m V¨n §ång - Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lơng tâm của thời đại.) * §o¹n v¨n dÉn gi¸n tiÕp : Thñ tíng Ph¹m V¨n §ång trong c«ng tr×nh nghiªn cøu "Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lơng tâm của thời đại." đã chỉ rõ phong cách giản dị của Bác Hồ. Phong cách ấy không những thể hiện trong đời sống, quan hệ mà trong cả lời nói, cách viết. Bởi Ngời muốn nhân dân ta hiểu, nhớ và làm đợc. 3. Cã thÓ chuyÓn thµnh ®o¹n v¨n kÓ chuyÖn ë ng«i thø nhÊt nh sau : - Trêi ¬i! ChØ cßn cã n¨m phót..

(54) Tôi tiếc nuối vì thời gian đã sắp hết nhng vẫn nói to và cố cời. Vì chợt nhớ, tôi chạy ra phía sau nhà xách vào một làn trứng gà để tặng các khách đáng mến. Ông già họa sĩ và cô gái h×nh nh còng cã ý miÔn cìng khi ph¶i t¹m biÖt. T«i chît thÊy chiÕc kh¨n tay cña c« g¸i cßn vo tròn cặp giữa cuốn sách. Tôi liền cầm đến đa cho cô và nói : "- Cô còn quên chiếc mùi soa ®©y nµy !" Cô gái đỏ mặt nhận lại rồi quay đi. Còn ông họa sỹ thì chụp lấy tay tôi lắc mạnh : "- Chắc chắn tôi sẽ quay lại. Tôi ở với anh ít hôm đợc chứ ?" §Õn lît c« g¸i tõ biÖt. C« ch×a tay cho t«i rÊt cÈn träng, râ rµng, nh ngêi ta cho nhau c¸i g× chø kh«ng ph¶i lµ c¸i b¾t tay th«ng thêng. C« nh×n th¼ng vµo m¾t t«i. T«i biÕt, nh÷ng ngêi con g¸i s¾p xa ta, biÕt kh«ng bao giê gÆp ta n÷a hay nh×n ta nh vËy. - Chµo anh. §Ò sè 23 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Tr×nh bÇy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm ChiÕc lîc ngµ (NguyÔn Quang S¸ng) b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau : 1. Chiếc lợc ngà của Nguyễn Quang Sáng đợc viết trong hoàn cảnh nào ? A. Kh¸ng chiÕn chèng MÜ. B. Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. C. Sau kh¸ng chiÕn chèng MÜ. D. Cả A, B, C đều sai. 2. Truyện đợc kể theo lời trần thuật của nhân vật nào ? A. ¤ng S¸u B. BÐ Thu C. B¹n cña «ng S¸u. D. Bµ ngo¹i bÐ Thu. 3. Cèt truyÖn ChiÕc lîc ngµ tËp trung thÓ hiÖn néi dung g× ? A. KÓ vÒ cuéc gÆp gì cuèi cïng cña hai cha con «ng S¸u. B. Thái độ và hành động của bé Thu với ba. C. T×nh cha con th¾m thiÕt, s©u nÆng cña «ng S¸u vµ bÐ Thu trong hoµn c¶nh Ðo le cña chiÕn tranh D. Tình đồng đội giữa ông Sáu và bạn 4. Từ nào trong các từ sau không phải là từ địa phơng Nam Bộ ? A. C¸i v¸ B. ThÑo C. Nãi træng D. Lói hói 5. C©u v¨n sau : "Nh÷ng lóc rçi, anh ca tõng chiÕc r¨ng lîc, thËn träng, tØ mØ vµ cè c«ng nh ngêi thî b¹c" cho em biÕt ®iÒu g× ë con ngêi «ng S¸u ? A. Víi «ng S¸u, chiÕc lîc ngµ lµ vËt quý gi¸. B. Chiếc lợc ngà là vật thiêng liêng, làm dịu nỗi ân hận và chứa đựng bao nhiêu tình c¶m, yªu mÕn, nhí th¬ng «ng S¸u dµnh cho con g¸i. C. ¤ng S¸u lµ ngêi dµnh hÕt t©m trÝ, c«ng søc vµo c«ng viÖc - lµm chiÕc lîc ngµ 6. Bé phËn "nh÷ng lóc rçi" trong c©u trªn lµ thµnh phÇn g× cña c©u ? A. Chñ ng÷ B. VÞ ng÷ C. Tr¹ng ng÷ D. Bæ ng÷ 7. C¸c c©u nãi sau gióp em hiÓu tÝnh c¸ch g× ë bÐ Thu ? - V« ¨n c¬m ! - C¬m chÝn råi ! - C¬m s«i råi, ch¾t níc giïm c¸i ! - C¬m s«i råi, nh·o b©y giê ! A. H hçn B. ¦¬ng ng¹nh C. L¸u lØnh D. L¸u c¸ 8. LÝ do nµo bÐ Thu kh«ng tin «ng S¸u lµ ba cña nã ? A.V× mÆt «ng S¸u cã vÕt thÑo. B. V× «ng giµ h¬n tríc. C. Thu kh«ng nhí næi mÆt ba v× ®i l©u qu¸. D. Kh«ng hiÒn nh tríc. 9. Nh÷ng c©u v¨n sau nãi lªn néi dung g× ? "Nã h«n ba nã cïng kh¾p. Nã h«n tãc, h«n cæ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thÑo dµi bªn m¸ cña ba nã n÷a... Con bÐ hÐt lªn, hai tay nã siÕt chÆt lÊy cæ, ch¾c nã nghÜ hai tay kh«ng thÓ giữ đợc ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run.".

(55) A. Sự thay đổi đột ngột về thái độ và hành động bé Thu trớc phút ông Sáu lên đờng. B. Nçi buån cña Thu khi biÕt cha nã s¾p xa nã. C. Nỗi sợ hãi khi nghĩ nó không thể giữ đợc ba nó ở lại nhà. D. T×nh yªu, nçi mong nhí víi ngêi cha xa c¸ch bÞ dån nÐn bÊy l©u, nay bïng ra m¹nh mÏ vµ hèi h¶, cuèng quýt, cã xen lÉn c¶ sù hèi hËn. 10. Chi tiÕt sau : "nghe bµ kÓ nã n»m im, l¨n lén vµ thØnh tho¶ng l¹i thë dµi nh ngêi lín" nãi lªn t©m tr¹ng g× ë nh©n vËt bÐ Thu ? A. ¢n hËn, hèi tiÕc. B. Xúc động, nghẹn ngào. C. Đau đớn, giận dữ. D. Sung síng. Bµi tËp 2 1. Trong các ý sau, đâu là chủ đề của Chiếc lợc ngà ? A. ViÕt vÒ t×nh cha con B. ViÕt vÒ sù trëng thµnh cña mét thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam C. Viết về nỗi đau chiến tranh do quân địch gieo rắc thời chống Mĩ D. ViÕt vÒ lßng c¨m thï giÆc. 2. T×nh huèng thÓ hiÖn m·nh liÖt t×nh c¶m cña ngêi con víi cha ? ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................... 3. T×nh huèng thÓ hiÖn t×nh c¶m s©u s¾c gi÷a cha víi con ? .................................................................................................................................. 4. Nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch nµo lµ cña bÐ Thu ? A. T×nh c¶m s©u s¾c, m¹nh mÏ nhng rÊt døt kho¸t, r¹ch rßi. B. Cứng cỏi đến mức ơng ngạnh. C. BÐ báng, hån nhiªn, ng©y th¬. D. Cã sù tr¶i nghiÖm sím do hoµn c¶nh chiÕn tranh (kh«n tríc tuæi) E. TÊt c¶ c¸c ý trªn. 5. Chi tiết "chiếc lợc ngà" (đồng thời là tên truyện) là một ý nghĩa quan trọng. Một bạn học sinh đã nêu ra ý nghĩa của chi tiết này. Em hãy điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào các ô vuông. a) Chiếc lợc ngà nối kết hai cha con ông Sáu kể cả lúc ông đã hi sinh. b) ChiÕc lîc ngµ lµ biÓu tîng cña t×nh cha con tr¾ng trong, quÝ gi¸, bÊt diÖt. c) ChiÕc lîc ngµ lµ kØ vËt thiªng liªng cña mét thêi chiÕn tranh. d) ChiÕc lîc ngµ nãi lªn nh÷ng hi sinh thÇm lÆng cña mét líp ngêi ®i tríc. 6. Sau ®©y lµ c¸c c©u nãi vÒ chiÕc lîc ngµ cña «ng S¸u. Em h·y s¾p xÕp l¹i sao cho hîp lÝ bằng cách đánh số thứ tự vào các ô vuông để có thể hiểu đợc. A. Dï cha ch¶i tãc con g¸i, lîc ngµ gì rèi phÇn nµo t©m tr¹ng «ng S¸u. B. Hằng đêm, ông ngắm nhìn và mài lên tóc cho nó thêm bóng mợt. C. §ã lµ biÓu tîng tr¾ng trong, quÝ gi¸ bÊt diÖt cña t×nh cha con. D. Tríc khi vÜnh biÖt con, «ng chuyÓn nã cho mét ngêi b¹n nh chuyÓn giao sù sèng. E. Nó trở thành vật thiêng an ủi tình cha con và sức mạnh chiến đấu trong ông. G. Mang lêi hÑn íc cña con g¸i ra ®i, «ng miÖt mµi "s¸ng t¸c" chiÕc lîc ngµ. 7. Các ý sau đây, ý nào đúng với nhà văn Nguyễn Quang Sáng ? A. ¤ng næi tiÕng víi hai t¸c phÈm "Qu¸n rîu ngêi c©m" vµ "Dßng s«ng ph¼ng lÆng". B. Cuộc đời ông gắn với hai cuộc kháng chiến của dân tộc. C. T¸c phÈm cña «ng chñ yÕu viÕt vÒ ngêi n«ng d©n Nam Bé. D. Giọng văn mộc mạc, chân thành, sâu sắc và đậm đà chất Nam Bộ. 8. Sau ®©y lµ nh÷ng chi tiÕt nãi vÒ ph¶n øng cña bÐ Thu víi ngêi cha. Em h·y ®iÒn sè thø tù vào ô vuông đặt trớc mỗi câu để làm rõ phản ứng ấy. A. C« bÐ gan l× mÆc cho ngêi th©n khuyªn nhñ. B. Nguyªn do lµ vÕt thÑo trªn mÆt ngêi cha. C. Kịch tính nhất là tình huống hắt đổ miếng trứng cá khỏi chén cơm khiến ông Sáu nổi giận đánh con. D. Sự ngây thơ của một đứa trẻ nhng đầy cá tính. E. C« bÐ nh×n cha víi cÆp m¾t c¶nh gi¸c, xa l¹. G. Thu nhất định không nhận cha. 9. Việc ông Sáu đánh con là : A. Một hành động bất lực diễn tả sự thất vọng của ngời cha. B. Phản ứng phức tạp của ngời đàn ông giàu tình cảm. C. Một hành động diễn tả khát khao cháy bỏng tình cha con. D. Sự bồng bột đáng tiếc của một ngời cha thơng con. E. CÇn t×m mét c¸ch tr¶ lêi kh¸c. II. tù luËn 1. C¶m nghÜ cña em vÒ t×nh cha con trong chiÕn tranh qua truyÖn ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng..

(56) 2. Học xong truyện Chiếc lợc ngà của Nguyễn Quang Sáng em hãy viết hai bài văn ngắn để triển khai các luận đề : a) Bé Thu và một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ. b) Ông Sáu - Ngời hi sinh cả cuộc đời để gìn giữ tình cha con bất diệt.. I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp. 1. C©u (ý) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2. §¸p ¸n §Ò sè 23 Néi dung tr¶ lêi A C C D B C B A D A A, C Cuộc gặp sau tám năm, nhng con không nhận cha, đến lúc con nhËn cha th× «ng S¸u l¹i ph¶i ®i ë c¨n cø, «ng lµm chiÕc lîc ngµ nhng kh«ng kÞp trao cho con th× «ng hy sinh A, B, C Câu đúng : a, b Thø tù : G1- A2 - E3 - B4- C5 - D6 B, D Thø tù : E1- G2 - D3 - A4- C5- B6 A, C. 3 4 2 5 6 7 8 9 II. Tù luËn 1. C¶m nghÜ cña em vÒ t×nh cha con trong chiÕn tranh qua truyÖn “ChiÕc lîc ngµ” cña NguyÔn Quang S¸ng Bµi lµm Truyện “Chiếc lợc ngà” (Nguyễn Quang Sáng) đợc viết trong cuộc kháng chiến chống MÜ nhng chñ yÕu tËp trung nãi vÒ t×nh ngêi trong c¶nh ngé Ðo le cña chiÕn tranh. §o¹n trÝch “ChiÕc lîc ngµ” (Sgk V¨n 9, tËp I) thÓ hiÖn t×nh cha con th¾m thiÕt, s©u nÆng cña «ng S¸u vµ bÐ Thu. ¤ng S¸u vÒ th¨m nhµ sau bao n¨m ë chiÕn khu víi c¸i t×nh cña ngêi cha n«n nao, ch¸y bỏng khát khao đợc gặp con. Nhng ngay từ giây phút đầu, điều mà ông bấy lâu mong đợi đợc nghe con gái gọi tiếng “Ba !” không đợc đền đáp. Đứa trẻ hoàn toàn ngơ ngác, lạnh lùng, đối xử với ông nh ngời xa lạ. Với lòng mong nhớ con, ông càng đón chờ tình cảm của con, nó càng cố tình cự nự. Điều đó, khiến ông đau đớn “hai tay buông xuống nh bị gãy”. Có những tình huống, tởng chừng thế nào nó cũng chịu thua, không ơng ngạnh đợc nữa, phải gọi tiếng “Ba”. Nhng nó vẫn không chịu cất tiếng “Ba” mà ông Sáu chờ đợi. Hành động trẻ con, nói năng cộc lốc, ngang ngạnh của Thu dành cho Ba khiến ông Sáu, bạn ông Sáu và cả ngời đọc đau lòng và suy nghĩ. Khi có gia đình, hạnh phúc đợc làm cha, tiếng gọi “Ba” của đứa con gái yêu cha dành cho ông khiến ông “khổ tâm đến nỗi không khác đợc, chỉ biết nhìn con vừa khẽ lắc đầu vừa cời”. Phản ứng tâm lí của Thu là hoàn toàn tự nhiên. Thu còn quá bé để có thể hiểu tình thế Ðo le x¶y ra trong chiÕn tranh. B¶n th©n ngêi lín còng cha ai chuÈn bÞ cho Thu øng phã víi bất thờng. Điều đó, ngời đọc cảm đợc tình cảm chân thật, sâu sắc, mãnh liệt Thu dành cho ba - ngời mà Thu biết trên ảnh, ngời cha đợc cô bé ghi sâu trong lòng từ tấm ảnh, không phải ngời đàn ông xng là "ba". Đến khi đợc bà ngoại tháo gỡ thắc mắc trong lòng, về lai lịch vết thẹo, Thu vỡ lẽ đó thực lµ ba m×nh. Tr¨n trë d»n vÆt, cïng t×nh yªu, kh¸t khao bÊy l©u mong gÆp mÆt cha dån nÐn, bùng nổ dữ dội, quyết liệt vào giờ phút trớc khi ngời cha lên đờng. Tiếng “Ba... a... a... ba !” vỡ ra từ sâu thẳm lòng cô bé. Tiếng kêu mà ba nó chờ đợi bao năm ròng. Tiếng kêu làm nhói tim mọi ngời. Ông Sáu sung sớng, hạnh phúc nghẹn lời, không cầm đợc nớc mắt. Thu vồ vập, cuống quít, níu giữ cha, níu giữ yêu thơng bấy lâu nó mong đợi. “Nó hôn ba nó cùng khắp. Nã h«n tãc, h«n cæ, h«n vai vµ h«n c¶ vÕt thÑo dµi bªn m¸ cña ba nã n÷a ”, “hai tay nã xiÕt chặt lấy cổ, chắc nó nghĩ hai tay không thể giữ đợc ba nó, nó dang cả hai chân rồi câu chặt lấy ba nó, và đôi vai nhỏ bé của nó run run”. Đối với ngời cha, đó là tiếng “ba” đầu tiên và cũng là tiếng yêu thơng cuối cùng ông đợc nghe từ con ! ở chiến khu, ông cố gắng hết sức, thận trọng, tỉ mỉ làm cho con chiếc lợc.

(57) ngà. Ông đặt vào đấy tất cả tình cảm cha con. Chiếc lợc trở thành vật thiêng, an ủi ông “gỡ rèi phÇn nµo t©m tr¹ng”, nu«i dìng t×nh cha con. ¤ng thêng xuyªn “lÊy c©y lîc ra ng¾m nghía rồi mài lên tóc cho cây lợc thêm bóng, thêm mợt”. Lòng yêu con đã biến ngời chiến sĩ thành một nghệ nhân - nghệ nhân chỉ sáng tạo ra một tác phẩm duy nhất trong đời. Trớc khi nh¾m m¾t xu«i tay, «ng S¸u vÉn nhí chiÕc lîc, nhê b¹n chuyÓn l¹i cho con - cö chØ chuyÓn giao đó là một ớc nguyện giữ gìn muôn đời tình cảm cha con, ruột thịt. Truyện “Chiếc lợc ngà” đã diễn tả một cách cảm động tình cha con thắm thiết, sâu nặng của cha con ông Sáu trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Hình ảnh cây lợc đợc gắn vào đó một trái tim thổn thức tình ruột thịt, khẳng định giá trị nhân bản sâu sắc, cao đẹp thiêng liªng ! 2. Häc xong truyÖn ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng em h·y viÕt hai bµi v¨n ng¾n để triển khai các nội dung : a) Bé Thu và một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ. b) Ông Sáu - Ngời hi sinh cả cuộc đời để gìn giữ tình cha con bất diệt. Bµi lµm a) Bé Thu và một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ Có một nhà văn đã nói rằng : "Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp bằng chính cuộc sống viết ra". Cuộc chiến tranh chống Mĩ của dân tộc ta với biết bao câu chuyện đã trở thành huyền thoại đợc các nhà văn ghi lại nh những câu chuyện cổ tích hiện đại. Trong số ấy phải kể đến "Chiếc lợc ngà" của Nguyễn Quang Sáng. Nhân vật cô bé Thu tám tuổi có một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ, tiêu biểu cho những điều kì diệu mà những con ngời Việt Nam đã viÕt nªn. Trong hoàn cảnh chiến tranh cha phải đi chiến đấu biền biệt xa nhà đến khi Thu lên 8 tuổi, hai cha con mới đợc gặp nhau. Vậy mà trong suốt 3 ngày gần gũi cô bé đã không nhận cha m×nh. C« nãi n¨ng céc lèc, c xö vïng v»ng, ¬ng ng¹nh, tëng chõng t×nh cha con sÏ kh«ng hình thành, vậy mà thật bất ngờ trớc khi ông Sáu đi xa, tình cảm thiêng liêng ấy đã bùng cháy lên. Trong đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao, miệng nó cất tiếng gọi "ba", cử chỉ «m chÆt lÊy ba, h«n ba vµ h«n c¶ vÕt thÑo dµi trªn m¸ cña ba. Nã cßn hÐt lªn "Kh«ng", hai tay siết chặt cổ ba, dang cả hai chân quặp chặt lấy ba, đôi vai nhỏ của nó run run. Đó là tiếng khóc ân hận. Trong ý nghĩ ngây thơ của nó, ngời cha thật đẹp, nhng vì bom đạn quân thù cô bé đã không hiểu đợc, khi hiểu đợc thì đã muộn. Để diễn tả tình cảm đặc biệt, đằm thắm này, tác giả không viết nhiều, chỉ chọn một chi tiết làm chúng ta xúc động bởi nó trong trẻo, chân thành : đó là chi tiết Thu siết chặt lấy cổ cha... tiếng kêu của nó nh là tiếng xé, xé sù im lÆng vµ xÐ c¶ ruét gan mäi ngêi. TiÕng ba nh vì tung ra tõ lßng nã. Dêng nh tõ giê phót thức tỉnh đó, Thu bắt đầu thay đổi, cô không chỉ yêu cha mà còn tự hào về ngời cha - một ngời anh hùng. Cã thÓ nãi ë tuæi thiÕu nhi, Thu lµ c« bÐ cã t×nh c¶m m¹nh mÏ, s©u s¾c, hån nhiªn, ng©y thơ. Tất cả những nét tính cách ấy đều tập trung thể hiện về một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ. Văn học là thể hiện tâm hồn con ngời và thời đại một cách cao đẹp. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã đem đến một nét tính cách điển hình cho vẻ đẹp con ngời Việt Nam thời chèng MÜ. b) Ông Sáu - Ngời hy sinh cả cuộc đời để gìn giữ tình cha con bất diệt ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng lµ mét t¸c phÈm v¨n häc thµnh c«ng kh«ng ph¶i nhµ v¨n nµo còng thµnh c«ng khi viÕt vÒ t×nh c¶m cha con - mét t×nh c¶m thiªng liªng. Hình ảnh ông Sáu đã để lại ấn tợng sâu sắc về một ngời cha hy sinh cả cuộc đời để giữ gìn t×nh cha con bÊt diÖt. Ông Sáu tham gia cuộc chiến đấu của dân tộc, vì nhiệm vụ chung đó ông phải hi sinh vẻ đẹp trai trẻ của mình. Đó là nỗi đau về thể xác. Nhng điều đáng nói ở đây là nỗi đau tinh thần của ông Sáu. Mấy ngày về thăm nhà, đứa con gái duy nhất mà ông yêu thơng đã không nhận cha, không một lời gọi ba. Mãi đến phút cuối cùng trớc khi chia tay ông mới đợc hởng hạnh phúc của ngời cha, nhng thật ngắn ngủi để rồi cuối cùng ông mãi mãi phải xa con. Thật là xót xa, trong những ngày chiến đấu gian khổ, sống và chết đều phải bí mật. Tuy nhiên, ngời cha đau khổ, lặng lẽ ấy là một chiến sĩ anh hïng vµ kh«ng bao giê chÕt v× «ng lµ ngêi cha hÕt mùc yªu th¬ng con, «ng íc hÑn sÏ lµm chiếc lợc ngà thật đẹp cho con, ông đã dành tất cả tình thơng yêu, tâm huyết để làm chiếc lợc ngà nh một biểu tợng cùa tình cha con bất diệt. Dù cha trao tận tay con gái chiếc lợc nhng trớc khi mất ông đã kịp trao nó cho một ngời bạn và ông hi vọng chiếc lợc sẽ tìm đợc địa chỉ để mãi mãi tình cha con không chết. C©u chuyÖn ChiÕc lîc ngµ gîi nªn t×nh c¶m s©u nÆng cña ngêi cha dµnh cho con. T×nh c¶m Êy lµ bÊt diÖt. ChiÕn tranh gieo ®au th¬ng, mÊt m¸t, vµ chÕt chãc lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái nhng t×nh c¶m thiªng liªng cña con ngêi mµ ë ®©y lµ t×nh cha con kh«ng bao giê mất. Đây cũng là chủ đề của tác phẩm này. I. tr¾c nghiÖm. §Ò sè 24.

(58) 1. Sau đây là tên các tác phẩm - tác giả truyện và thơ hiện đại cùng với năm sáng tác những tác phẩm này còn để lẫn lộn. Em hãy sắp xếp chính xác vào các cột sau đây để có thể biết đợc tác giả, tác phẩm, năm sáng tác. - Làng, Lặng lẽ Sa Pa, Đồng chí, Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Chiếc lợc ngà, Bếp lửa, ánh trăng, Đoàn thyền đánh cá. - 1969, 1963, 1948, 1958, 1978, 1972, 1966 - Kim l©n, Ph¹m TiÕn DuËt, B»ng ViÖt, NguyÔn Thµnh Long, ChÝnh H÷u, Huy CËn, NguyÔn Quang S¸ng, NguyÔn Duy TT 1 2 3 4 5 6 7 8. Tªn t¸c phÈm. Tªn t¸c gi¶. N¨m t¸c. s¸ng. 2. Nhận xét nào dới đây đúng với phơng thức biểu cảm trong thơ trữ tình ? Khoanh tròn chữ cái đầu dòng để trả lời. A. Chñ thÓ tr÷ t×nh thêng hiÖn ra trong h×nh tîng c¸i "t«i" tr÷ t×nh. B. Cái tôi trữ tình chính là tác giả muốn nhắn nhủ thông điệp về cuộc đời. C. C¸i t«i tr÷ t×nh cã thÓ trïng víi c¸i t«i t¸c gi¶ nhng cã thÓ kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp mà hóa thân vào một nhân vật trữ tình nào đó. D. Lời bộc bạch trữ tình có thể hớng vào một đối tợng cụ thể, hoặc là nói với chính m×nh, hay lµ biÓu hiÖn ra tríc mäi ngêi. E. Lêi béc b¹ch t©m tr¹ng c¶m xóc lu«n lµ kh¸t väng m·nh liÖt, nã chi phèi tÊt c¶, lÊn ¸t tÊt c¶. 3. Bài thơ nào có lời bộc bạch trữ tình hớng vào một đối tợng cụ thể ? A. Nãi víi con B. M©y vµ sãng C. Con cß D. ¸nh tr¨ng E. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ 4. Bµi th¬ nµo cã lêi béc b¹ch tr÷ t×nh lµ lêi nãi víi chÝnh m×nh ? A ¸nh tr¨ng B. Con cß C. Mïa xu©n nho nhá 5. Bµi th¬ nµo cã lêi béc b¹ch tr÷ t×nh tù biÓu hiÖn ra tríc mäi ngêi ? A. Bài thơ về tiểu đội xe không kính B. Mïa xu©n nho nhá C. Đoàn thuyền đánh cá D. §ång chÝ 6. Chän tõ ng÷ thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng. a) Bµi §ång chÝ sö dông..............................................., ®a nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh thùc cña đời sống ngời lính vào thơ gần nh là trực tiếp. b) Hình ảnh Đầu súng trăng treo ở cuối bài rất đẹp và giàu ý nghĩa...................., nhng cũng rất thực, mà tác giả bắt gặp trong những đêm phục kích địch ở rừng. c) Ba bài thơ : Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ, Con cò, Mây và sóng, đều là những bài đề cập đến .................................................... 7. TruyÖn ChiÕc lîc ngµ thµnh c«ng nåi bËt ë nghÖ thuËt nµo ? A. X©y dùng t×nh huèng, miªu t¶ t©m lÝ, tÝnh c¸ch nh©n vËt. B. X©y dùng t×nh huèng bÊt ngê mµ tù nhiªn, hîp lÝ. C. Ngßi bót miªu t¶ t©m lÝ, tÝnh c¸ch nh©n vËt. D. X©y dùng diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt trÎ em. II. tù luËn 1. Ph©n tÝch h×nh ¶nh biÓu tîng : "§Çu sóng tr¨ng treo" (§ång chÝ - ChÝnh H÷u) ; h×nh ¶nh "tr¨ng" (¸nh tr¨ng - NguyÔn Duy). 2. Từ hiểu biết về bài Đồng chí, hãy triển khai một đoạn văn theo luận đề sau : Những ngời đồng chí, từ cuộc đời thật đi vào thơ ca I. Tr¾c nghiÖm C©u Néi dung tr¶ lêi. §¸p ¸n §Ò sè 24.

(59) T¸c phÈm T¸c gi¶ Hoµn c¶nh 1. Lµng Kim L©n 1948 2. LÆng lÏ Sa Pa NguyÔn Thµnh Long 1972 3. §ång chÝ ChÝnh H÷u 1948 1 4. Bài thơ về tiểu đội xe không kính Ph¹m TiÕn DuËt 1969 5. ChiÕc lîc ngµ NguyÔn Quang S¸ng 1966 6. BÕp löa B»ng ViÖt 1963 7. ¸nh tr¨ng NguyÔn Duy 1978 8. Đoàn thuyền đánh cá Huy CËn 1958 2 A, C, D 3 A, B, C 4 A 5 A, B a) Bót ph¸p hiÖn thùc 6 b) Tîng trng c) T×nh mÑ con 7 A II. Tù luËn 1. Ph©n tÝch h×nh ¶nh biÓu tîng : §Çu sóng tr¨ng treo (§ång chÝ - ChÝnh H÷u) ; h×nh ¶nh Tr¨ng (¸nh tr¨ng - NguyÔn Duy) Bµi lµm * BiÓu tîng §Çu sóng tr¨ng treo. Đầu súng trăng treo là câu kết bài thơ Đồng chí, cũng là một biểu tợng đẹp về ngời chiến sĩ thời kì đầu kháng chiến chống Pháp. Trong đêm phục kích giữa rừng, bên cạnh hình ảnh thực là súng, là nhiệm vụ chiến đấu tạo nên con ngời chiến sĩ thì cái mộng, cái trữ tình là tr¨ng. H×nh ¶nh tr¨ng t¹o nªn con ngêi thi sÜ. H×nh ¶nh chiÕn sÜ, thi sÜ hµi hßa víi nhau trong cuộc đời ngời lính cách mạng. Hai hình ảnh đối lập đặt cạnh nhau tạo ra ý nghĩa vô cùng độc đáo. Súng là chiến tranh lạnh lùng, là gợi ra sự chết chóc, tàn phá, ghê sợ. Còn trăng là tợng trng cho hßa b×nh, gîi lªn sù thanh cao, h¹nh phóc, th¬ méng, dÞu dµng. Ngêi lÝnh cÇm sóng để bảo vệ hòa bình, khát khao hòa bình. Súng và trăng : cứng rắn và dịu hiền, chiến sĩ và thi sĩ, có ngời còn gọi đây là một cặp đồng chí. Chính Hữu đã thành công với hình ảnh Đầu súng trăng treo - một biểu tợng thơ giàu sức gợi cảm. Tác giả đã từng nói : "Trong chiến dịch nhiều đêm có trăng đi phục kích giặc trong đêm trớc mắt tôi chỉ có ba nhân vật : Khẩu súng, vầng trăng và ngời bạn chiến đấu. Ba nhân vËt quÖn víi nhau t¹o ra h×nh ¶nh ®Çu sóng tr¨ng treo" Đầu súng trăng treo, đã trở thành một biểu tợng đẹp của ngời lính cách mạng Việt Nam : HiÖn thùc vµ l·ng m¹n, chiÕn sÜ vµ thi sÜ. * H×nh ¶nh tr¨ng trong ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy ánh trăng của Nguyễn Duy với hình ảnh trăng không chỉ là vẻ đẹp thiên nhiên đất nớc mà còn gắn bó với tuổi thơ, với những ngày kháng chiến gian khổ. Vầng trăng đối với mỗi chúng ta không bao giờ có thể quên và đừng vô tình lãng quên. H×nh ¶nh tr¨ng b¾t ®Çu g¾n víi cuéc sèng b×nh thêng cña con ngêi vµ vÇng tr¨ng thêi chiÕn tranh. §Çy ¾p nh÷ng kØ niÖm vÒ vÇng tr¨ng tr¶i réng trªn mét thiªn nhiªn bao la víi sông, với đồng, với bể. Thời chiến tranh máu lửa vầng trăng đã thành tri kỉ với ngời lính. Vầng trăng là biểu tợng đẹp của những năm tháng ấy, thành tri kỉ, nghĩa tình ngỡ không bao giê cã thÓ quªn. Thật đáng sợ ấy là sự thay đổi của lòng ngời. Từ ở rừng, sau chiến thắng về thành phố, đợc sống cuộc sống tiện nghi : ở buynh đinh, cao ốc, quen ánh điện, cửa gơng... Và vầng trăng tri kỉ, nghĩa tình đã bị ngời lãng quên, dửng dng. Trăng đợc nhân hóa, lặng lẽ đi qua đờng, nh ngời dng, chẳng còn ai nhớ, chẳng ai hay. Bất ngờ một tình huống của nhịp sống thị thành : thình lình đèn điện tắt. Và trăng xa lại đến, vẫn tròn, vẫn đẹp, vẫn thủy chung với ngời. Nớc mắt rng rng của ngòi lính, cái giật mình của ngời lính trớc sự im lặng của trăng xa hiện về nơi thành phố hôm nay là một biểu tợng nghệ thuật mang tính hàm nghĩa độc đáo. Đó là sự bao dung, độ lợng, nghĩa tình, thủy chung của nhân dân, sự trong sáng mà không hề đòi hỏi đợc đền đáp. Đây chính là phẩm chất cao đẹp của nhân dân mà tác giả muốn ngợi ca, tự hào. Cũng là thông điệp hãy biết nhớ về quá khứ tốt đẹp, không nên sống vô tình, đó chính lµ ý nghÜa s©u s¾c cña h×nh ¶nh tr¨ng trong bµi th¬ cña NguyÔn Duy. 2. Tõ hiÓu biÕt vÒ bµi §ång chÝ cña ChÝnh H÷u, h·y triÓn khai mét ®o¹n v¨n theo luËn đề sau : Những ngời đồng chí, từ cuộc đời thật đi vào thơ ca Bµi lµm Ngời lính xuất hiện trong bài Đồng chí của Chính Hữu không đặc biệt nh những anh lính thị thành trong thơ của Quang Dũng : Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm mà trong đời sống quen thuộc thờng thấy ở làng quê nghèo đến xác xơ : nớc mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá. ở nơi ấy có những gian nhà không mặc kệ gió lung lay, có giếng nớc, gốc đa... Tất cả gần gũi và quen thuộc. Từ biệt ruộng đồng, họ bớc vào trận. Hôm qua là nông dân, hôm nay.

(60) là chiến sĩ. Họ lên đờng chiến đáu thật tự nhiên "ruộng nơng anh gửi bạn thân cày" thật cảm động và thiêng liêng. Đơn giản vậy thôi mà chân thực, đẹp đẽ biết bao. Chính Hữu không tô vẽ, thậm chí còn nhấn mạnh cái lam lũ, đói nghèo, những cái không thơ chút nào : áo anh r¸ch vai / QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸ /... ch©n kh«ng giµy... ChÝnh nh÷ng h×nh ¶nh gi¶n dÞ nµy đã làm thành chất thơ, chất thơ của đời sống hiện thực cách mạng. Ngời lính nông dân đã trở thành cảm hứng văn học. Chính Hữu đã đa họ bớc từ cuộc đời thật vào thơ ca. §Ò sè 25 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 1. Trong nh÷ng tõ sau, tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y ? Ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, tơi tốt, lạnh lùng, cỏ cây, xa xôi, đa đón, lấp l¸nh. Tõ l¸y Tõ ghÐp ....................................................... ........................................................... ........................................................ ........................................................... ........................................................ ........................................................... 2. Tõ nµo trong nh÷ng tõ sau kh«ng ph¶i lµ tõ H¸n ViÖt ? A. Thanh minh B. T¶o mé C. Giai nh©n D. S¾m söa 3. Chọn cách giải thích đúng ? "HËu qu¶" lµ : A. KÕt qu¶ sau cïng. B. KÕt qu¶ xÊu. 4. Tõ "xu©n" trong c©u : "Mét mïa xu©n nho nhá Lặng lẽ dâng cho đời " (Thanh H¶i) vµ trong c©u : "Ngµy xu©n con Ðn ®a thoi" (NguyÔn Du) thuéc tõ lo¹i nµo ? A. §ång nghÜa B. Tr¸i nghÜa. C. §ång ©m 5. Trong sè nh÷ng c¸ch nãi sau, c¸ch nµo kh«ng sö dông phÐp nãi qu¸ ? A. Tøc lén ruét B. Ng¸y nh sÊm C. Cêi vì bông D. Sî v· må h«i 6. §äc c©u sau : "TiÕng kªu cña nã nh tiÕng xÐ, xÐ sù im lÆng vµ xÐ c¶ ruét gan mäi ngêi, nghe thật xót xa". Biện pháp tu từ từ vựng nào đợc sử dụng ? A. So s¸nh, nãi qu¸. B. Ch¬i ch÷, Èn dô C. So s¸nh, nh©n hãa D. §iÖp ng÷, nh©n hãa 7. C©u v¨n : "TiÕng kªu cña nã nh tiÕng xÐ, xÐ sù im lÆng vµ xÐ c¶ ruét gan mäi ngêi, nghe thËt xãt xa" cã sö dông yÕu tè nµo ? A. Tù sù, biÓu c¶m. B. Miªu t¶, biÓu c¶m. C. Tù sù, miªu t¶. D. BiÓu c¶m, nghÞ luËn. 8. Lêi cña Vò N¬ng sau ®©y lµ lêi nãi trùc tiÕp hay lµ lêi nãi gi¸n tiÕp ? "Vũ nơng nhân đó cũng đa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn : - Nhờ nói hộ với chàng Trơng, nếu còn nhớ chút tình xa nghĩa cũ, xin lập một đàn giải oan ở bên sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nớc, tôi sẽ trở về." A. Lêi nãi trùc tiÕp. B. Lêi nãi gi¸n tiÕp 9. C¸ch nãi n¨ng, xng h« cña M· Gi¸m Sinh trong c©u : " Rằng : mua ngọc đến Lam Kiều SÝnh nghi xin d¹y bao nhiªu cho têng ?" Lµ c¸ch nãi cña mét con ngêi nh thÕ nµo ? A. Khiªm tèn, cã v¨n hãa B. Nhón nhêng. C. TrÞch thîng, l¬n lÑo D. §a ®Èy, vßng vo.

(61) Bµi tËp 2 1. Điền đúng (Đ) hoặc sai (S) vào ô vuông đứng trớc các câu dới đây để hiểu về Lỗ Tấn. A. Nhµ v¨n næi tiÕng Trung Quèc, tªn thËt lµ Chu Thô Nh©n. B. Từng theo ngành y, sau đó ông chuyển sang viết văn. C. TruyÖn ng¾n Cè h¬ng in trong tËp Gµo thÐt. D. Nh©n vËt chÝnh lµ NhuËn Thæ vµ AQ. E. Nh©n vËt t«i chÝnh lµ t¸c gi¶. 2. Cè h¬ng lµ t¸c phÈm ? A. TruyÖn ng¾n B. Håi ký 3. §äc ®o¹n v¨n sau : "T«i nghÜ bông : §· gäi lµ hi väng th× kh«ng thÓ nãi ®©u lµ thùc, ®©u là h. Cũng giống nh những con đờng trên mặt đất; kì thực trên mặt đất vốn làm gì có đờng. Ngời ta đi mãi thì thành đờng thôi." (Lç TÊn, Cè h¬ng). H·y cho biÕt, ®o¹n v¨n trªn chñ yÕu dïng ph¬ng thøc nµo ? A. Miªu t¶ B. Tù sù C. LËp luËn (nghÞ luËn) 4. §©y lµ n¨m sinh vµ mÊt cña ai ? (1868 - 1936) A. Lý B¹ch B. §ç Phñ C. Lç TÊn D. M. Go-r¬-ki. 5. Hãy điền tên nhân vật vào chỗ để trống sau : "Văn bản Những đứa trẻ trích ở chơng 9 tác phẩm Thời thơ ấu. Dạo ấy, dới thời Nga hoµng, .......................... (tªn th©n mËt cña M¸c-xim Go-r¬-ki) ë víi «ng bµ ngo¹i v× bố mất sớm, mẹ đi lấy chồng khác. Bên hàng xóm là nhà ông đại tá ..................................... đã già, sống với ngời vợ kế và ba đứa con nhỏ mồ côi mẹ khoảng trên dới mời tuổi, trạc tuổi víi .................................." II. Tù luËn 1. Xác định lỗi diễn đạt trong những câu sau. Sau đó, sửa lại câu cho đúng. a) Việt Nam chúng ta có rất nhiều thắng cảnh đẹp. b) Trong những năm gần đây, nhà trờng đã đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tËp cña x· héi. c) Về khuya, đờng phố rất im lặng. d) Trong thời kì đổi mới, Việt Nam đã thành lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nớc trên thÕ giíi. 2. Kể tóm tắt cốt truyện đoạn trích Chiếc lợc ngà (Nguyễn Quang Sáng) đã học ở sách giáo khoa Ng÷ v¨n 9 - tËp 1.. I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp. §¸p ¸n §Ò sè 25. C©u Néi dung tr¶ lêi (ý) 1 Tõ l¸y : nho nhá, gËt gï, l¹nh lïng, xa x«i, lÊp l¸nh 2 D 3 B 4 C 1 5 D 6 A 7 B 8 A 9 C 1 A, B, C (§óng) ; D, E (Sai) 2 A 2 3 C 4 D 5 A-li-«-sa ; èp-xi-an-ni-cèp ; A-li-«-sa II. Tù luËn 1. Xác định lỗi diễn đạt trong những câu sau và sửa lại câu cho đúng. a) Việt Nam chúng ta có rất nhiều thắng cảnh đẹp. b) Trong những năm gần đây, nhà trờng đã đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tËp cña x· héi. c) Về khuya, đờng phố rất im lặng. d) Trong thời kì đổi mới, Việt Nam đã thành lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nớc trên thÕ giíi..

(62) 2. Kể tóm tắt cốt truyện đoạn trích Chiếc lợc ngà (Nguyễn Quang Sáng) đã học ở sách gi¸o khoa Ng÷ v¨n 9 - tËp 1. Bµi lµm 1. a) Dùng thừa từ "đẹp" ("thắng cảnh" - nghĩa "cảnh đẹp") Söa l¹i: ViÖt Nam chóng ta cã rÊt nhiÒu th¾ng c¶nh b) Dïng sai tõ "®Èy m¹nh", v× nghÜa tõ nµy lµ thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn nhanh (Kh«ng hîp nghÜa khi ®i kÌm tõ "qui m«") Sửa lại : Trong những năm gần đây, nhà trờng đã mở rộng qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cÇu häc tËp cña x· héi. c) Dïng sai tõ "im lÆng" (Tõ nµy thêng dïng nãi vÒ con ngêi) Sửa lại : Về khuya, đờng phố rất yên tĩnh d) Dïng sai tõ "thµnh lËp" v× nghÜa cña tõ nµy lµ lËp nªn, x©y dùng nªn mét tæ chøc nµo đó. ( mà "quan hệ ngoại giao" không phải là một tổ chức đoàn thể) Sửa lại : Trong thời kì đổi mới, Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nớc trªn thÕ giíi. 2. Tãm t¾t trÝch ®o¹n ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến lúc con gái mới đợc một tuổi. Bảy năm sau, ông có dịp về thăm nhà. Ông vui mừng muốn ôm ấp, vỗ về con, nhng bé Thu không nhận cha, đối xử víi «ng l¹nh lïng nh ngêi xa l¹, v× trªn mÆt «ng S¸u cã vÕt thÑo kh«ng gièng víi ngêi cha trong ảnh chụp mà em đã biết. Sau đó nhờ bà ngoại giải thích, Thu mới hiểu. Trong phút chia tay, nỗi khát khao đợc gặp cha, tình yêu cha trong cô bé bùng dậy, hối hả, cuống quít. Tại khu căn cứ, ông Sáu đã dồn hết tình yêu thơng, nỗi nhớ đứa con gái yêu vào việc làm một chiếc lợc ngà để tặng con. Trong một trận càn, ông đã hi sinh. Trớc lúc nhắm mắt xuôi tay, ông còn kịp trao cây lợc ấy cho một ngời bạn. Cuối cùng chiếc lợc đến đợc tay con gái thì cha con đã không bao giờ đợc hội ngộ nữa. Tác phẩm là bài ca đâu xót nhng đẹp đẽ về tình cha con trong cuéc chiÕn tranh ¸i quèc. §Ò sè 26 I. tr¾c nghiÖm 1. Nèi A víi B sao cho tªn t¸c phÈm phï hîp víi tªn nh©n vËt xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm A B 1. ChiÕc lîc ngµ (NguyÔn Quang S¸ng) 1. cai LÖ 2. BÕn quª (NguyÔn Minh Ch©u) 2. Binh T 3. Tắt đèn (Ngô Tất Tố) 3. ¤ng S¸u 4. L·o H¹c (Nam cao) 4. TuÊn 2. BÕn quª cña nhµ v¨n NguyÔn Minh ch©u lµ truyÖn ng¾n thuéc giai ®o¹n nµo? A. 1930- 1945 B. 1946- 1954 C. 1954- 1975 D. Sau 1975 3. T¸c phÈm nµo sau ®©y sö dông c¸ch trÇn thuËt ë ng«i thø nhÊt ? A. Lµng cña Kim L©n B. LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long C. BÕn quª cña NguyÔn Minh Ch©u D. ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng 4. “T¹o t×nh huèng nghÞch lÝ, trÇn thuËt qua dßng néi t©m nh©n vËt, ng«n ng÷ vµ giäng ®iÖu giàu chất suy t, hình ảnh biểu tợng” là nhận định về tác phẩm nào ? A. LÆng lÏ Sa Pa (NguyÔn Thµnh Long). B. Nh÷ng ng«i sao xa x«i (Lª Minh Khuª). C. BÕn quª (NguyÔn Minh Ch©u). D. ChiÕc lîc ngµ (NguyÔn Quang S¸ng). 5. Xác định năm sáng tác của các tác phẩm sau đây bằng cách nối A với B một cách hợp lí A B 1. T«i ®i häc (Thanh TÞnh) 1. 1939 2. Nh÷ng ngµy th¬ Êu (Nguyªn Hång) 2. 1940 3. Tắt đèn (Ngô Tất Tố) 3. 1941 4. L·o H¹c (Nam Cao) 4. 1943 6. Nhµ th¬ NguyÔn Duy vµ nhµ th¬ Y Ph¬ng cã ®iÓm g× gièng nhau ? A. cïng sinh n¨m 1948. B. Cïng nhËp ngò n¨m 1968. C. Cïng nhËp ngò n¨m 1966. D. Cïng sinh n¨m 1941. 7. Hai bµi th¬ nµo cïng cã h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi” ? A. ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph¬ng) vµ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ (NguyÔn Khoa §iÒm). B. ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph¬ng) vµ Mïa xu©n nho nhá (Thanh h¶i)..

(63) C. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ (NguyÔn Khoa §iÒm) vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật). D. Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải) và Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận). 8. bài thơ nào dới đây đợc viết theo thể thơ 5 chữ ? A. ViÕng l¨ng B¸c cña ViÔn Ph¬ng B. ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy. C. §ång chÝ cña ChÝnh H÷u. D. BÕp löa cña B»ng ViÖt. 9. Khoanh trßn vµo thø tù xuÊt hiÖn tríc - sau cña c¸c nh©n vËt trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du. A. Thuý KiÒu - Thuý V©n - Kim Träng - Thóc Sinh - M· Gi¸m Sinh. B. Thuý V©n - Thuý KiÒu - M· Gi¸m Sinh - Kim Träng - Thóc Sinh. C. Thuý KiÒu - Thuý V©n - Kim Träng - M· Gi¸m Sinh - Thóc Sinh. D. Thuý V©n - Thuý KiÒu - Kim Träng - M· Gi¸m Sinh - Thóc Sinh. 10. Văn bản nhật dụng đề cập tới nội dung gì ? A. Di tÝch lÞch sö v¨n ho¸. B. Bµi trõ tÖ n¹n x· héi C. Chèng chiÕn tranh, b¶o vÖ hoµ b×nh D. TÊt c¶ c¸c néi dung trªn. 11. Văn bản nhật dụng nào dới đây sử dụng tổng hợp các phơng thức biểu đạt (tự sự, miêu tả, thuyÕt minh, nghÞ luËn, biÓu c¶m) ? A. Cæng trêng më ra. B. Thông tin về trái đất năm 2000 C. Bµi to¸n d©n sè D. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh. 12. Khoanh tròn vào ý trả lời đúng trong các trờng hợp sau : A. Thái độ bàng quan. B. Thái độ bàng quang. C. ThuËt ng÷ lµ nh÷ng tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm khoa häc, c«ng nghÖ. D. ThuËt ng÷ lµ nh÷ng tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm sù vËt, hiÖn tîng. 13. NghÜa cña tõ lµ : A. Néi dung biÓu thÞ sù vËt. B. Nội dung biểu thị tính chất, hành động. C. Néi dung biÓu thÞ quan hÖ. D. TÊt c¶ c¸c ý kiÕn trªn. 14. C©u “Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót” (LÆng lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long) lµ kiÓu c©u g× ? A. C©u ghÐp. B. Câu đặc biệt C. Câu trần thuật đơn. D. Câu phủ định. 15. Ph¬ng ch©m nµo chØ mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ nh©n khi héi tho¹i ? A. Ph¬ng ch©m vÒ lîng. B. Ph¬ng ch©m vÒ chÊt. C. Ph¬ng ch©m quan hÖ. D. Ph¬ng ch©m lÞch sù. 16. ThÓ lo¹i nµo sau ®©y thuéc kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn ? A. Th¬ tr÷ t×nh ; Tuú bót. B. B¶n tin b¸o chÝ. C. C¸o ; ChiÕu ; BiÓu ; HÞch. D. TruyÖn ng¾n ; Phãng sù. II. tù luËn Phân tích đoạn trích Thuý Kiều báo ân báo oán (Truyện Kiều- Nguyễn Du) để thấy đợc : “tài năng nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả trong việc khắc hoạ tính cách qua ngôn ngữ đối thoại” (S¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 9 tËp 1- NXB Gi¸o dôc). §¸p ¸n §Ò sè 26 I. Tr¾c nghiÖm C©u Néi dung 1 1A- 3B; 2A- 4B; 3A- 1B; 4A- 2B 2 D 3 D 4 C 5 1A- 3B; 2A- 2B; 3A- 1B; 4A- 4B 6 A.

(64) 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16. A B C D A A- ®; B- s; C- ®; D- s D B D C. II. Tù luËn ý Néi dung 1. Giới thiệu Nguyễn Du, Truyện Kiều, vị trí và nét đặc sắc của đoạn trích Thuý KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n. 2. Ph©n tÝch “tµi n¨ng nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt cña t¸c gi¶ trong viÖc kh¾c ho¹ tính cách qua ngôn ngữ đối thoại” trong 12 câu đầu (Thuý Kiều báo ân) a) Thuý Kiều nói với Thúc Sinh về ơn nghĩa : trớc nỗi hoảng sợ đến mức mất cả thần sắc (mặt nh chàm đổ) của Thúc Sinh - một con ngời nhu nhợc, Kiều động lòng trắc ẩn, nàng gợi lại ân nghĩa xa, nhắc lại địa danh “Lâm tri”, xng là “ngời cũ” một cách thân mật và coi đó là “nghĩa nặng nghìn non” b) Hoµn c¶nh vµ vÞ trÝ hiÖn t¹i kh«ng cho phÐp KiÒu qu¸ th©n mËt. Nµng cÇn tr¶ ¬n để trả mỗi ngời về vị trí của mình nên lời nói trở nên trang trọng : “sâm thơng", “chữ tòng”, “cố nhân”, “trăm”, “nghìn”, “tạ lòng”, “báo ân”,… đặc biệt từ “cố nhân” và điển tích "sâm thơng". Bằng cách này, Kiều đã giải quyết một cách thông minh, khéo léo một việc thật khó khăn mà vẫn giữ đợc tấm lòng biết ơn, trân trọng của mình đối với Thúc Sinh. c) Nãi víi Thóc Sinh vÒ Ho¹n Th, ng«n ng÷ cña KiÒu hÕt søc n«m na víi nh÷ng thµnh ng÷ ViÖt quen thuéc (kÎ c¾p bµ giµ ; kiÕn bß miÖng chÐn). VÕt th¬ng lßng Ho¹n Th g©y ra cho nµng qu¸ xãt xa, nµng sÏ trõng ph¹t Ho¹n Th. Víi KiÒu lóc nµy, ©n o¸n ph©n minh, râ rµng. 3. Ph©n tÝch “tµi n¨ng nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt cña t¸c gi¶ trong viÖc kh¾c ho¹ tính cách qua ngôn ngữ đối thoại” trong 22 câu sau (Thuý Kiều báo oán) a) Hành động, lời nói của Kiều lúc mới gặp Hoạn Th biểu thị thái độ mỉa mai: “chµo”, “tha”, “tiÓu th”,… Giäng KiÒu cã phÇn ®ay nghiÕn, d»n h¾t víi nhÞp th¬ t¸ch ra tõng tiÕng, tõ ng÷ lÆp l¹i, nhÊn m¹nh: “dÔ cã”, “dÔ dµng”, “mÊy tay”, “mấy mặt”, “mấy gan”, “đời xa”, “đời nay”, “càng cay nghiệt lắm/ càng oan trái nhiÒu” b) Ho¹n Th lµ con ngêi kh«n ngoan, gi¶o ho¹t, mÆc dï “hån l¹c ph¸ch xiªu” song đã kịp trấn tĩnh để “liệu điều kêu ca”. Kiều nói đến “đàn bà”, Hoạn th cũng đánh vào tâm lí “đàn bà” để gỡ tội. Từ tội nhân, Hoạn Th đồng nhất mình cũng là nạn nh©n. Ho¹n Th cho r»ng m×nh kh«ng nh÷ng kh«ng cã téi mµ cßn cã c«ng. Cuèi cïng, Ho¹n Th nhËn tÊt c¶ téi lçi vÒ m×nh vµ khen KiÒu lµ ngêi khoan dung, réng lîng nh trêi biÓn. c) Tríc lêi lÏ cña Ho¹n Th, KiÒu võa mÒm lßng võa khã xö. Nµng r¨n ®e Ho¹n Th và xử theo triết lí dân gian “đánh kẻ chạy đi chứ không đánh ngời chạy lại”. Kiều tha cho Ho¹n Th kh«ng chØ v× Ho¹n Th cã tµi “bµo ch÷a” mµ cßn v× KiÒu lµ ngêi độ lợng, vị tha và nhân hậu. 4. §¸nh gi¸ chung vÒ: “tµi n¨ng nghÖ thuËt x©y dùng nh©n vËt cña t¸c gi¶ trong viÖc khắc hoạ tính cách qua ngôn ngữ đối thoại” và giá trị đoạn trích a) Nguyễn Du là thiên tài nhiều mặt đặc biệt là tài xây dựng nhân vật, nắm bắt và kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch, t©m lÝ, t©m tr¹ng con ngêi. T©m lÝ, tÝnh c¸ch, phÈm chÊt cña Thuý Kiều, Thúc Sinh, Hoạn Th đợc thể hiện một cách tài tình qua ngôn ngữ đối tho¹i cña ®o¹n trÝch. b) §o¹n trÝch kh«ng chØ ngîi ca tÊm lßng nh©n hËu, con ngêi ¬n nghÜa cña Thuý Kiều mà còn phản ánh khát vọng, ớc mơ công lí, chính nghĩa của thời đại Nguyễn Du. Đoạn trích cho thấy cái tâm và cái tài ngời sáng của nhà nhân đạo lớn. §Ò sè 27 I. tr¾c nghiÖm 1. T«i ®i häc cña Thanh TÞnh xuÊt b¶n n¨m nµo ? A. 1940 B. 1941 C. 1942 D. 1943.

(65) 2. Nèi tªn t¸c gi¶ víi tªn t¸c phÈm phï hîp. A. Muèn lµm th»ng Cuéi a) Tè H÷u B. Hai ch÷ níc nhµ b) TÕ Hanh C. Quª h¬ng c) TrÇn TuÊn Kh¶i D. Khi con tu hó d) T¶n §µ 3. Tìm các đáp án đúng về tác giả Vũ Khoan A. Là nhà hoạt động chính trị, nhiều năm làm Thứ trởng Bộ Ngoại giao. B. Sau cách mạng Tháng Tám, ông làm Tổng Th kí Hội Văn hoá Cứu quốc, đại biểu Quèc héi kho¸ ®Çu tiªn. C. Nguyªn lµ Phã Thñ tíng ChÝnh phñ. 4. §iÒn vµo dÊu 3 chÊm trong ®oan sau : (1)… sinh n¨m 1948 t¹i huyÖn H¹ Hoµ, tØnh Phó Thä, quª gèc ë Qu¶ng Nam, tõng lµ bộ đội thời kháng chiến chống Mĩ, sáng tác thơ khoảng giữa những năm 60. Đầu những năm 80, «ng chuyÓn h¼n sang lÜnh vùc s©n khÊu. ¤ng mÊt n¨m 1988. Năm (2)… đợc nhà nớc truy tặng giải thởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. 5. Văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức về đặc điểm, tính chÊt cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng trong tù nhiªn, x· héi b»ng ph¬ng ph¸p tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch lµ v¨n b¶n g× ? A. V¨n b¶n tù sù B. V¨n b¶n miªu t¶ C. V¨n b¶n thuyÕt minh D. V¨n b¶n nhËt dông 6. Điền đúng (Đ), sai (S) vào ô vuông mỗi ý kiến sau : A. Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày nhận xét, đánh giá của mình về nội dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n th¬, bµi th¬ Êy. B. Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là bàn về chủ đề, nhân vật, nghệ thuật của bài th¬, ®o¹n th¬ Êy. C. Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là nêu lên đợc các nhận xét, đáng giá và sự cảm thô riªng cña ngêi viÕt. 7. Biện pháp tu từ có liên quan đến phơng châm lịch sự là A. Èn dô B. §iÖp tõ ng÷ C. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh 8. §äc mÈu chuyÖn vui sau : Bác sĩ Nam mời bạn bè tới dự sinh nhật. Đã gần đến giờ mở sâm banh mà khách mới chØ cã h¬n mét nöa. B¸c sÜ than v·n : - Chán quá ! Ngời cần đến thì cha thấy đến ! Nh÷ng ngêi kh¸ch cã mÆt cho r»ng chñ nh©n ¸m chØ m×nh thuéc lo¹i “nh÷ng ng êi không cần đến”, thế là gần 20 khách bỏ đi. Thấy vậy, bác sĩ lo lắng xuýt xoa : - Nh÷ng ngêi kh«ng nªn ®i l¹i ®i mÊt råi ! Nh÷ng ngêi cßn l¹i nghe vËy nghÜ “ch¾c m×nh thuéc lo¹i cÇn ®i”, thÕ lµ hä bá ®i nèt. (Theo Báo Giáo dục Thời đại) a) C¸c c©u nãi cña b¸c sÜ Nam kh«ng tu©n thñ ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo ? A. Ph¬ng ch©m vÒ lîng B. Ph¬ng ch©m vÒ chÊt C. Ph¬ng ch©m quan hÖ D. Ph¬ng ch©m c¸ch thøc E. Ph¬ng ch©m lÞch sù b) C¸c c©u tôc ng÷ sau, c©u nµo chØ c¸ch nãi cña b¸c sÜ Nam trong mÈu chuyÖn trªn A. Lêi nãi gãi vµng B. Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau C. Nãi nöa óp nöa më D. Nãi kh«ng cã ®Çu cã ®u«i 9. C©u “nãi gÇn nãi xa ch¼ng qua nãi thËt” thuéc ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo ? A. Ph¬ng ch©m quan hÖ B. Ph¬ng ch©m c¸ch thøc C. Ph¬ng ch©m lÞch sù 10. §äc ®o¹n trÝch sau : Nghe chuyện Phù Đổng Thiên Vơng, tôi tởng đến một trang nam nhi, sức vóc khác ngời, nhng tâm hồn còn thô sơ giản dị nh tâm hồn tất cả mọi ngời thời xa. Tráng sĩ ấy gặp lúc quốc gia lâm nguy đã xông pha ra trận đem sức khoẻ mà đánh tan giặc nhng bị thơng nặng. Tuy thÕ ngêi trai lµng Phï §æng vÉn cßn ¨n mét b÷a c¬m. (NguyÔn §×nh Thi) a) PhÐp liªn kÕt chñ yÕu trong ®o¹n v¨n trªn lµ : A. PhÐp lÆp.

(66) B. Dùng từ đồng nghĩa liên tởng C. PhÐp thÕ b) Xác định từ ngữ dùng để liên kết câu trong đoạn trích. II. tù luËn 1. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh con cß trong bµi th¬ cïng tªn cña ChÕ Lan Viªn. 2. H·y tëng tîng lµ bÐ Thu trong truyÖn ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng kÓ l¹i c©u chuyện : lúc nhận ra ba cũng là lúc chia tay cho đến khi nhận lại chiếc lợc ngà từ ngời bạn chiến đấu của ba. I. Tr¾c nghiÖm C©u ý 1 2 3 4 5 6 7 a) 8 b) 9 a) 10 b). §¸p ¸n §Ò sè 27 Néi dung B A-d;B-c;C-b;D-a A vµ C (1)Nhµ th¬, nhµ viÕt kÞch Lu Quang Vò (2) 2000, Lu Quang Vò C A- ® ; B - s; C- ® A vµ C D C vµ D B B Phï §æng Thiªn V¬ng ; trang nam nhi ; tr¸ng sÜ Êy ; ngêi trai lµng Phï §æng.. II. Tù luËn 1. A. H×nh thøc : Đảm bảo là một văn bản hoàn chỉnh, văn viết trôi chảy, diễn đạt có hình ảnh, cảm xúc, kh«ng m¾c nh÷ng lçi th«ng thêng. B. Néi dung : a) Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm, xuÊt xø vµ néi dung cña bµi th¬ Con cß cña ChÕ Lam Viªn. b) C¶m nhËn vÒ h×nh ¶nh con cß trong bµi th¬. - Con cò đến từ ca dao qua lời ru của mẹ thấm đẫm tình yêu thơng. - Cò thoát thai từ lời ru đến làm quen và trở thành ngời bạn đầu tiên của con. - PhÇn cuèi, h×nh ¶nh con cß trë thµnh biÓu tîng cña t×nh mÑ vµ mang triÕt lÝ nh©n sinh. c) Tổng hợp khái quát những điều đã cảm nhận. 2. A. H×nh thøc : §¶m b¶o lµ mét v¨n b¶n hoµn chØnh, tù sù hÊp dÉn, cã cèt truyÖn râ rµng, kh«ng sai lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng thêng (0.5 ®iÓm). B. Néi dung : a) C« giao liªn Thu tù giíi thiÖu vÒ m×nh vµ hai cha con gÆp nhau vµ nçi niÒm phót chia tay. b) Kể lại chuyện, hoàn cảnh gặp lại ngời bạn chiến đấu của cha, đợc nghe kể về ngời cha cña m×nh. c) Suy nghĩ, tình cảm : nỗi ân hận, niềm tự hào, xúc động chân thành về cha và tự hứa với lơng tâm sống xứng đáng với ngời cha của mình. d) KÕt thóc c©u chuyÖn ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i. §Ò sè 28 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng ghi các ý đúng hoặc đúng nhất : 1. NguyÔn D÷ (t¸c gi¶ cña TruyÒn k× m¹n lôc) sèng vµo thêi k× : A. Triều đình nhà Lê đang phát triển cực thịnh. B. Triều đình nhà Lê bắt đầu khủng hoảng. C. TrÞnh - NguyÔn ph©n tranh. 2. Truyện Truyền kì mạn lục của Nguyễn Dữ đợc viết bằng : A. Ch÷ H¸n. B. Ch÷ N«m. C. C¶ ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. 3. Nh©n vËt chÝnh trong TruyÒn k× m¹n lôc cña NguyÔn D÷ thêng lµ : A. Nh÷ng ngêi phô n÷..

(67) B. Những ngời phụ nữ đức hạnh, khát khao với cuộc sống bình yên hạnh phúc nhng c¸c thÕ lùc tµn b¹o vµ c¶ lÔ gi¸o kh¾c nghiÖt l¹i x« ®Èy hä vµo nh÷ng c¶nh ngé Ðo le, oan khuÊt, bÊt h¹nh. C. Những ngời phụ nữ đức hạnh, khát khao với cuộc sống bình yên hạnh phúc. 4. Sau khi ®i lÝnh vÒ, Tr¬ng Sinh trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷ ghen và đánh đuổi Vũ Nơng vì : A. Chàng vốn tính đa nghi và có cách xử sự hồ đồ, độc đoán. B. Chàng có tâm trạng nặng nề do mẹ đã mất. C. Lời nói về cái bóng của đứa con ngây thơ. D. C¶ 3 ý trªn. 5. Lêi nãi cña Vò N¬ng trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷ : Thiếp sở dĩ nơng tựa vào chàng vì có cái thú vui nghi gia thất. Nay đã bình rơi trâm g·y, m©y t¹nh ma tan, sen rò trong ao, liÔu tµn tríc giã; khãc tuyÕt b«ng hoa rông cuèng, kªu xuân cái én lìa đàn, nớc thẳm buồn xa, đâu còn có thể lại lên núi Vọng Phu kia nữa. Chøng tá : A. Hạnh phúc gia đình, niềm khát khao của cả đời nàng tan vỡ, tình yêu không còn. B. Nỗi đau khổ chờ chồng đến hoá thành đá trớc đây cũng không còn có thể làm lại đợc nữa. C. C¶ A vµ B. 6. Vò N¬ng trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷ chÕt v× : A. Hành động bột phát trong cơn nóng giận. B. Nàng đã hoàn thành nghĩa vụ đối với chồng và gia đình nhà chồng. C. Thất vọng đến tột cùng, cuộc hôn nhân đã đến độ không thể nào hàn gắn đợc nữa. D. C¶ ba ý trªn. 7. Bi kÞch cña Vò N¬ng trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷ : A. Là lời khuyên ngời phụ nữ chống đối chế độ phong kiến. B. Lµ mét lêi tè c¸o x· héi phong kiÕn xem träng quyÒn uy cña kÎ giµu vµ cña ngêi đàn ông trong gia đình, đồng thời bày tỏ niềm cảm thông của tác giả đối với số phận oan nghiÖt cña ngêi phô n÷. C. C¶ hai ý trªn. 8. Tình tiết độc đáo nhất trong Chuyện ngời con gái Nam Xơng của Nguyễn Dữ là : A. Tr¬ng Sinh ph¶i ®i lÝnh. B. Lời nói về cái bóng của đứa trẻ ngây thơ. C. Vò N¬ng tù tö. D. C¶ ba ý trªn. 9. YÕu tè k× ¶o trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷ cã ý nghÜa : A. T¹o nªn mét kÕt thóc phÇn nµo cã hËu cho truyÖn. B. Thể hiện ớc mơ về sự công bằng trong cuộc đời. C. Làm hoàn chỉnh thêm những nét đẹp vốn có của Vũ Nơng. D. C¶ ba ý trªn. 10. C¸ch ®a nh÷ng yÕu tè k× ¶o cña NguyÔn D÷ trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng : A. T¸ch riªng víi c¸c yÕu tè thùc. B. Xen kÏ víi c¸c yÕu tè thùc. C. Võa t¸ch riªng võa xen kÏ víi c¸c yÕu tè thùc. 11. C¸ch dÉn trùc tiÕp lµ : A. Nh¾c l¹i nguyªn v¨n lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt. B. ThuËt l¹i lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt, cã ®iÒu chØnh cho thÝch hîp ; lời dẫn trực tiếp đợc đặt trong dấu ngoặc kép. C. Nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của ngời hoặc nhân vật ; lời dẫn trực tiếp đợc đặt trong dấu ngoặc kép. Bµi tËp 2 Trong ®o¹n v¨n sau ®©y, c©u nµo cã lêi dÉn trùc tiÕp, c©u nµo cã lêi dÉn gi¸n tiÕp ? (1) Chê m·i míi thÊy mét «ng thanh niªn nghÔu nghÖn v¸c mét bã tre ®i tíi. (2) T«i chµo råi hái : “§i chî huyÖn lèi nµo, «ng lµm ¬n chØ gióp t«i. ” (3) Anh ta trè m¾t nh×n t«i ch¼ng nãi ch¼ng r»ng, nh nh×n mét gièng ngêi l¹ míi ë ho¶ tinh r¬i xuèng. (4) T«i biÕt hiÖu, rút giấy đa cho anh xem rồi lại hỏi. (5) Bấy giờ anh ta mới bảo : “Ông cứ đi lối này, đến chỗ có một cây đa to thì rẽ về tay phải, đi một quãng lại rẽ về tay trái, qua một cánh đồng, vào đờng gạch làng Ngò, vòng ra đằng sau đình, rẽ về tay phải, đi một quãng nữa thì đến chợ. (6) Đại khái thế, chứ không phải hoàn toàn đúng thế. (7) Chỉ biết là nó lôi thôi rắc rối, nhiều bên phải bên trái quá, đến nỗi tôi không tài nào nhận đợc. (8) Anh ta bày cho tôi một cách : đứng đợi đấy, gặp ai gánh hàng đi chợ thì đi theo. (§«i m¾t - Nam Cao) + Lêi dÉn trùc tiÕp ë c©u . . . . . . . . . . . . . . . . + Lêi dÉn gi¸n tiÕp ë c©u . . . . . . . . . . . . . . . . Bµi tËp 3.

(68) 1. §iÒn vµo chç trèng trong c©u sau c¸c tõ truyÒn thèng, oan nghiÖt, th¬ng t©m, c¶m th¬ng sao cho thÝch hîp : Qua câu chuyện về cuộc đời và cái chết . . . . . . . . . . . . . của Vũ Nơng, Chuyện ngời con gái Nam Xơng thể hiện niềm . . . . . . . . . . . . đối với số phận . . . . . . . . . . . . . . . của ng ời phụ nữ Việt Nam dới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp . . . . . . . . . . . . . . . . . của họ. 2. §iÒn c¸c tõ : thuËt l¹i, nh¾c l¹i vµo c©u sau : DÉn trùc tiÕp, tøc lµ . . . . . . . . . . . . . nguyªn v¨n lêi nãi hay ý nghÜ cña ng êi hoÆc nhân vật ; lời dẫn trực tiếp đợc đặt trong dấu ngoặc kép. DÉn gi¸n tiÕp, tøc lµ . . . . . . . . . . . . . . . lêi nãi hay ý nghÜ cña ngêi hoÆc nh©n vËt, cã điều chỉnh cho thích hợp ; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép. Bµi tËp 4 ViÕt v¨n b¶n ng¾n kh«ng qu¸ 15 dßng tãm t¾t ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh cña Phạm Đình Hổ mà em đã đợc học ở chơng trình Ngữ văn lớp 9. Bµi tËp 5 Từ hoa trong Truyện Kiều của Nguyễn Du là từ nhiều nghĩa. Hãy xác định : ở câu nào, từ hoa đợc dùng với nghĩa gốc, nghĩa chuyển. Trong các từ đợc dùng với nghĩa chuyển, từ nào đợc chuyển nghĩa theo phơng thức ẩn dụ ? a) Sen tµn cóc l¹i në hoa, Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân. b) L¹i cµng ñ dét nÐt hoa, Sầu tuôn đứt nối châu sa vắn dài. c) Tríc sau nµo thÊy bãng ngêi, Hoa đào năm ngoái còn cời gió đông. d) Tõ nghe vên míi thªm hoa Miệng ngời đã lắm tin nhà thì không II. Tù luËn 1. Phân tích Chuyện ngời con gái Nam Xơng của Nguyễn Dữ để làm nổi bật những vẻ đẹp và th©n phËn nh©n vËt Vò N¬ng. 2. Tr×nh bµy c¶m nghÜ s©u s¾c nhÊt cña em vÒ ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷. §¸p ¸n §Ò sè 28 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh vµo c¸c ch÷ sau : C©u 1 : B. C©u 2 : A. C©u 3 : B. C©u 4 : D. C©u 5 : C. C©u 6 : C. C©u 7 : B. C©u 8 : B. C©u 9 : D. C©u 10 : B. C©u 11: C. Bµi tËp 2 + Lêi dÉn trùc tiÕp ë c©u 2 vµ c©u 5. + Lêi dÉn gi¸n tiÕp ë c©u 8. Bµi tËp 3 §iÒn c¸c tõ vµo chç trèng theo thø tù sau : 1. th¬ng t©m, c¶m th¬ng, oan nghiÖt, truyÒn thèng. 2. nh¾c l¹i, thuËt l¹i. Bµi tËp 4 Yêu cầu tóm tắt khoảng 15 dòng thể hiện đợc nội dung của câu chuyện: đời sống xa hoa và thói ăn chơi của của phủ Chúa cũng nh những thủ đoạn của chúng để vơ vét của cải trong nhân dân thời kì chúa Trịnh Sâm. Để tóm tắt đúng, phải nêu đợc các sự việc nh sau : + Thói ăn chơi xa xỉ của chúa Trịnh Sâm và việc xây dựng đình đài với những cuộc dạo ch¬i diÔn ra liªn miªn. + Chóa ra søc thu nhiÒu vËt l¹, cña quÝ trong chèn d©n gian ®a vµo cung. Bän ho¹n quan cung giám nhờ gió bẻ măng để quấy nhiễu dân. + Nhân dân phải đập phá núi non bộ và cây cảnh để tránh tai vạ. Bµi tËp 5 Hoa ë c©u 1, 3 dïng theo nghÜa gèc, c©u 2, 4 dïng theo nghÜa chuyÓn vµ chuyÓn nghÜa theo ph¬ng thøc Èn dô. II. Tù luËn 1. Đây là kiểu văn bản nghị luận văn học, phân tích Chuyện ngời con gái Nam Xơng để làm nổi bật những vẻ đẹp và thân phận của nhân vật Vũ Nơng. Về nội dung, có hai yêu cầu chính là vẻ đẹp và thân phận của Vũ Nơng dới chế độ cũ. + Về yêu cầu thứ nhất, thông qua các tình huống của cốt truyện, phân tích để làm hiện lên nhân vật Vũ Nơng, một phụ nữ xinh đẹp, nết na, hiền thục lại đảm đang, tháo vát, thờ kính mẹ chồng hết mực hiếu thảo, một dạ thuỷ chung với chồng, hết lòng vun đắp cho hạnh phúc gia đình..

(69) + Về thân phận của Vũ Nơng, qua phân tích nỗi oan khuất của nàng để thấy, ngời phụ nữ đức hạnh ở đây không những không đợc bênh vực, che chở mà còn bị đối xử bất công, vô lí đến nỗi họ không thể sống đợc nữa mà phải tự kết liễu đời mình. 2. §©y lµ kiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc, cô thÓ lµ v¨n b¶n ChuyÖn ngêi con g¸i Nam Xơng. Đề tơng đối tự do, chỉ cần trình bày cảm xúc, tởng tợng, liên tởng, suy ngẫm sâu sắc của mình về một hoặc vài vấn đề nào đó của văn bản. Muốn trình bày tình cảm của mình về một vấn đề nào đó, trớc hết phải nêu ra đối tợng gợi nên cảm xúc, suy nghĩ sâu sắc nhất cho mình. Nó có thể là một vấn đề về nội dung, về nghệ thuật hay về cả nội dung và nghệ thuËt. Cô thÓ cã thÓ lµ suy nghÜ s©u s¾c nhÊt vÒ : th©n phËn Vò N¬ng nãi riªng vµ ngêi phô nữ nói chung dới chế độ xa; niềm thơng cảm sâu xa của nhà văn đối với ngơì phụ nữ; vẻ đẹp cña Vò N¬ng ; bi kÞch cña Vò N¬ng vµ lêi tè c¸o x· héi phong kiÕn ; tÝnh ®a nghi vµ c¸ch xö sự hồ đồ, độc đoán của Trơng Sinh ; lời nói về cái bóng của đứa con ngây thơ ; cách dắt dẫn t×nh tiÕt c©u chuyÖn ; yÕu tè k× ¶o, kÕt thóc cã hËu v.v.. Từ những đối tợng gợi suy nghĩ, phải trình bày đợc cảm nghĩ một cách sâu sắc, chân thành, phù hợp với đối tợng đợc nêu ra. §Ò sè 29 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng ghi các ý đúng : 1. Vũ trung tuỳ bút của Phạm Đình Hổ đợc viết vào thời kì : A. Nhµ HËu Lª. B. Cuèi nhµ Lª, ®Çu nhµ NguyÔn. C. Đầu đời Nguyễn. D. Nhµ M¹c. 2. Vò trung tuú bót cña Ph¹m §×nh Hæ : A. KÓ vÒ chuyÖn trong ma nhµn rçi viÕt v¨n. B. Là tác phẩm chẳng những có giá trị văn chơng đặc sắc mà còn cung cấp những tài liệu quí về sử học, địa lí, xã hội học... C. Kể về cuộc đời của những ngời dân Hải Dơng, quê ông. 3. ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh cña Ph¹m §×nh Hæ : A. Phản ánh đời sống xa hoa của vua chúa và bọn quan lại từ trung ơng đến địa phơng lúc bấy giờ. B. Phản ánh tình hình đất nớc ta dới thời chúa Trịnh Sâm. C. Phản ánh đời sống xa hoa của vua chúa và sự nhũng nhiễu của bọn quan lại thời Lª TrÞnh. D. C¶ ba ý trªn. 4. §o¹n v¨n sau trong ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh: Buæi Êy, bao nhiªu nh÷ng loµi tr©n cÇm dÞ thó, cæ méc qu¸i th¹ch, chËu hoa c©y cảnh ở chốn dân gian, Chúa đều sức thu lấy, không thiếu một thứ gì. Có khi lấy cả cây đa to, cµnh l¸ rêm rµ, tõ bªn b¾c chë qua s«ng ®em vÒ. Nã gièng nh mét c©y cæ thô mäc trªn ®Çu non hốc đá, rễ dài đến vài trợng, phải một cơ binh mới khiêng nổi, lạo bốn ngời đi kèm, đều cầm gơm, đánh thanh la độc thúc quân lính khiêng đi cho đều tay. Cã néi dung : A. Ca ngợi công lao của chúa Trịnh trong việc tạo nên cảnh đẹp cho đất nớc. B. Ca ngîi nh÷ng k× tÝch cña chóa TrÞnh. C. Tố cáo những hành động ăn cớp trắng trợn của Chúa Trịnh. 5. NghÖ thuËt miªu t¶ cña Ph¹m §×nh Hæ ë ChuyÖn cò trong Phñ chóa TrÞnh lµ : A. Sö dông phÐp liÖt kª vµ miªu t¶ tØ mØ mét sè sù kiÖn tiªu biÓu. B. Đa ra các sự việc cụ thể, khách quan, không xen lời bình, để sự việc tự nói lên ý nghÜa cña chóng. C. Đa ra các sự việc, sự kiện, qua đó thể hiện thái độ một cách trực tiếp. D. Gåm A vµ B. 6. §o¹n v¨n sau ®©y trong ChuyÖn cò trong Phñ Chóa TrÞnh cña Ph¹m §×nh Hæ cã néi dung g× ? Bän ho¹n quan cung gi¸m l¹i thêng nhê giã bÎ m¨ng, ra ngoµi do¹ dÉm. Hä dß xem nhµ nµo cã chËu hoa c©y c¶nh, chim tèt khíu hay, th× biªn ngay hai ch÷ “phông thñ” vµo. Đêm đến, các cậu trèo qua tờng thành lẻn ra, sai tay chân đem lính đến lấy phăng đi, rồi buộc cho tội đem giấu vật cung phụng để doạ lấy tiền. A. Sự tận tuỵ của quan lại đối với triều đình phong kiến thời Lê Trịnh. B. Sự trung thành của quan lại đối với nhà Chúa. C. Thợng bất chính, hạ tắc loạn. Bọn hoạn quan lợi dụng cơ hội để kiếm chác. D. C¶ ba ý trªn. 7. Từ nào sau đây có yếu tố đờng với nghĩa là nhà : A. thánh đờng B. học đờng C. đờng sá.

(70) D. đờng mật E. đờng bộ G. nhà tiền đờng 8. Tõ nµo sau ®©y cã yÕu tè gi¶ víi nghÜa lµ ngêi : A. t¸c gi¶ B. gi¶ t¹o C. so¹n gi¶ D. häc gi¶ E. gi¶ dèi G. gi¶ vê 9. §o¹n v¨n sau ®©y : Buæi Êy, bao nhiªu nh÷ng loµi tr©n cÇm dÞ thó, cæ méc qu¸i th¹ch, chËu hoa c©y cảnh ở chốn dân gian, Chúa đều sức thu lấy, không thiếu một thứ gì. Có khi lấy cả cây đa to, cµnh l¸ rêm rµ, tõ bªn b¾c chë qua s«ng ®em vÒ. Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo lµ chñ yÕu ? A. Miªu t¶. B. LiÖt kª. C. So s¸nh. 10. Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ lµ : A. Mét t¸c phÈm lÞch sö. B. Mét cuèn truyÖn truyÒn k×. C. Mét cuèn tiÓu thuyÕt lÞch sö viÕt theo lèi ch¬ng håi. 11. T¸c gi¶ cña Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ lµ : A. Ng« Th× ChÝ. B. Ng« Th× Du. C. Nhãm t¸c gi¶ thuéc dßng hä Ng« Th×, ë lµng T¶ Thanh Oai, nay thuéc huyÖn Thanh Oai, tØnh Hµ T©y. 12. §o¹n v¨n sau trÝch trong Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ : Lần này ta ra, thân hành cầm quân, phơng lợc tiến đánh đã có tính sẵn. Chẳng qua mơi ngày có thể đuổi đợc ngời Thanh. Nhng nghĩ chúng là nớc lớn gấp mời nớc mình, sau khi bÞ thua mét trËn, ¾t lÊy lµm thÑn mµ lo mu b¸o thï. Nh thÕ th× viÖc binh ®ao kh«ng bao giê døt, kh«ng ph¶i lµ phóc cho d©n, nì nµo mµ lµm nh vËy. §Õn lóc Êy chØ cã ngêi khÐo lêi lÏ mới dẹp nổi việc binh đao, không phải Ngô Thì Nhậm thì không ai làm đợc. Chờ mời năm nữa, cho ta đợc yên ổn mà nuôi dỡng lực lợng, bấy giờ nớc giàu quân mạnh, thì ta có sợ gì chóng ? Cho biÕt vua Quang Trung lµ mét ngêi : A. Chủ quan khinh địch do ỷ vào sức mạnh của quân ta. B. Cã ý chÝ quyÕt th¾ng vµ cã tÇm nh×n xa tr«ng réng. C. C¶ A vµ B. 13. Lêi dô cña Quang Trung (håi thø 14 - Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ) thÓ hiÖn néi dung g× ? Quân Thanh sang xâm lấn nớc ta, hiện ở Thăng Long, các ngơi đã biết cha ? Trong khoảng vũ trụ, đất nào sao ấy, đều đã phân biệt rõ ràng, phơng Bắc, phơng Nam chia nhau mµ cai trÞ. Ngêi ph¬ng B¾c, kh«ng ph¶i nßi gièng níc ta, giÕt h¹i nh©n d©n, v¬ vÐt cña c¶i, ngời mình không thể chịu nổi, ai cũng muốn đuổi chúng đi. Đời Hán có Trng Nữ Vơng, đời Tống có Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, đời Nguyên có Trần Hng Đạo, đời Minh có Lê Thái Tổ, các ngài không nỡ ngồi nhìn chúng làm điều tàn bạo, nên đã thuận lòng ngời dấy nghĩa quân, đều chỉ đánh một trận là thắng và đuổi đợc chúng về phơng Bắc. ở các thời ấy, Bắc, Nam riêng phận, bờ cõi lặng yên, các vua truyền ngôi lâu đời. Từ đời nhà Đinh tới đây, dân ta không đến nỗi khổ nh hồi nội thuộc xa kia. Mọi việc lợi, hại, đợc, mất ấy đều là chuyện cũ rành rành của các triều đại trớc. Nay ngời Thanh lại sang, mu đồ lấy nớc Nam ta đặt làm quận huyện, không biết trông gơng mấy đời Tống, Nguyên, Minh ngày xa. Vì vậy ta phải kéo quân ra đánh đuổi. Các ngơi đều là những kẻ có lơng tri, lơng năng, hãy nên cùng ta đồng tâm hiệp lực, để dựng nên công lớn. Chớ có quen thói cũ, ăn ở hai lòng, nếu nh việc phát gi¸c ra, sÏ bÞ giÕt chÕt ngay tøc kh¾c, kh«ng tha mét ai, chí b¶o lµ ta kh«ng nãi tríc ! A. Nh¾c l¹i truyÒn thèng cña chèng ngo¹i x©m cña d©n téc ta, kªu gäi qu©n lÝnh đồng tâm hiệp lực đánh giặc đồng thời ra kỉ luật nghiêm cho quân sĩ. B. Khẳng định chủ quyền dân tộc của ta và lên án hành động xâm lăng phi nghĩa, trái đạo trời của giặc, nêu bật dã tâm của chúng, nhắc lại truyền thống của chống ngoại xâm của dân tộc ta từ xa, kêu gọi quân lính đồng tâm hiệp lực đánh giặc. C. Khẳng định chủ quyền dân tộc của ta và lên án hành động xâm lăng phi nghĩa, trái đạo trời của giặc, nêu bật dã tâm của chúng. 14. Vua Quang Trung nªu nh÷ng tÊm g¬ng c¸c anh hïng chèng x©m lîc ph¬ng B¾c trong qu¸ khø cña d©n téc ta (trong ®o¹n v¨n ë c©u 13) nh»m : A. Thể hiện niềm khát khao đợc ghi tên mình vào danh sách các anh hùng dân tộc. B. Kh¬i gîi niÒm tù hµo d©n téc vµ thÓ hiÖn ý chÝ quyÕt t©m kh«ng thua kÐm ngêi xa. C. Nêu cao truyền thống đánh giặc ngoại xâm của dân tộc ta. D. TÊt c¶ c¸c ý trªn. 15. §o¹n v¨n sau : Tôn Sĩ Nghị sợ mất mật, ngựa không kịp đóng yên, ngời không kịp mặc áo giáp, dẫn bän lÝnh kÞ m· cña m×nh chuån tríc qua cÇu phao, råi nh»m híng b¾c mµ ch¹y. Qu©n sÜ c¸c doanh nghe tin, đều hoảng hồn, tan tác bỏ chạy, tranh nhau qua cầu sang sông, xô đẩy nhau.

(71) rơi xuống mà chết rất nhiều. Lát sau cầu lại bị đứt, quân lính đều rơi xuống nớc, đến nỗi nớc sông Nhị Hà vì thế mà tắc nghẽn không chạy đợc nữa. A. KÓ vÒ sù thÊt b¹i th¶m h¹i cña binh tíng nhµ Thanh. B. KÓ vÒ sù tÊn c«ng nhanh nh chíp cña qu©n ta. C. KÓ vÒ sù hÌn nh¸t cña T«n SÜ NghÞ. Bµi tËp 2 Cho c¸c tõ nhòng nhiÔu, hµo hïng, xa hoa, th¶m b¹i. H·y ®iÒn vµo chç trèng ë c¸c c©u sau ®©y sao cho thÝch hîp : 1. Qua Chuyện cũ trong phủ Chúa Trịnh, thấy đợc cuộc sống . . . . . . . . . của vua chúa, sù . . . . . . . . . . . .. cña quan l¹i thêi Lª trÞnh vµ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña mét bµi tuú bót cæ. 2. Qua đoạn trích Hoàng Lê nhất thống chí, cảm nhận đợc vẻ đẹp . . . . . . . . . . . . . . . . của ngời anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự . . . . . . . . . . . . . . . của bọn xâm lợc và số phận bi thảm của lũ vua quan phản nớc hại dân ; hiểu đợc giá trị nghệ thuật của lối văn trần thuật kết hợp với miêu tả chân thực, sinh động. Bµi tËp 3 Nèi « A, C vµo c¸c dßng ë « B sao cho thÝch hîp.. TruyÖn A. Hiện thực cuộc sống đợc phản ánh thông qua số phận con ngêi cô thÓ. Ghi chÐp vÒ nh÷ng con ngêi, nh÷ng sù viÖc cô thÓ, cã thùc, qua đó tác giả bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ, đánh giá của mình vÒ con ngêi vµ cuéc sèng. Thêng cã cèt truyÖn vµ nh©n vËt. Sù ghi chÐp ë ®©y lµ tuú theo c¶m høng chñ quan, cã thÓ t¶n m¹n, kh«ng cÇn gß bã theo hÖ thèng, kÕt cÊu g× c¶ nhng vÉn tuân theo một t tởng, cảm xúc chủ đạo.. Tuú bót C. II. Tù luËn Phân tích đoạn trích ở hồi 14 trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí để làm nổi bật vẻ đẹp của hình tợng vua Quang Trung. B §¸p ¸n §Ò sè 29 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh trßn vµo c¸c ch÷ sau : C©u 1 : C. C©u 2 : B. C©u 3 : C. C©u 5 : D. C©u 6 : C. C©u 7 : A, B, G. C©u 9 : B. C©u 10 : C. C©u 11: C. C©u 13 : B. C©u 14 : C. C©u 15 : A.. C©u 4 : C. C©u 8 : A, C, D. C©u 12 : B.. Bµi tËp 2 §iÒn c¸c tõ vµo chç trèng theo thø tù sau : 1. xa hoa, nhòng nhiÔu. 2. hµo hïng, th¶m b¹i. Bµi tËp 3 ¤ A nèi víi dßng 1, dßng 3 ë « B ; « C nèi víi dßng 2, dßng 4 ë « B. II. Tù luËn Đây là đề nghị luận về một đoạn trích trong tác phẩm truyện, chủ yếu bàn bạc về vẻ đẹp của nhân vật chính là hình tợng vua Quang Trung. Ngoµi yªu cÇu chung cña kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hay ®o¹n trÝch), về nội dung, cần phân tích để làm nổi bật vẻ đẹp của hình tợng vua Quang Trung với các sau : con ngời hành động mạnh mẽ, quyết đoán ; có trí tuệ sáng suốt, nhạy bén ; có ý chí quyết th¾ng, tÇm nh×n xa tr«ng réng ; cã tµi dông binh nh thÇn; lÉm liÖt trong chiÕn trËn ; lµ ngêi tæ chức và là linh hồn của chiến công vĩ đại. §Ò sè 30 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng ghi các ý đúng : 1. Cuộc đời Nguyễn Du gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai đoạn : A. §Çu thÕ kØ XVII - cuèi thÕ kØ XVIII. B. Cuèi thÕ kØ XVIII - ®Çu thÕ kØ XIX. C. ThÕ kØ XIX. 2. Nguyễn Du đã từng làm quan cho : A. TriÒu T©y S¬n. B. TriÒu NguyÔn. C. C¶ A vµ B..

(72) 3. C¸c yÕu tè nµo sau ®©y cã ¶nh hëng tíi sù nghiÖp v¨n häc cña NguyÔn Du ? A. Thời đại và gia đình. B. Sù hiÓu biÕt s©u réng vµ vèn sèng phong phó cña NguyÔn Du. C. Tr¸i tim giµu yªu th¬ng cña «ng. D. Gåm c¶ A, B, C. 4. NguyÔn Du s¸ng t¸c v¨n häc b»ng : A. Ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m. B. Ch÷ N«m vµ ch÷ Quèc ng÷. C. Ch÷ H¸n vµ ch÷ Quèc ng÷. D. Ch÷ Quèc ng÷ vµ ch÷ Ph¸p. 5. Các sáng tác nào sau đây của Nguyễn Du đợc viết bằng chữ Nôm : A. TruyÖn KiÒu, Thanh Hiªn thi tËp. B. V¨n chiªu hån, Nam trung t¹p ng©m. C. TruyÖn KiÒu, V¨n chiªu hån. D. Gåm c¶ A, B, C. 6. Truyện Kiều đợc viết theo thể thơ : A. Song thÊt lôc b¸t. B. ThÊt ng«n. C. Lôc b¸t. 7. Gi¸ trÞ hiÖn thùc cña TruyÖn KiÒu lµ : A. Phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội đơng thời với bộ mặt tàn bạo của tầng lớp thống trị và số phận những con ngời bị áp bức đau khổ, đặc biệt là số phận bi kịch của ngời phụ nữ ; đồng thời bộc lộ niềm thơng cảm sâu sắc trớc những khổ đau của con ngời. B. Phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội đơng thời với bộ mặt tàn bạo của tầng lớp thống trị và số phận những con ngời bị áp bức đau khổ, đặc biệt là số phận bi kịch của ngời phụ nữ. C. Phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội đơng thời với bộ mặt tàn bạo của tầng lớp thống trị và số phận những con ngời bị áp bức đau khổ, đặc biệt là số phận bi kịch của ngời phụ nữ ; trân trọng, đề cao con ngời từ vẻ đẹp hình thức, phẩm chất đến những ớc mơ, khát vọng chân chÝnh. D. Gåm c¶ ba ý trªn. 8. Truyện Kiều mang những giá trị nhân đạo cơ bản nhất là : A. NiÒm th¬ng c¶m s©u s¾c tríc nh÷ng ®au khæ cña con ngêi. B. Sù lªn ¸n, tè c¸o nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o. C. Sự trân trọng, đề cao con ngời từ vẻ đẹp hình thức, phẩm chất đến những ớc mơ, kh¸t väng ch©n chÝnh. D. Gåm c¶ ba ý trªn. 9. Gi¸ trÞ næi bËt vÒ mÆt nghÖ thuËt cña TruyÖn KiÒu lµ : A. Với Truyện Kiều, ngôn ngữ văn học của dân tộc và thể thơ lục bát đã đạt tới đỉnh cao rùc rì. B. Với Truyện Kiều, nghệ thuật tự sự đã có bớc phát triển vợt bậc, từ nghệ thuật dẫn chuyện đến nghệ thuật miêu tả thiên nhiên, khắc hoạ tính cách và miêu tả tâm lí con ngời. C. C¶ A vµ B. 10. §o¹n th¬ sau trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du : §Çu lßng hai ¶ tè nga, Thuý KiÒu lµ chÞ em lµ Thuý V©n Mai cèt c¸ch tuyÕt tinh thÇn, Mçi ngêi mçi vÎ mêi ph©n vÑn mêi. A. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t hai nh©n vËt Thuý KiÒu vµ Thuý V©n. B. Miêu tả vẻ đẹp của hai chị em Thuý Kiều. C. Kể về cuộc đời của Kiều và Vân. 11. C©u th¬ Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n miªu t¶ : A. Vẻ đẹp nét mặt của Thuý Kiều. B. Vẻ đẹp đôi mắt, đôi lông mày của Thuý Kiều. C. C¶ A vµ B. 12. Nhận định nào sau đây đúng khi đề cập đến việc miêu tả hai chị em Thuý Kiều của NguyÔn Du ? A. Khi t¶ Thuý V©n, t¸c gi¶ chñ yÕu gîi t¶ nhan s¾c mµ kh«ng thÓ hiÖn c¸i tµi, c¸i t×nh của nàng. Thế nhng, khi tả Thuý Kiều, nhà thơ tả sắc một phần còn dành đến hai phần để tả tµi n¨ng. B. Khi t¶ Thuý V©n, t¸c gi¶ t¶ nhan s¾c vµ c¸i tµi, c¸i t×nh cña nµng. Thuý KiÒu còng đợc tả nh thế nhng sắc và tài, cái tình của nàng đợc tô đậm nét hơn, dụng công hơn. C. Khi t¶ Thuý V©n, t¸c gi¶ chñ yÕu gîi t¶ nhan s¾c mµ kh«ng thÓ hiÖn c¸i tµi, c¸i t×nh cña nµng. ThÕ nhng, khi t¶ Thuý KiÒu, nhµ th¬ t¶ s¾c hÕt søc s¬ lîc vµ chØ chó träng t¶ c¸i tµi n¨ng h¬n ngêi cña nµng. 13. Nhận định nào sau đây đúng ?.

(73) A. Ch©n dung Thuý KiÒu lµ ch©n dung kh«ng mang tÝnh c¸ch, sè phËn. Ch©n dung Thuý V©n lµ ch©n dung mang tÝnh c¸ch, sè phËn. B. Ch©n dung Thuý KiÒu vµ Thuý V©n lµ ch©n dung mang tÝnh c¸ch, sè phËn. C. Ch©n dung Thuý KiÒu lµ ch©n dung mang tÝnh c¸ch, sè phËn, cßn ch©n dung Thuý V©n kh«ng mang tÝnh c¸ch, sè phËn. 14. C¸ch miªu t¶ Thuý KiÒu cña NguyÔn Du trong hai c©u th¬ sau : Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n, Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh. A. Mang tÝnh cô thÓ. B. Mang tÝnh íc lÖ. C. Võa mang tÝnh cô thÓ võa mang tÝnh íc lÖ. 15. §o¹n th¬ sau : Th«ng minh vèn s½n tÝnh trêi, Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm. Cung th¬ng lµu bËc ngò ©m, Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trơng. Khóc nhµ tay lùa nªn ch¬ng, Mét thiªn b¹c mÖnh l¹i cµng n·o nh©n. Ca ngợi vẻ đẹp nào của Kiều ? A. Vẻ đẹp nhân phẩm. B. Vẻ đẹp hình thức. C. Vẻ đẹp tài năng. D. C¶ ba néi dung trªn. 16. Chân dung Thuý Vân đợc miêu tả trớc Thuý Kiều vì : A. Thuý V©n lµ em Thuý KiÒu. B. §Ó lµm næi bËt ch©n dung Thuý V©n. C. Làm nền để nổi bật lên chân dung Thuý Kiều. 17. Nhận định nào đúng ? A. Vẻ đẹp của Vân là vẻ đẹp ngoại hình, còn vẻ đẹp của Kiều là cả nhan sắc, tài năng, t©m hån. B. Nếu vẻ đẹp của Vân chủ yếu là ngoại hình thì vẻ đẹp của Kiều là cả nhan sắc, tài n¨ng vµ t©m hån. C. Hai chị em Thuý Kiều đẹp mời phân vẹn mời, đẹp cả ngoại hình lẫn tài năng, tâm hån. 18. §o¹n th¬ ChÞ em Thuý KiÒu thuéc phÇn nµo cña TruyÖn KiÒu ? A. Gia biÕn vµ lu l¹c. B. Gặp gỡ và đính ớc. C. §oµn tô. 19. Gợi tả vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du đã : A. Trân trọng, đề cao vẻ đẹp của con ngời. B. Thể hiện sự ngỡng mộ đối với con ngời. C. C¶ A vµ B. 20. §o¹n th¬ C¶nh ngµy xu©n thuéc phÇn nµo cña TruyÖn KiÒu ? A. Gặp gỡ và đính ớc. B. Gia biÕn vµ lu l¹c. C. §oµn tô. 21. Bèn c©u th¬ sau : Ngµy xu©n con Ðn ®a thoi, Thiều quang chín chục đã ngoại sáu mơi. Cá non xanh tËn ch©n trêi, Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. A. T¶ c¶nh lÔ héi ngµy xu©n. B. T¶ c¶nh tiÕt thanh minh. C. T¶ c¶nh mïa xu©n. 22. Néi dung ë bèn c©u th¬ trªn lµ : A. T¶ c¶nh mïa xu©n. B. Béc lé lßng yªu mïa xu©n. C. C¶ A vµ B. 23. Bøc tranh thiªn nhiªn ë hai c©u th¬ : Cá non xanh tËn ch©n trêi, Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. A. Khoáng đạt, trong trẻo. B. Míi mÎ, tinh kh«i, giµu søc sèng. C. NhÑ nhµng, thanh khiÕt. D. C¶ ba ý trªn. 24. Néi dung cña ®o¹n th¬ sau :.

(74) Thanh minh trong tiÕt th¸ng ba Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh. GÇn xa n« nøc yÕn anh, ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n. DËp d×u tµi tö giai nh©n, Ngùa xe nh níc ¸o quÇn nh nªm. Ngổn ngang gò đống kéo lên, Thoi vµng vã r¾c, tro tiÒn giÊy bay. A. C¶nh thiªn nhiªn mïa xu©n. B. C¶nh lÔ héi ngµy xu©n. C. C¶nh mª tÝn dÞ ®oan. 25. C¸c tõ trong ®o¹n th¬ trªn : gÇn xa, yÕn anh, chÞ em, tµi tö, giai nh©n, n« nøc, s¾m söa, dËp d×u gîi t¶ : A. Sự đông vui, nhiều ngời cùng đi hội. B. Sù rén rµng, n¸o nhiÖt cña ngµy héi. C. T©m tr¹ng cña ngêi ®i lÔ héi. D. C¶ A, B vµ C. 26. C©u th¬ : DËp d×u tµi tö giai nh©n Ngùa xe nh níc ¸o quÇn nh nªm. Sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt : A. Nh©n ho¸..

(75) B. Èn dô. C.So s¸nh. 27. Nhận định sau đây đúng hay sai ? C¶nh mïa xu©n ë c©u cuèi vµ bèn c©u ®Çu trong ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n (TruyÖn KiÒu – NguyÔn Du), bªn c¹nh nh÷ng nÐt gièng nhau cßn cã sù kh¸c nhau lµ bëi thời gian, không gian thay đổi, nhng điều quan trọng là cảnh đợc cảm nhận qua tâm trạng. Hai chữ nao nao trong câu thơ Nao nao dòng nớc uốn quanh đã nhuốm màu tâm trạng lên c¶nh vËt. A. §óng. B. Sai. Bµi tËp 2 §iÒn vµo chç trèng : 1. Cho các từ : dự cảm, ớc lệ, vẻ đẹp điền vào các câu sau: §o¹n th¬ ChÞ em Thuý KiÒu sö dông bót ph¸p nghÖ thuËt . . . . . . . . . . . , lấy . . . . . . . . . . . của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con ngời, khắc hoạ rõ nét chân dung chị em thuý Kiều. Ca ngợi vẻ đẹp, tài năng của con ngời và . . . . . . . . . . . . . . về kiếp ngời tài hoa mÖnh b¹c lµ biÓu hiÖn cña c¶m høng nh©n v¨n ë NguyÔn Du. 2. T×m tõ thÝch hîp ®iÒn vµo c©u sau : a) ThuËt ng÷ lµ nh÷ng tõ ng÷ biÓu thÞ kh¸i niÖm . . . . . . . . . . . . . . . . . , c«ng nghÖ, thêng đợc dùng trong các văn bản . . . . . . . . . . . . . . . . , công nghệ. Thuật ngữ không có tính . . . . . . ..... b) Trong v¨n b¶n . . . . . . . . . . . . . . . . , sù miªu t¶ cô thÓ, chi tiÕt vÒ c¶nh vËt, nh©n vËt vµ sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm và sinh động. Bµi tËp 3 Đọc những định nghĩa sau đây và trả lời câu hỏi : + Đờng phân giác là đờng thẳng chia một góc phẳng ra làm hai góc bằng nhau. + An®ehit lµ mét hîp chÊt h÷u c¬ mïi nång, cã thÓ ®iÒu chÕ tõ rîu hoÆc acetylen. + Đột biến là sự thay đổi đột ngột của một tính trạng ở cá thể sinh vật do thay đổi cấu trúc di truyÒn. + Electron lµ h¹t c¬ b¶n rÊt nhá, thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö, mang ®iÖn tÝch ©m, khi chuyển động tạo thành dòng điện. + Đờng tròn là đờng tập hợp tất cả các điểm trong mặt phẳng cách đều một điểm cố định (gọi là tâm) một khoảng không đổi (gọi là bán kính). + Âm tố là đơn vị ngữ âm nhỏ nhất. + Axªton lµ mét hîp chÊt láng kh«ng mµu, dÔ bay h¬i, dÔ ch¸y, dÔ tan trong níc, dïng lµm dung môi và để tổng hợp nhiều chất hữu cơ. + Trạng ngữ là thành phận phụ trong câu, biểu thị ý nghĩa tình huống : thời gian, địa điểm, nguyên nhân, mục đích, phơng tiện v.v.. 1. Em đã học những định nghĩa này ở những môn học nào ? 2. Các từ in đậm chủ yếu đợc dùng trong loại văn bản nào ? Bµi tËp 4 H·y t×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ trong c©u v¨n sau : Nhà ta ở phờng Hà Khẩu, huyện Thọ Xơng, trớc hiên tiền đờng có trồng một cây lê, cao vài trợng, lúc nở hoa, trắng xoá thơm lừng ; trớc nhà trung đờng cũng trồng hai cây lựu trắng, lựu đỏ, lúc ra quả trông rất đẹp, bà cung nhân ta sai chặt đi cũng vì cớ ấy. Bµi tËp 5 H·y tãm t¾t t¸c phÈm TruyÖn KiÒu. Bµi tËp 6 T×m c¸c tõ H¸n ViÖt trong ®o¹n th¬ sau (kh«ng kÓ danh tõ riªng) : Mai cèt c¸ch tuyÕt tinh thÇn, Mçi ngêi mçi vÎ mêi ph©n vÑn mêi. V©n xem trang träng kh¸c vêi, Khuôn trăng đầy đằn nét ngài nở nang. Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang, M©y thua níc tãc tuyÕt nhêng mµu da. (TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) II. Tù luËn 1. Phân tích đoạn thơ Chị em Thuý Kiều (trích Truyện Kiều - Nguyễn Du) để làm nổi bật vẻ đẹp của Thuý Kiều và Thuý Vân. 2. Tr×nh bµy nh÷ng c¶m nghÜ cña em vÒ bøc tranh thiªn nhiªn vµ lÔ héi mïa xu©n trong ®o¹n th¬ C¶nh ngµy xu©n trÝch trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du. §¸p ¸n §Ò sè 30 I. Tr¾c ngiÖm Bµi tËp 1 Khoanh trßn vµo c¸c ch÷ sau :.

(76) C©u 1 : B. C©u 5 : C. C©u 9 : C. C©u 13 : B. C©u 17 : B. C©u 21 : C. C©u 25 : D.. C©u 2 : B. C©u 6 : C. C©u 10 : A. C©u 14 : B. C©u 18 : B. C©u 22 : C C©u 26 : C.. C©u 3 : D. C©u 7 : B. C©u 11: B. C©u 15 : C. C©u 19 : C. C©u 23 : D. C©u 27 : A.. C©u 4 : A. C©u 8 : D. C©u 12 : A. C©u 16 : C. C©u 20 : A. C©u 24 : B.. Bµi tËp 2 §iÒn vµo c¸c chç trèng : 1. ớc lệ, vẻ đẹp, dự cảm. 2. a) khoa häc, khoa häc, biÓu c¶m. b) tù sù. Bµi tËp 3 1. + Định nghĩa về đờng tròn, đờng phân giác học ở môn toán. + §Þnh nghÜa vÒ electron häc ë m«n vËt lÝ. + §Þnh nghÜa vÒ axeton vµ an®ehit häc ë m«n ho¸ häc. + §Þnh nghÜa vÒ ©m tè vµ tr¹ng ng÷ häc ë m«n tiÕng ViÖt. 2. Các từ in đậm chủ yếu đợc dùng trong loại văn bản khoa học, công nghệ. Bµi tËp 4 C¸c chi tiÕt miªu t¶ trong c©u v¨n : cao vài trợng; lúc nở hoa, trắng xoá thơm lừng; lúc ra quả trông rất đẹp. Bµi tËp 5 Dựa vào sách giáo khoa để tóm tắt. Tuy nhiên, không nên học thuộc lòng để sao chép lại. Cần tóm tắt và diễn đạt theo cách riêng của mình. Bµi tËp 6 C¸c tõ H¸n ViÖt trong ®o¹n th¬ lµ : mai, cèt c¸ch, tuyÕt, tinh thÇn, ph©n, trang träng, hoa , ngäc, ®oan trang. II. Tù luËn 1. Đây là đề nghị luận về một đoạn trích trong tác phẩm truyện thơ, phân tích để làm nổi bật vẻ đẹp của hai nhân vật Thuý Vân và Thuý Kiều. Ngoµi yªu cÇu chung cña kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hay ®o¹n trÝch), cần phân tích để làm nổi bật vẻ đẹp của từng nhân vật nh sau: + Thuý Vân : Tác giả dùng những thứ cao đẹp của thiên nhiên để so sánh vẻ đẹp trang träng, ®oan trang cña V©n. Víi thñ ph¸p liÖt kª vµ c¸ch sö dông tõ ng÷ cô thÓ còng nh nh÷ng biện pháp nghệ thuật so sánh, ẩn dụ, Thuý Vân hiện lên đẹp một vẻ đẹp trung thực, phúc hậu mµ quÝ ph¸i cña ngêi phô n÷. Ch©n dung Thuý V©n lµ ch©n dung mang tÝnh c¸ch, sè phËn. Vẻ đẹp của nàng tạo sự hoà hợp, êm đềm với xung quanh nên nàng sẽ có cuộc đời bình lặng su«n sÎ. + Thuý Kiều : Câu thơ giới thiệu khái quát làm hiện lên một Thuý kiều với vẻ đẹp sắc sảo về trí tuệ và mặn mà về tâm hồn. Vẫn dùng những hình tợng nghệ thuật ớc lệ để tả Thuý Kiều, nét vẽ của Nguyễn Du thiên về gợi, tạo ấn tợng chung về vẻ đẹp của một giai nhân tuyệt sắc; ở đây, nhà thơ tập trung gợi tả vẻ đẹp của đôi mắt – phần tinh anh của tâm hồn và trí tuệ. Trong 12 câu dùng để tả Kiều, tác giả dành tới 8 câu để tả tài năng : cầm (đàn), kì (cờ), thi (thơ), hoạ (vẽ), đặc biệt là tài đàn. Khúc đàn bạc mệnh mà nàng tự soạn chính là tiếng nói của một trái tim đa sầu, đa cảm. Vẻ đẹp của Kiều là sự kết hợp của cả sắc – tài – tình. Chân dung của Kiều cũng là chân dung mang tính cách, số phận. Vẻ đẹp của nàng làm cho t¹o ho¸ ph¶i hên, ph¶i ghen nªn sè phËn sÏ Ðo le, ®au khæ. 2. §©y lµ kiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc, cô thÓ lµ vÒ mét ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n trong TruyÖn KiÒu. §Ò yªu cÇu ph¸t biÓu nh÷ng c¶m nghÜ vÒ bøc tranh thiªn nhiªn vµ cảnh lễ hội mùa xuân trong đoạn trích. Muốn trình bày tình cảm của mình về các vấn đề đó, trớc hết phải nêu ra đối tợng gợi nên cảm xúc, suy nghĩ cho mình là bức tranh thiên nhiên và cảnh lễ hội mùa xuân. Trên cơ sở đó, trình bày những cảm xúc, tởng tợng, liên tởng, suy ngẫm của mình một cách chân thành, phù hợp với đối tợng đợc nêu ra. §Ò sè 31 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng ghi các ý đúng : 1. §o¹n th¬ KiÒu ë lÇu Ngng BÝch thuéc phÇn nµo cña TruyÖn KiÒu ? A. Gặp gỡ và đính ớc. B. Gia biÕn vµ lu l¹c. C. §oµn tô. 2. Tríc lÇu Ngng BÝch kho¸ xu©n, VÎ non xa tÊm tr¨ng gÇn ë chung. Bèn bÒ b¸t ng¸t xa tr«ng,.

(77) C¸t vµng cån nä bôi hång dÆm kia. Bẽ bàng mây sớm đèn khuya Nöa t×nh nöa c¶nh nh chia tÊm lßng.. (TrÝch : KiÒu ë lÇu Ngng BÝch- TruyÖn KiÒu). a) §o¹n th¬ trªn cã néi dung : A. T¶ c¶nh ë lÇu Ngng BÝch. B. Diễn tả tâm trạng cô đơn của Kiều. C. Gåm c¶ hai néi dung trªn. b) Kh«ng gian trong ®o¹n th¬ : A. Mªnh m«ng, hoang v¾ng, rîn ngîp. B. Réng lín, t¨m tèi, rîn ngîp. C. C¶ hai néi dung trªn. c) Thêi gian trong ®o¹n th¬ : A. Một ngày đêm. B. Nhiều ngày đêm. C. Lúc sáng sớm và đêm khuya. d) Hình ảnh : vẻ non xa tấm trăng gần và mây sớm đèn khuya gợi : A. S¾c mµu cña kh«ng gian. B. Nỗi cô đơn tuyệt đối của Kiều. C. Vẻ đẹp của lầu Ngng Bích. 3. Tởng ngời dới nguyệt chén đồng, Tin s¬ng luèng nh÷ng rµy tr«ng mai chê. Bªn trêi gãc bÓ b¬ v¬, TÊm son gét röa bao giê cho phai. Xãt ngêi tùa cöa h«m mai, Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ ? S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng ma, Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm. (TrÝch : KiÒu ë lÇu Ngng BÝch - TruyÖn KiÒu). a) Trong ®o¹n th¬ trªn, KiÒu nhí tíi ai ? A. Nhí cha mÑ vµ Thuý V©n. B. Nhí Kim Träng vµ Thuý V©n. C. Nhí cha mÑ vµ Kim Träng. b) Nhí Kim Träng, KiÒu nhí tíi : A. Buæi du xu©n tiÕt thanh minh, hai ngêi gÆp gì lÇn ®Çu. B. Lời thề nguyền của đôi lứa. C. LÇn Kim Träng gÆp KiÒu tr¶ chiÕc thoa r¬i. c) Nçi nhí cha mÑ cña KiÒu g¾n liÒn víi : A. Nçi lo. B. Nçi th¬ng xãt. C. C¶ A vµ B. d) Côm tõ : s©n lai, gèc tö lµ : A. C¸c h×nh ¶nh ho¸n dô. B. C¸c ®iÓn cè. C. C¸c h×nh ¶nh thùc. e) Nçi nhí chµng Kim vµ cha mÑ cña KiÒu cho ta thÊy : A. KiÒu lµ mét ngêi t×nh chung thuû, ngêi con hiÕu th¶o. B. Kiều là một ngời có tấm lòng vị tha đáng trân trọng. C. KiÒu lµ mét ngêi giµu lßng tr¾c Èn D. Gåm A vµ B. 4. T¸m c©u th¬ cuèi cña ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch : Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m, ThuyÒn ai thÊp tho¸ng c¸nh buåm xa xa ? Buån tr«ng ngän níc míi sa, Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u ? Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh, Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi. a) Cã néi dung g× ? A. T¶ c¶nh. B. ThÓ hiÖn t©m tr¹ng vµ c¶nh ngé cña Thuý KiÒu. C. Trong lóc buån ch¸n, KiÒu suy nghÜ m«ng lung. D. Gåm A vµ B. b) C¶nh ë lÇu Ngng BÝch : A. Đợc nhìn từ xa đến gần, màu sắc từ nhạt đến đậm. B. Âm thanh từ tĩnh đến động..

(78) C. §îc nh×n qua t©m tr¹ng cña KiÒu. D. Gåm c¶ ba néi dung trªn. c) Đoạn thơ thể hiện tâm trạng và cảnh ngộ của Kiều : sự cô đơn, thân phận nổi nênh vô định, nỗi buồn tha hơng, niềm thơng nỗi nhớ và cả sự bàng hoàng, lo sợ. Nhận định trên : A. §óng. B. Sai. d) C©u th¬ : Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi. A. T¶ thùc. B. Tạo âm thanh làm cho cảnh thêm sôi động khiến lòng ngời vợi bớt nỗi buồn. C. Gợi nỗi kinh hoàng, nh báo trớc bão tố sẽ vùi dập cuộc đời nàng. 5. §o¹n th¬ M· Gi¸m Sinh mua KiÒu thuéc phÇn nµo cña TruyÖn KiÒu ? A. Gặp gỡ và đính ớc. B. Gia biÕn vµ lu l¹c. C. §oµn tô. 6. Ng«n ng÷ cña M· Gi¸m Sinh trong hai c©u th¬ : Hái tªn, r»ng : “M· Gi¸m Sinh”, Hái quª, r»ng : “HuyÖn L©m Thanh còng gÇn”. A. Sóc tÝch. B. Gi¶n dÞ. C. Céc lèc. 7. C¸ch tr¶ lêi trªn cho thÊy M· Gi¸m Sinh lµ ngêi : A. BiÕt tiÕt kiÖm lêi nãi. B. ThiÕu v¨n ho¸ trong giao tiÕp. C. Gåm c¶ A vµ B. 8. DiÖn m¹o cña M· Gi¸m Sinh trong hai c©u th¬ : Qu¸ niªn tr¹c ngo¹i tø tuÇn Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao. Cho biÕt y lµ mét ngêi : A. Biết làm đẹp. B. Ch¶i chuèt kÖch cìm, kh«ng phï hîp víi løa tuæi. C. Gän gµng, lÞch sù. 9. Tõ lao xao trong c©u th¬ Tríc thÇy sau tí lao xao diÔn t¶ : A. Kh«ng khÝ vui vÎ cña ®oµn ngêi ®i hái vî cho M· Gi¸m Sinh. B. Cảnh đông vui của đám ăn hỏi. C. ThÇy tí nhµ anh chµng hä M· lµ mét lò l¸o nh¸o, « hîp. D. TÊt c¶ c¸c ý trªn. 10. M· Gi¸m Sinh lµ ngêi nh thÕ nµo qua hai c©u th¬ sau ? MÆn nång mét vÎ mét a B»ng lßng kh¸ch míi tuú c¬ dÆt d×u. A. ThËn träng. B. ThiÕu quyÕt ®o¸n. C. Läc lâi trong bu«n b¸n. 11. Trong ®o¹n trÝch M· Gi¸m Sinh mua KiÒu, nµng KiÒu kh«ng nãi lêi nµo v× : A. Nµng e thÑn. B. Nàng đau đớn vì mình trở thành món hàng trong tay ngời khác. C. C¶ hai ý trªn. 12. §o¹n trÝch M· Gi¸m Sinh mua KiÒu cã ý nghÜa : A. Tố cáo đồng tiền và các thế lực tàn bạo chà đạp con ngời. B. Bộc lộ tấm lòng nhân đạo cao cả của Nguyễn Du. C. Gåm A vµ B. 13. Tµi n¨ng nghÖ thuËt cña NguyÔn Du trong ®o¹n trÝch M· Gi¸m Sinh mua KiÒu : A. T¶ c¶nh ngô t×nh. B. Kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch nh©n vËt. C. KÓ chuyÖn. Bµi tËp 2 Xác định nghĩa của yếu tố Hán Việt : 1. Th©n (H¸n ViÖt) cã nh÷ng nghÜa th«ng dông nhÊt nh sau: - M×nh, th©n thÓ – thÓ tÝch cña vËt. - Th¬ng yªu, gÇn gòi. Cho biÕt nghÜa cña yÕu tè th©n trong mçi tõ sau ®©y : th©n téc, th©n méc, th©n cËn, th©n phËn, th©n ¸i, th©n thÕ, th©n phô. Gi¶i thÝch nghÜa cña nh÷ng tõ nµy. 2. Cho tõ H¹ (H¸n ViÖt) víi nh÷ng nghÜa nh sau: - ë díi, r¬i xuèng. - Mïa thø hai trong mét n¨m..

(79) Cho biết nghĩa của yếu tố hạ trong mỗi từ sau đây : hạ bút, hạ chí, hạ đẳng, hạ lu, h¹ tuÇn. Gi¶i thÝch nghÜa cña nh÷ng tõ nµy. 3. Với mỗi yếu tố Hán Việt sau đây, hãy tìm hai từ ghép có yếu tố đó : Chung (cuối cùng), hoả (lửa), nạn (tai vạ nguy hiểm), đại (đời), đại (lớn), tận (hết, tất th¶y), bæ (bï vµo), tiÒm (ch×m trong níc, Èn dÊu). Bµi tËp 3 §iÒn vµo chç trèng : 1. Cho bốn từ : bóc trần, cô đơn, lên án, nội tâm, điền vào hai câu sau sao cho thích hợp : a) KiÒu ë lÇu Ngng BÝch lµ mét trong nh÷ng ®o¹n trÝch miªu t¶ . . . . . . . . nh©n vËt thành công nhất trong Truyện Kiều, đặc biệt là bằng bút pháp tả cảnh ngụ tình. Đoạn thơ cho thÊy c¶nh ngé . . . . . . . . . . . . . , buån tñi vµ tÊm lßng thuû chung, hiÕu th¶o cña Thuý KiÒu. b) Bằng việc miêu tả ngoại hình, cử chỉ và ngôn ngữ đối thoại để khắc hoạ tính cách nhân vật trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều, tác giả đã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bản chất xấu xa, đê tiện của Mã Giám Sinh, qua đó . . . . . . . . . những thế lực tàn bạo chà đạp lªn s¾c tµi vµ nh©n phÈm cña ngêi phô n÷. II. Tù luËn 1. Ph©n tÝch t¸m c©u th¬ cuèi trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. 2. Ph©n tÝch t©m tr¹ng nhí th¬ng cña KiÒu trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. 3. Phân tích bức tranh thiên nhiên trong sáu câu đầu đoạn trích Kiều ở lầu Ngng Bích để làm næi bËt c¶nh ngé cña KiÒu. §¸p ¸n §Ò sè 31 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh trßn vµo c¸c ch÷ sau : C©u 2d :B. C©u 3a : C. C©u 3b : B. C©u 3c : C. C©u 3d :B. C©u 3e : D. C©u 4a : D. C©u 4b : D. C©u 4c :A. C©u 4d : C. C©u 5 : B. C©u 6 : C. C©u 7 : B. C©u 8 : B. C©u 9 : C. C©u10 : C. C©u 11 : C. C©u 12 : C. C©u 13 : B. Bµi tËp 2 Xác định nghĩa của yếu tố Hán Việt : 1. tuyÖt: - Mình, thân thể – thể tích của vật : thân mộc (thân cây bằng gỗ), thân phận (địa vị và giai cấp hoặc cảnh ngộ của mình), thân thế (cuộc đời riêng của một ngời, thờng là ngời có danh tiÕng). - Th¬ng yªu, gÇn gòi : th©n ¸i (yªu mÕn mËt thiÕt), th©n téc (ngêi trong hä néi), th©n cËn (thân thiết, gần gũi), thân phụ (cha đẻ ra mình). 2. h¹ : - ở dới, rơi xuống : hạ bút (đặt bút xuống để viết hay vẽ), hạ đẳng (bậc dới), hạ lu (chỗ gÇn cöa s«ng), h¹ tuÇn (kho¶ng thêi gian 10 ngµy cuèi th¸ng). - Mïa thø hai trong mét n¨m : h¹ chÝ (gi÷a mïa h¹). 3. Giíi thiÖu mét sè tõ sau : - chung (cuèi cïng) : chung kÕt, chung thuû, chung côc, chung qui ... - ho¶ (löa) : ho¶ ho¹n, ho¶ xa, ho¶ ph¸o, ho¶ t¸ng ... - n¹n (tai v¹ nguy hiÓm) : tÞ n¹n, n¹n d©n, n¹n kiÒu ... - đại (đời) : hiện đại, cổ đại, thời đại ... - đại (lớn) : đại tiệc, đại sự, đại cáo ... - tËn (hÕt, tÊt th¶y) : tËn t©m, tËn lùc, tËn trung, tËn hiÕu... - bæ (bï vµo) : bæ Ých, bæ tóc, bæ dông, bæ khuyÕt... - tiÒm (ch×m trong níc, Èn dÊu) : tiÒm Èn, tiÒm lùc, tiÒm tµng, tiÒm n¨ng... Bµi tËp 3 §iÒn vµo chç trèng : 1. Điền các từ theo đúng thứ tự vào các câu nh sau : a) nội tâm, cô đơn. b) bãc trÇn, lªn ¸n. II. Tù luËn.

(80) 1. Đây là đề nghị luận về một đoạn trích trong tác phẩm truyện thơ, phân tích 8 câu thơ cuối trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch Ngoµi yªu cÇu chung cña kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn (hay ®o¹n trÝch), cần phân tích để làm nổi bật tâm trạng buồn lo của Kiều qua nghệ thuật tả cảnh ngụ tình. Diễn tả tâm trạng Kiều, Nguyễn Du đã tìm cách thể hiện tình trong cảnh, cảnh trong tình. Cảnh vật chính là tâm trạng của Kiều. Cảnh đợc miêu tả từ xa đến gần, màu sắc từ nhạt đến đậm, âm thanh từ tĩnh đến động. Hình ảnh có cánh buồm thấp thoáng, có cánh hoa trôi man mác và nội cỏ ràu rầu. Tất cả đều nhằm thể hiện tâm trạng cô đơn, thân phận nổi nênh vô định, nỗi buồn của kẻ tha phơng, nỗi nhớ ngời yêu, cha mẹ và sự bàng hoàng đến lo sợ của Kiều. Câu kết nh báo trớc cơn dông bão sẽ nổi lên, xô đẩy, vùi dập cuộc đời nàng. 2. Đề bài yêu cầu phân tích tâm trạng nhớ thơng của Kiều đối với chàng Kim và cha mẹ nàng. Nội dung cần đạt là : Nhớ chàng Kim, Kiều nhớ tới lời thề nguyền đôi lứa, tởng tợng cảnh chàng Kim đang hớng về mình, đêm ngày mong tin nhng uổng công vô ích. Tâm trạng Kiều đầy xót xa, đau đớn. Nhớ tới cha mẹ, lòng Kiều đầy thơng xót. Nàng thơng cha mẹ sáng chiều tựa cửa ngóng tin con, mong sự đỡ đần ; nàng xót xa hiện thời cha mẹ không ai chăm nom và không đợc tự tay ch¨m sãc cha mÑ lóc tuæi giµ søc yÕu . . . Qua ph©n tÝch t©m tr¹ng nhí th¬ng cña KiÒu ph¶i lµm hiÖn lªn mét con ngêi sèng thuû chung trong tình yêu, hiếu thảo với cha mẹ và có tấm lòng vị tha đáng trân trọng. 3. §Ò bµi yªu cÇu ph©n tÝch bøc tranh thiªn nhiªn ë 6 c©u th¬ ®Çu trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng Bích để thấy cảnh ngộ hiện tại của Kiều. Nghệ thuật tả cảnh ở đây của Nguyễn Du là tả c¶nh ngô t×nh cho nªn kh«ng nªn t¸ch b¹ch c¶nh vµ t×nh riªng biÖt. Tõ c¶nh gîi lªn c¶nh ngé cña KiÒu : Kh«ng gian trong bøc tranh mªnh m«ng hoang v¾ng vµ ®Çy rîn ngîp. HØnh ¶nh non xa, tr¨ng gÇn gîi sù ch¬i v¬i cña KiÒu tríc trêi níc mªnh m«ng. Nh÷ng c¸t vµng cån nä, bôi hång dÆm kia võa lµm t¨ng thªm c¸i mªnh m«ng cña kh«ng gian võa t« ®Ëm sù tr¬ träi, rîn ngîp cña con ngêi. Thêi gian vµ kh«ng gian nh giam h·m con ngêi, KiÒu mét m×nh mét bóng. Nàng rơi vào hoàn cảnh cô đơn tuyệt đối. §Ò sè 32 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng ghi các ý đúng : 1. §o¹n th¬ Thuý KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n thuéc phÇn nµo cña TruyÖn KiÒu ? A. Gặp gỡ và đính ớc. B. Gia biÕn vµ lu l¹c. C. §oµn tô. 2. Đoạn thơ từ câu Cho gơm mời đến Thúc lang đến câu Mu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa trong Thuý KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n kÓ vÒ viÖc : A. KiÒu b¸o ©n Thóc Sinh. B. KiÒu b¸o o¸n Ho¹n Th. C. Gåm c¶ A vµ B. 3. C©u th¬ : GÊm tr¨m cuèn b¹c ngh×n c©n, T¹ lßng dÔ xøng b¸o ©n gäi lµ. Cho biÕt : A. KiÒu tr¶ cha xøng víi ©n cña Thóc Sinh. B. KiÒu träng ©n nghÜa h¬n tiÒn b¹c. C. C¶ hai néi dung trªn. 4. Trong khi đang trả ân Thúc Sinh, Kiều đã nhắc đến Hoạn Th, điều đó có ý nghĩa : A. Kiều muốn xem ân của Hoạn Th cũng ngang với ân của Thúc Sinh đối với nàng. B. Kiều không thể nào quên đợc nỗi đau đớn, nhục nhã mà Hoạn Th đã gây ra cho nµng. C. KiÒu muèn trÊn an Thóc Sinh. 5. Lêi chµo cña KiÒu trong c©u th¬ sau : Thoắt trông nàng đã chào tha : “Tiểu th cũng có bây giờ đến đây !” A. Mang tÝnh chÊt x· giao. B. ThÓ hiÖn sù t«n träng Ho¹n Th. C. Mỉa mai, đánh phủ đầu Hoạn Th. 6. Lêi kªu ca cña Ho¹n Th : Rằng : “Tôi chút phận đàn bà, Ghen tu«ng th× còng ngêi ta thêng t×nh. NghÜ cho khi g¸c viÕt kinh, Víi khi khái cöa døt t×nh ch¼ng theo. Lßng riªng riªng nh÷ng kÝnh yªu,.

(81) Chång chung cha dÔ ai chiÒu cho ai. Trãt lßng g©y viÖc ch«ng gai Cßn nhê lîng bÓ th¬ng bµi nµo ch¨ng.” Cã néi dung : A. Đánh đồng cái ghen của kẻ có quyền thế với cái ghen thờng tình của đàn bà. B. KÓ c«ng kh«ng b¾t gi÷ KiÒu khi nµng trèn khái Quan ¢m c¸c. C. NhËn tÊt c¶ lçi thuéc vÒ m×nh. D. TÊt c¶ c¸c néi dung trªn. 7. Lêi kªu ca cña Ho¹n Th chøng tá : A. Ho¹n Th lµ ngêi biÕt râ ph¶i tr¸i. B. Ho¹n Th lµ ngêi quû qu¸i tinh ma. C. Ho¹n Th lµ ngêi ch©n thËt. D. TÊt c¶ c¸c néi dung trªn. 8. Nhận định sau đây đúng hay sai ? Tuy cã h¹n chÕ trong viÖc KiÒu tha Ho¹n Th song kh«ng v× vËy mµ mµn b¸o ©n b¸o oán mất đi sự công bằng vì danh giá và địa vị nh Hoạn Th dẫu sao cũng đã bị nhấn xuống bïn ®en. A. §óng. B. Sai. 9. Bài học rút ra đợc từ cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu : A. Nghị lực sống và cống hiến cho đời. B. Lßng yªu níc vµ tinh thÇn bÊt khuÊt chèng giÆc ngo¹i x©m. C. C¶ A vµ B. 10. Truyện Lục Vân Tiên đợc viết ra nhằm mục đích trực tiếp là truyền dạy đạo lí làm ngời. Đạo lí đó là : A. Xem träng t×nh nghÜa gi÷a con ngêi víi con ngêi trong x· héi. B. §Ò cao tinh thÇn nghÜa hiÖp, s½n sµng cøu khèn phß nguy. C. Thể hiện khát vọng của nhân dân hớng tới lẽ sống công bằng và những điều tốt đẹp trong cuộc đời. D. Bao gåm A, B, vµ C. 11. TruyÖn Lôc V©n Tiªn thuéc thÓ lo¹i : A. Th¬ tr÷ t×nh b»ng ch÷ H¸n B. Th¬ tr÷ t×nh b»ng ch÷ N«m C. TruyÖn th¬ b»ng ch÷ N«m. 12. Qua việc đánh cớp cứu Kiều Nguyệt Nga, ta thấy Lục Vân Tiên là một ngời : A. Cã tµi n¨ng. B. Có tấm lòng vị nghĩa, giữa đờng thấy chuyện bất bình chẳng tha. C. Cã phÈm chÊt anh hïng. D. Gåm tÊt c¶ c¸c néi dung trªn. 13. Nhân vật Lục Vân Tiên trong đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga đợc xây dùng th«ng qua : A. Lêi nãi. B. Hành động. C. Cö chØ. D. TÊt c¶ c¸c ý trªn. 14. Lục Vân Tiên giống nhân vật nào sau đây về hành động nghĩa hiệp ? A. Nhµ vua trong truyÖn TÊm C¸m. B. Ngêi em trong truyÖn C©y khÕ. C. Th¹ch Sanh trong truyÖn Th¹ch Sanh. D. Ngêi anh trong truyÖn C©y khÕ. 15. §o¹n trÝch Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga thÓ hiÖn Lôc V©n Tiªn lµ mét con ngêi : A. Cã tÝnh c¸ch anh hïng, cã tµi n¨ng vµ tÊm lßng vÞ nghi·. B. ChÝnh trùc, hµo hiÖp, träng nghÜa khinh tµi song còng rÊt tõ t©m, nh©n hËu. C. Gåm c¶ A vµ B. 16. Ng«n ng÷ cña t¸c gi¶ trong ®o¹n trÝch Lôc V©n Tiªn cøu KiÒu NguyÖt Nga lµ : A. Ngôn ngữ mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thờng và mang sắc thái địa phơng Nam Bộ. B. Nã cã phÇn thiÕu trau chuèt, uyÓn chuyÓn nhng l¹i phï hîp víi ng«n ng÷ ngêi kÓ chuyÖn ; tù nhiªn, dÔ ®i vµo quÇn chóng. C. Ng«n ng÷ th¬ ®a d¹ng, phï hîp víi diÔn biÕn t×nh tiÕt. D. TÊt c¶ c¸c ý trªn. Bµi tËp 2 Nèi c¸c dßng ë « A vµ « B sao cho thÝch hîp : A B. KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. Nghệ thuật xây dựng nhân vật đợc thể hiện qua bút ph¸p íc lÖ miªu t¶ ngo¹i h×nh..

(82) Bµi tËp 3 §o¹n th¬ sau trong TruyÖn KiÒu : Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m, ThuyÒn ai thÊp tho¸ng c¸nh buåm xa xa ? Buån tr«ng ngän níc míi sa, Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u ? Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh, Çm Çm tiÕng sãng kªu quanh ghÕ ngåi. Là đoạn tả cảnh để gián tiếp miêu tả nội tâm nhân vật. Em hãy tìm mối quan hệ của c¶nh vµ néi t©m nh©n vËt trong ®o¹n th¬. Bµi tËp 4 Tìm từ thích hợp để điền vào chỗ trống : 1. Ngêi ta cã thÓ miªu t¶ néi t©m . . . . . . . . . . . . . . . . . b»ng c¸ch diÔn t¶ nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc, t×nh c¶m cña nh©n vËt ; còng cã thÓ miªu t¶ néi t©m . . . . . . . . . . . . . . . . b»ng c¸ch miªu t¶ c¶nh vËt, nÐt mÆt, cö chØ, trang phôc v.v.. cña nh©n vËt. 2. §o¹n trÝch Thuý KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n lµ sù thÓ hiÖn . . . . . . . . . . . . . c«ng lÝ chÝnh nghÜa theo quan ®iÓm cña quÇn chóng nh©n d©n. 3. Đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga thể hiện khát vọng hành đạo giúp đời của tác giả và khắc hoạ những phẩm chất đẹp đẽ của hai nhân vật : Lục Vân Tiên vµ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bµi tËp 5 T×m nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh trong ®o¹n sau trÝch trong TruyÖn Lôc V©n Tiªn : Mời ngày đã tới ải Đồng, Mênh mông biển rộng đùng đùng sóng xao. Đêm nay chẳng biết đêm nào, Bãng tr¨ng v»ng vÆc bãng sao mê mê. Trªn trêi lÆng lÏ nh tê, NguyÖt Nga nhí nçi tãc t¬ ch¼ng trßn. II. Tù luËn Ph©n tÝch ®o¹n Thuý KiÒu xö Ho¹n Th trÝch trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du. §¸p ¸n §Ò sè 32 I. Tr¾c ngiÖm Bµi tËp 1. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i sau :. C©u 1 : B C©u 2 : A. C©u 3 : B. C©u 4 : B. C©u 5 : C. C©u 6 : C©u 7 : B. C©u 8 : A. C©u 9 : C. C©u 10 : D. C©u 11: C. C©u 12 : D. C©u 13 : D. C©u 14 : C. C©u 15 :C. C©u 16 : D. Bµi tËp 2 Nèi dßng 1 ë « A víi dßng 2 ë « B. Nèi dßng 2 ë « A víi dßng 3 ë « B. Nèi dßng 3 ë « A víi dßng 1 ë « B. Bµi tËp 3 Đoạn thơ tả cảnh ngụ tình. Mỗi biểu hiện của cảnh đều phù hợp với từng trạng thái của tình cảm, tức với nội tâm nhân vật. Diễn tả tâm trạng của Kiều, Nguyễn Du đã chọn cách biÓu hiÖn t×nh trong c¶nh, c¶nh trong t×nh. C¶nh chiÒu tµ bªn bê biÓn víi nh÷ng h×nh ¶nh c¸nh buåm thÊp tho¸ng xa xa, néi cá rầu rầu, chân mây mặt đất tạo nên một không gian rộng lớn, rợn ngợp khiến con ngời trở nên nhỏ bé, trơ trọi và cô đơn, rất phù hợp với hoàn cảnh của Kiều. Hình ảnh Hoa trôi man mác biết là về đâu gợi thân phận nổi nênh, vô định giống nh thân phận hiện tại của Kiều. Các từ ngữ thuyền ai, xa xa cùng với các từ trực tiếp thể hiện nỗi buồn đó chính là nỗi buồn tha phơng, nỗi nhớ thơng vời vợi của Kiều. Âm thanh của gió, đặc biệt của sóng ầm ầm kêu quanh ghế ngồi cũng chính là nỗi sợ hãi và nh báo trớc dông bão sắp ập đến đối với Kiều. Bµi tËp 4 1. §iÒn tõ : trùc tiÕp tríc vµ gi¸n tiÕp sau. 2. §iÒn tõ : íc m¬. 3. §iÒn tõ : KiÒu NguyÖt Nga. Bµi tËp 5 Nh÷ng c©u t¶ c¶nh trong ®o¹n th¬ : C©u 2, 3, 4, 5. II. Tù luËn Đây là đề nghị luận về một đoạn trích trong tác phẩm truyện thơ, phân tích cảnh Thuý KiÒu xö Ho¹n Th. Ngoµi yªu cÇu chung cña kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn vÒ ®o¹n trÝch trong t¸c.

(83) phẩm truyện, về nôi dung, cần phân tích cuộc đối đáp giữa Kiều và Hoạn Th. Trong cuộc đối đáp này, hành động, lời nói của Kiều đầy mỉa mai, đay nghiến nh quất vào danh gia họ Hoạn, nàng quyết trừng trị Hoạn Th nh đã nói với Thúc Sinh Mu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa. Trớc lời nói và thái độ của Kiều, Hoạn Th kinh hoàng hết mức song vẫn kịp tìm cách lí giải để gỡ tội. Hắn đánh đồng cái ghen của một kẻ có quyền thế với cái ghen thờng tình của đàn bà, đa Kiều từ vị trí đối lập trở thành ngời đồng cảnh với hắn. Từ tội nhân, Hoạn Th đã biện bạch để trở thành nạn nhân của chế độ đa thê. Tiếp đó, Hoạn Th kể công đối với Kiều và cuối cùng nhận hết tội lỗi về mình, trông cậy vào tấm lòng khoan dung, độ lợng rộng lớn của Kiều. Hoạn Th khôn ngoan, sâu sắc đến quỉ quái tinh ma. Hoạn Th đợc Kiều tha bổng, chủ yếu không phải do lời tự bào chữa mà là do tấm lòng độ lợng Đã lòng tri quá thì nên của KiÒu. §Ò sè 33 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng ghi các ý đúng : 1. Hai c©u th¬ sau trong ®o¹n trÝch Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n cã néi dung : Hèi con vÇy löa mét giê, ¤ng h¬ bông d¹, mô h¬ mÆt mµy. A. Miêu tả cảnh sinh hoạt trong gia đình ông Ng. B. Kể chuyện gia đình ông Ng cứu giúp Lục Vân Tiên. C. Nỗi lo lắng của gia đình ông Ng. 2. §o¹n th¬ sau trong Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n : Ng r»ng : “Lßng l·o ch¼ng m¬, Dèc lßng nh¬n nghÜa h¸ chê tr¶ ¬n ? Níc trong röa ruét s¹ch tr¬n, Mét c©u danh lîi chi sên lßng ®©y. Rµy doi mai vÞnh vui vÇy, Ngày kia hứng gió đêm này chơi trăng. Mét m×nh thong th¶ lµm ¨n, KhoÎ qu¬ chµi kÐo ; mÖt qu¨ng c©u dÇm. Nghªu ngao nay chÝch mai ®Çm, Một bầu trời đất vui thầm ai hay. Kinh luân đã sẵn trong tay, Thung dung díi thÕ vui say trong trêi. Thuyền nan một chiếc ở đời, T¾m ma ch¶i giã trong vêi Hµn Giang”. a) Cã néi dung : A. ¤ng Ng sèng c« lËp víi mäi ngêi. B. Cuéc sèng Èn dËt cña «ng Ng. C. ¤ng Ng sèng Ých kØ vµ trôc lîi. D. TÊt c¶ c¸c néi dung trªn. b) Cã ý nghÜa : A. Ca ngîi cuéc sèng trong s¹ch, ngoµi vßng danh lîi, th¶nh th¬i gi÷a s«ng níc, giã tr¨ng. B. Ca ngợi cuộc sống tự do phóng khoáng giữa đất trời, hoà nhập, bầu bạn với thiên nhiªn. C. Thể hiện khát vọng về một cuộc sống đẹp của Nguyễn Đình Chiểu. D. TÊt c¶ c¸c ý nghÜa trªn. c) Bèn c©u ®Çu cã néi dung : A. ¤ng Ng sèng hÕt lßng v× nh©n nghÜa. B. ¤ng Ng thÝch cuéc sèng ngoµi vßng danh lîi. C. ¤ng Ng thÝch sèng cuéc sèng trong s¹ch. D. TÊt c¶ c¸c néi dung trªn. d) C©u th¬ : Dèc lßng nh¬n nghÜa h¸ chê tr¶ ¬n ? lµ mét c©u hái tu tõ. A. §óng. B. Sai. 3. §o¹n trÝch Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n cã 2 lo¹i nh©n vËt : thiÖn vµ ¸c. A. §óng. B. Sai. 4. Xây dựng nhân vật đại diện cho cái thiện, Nguyễn Đình Chiểu nhằm : A. Gửi gắm niềm tin vào cái thiện, vào ngời lao động bình thờng. B. Gửi gắm khát vọng về cái thiện, về ngời lao động bình thờng. C. Gåm c¶ A vµ B. 5. Nếu cái ác trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn có tính ích kỉ, nhỏ nhen đến thành độc ¸c th× c¸i thiÖn ®Çy lßng bao dung, nh©n ¸i vµ hµo hiÖp..

(84) Nhận định trên : A. §óng. B. Sai. 6. Định nghĩa sau đây đúng hay sai ? a) Từ chỉ gồm một tiếng là từ đơn. Từ gồm hai hoặc nhiều tiếng là từ phức. A. §óng. B. Sai. b) Những từ phức đợc tạo ra bằng cách ghép các tiếng có quan hệ với nhau về âm đợc gọi là từ ghép. Còn những từ phức có quan hệ láy âm giữa các tiếng đợc gọi là từ láy. A. §óng. B. Sai. c) Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo không cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. A. §óng. B. Sai. d) Nghĩa của từ là nội dung (sự vât, tính chất, hoạt động, quan hệ ...) mà từ biểu thị. A. §óng. B. Sai. e) Tõ cã thÓ cã mét nghÜa hay hai nghÜa. A. §óng. B. Sai. f) Nghĩa gốc là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác. Nghĩa chuyển là nghĩa đợc hình thành trên cơ sở nghĩa gốc. A. §óng. B. Sai. g) Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhng nghĩa khác xa nhau, không liên quan g× víi nhau. A. §óng. B. Sai. h) Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần gống nhau. A. §óng. B. Sai. i) Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau. A. §óng. B. Sai. k) Trêng tõ vùng lµ tËp hîp cña nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét vµi nÐt chung vÒ nghÜa. A. §óng. B. Sai. m) Một từ ngữ đợc coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ khác. Một từ ngữ đợc coi là có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ đó đợc bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ khác. A. §óng. B. Sai. Bµi tËp 2 1. H·y ph©n lo¹i vµ ®iÒn c¸c tõ trong c©u v¨n díi ®©y vµo b¶ng sau :. Chiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn có vài phòng tiếp khách, họp Bộ Chính trị, làm việc và ngủ, với những đồ đạc rất mộc mạc và đơn sơ. Từ đơn Tõ ghÐp Tõ phøc Tõ l¸y 2. Tõ nµo lµ tõ ghÐp, tõ nµo lµ tõ l¸y trong c¸c tõ sau : xem xét, lấp lánh, đau đớn, đầy đủ, đau đáu, gập ghềnh, tốt tơi, roi rói, hùng hồn, nhỏ nhÑ, vç vÒ, vâ vÏ, chËm ch¹p, bÏ bµng, mÉu mùc. 3. Trong c¸c tæ hîp sau, ®©u lµ thµnh ng÷, tôc ng÷ ? Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c thµnh ng÷. thiên la địa võng ; gắp lửa bỏ tay ngời ; chớp đông nhay nháy gà gáy thì ma ; rằm răng tròn, con lớn con khôn ; khố rách áo ôm ; chùa nát bụt vàng ; đầu voi đuôi chuột ; đè chừng b¾t bãng ; lßng v¶ còng nh lßng sung. 4. C¸c tõ in ®Ëm trong hai trêng hîp (a) vµ (b) sau ®©y, trêng hîp nµo cã hiÖn tîng tõ nhiÒu nghĩa, trờng hợp nào có hiện tợng từ đồng âm ? Vì sao ? a) GÇn xa n« nøc yÕn anh, ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n. Vµ : KiÕp hång nhan cã mong manh, Nöa chõng xu©n tho¾t g·y cµnh thiªn h¬ng. (TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) b) Đa nàng đến trớc phật đờng, Tam qui ngò giíi cho nµng xuÊt gia..

(85) (TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) Nửa đời tóc ngả màu sơng, Nhớ quê anh lại tìm đờng thăm quê. (Níc non ngµn dÆm – Tè H÷u) 5. Cho c¸c tõ sau ®©y, h·y s¾p xÕp thµnh c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa : yêu thơng, sớng, lùn tịt, nhiều, hời hợt, chết, đứng đắn, trẻ măng, khổ, căm giận, sâu s¾c, sèng, giµ cÊc, cao kÒu, l¼ng l¬, Ýt. 6. T×m nh÷ng tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ sau ®©y : a) s¸ch gi¸o khoa : Ng÷ v¨n, Ho¸ häc, To¸n, §Þa lÝ, LÞch sö, Khoa häc vui. b) đồ dùng của nhà nông : cày, cuốc, bừa, máy hàn, hái, liềm. c) phơng tiện giao thông : xe máy, xe đạp, xe duyên, xe ô tô, xe chỉ. d) c¸c lo¹i c©y (thùc vËt) : c©y dõa, c©y chuèi, c©y nh·n, c©y vµng, c©y na. II. Tù luËn Phân tích đoạn trích Lục Vân tiên gặp nạn để làm nổi bật những vẻ đẹp của ông Ng. §¸p ¸n §Ò sè 33 I. Tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i sau : C©u 1 : B. C©u 2a : B. C©u 2b : D. C©u 2d : A. C©u 3 : A. C©u 4 : C. C©u 6a : A. C©u 6b : B. C©u 6c : B. C©u 6e : B. C©u 6f : A. C©u 6g : A. C©u 6i : A. C©u 6k : B. C©u 6m : A. Bµi tËp 2 Ph©n lo¹i vµ ®iÒn nh sau :. C©u 2c : D. C©u 5: A. C©u 6d : A. C©u 6h : A.. 1. Từ đơn. chiếc, đó, cũng, chỉ, có, vài, phòng, tiếp, khách, họp, và, ngñ, víi, nh÷ng, rÊt, vµ. Tõ ghÐp nhà sàn, Bộ Chính trị, làm việc, đơn sơ. Tõ phøc Tõ l¸y vẻn vẹn, đồ đạc, mộc mạc, 2. + Từ ghép : xem xét, đầy đủ, tốt tơi, nhỏ nhẹ, chậm chạp, mẫu mực. + Từ láy : lấp lánh, đau đớn, đau đáu, gập ghềnh, roi rói, hùng hồn, vỗ về, võ vẽ, bẽ bàng, 3. + Tôc ng÷ lµ c¸c tæ hîp : chớp đông nhay nháy, gà gáy thì ma; ; rằm răng tròn, con lớn con khôn; lòng vả cũng nh lßng sung. + Thµnh ng÷ vµ nghÜa cña chóng : - thiên la địa võng : lới giăng khắp trên trời dới đất. - gắp lửa bỏ tay ngời : hành động vu khống để gieo vạ cho ngời khác một cách độc ác. - ®Çu voi ®u«i chuét: sù viÖc lóc b¾t ®Çu cã vÎ to t¸t nhng kÕt thóc l¹i kh«ng ra g×. - khè r¸ch ¸o «m : chØ h¹ng ngêi cïng khæ víi ý coi khinh theo quan ®iÓm cña c¸c tÇng líp trªn trong x· héi cò. - đè chừng bắt bóng : phỏng đoán vu vơ. - chïa n¸t bôt vµng : vÝ nh÷ng trêng hîp nghÌo mµ tèt hay nãi chung vÎ bÒ ngoµi tÇm thêng nhng lại có những nét đẹp, quí giá bên trong. 4. a) Cã hiÖn têng tõ nhiÒu nghÜa v× nghÜa cña tõ xu©n trong c©u th¬ thø 2 cã thÓ coi lµ kÕt qu¶ chuyÓn nghÜa cña tõ xu©n trong c©u thø nhÊt. b) Có hiện tợng từ đồng âm vì hai từ có vỏ ngữ âm giống nhau nhng nghĩa của từ đờng trong câu thơ thứ nhất là nhà, nghĩa của từ đờng trong câu thứ hai là chỉ lối đi, chúng không cã mèi liªn hÖ nµo vÒ nghÜa. 5. S¾p xÕp nh sau : yªu th¬ng - c¨m giËn ; lïn tÞt - cao kÒu ; hêi hît - s©u s¾c ; sèng - chÕt ; đứng đắn - lẳng lơ ; trẻ măng - già cấc ; ít - nhiều ; sớng - khổ. 6. C¸c tõ ng÷ sau kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ : a) s¸ch gi¸o khoa : Khoa häc vui. b) đồ dùng của nhà nông : máy hàn. c) ph¬ng tiÖn giao th«ng : xe duyªn, xe chØ. d) c¸c lo¹i c©y (thùc vËt) : c©y vµng. II. Tù luËn Đề bài yêu cầu phân tích đoạn trích để lầm nổi bật những vẻ đẹp của của nhân vật ông Ng. Ngoµi yªu chung vÒ kiÓu v¨n b¶n nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm truyÖn, vÒ nội dung, cần làm đợc các ý sau : Ông Ng là nhân vật đại diện cho cái thiện, đối lập với cái ác là Trịnh Hâm trong đoạn trích. Sau khi cứu đợc Vân Tiên, ông Ng sẵn lòng cu mang chàng, không hề tính toán. Cuộc sống của ông là một cuộc sống đẹp, biểu hiện của cái thiện : sống trong sạch, ngoài vòng danh lợi ô trọc ; sống tự do phóng khoáng, thảnh thơi giữa đất trời cao rộng hoà nhập, bầu.

(86) b¹n víi thiªn nhiªn... X©y dùng nh©n vËt «ng Ng, t¸c gi¶ muèn göi g¾m kh¸t väng, niÒm tin về cái thiện, vào con ngời lao động bình thờng. I. tr¾c nghiÖm. §Ò sè 34. 1. Xu©n Quúnh, Ph¹m TiÕn DuËt, NguyÔn Khoa §iÒm lµ líp nhµ th¬ : A. Thêi tiÒn chiÕn B. Thêi chèng Ph¸p C. Thêi chèng MÜ D. HiÖn nay Khoanh tròn vào chữ cái đặt đầu câu trả lời đúng. 2. Ông là nhân vật toàn tài số một trong lịch sử trung đại Việt Nam, là ngời viết th thảo hịch giái h¬n hÕt mét thêi. A.TrÇn Hng §¹o B. NguyÔn Tr·i C. NguyÔn Du D. NguyÔn §×nh ChiÓu 3. Nèi tªn t¸c gi¶ phï hîp víi tªn t¸c phÈm 1) Thanh H¶i a) ¸nh tr¨ng 2) ChÕ Lan Viªn b) ViÕng l¨ng B¸c 3) ChÝnh H÷u c) Khi con tu hó 4) Tè H÷u d) Mïa xu©n nho nhá 5) Y Ph¬ng e) Con cß 6) ViÔn Ph¬ng f) §ång chÝ 7) NguyÔn Duy g) Nãi víi con 4. Nhận định nào sau đây đúng nhất về nội dung của đoạn trích “Trong lòng mẹ” của Nguyªn Hång ? A.Tr×nh bµy nçi ®au khæ cña mÑ bÐ Hång B. Trình bày tâm địa độc ác của ngời cô của bé Hồng C. Tr×nh bµy sù hên tñi cña bÐ Hång khi gÆp mÑ D. Tr×nh bµy diÔn biÕn t©m tr¹ng cña bÐ Hång 5. Mục đích chính của tác giả khi viết “Tôi cời dài trong tiếng khóc"… trong đoạn trích Trong lßng mÑ (NguyÔn Hång) lµ g× ? A. Nói lên sự đồng tình của bé Hồng với những lời nói của ngời cô về mẹ mình. B. Nói lên trạng thái tình cảm phức tạp của bé Hồng : vừa đau đớn vừa uất ức, vừa c¨m giËn khi nghe nh÷ng lêi nãi cña ngêi c« vÒ mÑ m×nh. C. Nói lên niềm yêu thơng và thông cảm đối với mẹ của bé Hồng khi nghe ngời cô nãi vÒ nh÷ng viÖc lµm cña mÑ m×nh. 6. ý kiến nào nói đúng nhất nguyên nhân sâu xa khiến lão Hạc phải lựa chọn cái chết ? A. L·o H¹c nghÌo khæ qu¸ B. L·o H¹c ©n hËn v× trãt lõa cËu Vµng C. L·o H¹c rÊt th¬ng con D. ý kiÕn nh¸c 7. C¸i chÕt cña l·o H¹c trong t¸c phÈm cïng tªn cña Nam Cao cã ý nghÜa s©u s¾c nh thÕ nµo ? A. Là bằng chứng cảm động về tình phụ tử. B. Tố cáo xã hội thực dân phong kiến đã đẩy ngời nông dân vào hoàn cảnh khốn cïng. C. Thể hiện lòng tự trọng và quyết tâm không rơi vào con đờng tha hoá của một ngời n«ng d©n. D. Cả 3 ý kiến trên đều đúng 8. Trong khổ thơ sau Huy Cận đã sử dụng phép tu từ gì nổi bật nhất ? “ThuyÒn ta l¸i giã víi buåm tr¨ng Lít gi÷a m©y cao víi biÓn b»ng Ra ®Ëu dÆm xa dß bông biÓn Dµn ®an thÕ trËn líi v©ygi¨ng” (Đoàn thuyên đánh cá) A. So s¸nh B. Nh©n ho¸ C. Nãi qu¸ D. Ho¸n dô 9. PhÐp tu tõ sö dông trong khæ th¬ trªn cã t¸c dông nh thÕ nµo ? A. NhÊn m¹nh khung c¶nh réng lín cña biÓn c¶ B. Làm cho con thuyền đánh cá trở nên kì vĩ khổng lồ C. Thể hiện niềm vui say trong lao động của con ngời D. Nhấn mạnh sự nhộn nhịp của cảnh đánh cá trên biển.

(87) 10. Nên hiểu câu thơ “Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé” trong “Đoàn thuyền đánh cá” nh thÕ nµo A. §u«i c¸ mµu vµng choÐ B. ¸nh tr¨ng mµu vµng choÐ C. M¹n thuyÒn mµu vµng choÐ 11. Nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬ “BÕp löa” cña B»ng ViÖt lµ ai ? A. Ngêi bµ B. Ngêi bè C. Ngêi mÑ D. Ngêi ch¸u 12. Phơng thức biểu đạt đợc sử dụng trong bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt ? A. Tù sù B. Tù sù biÓu c¶m C. BiÓu c¶m miªu t¶ D. ThuyÕt minh biÓu c¶m §. Miªu t¶ biÓu c¶m tù sù nghÞ luËn 13. Ngêi bµ trong bµi th¬ “BÕp löa” nhen löa vµo khi nµo ? A. Sím chiÒu cña mïa tu hó kªu B. Sím chiÒu cña mçi ngµy C. Sím chiÒu cña mïa ma D. Sớm tối của năm đói mòn đói mỏi 14. Ba c©u th¬ sau cã ý nghÜa g× ? “Mấy chục năm rồi đến tận bây giờ Bµ vÉn gi÷ thãi quen dËy sím Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đợm” (BÕp löa - B»ng ViÖt) A. Nãi lªn nçi nhí cña t¸c gi¶ vÒ ngêi bµ B. Nãi lªn thãi quen nhãm löa lóc s¸ng sím cña ngêi bµ C. Nói lên sự tần tảo, đức hi sinh của ngời bà D. Cả A,B,C đều sai 15. “Ta ®i trän kiÕp con ngêi VÉn kh«ng ®i hÕt mÊy lêi mÑ ru” (Ng«× buån nhí mÑ ta xa - NguyÔn Duy) a)Nªu nghÜa cña tõ “®i” -Tõ “®i” trong c©u 1: … -Tõ “®i” trong c©u 2: … b)Từ “đi” đợc dùng theo nghĩa nào? (Khoanh tròn vào chữ cái đặt đầu câu trả lời đúng) A. NghÜa gèc B. NghÜa chuyÓn 16. ChØ ra biÖn ph¸p tu tõ trong c©u th¬ sau : “Ngoµi thÒm r¬i chiÕc l¸ ®a TiÕng r¬i rÊt máng nh lµ r¬i nghiªng” (§ªm C«n S¬n - TrÇn §¨ng Khoa) A .So s¸nh B. Ho¸n dô C. Èn dô D. C¶ A vµ C 17. Trong c¸c c©u sau, c©u nµo m¾c lçi dïng lÉn lén c¸c tõ gÇn ©m ? A. Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi cung bậc tình cảm B. §«i bµn tay cña c« thî dÖt rÊt linh ho¹t C. Giờ ra chơi, sân trờng sôi động hẳn lên 18. §Ó kh«ng vi ph¹m c¸c phong ch©m héi tho¹i cÇn ph¶i lµm g× ? A. Nắm đợc đặc điểm của tình huống giao tiếp B. Hiểu rõ nội dung mình định nói C. BiÕt im lÆng khi cÇn thiÕt D. Phèi hîp nhiÒu c¸ch nãi kh¸c nhau 19. Khi lựa chọn từ ngữ xng hô trong hội thoại, ý kiến nào sau đây em cho là đúng nhất ? A. Xem xÐt t×nh huèng giao tiÕp B. Xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a ngêi nãi vµ ngêi nghe C. Cả A và B đều đúng D. Cả A và B đều sai 20. Trong hội thoại, im lặng khi đến lợt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ tôn träng ngêi tham gia. A. §óng hay B. Sai 21. Khi nµo cÇn thuyÕt minh sù vËt mét c¸ch h×nh tîng bãng bÈy ? A. Khi thuyết minh các đặc điểm cụ thể, dễ thấy của đối tợng B. Khi thuyết minh các đặc điểm trừu tợng không dễ thấy của đối tợng. C. Khi muốn cho văn bản thuyết minh sinh động hấp dẫn.

(88) D. Khi muèn tr×nh bµy râ diÕn biÕn cña sù vËt, sù kiÖn 22. §Ó lµm tèt mét bµi v¨n thuyÕt minh ta thêng chó ý vËn dông nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo? A. Ph©n tÝch, so s¸nh. B. Thèng kª, liÖt kª, nªu vÝ dô, dïng sè liÖu C. §Þnh nghÜa, gi¶i thÝch, miªu t¶. 23. Em chọn những từ ngữ nào trong các từ ngữ sau đây để điền vào chỗ trống (nhân vật, miªu t¶, biÓu c¶m, tù sù, luËn ®iÓm, nh¹c ®iÖu, luËn cø, lËp luËn) trong mét bµi v¨n nghÞ luËn : A. Nh÷ng yÕu tè b¾t buéc ph¶i cã lµ :…........................................................ B. Nh÷ng yÕu tè cã t¸c dông quan träng xen vµo lµ :….......................... ….. ………………………………………………......................………………. 24. Đọc đoạn văn sau và cho biết đoạn văn đợc lập ý bằng cách nào ? “Những năm tháng xa quê, giông tố cuộc đời t ởng chừng cuốn bay tất cả, nhng trong t©m t t«i nh÷ng dßng s«ng quª mªnh m«ng vÉn cuån cuén ch¶y, nh÷ng dßng kinh biªng biÕc vẫn lặng lờ trôi. Tôi yêu những cánh đồng bao la vàng rực ngày mùa, mù mịt khói rạ, thơm vÞ mÝa lïi vµ tr¾ng xo¸ s¬ng mï sau tÕt. Yªu c¶ tiÕng chu«ng chïa ng©n th¨m th¼m canh khuya. T«i yªu ¸nh n¾ng chiÒu tµ tr¶i mµu vµng trªn d·y khoai m×, nghiªng nghiªng bªn triÒn nói…” (An Giang – quª mÑ mÕn yªu) A. Håi tëng vÒ qu¸ khø vµ suy nghÜ vÒ hiÖn t¹i. B. Quan s¸t suy ngÉm C. Tëng tîng, liªn tëng, suy tëng. 25. Dòng nào nói đúng nội dung cơ bản của phép lập luận phân tích ? A. Dùng lí lẽ để làm sáng tỏ vấn đề nhằm thuyết phục ngời đọc B. Giới thiệu đặc điểm, nội dung và hình thức của sự vật hiện tợng C. Trình bày từng bộ phận phơng diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung bên trong cña sù, hiÖn tîng. 26. NhiÖm vô cña phÇn th©n bµi trong bµi v¨n tù sù lµ g×? A. Giíi thiÖu nh©n vËt, sù viÖc. B. Nªu sù viÖc cÇn tr×nh bµy C. Kể lại diễn biến các sự việc nhằm thể hiện chủ đề D. KÓ l¹i diÔn biÕn vµ kÕt côc sù viÖc 27. Để xác định chủ đề của một bài văn tự sự ngời ta thờng căn cứ vào những dấu hiệu chủ yếu nào ? Điền dấu x vào ô vuông cuối những ý em cho là đúng. A. Các chi tiết và hành động của nhân vật chính B. Những câu đối thoại C. Hành động, tâm trạng của các nhân vật D. Nhan đề của văn bản E. C¸c c©u kh¸i qu¸t néi dung trong v¨n b¶n 28. §iÒn vµo chç trèng : A. KÓ xu«i lµ………………………………………………….. B. KÓ ngîc lµ…………………………………………………. 29. Nhận xét nào đúng khi nói về vai trò của nhân vật phụ trong tác phẩm tự sự ? A. Cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc thÓ hiÖn t tëng cña t¸c phÈm B. Kh«ng cã vai trß g×. C. Tuy cã vai trß thø yÕu nhng vÉn rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña c©u chuyÖn. D. Có quan hệ đến tất cả các nhân vật khác trong tác phẩm 30. Ta có thể hiểu nh thế nào về đầu đề của văn bản “Ôn dịch, thuốc lá” A. ChØ chung c¸c lo¹i bÖnh nguy hiÓm. B. ChØ dÞch thuèc l¸ C.Tỏ thái độ nguyền rủa, tẩy chay bệnh dịch này D. T¸c h¹i cña thuèc l¸ 31. Chủ đề bao trùm của văn bản “Bài toán dân số” là gì ? A. Thế giới đang đứng trớc nguy cơ gia tăng dân số quá nhanh B.Bùng nổ và gia tăng dân số là một hiểm hoạ cần báo động C.Khống chế sự gia tăng dân số quá nhanh là con đờng tồn tại hay không tồn tại của chÝnh loµi ngêi. D. Cả A, B, C đều đúng 32. T¸c phÈm tr÷ t×nh lµ g× ? A. BiÓu hiÖn c¶m xóc b»ng th¬ B. Kể lại câu chuyện cảm động C.Thuéc thÓ tuú bót, ca dao D. V¨n b¶n biÓu hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc cña t¸c gi¶ 33. Các tác phẩm thơ trung đại Việt Nam sách đợc viết bằng chữ gì ? .........................................................................................................................................

(89) 34. Khi phân tích thơ trữ tình cần chú ý đến nhịp điệu, vần, phép tu từ, không gian, thời gian nghÖ thuËt. A. §óng hay B. Sai 35. Hãy điền đúng tên tác phẩm vào chỗ trống để hoàn chỉnh đoạn văn sau : “ Tình cảm nhân đạo của thơ trữ tình trung đại Việt Nam thể hiện ở tiếng nói phê phán chiến tranh phi nghĩa đã tạo nên các cuộc chia ly đầy sầu hận ( ………………........... ……….); ë tiÕng lßng xãt xa cho th©n phËn long ®ong ch×m næi mµ vÉn trong tr¾ng thuû chung son s¾t cña ngêi phô n÷ (………...........…….....………); ë t©m tr¹ng ngËm ngïi da diết nhớ về một thuở vàng son đã mất (………...........…………….). 36. Bài thơ “Khi con tu hú” của Tố Hữu đợc khơi gợi từ những cảm xúc nào ? A. Nh×n thÊy con tu hó B. Mùa hè đến C. TiÕng tu hó väng vµo nhµ ngôc D. Cã tiÕng con tu hó gäi bÇy II. Tù luËn Nh÷ng suy ngÉm vµ tr¶i nghiÖm s©u s¾c cña nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u vÒ con ngêi vµ cuộc đời qua truyện ngắn “Bến quê”. Đáp án đề số 34 I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28. 29 30 31 32 33 34. §¸p ¸n C B 1- d ; 2 - e ; 3 - f ; 4 - c ; 5 - g ; 6 - b ; 7 - a D B C D C B A A D B B §i trong c©u 1: Tr¶i qua §i trong c©u 2: HiÓu Đi đợc hiểu theo nghĩa chuyển D A A-B C A C B, C a: LuËn ®iÓm, luËn cø, lËp luËn b: BiÓu c¶m, tù sù, miªu t¶ A C C A-D-E a) KÓ theo tr×nh tù thêi gian, sù viÖc tríc kÓ tríc sù viÖc sau kÓ sau b) Kể không theo trình tự thời gian sự việc sau đợc kể tríc C A-B-C D D Ch÷ N«m vµ ch÷ H¸n A.

(90) 35 Sau phút chia li; Bánh trôi nớc, Qua đèo Ngang 36 D II. Tù luËn I. Yªu cÇu vÒ kÜ n¨ng a) Đảm bảo là một văn bản hoàn chỉnh, đúng kiểu bài nghị luận văn học có bố cục chặt chÏ m¹ch l¹c, lêi v¨n chuyÒn c¶m, biÕt kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c ph¬ng thøc lËp luËn, ph©n tích và chứng minh. Chữ viết, trình bày sạch sẽ không sai lỗi chính tả, lỗi dùng từ đặt câu. b) Chó ý kh¶ n¨ng t duy, ph©n tÝch tæng hîp vµ sù s¸ng t¹o cña häc sinh trong nh÷ng lêi bình giá về vẻ đẹp của nhân vật, của tình tiết truyện. II. Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc 1. Giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ lµ truyÖn ng¾n “BÕn quª”. 2. Nêu đợc vấn đề nghị luận : những suy ngẫm và trải nghiệm sâu sắc về cuộc đời và con ngời. 3. Phân tích đợc các ý cơ bản sau : a) TruyÖn thÓ hiÖn triÕt lÝ gi¶n dÞ mµ s©u s¾c mang tÝnh tr¶i nghiÖm, cã ý nghÜa tæng kÕt cuéc đời một con ngời bằng cách đặt nhân vật vào những tình huống nghịch lí. + T×nh huèng nghÞch lÝ thø nhÊt : Nh©n vËt chÝnh cña truyÖn lµ NhÜ, mét ngêi tõng ®i khắp mọi nơi trên trái đất vậy mà cuối cuộc đời lại bị cột chặt vào giờng bệnh bởi một căn bệnh hiểm nghèo đến nỗi không thể tự mình dịch chuyển lấy vài mơi phân trên chiếc giờng hÑp kª bªn cöa sæ. + Tình huống nghịch lí thứ hai : Nhĩ phát hiện ra vùng đất bên kia sông nơi bến quê quen thuộc, một vẻ đẹp bình dị mà quyến rũ ở ngay phía trớc cửa sổ nhà mình nhng biết rằng mình sẽ không bao giờ đặt chân lên đợc mảnh đất ấy. Và cũng lúc này đây Nhĩ mới nhận ra tất cả tình yêu thơng, sự tần tảo, đức hi sinh thầm lặng của vợ. Những ngày cuối đời Nhĩ mới thật sự thấu hiểu với lòng biết ơn sâu sắc ngời vợ chịu thơng chịu khó của mình, tìm thấy đợc nơi nơng tựa là gia đình. + Tình huống nghịch lí thứ ba : Nhĩ khao khát đợc đặt chân một lần lên bãi bồi bên kia bến sông nhng “lực bất tòng tâm” nên anh phải nhờ đến cậu con trai thay mình sang bên kia sông đặt chân lên cái bãi phù sa màu mỡ ấy. Đứa con trai không hiểu đợc ớc muốn của cha và đã bỏ lỡ chuyến đò sang ngang duy nhất trong ngày… Cuối cùng Nhĩ đã thu hết tàn lực dồn vào cử chỉ có vẻ kì quặc “anh đang cố thu nhặt… cho một ngời nào đó” --> hình ảnh có ý nghĩa khái quát thức tỉnh mọi ngời. b) Tạo ra những tình huống nghịch lí nh trên tác giả muốn ngời đọc nhận thức đợc một triết lí của cuộc đời. + Cuéc sèng vµ sè phËn cña con ngêi chøa ®Çy nh÷ng ®iÒu bÊt thêng, nh÷ng nghÞch lÝ ngÉu nhiªn ngoµi íc muèn + Con ngời ta trên đờng đời thật khó tránh đợc những cái điều vòng vèo hoặc chùng ch×nh : Mét triÕt lÝ gi¶n dÞ nhng thËt s©u s¾c. Con ngêi cÇn ph¶i biÕt tr©n träng gi÷ g×n nh÷ng g× gÇn gòi th©n th¬ng. c) Tổng kết những giá trị của tác phẩm : Bến quê chính là bến đỗ bình yên của mỗi con ngời. §Ò sè 35 I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 a) Ghi tªn c¸c nh©n vËt vµo sau mçi c©u KiÒu sau ®©y : - Hoa ghen thua th¾m liÔu hên kÐm xanh (.......................................) - Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao (.........................................) Nh¸c tr«ng nhên nhît mµu da Ăn chi to lớn đẫy đà làm sao (.........................................) Sèng lµm vî kh¾p ngêi ta H¹i thay th¸c xuèng lµm ma kh«ng chång (.....................................) ë ¨n th× nÕt còng hay Nãi lêi rµng buéc th× tay còng giµ (..........................................) - Mét tay bÎ biÕt bao cµnh phï dung (..........................................) - Tr«ng lªn mÆt s¾t ®en s× (...............................................) Phong t tµi m¹o tãt vêi Vµo trong phong nh·, ra ngoµi hµo hoa (.......................................) b) H·y s¾p xÕp c¸c nh©n vËt trªn theo hai nhãm sau : - Nh©n vËt chÝnh diÖn :........................................................................ ........................................................................................................................ - Nh©n vËt ph¶n diÖn :.......................................................................... ........................................................................................................................ c) C¸ch t¶ ngo¹i h×nh nh©n vËt chÝnh diÖn vµ nh©n vËt ph¶n diÖn cña NguyÔn Du cã g× kh¸c nhau ? - Nh©n vËt chÝnh diÖn :............................................................................

(91) ....................................................................................................................... - Nh©n vËt ph¶n diÖn :............................................................................ ....................................................................................................................... C©u 2 Cho ®o¹n th¬ sau : Con cò ăn đêm, Con cß xa tæ, Cß gÆp cµnh mÒm, Cß sî x¸o m¨ng... Ngñ yªn ! Ngñ yªn ! Cß ¬i, chí sî ! Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng ! Trong lêi ru cña mÑ thÊm h¬i xu©n, Con cha biÕt con cß, con v¹c, Con cha biÕt nh÷ng cµnh mÒm mÑ h¸t S÷a mÑ nhiÒu, con ngñ ch¼ng ph©n v©n (Con cß - ChÕ Lan Viªn) a) Trong đoạn thơ trên có những câu thơ lấy ý từ bài ca dao quen thuộc nào mà em đã học ? H·y chÐp l¹i bµi ca dao Êy. - Bµi ca dao : ................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ........................................................................................................... b) Cho biÕt trong ®o¹n th¬ trªn t¸c gi¶ cã sö dông phÐp tu tõ nµo lµ chñ yÕu ? Khoanh tròn vào chữ cái đặt trớc ý trả lời mà em cho là đúng nhất. A. Èn dô C. §iÖp ng÷ B. Ho¸n dô D. Nh©n ho¸ c) §o¹n th¬ trªn lµ lêi cña ai ? A. Lêi cña ngêi con nãi víi mÑ. B. Lêi cña con cß nãi víi con. C. Lời hát ru con và những tâm tình, nỗi lòng của ngời mẹ đối với con. C©u 3 H·y s¾p xÕp c¸c t¸c phÈm sau ®©y thµnh 3 nhãm : V¨n b¶n tù sù, V¨n b¶n tr÷ t×nh, V¨n b¶n nhËt dông. Con hæ cã nghÜa, ChiÕc lîc ngµ, Mïa xu©n nho nhá, §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh, T«i ®i häc, Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª, §éng Phong Nha, Bøc th cña thñ lÜnh da đỏ, Làng, Đồng chí, Bếp lửa, ánh trăng... C©u 4 §äc ®o¹n trÝch sau vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu bªn díi. ... Nh÷ng ý tëng Êy t«i cha lÇn nµo ghi lªn giÊy, v× håi Êy t«i kh«ng biÕt ghi vµ ngµy nay tôi không nhớ hết. Nhng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dới nón mẹ lần đầu tiên đi đến trêng, lßng t«i l¹i tng bõng rén r·. Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s¬ng thu vµ giã l¹nh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đờng làng dài và hẹp. Con đờng này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhng lần này tự nhiên thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học. a) H·y cho biÕt ®o¹n v¨n trªn trÝch trong v¨n b¶n nµo ? Cña ai ? - Tªn v¨n b¶n : ............................................................................................. - Tªn t¸c gi¶ : ............................................................................................... b) Đoạn văn trên đợc trình bày theo phơng thức biểu đạt nào ? A. Tù sù B. BiÓu c¶m C. Tr÷ t×nh D. Tù sù - tr÷ t×nh c) Câu "Con đờng này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhng lần này tự nhiên thấy lạ" thuộc kiểu c©u nµo ? A. Câu đơn B. C©u ghÐp C©u 5 Mét b¹n häc sinh nãi víi thÇy gi¸o nh sau : - Tha thÇy ! TuÇn nµy, líp em cã nhiÒu yÕu ®iÓm l¾m ¹. a) Bạn học sinh đó dùng từ "yếu điểm" ở trờng hợp này đúng hay sai ? A. §óng hay B. Sai b) Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ "yÕu ®iÓm" : .................................................................................................................................

(92) c) NÕu em chän ph¬ng ¸n (B) nãi trªn th× tõ "yÕu ®iÓm" ë ®©y cÇn söa l¹i thµnh tõ nµo cho phï hîp ? ................................................................................................................................ C©u 6 a) Hãy kể tên các từ loại tiếng Việt mà em đã đợc học trong chơng trình Ngữ văn THCS ? ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................... b) Trong c©u v¨n sau ®©y tõ "trÎ con" thuéc tõ lo¹i nµo ? Nó đã lớn rồi nhng còn rất trẻ con. A. Danh tõ C. TÝnh tõ B. §éng tõ D. Lîng tõ c) Trong c©u v¨n trªn cã mÊy côm tÝnh tõ ? A. Mét côm C. Ba côm B. Hai côm D. Bèn côm II. Tù luËn 1. ViÕt ®o¹n v¨n nãi lªn nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ tÊm lßng ngêi mÑ qua nh÷ng dßng th¬ sau : Dï ë gÇn con, Dï ë xa con, Lªn rõng xuèng bÓ, Cß sÏ t×m con, Cß m·i yªu con. Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ, Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con. (Con cß - ChÕ Lan Viªn) 2. Ph©n tÝch chÊt th¬ cña truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" (Ng÷ v¨n 9 - tËp I) đáp án đề 35 I. Tr¾c nghiÖm C©u Néi dung a) Nêu đúng tên mỗi nhân vật : Theo thø tù : - Thuý KiÒu - M· Gi¸m Sinh - Tó Bµ - §¹m Tiªn - Ho¹n Th - Së Khanh - Hå T«n HiÕn - Kim Träng 1 b) Sắp xếp đúng, đủ : - Nh©n vËt chÝnh diÖn : Thuý KiÒu, §¹m Tiªn, Kim Träng - Nh©n vËt ph¶n diÖn : M· Gi¸m Sinh, Tó Bµ, Ho¹n Th, Së Khanh, Hå T«n HiÕn. c) NhËn xÐt chÝnh x¸c vÒ c¸ch t¶ ngo¹i h×nh nh©n vËt cña NguyÔn Du nh sau : - Nh©n vËt chÝnh diÖn : Miªu t¶ theo bót ph¸p íc lÖ, tîng trng. - Nh©n vËt ph¶n diÖn : Miªu t¶ theo bót ph¸p hiÖn thùc. a) Chỉ ra đúng câu thơ : Con cò ăn đêm, Con cß xa tæ, Cß gÆp cµnh mÒm, Cß sî x¸o m¨ng... Chép đúng bài ca dao : Con cò mà đi ăn đêm, §Ëu ph¶i cµnh mÒm, lén cæ xuèng ao. 2 ¤ng ¬i «ng vít t«i nao, T«i cã lßng nµo «ng h·y x¸o m¨ng Cã x¸o th× x¸o níc trong Đừng xáo nớc đục, đau lòng cò con. b) Khoanh vµo ch÷ c¸i C c) Khoanh vµo ch÷ c¸i C.

(93) 3. 4. 5. 6. Sắp xếp đúng các tác phẩm thành 3 nhóm nh sau : - V¨n b¶n tù sù : Con hæ cã nghÜa, ChiÕc lîc ngµ, T«i ®i häc, Lµng. - V¨n b¶n tr÷ t×nh : Mïa xu©n nho nhá, §ång chÝ, BÕp löa, ¸nh tr¨ng. - V¨n b¶n nhËt dông : §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh, Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª, §éng Phong Nha, Bøc th cña thñ lÜnh da đỏ. a) Học sinh ghi đúng nh sau : - Tªn v¨n b¶n : T«i ®i häc - Tªn t¸c gi¶ : Thanh TÞnh b) Khoanh vµo ch÷ c¸i D c) Khoanh vµo ch÷ c¸i B a) Khoanh vµo ch÷ c¸i B b) Gi¶i thÝch tõ "yÕu ®iÓm" lµ ®iÓm quan träng c) Thay tõ "yÕu ®iÓm" b»ng tõ "nhîc ®iÓm" hoÆc "®iÓm yÕu", "khuyÕt ®iÓm" a) Học sinh kể tên đầy đủ các từ loại đã đợc học trong chơng trình Ngữ v¨n THCS nh sau : Danh tõ, §éng tõ, TÝnh tõ, Sè tõ, Lîng tõ, ChØ tõ, Phã tõ, §¹i tõ, Quan hÖ tõ, Trî tõ, Th¸n tõ, T×nh th¸i tõ. b) Khoanh vµo ch÷ c¸i C c) Khoanh vµo ch c¸i B. II. Tù luËn 1. a) Viết thành một đoạn văn (không viết thành một văn bản cụ thể), diễn đạt trôi chảy, kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng thêng. b) Nêu đợc những cảm xúc, suy nghĩ chân thành, sâu sắc về tấm lòng của ngời mẹ thể hiÖn qua ®o¹n th¬. §ã lµ t×nh th¬ng yªu mªnh m«ng, d¹t dµo s©u l¾ng - t×nh mÉu tö bÒn chÆt, s¾t son (ph©n tÝch ý nghÜa biÓu tîng cña h×nh ¶nh con cß, ©m hëng lêi ru, c¶m xóc cña t¸c gi¶) c) Tõ h×nh ¶nh ngêi mÑ trong lêi th¬ cña ChÕ Lan Viªn nghÜ suy vÒ ngêi mÑ nãi chung. 2. a) Viết thành một văn bản, đúng thể loại nghị luận văn học, diễn đạt trôi chảy, không mắc lçi chÝnh t¶, ng÷ ph¸p th«ng thêng. b) Xác định, thể hiện rõ yêu cầu trọng tâm của đề bài trong bài làm : chất thơ của truyện ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" ë c¸c ý sau cÇn ph©n tÝch, b×nh gi¶ng. + Chất thơ toát ra từ bức tranh thiên nhiên đẹp của vùng đất Sa Pa - ngân nga, nhẹ nhàng, th¬ méng trong ngßi bót t¶ c¶nh víi nh÷ng bøc tranh lung linh, huyÒn ¶o (®a dÉn chøng, ph©n tÝch) + Chất thơ lắng sâu trong câu văn tả tình với những mẩu chuyện xúc động, đáng yêu, toả ra từ vẻ đẹp trong thế giới tâm hồn của con ngời: anh thanh niên trên trạm quan sát Yên Sơn cao 2600 mét, anh bạn trên đỉnh Phăng-xi-păng, anh cán bộ nghiên cứu bản đồ sét, ông kĩ s già ở vờn rau Sa Pa cho đén bác lái xe, ông hoạ sĩ, cô kĩ s mới ra trờng. Tất cả những con ngời ấy đã tạo nên một sức âm vang lớn đằng sau cái lặng lẽ ngàn đời của vùng đất Sa Pa (học sinh ph©n tÝch träng t©m vµo nh©n vËt anh thanh niªn) + Cái thơ mộng, vẻ huyền ảo của Sa Pa quyện chặt với cái đẹp tâm hồn con ng ời và vẻ đẹp trong mối quan hệ giữa con ngời với nhau đã làm nên chất thơ của con ngời, của cuộc sèng. + V¨n xu«i, truyÖn ng¾n mµ giµu nhÞp ®iÖu, ©m thanh, ªm ¸i nh mét bµi th¬. §Ò sè 36 I. tr¾c nghiÖm 1. Kể tên 5 truyện ngắn Việt Nam từ sau năm 1945 đợc học trong chơng trình Ngữ văn. líp 9 vµ s¾p xÕp theo c¸c thêi k× lÞch sö nh sau :. Thêi k× s¸ng t¸c Tªn t¸c phÈm A. Thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .............. . . B. Thêi kú kh¸ng chiÕn chèng Mü . . . . . . . . . . . . . . . . .............. . . . . . . C. Tõ sau n¨m 1975 . . . . . . . . . . . . . . . .............. . . . . . . . 2. T¸c phÈm nµo cã ng«i kÓ lµ nh©n vËt xng “t«i” ? A. Lµng C. BÕn quª B. ChiÕc lîc ngµ D. LÆng lÏ Sa Pa 3. §iÒn vµo cét bªn ph¶i tªn t¸c phÈm cho phï hîp víi néi dung nªu ë cét bªn tr¸i. Néi dung Tªn t¸c phÈm 1. T×nh yªu lµng quª th¾m thiÕt, lßng yªu níc vµ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . tinh thÇn kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n. .................... ... 2. Phẩm chất của những con ngời lao động mới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

(94) b×nh dÞ, khiªm nhêng mµ cao c¶, trong mét kh«ng khÝ bµng b¹c chÊt th¬. 3. Cuéc sèng gian khæ, t©m hån trong s¸ng, méng m¬ vµ tinh thÇn dòng c¶m cña nh÷ng c« g¸i thanh niªn xung phong nh÷ng n¨m chèng MÜ. 4. Nh÷ng suy nghÜ, tr¶i nghiÖm s©u s¾c vÒ cuéc đời, niềm trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dÞ, gÇn gòi víi cuéc sèng, quª h¬ng.. .................... ... .................... ... .................... ... .................... ... .................... ... .................... ... .................... ... .................... ... .................... ... 4. H·y ®iÒn giai ®o¹n s¸ng t¸c vµo chç trèng cho hîp lÝ. A. §ång chÝ (ChÝnh H÷u) (……………………….) B. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ (NguyÔn Khoa §iÒm) (…....................... …..) C. Mïa xu©n nho nhá (Thanh H¶i) (…………………………………) D. Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận) (………………………….) 5. Nèi cét A víi cét B sao cho hîp lÝ. Cét A Cét B 1. §ång chÝ a) VËn dông s¸ng t¹o vµ giäng ®iÖu lêi ru cña ca dao. 2. Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín b) Chi tiÕt, h×nh ¶nh, ng«n tõ gi¶n dÞ, trªn lng mÑ. chân thực, cô đọng, giàu sức biểu c¶m. 3. Con cß c) Khai th¸c ®iÖu ru ngät ngµo, tr×u mÕn 4. Nãi víi con d) Giäng ®iÖu trang träng vµ tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp gợi c¶m. 5. ViÕng L¨ng B¸c e) C¸ch nãi giÇu h×nh ¶nh võa cô thÓ, gîi c¶m, võa gîi ý s©u xa. 6. H·y ®iÒn vµo c¸c dßng th¬ tªn t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm : A. “SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi” (. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .) B. “Ngời đồng mình thơng lắm con ơi Cao ®o nçi buån Xa ®o chÝ lín” (. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .) C. “Con cha biÕt nh÷ng cµnh mÒm mÑ h¸t S÷a mÑ nhiÒu con ngñ ch¼ng ph©n v©n” (. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .) D. VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim (. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .) 7. Nh÷ng v¨n b¶n sau ®©y v¨n b¶n nµo kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n nhËt dông ? A. CÇu Long Biªn chøng nh©n lÞch sö B. ¤n dÞch thuèc l¸. C. Nhí rõng D. Bức th của thủ lĩnh da đỏ. E. Cæng trëng më ra. G. MÑ t«i 8. V¨n b¶n nhËt dông chØ mang tÝnh cËp nhËt cña néi dung mµ th«i. §óng hay sai ? A. §óng hay B. Sai 9. Các văn bản nhật dụng đợc học trong chơng trình THCS đề cập tới nội dung nào ? A. QuyÒn sèng cña con ngêi B. B¶o vÖ hoµ b×nh, chèng chiÕn tranh C. V¨n ho¸ D. Quan hÖ gi÷a thiªn nhiªn vµ con ngêi E. TÊt c¶ c¸c ý trªn 10. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trớc tên văn bản nhật dụng có nội dung đề cập đến vấn đề vÒ m«i trêng. A. Thông tin về ngày trái đất năm 2000 B. ¤n dÞch thuèc l¸ C. Bức th của thủ lĩnh da đỏ D. Bµi to¸n d©n sè 11. Trong những văn bản sau, văn bản nào viết về vẻ đẹp của sinh hoạt văn hoá dân tộc ? A. Bức th của thủ lĩnh da đỏ.

(95) B. Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng C. Cæng trêng më ra D. MÑ t«i 12. Văn bản nhật dụng nào sau đây đợc viết bằng phơng thức tự sự ? A. MÑ t«i B. Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª C. Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng D. CÇu Long Biªn – Chøng nh©n lÞch sö. 13. Văn bản nhật dụng nào sau đây đợc viết trong phơng thức nghị luận ? A. MÑ t«i B. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh C. Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng D. CÇu Long Biªn – chøng nh©n lÞch sö. 14. §iÒn vµo chç trèng tªn thµnh phÇn biÖt lËp trong c©u sao cho chÝnh x¸c. A. ừ, tởng gì… nhất định đầu tháng m ời anh sẽ đi ra đợc đến đầu cầu thang (………………) (BÕn Quª - NguyÔn Minh Ch©u) B. Anh con trai miễn cỡng mặc quần áo, đội chiếc mũ nan rộng vành đề phòng đến tra có thể nắng to theo lời yêu cầu khẩn khoản của Nhĩ - giắt vào ngời mấy đồng bạc (…….......................) (BÕn quª) C. H«m nay «ng NhÜ cã vÎ khoÎ ra nhØ ? - D¹, con còng thÊy nh h«m qua (…….......................) (BÕn quª) D. Bè ®ang sai con ®i lµm c¸i viÖc g× l¹ thÕ ? Hay là thế này nhé - Nhĩ vẫn không hề thay đổi ý kiến - Con cầm đi mấy đồng bạc xem bªn Êy cã hµng qu¸n g× ngêi ta b¸n b¸nh tr¸i g× con mua cho bè (…………...............) (BÕn quª) 15. Khoanh tròn vào chữ cái đứng trớc ý trả lời đúng ? Chỉ ra biện pháp liên kết câu đúng trong đoạn văn sau : Chị Thao thổi còi. Nh thế là đã hai mơi phút qua. Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi (Nh÷ng ng«i sao xa x«i) A. PhÐp nèi B. PhÐp thÕ C. PhÐp lÆp D. Phép đồng nghĩa 16. Cho t×nh huèng sau : TuÊn hái Nam : - Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không ? Nam b¶o: - Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp. Hµm ý cña ngêi nãi lµ g× ? A. §éi bãng huyÖn ch¬i kh«ng hay. B. T«i kh«ng muèn b×nh luËn vÒ viÖc nµy C. Ca ngợi trang phục rất đẹp. D. Tôi không để ý đến đội bóng đá. 17. Khi b¸o ©n cho Thóc Sinh, Thóy KiÒu cã nh¾c tíi Ho¹n Th : “Vî chµng quû qu¸i tinh ma Phen nµy kÎ c¾p, bµ giµ gÆp nhau KiÕn bß miÖng chÐn cha l©u Mu s©u còng tr¶ nghÜa s©u cho võa” Lêi nãi cña Thuý KiÒu hµm chøa ý g× ? A. Thóy KiÒu muèn nãi víi Thóc Sinh r»ng tÊt c¶ nh÷ng ®au khæ, bÊt h¹nh mµ nµng phải nếm trải khi lấy Thúc Sinh đều do Hoạn Th gây ra. B. Nàng quyết tâm trừng trị Hoạn Th để báo thù cho hả giận. C. C¶ 2 ý trªn. 18. Xem xÐt nh÷ng c©u sau ®©y, c©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u ghÐp. A. Nhng nghệ sĩ không những không ghi lại cái đã có rồi mà muốn nói một điều gì míi mÎ. (NguyÔn §×nh Thi - TiÕng nãi cña V¨n NghÖ) B. T¸c phÈm võa lµ kÕt tinh cña t©m hån ngêi s¸ng t¸c, võa lµ sîi d©y cho mäi ngêi sù sèng mµ nghÖ sÜ mang trong lßng. (NguyÔn §×nh Thi - TiÕng nãi cña V¨n NghÖ) C. Còn nhà hoạ sĩ và cô gái cũng nín bặt vì cảnh trớc mặt bỗng nhiên hiện lên đẹp mét c¸ch kú l¹..

(96) (NguyÔn Thµnh Long - LÆng lÏ Sa Pa) D. ¤ng x¸ch c¸i lµn trøng, c« «m bã hoa to (NguyÔn Thµnh Long - LÆng lÏ Sa Pa) 19. Câu nói của bé Thu: “Ba ! không cho ba đi nữa ! Ba ở nhà với con” có mục đích nói (thực hiện hành động nói) gì ? A. Tr×nh bµy B. §iÒu khiÓn C. Høa hÑn D. Béc lé c¶m xóc 20. C©u th¬ “§ªm thë : Sao lïa níc H¹ Long” (Huy CËn) sö dông phÐp tu tõ g× ? A. So s¸nh C. Èn Dô B. Nh©n ho¸ D. Nãi qu¸ 21. Từ “đoàn thuyền” trong hai câu thơ :“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi” và “Đoàn thuyền ch¹y ®ua cïng mÆt trêi” (Huy CËn) §îc chuyÓn nghÜa theo ph¬ng thøc nµo ? A. Ph¬ng thøc Èn dô B. Ph¬ng thøc ho¸n dô C. Ph¬ng thøc nh©n ho¸. 22. C©u th¬ : BiÓn cho ta c¸ nh lßng mÑ Nuôi lớn đời ra tự buổi nào (Huy CËn) Thuéc kiÓu c©u g× ? A. C©u nghi vÊn C. C©u c¶m th¸n B. C©u cÇu khiÕn D. C©u trÇn thuËt 23. Từ “Xuân” trong trờng hợp nào dới đây đợc dùng với nghĩa chuyển theo phơng thức hoán dô. A. Ngµy xu©n em h·y cßn dµi Xãt t×nh m¸u mñ thay lêi níc non (TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) B. Khi ngời ta đã ngoài 70 xuân thì tuổi tác càng cao, sức khoẻ càng thấp. (Hå ChÝ Minh) 24. C©u nghi vÊn : Rằng mua ngọc đến Lam Kiều SÝnh nghi xin d¹y bao nhiªu cho têng (TruyÖn KiÒu) Dùng để làm gì ? A. Dùng để hỏi C. Dùng để phủ định B. Dùng để đe doạ D. Dùng để bộc lộ cảm xúc. II. tù luËn 1. Trong cảnh báo ân, báo oán ở truyện Kiều, Thúy Kiều đã nói với Thúc Sinh nh sau : Nµng r»ng : NghÜa träng t×nh non L©m tri ngêi cò, chµng cßn nhí kh«ng ? S©m th¬ng ch¼ng vÑn ch÷ tßng T¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n a) “Ngời cũ” và “cố nhân” có phải là những từ đồng nghĩa không ? b) Có thể đổi chỗ hai từ này trong đoạn thơ trên đợc không ? Tại sao ? 2. C¶m nhËn vµ suy ngÉm cña em vÒ ®o¹n th¬ sau : Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét cµnh hoa Ta nhËp vµo hoµ ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn Mét mïa xu©n nho nhá Lặng lẽ dâng cho đời Dï lµ tuæi hai m¬i Dï lµ khi tãc b¹c (Mïa xu©n nho nhá - Thanh H¶i). đáp án đề 36 I. tr¾c nghiÖm C©u 1. Néi dung A. Lµng (Kim L©n) B. ChiÕc lîc ngµ (NguyÔn Quang S¸ng) ; LÆng lÏ Sa Pa (NguyÔn Thµnh Long) ; Nh÷ng ng«i sao xa x«i (Lª Minh Khuª)..

(97) 2 3. 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24. C. BÕn quª (NguyÔn Minh Ch©u) Khoanh trßn vµo B §iÒn tªn t¸c phÈm 1. Lµng (Kim L©n) 2. LÆng lÏ Sa Pa (NguyÔn Thµnh Long) 3. Nh÷ng ng«i sao xa x«i (Lª Minh Khuª) 4. BÕn quª (NguyÔn Minh Ch©u). §iÒn c¸c giai ®o¹n nh sau : A. 1945 – 1954 B. 1964 – 1975 C. Tõ sau n¨m 1975 D. 1954 - 1964 Nèi :1 – b, 2 – c, 3 – a, 4 – e, 5 – d. §iÒn vµo bªn díi c¸c dßng th¬ tªn t¸c gi¶, t¸c phÈm. A. Sang thu – H÷u ThØnh B. Nãi víi con – Y Ph¬ng C. Con cß – ChÕ Lan Viªn D. ViÕng L¨ng B¸c – ViÔn Ph¬ng Khoanh trßn vµo C Khoanh trßn vµo A Khoanh trßn vµo E Khoanh trßn vµo A Khoanh trßn vµo B Khoanh trßn vµo B Khoanh trßn vµo B §iÒn vµo chç trèng A. Hỏi đáp B. Phô chó C. Hỏi đáp D. T×nh th¸i vµ chó thÝch Khoanh trßn vµo A Khoanh trßn vµo A Khoanh trßn vµo C Khoanh trßn vµo A, B Khoanh trßn vµo B, D Khoanh trßn vµo B Khoanh trßn vµo C Khoanh trßn vµo D Khoanh trßn vµo B Khoanh trßn vµo A. II. tù luËn 1. a) “Ngời cũ” và “cố nhân” là những từ đồng nghĩa không hoàn toàn vì sắc thái ý nghĩa, tình cảm, trờng liên tởng của hai từ ấy không giống nhau. Thờng khi có từ Hán Việt đồng nghĩa với một từ thuần việt nào đó thì sắc thái biểu cảm khác nhau ; từ Hán Việt có tính chất trang träng, kiÓu c¸ch h¬n h¬n, nghi thøc, nghiªm tóc h¬n, kh¶ n¨ng trõu tîng cao h¬n, do vËy còng g©y Ên tîng xa vêi, l¹nh lïng h¬n, trong khi tõ thuÇn ViÖt cïng nghÜa b×nh dÞ h¬n, n«m na, xuÒ xoµ h¬n nªn còng gîi Ên tîng th©n t×nh, gÇn gòi, Êm ¸p h¬n. b) Không thể đổi chỗ từ “ngời cũ” và “cố nhân” trong đoạn thơ vì : - Hai tõ chØ hai ng«i thÝch hîp, “ngêi cò” chØ KiÒu (tù xng) cßn “cè nh©n” lµ tõ KiÒu gọi Thúc Sinh trong giao tiếp, ngời xa thờng nói khiêm nhờng và đề cao ngời nghe dù ngời nghe ở vai dới hay vai trên đối với mình. “Ngời cũ” nôm na, bình dị, “cố nhân” trịnh trọng, kiÓu c¸ch h¬n. - Hai từ ở những vị trí thích hợp cho diễn biến tình cảm và thái độ của Kiều. Thúc Sinh là ngời đầu tiên đã cứu vớt Thuý Kiều ra khỏi dòng đời ô nhục lầu xanh và sống với Thuý Kiều trong tình nghĩa vợ chồng, dù sau đó Thúc Sinh không cu mang nổi Thúy KiÒu. Sau mÊy n¨m xa c¸ch, KiÒu ®ang sèng víi Tõ H¶i, nhng phót gÆp l¹i, KiÒu vÉn kh«ng khỏi xúc động. “L©m Tri ngêi cò chµng cßn nhí kh«ng ?” “Ngêi cò” gîi Ên tîng th©n t×nh, Êm ¸p phï hîp víi tr¹ng th¸i xóc c¶m vµ t©m lý (dêng nh KiÒu kÐo Thóc Sinh l¹i gÇn h¬n trong c¸ch nãi). Nhng rồi Kiều lại trở về với ngay thực tại, nàng mời Thúc Sinh về để tạ ơn (với ân nhân) chứ không phải để nhắc lại tình xa nghĩa cũ (với ngời chồng). Trở về với thực tại, lí trí chÕ ngù, KiÒu tr¸ch mãc nhÑ nhµng (vµ nh ®Èy Thóc Sinh ra xa h¬n) víi mét lo¹t tõ H¸n ViÖt, lèi nãi nghiªm trang..

(98) “S©m th¬ng ch¼ng vÑn ch÷ tßng T¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n” Thóc Sinh thµnh “cè nh©n”. Tõ nµy trang träng kiÓu c¸ch nªn thµnh xa vêi qu¸, gîi hình ảnh chỉ hoàn toàn thuộc về những gì đã qua đi lâu rồi. Kiểu cách trang trọng thế mới có thể nói đến chuyện “tạ lòng”, “báo ơn” đợc. 2. a) Yªu cÇu vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt + TËp trung thÓ hiÖn, lµm næi bËt nguyÖn íc muèn cèng hiÕn mïa xu©n nho nhá cña m×nh cho mïa xu©n cña d©n téc. + §ã lµ sù khiªm nhêng, lÆng lÏ, hiÕn d©ng. + Chó ý : biÖn ph¸p nghÖ thuËt tu tõ : ®iÖp ng÷, ho¸n dô, khai th¸c ph©n tÝch ý nghÜa “dâng”; đại từ “ta” nhịp điệu thiết tha, sâu lắng. b) Yªu cÇu vÒ h×nh thøc + Bµi viÕt cã bè côc m¹ch l¹c, râ rµng gåm 3 phÇn : Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi. + Lời văn gợi cảm, thể hiện rung động chân thành của ngời viết. + Diễn đạt trôi chảy, lu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu. §Ò sè 37 I. tr¾c nghiÖm Bµi tËp 1 “... Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn : - Cháu van ông, nhà cháu mới tỉnh đợc một lúc, ông tha cho ! - Tha nµy! Tha nµy! Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch rồi lại sấn đến để trói anh Dậu. Hình nh tức quá không thể chịu đợc, chị Dậu liều mạng cự lại : - Chồng tôi đau ốm, ông không đợc phép hành hạ ! Cai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp, rồi hắn cứ nhảy vào cạnh anh Dậu. ChÞ DËu nghiÕn hai hµm r¨ng : - Mµy trãi ngay chång bµ ®i, bµ cho mµy xem !” (Tắt đèn - Ngô Tất Tố) §äc kü ®o¹n trÝch vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu sau : 1. Khoanh tròn vào chữ cái trớc ý kiến mà em cho là đúng. a) Néi dung ®o¹n trÝch lµ g× ? A. Vạch trần bộ mặt tàn ác, bất nhân của xã hội thực dân phong kiến đơng thời đã đẩy ngời dân đến tình cảnh vô cùng khốn quẫn khiến họ phải liều mạng cự lại. B. Ca ngợi vẻ đẹp của ngời phụ nữ nông dân, vừa giàu tình yêu thơng vừa có sức sống m¹nh mÏ, tinh thÇn ph¶n kh¸ng m·nh liÖt. C. C¶ A vµ B. b) Tác phẩm “Tắt đèn” ra đời vào năm nào ? A. 1936 B. 1938 C. 1939 D. 1940 c) Tác phẩm “Tắt đèn” thuộc bộ phận văn học nào ? A. V¨n häc hiÖn thùc 1930 – 1945 B. V¨n häc yªu níc vµ c¸ch m¹ng 1930 – 1945 C. V¨n häc l·ng m¹n 1930 - 1945 d) T¸c gi¶ Ng« TÊt Tè lµ : A. Mét nhµ v¨n chuyªn viÕt vÒ n«ng th«n vµ ngêi n«ng d©n. B. Mét häc gi¶ triÕt häc, v¨n häc cæ ; mét nhµ b¸o tiÕn bé vµ lµ nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c tríc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m 1945. C. Mét nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ n«ng th«n tríc c¸ch m¹ng. 2. a) §o¹n trÝch cã mÊy lît lêi ? A. Hai lît lêi B. Ba lît lêi C. Bèn lît lêi b) §o¹n trÝch cã mÊy t×nh huèng giao tiÕp ? A. Mét t×nh huèng B. Hai t×nh huèng C. Ba t×nh huèng D. Bèn t×nh huèng c) Sự thay đổi trong cách xng hô của chị Dậu với tên cai lệ thể hiện điều gì ? ................................................................................................................................. .................................................................................................................................. d) ViÖc chÞ DËu xng b»ng bµ vµ gäi tªn cai lÖ b»ng mµy cã vi ph¹m ph¬ng ch©m lÞch sù kh«ng ? A. Cã B. Kh«ng.

(99) 3. Sách Ngữ văn 8 đặt tên đoạn trích là "Tức nớc vỡ bờ". a) “Tøc níc vì bê” lµ lo¹i ng÷ g× ? A. Thµnh ng÷ B. Qu¸n ng÷ C. Tôc ng÷ D. Tæ hîp tõ b×nh thêng b) Trong câu “Vừa nói, hắn vừa bịch vào ngực chị Dậu mấy bịch rồi sấn đến để trói anh DËu”, cã 2 tõ bÞch. Tõ lo¹i cña hai tõ nµy nh thÕ nµo ? A. Cả 2 từ đều là động từ. B. Cả 2 từ đều là tính từ. C. Một từ là động từ, một từ đợc dùng nh danh từ. c) C¸c c©u : “Tha nµy ! Tha nµy !” lµ : A. Câu đơn bình thờng B. Câu đặt biệt C. C©u rót gän d) Các câu : “Tha này ! Tha này !” thuộc loại câu nào ứng với mục đích nói ? A. C©u trÇn thuËt B. C©u c¶m th¸n C. C©u cÇu khiÕn 4. a) Trong ®o¹n trÝch, c¸c tõ “bÞch”, “bèp” lµ : A. Tõ tîng thanh B. Tõ tîng h×nh C. Kh«ng ph¶i c¶ A vµ B b) Nhan đề đoạn trích “Tức nớc vỡ bờ”, đợc hiểu theo : A. NghÜa ®en B. NghÜa bãng C. C¶ nghÜa ®en vµ nghÜa bãng c) Sö dông c¸c tõ “bÞch”, “bèp” trong ®o¹n trÝch cã t¸c dông : A. Gợi đợc âm thanh hành động của tên cai lệ đối với chị Dậu. B. Vừa gợi đợc âm thanh của hành động vừa thể hiện đợc bản chất hung dữ, hống hách, tàn bạo của tên cai lệ đối với chị Dậu. C. C¶ 2 ý trªn. d) Tổ hợp từ đồng nghĩa, gần nghĩa với “Tức nớc vỡ bờ” : ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 5. a) §o¹n trÝch trªn: A. Lµ cuéc héi tho¹i. B. Là đoạn văn kể về việc chị Dậu chống lại tên cai lệ để bảo vệ chồng. C. Là đoạn văn miêu tả cảnh chị Dậu đánh lại tên cai lệ để bảo vệ chồng. b) Trong v¨n b¶n tù sù, yÕu tè quan träng nhÊt lµ: A. Nh©n vËt, t×nh huèng, ng«i kÓ B. Nh©n vËt vµ cèt truyÖn C. Nhân vật, cốt truyện và hành động c) Trong v¨n b¶n tù sù, ngêi kÓ cã thÓ thuËt l¹i sù viÖc theo : A. Ng«i thø nhÊt B. Ng«i thø ba C. KÕt hîp c¶ ng«i thø nhÊt vµ ng«i thø ba D. C¶ ba ph¬ng ¸n trªn d) Tác phẩm nào không phải là truyện hiện đại Việt nam : A. Lµng B. T«i ®i häc C. BÕn quª D. ChiÕc l¸ cuèi cïng 6. a) S¾p sÕp tªn t¸c gi¶ vµo « trèng cho thÝch hîp : ThÕ L÷ (1) ; Hå ChÝ Minh (2) ; Phan Béi Ch©u (3) ; Vò §×nh Liªn (4) ; TÕ Hanh (5) ; Tè H÷u (6). Th¬ ca yªu níc vµ c¸ch m¹ng ®Çu Th¬ ca c¸ch m¹ng thế kỷ XX đến 1930 1930 – 1945. Th¬ ca l·ng m¹n (th¬ míi). b) Th¬ tr÷ t×nh bao gåm : A. Ca dao, d©n ca d©n gian B. Th¬ cña thi nh©n C. VÌ c) Tác phẩm thơ trữ tình trung đại nào sau đây không tập trung thể hiện tình cảm nhân đạo ? A. S«ng nói níc Nam.

(100) B. Sau phót chia li C. Qua §Ìo Ngang D. B¸nh tr«i níc d) Sắp xếp các tác phẩm sau theo thời điểm ra đời từ trớc đến sau : A. BÕp löa B. §ång chÝ C. ¸nh tr¨ng D. Con cß 7. a) Khæ th¬ nµo trong bµi th¬ “Sang thu” cña H÷u ThØnh thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt sù c¶m nhËn tinh tế, độc đáo của nhà thơ với những chuyển biến của thiên nhiên, đất trời lúc giao mùa ? A. Khæ 1 B. Khæ 2 C. Khæ 3 b) Yếu tố nghệ thuật đợc tác giả sử dụng thành công và có giá trị cao nhất trong bài thơ “Sang thu” lµ : A. C¸c tõ l¸y B. C¸c tõ ng÷ diÔn t¶ c¶m gi¸c, tr¹ng th¸i C. C¸c h×nh ¶nh thiªn nhiªn D. BiÖn ph¸p nh©n hãa c) Điền vào chỗ trống các từ ngữ thích hợp để hoàn chỉnh nhận định về bài thơ “Con cß” cña ChÕ Lan Viªn. Bµi th¬ ca ngîi..........................................................vµ ý nghÜa cña ........................ .....................................................................................................qua viÖc vËn dông s¸ng t¹o.................................. ..........vµ h×nh ¶nh ................................................... d) Bµi th¬ “Con cß” cña ChÕ Lan Viªn cã ©m hëng nh thÕ nµo ? A. Tr÷ t×nh tha thiÕt B. Ngät ngµo, s©u l¾ng C. ¢m hëng lêi ru nhng ®Çy suy ngÉm, triÕt lÝ. 8. a) Em đồng ý với ý kiến nào dới đây về văn bản nhật dụng ? A. V¨n b¶n nhËt dông lµ kh¸i niÖm thÓ lo¹i nh kiÓu v¨n b¶n tù sù, v¨n b¶n biÓu c¶m, v¨n b¶n nghÞ luËn. B. Văn bản nhật dụng là khái niệm chỉ đề cập đến chức năng, đề tài và tính cập nhật cña néi dung v¨n b¶n. C. V¨n b¶n nhËt dông cã thÓ sö dông mäi thÓ lo¹i, mäi kiÓu v¨n b¶n. D. V¨n b¶n nhËt dông còng gièng nh nh÷ng bµi häc gi¸o dôc c«ng d©n, lÞch sö. b) Trong v¨n b¶n nhËt dông, ngßi viÕt thêng sö dông : A. Một phơng thức biểu đạt B. Kết hợp nhiều phơng thức biểu đạt C. Dïng hai ph¬ng thøc chøng minh vµ nghÞ luËn. c) Ghi tên chủ đề mà các văn bản nhật dụng sau đề cập vào chỗ trống tơng ứng: A. ¤n dÞch, thuèc l¸ : ................................................................................. B. Bµi to¸n d©n sè : ..................................................................................... C. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh : ...................................................................... D. §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh :..................................................... d) Văn bản nhật dụng nào dới đây không viết về chủ đề môi trờng : A. Bµi to¸n d©n sè B. ¤n dÞch, thuèc l¸ C. Th«ng tin vÒ ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000 9. a) V¨n b¶n nµo díi ®©y kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n biÓu c¶m ? A. Cæng trêng më ra B. Đoàn thuyền đánh cá C. Chiếu dời đô D. Mét thø quµ cña lóa non : Cèm. b) Nèi tªn v¨n b¶n sao cho phï hîp víi tªn t¸c gi¶ : Tªn v¨n b¶n Tªn t¸c gi¶ A. Bàn về đọc sách 1. TrÇn Quèc TuÊn B. HÞch tíng sÜ 2. La S¬n Phu Tö C. Bµn vÒ phÐp häc 3. Chu Quang TiÒm D. TiÕng nãi cña v¨n nghÖ 4. NguyÔn §×nh Thi c) Trong v¨n b¶n nghÞ luËn, ngßi viÕt thêng sö dông phÐp lËp luËn nµo lµ chñ yÕu ? A. PhÐp ph©n tÝch B. PhÐp tæng hîp C. PhÐp so s¸nh D. PhÐp gi¶i thÝch d) Trong v¨n b¶n “ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi”, luËn cø nµo lµ quan träng nhÊt ?.

(101) ngêi.. A. ChuÈn bÞ hµnh trang vµo thÕ kØ míi th× quan träng nhÊt lµ sù chuÈn bÞ b¶n th©n con. B. Bối cảnh thế giới hiện nay và những mục tiêu, nhiệm vụ nặng nề của đất nớc. C. Những điểm mạnh và điểm yếu của con ngời Việt Nam cần đợc nhận rõ khi bớc vµo nÒn kinh tÕ míi trong thÕ kØ míi. D. Bíc vµo thÕ kØ míi thÕ hÖ trÎ cÇn ph¸t huy ®iÓm m¹nh, kh¾c phôc ®iÓm yÕu, rÌn những thói quen tốt để đa đất nớc vào công nghiệp hóa, hiện đại hoá. II. Tù luËn 1. Kết thúc bài thơ “Qua Đèo Ngang” (Bà Huyện Thanh Quan) và “Bạn đến chơi nhà” (Nguyễn Khuyến) đều xuất hiện cụm từ “ta với ta” nhng ở mỗi bài lại diễn đạt một nội dung ý nghĩa khác nhau. Em hãy phân tích và làm sáng tỏ điều đó. 2. Vẻ đẹp tâm hồn ngời nông dân Việt nam trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân. Đáp án đề số 37 I. tr¾c nghiÖm C©u Néi dung 1 a) C b) C c) A d) B a) B b) C c) Điền thêm: thái độ phản kháng mạnh mẽ của chị Dậu, phù hợp vơí 2 tình huống giao tiếp và mục đích của chị nhằm bảo vệ chồng. d) B 3 a) A b) C c) B d) A a) A b) B c) B 4 d) Tổ hợp từ : Có áp bức, có đáu tranh ; con giun xéo lắm cũng quằn. 5 a) B b) B c) D d) D a) Cét 1: 3 Cét 2 : 2, 6 Cét 3 : 1, 4, 5 6 b) A, B c) A d) B, D, A, C a) A b) B c) C¸c tõ ng÷ ®iÒn vµo theo thø tù kho¶ng trèng lµ : T×nh mÑ con/ lêi 7 ru đối với cuộc đời mỗi con ngời/ ca dao/ giàu ý nghĩa biểu tợng. d) C a) B, C b) B c) A. T¸c h¹i cña thuèc l¸. B. Vấn đề gia tăng dân số. 8 C. Vấn đề kết hợp truyền thống và hiện đại. D. Vấn đề chống chiến tranh và bảo vệ hoà bình. d) A, B a) A, C b) A(3) ; B (1) ; C (2) ; D (4) 9 c) A, B d) C II. tù luËn 1. a) §¶m b¶o lµ mét ®o¹n v¨n hoÆc bµi viÕt ng¾n cã bè côc hoµn chØnh ; tr×nh bµy g·y gän, diễn đạt trôi chảy, chữ viết rõ ràng, sạch đẹp. b) Cả hai bài thơ đều sử dụng cụm từ “ta với ta” (từ ta trong Tiếng Việt là đại từ vừa chỉ số ít vừa chỉ số nhiều, vừa là ngôi thứ nhất vừa là ngôi thứ hai) để kết thúc bài thơ nh ng ở mỗi bài thơ lại thể hiện nội dung ý nghĩa khác nhau, diễn đạt đợc những tâm trạng, tình cảm rất kh¸c nhau : + ở bài thơ Qua Đèo Ngang: “ta với ta” đặt trong câu thơ và cả bài thơ đợc hiểu là nhà thơ đối diện với chính mình (từ ta chỉ số ít và ngôi thứ nhất), không có ai để giải bày, chia sẻ. Nỗi cô đơn đợc thể hiện chân thực và sâu sắc. Đó là một nỗi cô đơn tuyệt đối. Cách sử dụng côm tõ nµy thÓ hiÖn mét c¸ch râ nÐt, tµi t×nh t©m tr¹ng cña t¸c gi¶, t©m tr¹ng buån v¾ng, c« đơn. Đây cũng là nội dung chính của bài thơ. + ở bài Bạn đến chơi nhà : “ta với ta” đợc hiểu là tôi với bác, khách và chủ tuy hai mà là một (vừa chỉ số ít vừa chỉ số nhiều, vừa là ngôi thứ nhất, vừa là ngôi thứ hai), vì đã hết sức hiểu nhau, thông cảm, đồng cảm với nhau, trở thành tri âm tri kỉ. Cụm từ trên đã tập trung diễn đạt một cách tài tình, tinh tế tình bạn chân thành, thắm thiết, cao đẹp của tác giả - nội dung chính của bài thơ - khiến ngời đọc xúc động. c) NhËn xÐt : Trong ng«n ng÷ v¨n ch¬ng, c¸c tõ vÒ h×nh thøc cã thÓ gièng nhau hoµn toµn nhng nghĩa của chúng lại khác nhau do đợc sử dụng trong mạch văn khác nhau, văn cảnh khác nhau. Nhà văn, nhà thơ chính là ngời làm nên điều kì diệu đó giúp cho ngôn ngữ văn chơng ngày càng có vẻ đẹp mới, có khả năng diễn đạt phong phú làm cho tiếng Việt thêm giàu đẹp. 2. a) §¶m b¶o bµi viÕt lµ mét v¨n b¶n nghÞ luËn v¨n häc hoµn chØnh cã bè côc râ rµng, hîp lí ; có cách diễn đạt trong sáng, gãy gọn, gợi cảm ; không mắc lỗi diễn đạt và chính tả. b) Giới thiệu đợc tác giả, tác phẩm..

(102) c) Phân tích, đánh giá đợc vẻ đẹp tâm hồn của ông Hai - ngời nông dân Việt Nam, trong truyÖn ng¾n “Lµng". - Xác định vẻ đẹp tâm hồn ông Hai Thu chính là vẻ đẹp của tình yêu làng quê, tình yêu đất nớc, trung thành với cách mạng, kháng chiến của ông Hai. - Tríc c¸ch m¹ng, «ng Hai lµ ngêi lu«n g¾n bã, tù hµo vÒ lµng chî DÇu quª «ng, tuy nhiên tình cảm đó còn có những hạn chế do cha đợc giác ngộ. Bên cạnh niềm tự hào chính đáng về quê hơng giàu đẹp, đợc biểu hiện qua thói khoe làng của ông (học sinh nêu đợc dẫn chứng và phân tích). Đặc biệt ông còn khoe về cái sinh phần viên tổng đốc làng ông, điều này khi đợc giác ngộ ông thấy chỉ đáng thù nó vì nó đã làm cho ông và dân làng ông khổ. - Sau cách mạng, lòng yêu làng của ông Hai Thu tiếp tục đợc phát triển, hoà nhập với lßng yªu níc, yªu c¸ch m¹ng, trung thµnh víi kh¸ng chiÕn, víi l·nh tô : + Khi buéc ph¶i xa lµng ®i t¶n c v× hiÓu ®i t¶n c còng lµ kh¸ng chiÕn, «ng Hai lu«n nhớ về làng và càng hay khoe làng nhng ông đã khoe khác (học sinh nêu đợc dẫn chứng và phân tích các dẫn chứng ấy, chú ý thái độ khi khoe làng và nội dung lời khoe của ông Hai). + Ông Hai vô cùng đau khổ, tủi hổ khi đột ngột nghe tin làng ông theo giặc từ ngời đàn bà tản c ở dới xuôi lên. Phân tích diễn biến tâm lí của ông Hai đợc tác giả miêu tả hết sức cô thÓ nhng tinh tÕ tõ lóc míi nghe tin, lóc trë vÒ nhµ. + Phân tích đợc nỗi ám ảnh nặng nề đã biến thành nỗi sợ hãi trong ông Hai. + Trong lóc l©m vµo t×nh thÕ ®au khæ, bÕ t¾c cïng cùc «ng Hai cµng béc lé lßng yªu lµng, yªu níc cña m×nh. Khi nghe tin làng theo giặc trong ông diễn ra cuộc xung đột nội tâm sâu sắc: làng thì yªu thËt nhng lµng theo T©y th× ph¶i thï. T×nh yªu níc réng lín h¬n, bao trïm t×nh yªu lµng, tuy nhiên dù xác định nh vậy ông vẫn không dứt bỏ tình cảm với làng, và điều này càng làm «ng ®au khæ. (dÉn chøng vµ ph©n tÝch). Khi mụ chủ nhà biết tin, rơi vào tình thế cùng đờng, ông càng bộc lộ rõ tình yêu đất nớc. Ông không biết đi đâu, ông cũng không muốn trở về làng vì về làng là chịu quay lại làm việt gian cho thằng Tây... Chú ý phân tích làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của ông Hai với t cách công dân bằng cách so sánh đối chiếu với ngời nông dân trớc cách mạng ; chú ý phân tích đoạn đối thoại và độc thoại nội tâm hết sức chân thực thể hiện một cách cảm động tình yêu làng quê - yêu đất nớc, trung thành với cách mạng, kháng chiến của ông Hai. + ¤ng Hai v« cïng sung síng, h¹nh phóc khi nghe tin c¶i chÝnh. ¤ng trë l¹i vui vÎ, linh hoạt nh xa, lại đi khoe cái tin ấy khắp mọi nơi cùng với tin nhà ông bị giặc đốt trụi. - Ông Hai đau khổ hạnh phúc... cuộc sống của ông đều gắn liền với làng quê, đất n ớc của mình. ở ông tình yêu làng đã thống nhất, hoà nhập với lòng yêu nớc, yêu cách mạng. Vẻ đẹp trong tâm hồn ông chính là vẻ đẹp tâm hồn của ngời nông dân nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Vẻ đẹp đó kế thừa và phát huy vẻ đẹp, giá trị truyền thống của dân tộc đ ợc Đảng vµ B¸c Hå gi¸c ngé ®a lªn mét tÇm cao míi, t¹o nªn gi¸ trÞ míi, lµ céi nguån søc m¹nh cña d©n téc. §Ò Sè 38 I. tr¾c nghiÖm 1. Khoanh tròn vào chữ cái đặt truớc câu trả lời đúng. Nhận định nào sau đây đúng và đầy đủ nhÊt vÒ NguyÔn Du : A. NguyÔn Du lµ mét thiªn tµi v¨n häc. B. Nguyễn Du là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới. C. Nguyễn Du là một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn. D. Gåm c¶ A, B, C. 2. Nhận xét nào về giá trị Truyện Kiều là đúng nhất ? A. Viết Truyện Kiều, Nguyễn Du đã dựa vào cốt truyện Kim Vân Kiều truyện của Thanh T©m Tµi Nh©n. B. Nguyễn Du đã mợn cốt truyện Kim Vân Kiều truyện để sáng tác Truyện Kiều. C. Tuy dùa vµo cèt truyÖn Kim V©n KiÒu truyÖn nhng chÝnh sù s¸ng t¹o thiªn tµi cña Nguyễn Du đã làm nên giá trị lớn lao của Truyện Kiều. D. Dựa vào cốt truyện Kim Vân Kiều truyện, Nguyễn Du đã sáng tạo nên Truyện Kiều. 3. Nhận định nào sau đây chính xác về Truyện Kiều (Nguyễn Du) ? A. TruyÖn KiÒu lµ mét truyÖn N«m b×nh d©n. B. TruyÖn KiÒu lµ mét truyÖn N«m b¸c häc. C. TruyÖn KiÒu kh«ng thuéc thÓ lo¹i tù sù mµ thuéc thÓ lo¹i tr÷ t×nh. 4. Giá trị nhân đạo cao cả của Truyện Kiều (Nguyễn Du) thể hiện ở những nội dung cơ bản nµo ? A. Toát lên niềm thơng cảm sâu sắc trớc những đau khổ của con ngời đồng thời lên án, tè c¸o nh÷ng thÕ lùc tµn b¹o. B. Trân trọng đề cao vẻ đẹp của con ngời từ hình thức, phẩm chất đến những ớc mơ, kh¸t väng ch©n chÝnh. C. Phản ánh sâu sắc thực hiện xã hội đơng thời. D. Gåm A vµ B..

(103) 5. Hãy điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô trống cuối mỗi nhận xét về truyện Lục Vân Tiên (NguyÔn §×nh ChiÓu). A. TruyÖn Lôc V©n Tiªn lµ mét truyÖn th¬ N«m b¸c häc. B. Cuộc đời và phẩm chất của nhân vật Lục Vân Tiên có những điểm giống với cuộc đời và phẩm chất của tác giả Nguyễn Đình Chiểu. C. TruyÖn Lôc V©n Tiªn lµ mét t¸c phÈm tù truyÖn. D. TruyÖn viÕt nh»m ph¶n ¸nh bøc tranh hiÖn thùc vÒ x· héi phong kiÕn ë thÕ kØ 18. E. Qua tác phẩm, Nguyễn Đình Chiểu muốn truyền dạy đạo lí làm ngời. 6. T×m phÈm chÊt chung gi÷a Vò N¬ng, Thuý KiÒu vµ KiÒu NguyÖt Nga . A. Tµi s¾c vÑn toµn. B. Chung thuû s¾t son. C. Kiªn trinh tiÕt liÖt D. Nh©n hËu bao dung. 7. Sắp xếp đúng thể loại các tác phẩm sau : Tªn t¸c phÈm (®o¹n trÝch) Tªn thÓ lo¹i - Quang Trung đại phá quân Thanh - TruyÖn truyÒn kú - ChuyÖn cò trong phñ chóa TrÞnh - TruyÖn cæ tÝch - C¶nh ngµy xu©n - Tuú bót - Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n - TiÓu thuyÕt lÞch sö ch¬ng håi - Thuý KiÒu ë lÇu Ngng BÝch - TruyÖn N«m khuyÕt danh - ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng - TruyÖn N«m 8. Chủ đề của truyện ngắn Làng thể hiện ở những câu nào sau đây (khoanh tròn nhận xét chÝnh x¸c nhÊt). A. Cuéc sèng tèi t¨m cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam tríc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m B. Tình yêu quê hơng đất nớc, tấm lòng chung thủy với kháng chiến với cách mạng cña ngêi n«ng d©n ViÖt Nam C. Lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c viÕt vÒ ngêi n«ng d©n ViÖt Nam sau c¸ch m¹ng. 9. NhËn xÐt nµo chÝnh x¸c nhÊt vÒ t¸c phÈm “L·o H¹c” Nam Cao. A. Lµ truyÖn ng¾n ®Çu tay cña Nam Cao. B. Lµ mét trong nh÷ng truyÖn ng¾n xuÊt s¾c viÕt vÒ ngêi n«ng d©n tríc C¸ch m¹ng Th¸ng T¸m. C. Lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c nhÊt viÕt vÒ ngêi n«ng d©n. 10. H·y ®iÒn nh÷ng th«ng tin cßn thiÕu vµo b¶ng sau : TT T¸c phÈm Nh©n vËt chÝnh Ng«i kÓ Lµng 1. 2. LÆng lÏ Sa Pa 3. ChiÕc lîc ngµ 4. BÕn quª 5. Nh÷ng ng«i sao xa x«i 11. Trong số các truyện sau, truyện nào tạo đợc tình huống truyện đặc sắc ? (khoanh tròn chữ c¸i ®Çu c©u tr¶ lêi mµ em chän). A. Nh÷ng ng«i sao xa x«i B. LÆng lÏ Sa Pa C. BÕn quª D. Lµng E. ChiÕc lîc ngµ 12. Vì sao hình ảnh “Bếp lửa” lại trở thành kì diệu, thiêng liêng đối với nhà thơ Bằng Việt. A. G¾n víi h×nh ¶nh ngêi Bµ còng rÊt k× diÖu, thiªng liªng. B. G¾n víi kÝ øc tuæi th¬ k× diÖu C. G¾n víi nh÷ng n¨m th¸ng gian khæ mµ vui thêi kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. D. Tæng hîp c¶ 3 ý trªn. 13. Nhµ th¬ B»ng ViÖt viÕt bµi th¬ “BÕp löa” trong hoµn c¶nh nµo ? A. Khi giặc đốt làng B. Khi nhà thơ đi bộ đội C. Khi ®i s¬ t¸n D. Khi ®ang häc ë níc ngoµi. 14. Gi¶i thÝch c¸i "giËt m×nh" khi nh©n vËt tr÷ t×nh trong ¸nh tr¨ng (NguyÔn Duy) nh×n thÊy "vÇng tr¨ng im ph¨ng ph¾c". A. Ân hận, tự trách mình đã sớm quên quá khứ. Những ngày gian nan mà hào hứng thời đánh Mĩ. B. Tự thấy mình bội bạc với những đồng đội đã hi sinh cho những ngày hoà bình, hạnh phóc h«m nay. C. Lơng tâm thức tỉnh, giày vò bản thân có đèn quên trăng có mới nới cũ. D. Tæng hîp nh÷ng ý trªn. 15. Vì sao Nguyễn Khoa Điềm đặt tên cho bài thơ của mình là “Khúc hát ru những em bé lớn trªn lng mÑ” ? A. §ã lµ nh÷ng lêi mÑ ru con B. §ã lµ nh÷ng lêi ru cña t¸c gi¶..

(104) C. §ã lµ hai lêi ru nèi tiÕp nhau: Lêi ru cña t¸c gi¶ vµ lêi ru cña mÑ ru con. D. C¶ ba ý trªn 16. Em hiÓu “Giät long lanh” trong bµi “Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i nh thÕ nµo ? A. Lµ giät ma xu©n B. Lµ giät s¬ng sím C. Lµ giät ©m thanh cña tiÕng chim chiÒn chiÖn D. Tëng tîng cña nhµ th¬ 17. Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Mét b«ng hoa tÝm biÕc ¥i con chim chiÒn chiÖn Hãt chi mµ vang trêi Tõng giät long lanh r¬i T«i ®a tay t«i høng (Mïa xu©n nho nhá - Thanh H¶i) §äc khæ th¬ trªn vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu a) Theo em t×nh c¶m yªu mÕn cuéc sèng thiÕt tha cña t¸c gi¶ thÓ hiÖn tËp trung nhÊt ë c©u th¬ nµo ? A. Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Mét b«ng hoa tÝm biÕc B. ¥i con chim chiÒn chiÖn Hãt chi mµ vang trêi C. Tõng giät long lanh r¬i T«i ®a tay t«i høng. b) H·y t×m trong ®o¹n trÝch “C¶nh ngµy xu©n” (TruyÖn KiÒu - SGK Ng÷ v¨n 9 tËp 1) nh÷ng c©u th¬ t¶ c¶nh mïa xu©n vµ chÐp vµo chç trèng. ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. c) Hai nhµ th¬ Thanh H¶i vµ NguyÔn Du gÆp nhau ë ®iÓm nµo khi t¶ c¶nh mïa ? A. §Òu t¶ kh«ng gian cao réng, s¾c mµu t¬i s¸ng cña mïa xu©n. B. §Òu t¶ ©m thµnh rén r·, x«n xao cña cña mïa xu©n. C. §Òu t¶ h¬ng vÞ cña thiªn nhiªn mïa xu©n. d) Tuy nhiªn hai nhµ th¬ Thanh H¶i vµ NguyÔn Du kh¸c nhau ë ®iÓm nµo khi t¶ mïa xu©n ? A. Thanh H¶i t¶ thùc cßn NguyÔn Du theo bót ph¸p íc lÖ. B. Thanh H¶i béc lé c¶m xóc trùc tiÕp cßn NguyÔn Du t¶ c¶nh vËt mét c¸ch kh¸ch quan. C. Hai nhµ th¬ kh¸c nhau ë c¶ hai ®iÓm trªn. 18. Nhận định nào sau đây đúng với bài thơ Sang Thu của Hữu Thỉnh. A. Bài thơ là một bức tranh mùa thu đẹp, trầm mặc, u hoài B. Bài thơ là một bức tranh mùa thu đẹp với vẻ đẹp đài các, tĩnh lặng, u buồn. C. Bµi th¬ lµ bøc tranh thu ë lµng quª ViÖt Nam trong s¸ng, tÜnh lÆng. D. Bài thơ là một bức tranh sang thu đẹp, sống động, đầy ắp hơi thở của sự sống. 19. Nhận định nào sau đây sai không phù hợp giữa tác giả và tác phẩm (khoanh tròn chữ cái mµ em chän). TT Tªn bµi th¬ Tªn t¸c gi¶ A BÕp löa B»ng ViÖt B Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ Tè H÷u D Sang thu ViÔn Ph¬ng C Con cß ChÕ Lan Viªn E Mïa xu©n nho nhá Ta go H M©y vµ sãng H÷u ThØnh 20. Trong c¸c dßng sau, dßng nµo chØ ghi tªn c¸c v¨n b¶n nhËt dông A. §éng Phong Nha, C« t«, Vît th¸c B. MÑ t«i, Khóc h¸t nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ C. Bức th của thủ lĩnh da đỏ, Cổng trờng mở ra, Ôn dịch thuốc lá. D. Phong cách Hồ Chí Minh, Bàn về đọc sách, Đi bộ ngao du 21. Trong bài “Bàn về đọc sách” Chu Quang Tiềm đã khẳng định phơng pháp đọc sách nào cã hiÖu qu¶ ? A. Phải biết chọn sách mà đọc. B. Đọc ít mà chắc còn hơn đọc nhiều mà rỗng C. Cần kết hợp giữa đọc rộng với đọc sâu, giữa đọc sách thờng thức và đọc sách chuyªn m«n. D. Cả 3 ý trên đều đúng..

(105) 22. Văn bản nào đề cập đến vấn đề chống chiến tranh ? A. Phong c¸ch Hå ChÝ Minh B. Bàn về đọc sách C. §i bé ngao du D. §Êu tranh cho mét thÕ giíi hoµ b×nh 23. Văn bản “Ôn dịch thuốc lá” có sự kết hợp chặt chẽ của phơng thức biểu đạt nào ? A. LËp luËn vµ thuyÕt minh B. ThuyÕt minh vµ tù sù C. Tù sù vµ biÓu c¶m D. ThuyÕt minh vµ biÓu c¶m 24. Trong c¸c tõ sau, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ H¸n ViÖt (khoanh trßn vµo ch÷ c¸i c©u tr¶ lêi đúng). A. Thanh minh C. Giai nh©n B. T¶o mé D. Ngùa xe. 25. Ngµy xu©n em h·y cßn dµi Xãt t×nh m¸u mñ thay lêi níc non Từ “Xuân” trong câu thơ trên đợc dùng theo nghĩa nào ? a) NghÜa chuyÓn b) Nghi· gèc c) C¶ hai nghÜa 26. Bãng hång nh¸c thÊy nÎo xa Xu©n lan thu cóc mÆn mµ c¶ hai Từ “Bóng hồng” trong câu thơ trên đợc sử dụng với nghĩa chuyển theo phơng thức ẩn dô hay ho¸n dô ? A. Èn dô B. Ho¸n dô 27. Sông đợc lúc dềnh dàng Chim b¾t ®Çu véi v· Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu Khổ thơ trên Hữu Thỉnh đã sử dụng biện pháp tu từ nào để diễn tả sự chuyển mùa của c¶nh vËt thiªn nhiªn tõ h¹ sang thu : A. §iÖp ng÷ B. Nãi qóa C. So s¸nh D. Èn dô, nh©n ho¸ 28. Hãy đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi nêu ở dới bằng cách khoanh tròn vào chữ cái ở trớc câu trả lời đúng. Cïng tr«ng l¹i mµ còng ch¼ng thÊy ThÊy xanh xanh nh÷ng mÊy ngµn d©u Ngµn d©u xanh ng¾t mét mµu Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai ? (§oµn ThÞ §iÓm dÞch) Cụm từ “ngàn dâu” in nghiêng đợc đặt ở đầu câu thơ thứ ba trong đoạn thơ trên có tác dông g× ? A. Liªn kÕt víi c©u tríc chÆt chÏ h¬n B. Më ra mét ý th¬ míi C. Nhấn mạnh thêm cho đối tợng đợc miêu tả ở câu trớc (bãi dâu mênh mông). D. C¶ A, B, C. 29. Trong giao tiếp cần làm gì để đúng với phơng châm hội thoại ? A. Nói đúng đề tài giao tiếp B. Nãi râ rµng ng¾n gän C. Nãi tÕ nhÞ, lÞch sù vµ t«n träng ngêi kh¸c. D. TÊt c¶ c¸c ph¬ng ¸n trªn. 30. “Hái tªn r»ng : M· Gi¸m Sinh Hái quª r»ng : huyÖn L©m Thanh còng gÇn” Lời nói của Mã Giám Sinh đã không tuân thủ phơng châm hội thoại nào? A. Ph¬ng ch©m vÒ lîng B. Ph¬ng ch©m lÞch sù C. Ph¬ng ch©m vÒ chÊt D. Ph¬ng ch©m c¸ch thøc. 31. Trong những đề bài sau đề bài nào không phải là đề văn nghị luận ? A. KÓ mét c©u chuyÖn vÒ t×nh b¹n. B. Hãy làm rõ nhận xét: Ca dao là tiếng nói về tình yêu đôi lứa, tình cảm gia đình. C. Tôc ng÷ lµ kho tµng kinh nghiÖm øng xö. D. Tèt gç h¬n tèt níc s¬n. Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ c©u tôc ng÷ nµy. 32. Lêi giíi thiÖu di tÝch, th¾ng c¶nh, nh©n vËt thuéc lo¹i v¨n b¶n nµo ? A. Tù sù B. Miªu t¶ C. ThuyÕt minh D. BiÓu c¶m.

(106) II. tù luËn 1. C¶m nhËn cña em vÒ hai c©u th¬ : Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con (ChÕ Lan Viªn - Con Cß - Ng÷ v¨n 9 tËp II) 2. “Sang thu - Khóc giao mïa nhÑ nhµng, th¬ méng, b©ng khu©ng mµ còng thÇm th× triÕt lÝ” (Sang Thu - H÷u ThØnh - Ng÷ v¨n 9 tËp II) I. tr¾c nghiÖm C©u 1: Chän D C©u 2: Chän C C©u 3: Chän B C©u 4: Chän D C©u 5: Chän A (§) C (S) C©u 6: Chän A, D. Đáp án đề số 38. B (§) D (S). E (§). C©u 7: Tªn thÓ lo¹i Tªn t¸c phÈm Quang Trung đại phá quân Thanh Chuyện Tiểu thuyết lịch sử chơng hồi cò trong phñ chóa TrÞnh Tuú bót C¶nh ngµy xu©n TruyÖn n«m Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n TruyÖn n«m Thuý KiÒu ë lÇu Ngng BÝch TruyÖn n«m ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng TruyÖn thÇn k× C©u 8: Chän B C©u 9: Chän B. C©u 10: Tªn t¸c phÈm Nh©n vËt chÝnh Lµng ¤ng Hai LÆng lÏ Sa Pa Anh thanh niªn ChiÕc lîc ngµ BÐ Thu, «ng S¸u BÕn quª NhÜ Nh÷ng ng«i sao xa x«i Ph¬ng §Þnh C©u 11: Chän C, D, E C©u 12: Chän D C©u 13: Chän D C©u 14: Chän D C©u 15: Chän C C©u 16: Chän D C©u 17: a) Chän C b) ChÐp l¹i 4 c©u : Ngµy xu©n con Ðn ®a thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mơi Cá non xanh rîn ch©n trêi Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. c) Chän A d) Chän C C©u 18: Chän D C©u 19: Chän B, D, E, H C©u 20: Chän C C©u 21: Chän D C©u 22: Chän D C©u 23: Chän D C©u 24: Chän D C©u 25: Chän A C©u 26: Chän A C©u 27: Chän D C©u 28: Chän D C©u 29: Chän D C©u 30: Chän B C©u 31: Chän E. Ng«i kÓ Ng«i thø ba Ng«i thø ba Ng«i thø nhÊt Ng«i thø ba Ng«i thø nhÊt.

(107) C©u 32: Chän A C©u 33: Chän C II. tù luËn C©u 1 1. §¶m b¶o v¨n b¶n ng¾n ( hoÆc ®o¹n v¨n) cã bè côc chÆt chÏ, m¹ch l¹c, giµu c¶m xóc. 2. Nêu đợc một sốúy cơ bản sau : a) Giíi thiÖu bµi th¬, h×nh tîng con cß (0,5 ®) b) Hai c©u th¬ lµ lêi cña mÑ nãi víi con - con cß (2,0 ®) + Trong suy nghÜ vµ quan niÖm cña mÑ, díi c¸i nh×n cña mÑ, con dï lín, dï kh«n, dï trởng thành, nhiều tuổi đến đâu, làm gì, thành đạt đến đâu chăng nữa... thì con vẫn là con của mẹ: Con vẫn rất đáng yêu, đáng thơng vẫn luôn cần sự động viên che chở, vẫn là niềm tin niÒm tù hµo, hy väng cña mÑ. + Dù có phải cách xa con, xa rất lâu thậm chí suốt cuộc đời nhng không lúc nào lòng mÑ kh«ng ë bªn con... c) Ngợi ca tình cảm đằm thắm, vô biên nhng vô cùng cao cả thiêng liêng của ngời mẹ. C©u 2 1. VÒ h×nh thøc a) Đảm bảo là một văn bản bài văn, diễn đạt trôi chảy, giàu cảm xúc, không mắc lỗi chính tả ng÷ ph¸p th«ng thêng. b) Bài làm đã làm sáng tỏ nét cơ bản của nhận định về bài thơ : Là khúc giao mùa nhẹ nhàng, th¬ méng mµ thÇm th× triÕt lÝ. 2. §¶m b¶o néi dung cã c¸c ý c¬ b¶n sau : a) Giới thiệu bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh và cảm hứng chủ đạo :Cảm nhận tinh tế và kho¶nh kh¾c giao mïa tõ h¹ sang thu ë miÒn B¾c ViÖt Nam. b) Cảm nhận tinh tế và phân tích cái hay, cái đẹp, cái nhẹ nhàng, thơ mộng qua hệ thống từ ng÷, h×nh ¶nh cïng ý nghÜa triÕt lý cña khæ th¬ cuèi trong bµi th¬. + Më ®Çu bµi th¬ ta nhËn ra sù chuyÓn m×nh nhÑ nhµng nhng râ rÖt cña thêi tiÕt vµ thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa bằng đôi mắt tinh tế và tâm hồn nhạy cảm : hơng ổi, giã se, s¬ng, s«ng, chim, m©y... §ã lµ hån thiªn nhiªn tõ h¹ sang thu. + H×nh ¶nh giao mïa thÓ hiÖn duyªn d¸ng vµ thÇn t×nh ë c©u th¬ : Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu C¸i dÒnh dµng, c¸i chïng ch×nh cña s¬ng, cña s«ng, c¸i nhÌ nhÑ cña giã, thoang thoảng của hơng đợc kết đọng trong cái “vắt nửa mình” ngập ngừng của đám mây trên bầu trêi giao mïa ... + Hai c©u th¬ cuèi “SÊm còng bít bÊt ngê...” lµ quan s¸t, c¶m nhËn vµ suy nghÜ, liªn tëng tõ hiÖn tîng thiªn nhiªn víi sù trëng thµnh cña t duy, t©m hån con ngêi. ThÓ hiÖn tÝnh triết lí : Sấm mùa hạ ít đi khi sang thu. Bởi vậy hàng cây không còn mấy khi bị giật mình, đột ngột... Qua câu thơ Hữu Thỉnh muốn gửi gắm suy nghĩ của mình - Khi con ngời đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trớc những tác động bất thờng của ngoại cảnh, của cuộc đời. §Ò sè 39 I. tr¾c nghiÖm 1. §iÒn tiÕp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vµo c¸c « sau theo yªu cÇu : V¨n b¶n. T¸c gi¶. ThÓ lo¹i Néi dung næi bËt. §Æc s¾c nghÖ thuËt. 1. T«i ®i häc 2. Trong lßng mÑ 3. Tøc níc vì bê 4. L·o H¹c 2. Nghệ thuật nổi bật nhất trong đoạn trích “Hai cây phong” (“Ngời thầy đầu tiên” Aimatốp) là gì ? Khoanh vào nhận định đúng. A. Ngßi bót miªu t¶ ®Ëm chÊt héi häa B. §an xen lång ghÐp hai ng«i kÓ : “t«i” vµ “chóng t«i” C. KÕt hîp mét c¸ch tµi t×nh c¸c ph¬ng thøc t¶ - kÓ - biÓu c¶m. D. Sö dông nhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n hãa, so s¸nh, Èn dô. 3. T×m t×nh huèng quan träng cã vai trß ph¸t triÓn sù viÖc c©u chuyÖn trong c¸c t¸c phÈm sau : A. ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng : .......................................................

(108) B. Lµng : ...................................................................................................... C. LÆng lÏ Sa Pa : ........................................................................................ D. ChiÕc lîc ngµ : ...................................................................................... 4. Trong truyện ngắn “Cố hơng” (Lỗ Tấn), tác giả miêu tả rất kĩ về sự thay đổi của Nhuận Thổ ở đôi bàn tay “Bàn tay này cũng không phải là bàn tay tôi còn nhớ, hồng hào, lanh lẹn, mËp m¹p, cøng r¾n, mµ võa th« kÖch võa nÆng nÒ, nøt nÎ nh vá c©y th«ng” cã ý nghÜa g× ? (Khoanh vào nhận định đúng nhất). A. Làm nổi bật đợc sự thay đổi của bàn tay Nhuận Thổ giữa hiện tại so với quá khứ. B. ThÓ hiÖn mét c¸ch h×nh ¶nh dÊu Ên cña cuéc sèng lam lò, vÊt v¶ ; cña thêi gian. C. Góp phần hoàn chỉnh thêm về sự thay đổi ở hình hài Nhuận Thổ. D. Sự thay đổi ở bàn tay Nhuận Thổ gây sự chú ý đặc biệt đối với nhân vật “tôi”. 5. S¾p xÕp c¸c t¸c phÈm sau ®©y thµnh 3 « chia theo thêi gian : “BÕn quª", “ChiÕc lîc. ngà”, "Tôi đi học", "Những ngày thơ ấu”, “Tắt đèn”, "Lặng lẽ Sa Pa”, "Lão Hạc”, “Lµng”. Tríc c¸ch m¹ng. Trong kh¸ng chiÕn. Hßa b×nh lËp l¹i. 6. Khoanh vµo ch÷ c¸i ®Çu tªn t¸c phÈm kh«ng ph¶i lµ truyÖn ng¾n : A. C« bÐ b¸n diªm. B. ChiÕc l¸ cuèi cïng. C. Cè h¬ng. D. Ngêi thÇy ®Çu tiªn. 7. Chơng trình ngữ văn 9 đa vào bao nhiêu tác phẩm tự sự trung đại : A. 2 B. 3 C. 4 D.5 8. Nèi c¸c th«ng tin sau vÒ t¸c gi¶ : A B C Kim L©n 1925 Quúnh Lu - NghÖ An NguyÔn Quang S¸ng 1930 Tõ S¬n - B¾c Ninh NguyÔn Minh Ch©u 1932 Duy Xuyªn - Qu¶ng Nam NguyÔn Thµnh Long 1920 Chî Míi - An Giang 9. T×m tõ ®iÒn vµo c¸c chç trèng sau ®©y cho thÝch hîp : “Ao s©u níc c¶ ........... chµi ..... Vên ............ rµo ........... khã ®uæi gµ C¶i ........................ cµ míi nô ....................... vừa rụng rốn mớp đơng hoa ..................... tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã ...................... đến chơi đây, ta với ta” 10. Nªn hiÓu thÕ nµo vÒ c©u “Ch¹y mái ch©n th× h·y ë tï” trong bµi “Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c” cña Phan Béi Ch©u. A. §ã chØ lµ mét c¸ch nãi cho vui. B. Đó là câu nói ngầm thông báo cho anh em đồng chí biết là mình đã bị bắt giam. C. Đó là cách nói trào lộng nhằm khẳng định bản lĩnh, ý chí của một ngời luôn làm chñ hoµn c¶nh. D. Câu nói phơi bày một sự thực đau xót : Ngời chí sĩ yêu nớc đã phải xa rời con đờng c¸ch m¹ng. 11. T×m Ýt nhÊt 2 c©u th¬ miªu t¶ ch©n dung c¸c nh©n vËt trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du : - Thuý V©n : ............................................................................................................ ............................................................................................................... - Thóy KiÒu : ........................................................................................................... ............................................................................................................... - Kim Träng : .......................................................................................................... ............................................................................................................... - Tõ H¶i : .................................................................................................................

(109) ............................................................................................................... - Tó Bµ : .................................................................................................................. ............................................................................................................. - Së Khanh : ............................................................................................................ ............................................................................................................ - M· Gi¸m Sinh : .................................................................................................... ........................................................................................................... 12. Dòng nào sau đây nêu đầy đủ nhất ý nghĩa của vầng trăng trong bài "ánh trăng” của NguyÔn Duy : A. BiÓu tîng cho thiªn nhiªn hån nhiªn t¬i m¸t. B. BiÓu tîng cho qu¸ khø nghÜa t×nh. C. Biểu tợng cho vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống. D. C¶ A, B, C. 13. C©u nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ ca dao : A. Thân em nh giếng giữa đàng Ngêi kh«n röa mÆt ngêi phµm röa ch©n. B. Th©n em nh h¹t ma sa H¹t vµo vên cÊm h¹t ra ruéng cµy. C. Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn B¶y næi ba ch×m víi níc non. D. Em nh c©y quÕ gi÷a rõng Th¬m tho ai biÕt, ng¸t lõng ai hay. 14. Khoanh vào nhận định đúng nhất về Thơ mới : A. Th¬ míi lµ thÓ th¬ tù do. B. Th¬ míi lµ th¬ ca l·ng m¹n xuÊt hiÖn n¨m 1932 vµ kÕt thóc n¨m 1945. C. Th¬ míi lµ th¬ cña trÝ thøc tiÓu t s¶n. D. Th¬ míi lµ th¬ ca l·ng m¹n tríc c¸ch m¹ng. 15. H·y ®iÒn tªn t¸c gi¶ vµo c¸c « trèng sau : A. Ngời mở đờng cho phong trào thơ mới là ................. B. ..................................... đợc mệnh danh là “Thi tiên” ; ................. đợc mệnh danh là “Thi th¸nh”. C. .......................... - ngêi con xø HuÕ, lµ l¸ cê ®Çu cña nÒn thi ca c¸ch m¹ng ViÖt Nam. D. ....................... nhµ th¬ yªu níc næi tiÕng nhÊt nöa cuèi thÕ kØ XIX. 16. Sắp xếp các bài thơ Việt Nam đã học trong chơng trình Ngữ văn 9 theo các giai đoạn sau ®©y : A. Giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1945 - 1954) : ............................... B. Giai ®o¹n hßa b×nh sau kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1954 - 1964) : .......... C. Giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng Mü (1964 - 1975) : .................................. D. Giai ®o¹n tõ sau n¨m 1975 : ................................................................... 17. Khi gọi là văn bản nhật dụng là muốn nói đến đặc trng nào của văn bản. A. ThÓ lo¹i. B. KiÓu v¨n b¶n. C. TÝnh chÊt cña néi dung v¨n b¶n. D. Cả A, B, C đều sai. 18. Trong văn bản “Bức th của thủ lĩnh da đỏ”, bức th đã phê phán gay gắt những hành động và thái độ gì của ngời da trắng trong thời gian đó. A. Tàn sát những ngời da đỏ. B. Huỷ hoại nền văn hóa của ngời da đỏ. C. Thờ ơ, tàn nhẫn đối với thiên nhiên và môi trờng sống. D. X©m lîc c¸c d©n téc kh¸c. 19. Néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “Cæng trêng më ra” lµ g× ? A. Tấm lòng yêu thơng, tình cảm sâu nặng của ngời mẹ đối với con. B. Vai trò to lớn của nhà trờng đối với cuộc sống mỗi con ngời. C. Ên tîng s©u s¾c cña ngêi mÑ vÒ ngµy khai trêng ®Çu tiªn. D. C¶ A vµ B. 20. S¾p xÕp c¸c luËn cø trong v¨n b¶n “§Êu tranh cho mét thÕ giíi hßa b×nh” cña M¸c-KÐt theo trình tự hợp lí bằng cách đánh số thứ tự vào trớc các chữ cái nêu luận cứ..

(110) A. §Êu tranh ng¨n chÆn chiÕn tranh h¹t nh©n, cho mét thÕ giíi hßa b×nh. B. Nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n vµ søc tµn ph¸ khñng khiÕp cña kho vò khÝ h¹t nh©n. C. ChiÕn tranh h¹t nh©n ®i ngîc lÝ trÝ cña con ngêi, ph¶n sù tiÕn hãa cña tù nhiªn. D. Chạy đua vũ trang làm mất đi khả năng để con ngời đợc sống tốt đẹp hơn. 21. Tõ “yÕn anh” trong ®o¹n trÝch “C¶nh ngµy xu©n” cã ý nghÜa g× ? A. Chỉ chim én, chim oanh về mùa xuân thờng ríu rít bay từng đàn. B. C¶nh nhén nhÞp. C. C¶nh chÞ em KiÒu ®i ch¬i xu©n. D. Cả A. B, C đều sai. 22. Phép tu từ nào không đợc sử dụng trong câu thơ sau : “Lng núi thì to mà lng mẹ nhỏ” A. So s¸nh C. Èn dô B. Ho¸n dô D. Nh©n hãa. 23. Cho từ “đồng” với nghĩa là “cùng”. Hãy tìm 5 từ ghép có yếu tố đó : ..................................................................................................................................................... ............................................................................................................... 24. C©u v¨n sau m¾c lçi dïng tõ nµo “Chóng ta ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng kinh nghiÖm nµy cho mäi ngêi” A. Dïng tõ sai nghÜa B. Thõa tõ trong c©u C. LÉn lén vÒ ©m. D. Dïng tõ kh«ng phï hîp. 25. §iÒn c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ tõ lo¹i vµo « trèng. Tõ lo¹i Kh¸i niÖm §Æt c©u lµm vÝ dô Sè tõ Lîng tõ Phã tõ Quan hÖ tõ Trî tõ 26. Trong c¸c c©u sau, c©u nµo kh«ng chøa khëi ng÷. A. §ång chÝ ta nhiÒu ngêi kinh nghiÖm thùc hµnh kh¸, nhng vÒ v¨n hãa th× i tê. B. Quân địch chết hai sĩ quan. C. T«i cø nhµ t«i t«i ë, viÖc t«i t«i lµm, c¬m g¹o cña t«i t«i ¨n. D. Ngêi ta sî c¸i uy quyÒn thÕ cña quan. 27. Cách hiểu sau đây đúng hay sai : Câu đơn có một cụm chủ vị, câu ghép có hai hoặc nhiều côm chñ vÞ. A. Sai hoµn toµn. B. §óng hoµn toµn. C. Không sai nhng cha đầy đủ. D. Không sai, không đúng. 28. Thµnh phÇn biÖt lËp cña c©u lµ g× ? A. Bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu. B. Bộ phận đứng trớc chủ ngữ nêu sự việc đợc nói tới trong câu. C. Bộ phận tách khỏi chủ ngữ và vị ngữ, chỉ thời gian, địa điểm... đợc nói tới trong câu. D. Một trong những bộ phận tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu. 29. Điền tiếp để hoàn chỉnh khái niệm về vai xã hội trong hội thoại : Vai xã hội là ........................ của ngời tham gia hội thoại đối với ngời khác trong .............................................. 30. Vai xã hội của ông giáo và lão Hạc trong truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao đợc thiết lËp b»ng c¸ch nµo ? A. Theo tuæi t¸c B. Theo địa vị xã hội. C. C¶ A vµ B. 31. Câu nói của lão Hạc với ông giáo trong truyện ngắn "Lão Hạc" : “Tôi đã liệu đâu vào đấy råi. ThÕ nµo còng xong” vi ph¹m ph¬ng ch©m héi tho¹i nµo ?.

(111) A. Ph¬ng ch©m vÒ lîng B. Ph¬ng ch©m vÒ chÊt C. Ph¬ng ch©m quan hÖ D. Ph¬ng ch©m c¸ch thøc 32. C¸ch xng h« trong tiÕng ViÖt theo ph¬ng ch©m “xng khiªm h« t«n” nghÜa lµ g× ? A. Ngêi ë vai díi ph¶i kÝnh träng ngêi vai trªn. Ngêi ë vai trªn ph¶i t«n träng ngêi ë vai díi. B. Tôn ngời đối thoại với mình cao hơn một bậc. C. Tù gäi m×nh ph¶i khiªm tèn, gäi ngêi kh¸c ph¶i t«n kÝnh. D. Cả A, B, C đều đúng. 33. YÕu tè nµo sau ®©y kh«ng n»m trong hÖ thèng bµi v¨n nghÞ luËn : A. LuËn ®iÓm B. LuËn cø C. LËp luËn D. Chi tiÕt 34. S¾p xÕp theo thø tù hîp lÝ néi dung chÝnh bµi v¨n thuyÕt minh vÒ mét thứ đồ dùng. Ph¬ng thøc §Ò v¨n BiÓu c¶m NghÞ luËn ThuyÕt minh A. TÝnh n¨ng B. §Æc ®iÓm cÊu t¹o C. C¸ch sö dông, c¸ch b¶o qu¶n. D. Nguån gèc, xuÊt xø 35. Trong các đề sau, đề nào không thuộc nghị luận văn chơng. A. Suy nghÜ cña em vÒ khæ th¬ cuèi bµi th¬ “¸nh tr¨ng” (NguyÔn Duy) B. Suy nghÜ tõ c©u ca dao : “Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn Dù ai xoay hớng đổi nền mặc ai” C. Ph©n tÝch ý nghÜa cña h×nh ¶nh “§Çu sóng tr¨ng treo” trong bµi th¬ “§ång chÝ” cña ChÝnh H÷u. D. Hình ảnh ngời phụ nữ Việt Nam qua các tác phẩm thơ hiện đại trong chơng trình ngữ văn 9. II. tù luËn 1. Giíi thiÖu truyÖn “Ngêi con g¸i Nam X¬ng” cña NguyÔn D÷ (SGK - NV 9 tËp 1) 2. Suy nghÜ cña em vÒ bµi th¬ “¸nh tr¨ng” cña NguyÔn Duy (SGK - NV 9 tËp 2) Đáp án đề 39 I. tr¾c nghiÖm 1. V¨n b¶n. T¸c gi¶. T«i ®i häc. Thanh TÞnh T. ng¾n. Trong lßng Nguyªn mÑ Hång. ThÓ lo¹i. Håi kÝ. Tøc níc vì Ng« TÊt Tè T.thuyÕt bê L·o H¹c. Nam Cao. T. ng¾n. ND næi bËt C¶m xóc cña nh©n vËt t«i vÒ ngµy ®Çu tiªn ®i häc T×nh yªu th¬ng mÑ m·nh liÖt cña bÐ Hång Sù tµn ¸c cña tÇng líp thèng trÞ vµ phÈm chÊt cao đẹp của ngời nông d©n Số phận bi đát của ngời n«ng d©n trong x· héi cò.. 2. A 3. A. BÐ §¶n kh«ng nhËn cha B. ¤ng Hai nghe tin lµng DÇu theo giÆc. §Æc s¾c nghÖ thuËt TruyÖn nhÑ nhµng, giµu chÊt th¬. C¶m xóc ch©n thùc, chÊt tr÷ t×nh s«i næi. TruyÖn giµu kÞch tÝnh. Ph©n tÝch t©m lý nh©n vËt, c¸ch kÓ chuyÖn hÊp dÉn..

(112) C. Sự gặp gỡ tình cờ của 4 ngời trên đỉnh Yên Sơn D. BÐ Thu kh«ng nhËn cha. 4. B 5. - Trớc cách mạng : Tôi đi học, Những ngày thơ ấu, Tắt đèn, Lão Hạc. - Kh¸ng chiÕn : Lµng, LÆng lÏ Sa Pa, ChiÕc lîc ngµ. - Hoµ b×nh lËp l¹i : BÕn quª. 6. D 7. B 8. A B C Kim L©n 1920 Tõ S¬n - B¾c Ninh NguyÔn Quang S¸ng 1932 Chî Míi - An Giang NguyÔn Minh Ch©u 1930 Quúnh Lu - NghÖ An NguyÔn Thµnh Long 1925 Duy Xuyªn - Qu¶ng Nam 9. kh«n - c¸ réng - tha chöa ra c©y bÇu ®Çu trß kh¸ch 10. C 11. - Thóy V©n : Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang M©y tha níc tãc, tuyÕt nhêng mµu da - Thuý KiÒu : Lµn thu thñy nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh - Kim Träng : Phong t tµi m¹o tãt vêi Vµo trong phong nh·, ra ngoµi hµo hoa - Tõ H¶i : R©u hïm hµm Ðn, mµy ngµi Vai n¨m tÊc réng, th©n mêi thíc cao - Tó Bµ : Tho¾t tr«ng nhên nhît mµu da ăn gì cao lớn đẫy đà làm sao - Së Khanh : Mét chµng võa tr¹c thanh xu©n H×nh dung ch¶i chuèt ¸o kh¨n dÞu dµng - M· Gi¸m Sinh : Qu¸ niªn tr¹c ngo¹i tø tuÇn Mµy r©u nh½n nhôi ¸o quÇn b¶nh bao 12. D 13. D 14. B 15. A. ThÕ L÷ B. Lý B¹ch - §ç Phñ C. Tè H÷u D. NguyÔn §×nh ChiÓu 16. A. Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p : “§ång chÝ” B. 1954 - 1964 : “Đoàn thuyền đánh cá”, “Con cò”, “Bếp lửa” C. Chống Mĩ : “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”, “Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mÑ” D. Sau hßa b×nh : “¸nh tr¨ng”, “Mïa xu©n nho nhá", "ViÕng l¨ng B¸c", “Nãi víi con”, “Sang thu”. 17. C 18. C 19. D 20. 1B - 2D - 3C - 4A 21. B 22. C 23. Đồng tâm, đồng môn, đồng chí, đồng đội, đồng nghiệp....

(113) 24. D 25. ThÓ lo¹i Sè tõ Lîng tõ Phã tõ Quan hÖ tõ Trî tõ. Kh¸i niÖm §Æt c©u ChØ sè lîng vµ sè thø tù cña sù vËt GV c¨n cø trªn c©u v¨n tù đặt của học sinh Dïng chØ lîng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt Chuyªn ®i kÌm §T, TT, bæ sung ý nghÜa cho §T, TT. BiÓu thÞ c¸c ý nghÜa quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn cña c©u hay gi÷a c©u víi c©u Chuyên đi kèm một từ ngữ trong câu để biểu thị thái độ đánh giá sự vật, sự việc.. 26. D 27. C 28. A 29. VÞ trÝ - giao tiÕp 30. C 31. D 32. C 33. D 34. GV xem xét trên bài làm của học sinh ra đề có phù hợp không. 35. 1 - D ; 2 - B ; 3 - A ; 4 - C 36. B II. tù luËn 1. Giíi thiÖu truyÖn “Ngêi con g¸i Nam X¬ng” cña NguyÔn D÷. - Đảm bảo một văn bản ngắn, hoàn chỉnh, đúng thể loại thuyết minh. - §¶m b¶o c¸c néi dung. + §Ò tµi : Ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn. + Cèt truyÖn : LÊy tõ truyÖn cæ tÝch “Vî chµng Tr¬ng”, cã s¸ng t¹o thªm c¸c chi tiÕt hoang đờng kì ảo. + Néi dung : - Gi¸ trÞ hiÖn thùc : X· héi phong kiÕn víi chiÕn tranh phi nghÜa, t tëng nam quyÒn vµ sè phËn bi kÞch cña ngêi phô n÷. - Giá trị nhân đạo : Ca ngợi phẩm chất vẻ đẹp ngời phụ nữ, đòi quyền sống cho họ, tố cáo lễ gi¸o phong kiÕn nghiÖt ng·. + Nghệ thuật : Yếu tố hoang đờng kì ảo --> tính chất truyền kì cho truyện. + §¸nh gi¸ chung : Thiªn cæ kú bót. 2. - Đảm bảo là một bài văn hoàn chỉnh, đúng thể loại, bố cục ba phần, diễn đạt mạch lạc. - Phần nội dung đảm bảo các ý sau : a) Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ : Khi tác giả đã đi qua cuộc đời ngời lính, trở về với cuộc sống đời thờng có phần xa hoa về vật chất. b) Ph©n tÝch néi dung bµi th¬ : - Vầng trăng của qúa khứ : Nh ngời bạn tri kỉ gắn bó với tuổi thơ, với quãng đời ngời lÝnh. Tr¨ng t×nh nghÜa, tri ©m tr¨ng g¾n víi niÒm vui, h¹nh phóc cña tuæi th¬, cña ngêi lÝnh. - VÇng tr¨ng hiÖn t¹i : Trë thµnh ngêi dng v× “¸nh ®iÖn, cöa g¬ng” nh÷ng xa hoa vÒ vËt chất đã làm anh quên đi quá khứ nghĩa tình. - Tình huống điện mất - con ngời đối diện với trăng, trở về với trăng, trăng vẫn vẹn nguyên, nghĩa tình, bao dung, độ lợng --> Bài thơ mang dáng dấp một câu chuyện kể theo tr×nh tù thêi gian nhng gîi nhiÒu ý nghÜa, suy nghÜ s©u sa. c) Suy nghÜ vÒ bµi th¬ : - Vầng trăng không chỉ là thiên nhiên với đồng, bể, sông, rừng mà còn biểu tợng cho qu¸ khø nghÜa t×nh, vÑn nguyªn. - Bài thơ là tiếng lòng, là suy ngẫm của riêng Nguyễn Duy. Ông thuộc thế hệ đã từng sống hai cuộc đời : Cuộc đời của những gian khó, vất vả, cả khốc liệt của chiến tranh - cuộc đời của cám dỗ vật chất. Cái “giật mình” trong bài thơ trớc hết là của chính tác giả khi suy ngẫm và chợt dừng lại nghĩ suy về những gì mình đã trải qua. - TiÕng th¬ «ng nh lêi c¶nh tØnh, nh¾c nhë mäi ngêi : NhÊt lµ thÕ hÖ trÎ vÒ t×nh c¶m víi quá khứ cách mạng, gian lao với những ngời đồng chí, đồng đội xa, với cả chính mình. - Bài thơ có sức ám ảnh lớn đối với những ngời có lơng tri, biết suy nghĩ..

(114) §Ò sè 40 Mïa xu©n nho nhá (Thanh H¶i). I. Tr¾c nghiÖm 1. Khoanh tròn chữ cái đặt trớc ý đúng để trả lời câu hỏi. a) Tªn khai sinh cña nhµ th¬ Thanh H¶i lµ g× ? A. Ph¹m B¸ Ngo·n. B. Phan Ngäc Hoan. C. Høa VÜnh Síc. D. Phan Thanh ViÔn. b) Hai nhà thơ Thanh Hải và Viễn Phơng có đặc điểm chung nào ? A. Cả hai nhà thơ đều sinh năm 1928. B. Cả hai nhà thơ đều quê ở Thừa Thiên - Huế. C. Cả hai đều là những cây bút có công trong việc xây dựng nền văn học cách mạng MiÒn Nam tõ nh÷ng ngµy ®Çu. D. C¶ ba ý trªn. 2. a) Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải đợc ra đời vào thời điểm nào ? A. §Çu n¨m 1980. B. Cuèi n¨m 1980. C. §Çu n¨m 1979. D. Cuèi n¨m 1979. b) Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải đợc sáng tác trong hoàn cảnh đất nớc nh thế nµo ? A. Cuộc sống của nhân dân và công cuộc xây dựng đất nớc đang đứng trớc nhiều khó kh¨n th¸ch thøc. B. Cuộc sống của nhân dân và công cuộc xây dựng đất nớc đang bớc vào thời kì đổi míi. C. Cuộc sống của nhân dân và công cuộc xây dựng đất nớc gặp nhiều thuận lợi, có ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. D. C¶ ba ý trªn. c) Trong các bài thơ sau bài thơ nào đợc sáng tác trong một hoàn cảnh cá nhân đặc biệt ? A. Con cß B. ViÕng l¨ng B¸c. C. Mïa xu©n nho nhá. D. Sang thu. 3. S¾p xÕp l¹i m¹ch c¶m xóc, m¹ch th¬ trong bµi “Mïa xu©n nho nhá” cho phï hîp víi bè côc cña bµi ? A. Mïa xu©n nho nhá. B. Mùa xuân đất nớc. C. Mïa xu©n con ngêi. D. Mïa xu©n xø HuÕ. 4. §äc kÜ bµi th¬ Mïa xu©n nho nhá vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu bªn díi : a) §iÒn c¸c tõ trÇm l¾ng, h¬i nghiªm trang mµ tha thiÕt / s«i næi vµ thiÕt tha / vui, say sa, vµo chỗ trống thích hợp để thể hiện sự biến đổi giọng điệu của bài thơ : "Giọng điệu của bài thơ thể hiện đúng tâm trạng, cảm xúc của tác giả. Giọng điệu có sự biến đổi phù hợp với nội dung từng đoạn .................................. ở đoạn ®Çu ...................................................... ë ®o¹n béc b¹ch nh÷ng t©m niÖm ....................................... ë ®o¹n kÕt". b) Điền các từ : phát triển / Mùa xuân đất trời / Mùa xuân lớn / chặt chẽ / Mùa xuân đất nớc / Mùa xuân của mỗi ngời. "CÊu tróc cña bµi th¬……………………., dùa trªn sù…….....………..…., cña h×nh ¶nh mïa xu©n. Tõ ……….............……… sang ………........………... vµ …………………. góp vào ……………………. của cuộc đời chung". c) §iÒn c¸c tõ : biÓu trng, kh¸i qu¸t / h×nh ¶nh biÓu trng / h×nh ¶nh thùc / tù nhiªn, gi¶n dÞ . "Bµi th¬ cã sù kÕt hîp nh÷ng h×nh ¶nh ………………. tõ thiªn nhiªn víi nh÷ng h×nh ảnh giàu ý nghĩa ……………... Điều đáng chú ý là những hình ảnh …..……………….. đợc phát triển từ những ……………….., tạo nên sự lặp lại mà nâng cao, đổi mới của hệ thống h×nh ¶nh (Cµnh hoa, con chim, mïa xu©n)". 5. §äc ®oan th¬ sau vµ thùc hiÖn c¸c yªu cÇu bªn díi : “Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Mét b«ng hoa tÝm biÕc «i con chim chiÒn chiÖn Hãt chi mµ vang trêi.

(115) Tõng giät long lanh r¬i T«i ®a tay t«i høng” a) “Giọt long lanh rơi” đợc nhà thơ sử dụng biện pháp tu từ nào ? A. So s¸nh. B. Ho¸n dô. C. Nh©n ho¸. D. Èn dô. b) “Giọt long lanh” ở đây đợc hiểu là gì ? A. Giät s¬ng ban mai. B. Giät ma xu©n. C. TiÕng chim chiÒn chiÖn. D. Âm thanh đất trời xứ Huế. c) T¸c gi¶ c¶m nhËn vÒ “Giät long lanh” b»ng nh÷ng gi¸c quan nµo ? (Theo tr×nh tù cña sù c¶m nhËn) A. Xóc gi¸c - ThÞ gi¸c - ThÝnh gi¸c. B. ThÝnh gi¸c - Xóc gi¸c - ThÞ gi¸c. C. ThÝnh gi¸c - ThÞ gi¸c - Xóc gi¸c. D. Xóc gi¸c - ThÝnh gi¸c - ThÞ gi¸c. 6. §äc kÜ ®o¹n th¬ sau trong bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” vµ tr¶ lêi c©u hái b»ng c¸ch khoanh tròn chữ cái ở đầu câu trả lời đúng nhất ? “Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét cµnh hoa Ta nhËp vµo hoµ ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn” a) Néi dung cña ®o¹n th¬ lµ g× ? A. Miêu tả vẻ đẹp của mùa xuân đất nớc, mùa xuân của lòng ngời và ớc nguyện tha thiết chân thành của nhà thơ muốn đợc dâng hiến toàn bộ tâm hồn trí tuệ, sức lực và cả sự sống của mình góp cùng mọi ngời để đem lại no ấm, giàu đẹp cho nhân dân, đất nớc . B. ThÓ hiÖn kh¸t väng hoµ nhËp cña mçi con ngêi nãi chung, cña nhµ th¬ nãi riªng víi mïa xu©n vµ cuéc sèng. C. Thể hiện tiếng lòng thiết tha yêu mến và gắn bó với đất nớc, với cuộc đời. D. C¶ ba ý A, B, C. b) NÐt næi bËt nhÊt vÒ nghÖ thuËt trong ®o¹n th¬ trªn lµ g× ? A. Sö dông nhiÒu h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu tîng. B. Sử dụng thành công nhiều hình ảnh giản dị, gợi cảm, chứa đựng cảm xúc chân thµnh. C. Sö dông thµnh c«ng phÐp ®iÖp ng÷, nh©n ho¸. D. ThÓ th¬ n¨m ch÷, giµu ý nghÜa biÓu c¶m. c) H×nh ¶nh “Con chim hãt”, “Cµnh hoa”, “nèt trÇm xao xuyÕn” thÓ hiÖn ®iÒu g× ? A. Thể hiện những gì đẹp nhất của mùa xuân. B. ThÓ hiÖn nh÷ng g× nhá bÐ cña cuéc sèng. C. ThÓ hiÖn mong íc khiªm nhêng vµ thiÕt tha cña nhµ th¬. D. Thể hiện những gì đẹp nhất mà mỗi con ngời đều khát khao hớng tới. d) Cã thÓ thay tõ “xao xuyÕn” b»ng tõ nµo sau ®©y mµ vÉn kh«ng lµm gi¶m ®i gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña c©u th¬ ? A. £m ¸i. B. S©u l¾ng. C. Da diÕt. D. Cả ba từ đều không thể thay thế đợc. 7. §äc ®o¹n th¬ : “Mét mïa xu©n nho nhá Lặng lẽ dâng cho đời Dï lµ tuæi hai m¬i Dï lµ khi tãc b¹c” a) Hình ảnh “tuổi hai mơi”, “tóc bạc” trong đoạn thơ đợc tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuËt nµo ? A. Èn dô. B. Ho¸n dô. C. So s¸nh. D. Nh©n ho¸. b) Từ câu thơ “Một mùa xuân nho nhỏ”, em hiểu thế nào về nhan đề bài thơ ? A. Mïa xu©n nho nhá lµ mét h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu tîng cho tÊm lßng tin yªu cuộc sống, đất nớc, cho ớc nguyện dâng hiến khiêm nhờng, giản dị, chân thành về trí tuệ, tâm hồn của nhà thơ Thanh Hải với cuộc đời nói chung..

(116) B. “Mïa xu©n nho nhá” lµ h×nh ¶nh mang ý nghÜa biÓu tîng cho thiªn nhiªn mïa xu©n xứ Huế nên thơ, đầy sức sống, cho đất nớc với lịch sử bốn ngàn năm rạng ngời và toả sáng, cho khát vọng đợc hoà nhập, dâng hiến của nhà thơ Thanh Hải đối với cuộc đời nói chung. C. C¶ hai ý A vµ B. 8. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i cã nÐt gièng hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña t¸c phÈm nµo sau ®©y ? A. ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph¬ng). B. Cã bÖnh b¶o mäi ngêi (M·n Gi¸c thiÒn s) C. BÕn quª (NguyÔn Minh Ch©u). D. Con cß (ChÕ Lan Viªn). II. tù LuËn 1. H·y viÕt lêi b×nh (kho¶ng 1 trang giÊy) cho ®o¹n th¬ sau : “Mäc gi÷a dßng s«ng xanh Mét b«ng hoa tÝm biÕc ¥i con chim chiÒn chiÖn Hãt chi mµ vang trêi Tõng giät long lanh r¬i T«i ®a tay t«i høng” 2. Bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” lµ tiÕng lßng tha thiÕt yªu mÕn vµ g¾n bã víi thiªn nhiªn, víi đất nớc, với cuộc đời, thể hiện ớc nguyện chân thành, đợc cống hiến cho đất nớc, góp một “Mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc, cho cuộc đời … Ước nguyện của nhà thơ tuy giản dị mà vô cùng thiêng liêng cao cả, đẹp nh mùa xuân vậy. Tõ viÖc c¶m nhËn bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i, h·y lµm s¸ng tá nhËn định trên. Đáp án đề 40 : I . Tr¾c nghiÖm C©u §¸p ¸n. 1 a-A. b-C. Mïa xu©n nho nhá 2 a-B. b -A. c-C. 3 D -B -C -A. C©u 4: a) Thø tù ®iÒn lµ : Vui, say sa / trÇm lÆng h¬i nghiªm trang / s«i næi vµ tha thiÕt. b) Chặt chẽ / phát triển / mùa xuân đất trời / mùa xuân đất nớc / mùa xuân của mỗi ngời / mïa xu©n lín. c) Tù nhiªn, gi¶n dÞ / biÓu trng kh¸i qu¸t / h×nh ¶nh biÓu trng / h×nh ¶nh thùc. C©u §¸p ¸n. 5 a-D. b-C. c-C. 6 a-B. b-B. c-C. d-D. 7 a-B. b -A. 8 B. II. Tù luËn §¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n sau: 1. Giíi thiÖu chung vÒ bµi th¬ m¹ch c¶m xóc vµ t tëng cña bµi th¬ Mïa xu©n nho nhá lµ tõ xúc cảm trớc mùa xuân của thiên nhiên đất nớc đến mùa xuân của mồi ngời trong mùa xuân lớn của đất nớc, thể hiện khát vọng đợc dâng hình "Mùa xuân nho nhỏ" của mình vào mùa xu©n lín cña d©n téc. 2. Nh÷ng néi dung chÝnh cña khæ th¬ ®Çu : C¶m xóc cña nhµ th¬ tríc Mïa xu©n thiªn nhiªn, đất trời (xứ Huế). + Vµi nÐt ph¸c häa: Dßng s«ng xanh; b«ng hoa tríc biÓn, tiÕng chim chiÒn chiÖn. Bøc tranh mïa xu©n víi kh«ng gian cao réng, mµu s¾c t¬i th¾m (rÊt riªng cña xø HuÕ), víi ©m thanh vang vọng vui tơi. Bức tranh xuân đẹp và tràn đầy sức sống. Chú ý bình nghệ thuật đổi trËt tù có ph¸p. ë 2 c©u th¬ ®Çu. + Cảm xúc của nhà thơ: Say sa, ngây ngất trớc vẻ đẹp của thiên nhiên đất trời lúc vào xuân : Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác từ chỗ cảm nhận âm thanh tiếng chim chiền chiÖn b»ng thÝnh gi¸c chuyÓn thµnh tõng giät, c¶m nhËn b»ng thÞ gi¸c vµ cuèi cïng c¶m nhËn b»ng xóc gi¸c "T«i ®a tay t«i høng". + Bµi viÕt cã sù më réng liªn hÖ phï hîp víi néi dung cña khæ th¬. C©u 2: 1. Giới thiệu đợc vài nét về nhà thơ, đặc biệt hoàn cảnh sáng tác bài thơ Mùa xuân nho nhỏ: Sáng tác cuối 1980 khi nhà thơ đang nằm trên giờng bệnh (trớc khi qua đời 1 tháng) để thấy đợc cảm xúc của nhà thơ trớc mùa xuân của thiên nhiên, hiểu đợc lòng yêu mê thiết tha và gắn bó của Thanh Hải với đất nớc, với cuộc đời và ớc nguyện chân thành, tuy giản dị mµ v« cïng thiªng liªng cao c¶… 2. Mïa xu©n nho nhá lµ tiÕng lßng yªu mÕn thiÕt tha g¾n bã víi thiªn nhiªn..

(117) (Phân tích khổ thơ đầu : Bức tranh mùa xuân đẹp đẽ, tràn đầy sức sống và cảm xúc ng©y ngÊt, say sa cña t¸c gi¶). - Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng lòng yêu mến thiết tha gắn bó với đất nớc với cuộc đời. (Niềm tự hào của nhà thơ trớc sức sống của Mùa xuân đất nớc đợc cảm nhận trong nhịp điệu hối hả, âm thanh xôn xao. Và đất nớc đợc hình dung bằng một hình ảnh so sánh đẹp: Đất nớc nh vì sao. Cứ đi lên phía trớc). 3. Thể hiện ớc nguyện chân thành, đợc cống hiến… - Điều tâm niệm của nhà thơ đó là khát vọng đợc hòa nhập vào cuộc sống của đất nớc, cống hiến phần tốt đẹp- dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nớc. Điều tâm niệm ấy đợc thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh tự nhiên, giản dị và đẹp : Đẹp và tự nhiên vì nhà thơ đã dùng những hình ảnh đẹp của thiên nhiên để nói lên ớc nguyện của mình (lu ý ở phần đầu bài thơ, tác giả đã phác họa hình ảnh mùa bằng các chi tiết bông hoa, tiếng chim hót). Những hình ảnh chọn lọc ấy đợc trở lại đã mang một ý nghĩa mới : Niềm mong ớc đợc sống có ích, cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên nh con chim mang đến tiếng hót, bông hoa tỏa hơng sắc cho đời. Đặc biệt sự sáng tạo đặc sắc là hình ảnh của mùa xuân nho nhỏ. Hình ảnh ấy cùng với những hình ảnh cảnh hoa, con chim, nốt nhạc trầm xao xuyến…Tất cả đều mang vẻ đẹp bình dÞ khiªm nhêng, thÓ hiÖn ®iÒu t©m niÖm ch©n thµnh, tha thiÕt cña nhµ th¬. §Ò sè 41 ViÕng l¨ng B¸c (ViÔn Ph¬ng) 1. Tªn khai sinh cña t¸c gi¶ bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c lµ g× ? A. Ph¹m B¸ Ngo·n. B. Phan Ngäc Hoan. C. Høa VÜnh Síc. D. Phan Thanh ViÔn. 2. Bài thơ “Viếng Lăng Bác” đợc sáng tác trong hoàn cảnh nào ? Câu trả lời nào sau đây đúng nhÊt. A. Sau khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ kÕt thóc th¾ng lîi, MiÒn Nam hoµn toµn gi¶i phóng, đất nớc thống nhất, Viễn Phơng ra thăm Miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. B. Trong khi MiÒn Nam ®ang th¾ng lín, cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ s¾p kÕt thóc, nhµ thơ cùng với các dũng sĩ mảnh đất Thành đồng Tổ quốc ra thăm Miền Bắc vào lăng viếng Bác Hå. C. Năm 1977, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, đất n ớc thống nhÊt, l¨ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng võa kh¸nh thµnh, ViÔn Ph¬ng ra th¨m MiÒn B¾c, vµo l¨ng viÕng B¸c Hå. D. Cả A, B, C đều sai. 3. C¶m xóc bao trïm bµi th¬ lµ g× ? A. Niềm xúc động sâu sắc của tác giả trớc những cống hiến vĩ đại của Bác cho đất Nớc. B. Niềm xúc động trớc không khí trang nghiêm và tình cảm chân thành của dòng ngời ngµy vµo l¨ng viÕng B¸c. C. Niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào pha lẫn xót đau khi t¸c gi¶ tõ MiÒn Nam ra viÕng l¨ng B¸c. D. C¶ A vµ B. 4. Bài thơ “Viếng lăng Bác" có sự kết hợp những phơng thức biểu đạt nào là chính ? A. Tù sù vµ biÓu c¶m. B. Tù sù vµ miªu t¶. C. Tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m. D. Miªu t¶ vµ biÓu c¶m. 5. Điền vào chỗ trống để hoàn chính sơ đồ về bố cục, hớng phát triển mạch cảm xúc của bài th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”. "C¶m xóc cña t¸c gi¶ vÒ c¶nh bªn ngoµi l¨ng  ………........………… …………...........................  c¶m xóc vµ suy nghÜ cña t¸c gi¶ khi vµo l¨ng  ………………………. …….................…………" 6. Lựa chọn các từ sau đây để điền vào chỗ trống trong những câu văn sau cho phù hợp : thành kính / nhà thơ / trang trọng và tha thiết / xúc động / ẩn dụ / bình dị. "Bµi th¬ “ViÕng L¨ng B¸c” thÓ hiÖn lßng …...................………….. vµ niềm…………… sâu sắc của ……………………. và của cả mọi ngời đối với Bác Hồ khi vµo l¨ng viÕng B¸c. Bµi th¬ cã giäng ®iÖu ……....…………… vµ …………………., nhiÒu hình ảnh ……………………. đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ ………………… mà cô đúc"..

(118) 7. Đọc đoạn thơ sau đây và khoanh tròn vào chữ cái trớc những ý kiến đúng về ý nghĩa tợng trng của hình ảnh hàng tre đứng trong bão táp ma sa bên lăng Bác. “Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma sa đứng thẳng hàng” A. Hµng tre tîng trng cho cèt c¸ch thanh cao cña Hå Chñ TÞch. B. Hàng tre tợng trnng cho đất nớc Việt Nam, dân tộc Việt Nam kiên cờng bất khuất trong mäi thö th¸ch gian lao. C. Hµng tre tîng trng cho søc m¹nh ®oµn kÕt cña c¸c d©n téc ViÖt Nam. D. C¶ hai ý A vµ C. 8. Tõ “con” trong c©u th¬: “Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c” thuéc tõ lo¹i g× ? A. Lµ danh tõ. B. Là đại từ. C. Lµ trî tõ. D. Cả A, B, C đều không đúng. 9. Côm tõ “th¨m l¨ng B¸c” trong c©u th¬ : “Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c” thÓ hiÖn ®iÒu g× ? A. Nói giảm, nói tránh sự thật đau xót bởi Bác đã qua đời. B. Ngêi vÉn sèng m·i trong lßng nh©n d©n MiÒn Nam. C. ThÓ hiÖn t×nh c¶m kÝnh yªu, gîi t×nh c¶m gÇn gòi th©n th¬ng cña nhµ th¬ vµ cña toàn thể dân tộc Việt Nam đối với Bác. D. C¶ ba ý trªn. 10. §äc ®o¹n th¬ : “Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n” a) Khæ th¬ thÓ hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc g× cña t¸c gi¶ ? A. Sù ngìng mé thµnh kÝnh, thiªng liªng cña t¸c gi¶ nãi riªng vµ cña c¶ d©n téc ViÖt Nam nói chung với Bác Hồ vĩ đại. B. Nçi ®au lín lao cña t¸c gi¶ tríc sù ra ®i vÜnh viÔn cña B¸c Hå. C. Lòng tự hào của tác giả trớc sự vĩ đại của lãnh tụ kính yêu. D. C¶ ba ý A, B, C. b) Từ “mặt trời” trong câu thơ “Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” đợc tác giả sử dụng phép tu tõ nµo ? A. So s¸nh B. Èn dô C. Ho¸n dô D. §iÖp ng÷ c) Từ “mặt trời” trong câu thơ “Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” mang ý nghĩa chính là gì ? A. Ca ngîi sù trêng tån, vÜnh h»ng cña h×nh ¶nh B¸c. B. Ca ngợi công lao to lớn, vĩ đại của Bác. C. Ca ngợi vẻ đẹp diệu kì, cao quí của hình ảnh Bác. D. C¶ ba ý trªn. d) Cã thÓ thay tõ “dßng ngêi” trong c©u th¬ “Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí” b»ng từ “đoàn ngời” hay “tốp ngời”. Hãy điền đúng (Đ), sai (S) vào câu trả lời sau. A. Có thể thay thế đợc vì các từ này đều chung một nét nghĩa là chỉ số lợng ngời ở số nhiÒu. B. Không thể thay thế đợc vì “dòng ngời" chỉ cái vô tận theo nguồn mạch nh dòng nớc, dòng điện. C. Không thể thay thế đợc bởi “dòng ngời’ thể hiện lòng thành kính của nhân dân Việt Nam víi B¸c lµ v« tËn. e) Từ “mùa xuân” trong câu thơ “Kết tràng hoa dâng bảy mơi chín mùa xuân” đợc tác giả sử dông phÐp tu tõ nµo ? A. Èn dô. B. So s¸nh. C. Nh©n ho¸. D. Ho¸n dô. 11. §äc ®o¹n th¬ : “B¸c n»m trong l¨ng giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng trong dÞu hiÒn VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim”.

(119) a) Hình ảnh “Vầng trăng”, “Trời xanh” đợc tác giả sử dụng biện pháp tu từ nào ? A. Nh©n ho¸. B. So s¸nh. C. Èn dô. D. Ho¸n dô. b) Tõ “nhãi” trong c©u th¬ “Mµ sao nghe nhãi ë trong tim” thÓ hiÖn nçi ®au nh thÕ nµo ? A. Nỗi đau đớn tột cùng nh cắt da cắt thịt. B. Nçi ®au ©m Ø kÐo dµi. C. Nỗi đau đột ngột tựa nh có vật nhọn đâm xói vào. D. C¶ hai ý A vµ B. c) §äc hai c©u th¬ : “VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim ”. Khoanh tròn chữ cái đầu dòng trớc ý đúng nhất về cảm xúc của tác giả : A. Nhà thơ thấy nhói đau trong lòng vì ớc ao bao ngày đợc gặp Bác nhng đến lúc đợc bên Ngời thì Ngời đã đi xa. B. LÝ trÝ thÊy râ B¸c trë thµnh bÊt tö, vÜnh h»ng, nhng t×nh c¶m th× l¹i nhãi ®au v× sù mất mát lớn lao khi Bác đã ra đi. C. Nhà thơ vẫn biết rằng Bác trở thành bất tử, nhng vẫn nhói đau vì không đợc gặp B¸c. D. C¶ hai ý A vµ C. 12. §äc khæ th¬ cuèi : “Mai vÒ MiÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muốn làm đóa hoa toả hơng đâu đây Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy” a) Em hiÓu g× vÒ nghÜa cña tõ “trµo” trong c©u th¬ “Mai vÒ MiÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t”. A. Níc m¾t d©ng lªn qu¸ nhiÒu vµ ch¸y trµn ra bËt thµnh tiÕng khãc. B. C¶m xóc m·nh liÖt cuén d©ng mét c¸ch m¹nh mÏ, kh«ng k×m nÐn næi. C. Niềm xúc động tràn đầy và lớn lao. D. Sù ®au xãt tiÕc th¬ng bi luþ. II. Tù luËn 1. Nếu nh đằng sau câu thơ : “Mai về Miền Nam thơng trào nớc mắt” tác giả tiếp tục diễn tả sù ®au xãt tiÕc th¬ng th× kÕt thóc bµi th¬ sÏ nh thÕ nµo ? H·y viÕt lêi b×nh cho khæ th¬ cuèi cña bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”. 2. Mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ “Viếng lăng Bác” là niềm xúc động thiêng liêng, thành kÝnh, lßng biÕt ¬n vµ tù hµo pha lÉn xãt ®au cña ViÔn Ph¬ng khi nhµ th¬ tõ MiÒn Nam ra viÕng l¨ng B¸c. Tõ viÖc c¶m nhËn bµi th¬ h·y lµm s¸ng tá ý kiÕn trªn. Đáp án đề 41 : Viếng Lăng Bác I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 §¸p ¸n D C©u 5. B¸c. C©u 6.. 2 A. 3 C. 4 D.  C¶m xóc cña t¸c gi¶ tríc h×nh ¶nh dßng ngêi nh bÊt tËn ngµy ngµy vµo l¨ng viÕng  NiÒm mong íc thiÕt tha cña nhµ th¬ khi s¾p ph¶i trë vÒ quª h¬ng MiÒn Nam.. Thành kính / xúc động / nhà thơ / trang trọng và tha thiết / ẩn dụ / bình dị. C©u §¸p ¸n C©u §¸p ¸n. 7 B 11 a-C. 8 B. 9 C b-C. 10 a -A. b-B c-B. c -A. d-C. e-D. 12 B. II. Tù luËn C©u 1. 1. Giới thiệu chung về bài thơ : Bài thơ thể hiện niềm cảm động, thiêng liêng, thành kính, lßng biÕt ¬n vµ tù hµo pha lÉn sãt ®au cña nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng khi nhµ th¬ tõ miÒn Nam ra viÕng l¨ng B¸c. - C©u th¬ “Mai vÒ MiÒn Nam th¬ng trµo níc m¾t” thÓ hiÖn c¶m xóc m¶nh liÖt cuén d©ng mét c¸ch m¹nh mÏ, kh«ng k×m nÐn næi cña nhµ th¬ khi s¾p ph¶i trë vÒ quª h¬ng ë miÒn Nam vµ ph¶i xa B¸c..

(120) - Nếu đằng sau câu thơ này tác giả tiếp tục diễn tả sự đau xót tiéc thơng thì bài thơ kết thúc trong cái bi luỵ, ám ảnh ngời đọc. - Từ đau thơng Viễn Phơng đã thể hiện tình cảm, lòng thành kính, biết ơn Bác bằng nh÷ng íc nguyÖn ch©n thµnh. Bµi th¬ kÕt thóc trong c¸i ©m hëng l¹c quan, nhÞp th¬ nhanh hơn, điệp từ "muốn làm" đợc lập lại ba lần thể hịên mong ớc tha thiết và chân thành, lu luyến của tác giả (biến đau thơng thành hành động). 2. a) Giới thiệu đợc vài nét về nhà thơ Viễn Phơng và hoàn cảnh sáng tấc bài thơ Viếng lăng B¸c. + Lµ nhµ th¬ Nam Bé - th¬ ViÔn Ph¬ng nhá nhÑ giµu t×nh c¶m. + Bài thơ đợc viết trong không khí xúc động của nhân dân ta lúc công trình lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đợc hoàn thành sau khi giải phóng Miền Nam thống nhất đất nớc. Tác giả cũng ở trong số những đồng bào chiến sĩ từ Miền Nam sau giải phóng đợc ra viếng Bác. + Cảm hứng bao trùm bài thơ: Niềm xúc động, thành kính, lòng biết ơn tự hào pha lẫn nçi xãt ®au… b) Ph©n tÝch t©m tr¹ng, c¶m xóc cña nhµ th¬. - Khæ th¬ ®Çu. + Chú ý cách dùng từ xng hô, cụm danh từ định danh, nghĩa của từ “Thăm”  gợi tâm trạng xúc động của một ngời từ chiến trờng Miền Nam sau bao năm mong mỏi dợc ra viÕng B¸c (t×nh c¶m, nÐt riªng). + H×nh ¶nh hµng tre : BiÓu tîng, Èn dô.  Ên tîng cña t¸c gi¶ vÒ c¶nh quan bªn l¨ng  c¶m xóc cña d©n téc, biÓu tîng cña søc sèng bÒn bØ kiªn cêng cña d©n téc  c¶m sóc cña nhµ th¬: Tù hµo. - Khæ th¬ thø hai. + Chú ý các hình ảnh ẩn dụ, hoán dụ đẹp và sáng tạo của nhà thơ : Mặt trời, tràng hoa, mïa xu©n. + Thể hiện sự tôn kính của nhân dân, của nhà thơ đối với Bác. - Khổ thơ thứ ba : tâm trạng của nhà thơ: xúc động, đau xót, trớc hình ảnh của Bác trong lăng. Nhà thơ vẫn tin là : Bác vẫn còn sống mãi với non sông đất n ớc nhng không thể không ®au xãt v× sù ra ®i cña Ngêi.  C¶m xóc TiÕc th¬ng. - Khổ thơ cuối cùng : tâm trạng của nhà thơ: Lu luyến muốn đợc ở mãi bên lăng Bác. Nhng tác giả cũng biết rằng đến lúc phải trở về Miền Nam và chỉ có thể gửi tấm lòng mình bằng c¸ch ho¸ th©n, hoµ nhËp vµo nh÷ng c¶nh vËt ë bªn l¨ng B¸c. + Qua bốn khổ thơ khá cô đọng, nhà thơ đã thể hiện đợc những niềm xúc động tràn đầy và lớn lao trong lòng khi viếng lăng Bác, những tình cảm của nhà thơ đối với Bác là tình c¶m thµnh kÝnh vµ s©u s¾c. Häc sinh cã thÓ ph©n tÝch thµnh hai c¸ch: Theo c¸ch hai: Lu ý : Cã thÓ ph©n tÝch theo néi dung c¶m xóc : + C¶m xóc thµnh kÝnh, ngìng mé … + Cảm xúc thơng tiếc, muốn đợc gần gũi Bác. §Ò sè 42: CON Cß I. Tr¾c nghiÖm 1. Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên đợc viết vào năm nào ? A. N¨m 1960. B. N¨m 1961. C. N¨m 1962. D. N¨m 1963. 2. Nghệ thuật đặc sắc nhất của bài thơ là gì ? A. Sö dông thµnh c«ng phÐp nh©n ho¸. B. VËn dông s¸ng t¹o h×nh ¶nh vµ giäng ®iÖu cña ca dao. C. ThÓ th¬ tù do, giäng ®iÖu linh ho¹t. D. Sö dông nhiÒu h×nh ¶nh cã ý nghÜa biÓu tîng, ý nghÜa triÕt lÝ. 3. Dßng nµo sau ®©y nªu néi dung chÝnh cña bµi th¬ “Con cß”. A. Ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc sống của con ngời. B. Ngợi ca sức sống và vẻ đẹp của hình tợng con cò. C. Niềm tin của ngời mẹ đối với tơng lai của những đứa con. D. Ca ngîi t×nh c¶m mÑ con s©u nÆng. 4. H×nh ¶nh con cß trong bµi th¬ mang ý nghÜa biÓu tîng cho ®iÒu g×? A. Cuéc sèng gian tru©n, vÊt v¶ cña ngêi phô n÷. B. Vẻ đẹp và ý nghĩa của những câu hát ru. C. T×nh mÑ bao la vµ thiªng liªng. D. Gåm ý B vµ C. 5. Lêi h¸t ru trong bµi th¬ “Con cß” cña ai ? A. Con cß. B. Ngêi mÑ..

(121) C. §øa con. D. T¸c gi¶. 6. Dòng nào sau đây nêu cách hiểu đúng nhất về hai câu thơ : “Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con” A. Tình mẹ yêu con sẽ mãi mãi không thay đổi. B. Bæn phËn lµm con ph¶i lu«n nghi nhí vµ biÕt c«ng lao cña cha mÑ. C. Tình mẹ yêu con mãi mãi dạt dào và có ý nghĩa lớn lao đối với cuộc đời mỗi con ngêi. D. Dï con cã lín kh«n th× vÉn lµ bÐ báng trong con m¾t cña mÑ. 7. Bài thơ đợc viết theo thể thơ nào ? A.Th¬ bèn ch÷ . B.Th¬ n¨m ch÷ . C.Th¬ tù do. D. Th¬ t¸m ch÷. 8. §äc ®o¹n th¬ : “Dï ë gÇn con Dï ë xa con Lªn rõng xuèng bÓ Cß sÏ t×m con Cß m·i yªu con” vµ tr¶ lêi c©u hái lùa chän : a) H×nh ¶nh trung t©m cña ®o¹n th¬ trªn lµ h×nh ¶nh nµo sau ®©y ? A. §øa con B. Ngêi mÑ C. Con cß. D. Cả A, B, C đều đúng. b) ý nghÜa nµo díi ®©y thÓ hiÖn néi dung chÝnh cña ®o¹n th¬ trªn? A. Sù vÊt v¶ cña ngêi mÑ. B. ý nghĩa lời ru của mẹ đối với cuộc sống mỗi con ngời. c. Tình cảm của con đối với mẹ. D. H×nh ¶nh con cß ®i qua nh÷ng lêi ru cña mÑ. c) Hình ảnh con cò trong đoạn thơ dới đây đợc xây dựng bằng hình ảnh nghệ thuật gì ? A. So s¸nh B. Nh©n ho¸ C. Èn dô D. Ho¸n dô 9.Trong bài thơ trên tác giả đã vận dụng sáng tạo và thành công loại hình nào của văn học d©n gian? A. Thµnh ng÷ B. Tôc ng÷ C. Ca dao, d©n ca. D. C¶ ba ý A,B,C. 10. Xét về mục đích nói, câu “ngủ yên !” thuộc kiểu câu gì ? A. TrÇn thuËt B. CÇu khiÕn. C. C¶m th¸n C©u 11. Trong ®o¹n th¬ sau, c¸c bé phËn in nghiªng cã quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? “Dï ë gÇn con Dï ë xa con Lªn rõng xuèng bÓ Cß sÏ t×m con Cß m·i yªu con” A. Phô thuéc B. Song song C. ChÝnh phô D. T¬ng ph¶n 12. Dòng nào dới đây có động từ ? A. Cß, v¹c, rõng, con, mÑ. B. Rõng, bÓ, con, mÑ, n«i. C. Rõng, vç, con, mÑ, n«i. D. Kh«ng cã dßng nµo. 13. H·y s¾p xÕp c¸c néi dung sau cho phï hîp víi bè côc cña bµi th¬ “Con cß” ? A. Hình ảnh con cò trong tiềm thức tuổi thơ và trong mỗi bớc đờng khôn lớn của con ngêi. B. Hình ảnh con cò qua những lời ru đến với tuối ấu thơ..

(122) C. Hình ảnh con cò, suy ngẫm và triết lí về ý nghĩa của lời ru và lòng mẹ đối với mỗi con ngêi. ................................................................................................................................. 14. Hình ảnh con cò, cánh cò trong bài thơ đợc gợi về qua những câu ca dao cho ta cảm nhận ®iÒu g× ? A. Kh«ng gian lµng quª thanh b×nh yªn ¶, th©n th¬ng víi lêi ru mang ®iÖu hån d©n téc. B. Cuộc sống lao động lam lũ, vất vã. C. Vẻ đẹp tảo tần thân thơng của ngời phụ nữ Việt Nam. D. Gåm c¶ ba ý trªn. 15. Câu thơ nào sau đây có ý nghĩa đúc kết một chân lí, một qui luật ? A. Cß mét m×nh, cß ph¶i kiÕm lÊy ¨n Con cã mÑ con ch¬i råi l¹i ngñ. B. Con ngñ yªn th× cß còng ngñ Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi. C. Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con. D. Mét con cß th«i Con cß mÑ h¸t Cũng là cuộc đời Vç c¸nh qua n«i. 16. Dòng nào sau đây nêu cách hiểu đúng nhất về hai câu thơ : “Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con” A. Tình mẹ yêu con mãi mãi không bao giờ thay đổi. B. Ca ngợi ngời mẹ luôn yêu thơng con ngay cả khi con đã lớn khôn. C. Bæn phËn lµm con ph¶i lu«n ghi nhí vµ biÕt ¬n c«ng lao cña cha mÑ. D. Tình cảm của mẹ mãi dạt dào và có ý nghĩa lớn lao đối với cuộc đời mỗi ngời. 17. §äc ®o¹n th¬ thø nhÊt vµ tr¶ lêi c©u hái : a) Hình ảnh con cò trong lời hát ru của mẹ đợc con cảm nhận nh thế nào ? A. Con hiÓu vÒ ý nghÜa tõng lêi h¸t ru cña mÑ, h×nh ¶nh con cß gîi cuéc sèng b×nh yªn, gîi th©n phËn ngêi n«ng d©n trong x· héi xa víi nçi bÊt h¹nh c¬ cùc. B. Con hiểu về ý nghĩa từng lời hát ru của mẹ, đặc biệt tập trung nhất là hình ảnh con cß gîi th©n phËn ngêi phô n÷, ngêi mÑ nghÌo khæ c¬ cùc bÊt h¹nh. C. Con còn bé cha nhận thức đợc ý nghĩa lời hát ru của mẹ, cha hiểu ý nghĩa của hình tợng con cò tronng lời hát ru, con cảm nhận đợc sự nâng niu, vỗ về của mẹ qua âm hởng lời ru ngät ngµo s©u l¾ng. D. Cả A, B, C không đúng. b) Tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo chøng tá mÑ h¸t ru con trong bµi th¬ kh«ng chØ mét lÇn mµ lµ nhiÒu lÇn ? A. Con cß, c¸nh cß, mÑ h¸t. B. BÕ, n©ng, s÷a. C. Ngñ yªn, chí sî, cha biÕt. D. Con cß, bÕ, n©ng. 18. §äc c©u th¬ : “Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi” “Hai đứa” ở đây đợc hiểu nh thế nào ? A. Lµ con vµ b¹n cïng líp. B. Con vµ con cß con trong bµi ca dao. C. Con và đứa em nhỏ. D. C¶ A, B, C. 19. ở đoạn thơ thứ hai, con cò, cánh cò đợc hiểu là gì ? A. Lµ biÓu tîng cho t×nh mÑ qua nh÷ng lêi h¸t ru. B. Lµ biÓu tîng cho t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi h¸t ru. C. Là bạn đồng hành theo con suốt tuổi thơ cho đến lúc trởng thành. D. C¶ hai ý A vµ B. 20. H×nh ¶nh con cß, c¸nh cß trë thµnh biÓu tîng thiªng liªng cña t×nh mÉu tö, biÓu tîng cho tình mẹ và lời hát ru đợc thể hịên rõ nhất ở đoạn thơ nào ? A. §o¹n th¬ thø nhÊt. B. §o¹n th¬ thø hai. C. §o¹n th¬ thø ba. D. C¶ hai ®o¹n hai vµ ba. 21. Hãy sắp xếp lại các nội dung sau để có bố cục và sự phát triển của hình tợng con cò trong bµi th¬..

(123) A. Con cò, cánh cò đợc xây dựng bằng sự liên tởng, tởng tợng. Con cò nh bay ra từ những bài ca dao, từ lời ru của mẹ, trở nên gần gũi, trở thành bạn đồng hành theo con từ tuổi thơ cho đến lúc trởng thành. B. Con cß, c¸nh cß tõ nh÷ng bµi ca dao ®i vµo lêi ru cña mÑ. §iÖu hån d©n téc cïng với con cò, cánh cò đã nuôi dỡng, chở che cho con. C. Con cß, c¸nh cß trong lêi h¸t ru cña mÑ trë thµnh biÓu tîng cho t×nh mÑ vµ ý nghÜa của lời ru đối với cuộc đời con. Triết lí về tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc. II. tù luËn 1. Nhà thơ Nguyễn Duy trong bài thơ “Ngồi buồn nhớ mẹ ta xa” đã viết : “Ta ®i trän kiÕp con ngêi Còng kh«ng ®i hÕt mÊy lêi mÑ ru” Trong bµi th¬ “Con cß” Nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn còng viÕt : “Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con” H·y viÕt lêi b×nh vÒ t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi ru. 2. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi mÑ qua hai bµi th¬ : “Con cß” cña ChÕ Lan Viªn vµ “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” cña NguyÔn Khoa §iÒm. Đáp án đề 42 Con Cò I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 2 3 4 5 6 7 8 §¸p ¸n C D A A B C C a-B b-B c-C C©u §¸p ¸n. 9 C. C©u §¸p ¸n. 17 b-C. 10 C b -A. 11 B. 12 C 18 B. 13 B - A- C 19 B. 20 C. 14 D. 15 C. 16 D. 21 B -A- C. §Ò sè 43 I. Tr¾c nghiÖm 1. Tài năng văn học của Nguyễn Minh Châu thực sự đợc khẳng định trong thời gian nào ? A. Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. B. Kh¸ng chiÕn chèng MÜ. C. C¶ hai cuéc kh¸ng chiÕn. D. Sau kh¸ng chiÕn chèng MÜ. 2. C¸c s¸ng t¸c cña NguyÔn Minh Ch©u trong thêi k× nµo mµ nhµ v¨n “®i t×m nh÷ng h¹t ngäc Èn giÊu trong chiÒu s©u cña t©m hån con ngêi”. A. Thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. B. Thời kì đổi mới của đất nớc. C. Thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. D. C¶ ba ý A, B, C. 3. Nhận xét “Nguyễn Minh Châu xứng đáng thuộc trong số những ngời mở đờng tinh anh và tài năng đã đi đợc xa nhất” là của ai? A. Nguyªn Ngäc. B. NguyÔn Tu©n. C. Lª Minh Khuª. D. NguyÔn Thi. 4. Truyện ngắn Bến quê đợc sáng tác vào thời kì nào? A. Thêi k× kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. B. Thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. C. Thêi k× MiÒn B¾c hoµ b×nh. D. Thời kì xây dựng đất nớc và đi lên CNXH. 5. Thời kì nào, Nguyễn Minh Châu nghĩ và viết nhiều về đời thờng về số phận và phẩm cách con ngời trong sự phức tạp của xã hội đổi mới ? A. Tõ 1954 - 1975. B. Tõ 1972 - 1975. C. Sau 1980. D. Tríc 1954. 6. Nh©n vËt NhÜ trong TruyÖn ng¾n BÕn quª lµ lo¹i nh©n vËt nµo ? A. Nh©n vËt h×nh tîng. B. Nh©n vËt t tëng. C. C¶ hai ý A vµ B. 7. ý nào sau đây đợc coi là thông điệp phù hợp nhất của truyện ngắn Bến quê gửi đến ngời đọc ? A. Tríc khi xa quª, h·y biÕt sèng gÇn víi quª h¬ng cña m×nh. B. Quê hơng, gia đình luôn là nơi nơng tựa trong những ngày cuối đời....

(124) ¬ng.. C. Hãy chân trọng những vẻ đẹp, những giá trị bình dị gần gũi của cuộc sống quê h-. D. Con ngời ta trên đờng đời thật khó tránh đợc những cái vòng vèo hoặc chùng chình. 8. Nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn “Bến quê” là gì ? A. T¸c gi¶ tËp trung miªu t¶ thÕ giíi néi t©m cña nh©n vËt vµ t¹o ra mét ®iÓm nh×n phï hợp để miêu tả. B. NghÖ thuËt miªu t¶ t©m lÝ tinh tÕ, nhiÒu h×nh ¶nh giµu tÝnh biÓu tîng, c¸ch x©y dùng t×nh huèng, trÇn thuËt theo dßng t©m tr¹ng cña nh©n vËt. C. T¹o t×nh huèng nghÞch lÝ, kh¾c ho¹ nh©n vËt tµi t×nh, c¸ch dÉn truyÖn tù nhiªn hÊp dẫn, câu văn giản dị mà đậm đà, mang hơi thở của đời sống. D. Miªu t¶ s¾c nÐt diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt chÝnh trong truyÖn. Néi dung truyện cô đọng, sâu sắc. 9. Tác giả khai thác tình huống nghịch lí trong truyện Bến quê để làm gì ? A. §Ó nãi lªn kh¸t väng sèng cña con ngêi. B. §Ó nãi vÒ lßng nh©n ¸i, sù hi sinh cao thîng cña con ngêi. C. Để chiêm nghiệm, rút ra một triết lí về đời ngời. D. C¶ ba ý A, B, C. 10. §iÒn vµo chç trèng nh÷ng tõ ng÷ phï hîp : (Mçi dÊu… ®iÒn mét tõ ghÐp). - Niềm khát khao của Nhĩ đợc đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Điều ớc muốn ấy chÝnh lµ sù thøc tÜnh vÒ nh÷ng gi¸ trÞ ......................................, b×nh thêng vµ s©u xa cña cuéc sèng. Nh÷ng gi¸ trÞ thêng bÞ ngêi ta bá qua vµ ...................................... nhÊt lµ lóc còn trẻ khi những ham muốn xa vời đang lôi cuốn con ngời tìm đến. - Câu chuyện của Nhĩ với cậu con trai, từ sự việc ấy Nhĩ đã nghiệm ra đợc cái .............................. phổ biến của đời ngời : “Con ngời ta trên đời thật khó tránh đợc nh÷ng c¸i ®iÒu ............................... hoÆc ..................................” 11. Nèi A víi B cho phï hîp : A. H×nh ¶nh mang tÝnh biÓu tîng B. BiÓu tîng a) - Bøc tranh thiªn nhiªn : B·i s«ng mµu 1. BiÓu tîng cho t×nh quª th©n th¬ng, trÜu vµng thau xen mµu xanh non, con thuyÒn, nÆng. c¸nh buån, nh÷ng ngêi d©n ë ven s«ng. b) Ngêi vî (Liªn), lò trÎ, cô gi¸o 2. BiÓu tîng cho nh÷ng ngµy cuèi cïng, sù sèng ®ang dÇn ng¾n ®i cña NhÜ. KhuyÕn… c) Nh÷ng b«ng hoa b»ng l¨ng cuèi mïa, 3. BiÓu tîng cho nh÷ng kh¸t khao vµ lêi bờ đất lở dốc đứng của bờ bên này, những cảnh tỉnh của Nhĩ… tảng đất đổ oà… d) Con trai Nhĩ ra vầo đám ngời chơi phá cờ thế 4. Biểu tợng cho những nét đẹp giản dị, trªn hÌ phè. gÇn gòi quanh ta… e) Nhĩ giơ cánh tay gầy guộc ra phía ngoài 5. Biểu tợng cho những thói xấu ở đời. cöa sæ kho¸t kho¸t… 12. Nh÷ng t×nh huèng chøa ®Çy nghÞch lÝ trong truyÖn “BÕn quª” lµ g× ? A. Nhân vật Nhĩ đợc đặt vào hoàn cảnh hiểm nghèo giáp ranh giữa sự sống và cái chÕt. B. Suốt đời Nhĩ đã từng đi chơi không xót một xó xỉnh nào trên trái đất, cuối đời lại bị cét chÆt vµo giêng bÖnh. C. Nhĩ phát hiện ra đợc bên ngoài tấm đệm nằm, anh tởng nh mình vừa bay đợc một nửa vòng trái đất. D. NhÜ ph¸t hiÖn ra b·i båi bªn kia s«ng Hång - ngay tríc cöa sæ nhµ m×nh víi mét vÎ đẹp lạ lùng… E. Cậu con trai sa vào đám ngời chơi phá cờ thế trên hè phố và có thể lại trễ mất chuyến đò trong ngày. 13. §äc kÜ ®o¹n v¨n trÝch trong truyÖn ng¾n “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Ch©u vµ tr¶ lêi c¸c câu hỏi bằng cách khoanh tròn chữ cái ở đầu câu trả lời đúng. "Ngoài cửa sổ bây giờ những bông hoa bằng lăng đã tha thớt - Cái giống hoa ngay khi mới nở, mùa sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ ví đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mÊy b«ng hoa cuèi cïng cßn sãt l¹c trë nªn ®Ëm s¾c h¬n Bên kia những hàng cây bằng lăng, tiết trời đầu thu đem đến cho con sông hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông nh rộng thêm ra. Vòm trời cũng nh cao hơn. Những tia nắng sớm ®ang tõ tõ di chuyÓn tõ mÆt níc lªn nh÷ng kho¶ng bê b·i bªn kia s«ng, vµ c¶ mét vïng phï sa l©u dêi cña b·i båi ë bªn kia s«ng Hång lóc nµy ®ang ph« ra tríc khu«n cöa sæ cña gian g¸c nhµ NhÜ mét thø mµu vµng thau xen víi mµu xanh non - Nh÷ng mµu s¾c th©n thuéc qu¸ nh da thịt, hơi thở của đất màu mỡ - Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì cha bao giờ đi đến - “cái bờ bên kia s«ng Hång ngay tríc cöa sæ nhµ m×nh” ..

(125) (BÕn quª Ng÷ v¨n 9 - tËp hai) a) Cảnh vật trong đoạn văn trên đợc miêu tả theo trình tự nh thế nào ? A. Tõ trªn xuèng díi B. Từ xa đến gần C. Từ gần đến xa. D. Từ bao quát đến cụ thể b) Nh©n vËt ngêi kÓ truyÖn trong truyÖn ng¾n “BÕn quª” lµ ai ? A. NhÜ B. Ngêi kÓ kh«ng xuÊt hiÖn C. Ngêi kÓ xng t«i D. Liªn - Vî NhÜ. c) Cảnh vật trong đoạn văn đợc miêu tả vào thời điểm nào ? A. Buæi s¸ng cuèi thu. B. Buæi s¸ng ®Çu thu. C. Buæi chiÒu thu. D. Buæi chiÒu xu©n. d) Cảnh vật trong đoạn văn trên có đặc điểm gì ? A. Rộn rã, sôi động. B. VÉn lµ bøc tranh nh mäi ngµy. C. Buån b·, u ¸m. D. Dờng nh mang một vẻ đẹp mới. 14. Dßng nµo sau ®©y thÓ hiÖn râ nhÊt c¶m xóc cña nh©n vËt NhÜ ? A. Ngoài cửa sổ bây giờ những bông hoa bằng lăng đã tha thớt. B. Tiết trời đầu thu đem đến cho con sông Hồng một màu đỏ nhạt. C. Những màu sắc thân thuộc quá nh da thịt, hơi thở của đất màu mỡ. D. MÊy b«ng hoa cuèi cïng cßn sãt l¹c trë nªn ®Ëm s¾c h¬n. 15. Trong câu văn “Ngoài cửa sổ bây giờ những bông hoa bằng lăng đã tha thớt - Cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt”. a) Dòng nào sau đây nêu đầy đủ các cụm danh từ có trong câu văn trên ? A. Ngoài cửa sổ, những bông hoa bằng lăng đã tha thớt. B. Đã tha thớt, đã nhợt nhạt, mới nở. C. Nh÷ng b«ng hoa b»ng l¨ng, c¸i gièng hoa, ngoµi cöa sæ. D. Cái giống hoa, mới nở, đã nhợt nhạt. b) Tæ hîp “Ngoµi cöa sæ b©y giê” trong c©u v¨n trªn thuéc thµnh phÇn nµo cña c©u ? A. Khëi ng÷. B. Trang ng÷. C. Phô chó. D. T×nh th¸i. 16. C©u v¨n sau ®©y nãi vÒ ®iÒu g× ? “Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời gần gũi, mà lại xa lắc vì cha bao giờ đi đến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trớc cửa sổ nhµ m×nh” A. Chiêm nghiệm của Nhĩ về một nghịch lí của chính cuộc đời anh. B. Cảm giác buồn chán của Nhĩ khi cả cuộc đời cha đi ra khỏi ngôi nhà của mình. C. Nhĩ ân hận vì cha bao giờ hiểu hết vẻ đẹp của quê hơng mình. D. Chỉ đến lúc này, Nhĩ mới hiểu hết đợc vẻ đẹp của quê hơng. 17. Dòng nào sau đây nêu nhận định chính xác về nhân vật Nhĩ ? A. Lµ ngêi ®i nhiÒu, biÕt nhiÒu vÒ thÕ giíi nhng l¹i cã t×nh c¶m hêi hît víi quª h¬ng. B. Là ngời biết nâng niu vẻ đẹp bình dị của cuộc sống, quê hơng. C. Là ngời suốt đời sống trong bệnh tật, khổ đau, dằn vặt. D. Lµ ngêi cã nhiÒu kh¸t väng vµ lu«n biÕt c¸ch thùc hiÖn kh¸t väng cña m×nh. 18. Tõ nµo sau ®©y lµ tõ H¸n ViÖt ? A. Phï sa B. Mµu s¾c C. Cöa sæ D. GÇn gòi 19. Tõ nµo sau ®©y kh«ng ph¶i lµ tõ ghÐp ? A. Th©n thuéc B. Ch©n trêi C. Mµu mì D. Xã xØnh 20. Dßng nµo sau ®©y thÓ hiÖn chÝnh x¸c t©m tr¹ng cña nh©n vËt NhÜ qua ®o¹n v¨n : “Bªn kia c©y b»ng l¨ng… cöa sæ nhµ m×nh” ? A. Rung cảm trớc vẻ đẹp của thiên nhiên. B. Tiếc nuối những ngày tơi đẹp đã qua..

(126) C. Trân trọng vẻ đẹp bình dị, thân thuộc của quê hơng. D. Trân trọng những tháng ngày còn lại của cuộc đời mình. 21. §¸nh dÊu x vµo « trèng. Hình ảnh nào sau đây mang tính biểu tợng cho vẻ đẹp gần gũi, bình dị của cuộc sống quª h¬ng? - Hình ảnh những bông hoa bằng lăng đã tha thớt… trở nên đậm sắ hơn... - Hình ảnh con sông Hồng một màu đỏ nhạt, mặt sông nh rộng thêm ra… - H×nh ¶nh b·i båi bªn kia s«ng Hång - ngay tríc cöa sæ nhµ m×nh… - Hình ảnh thằng bé vẫn cắp cuốn sách bên nách đang ra vào một đám ngời chơi phá cờ thế tr«i hÌ phè - Hình ảnh con đò ngang mỗi ngày chỉ qua lại một chuyến giữa hai bời ở khúc sông Hồng nµy. II. Tù luËn 1. Viết lời bình cho tiêu đề sau : “BÕn quª” lµ bÕn quª. 2. Hãy làm sáng tỏ tiêu đề : Không gian bến quê và sự thức nhận đau đớn sáng ngời của con ngêi.. đáp án đề 43 Bến quê I. Tr¾c nghiÖm C©u §¸p ¸n. 1 B. 2 A. 3 A. 4 D. 5 C. 6 B. 7 C. 8 B. C©u 9:. Thø tù ®iÒn lµ : BÒn v÷ng… l·ng quªn…qui luËt…vßng vÌo…chïng ch×nh. C©u 10: a b c d e k g h l i C©u §¸p ¸n. 11 B, E. 12 C. 13 C. 14 B. 15 B. 16 D. 17 C. 18 C, B. 19. 20 B. 21 A. 22 C. 23 C. C©u 24: - H×nh ¶nh b·i båi bªn s«ng Hång, ngay tríc cña sæ nhµ m×nh II. Tù luËn Câu 1: 4 điểm (Nội dung: Giải thích tiêu đề - cách hiểu về ý nghĩa của truyện). - §¶m b¶o c¬ b¶n c¸c ý sau: + "Bến quê" là bến sông từ lâu đã tồn tại hiện hữu bên kia sông NghÜa thùc : + "Bến quê" là gia đình, hàng xóm, quê hơng nơi lu giữ những kỉ niệm bình dị, gần gòi, th©n quen, lµ n¬i neo ®Ëu b×nh yªn cho mçi con ngêi (nghÜa biÓu tîng). + "Bến quê" có khả năng thức tỉnh con ngời những vẻ đẹp gần gũi mà bấy lâu nay kh«ng nhËn ra, lµ lêi khuyªn cho mäi ngêi h·y tr©n träng nh÷ng g× th©n thuéc, gÇn gòi quanh ta trớc khi nghĩ đến những chân trời cao rộng, là khát vọng để ta trở về trong sự trải nghiệm. C©u 2: 1. Giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u. + Lµ c©y bót v¨n xu«i tiªu biÓu cña nÒn v¨n häc thêi k× kh¸ng chiÕn chèng MÜ. + Các sáng tác của Nguyễn Minh Châu sau năm 1975 - đặc biệt là các truyện ngắn đã thể hiện những tìm tòi quan trọng góp phần đổi mới văn học nớc nhà từ những năm 80 của thế kỷ XX đến nay. + Năm 2000 ông đợc nhà nớc truy tặng giải thởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuËt. 2. T×nh huèng nghÞch lÝ + hoàn cảnh của nhân vật Nhĩ : Từng đi khắp nơi trên trái đất, về cuối đời lại bị cột chặt vào giờng bệnh bởi một căn bệnh hiểm nghèo, đến nỗi không tự mình dịch chuyển lấy vµi m¬i ph©n trªn giêng hÑp kª bªn cöa sæ. + Thời điểm ấy Nhĩ phát hiện ra vùng đất bên kia sông, nơi bến quê quen thuộc, một vẻ đẹp bình dị mà hết sức quyến rũ. Cũng nh đến lúc nằm liệt giờng, nhận sự săn sóc từng miếng ăn, ngụm nớc của ngời vợ Nhĩ mới cảm nhận hết đợc nỗi vất vả, sự tần tảo, tình yêu và đức hy sinh thầm lặng của vợ mình. Nhĩ vô cùng khát khao đợc đặt chân lên bờ bãi bên kia sông - cái miền đất gần gũi - nhng Nhĩ đau đớn nhận ra rằng miền đất ấy trở nên rất xa vời với anh. Nhĩ không thể và không bao giờ đợc đặt chân lên miền đất ấy - mặc dù nó ngay trớc cöa sæ nhµ m×nh ….

(127) - T×nh huèng nghÞch lÝ 2 : Nhĩ nhờ Tuấn (con trai anh) thay bố sang bờ bên kia, đặt chân lên bãi bồi … Cậu con trai không hiểu cái khát khao cháy bỏng của ngời cha, nên đã làm một cách miễn cỡng, và lại bị cuốn hút vào những trò chơi hấp dẫn cậu gặp trên đờng đi để ngời cha có thể chết khi cái khát khao bình dị mà mãnh liệt kia cha đợc thực hiện. Nhĩ đau đớn nhận thức : Con trai Nhĩ cũng giống bố thời còn trẻ và con ngời ta trên đờng đời thật khó tránh đợc những điều vòng vèo hoặc chùng chình. - Tõ 2 t×nh huèng nghÞch lÝ : + Không gian và cảnh sắc quê hơng trong cảm nhận của Nhĩ những ngày cuối đời hiện ra với tất cả vẻ đẹp và sự giàu có, Nhĩ cảm nhận bằng cảm xúc tinh tế, bằng tình yêu quê hơng (dù đã muộn màng). + Khi nhận ra vẻ đẹp của cảnh vật rất đỗi bình dị và gần gủi, đồng thời hiểu rằng mình sắp phải giã biệt cõi đời, ở Nhĩ bừng dậy một niềm khát khao vô vọng là đợc đặt chân một lần lªn c¸i b·i båi bªn kia s«ng. §iÒu íc muèn Êy chÝnh lµ sù thøc tØnh vÒ nh÷ng gi¸ trÞ bÒn v÷ng, b×nh thêng mµ s©u xa cña cuéc sèng - Nh÷ng ham muèn xa vêi l«i cuèn … §ã lµ nh÷ng gi¸ trị và vẻ đẹp đích thực của đời sống ở những cái gần gũi, bình thờng mà bền vững (nhận thức l¹c quan) suy ngÉm cã tÝnh triÕt lÝ. Học sinh cảm nhận đợc những câu văn, những hình ảnh, chi tiết đặc sắc, tiêu biểu để lµm râ ý trªn. Giám khảo căn cứ vào bài làm cụ thể để cho điểm, u tiên những bài sáng tạo và viết chữ đẹp). §Ò sè 44 I. Tr¾c nghiÖm 1. Điền vào chỗ trống để hàn chỉnh đoạn văn giới thiệu về nhà thơ Hữu Thỉnh. Nhà thơ Hữu Thỉnh tên đầy đủ là ...................................... . Sinh..................... Quª ë huyÖn Tam D¬ng, tØnh ........................................ N¨m 1963, H÷u ThØnh nhËp ngò vµo binh chủng tăng - thiết giáp rồi trở thành cán bộ văn hoá, tuyên huấn trong quân đội và bắt đầu sáng tác thơ. Ông đã tham gia Ban chấp hành Hội .................................. Việt Nam các kho¸ III, IV, V. Tõ n¨m ................................ H÷u ThØnh lµ ................................. Héi nhµ v¨n ViÖt Nam. 2. Bài thơ Sang thu đợc sáng tác trong thời gian nào ? A. GÇn cuèi 1977 B. §Çu n¨m 1977 C. §Çu n¨m 1978 D. Cuèi n¨m 1978 3. Trong bài thơ Sang thu, hình ảnh thiên nhiên trong thời điểm giao mùa hạ - thu có đặc ®iÓm g× ? A. Sinh động, náo nhiệt B. Bình lặng, ngng đọng C. X«n xao, rén r· D. NhÑ nhµng, giao c¶m 4. Có bao nhiêu từ láy đợc sử dụng trong bài Sang thu ? A. Hai tõ B. Ba tõ C. Bèn tõ D. N¨m tõ 5. §äc kÜ khæ th¬ thø nhÊt bµi Sang thu vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ? a) Tõ "chïng ch×nh" diÔn t¶ tr¹ng th¸i cña sù vËt nh thÕ nµo ? A. NhÑ nhµng, uyÓn chuyÓn, ®i chËm tõng bíc mét B. Cè ý chËm l¹i, ngËp ngõng nh kh«ng muèn ®i C. YÓu ®iÖu, duyªn d¸ng, võa ®i võa nghiªng ng¶ D. B©ng khu©ng, vÊn v¬ng, Èn dÊu nhiÒu ®iÒu kh«ng muèn nãi . b) Tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ về mùa thu đợc thể hiện qua những từ ngữ hình ảnh nào ? A. H¬ng æi, giã se B. Bçng, h×nh nh C. Ph¶, chïng ch×nh D. Ngõ, thu đã về c) Tõ "bçng, h×nh nh " thÓ hiÖn t©m tr¹ng c¶m xóc cña nhµ th¬ nh thÕ nµo ? A. ngì ngµng, b©ng khu©ng B. đột ngột, bâng khuâng C. bÊt ngê, b©ng khu©ng D. ngì ngµng, xao xuyÕn 6. Nhµ th¬ c¶m nhËn phót giao thõa ®Çu tiªn b»ng nh÷ng gi¸c quan nµo ?.

(128) A. xóc gi¸c - thÝnh gi¸c - khøu gi¸c B. thÝnh gi¸c - thÞ gi¸c - khøu gi¸c C. khøu gi¸c -xóc gi¸c - thÞ gi¸c D. Xóc gi¸c - thÞ gi¸c - thÝnh gi¸ 7. §äc 2 c©u th¬ : "Bçng nhËn ra h¬ng æi. Ph¶ vµo trong giã se" a) Tõ "ph¶" thuéc tõ lo¹i nµo ? A. Danh tõ B. §éng tõ C. TÝnh tõ D. Tr¹ng tõ b) Từ "phả" trong câu thơ gợi cảm giác gì ? Điền đúng (Đ) - Sai (S) để trả lời. A. H¬ng æi nång nµn, h¬ng th¬m sùc nøc to¶ ra kh¾p kh«ng gian B. Lµn giã h¬i se l¹nh mang theo mïi h¬ng æi to¶ ra kh¾p kh«ng gian c) H¬ng æi - giã se vµ nhµ th¬, ai (c¸i g) lµ chñ thÓ cña c¶m nhËn ? A. Nhµ th¬ lµ chñ thÓ c¶m nhËn B. H¬ng æi, giã se lµ chñ thÓ c¶m nhËn d) Nhµ th¬ c¶m nhËn phót giao mïa nh thÕ nµo ? A. Cảm nhận chủ động B. C¶m nhËn mét c¸ch bÊt ngê 8. Phút giao mùa hạ sang thu đợc nhận diện bởi : (đánh dấu x vào ô trống nhận xét đúng nhÊt) A. Tờ lịch qui định chính xác. B. Sự biến đổi của đất trời C. Sù c¶m nhËn cña c¸c gi¸c quan D. Qui định bằng màu sắc cụ thể 9. §äc ®o¹n th¬ : "Sông đợc lúc dềnh dàng Chim b¾t ®Çu véi v· Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu" a)Tõ “dÒnh dµng” cã nghÜa nh thÕ nµo ? A. ChËm ch¹p, thong th¶ B. NhÑ nhµng, chËm ch¹p C. NhÑ nhµng, thít tha D. ChËm ch¹p, uyÓn chuyÓn b) §iÓm nh×n cña nhµ th¬ vÒ kh«ng gian qua nh÷ng h×nh ¶nh nµo ? A. DÒnh dµng, véi v·, v¾t. B. Dòng sông, cánh chim, đám mây C. Mïa h¹, sang thu D. C¶ 3 ý trªn c) Hình ảnh “Những đám mây mùa hạ”/ vắt nửa mình sang thu là hình ảnh : A. §¸m m©y v¾t ngang trªn bÇu trêi cã ranh giíi h¹ - thu B. Đám mây là kết quả của sự liên tởng độc đáo, thú vị C. Đám mây đợc nhà thơ miêu tả cụ thể và chi tiết bằng sự cảm nhận tinh tế nhạy bén 10. §äc khæ th¬ cuèi bµi : "VÉn cßn bao nhiªu n¾ng §· v¬i dÇn c¬n ma SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi" a) Thu sang các hiện tợng thiên nhiên của đất trời ở mức độ giảm dần đợc biểu hiện qua nh÷ng tõ ng÷ nµo ? A. N¾ng, ma, sÊm B. VÉn cßn, v¬i dÇn, bít C. Bao nhiêu, đã, bất ngờ D. Hai ý A vµ C b) "Ma" vµ "n¾ng" trong hai c©u th¬ : "VÉn cßn bao nhiªu n¾ng §· v¬i dÇn c¬n ma." đợc hiểu nh thế nào khi các từ ngữ đó đi kèm với : vẫn còn bao nhiêu, vơi dần ? Điền đúng (§) - sai (S) vµo « trèng. A. Nắng, ma là hiện tợng thiên nhiên còn sót lại, giảm dần không mức độ không thể biÕt cßn l¹i bao nhiªu, v¬i ®i bao nhiªu. B. Nắng ma đợc hiểu là một hiện tợng của đất trời trở thành sự vật cụ thể có khối lợng có thể cân đo, đếm đợc về số lợng..

(129) c) Triết lí về cuộc đời, về cuộc sống của con ngời trong bài thơ này là gì ? A. §êi ngêi ®i qua nhiÒu mïa thu. B. Cuộc đời con ngời thờng trải qua nhiều biến động, nhiều tác động của ngoại cảnh, của cuộc đời. C. Con ngời từng trải sẽ vững vàng hơn trớc những tác động bất thờng của ngoại cảnh của cuộc đời. D. C¶ 3 ý A, B, C. 11. Trong bµi th¬ “Sang thu” cã bao nhiªu hiÖn tîng thiªn nhiªn cña mïa thu vµo lóc giao mùa đợc tác giả miêu tả và cảm nhận ? A. Mêi B. T¸m C. B¶y D. N¨m 12. ý nào sau đây nêu đợc nét đặc sắc nhất về nghệ thuật của bài thơ Sang thu ? A. Sö dông c©u ng¾n gän chÝnh x¸c. B. Sö dông chÝnh x¸c c¸c phÐp tu tõ so s¸nh Èn dô. C. S¸ng t¹o nh÷ng h×nh ¶nh quen thuéc mµ vÉn míi mÎ, gîi c¶m. D. S¸ng t¹o nh÷ng h×nh ¶nh giµu ý nghÜa triÕt lÝ. 13. Sự biến đổi của đất trời lúc sang thu đợc nhà thơ cảm nhận lần đầu tiên ở đâu ? A. Từ một đám mây. B. Tõ mét c¬n ma. C. Tõ mét mïi h¬ng. D. Tõ mét ngän giã. II. Tù luËn 1. Trong bµi th¬ "ChiÒu s«ng Th¬ng" cã h×nh ¶nh : "§¸m m©y trªn ViÖt Yªn Rñ bãng vÒ Bè H¹" Và bài “Sang Thu” - Hữu Thỉnh đã viết : "Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu" Hãy viết lời bình cho những tứ thơ mới mẻ và độc đáo này. 2. C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “Sang thu” cña H÷u ThØnh ! Đáp án đề 44 Sang Thu I. Tr¾c nghiÖm C©u1. Tr×nh tù ®iÒn lµ: - NguyÔn H÷u ThØnh - 1942 - VÜnh Phóc. - Nhµ v¨n - 2000 - Tæng th kÝ C©u 2 3 4 5 6 §¸p ¸n A D B a-B b-B cC C©u 7. a B C©u §¸p ¸n. b A-§ 8 A-C. B-S 9 A. B. c A-§. B-S 10 B:x. B. d A-S A-B. B-§ 11 A. II. Tù luËn C©u 1. 1. Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ nhµ th¬ H÷u ThØnh : + Cã nhiÒu bµi th¬ viÕt vÒ mïa thu. + Th¬ thu cña H÷u ThØnh nhÑ nhµng¨nhng nhiÒu b©ng khu©ng, d vÞ. 2. Néi dung cÇn b×nh : + Hình ảnh : Đám mây mùa thu, đám mây trên bầu trời quê hơng nnhà thơ. + Tõ ng÷ : v¾t nöa m×nh - cã søc gîi h×nh, gîi c¶m cao : §¸m m©y cã sù ph©n chia ranh giới mà mắt thờng không thể nhận thấy đợc mà chỉ cảm nhận qua sự tởng tợng, liên tởng thú vị, độc đáo - hình ảnh đẹp, có hồn. Đây là sự phát hiện mới mẻ và độc đáo của hữu Thỉnh. C©u 2. 1. Giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ nhµ th¬ H÷u ThØnh (xem c©u 1). 2. Bài thơ đợc sáng tác cuối 1977 là bức tranh thiên nhiên vào lúc giao muà..

(130) a) Phân tích những hình ảnh, hiện tợng thể hiện sự biến đổi của đất trời lúc sang thu ở khổ th¬ ®Çu cña bµi th¬. + Nhµ th¬ chît nhËn ra tÝn hiÖu cña sù chuyÓn mïa tõ ngän giã heo may se l¹nh mang theo h¬ng æi. + T©m tr¹ng nhµ th¬ ngì ngµng, c¶m xóc b©ng khu©ng qua c¸c tõ bçng, h×nh nh. b) Ph©n tÝch c¶m nhËn tinh tÕ vÒ nh÷ng biÕn chuyÓn trong kh«ng gian lóc sang thu. + Phân tích đặc điểm, tính chất gợi cảm của hệ thống hình ảnh thiên nhiên trong bài th¬. + Biến chuyển trong không gian, lúc sang thu đợc Hữu Thỉnh cảm nhận qua nhiều yếu tố, bằng nhiều giác quan và sự rung động thật tinh tế. + H¬ng æi lan vµo kh«ng gian, ph¶ vµo giã se. + Sơng thu giăng mắc nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm nơi đờng thôn ngõ xóm. + Dßng s«ng tr«i mét c¸ch thanh th¶n gîi lªn vÎ ªm dÞu cña bøc tranh thiªn nhiªn; nh÷ng c¸nh chim b¾t ®Çu véi v· buæi hoµng h«n. + Cảm giác giao mùa đợc diễn tả thú vị qua hình ảnh đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”. + SÊm vÉn cßn nhng bít nh÷ng tiÕng sÊm to, bÊt ngê mµ mïa h¹ thêng cã. Phân tích các hình ảnh, cảm nhận đợc sự tinh tế của nhà thơ thể hiện trong những từ ng÷ diÔn t¶ c¶m gi¸c tr¹ng th¸i : bçng, ph¶ vµo, chïng ch×nh, h×nh nh, dÒnh dµng, v¾t nöa m×nh. c) Phân tích hình ảnh, câu thơ đặc sắc mang hai tầng nghĩa. + NghÜa thùc : h×nh tîng sÊm, hµng c©y lóc sang thu. + Tính ẩn dụ : sấm - những vang vọng bất thờng của ngoại cảnh cuộc đời. Hàng cây đứng tuổi : Con ngời từng trải - khi con ngời đã từng trải thì cũng vững vàng hơn trớc, những tác động bất thờng của ngoại cảnh của cuộc đời. d) Cảm nhận đợc những câu thơ tiêu biểu nhất để làm rõ các ý trên. Ưu tiên bài viết có sự mở réng liªn hÖ s¸ng t¹o phï hîp, giµu c¶m xóc. §Ò sè 45 I. tr¾c nghiÖm 1. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : Tªn thËt cña ChÕ Lan Viªn lµ : A. Phan Ngäc Hoan B. Phan Thanh ViÔn C. Phan ThÞ Vµng Anh D. Phan L¹c Hoa 2. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : ChÕ Lan Viªn Quª ë tØnh nµo ? A. Qu¶ng B×nh B. Qu¶ng TrÞ C. Qu¶ng Nam D. Qu¶ng Ng·i 3. Chän tõ ®iÒn Th¬ míi, §iªu tµn, th¬ l·ng m¹n 1932 - 1945, th¬ th¬ vµo chç trèng thÝch hîp : Chế Lan Viên đã nổi tiếng trong phong trào ……..............…...…. qua tập ….. …....................…(1937) 4. Điền chữ đúng (Đ) ; Sai (S) vào các phơng án sau. A. Bµi th¬ Con cß §îc viÕt n¨m 1967 B. Tập thơ Hoa ngày thờng - Chim báo bão đựơc in năm 1967. 5. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : Bµi th¬ Con cß cã mÊy ®o¹n. A. Ba ®o¹n B. Bèn ®o¹n C. Hai ®o¹n D. N¨m ®o¹n 6. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : Bài thơ Con cò đợc viết theo thể thơ gì ? A. Lôc b¸t B. ThÊt ng«n C. Tù do D. Tø tuyÖt 7. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : H×nh tîng bao chïm trong bµi th¬ Con cß lµ g× ? A. Con cß B. Con cß trong truyÖn cæ C. Con cß trong lêi h¸t ru.

(131) 8. Điền đúng sai vào các ý sau. A. Trong ®o¹n 1, nhµ th¬ nãi vÒ tuæi th¬ cña con. B. Đoạn 2 nói khi con đã trởng thành C. Đoạn 3 nói đến khi đi xa ngời con luôn nhớ về lời ru của mẹ. 9. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : A. H×nh tîng c¶nh cß trong ca dao d©n ca vç vÒ trªn hån trÎ th¬. B. Chất liệu của bài thơ đợc lấy từ trong ca dao dân ca. C. H×nh tîng cña con cß chuyÓn m¬ íc, kh¸t väng. D. Lêi ru víi c¸nh cß n©ng íc väng t×nh mÑ víi con. 10. §iÒn tiÕp vµo chç trèng : Trong lêi ru cña mÑ thÊm ………. Con cha biÕt con ………., …… Con cha biÕt nh÷ng cµnh mÒm ………. S÷a mÑ nhiÒu, con ngñ ch¶ng ………. 11. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : ý nghĩa của câu thơ Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi A. C¸nh cß Êm ¸p nh t×nh mÑ B. Cánh cò và con đều bé bỏng, thơ dại C. Tõ c¸nh cß, íc m¬ cña con sÏ bay xa. D. C¶ A, B, C. 12. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : Kh«ng gian cña h×nh ¶nh c¸nh cß trong ®o¹n 2. A. Từ hẹp đến rộng. B. Từ cò đứng ở quanh nôi đến cánh cò đi học. C. Tõ c¸nh cß tr¾ng bay l¹i hoµi kh«ng nghØ. D. C¶ A, B, C. 13. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : Điệp ngữ ngủ yên trong bài thơ Con cò đợc nhắc mấy lần ? A. Ba lÇn B. Bèn lÇn C. N¨m lÇn D. Hai lÇn 14. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : NhÞp ®iÖu cña bµi th¬ Con cß cã ý nghÜa nh thÕ nµo ? A. Vç vÒ, an ñi B. Vç vÒ, tha thiÕt C. Ngät ngµo, m·nh liÖt D. Vç vÒ, dÞu dµng, s©u l¾ng 15. Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : Xác định biện pháp nghệ thuật của 3 câu thơ sau : Cho c¶ s¾c trêi §Õn h¸t Quanh n«i. A. Èn dô B. Ho¸n dô C. So s¸nh D. LiÖt kª II. tù luËn. VÒ nh÷ng kh¸t väng cu¶ mÑ qua bµi th¬ Con cß cña ChÕ Lan Viªn. §¸p ¸n §Ò sè 45. I. tr¾c nghiÖm C©u 1 A.a A B.b C.c D.d. 2. 3. B. C©u 3: §iÒn a --> b C©u 10: ThÊm h¬i xu©n Con cß con v¹c MÑ h¸t Ph©n v©n II. Tù luËn. 4 S §. 5 A. 6. 7. C D. 8 § § §. 9. D. 10. 11 A. 12. §. 13 A. 14. D. 15 A.

(132) Bµi Con cß cña ChÕ Lan Viªn: §¶m b¶o c¸c ý sau : 1. Trình bày những nét chính về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm : Chế lan Viên (1920 - 1989) tªn khai sinh lµ Phan Ngäc Hoan, quª ë huyÖn Cam Lé, tØnh Qu¶ng TrÞ nhng lín lªn ë B×nh §Þnh. Tríc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945, «ng næi tiÕng trong phong trµo Th¬ míi qua tËp th¬ §iªu tµn (1937). Víi h¬n 50 n¨m s¸ng t¸c, cã nhiÒu t×m tßi s¸ng t¹o ë nh÷ng tập thơ gây đựoc những tiếng vang trong công chúng, Chế LanViên là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ Việt Nam thế kỉ XX. Năm 1996, ông đợc nhà nớc truy tặng Giải thëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt. Bài thơ Con cò đợc sáng tác năm 1962, in trong tập Hoa ngày thờng - Chim báo bão (1967). 2. Kết cấu bài thơ con cò : bài thơ đợc chia làm 3 đoạn. a) §o¹n1- Khi con cßn nhá, lêi ru cña mÑ cã h×nh tîng c¸nh cß trong nh÷ng bµi ca dao, d©n ca hiÖn vÒ vç vÒ an ñi, n©ng c¸nh íc m¬ con. b) Đoạn 2 - Khi con lớn đến trờng đi học, cánh cò hiện về ấp ủ những ớc mơ, đốt lên khát vọng để con làm thi sĩ. c) §o¹n3 - Khi con trëng thµnh, t×nh mÑ vÉn theo con. H×nh tîng c¸nh cß vÉn chë ®Çy kh¸t väng, cho con niÒm tin vµ lÏ sèng. 3. H×nh tîng c¸nh cß vµ lêi ru cña mÑ trong ®o¹n th¬ 1. + Khi con cßn nhá, lêi ru cña mÑ Êm ¸p dÞu hiÒn. H×nh ¶nh c¸nh cß hiÖn vÒ trong chÊt liÖu cña v¨n häc d©n gian. Con cß bay l¶ bay la Bay từ Cửa Phủ bay ra cánh đồng. Con cò mà đi ăn đêm §Ëu ph¶i cµnh mÒm lén cæ xuèng ao + Hình ảnh con cò chuyển tải những ớc mơ, những triết lí về cuộc đời "chết trong hơn sống đục" đợc nhắc tới nh những trải nghiệm từ chính cuộc đời của con ngời lao động. + Trong giÊc ngñ cña con chøa chan t×nh th¬ng cña mÑ. NghÖ thuËt Èn dô trong c¸c c©u th¬ trong lêi ru cña mÑ thÊm h¬i xu©n cã sù nång nµn Êm ¸p. Con cßn nhá cha hiÓu hÕt lêi mÑ h¸t nhng con sÏ lín trong t×nh th¬ng cña mÑ. 4. H×nh ¶nh c¸nh cß tr¾ng vµ íc m¬ con lµm thi sÜ trong ®o¹n th¬ thø 2. + Hình ảnh cánh cò trắng trong đoạn thơ thứ 2 đựoc nhắc 3 lần : Cho cò trắng đến làm quen, cánh cò trắng bay theo gót đôi chân, cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ. Cánh cò tr¾ng nh mét biÓu tîng vÒ íc m¬ thanh cao, trong s¸ng, lµ biÓu hiÖn cho nh÷ng kh¸t väng cña con ngêi ViÖt Nam. + Những hình ảnh ẩn dụ có sức biểu hiện lớn nh cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi, cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ .v.v. nói lên hình ảnh cánh cò theo con suốt cả cuộc đời cũng nh tình mẹ thiết tha cháy bỏng, nâng đỡ an ủi con suốt cả cuộc đời. ớc mơ của mẹ con làm thi sĩ để hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời, thấy đợc ý nghĩa của cuộc sống. 5. Sù ho¸ th©n cña c¸nh cß trong lêi ru cña mÑ trong ®o¹n th¬ thø 3. + Không gian đợc mở rộng trong những điều kiện dù ở gần con, dù phải xa con, lên rõng xuèng biÓn lóc nµo cß còng gÇn con. + Tình mẹ thiết tha rộng lớn vô bờ, mẹ theo con suốt cả cuộc đời Con dù lớn vẫn là con của mẹ, đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con. + NhÞp ®iÖu ®o¹n th¬ vÉn ng©n lªn lêi ru. MÑ h¸t vÒ c¸nh cß nhng chÝnh lµ h¸t vÒ cuéc đời vỗ cánh qua nôi. Sự vỗ về ngủ đi, ngủ đi cho cả không gian, thời gian và tình mẹ nâng con đi trong bớc đờng đời. + Chó ý nghÖ thuËt cña th¬ tù do trong bµi th¬. Nh÷ng c©u th¬ cã sè tiÕng ng¾n dµi kh¸c nhau nhng vÉn cã vÇn vµ nhÞp ®iÖu t¹o nªn giai ®iÖu nh nh÷ng lêi ru võa thiÕt tha, ªm đềm, vừa sâu lắng đã tạo nên sự ngọt ngào của tình mẹ nâng cánh ớc mơ cho con bay tới nh÷ng ch©n trêi m¬ íc. Bµi lµm mÉu Tình mẫu tử thiêng liêng là đề tài quen thuộc của văn chơng, nghệ thuật. Nhất là thi ca. Nhµ th¬ NguyÔn Duy t©m sù : "Ta ®i trän kiÕp con ngêi / Còng cha ®i hÕt mét lêi mÑ ru". Còn Chế Lan Viên với bài thơ Con cò đã góp tiếng thơ độc đáo để ca ngợi tình mẹ, lòng mẹ vµ lêi ru cña mÑ. Xuyên suốt bài thơ là sợi dây tình cảm. Sợi dây đó là tình mẹ bao la, sâu rộng, bất tận và bất tử. Để thể hiện tình yêu đó, Chế Lan Viên đã mợn hình ảnh lời ru và con cò nh một sự ho¸n dô cho t×nh mÑ. Cß lu«n theo con hay lêi ru lu«n theo con vµ còng chÝnh lµ t×nh mÑ, khát vọng của mẹ ở lại cùng con suốt cả cuộc đời. "Con cßn bÕ trªn tay … … råi l¹i ngñ" Ngời mẹ đã gửi tất cả tình yêu thơng con vào trọng lời ru để vỗ về, nâng niu, chăm sóc giÊc ngñ cña con. Cö chØ "bÕ trªn tay", "s½n tay n©ng" thÓ hiÖn sù ©u yÕm, ch¨m chót cho con tõng li, tõng tÝ. Con lín lªn b»ng dßng s÷a ngät ngµo cña mÑ, b»ng c¶ lêi h¸t ru s©u l¾ng, thiÕt tha. Con cßn bÕ trªn tay nghÜa lµ con cßn nhá, con cha biÕt nhËn thøc vÒ ý nghÜa cña lêi.

(133) ru, con cha biết con cò nh thế nào, là biểu tợng cho cái gì, hình ảnh con cò đến với con một c¸ch v« thøc. "Con cß bay la … … con ngñ ch¼ng ph©n v©n" §iÖp tõ "mÑ h¸t" ë ®Çu ®o¹n th¬ vµ cuèi ®o¹n th¬ thÓ hiÖn mÑ h¸t ru con rÊt nhiÒu bµi, ru con biÕt bao ngµy th¸ng. VËy lêi h¸t ru cña mÑ lµ g× ? V× sao trong lêi ru cña mÑ l¹i lµ hình ảnh con cò ? Chúng ta đã biết, con cò thờng xuất hiện trong ca dao, là hình ảnh thân thuéc, gÇn gòi víi con ngêi ViÖt Nam tõ tÊm bÐ. Con cß trong ca dao gîi nçi buån th¬ng vÒ nh÷ng g× lËn ®Ën, nghÌo khã, trong s¹ch, cao c¶. MÑ mang theo c¶ ®iÖu hån d©n téc vµo trong lêi ru. Trong lêi ru cña mÑ cã h×nh ¶nh con cß bay l¶ bay la, gîi nhÞp sèng thong th¶ b×nh yên, có con cò Cửa phủ, con cò Đồng Đăng từ nơi này đến nơi khác trên mảnh đất thân thơng nµy. §ång thêi, gîi th©n phËn ngêi phô n÷, ngêi mÑ lËn ®Ën, nghÌo khã c¬ cùc, bÊt h¹nh. Cß ¬i chí sî ! Con lµ con cña mÑ, cß lµ th©n phËn bÐ báng, c«i cót trong ca dao. MÑ s·n sµng nâng niu tất cả, tình mẹ nhân từ đợc mở rộng. Từ tình yêu con đến yêu thơng những gì bé nhỏ, đáng thơng, đáng đợc che chở. Trong lời ru của mẹ còn có cả hơi xuân, nghĩa là thấm cả sự sống, hạnh phúc tuổi trẻ thấm cả cuộc đời của mẹ, tất cả mẹ gửi vào lời ru cuộc đời mẹ và tình yêu thơng của mẹ. Cứ nh thế tình yêu thơng bao la, nhân ái của mẹ, của lời ru đã in sâu, v« thøc trong tuæi Êu th¬ con. "S÷a nu«i phÇn x¸c, h¸t nu«i phÇn hån" (NguyÔn Duy), lêi ru khởi đầu để ru con vào cuộc sống, nâng đỡ con suốt mỗi chặng đờng. Tấm lòng mẹ dạt dào vô hạn. Mẹ luôn khát khao về một cuộc sống bình yên, hạnh phúc sẽ đến với con, mong con kh«n lín nªn ngêi. Tình mẹ, lời ru của mẹ nâng đỡ con khôn lớn, trởng thành hay hình ảnh con cò đã đi vào tiềm thức của tuổi thơ trở nên gần gũi và sẽ theo con trên mọi chặng đờng đời. Hình ảnh con cò đợc xây dựng bằng sự liên tởng phong phú của nhà thơ nh đợc bay ra từ trong ca dao để sống trong tâm hồn con, biểu tợng về lòng mẹ, sự dìu dắt, nâng đỡ dịu dàng của mẹ : Ngñ yªn ! ngñ yªn ! ngñ yªn Cho cò trắng đến làm quen Cò đứng ở trong nôi Råi cß vµo trong tæ Con ngñ yªn th× cß còng ngñ Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi C¸nh cß ph¶i ch¨ng lµ vßng tay mÑ, lµ t×nh yªu th¬ng cña mÑ, chung h¬i Êm, truyÒn hơi ấm cho con. Là con, là đứa con của mẹ, là con cò côi cút trong ca dao. Tất cả đợc mẹ chăm sóc chở che. Tuổi ấu thơ trong nôi cò vẫn bên con, đứng quanh nôi rồi vào trong tổ, vỗ về giấc ngủ cho con. Đến tuổi khôn lớn, cắp sách đến trờng con theo cò đi học cò vẫn dõi theo nâng đỡ từng bớc con đi. Đến tuổi trởng thành cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ / tríc hiªn nhµ vµ trong h¬i m¸t c©u v¨n. T¹i sao con cß l¹i lµm thi sÜ ? Bëi thi sÜ lµ ngêi s¸ng tạo ra cái đẹp, khơi dậy, bồi đắp những tình cảm đẹp của con ngơì và hơn nữa từ lời ru của mẹ, từ cái ngọt ngào sâu lắng của câu ca dao đã đi vào tâm hồn con lúc nào không hay để nh÷ng c¶m xóc d¹t dµo cø tu«n ch¶y m·i trong con. "Con lµm thi sÜ", c¸nh cß tr¾ng lÆn vµo trong câu thơ của con dịu ngọt, đằm thắm và mát lành. Mẹ mong tâm hồn con trong sáng, ấm áp, biết làm đẹp cho đời, cho cuộc sống. §Õn víi khæ th¬ thø ba, nhÞp th¬ nh dån dËp h¼n lªn : "Dï ë gÇn con Dï ë xa con Lªn rõng xuèng bÓ Cß sÏ t×m con Cß m·i yªu con Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đờì, lòng mẹ vẫn theo con" Đoạn thơ nh một lời đúc kết qui luật của tình cảm, cảm xúc của tấm lòng ngời mẹ. Điệp từ "dù ở", cùng với từ chỉ không gian gần xa, thành ngữ "lên rừng xuống biển" đã thể hiÖn cuéc sèng lËn ®Ën mu sinh vÊt v¶, chØ kh«ng gian c¸ch trë, cuéc sèng cña con ngêi cã nhiều đổi thay, nhng dù thế nào đi chăng nữa "cò sẽ tìm con / cò mãi yêu con" - Cò ở hiện tại vµ cß ë t¬ng lai. M¹ch th¬ chuyÓn sang hai c©u th¬ t¸m ch÷, thÓ hiÖn mét triÕt lÝ s©u s¾c ; "Con dù lớn… theo con". Dù con có không lớn, có tr ởng thành đi chăng nữa, con vẫn là đứa con bÐ báng cña mÑ, vÉn cÇn mÑ chë che. Yªu th¬ng, che chë con c¸i dêng nh bao giê còng lµ b¶n n¨ng cña ngêi mÑ. Trong th©m t©m mÑ, con c¸i bao giê còng cßn nhá d¹i, còng cÇn che chở, yêu thơng. Từ sự thấu hiểu tấm lòng ngời mẹ, Chế Lan Viên đã khái quát thành một quy luËt cña t×nh c¶m cã ý nghÜa bÒn v÷ng, réng lín vµ s©u s¾c. Trë l¹i víi ©m hëng cña lêi ru, đoạn thơ cuối một lần nữa khẳng định ý nghĩa của lời hát ru. "à ơi… qua nôi". Tác giả đúc kết hình tợng con cò mang ý nghĩa về mẹ, về cuộc đời con. Dờng nh trong tất cả tình yêu thơng trên thế gian đều đợc quy tụ trong nôi. Thể thơ tự do, những câu ngắn dài khác nhau, nhiÒu chç lÆp l¹i hoµn toµn gîi ©m hëng lêi ru, nhng giäng ®iÖu chÝnh cña bµi th¬ lµ suy ngÉm, triÕt lÝ. Qua lêi ru cña mÑ, tÊt c¶ t×nh yªu, ¸nh s¸ng, kh«ng gian vµ mµu s¾c trªn thÕ giới này đều dành cho trẻ thơ..

(134) Tình mẹ con là tình cảm đầy chất thơ. Rất nhiều thi phẩm xúc động về đề tài này. Đóng góp của Chế Lan Viên đã có cách tân. Chúng ta nhận ra dòng chảy của thơ mẹ và con đã khác. Cả bài cứ lớt trên cái nền uyển chuyển của ca dao. Hình tợng con cò nhập vào cách nghĩ, cách nhìn của thời đại, lắng lại những chiêm nghiệm về những gì là bản chất tốt đẹp của cuộc đời. Giữa cuộc sống bộn bề ngày hôm nay, trẻ em không còn đợc nghe những lời hát ru ngọt ngào nữa, thay vào đó là những âm thành tất bật của đời thờng, khiến mỗi đứa trẻ lớn lên dờng nh thiếu một thứ gì đó, một thứ tình cảm mà không gì có thể bù đắp đợc. Vậy thì các bà mẹ phải làm nh thế nào để con em họ đợc sống trong một thế giới bay bổng của một tuổi thơ đẹp bởi "trẻ em hôm nay thế giới ngày mai". §Ò sè 46 I. Tr¾c nghiÖm 1. Tên khai sinh của nhà thơ Thanh Hải ? Khoanh tròn vào chữ cái đúng trong các phơng án sau : A. Ph¹m B¸ Ngo·n B. ChÝnh H÷u C. Tè H÷u D. Ph¹m TiÕn DuËt 2. N¨m s¸ng t¸c bµi th¬ Mïa xu©n nho nhá ? A. 1979 B. 1980 C. 1981 D. 1978 3. Từ Lộc trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ có mấy nghĩa, điền đúng (Đ), sai (S). A. Chåi non mïa xu©n B. Søc sèng mïa xu©n 4. Dßng s«ng trong mïa xu©n nho nhá ë quª nhµ th¬ lµ dßng s«ng nµo ? A. S«ng §µ B. S«ng §¸y C. S«ng H¬ng D. S«ng Trµ Bång 5. Trong bøc tranh mïa xu©n ë bµi th¬ Mïa xu©n nho nhá, c¸c gam mµu biÓu thÞ cho c¸i g× ? A. Søc sèng mïa xu©n B. Mµu tÝm thuû chung C. C¶ A vµ B. 6. C©u th¬ Tõng giät long lanh r¬i cã thÓ lµ nh÷ng giät g× ? A. Giät ma B. Giät s¬ng C. Giät ©m thanh tiÕng chim chiÒn chiÖn D. C¶ A, B, C. 7. Mở đầu bài thơ tác giả xng “Tôi” đến phần cuối nhà thơ xng “Ta”. Có ý nghĩa gì ? A. Khát vọng cái tôi nhỏ bé đến cái ta rộng lớn. B. ứơc nguyện cống hiến của nhà thơ trong cuộc đời. C. Từ ớc nguyện cá nhân đến khát vọng thành thật. D. Chỉ có phơng án B là đúng. 8. Hai đối tợng nhà thơ nhắc tới nhiều trong bài thơ là ai ? A. Bộ đội và nông dân B. Bộ đội và công nhân C. N«ng d©n vµ c«ng nh©n D. Tất cả đều sai. 9. Bài thơ : Mùa xuân nho nhỏ đã đợc phổ nhạc thành bài hát A. §óng hay B. Sai 10. Tõ Xu©n trong Mïa xu©n nho nhá cã mÊy ý nghÜa. A. Hai B. Ba C. Bèn D. N¨m 11. §iÒn tiÕp vµo c¸c c©u th¬ sau. Ta lµm ………. Ta lµm ………. Ta nhËp ………. Mét nèt ………. 12. Hai c©u th¬ sau dïng biÖn ph¸p tu tõ g× ?.

(135) Dï lµ tuæi hai m¬i Dï lµ khi tãc b¹c. A. Èn dô B. Ho¸n dô C. So s¸nh II. tù luËn Kh¸t väng sèng cña nhµ th¬ Thanh H¶i qua bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá ”- Ng÷ V¨n 9tËp 2 . §¸p ¸n §Ò sè 46. I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 A.a A B.b C.c D.d. 2. 3 A. 4. 5. C. C. 6. 7. D. §. 8 A. 9 A. 10. 11. 12. 13 A. 14 A. 15. B C. C©u 11: Con chim hãt Mét nhµnh hoa Vµo hoµ ca TrÇm xao xuyÕn C©u 12: Mét b«ng hoa tÝm biÕc Mét mïa xu©n nho nhá Mét nèt trÇm sao xuyÕn II. Tù luËn Bµi mïa xu©n nho nhá §¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n sau. 1. Nêu những nét chính về tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ. Thanh H¶i (1930 - 1980) tªn khai sinh lµ Ph¹m B¸ Ngo·n, quª ë huyÖn Phong §iÒn, tØnh Thừa Thiên - Huế. Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp.Trong thời kì chống Mĩ cứu nớc, Thanh Hải ở lại quê hơng hoạt động và là một trong nh÷ng c©y bót cã c«ng x©y dùng nÒn v¨n ho¸ c¸ch m¹ng ë miÒn Nam tõ nh÷ng ngµy ®Çu. +Bµi th¬ Mïa xu©n nho nhá viÕt cuèi n¨m1980, thêi gian kh«ng bao l©u tríc khi nhµ thơ qua đời, thể hiện niềm yêu mến thiết tha cuộc sống, đất nớc và ớc nguyện cuả tác giả. 2. Bøc tranh thiªn nhiªn mïa xu©n xø HuÕ c¨ng trµn søc sèng. + Không gian mùa xuân đợc phác hoạ bằng mấy nét chấm phá. Nghệ thuật đảo ngữ Mọc giữa dòng sông xanh, một bông hoa tím biếc cho ngòi đọc tởng tợng dòng sông Hơng trong vắt êm đềm lặng lẽ trong đất trời mùa xuân. Chỉ cần một (số ít) bông hoa mùa xuân là mùa xuân bừng thức. Không gian đợc mở rộng từ dòng sông đến bầu trời. Tiếng chim chiền chiÖn hãt vang c¶ trêi xu©n + Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác trong câu thơ : Tõng giät long lanh r¬i T«i ®a tay t«i høng. Tạo ấn tợng mạnh cho ngời đọc. Nhà thơ hứng giọt nắng mùa xuân, giọt ma mùa xuân hay høng ©m thanh cña tiÕng chim chiÒn chiÖn ? + Bức tranh thiên nhiên tơi đẹp có màu sắc, ánh sáng, âm thanh làm cho con ngời thiết tha yªu sù sèng. 3. Mùa xuân của đất nớc trong truyền thống, hiên tại và tơng lai. + Cấu trúc Mùa xuân ngời cầm súng, mùa xuân ngời ra đồng đợc lặp lại hai lần nhấn m¹nh hai nhiÖm vô träng t©m cña d©n téc thêi ®iÓm lóc bÊy giê. NghÖ thuËt ho¸n dô ng êi cầm súng là ngời chiến sĩ với nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Còn ngời ra đồng là những ngời nông dân trong lao động xây dựng đất nớc. Hình ảnh lộc trên lng ngòi lính có nhiều cách hiểu. Đó là lộc biếc mùa xuân, cũng có thể hiểu đó là cành lá nguỵ trang trong bớc quân hành. Mùa xuân đến cuồng nhiệt, thiết tha cháy bỏng nhờ cách biểu đạt của các từ láy hối hả, x«n xao. + Đất nớc trong truyền thống nh khúc nhạc trầm đợc nhà thơ định nghĩa §Êt níc bèn ngµn n¨m VÊt v¶ vµ gian lao. + Đất nớc trong tơng lai cũng đợc nhà thơ khẳng định §Êt níc nh v× sao Cø ®i lªn phÝa tríc. + Nghệ thuật đồng hiện (quá khứ, hiện tại, tơng lai) cùng khẳng định nh một bức thông điệp thể hiện niềm tự hào thiêng liêng sâu sắc của nhà thơ với đất nớc, về ngàn năm v¨n vËt cña cha «ng. 4. Lời ớc nguyện chân thành của nhà thơ, khát vọng đợc làm một mùa xuân nho nhỏ..

(136) + Nhà thơ xng ta, mang ý thức cá nhân của một thời đại. Tất cả đều muốn sống đẹp với cuộc đời với nhân dân, hiến dâng tất cả cho đất nớc. + Bµi th¬ dïng nhiÒu sè tõ mét nh mét nèt trÇm xao xuyÕn, mét mïa xu©n nho nhá. Dù khiêm nhờng giản dị nhng đó là khát vọng sống đẹp của con ngời hoá thân vào cộng đồng. Khát vọng đó nhiệt tình cháy bỏng : Dù là tuổi hai mơi, Dù là khi tóc bạc. + Lời ớc nguyện kết thúc trong giai điệu mợt mà, lắng đọng của xứ Huế. Tất cả cùng cất lên nh bản hợp xớng về tình yêu xứ Huế đẹp và thơ để khát vọng sống thiết tha hơn, cháy báng h¬n, íc nguyÖn ch©n thµnh h¬n. Bµi lµm mÉu Nhà thơ Tố Hữu đã từng viết : NÕu lµ con chim, chiÕc l¸ Th× con chim ph¶i hãt, chiÕc l¸ ph¶i xanh LÏ nµo vay mµ kh«ng cã tr¶ Sèng lµ cho ®©u chØ nhËn riªng m×nh Lẽ sống cao đẹp ấy đã trở thành lí tởng trong bài ca cuộc đời của biết bao thế hệ những con ngêi ViÖt Nam anh hïng. Vµ khi bíc vµo ngìng cöa cña thi ca th× “Sèng lµ cho vµ chÕt còng là cho” cũng chính là niềm khao khát cháy bỏng trong tâm hồn mỗi thi nhân.Trong số đó, ta không khi nào quên nhắc đến tiếng hát nhẹ nhàng ,sâu lắng ,tha thiết của khát vọng với cuộc đời, với đất nớc trong thi phẩm Mùa xuân nho nhỏ đợc thơ Thanh Hải viết tháng mời 11 năm 1980 . Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ đợc Thanh Hải sáng tác trớc khi nhà thơ qua đời một th¸ng .Trong t©m lÝ nÆng nÒ, søc khoÎ vµ bÖnh tËt mµ hån th¬ Thanh H¶i vÉn cÊt c¸nh bay cao để rồi mang đến cho cuộc sống một tình yêu, một nỗi niềm thiết tha với quê hơng đất nớc và cùng theo đó là ớc nguyện chân thành đợc cống hiến trọn vẹn cuộc đời mình cho Tổ Quốc th©n yªu. Không phải ngẫu nhiên mà nhà thơ Thanh Hải lựa chọn mùa xuân để khởi nguồn cảm hứng. Từ hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, tác giả đi đến với ớc nguyện đợc làm một Mùa xuân nho nhỏ lặng lẽ dâng hiến cho cuộc đời, cho đất nớc non sông. Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ là một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ, sinh động với sự hoà quện tuyệt vời giữa sắc màu và âm thanh. Đó là dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, đó là lộc giắt đầy quanh lng vµ léc tr¶i dµi n¬ng m¹ .Vµ cßn lµ tiÕng h¸t trong trÎo cña loµi chim chiÒn chiÖn, loµi chim cÊt tiÕng hãt b¸o hiÖu tin vui, ®em l¹i cuéc sèng Êm no h¹nh phóc cho con ngêi. TÊt c¶ mäi sự vật, thiên nhiên đều đợc tác giả nâng niu, trân trọng, không muốn những gì đẹp đẽ, tinh khiÕt nhÊt cña mïa xu©n tan biÕn : T«i ®a tay t«i høng - Høng nh÷ng giät long lanh trong v¾t cña tiÕng hãt say sa tõ trêi xanh r¬i xuèng. TiÕng chim hãt vang trêi xu©n kia, b»ng t©m hån thi sĩ nhạy cảm, bằng tấm lòng thiết tha yêu mến cuộc sống tơi đẹp này, với Thanh Hải đã thành giọt long lanh hữu hình cụ thể để mà nâng niu gìn giữ mãi sức sống mãnh liệt của mùa xuân. Bằng sự kết hợp hài hoà giữa âm thanh và màu sắc cùng lối nói đảo ngữ ẩn dụ, tác giả đã vẽ lên trớc mắt ngời đọc một bức tranh mùa xuân, rất đặc trng cho đất trời xứ Huế. Tõ xóc c¶m say sa ng©y ngÊt tríc mïa xu©n thiªn nhiªn, nhµ th¬ båi håi nhí tíi mïa xuân của đất nớc, của cách mạng, đó là mùa xuân của những con ngời cầm súng và ra đồng. Léc non trªn lng ngêi ra trËn chÝnh lµ søc m¹nh d©n téc, léc tr¶i dµi n¬ng m¹ lµ sù hèi h¶ x«n xao cho một mùa màng mới,cho đồng ruộng vẫn mãi mãi bạt ngàn một màu xanh. Ngời cầm súng và ngời ra đồng là hai lực lợng chính thực hiện nhiệm vụ của đất nớc lúc bâý giờ, đó là chiến đấu bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. ý thơ càng sâu sắc : Ngời ra trận phải đổ máu, ngời ra đồng phải đổ mồ hôi nớc mắt. Máu, mồ hôi, nớc mắt của nhân dân đã góp phần giữ lấy mïa xu©n m·i m·i cho d©n téc. Cũng từ đó tác giả tự hào nghĩ về đất nớc thân yêu với bốn ngàn năm trờng kì lịch sử cùng bao nỗi vất vả gian lao mà nhân dân đã phải trải qua. Song dù có biết bao thử thách, đất níc ViÖt Nam, con ngêi ViÖt Nam vÉn nh v× sao s¸ng m·i ®i lªn, m·i tiÕn lªn phÝa tríc biÕt ơn và tự hào về biết bao thế hệ những ngời con anh hùng đã chiến đấu và hy sinh thân mình để giành lấy tự do cho dân tộc, cơm áo cho nhân dân, nhà thơ Thanh Hải đã đi đến ớc nguyện ch©n thµnh : Ta lµm con chim hãt Ta lµm mét nhµnh hoa Ta nhËp vµo hoµ ca Mét nèt trÇm xao xuyÕn Mét mïa xu©n nho nhá Lặng lẽ dâng cho đời Dï lµ tuæi hai m¬i Dï lµ khi tãc b¹c Con chim hãt – mét nhµnh hoa- mét nèt nh¹c trÇm tÊt c¶ hoµ quÖn víi nhau lµm nªn một mùa xuân nho nhỏ. Không ớc ao một điều gì lớn lao to tát, nhà thơ chỉ mong ớc đợc làm những gì có ích, để cống hiến cho cuộc đời này dù ở bất cứ lứa tuổi nào. Tác giả nói riêng hay những con ngời Việt Nam nói chung đều luôn sống với khát vọng hiến dâng chân thành tha thiết nhất. Con chim nhỏ cất tiếng hót vui cho đời, nhành hoa bé khoe sắc làm đẹp cho.

(137) cuéc sèng, nèt nh¹c trÇm lµm xao xuyÕn lßng ngêi, nh¾c ngêi ta h·y sèng cho tÊt c¶, sèng cho tình nhân ái bao la và sống để cống hiến toàn vẹn cho cuộc đời. ớc nguyện ấy của nhà thơ chân thành, tha thiết quá ! Phải chăng đây chính là điều mong ớc tột cùng đã đi theo tác giả suốt cuộc đời ? Cho nên đến giây phút cuối cùng dù biết rất có thể ngày mai đây sẽ từ biệt cõi đời này mãi mãi nhng ở khổ thơ cuối, tiếng hát đợc cất lên bởi một tâm hồn đang tràn trề t×nh yªu th¬ng vµ hy väng . Giai ®iÖu mµ nhµ th¬ muèn cÊt lªn chÝnh lµ ®iÖu h¸t truyÒn thèng cña xø HuÕ v¨n hiÕn, th©n th¬ng dÞu hiÒn. Mïa xu©n ta xin h¸t C©u Nam ai, Nam B×nh Níc non ngµn dÆm m×nh Níc non ngµn dÆm t×nh Nhịp phách tiền đất Huế . Khúc Nam ai, Nam bình là điệu nhạc buồn thơng, dịu dàng trìu mến mà tự bao đời nay, ngời dân xứ Huế vẫn hát để gợi nhắc lòng ngời nhớ về nghĩa tình thuỷ chung, nhớ về tình yêu quê hơng đất nớc. Non nớc Việt Nam cũng nh đất trời xứ Huế tơi đẹp quá ! Một câu hát truyền thống sẽ đi mãi cùng trái tim một ngời con đã suốt đời chiến đấu hy sinh vì Tổ quốc, đến giây phút cuối cùng vẫn còn mong mỏi mãnh liệt hơn bao giờ hết khát vọng cống hiến vẹn toàn cho quê hơng đất nớc. Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ vừa tạo nên một bức tranh mùa xuân thiên nhiên tuyệt đẹp víi sù n¶y në sinh s«i, víi søc sèng bÒn bØ m·nh liÖt cña v¹n vËt l¹i võa lµ tiÕng h¸t nhÑ nhàng tha thiết, sâu lắng về khát vọng cống hiến cho đất nớc của nhà thơ Thanh Hải. Có lẽ chÝnh v× sù nhÞp nhµng trong ng«n tõ vµ c¸i båi håi m·nh liÖt cña kh¸t väng mµ bµi th¬ vÉn mãi nhẹ nhàng thấm vào lòng ngời và trở thành một lời nhắn nhủ ân tình với ngời đọc. §Ò sè 47 I. tr¾c nghiÖm 1. Tªn khai sinh cña Nhµ th¬ ViÔn Ph¬ng lµ g× ? A. Phan Thanh ViÔn B. Ph¹m Ngäc Hoan C. Phan Ngäc D. Vò Ngäc Phan 2. Nhµ Th¬ ViÔn Ph¬ng quª ë ®©u ? A. An Nh¬n B. NghÖ An C. Tuy An D. An Giang 3. Bài thơ “Viếng Lăng Bác” của Viễn Phơng đợc in trong tập thơ nào ? A. ¸nh s¸ng vµ phï xa B. §Çu sóng, tr¨ng treo C. Nh m©y mïa xu©n D. Mặt đờng khát vọng 4. Bài thơ “Viếng lăng bác" đợc viết năm nào ? A. 1975 B. 1976 C. 1974 D. 1977 5. Chép tiếp vào chỗ chấm để hoàn chỉnh những câu thơ sau : Ngµy ngµy ………… ThÊy mét ………… Ngµy ngµy ………… KÕt vßng hoa ………… 6. Điền đúng (Đ) ; Sai (S) vào các nhận định sau. A.“Viếng lăng Bác” là bài thơ khóc Bác xúc động B. “ViÕng l¨ng B¸c” lµ nÐn nhang thµnh kÝnh d©ng lªn ngêi C. “Viếng lăng Bác” là bài thơ thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động của mọi ngời đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác 7. H×nh ¶nh hµng tre trong bµi th¬ cã ý nghÜa g× ? A. Nãi vÒ søc quËt khëi cña d©n téc ViÖt Nam. B. Nãi vÒ tinh thÇn hiªn ngang bÊt khuÊt cña d©n téc ViÖt Nam C. Nhắc đến hình ảnh cây tre trong truyện Thánh Gióng D. Nãi vÒ sù kiªn tr×, dÎo dai ,bÒn bØ cña d©n téc ViÖt Nam ? 8. Hình ảnh “Mặt trời” trong câu thơ “Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ” dùng biện pháp tu tõ g× ?.

(138) A. So s¸nh B. Èn dô C. Ho¸n dô D. Phóng đại 9. Hµnh tr×nh “viÕng l¨ng B¸c” cña nhµ th¬ trong thêi gian bao nhiªu ngµy ? A. 1 ngµy B. NhiÒu ngµy C. 2 ngµy D. 10 ngµy 10. Ghi § (§óng) ; S (Sai) vµo c¸c nhËn xÐt sau. A. Trµng hoa lµ hoa kÕt thµnh chuçi dµi, hoÆc thµnh vßng trßn. B. Lµ dßng ngêi ®i liªn tôc,nhiÒu trang phôc, nhiÒu løa tuæi nh×n tõ xa gièng nh trµng hoa. 11. Khoanh tròn vào chữ để chọn câu trả lời đúng nhất về suy nghĩ của Viễn Phơngtrong ViÕng l¨ng B¸c. A. Bác đi xa nhng Ngời vẫn luôn toả sáng trong trời đất. B. B¸c vÒ câi vÜnh h»ng nhng vÉn cao c¶ thiªng liªng. C. Ngêi k× vÜ trong thiªn nhiªn Êm nh mÆt trêi, hiÒn nh mÆt tr¨ng, v« tËn nh trêi xanh. D. Ngêi vÉn sèng m·i cïng thiªn nhiªn, sèng m·i trong tr¸i tim con ngêi ViÖt nam. 12. Nh÷ng íc nguyÖn cña nhµ th¬ trong ViÕng l¨ng B¸c lµ g× ? A. Muèn lµm tiÕp chim hãt quanh l¨ng ngêi B. Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ s¸ng quanh l¨ng ngêi C. Muèn lµm c©y tre trung hiÕu víi B¸c, víi §¶ng víi d©n. D. C¶ A, B, C. 13. ViÕt ®o¹n v¨n 5 dßng so s¸nh h×nh ¶nh c©y tre trong c©u th¬ cuèi cïng cña bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c víi c©u 2, 3 ®Çu bµi th¬. ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................... 14. Bài thơ “Viếng lăng Bác” đã đợc phổ nhạc A. §óng hay B. Sai 15. G¹ch nèi hai cét sau ®©y nãi vÒ t¸c gi¶ cña c¸c bµi th¬ viÕt vÒ b¸c. A. Tè H÷u 1. §äc th¬ B¸c B. ViÔn Ph¬ng 2. ViÕng l¨ng B¸c C. ChÕ Lan Viªn 3. Ngêi ®i t×m h×nh cña níc D. Hoµng Trung Th«ng 4. Theo ch©n B¸c II. tù luËn Sù thµnh kÝnh thiªng liªng cña ViÔn Ph¬ng trong bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c. §¸p ¸n §Ò sè 47. I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 A.a A B.b C.c D.d C©u 5:. 2. 3. 4 B. C D. 5. 6 A. 7 S S §. 8. 9. B. B. 10 A. 11 § S. 12. 13. D. D. MÆt trêi ®i qua trong l¨ng mặt trời trong lăng rất đỏ Dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí D©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n C©u 16 A. Tè H÷u I. §äc th¬ B¸c B. ViÔn Ph¬ng K. ViÕng l¨ng B¸c C. ChÕ Lan Viªn H. Ngêi ®i t×m h×nh cña níc D. Hoµng Trung Th«ng E. Theo ch©n B¸c II. Tù luËn Bµi ViÕng l¨ng B¸c §¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n sau. 1. Nêu những nét chính về tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ.. 14. 15 A.

(139) ViÔn Ph¬ng tªn khai sinh lµ Phan Thanh ViÔn, sinh 1928, quª ë tØnh An Giang. Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, ông hoạt động ở Nam Bộ, là những cây bút có mặt sím nhÊt cña lùc lîng v¨n nghÖ gi¶i phãng miÒn Nam thêi k× chèng MÜ cøu níc. Năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, đất nớc thống nhất, lăng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng võa kh¸nh thµnh, ViÔn Ph¬ng ra th¨m miÒn B¾c, vµo l¨ng viÕng Bác Hồ. Bài thơ Viếng lăng Bác đợc sáng tác trong dịp đó và in trong tập thơ Nh mây mùa xu©n (1978) 2. Hµnh tr×nh vµo l¨ng viÕng B¸c. + Không gian đợc miêu tả từ xa đến gần. Nhà thơ xng con vừa nghiêm trang, gần gũi lại vừa tôn kính. Thay mặt cho nhân dân miền Nam, nhà thơ xúc động thiêng liêng. Cảm nhËn ®Çu tiªn lµ h×nh ¶nh hµng tre b¸t ng¸t, hµng tre xanh xanh ViÖt Nam. H×nh ¶nh hµng tre đợc cảm nhận bằng thị giác gợi nên những ẩn dụ về sức sống bất diệt của con ngời và dân tộc Việt Nam, là biểu tợng cho sự hiên ngang, bất khuất trong quá trình đấu tranh dựng nớc và gi÷ níc cña cha «ng chóng ta. 3. Sù ngìng väng thµnh kÝnh thiªng liªng víi B¸c kÝnh yªu. + Thời gian vào viếng Bác diễn ra trong một ngày. Điệp từ ngày ngày đợc nhắc hai lÇn. H×nh ¶nh mÆt trêi nh¾c trong bµi th¬ võa mang nghÜa thùc , võa mang nghÜa Èn dô. NÕu mÆt trêi thùc trong c©u th¬ Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng biÓu hiÖn cho sù ph¸t triÓn của sự sống thì mặt trời trong câu thơ Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ là hình ảnh nói về B¸c. B¸c còng nh mÆt trêi mang l¹i Êm no h¹nh phóc cho nh©n d©n ViÖt Nam. Dßng ngêi vµo viếng Bác diễn ra liên tục hết ngày này đến ngày khác. Vừa thành kính thiêng liêng vừa xúc động, dòng ngời lặng lẽ, trang nghiêm hớng về Bác kính yêu. + Cuộc đời của Bác đi qua bẩy mơi chín mùa xuân trong sáng Vào cuộc trờng sinh nhÑ c¸nh bay (Tè H÷u). H×nh ¶nh kÕt thµnh trµng hoa hiÓu theo nhiÒu c¸ch. §ã lµ nh÷ng vßng hoa t¬i th¾m kÕt l¹i rùc rì. Nhng tõ xa nh×n l¹i c¶ dßng ngêi nhiÒu lóa tuæi kh¸c nhau, nhiÒu d©n téc kh¸c nhau, trang phôc kh¸c nhau t¹o nªn vßng hoa rùc rì, hoµnh tr¸ng nhiÒu s¾c mµu nghiªm trang vµo viÕng B¸c. + Ngời đã về với thế giới vĩnh hằng nhng vẫn sống giữa thiên nhiên. Bác nằm trong giấc ngủ bình yên. Có lúc Ngòi đợc ví với mặt trời rực rỡ, có lúc lại nh ngủ giữa một vầng trăng sáng dịu hiền. Vẫn biết rằng trời xanh là mãi mãi, Ngời đã vĩnh viễn ra đi nhng nhà thơ cũng nh bất kì con ngòi Việt Nam nào vẫn thấy đột ngột, ngỡ ngàng. Trái tim nhà thơ thành kính thiêng liêng, xúc động vì Bác cao cả, vĩ đại nhng lại gần gũi biết bao. 4. Nh÷ng íc nguyÖn cña nhµ th¬ víi B¸c. + §iÖp tõ muèn lµm lÆp l¹i ba lÇn nh nh÷ng íc nguyÖn ch©n thµnh cña nhµ th¬ víi Bác. Niềm xúc động đến thơng trào nớc mắt. + Nhà thơ muốn làm con chim hót quanh lăng Bác mang âm thanh dịu ngọt đến bên Ngêi. Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y mang h¬ng s¾c kÝnh d©ng lªn Ngêi. H×nh ¶nh c©y tre đợc nhắc lại nhng không phải hàng tre nh ở khổ thơ đầu nữa. Cây tre trung hiếu phát huy đợc đạo đức truyền thống và mang ý nghĩa của thời đại. Bµi lµm mÉu. Nhà thơ Cu-Ba F.Đờ-ri-gết đã từng ca ngợi : "Hồ Chí Minh - tên ngời là cả một miền thơ". Vâng, quả đúng vậy ! Đợc viết về Ngời là niềm vinh dự lớn lao cho thế hệ những ngời cầm bút. Một dòng sông thi ca viết về Con ngời đẹp nhất ấy chảy dạt dào hơn mấy chục năm qua. Ngêi ®i vµo trong th¬ tõ buæi ®Çu Ngêi ®i t×m h×nh cña níc - ChÕ Lan Viªn, lµ ngêi lÝnh già trong chiến dịch Việt Bắc với nhiều đêm hành quân không ngủ trong thơ Minh Huệ. Và Ngời toả sáng làm ấm lòng những đứa con đất Việt trong giờ phút về "Viếng lăng Bác" - Viễn Ph¬ng. L¨ng B¸c trë thµnh n¬i lu gi÷ bãng d¸ng B¸c lóc sinh thêi, n¬i chiªm ngìng thµnh kính của nhân dân và bè bạn quốc tế. Viếng lăng Bác là một bài thơ ngắn đầy cảm động, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn, tự hào, lẫn nỗi xót xa khi tác giả từ MiÒn Nam ra viÕng B¸c. Đến với khổ thơ đầu tiên, ngời đọc sẽ dễ dàng cảm nhận đợc tình cảm thành kính, thiêng liêng của nhà thơ đứng trớc lăng Bác: "Con ë MiÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c §· thÊy trong s¬ng hµng tre b¸t ng¸t ¤i ! Hµng tre xanh xanh ViÖt Nam Bão táp ma xa đứng thẳng hàng". Viễn Phơng xng với Bác là "con", đó là cách xng hô trong gia đình, với ngời lớn tuổi, là lời xng hô thật gần gũi thân thơng và kính trọng. Các nhà thơ Tố Hữu, Thu Bồn đã từng xng hô nh thế. "ở miền Nam" - cụm từ định danh tạo cho bài thơ một sắc thái tình cảm mới. Nói rằng đứa con Bác thơng nhớ nhất, bây giờ mới đợc gặp Ngời đây. Tác giả nhấn mạnh nỗi nhớ thơng mong chờ, ấp ủ bấy lâu nay, bây giờ đợc gặp, đợc thăm Bác. Tình cảm thổn thức trào dâng không thể nào diễn tả nỗi trong lòng những đứa con đất thành đồng Tổ quốc. Nhan đề bài thơ đợc dùng đúng với nghĩa đen của nó, khẳng định Bác đã qua đời. Còn ở câu thơ đầu tiên lại là "thăm lăng Bác", với ngụ ý nói giảm, Bác trở nên th©n mËt, gÇn gòi vµ sèng m·i trong lßng nh©n d©n MiÒn Nam. Quanh l¨ng B¸c trång rÊt.

(140) nhiÒu tre. Tre lµ hiÖn th©n cho nh÷ng g× méc m¹c, thanh cao, ngay th¼ng, bÊt khuÊt nhÊt, cũng nh những con ngời Việt Nam vậy. Dù cho "bão táp ma xa" vẫn "đứng thẳng hàng", có nghÜa lµ dï qua bao gian lao vÊt v¶ nhng ngêi ViÖt Nam vÉn kh«ng bao giê chÞu khuÊt phôc, luôn đoàn kết với nhau để làm nên những chiến công hiển hách. Chỉ một khổ thơ ngắn thôi nhng cũng đủ để thể hiện những cảm xúc chân thành, thiêng liêng của nhà thơ đối với Bác kÝnh yªu. Chúng ta hãy đọc khổ thơ thứ hai và ba của bài thơ : Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ Ngµy ngµy dßng ngêi ®i trong th¬ng nhí KÕt trµng hoa d©ng b¶y m¬i chÝn mïa xu©n B¸c n»m trong l¨ng, giÊc ngñ b×nh yªn Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng trong dÞu hiÒn VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i Mµ sao nghe nhãi ë trong tim Mặt trời trong lăng là một ẩn dụ độc đáo, một cách sáng tạo mới mẻ của Viễn Ph ơng, cùng với điệp từ "ngày ngày", "mặt trời trong lăng" đã đợc vĩnh viễn hoá, bất tử hoá thành hình tợng Bác Hồ trong lòng mọi ngời, giữa thiên nhiên, vũ trụ. Mặt khác để ca ngợi sự vĩ đại, công lao trời bể của Bác đối với nhân dân Việt Nam. Bác đã chiếu sáng cho dân tộc Việt Nam thoát khỏi ách đô hộ của đêm trờng nô lệ. Tác giả không dùng "đoàn ngời, tốp ngời" mà dùng "dòng ngời", cùng với từ láy "ngày ngày" thể hiện hình ảnh này đã trở thành qui luật đều đặn, thể hiện tấm lòng thành kính của nhân dân Việt Nam, của bạn bè bốn phơng đối với Bác. Mỗi ngời thăm Bác lúc bấy giờ là đại diện cho những tấm gơng điển hình tiên tiến trên mặt trận chiến đấu, là những ngời con u tú, là những bông hoa tơi thắm kết thành một "tràng hoa" để dâng lên Ngời. "Bảy mơi chín mùa xuân" là hình ảnh hoán dụ, khẳng định sự trờng tån, bÊt tö nh mïa xu©n vÜnh viÔn, trµn ®Çy søc sèng. Sang tíi khæ th¬ thø ba, chóng ta thÊy hiÖn lªn mét giÊc ngñ b×nh yªn, thanh th¶n. "C¶ cuộc đời Bác có ngủ yên đâu". Với Bác đợc ngủ bình yên khi : "ViÖc qu©n, viÖc níc bµn xong Gèi khuya yªn giÊc bªn khung tr¨ng nhßm". Với Viễn Phơng, Bác ngủ bình yên nghĩa là Bác vẫn còn sống, đợc nghỉ ngơi, giấc ngủ đến với Ngời nhẹ nhàng, thanh thản bởi lúc này, nớc đang tràn ngập niềm vui chiến thắng, ớc nguyện của Ngời đã trở thành sự thật. "Vầng trăng" là hình ảnh ẩn dụ, tợng trng cho lòng nhân ái, đức độ, tâm hồn Bác. Đồng thời, gợi vầng trăng tri kỉ đã từng gắn bó với Bác, thể hiÖn t©m hån B¸c hoµ hîp víi t×nh yªu thiªn nhiªn. "Trêi xanh" còng lµ mét h×nh ¶nh Èn dô, tợng trng cho hình ảnh bất tử của Bác. "Bác còn sống mãi với non sông đất nớc". Bác đã hoá thân vào thiên nhiên, đất nớc. Cặp từ quan hệ "vẫn biết… mà sao" thể hiện sự đau đớn, tiếc thơng đến cực độ của tác giả - "nhói", tình cảm ấy cũng là tình cảm chung của nhân dân khi Bác ra đi "đời tuôn nớc mắt, trời tuôn ma". Mạch cảm xúc từ thành kính chuyển thành tiếc thơng, làm cho thơ Viễn Phơng có lối viết hàm súc, câu chữ để lại nhiều ám ảnh trong lòng ngời đọc. Đến với khổ thơ cuối cùng ta thấy đợc những ớc nguyện chân thành của tác giả khi sắp ph¶i rêi xa B¸c : Mai vÒ MiÒn Nam d©ng trµo níc m¾t Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h¬ng ®©u ®©y Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy "Mai vÒ MiÒn Nam" nghÜa lµ ph¶i xa B¸c, xa tÊt c¶ nh÷ng g× nhµ th¬ Êp ñ, íc ao tõng ngày. Ông nh không kìm nén nổi nữa, bật thành niềm thơng cảm "trào nớc mắt". Nếu nh đằng sau những câu thơ này tiếp tục diễn tả sự đau xót, tiếc thơng thì bài thơ sẽ đem đến cho ngời đọc một cảm giác bi lụy. Thế nhng từ cái đau thơng, Viễn Phơng đã thể hiện lòng thành kính, biết ơn Bác bằng những ớc nguyện chân thành của mình. "Muốn làm" con chim mang đến niềm vui cho Bác, làm hoa để làm đẹp, toả hơng thơm và là cây tre trung hiếu, trung thành, thuỷ chung, ân nghĩa canh cho giấc ngủ của Ngời mãi mãi bình yên. đứa con ra đi nhng tấm lßng vÉn lu«n ë bªn cha Bài thơ là nén hơng thơm của những đứa con phơng xa, ở đất Thành đồng Tổ quốc kính dâng lên Ngời với tấm lòng tha thiết yêu thơng vô hạn. Đồng thời đó còn là tiếng nói c¶m xóc ch©n thµnh ngîi ca B¸c, bµy tá sù thµnh kÝnh thiªng liªng, niÒm thuû chung son s¾t của nhà thơ và cũng là của nhân dân Việt Nam đối với Bác - vị Cha già vô vàn kính yêu của d©n téc. Xin đợc cùng gìn giữ H¹nh phóc nµy th¬ ¬i Lµ ngêi con trung hiÕu Đợc gác với đêm rằm (VÇng tr¨ng Ba §×nh - Ph¹m Ngäc C¶nh).

(141) §Ò sè 48 I. tr¾c nghiÖm 1. Chọn phơng án đúng về họ tên đầy đủ của nhà thơ Hữu Thỉnh A. H÷u ThØnh B. NguyÔn H÷u ThØnh C. Lª H÷u ThØnh D. TrÇn H÷u ThØnh 2. ViÕt tiÕp vµo c¸c chç chÊm sau : Nhµ th¬ H÷u ThØnh sinh ……………., quª ë huyÖn ……………….., tØnh ……… ………… N¨m 1963, H÷u ThØnh nhËp ngò, vµo binh chñng t¨ng – thiÕt gi¸p råi trë thµnh c¸n bé v¨n hoá, tuyên huấn trong quân đội và bắt đầu ……………….. 3. Bài thơ “Sang thu” đợc in trong tập thơ nào ? A. Từ chiến hào đến thành phố B. Mặt đờng khát vọng C. M©y ®Çu « D. Hoa ngµy thêng, chim b¸o b·o. 4. Hơng vị nào đợc nhà thơ cảm nhận trong bài thơ “Sang thu” A. H¬ng lóa B. H¬ng hoa C. H¬ng æi D. H¬ng chanh 5. Cã thÓ thay tõ “ph¶” trong c©u th¬ “Ph¶ vµo trong giã se” b»ng c¸c tõ “thæi”, “bay”, "Tho¶ng”, kh«ng ? Viết đoạn văn ngắn 5 dòng đến 10 dòng để nêu ý kiến bản thân. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 6. §iÒn § (§óng), S (sai) vµo c¸c ph¬ng ¸n sau : A. Tõ dÒnh dµng cã ý nghÜa lµ cè ý chËm l¹i mang gi¸ trÞ t¹o h×nh rÊt râ thÓ hiÖn thêi ®iÓm thu sang ? B. Tõ dÒnh dµng cã ý nghÜa lµ cè ý chËm l¹i mang gi¸ trÞ t¹o h×nh rÊt râ thÓ hiÖn vÎ đẹp của mùa thu. 7. T¸c gi¶ c¶m nhËn thu sang ë khæ th¬ 1 b»ng c¸c gi¸c quan nµo ? A. ThÞ gi¸c B. Khøu gi¸c C. Xóc gi¸c D. C¶ A, B, C 8. ChÐp tiÕp c¸c c©u th¬ sau cho hoµn chØnh. Sơng đợc lúc ……….. Chim b¾t ®Çu …………… Có đám mây…………… V¾t nöa m×nh………… 9. NghÖ thuËt chñ yÕu cña khæ th¬ thø 2 bµi Sang thu lµ : A. Ho¸n dô B. Èn dô C. So s¸nh D. ThËm xng 10. H×nh ¶nh trong hai c©u th¬ ®Çu khæ thø 2 bµi Sang thu cã tr¹ng th¸i nµo ? A. Ngîc nhau B. Cïng tÝnh chÊt C. Tuy trạng thái ngợc nhau nhng đều thể hiệnlúc thu sang 11. H×nh ¶nh cßn l¹i cña mïa hÌ trong khæ th¬ cuèi bµi th¬ Sang thu lµ g× ? A. N¾ng B. Ma C. SÊm D. C¶ A,B,C..

(142) 12. Bµi th¬ “Sang thu” cã mÊy c©u th¬ nãi vÒ sù bÊt ngê, ng¹c nhiªn trong tiÕt giao mïa ? A. Mét c©u B. Hai c©u C. Ba c©u D. Bèn c©u 13. Hai c©u th¬ : SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi Dïng nghÖ thuËt tu tõ g× ? A. Èn dô B. So s¸nh C. Ho¸n dô D. Ch¬i ch÷ 15. C¶m nhËn tinh tÕ vÒ biÕn chuyÓn thêi ®iÓm cuèi h¹, ®Çu thu cña nhµ nh¬ thËt râ nÐt ë vïng quª nµo ? A. Thµnh thÞ B. §ång b»ng C. MiÒn nói D. Trung du II. tù luËn Bøc tranh thu qua c¶m nhËn tinh tÕ cña H÷u ThØnh trong bµi th¬ "Sang thu” (Ng÷ v¨n 9 - TËp 2). §¸p ¸n §Ò sè 48. I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 A.a B.b B C.c D.d C©u 8:. 2. 3. 4 A. 5 C. 6 a. 7. 8. 9 B. 10. 11. C D. 12. 13. C. C. 14 A. 15 16. D. DÒnh dµng Véi v· Mïa h¹ Sang thu H¬ng æi. Thu. HÌ. N¾ng. …. Ma S¬ng SÊm II. Tù luËn C©u 1. §¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n sau : 1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ H÷u ThØnh (quª VÜnh Phóc - lµm th¬ tõ cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ - Th¬ trong s¸ng, gi¶n dÞ). HiÖn nay lµ tæng th kÝ Héi Nhµ v¨n ViÖt Nam. 2. Cảm nhận và phát hiện vẻ đẹp khi thu sang qua các hình ảnh, sự vật. Dòng sông không ồn ào nh mùa hạ. "Sông đợc lúc dềnh dàng" có sự nghỉ ngơi, thảnh thơi, dòng sông chảy chậm lại. Mùa thu đến những đàn chim bay đi tránh rét nên bắt đầu "vội vã". Bầu trời thu đợc gợi ở hình ảnh mây mùa hạ "vắt nửa mình sang thu". Bình giảng đợc các từ "dềnh dàng", "vội vã", "v¾t". Mïa thu vÒ trong sù c¶m nhËn tinh tÕ cña t©m hån nh¹y c¶m. 3. Trong quá trình bình có liên tởng, so sánh với các bài thơ cùng đề tài mùa thu để thấy Hữu Thỉnh cảm nhận tinh tế, khoáng đạt C©u 2. C¶m nhËn vÒ bµi th¬ : Sang Thu 1. Giíi thiÖu nÐt chÝnh vÒ nhµ th¬ H÷u ThØnh (xem c©u 1). 2. Bài thơ đợc sáng tác cuối 1977 là bức tranh thiên nhiên vào lúc giao muà. a) Phân tích những hình ảnh, hiện tợng thể hiện sự biến đổi của đất trời lúc sang thu ở khổ th¬ ®Çu cña bµi th¬. + Nhµ th¬ chît nhËn ra tÝn hiÖu cña sù chuyÓn mïa tõ ngän giã heo may theo h¬ng æi. +t©m tr¹ng nhµ th¬ ngì ngµng, c¶m xóc b©ng khu©ng qua c¸c tõ bçng, h×nh nh. b) - Ph©n tÝch sù tinh tÕ cña nhµ th¬ vÒ nh÷ng biÕn chuyÓn trong kh«ng gian lóc sang thu. + Phân tích đặc điểm, tính chất gợi cảm của hệ thống hình ảnh thiên nhiên trong bài th¬. Biến chuyển trong không gian, lúc sang thu đợc Hữu Thỉnh cảm nhận qua nhiều yếu tố, bằng nhiều giác quan và sự rung động thật tinh tế. + H¬ng æi lan vµo kh«ng gian, ph¶ vµo giã se. + Sang thu giăng mắc nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm nơi đờng thôn ngõ xóm..

(143) + Dßng s«ng trßn mét c¸ch thanh th¶n gîi lªn vÎ ªm dÞu cña bøc tranh thiªn nhiªn ; nh÷ng c¸nh chim b¾t ®Çu véi v· buæi hoµng h«n. + Cảm giác giao mùa đợc diễn tả thú vị qua hình ảnh đám mây mùa hạ “vắt nửa mình sang thu”. + SÊm vÉn cßn nhng bít nh÷ng tiÕng sÊm to, bÊt ngê mµ mïa h¹ thêng cã. Häc sinh phân tích các hình ảnh, cảm nhận đợc sự tinh tế của nhà thơ thể hiện trong những từ ngữ diễn t¶ c¶m gi¸c tr¹ng th¸i : Bçng, ph¶ vµo, chïng ch×nh, h×nh nh, dÒnh dµng, v¾t n÷a m×nh. . c) Phân tích hình ảnh, câu thơ đặc sắc mang hai tầng nghĩa : (2 câu cuối bài). NghÜa thùc : H×nh tîng sÊm, hµng c©y lóc sang thu. TÝnh Èn dô : SÊm : Nh÷ng vang väng bÊt thêng cña ngo¹i c¶nh cuéc dêi. Hàng cây đứng tuổi : Con ngời từng trải - Khi con ngời đã từng trãi thì cũng vững vàng hơn trớc, những tác động bất thờng của ngoại cảnh của cuộc đời. d) - Học sinh cảm nhận đợc những câu thơ tiêu biểu nhất để làm rõ các ý trên. - u tiªn bµi viÕt cã sù më réng liªn hÖ s¸ng t¹o phï hîp, giµu c¶m xóc. Bµi lµm mÉu Nếu mùa xuân là một hội tụ của cái đẹp, căng tràn nhựa sống vào buổi bình minh với nh÷ng chåi non léc biÕc, tiÕng chim ca vui vÒ lµm tæ, víi nh÷ng nµng xu©n dÞu dµng h¸t c©u quan họ…, thì mùa thu lại là mùa quyến rũ lòng ngời bởi nét đẹp của buổi chiều với sắc lá vàng bay và hơng vờn quen thuộc, nhẹ nhàng, thớt tha, đằm thắm… Cùng với mùa xuân, mùa thu đã trở thành đề tài truyền thống của thơ ca. Thu đi qua lăng kính tâm hồn ngời nghệ sĩ và là món quà vô giá mà thiên nhiên ban tặng cho con ngời, là chất men để lòng ngời đắm say mê mải. Khác với các thi nhân khi viết về mùa thu thờng là độ giữa thu hay cuối thu, nhà th¬ H÷u ThØnh gãp mét tiÕng thu giao mïa. TruyÒn thèng vµ s¸ng t¹o lµ sù kÕt hîp hµi hoµ trong thơ Hữu Chỉnh. Cùng đi với “Sang thu”, ta sẽ thấy rõ điều đó. H÷u ThØnh sinh n¨m 1942, thuéc líp nhµ th¬ trëng thµnh trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ. Ông là ngời viết nhiều, viết hay về quê hơng và cuộc sống con ngời, đặc biệt là về mùa thu. Với tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, Hữu Thỉnh đã phát hiện ra những biến chuyển rất nhẹ nhàng của đất trời khi mùa thu đến mà nếu nh với những bộn bề công việc, ngời ta rất khó có thể nhận ra. Với bài thơ “Sang thu” (1977), Hữu Thỉnh đã góp vào nền thơ hiện đại Việt Nam mét bøc tranh thu víi nh÷ng míi mÎ, s¸ng t¹o, ®Çy ¾p h¬i thë cña sù sèng. Khổ thơ thứ nhất là những dự cảm mùa thu đã về : Bçng nhËn ra h¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se S¬ng chïng ch×nh qua ngâ Hình nh thu đã về Trong biÕt bao nhiªu h¬ng vÞ th©n thuéc cña lµng quª, H÷u ThØnh giËt m×nh th¶ng thèt khi nhËn ra c¸i lµn h¬ng ng©y ngÊt ngät ngµo cña tr¸i æi ®Çu mïa. H¬ng æi th©n th¬ng qua nh chính mùi vị của vờn, làng quê nơi đồng bằng bắc Bộ yêu thơng hơng ổi là tín hiệu đặc trng của mùa thu. Phải chăng lúc này đây thu đã sang ? Nhng tại sao sứ giả của mùa thu trong th¬ H÷u ThØnh l¹i lµ lµn h¬ng ngät ngµo cña tr¸i æi ®Çu mïa mµ kh«ng ph¶i lµ h¬ng hoa thiªn lÝ nh trong bµi th¬ NguyÔn BÝnh Mïi hoa thiªn lý tho¶ng h¬ng ®a (ChiÒu thu). Hay h¬ng cèm trong bµi th¬ “§Êt níc” S¸ng m¸t trong nh s¸ng n¨m x a Giã thæi mïa thu h¬ng cèm míi Tôi nhớ những ngày thu đã xa (NguyÔn §×nh Thi) Hơng ổi có nét gì đặc biệt đến thế, phải chăng mùi hơng ấy là nét riêng của làng quê Bắc Bộ, phải chăng nó gọi về trong tâm trí tác giả bao nhiêu kỉ niệm êm đềm cùng bạn bè treo cây hái ổi của một thời tuổi trẻ đã qua ? Chẳng thế mà hơng ổi không phải chỉ một lần xuÊt hiÖn trong th¬ «ng : HÑn mïa thu æi chÝn §ãn mïa kh« bíc vµo (H¬ng vên) Từ bỗng nh đợc gieo lên trong niềm ngỡ ngàng ngạc nhiên. Từ bao giờ nhỉ, thu về ? Tất cả đến với tác giả nhẹ nhàng, mà đột ngột quá, thu về với đất trời quê hơng, với lòng ngời mµ kh«ng hÒ b¸o tríc. §Ó råi trong phót gi©y ngì ngµng, nhµ th¬ míi chît nhËn ta h¬ng æi : Ph¶ vµo trong giã se §éng tõ “ph¶” sö dông trong c©u th¬ mang ®Çy ý nghÜa. LiÖu cã thÓ thay thÕ tõ ng÷ Êy bằng một số từ khác nh “thoảng, toả, lan…” thôi cũng đã mang lại cho hơng ổi một sức mạnh vô hình nào đó để có thể tràn ngập trong không gian, có sức lan toả về mặt cảm xúc. Động từ “Phả” nhờ nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác đã đem đến cho bức tranh giao mùa một sức sống mạnh mẽ đến kì lạ..

(144) Hơng ổi từ đó mà lan toả mãi trong không gian và rồi đợc cuốn trong gió se là cơn gió heo may kh« l¹nh ®Çu mïa. Giã se trµn vÒ xua tan ®i bao oi bøc nãng nùc cña mïa hÌ, ®em l¹i cho con ngêi c¶m gi¸c tho¶i m¸i dÔ chÞu. Trong c¸i d vÞ ng©y ngÊt cña tr¸i æi ®Çu mïa, nhµ th¬ nhËn thÊy : S¬ng chïng ch×nh qua ngâ Hình nh thu đã về Hai c©u th¬ mang ©m hëng thËt nhÑ nhµng. Mµn s¬ng qua tõ l¸y gîi h×nh “chïng chình” đợc nhân hoá nh vẻ duyên dáng của nàng thiếu nữ đôi mơi. Màn sơng ấy hiện ra trong mê mê ¶o ¶o nh s¾c mµu cæ tÝch khiÕn cho c¶nh vËt n¬i lµng quª ngâ xãm trë thµnh mét thÕ giới thần kì tuyệt diệu. Ta cũng đã từng bắt gặp hình ảnh màn sơng trong Đây mùa thu tới cña nhµ th¬ Xu©n DiÖu : ThØnh tho¶ng nµng tr¨ng tù ngÈn ng¬ Non xa khëi sù nh¹t s¬ng mê … Và câu thơ Hình nh thu đã về đã kết lại dòng xúc cảm bất ngờ đột ngột của nhà thơ. Tất cả những tín hiệu ở trên cuối cùng rồi cũng đi đến một nghi vấn : thu đã về ? Từ “Hình nh” diễn tả sự ngỡ ngàng thảng thốt, thu đến với đất trời thật rồi sao ? Tõ ®iÓm nh×n cËn c¶nh, cïng sù quan s¸t tinh tÕ, c¶m nhËn dÊu hiÖu thiªn nhiªn b»ng khiếu giác (hơng ổi), xúc giác (gió se) và thị giác (màn sơng), nhà thơ Hữu Thỉnh đã chứng tỏ mét hån th¬ tinh tÕ nh¹y c¶m khi cÈm nhËn tiÕt giao mïa n¬i lµng quª thanh b×nh. Nếu nh khổ thơ thứ nhất là cảm xúc đột ngột, ngỡ ngàng khi nhận ra thu đang về với đất trời thì đến khổ thơ thứ hai, nhà thơ đã nhìn rộng hơn trong việc quan sát cảnh vật thiên nhiªn : Sông đựoc lúc dềnh dàng Chim b¾t ®Çu véi v· Có đám mây mùa hạ V¾t n÷a m×nh sang thu Từ khung cảnh chật hẹp nơi làng quê, nhà thơ đã dần hé mở thêm cho không gian cả chiều cao, chiều rộng, lẫn chiều sâu. Đoạn thơ là bức tranh thiên nhiên đất trời lúc sang thu. §Çu tiªn, nhµ th¬ quan s¸t sù vËt ë tÇng thÊp : Sông đợc lúc dềnh dàng ChÊt liÖu thùc ra thËt râ. C¸i “dÒnh dµng” cña dßng s«ng lµ phót hiÕm hoi sau lóc gËp ngÒnh leo thác nhọc nhằn rồi lại ồ ạt xối xả dới những cơn ma rào mùa hạ. Từ “đựơc lúc" diễn tả cái hiÕm hoi tha thít. Từ láy gợi hình “dềnh dàng” chỉ sự chuyển động chậm chạp. Đã lâu lắm rồi con sông míi cã dÞp nghØ ng¬i thanh th¶n nh thÕ. Tuy nhiên, dòng sông trở nên chậm chạp hơn khi thu sang, không không đồng nghĩa với sự vật nào cũng nh vậy. Ta hãy đọc câu thơ tiếp theo : Chim bắt đầu vội vã. Cón gió heo may lãnh lẽo đầu mùa tràn về khiến đàn chim phải bắt đầu vội vã bay về phơng nam tránh rét. Phép đối và nghệ thuật tơng phản giữa hai câu thơ (dềnh dàng><vội vã) đã đợc tác giả gửi gắm vào đó một triết lý : cuộc đời không có giây phút nào phẳng lặng êm đềm, sự sống vẫn chuyển không ngừng, chính vì thế con ngời phải biết cách chuẩn bị đầy đủ để ứng phó và theo kịp mạch chảy của dòng đời. Và ở hai câu thơ tiếp theo, không gian đất trời lại tiếp tục đợc mở thêm một tầng mới : Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu Đám mây mùa hạ là hình ảnh độc đáo, thể hiện trí liên tởng phong phú của tác giả. Dờng nh đám mây mùa thu còn vơng nắng hạ nên nhà thơ mới có liên tởng sáng tạo đến thế. Trong khoảnh khắc giao mùa, đám mây trên bầu trời cao đã trở thành ranh giới giữa mùa hạ với mùa thu. Từ “vắt ” mang hiệu quả diễn đạt rất lớn. Nó làm cho đám mây kia có khả năng nối liền giửa hai mùa thiên nhiên hay nói đúng hơn là mùa hạ và mùa thu đang chênh vênh giữa một đám mây. Từ cái giây phút giao mùa vô hình trừu tợng, tác giả đã biến thành sự vật hữu hình cụ thể để ngời đọc cảm nhận rõ hơn về tín hiệu của mùa thu. Trong bài thơ “Chiều sông thơng", Hữu Thỉnh cũng đã có những ý thơ tong tự : §¸m m©y trªn ViÖt Yªn Rñ bãng vÒ bè h¹ Cïng viÕt vÒ mïa thu ë lµng quª, NguyÔn KhuyÕn – nhµ th¬ cña quª h¬ng lµng c¶nh Việt Nam cũng đã từng viết : Sãng biÕc theo lµn h¬i gîn tÝ L¸ vµng tríc giã khÏ ®a vÌo TÇng m©y l¬ l÷ng trêi xanh ng¾t Ngâ tróc quanh co kh¸ch v¾ng teo (Thu ®iÕu) Cã lÏ còng nh NguyÔn KhuyÕn, mïa thu vµ lµn quª nh mét phÇn m¸u thÞt trong con ngời Hữu Thỉnh. Ông đã viết rất nhiều về mùa thu : §i suèt c¶ ngµy thu.

(145) VÉn cha vÒ tíi ngâ Dïng d»ng c©u quan hä ChiÒu tÝm bê s«ng thong (ChiÒu s«ng th¬ng) Ta hãy đọc khổ thơ cuối cùng : VÉn cßn bao nhiªu n¾ng §· v¬i dÇn c¬n ma SÊm còng bít bÊt ngê Trên hàng cây đứng tuổi Nắng cuối hạ vẫn còn nhng độ nóng, độ chói không còn gay gắt. Cơn ma nhẹ hạt hơn so với trận ma rào xối xả những ngày hè đã qua. Sấm bất thình lình nổi trận lôi đình, hàng c©y nh giµ dÆn h¬n. Đó là những gì mà nhà thơ Hữu Thỉnh cảm nhận đợc về các hiện tợng thiên nhiên khi thu sang. Nhng “n¾ng, ma, sÊm” lµm sao cã thÕ c©n, ®o Êy thÕ mµ H÷u ThØnh víi c¸c tõ ng÷ “Vẫn còn bao nhiêu, vơi, bớt” mang tính chất giảm nghĩa, nhà thơ đã biến chúng thành các vật có trọng lợng thực sự để đối chiếu so sánh với mùa hè. Từ sự hiện thực quan sát thiên nhiên ta có thể phát hiện ra đựoc một triết lí mà nhà thơ muèn göi g¾m. "N¾ng, ma, sÊm" lµ nh÷ng h×nh ¶nh Èn dô cho sù kh¾c nghiÖt vµ biÕn chuyÓn của cuộc đời, "hàng cây đứng tuổi” chỉ những con ngời từng trải. Cả đoạn mang ý nghĩa : con ngời từng trải luôn vững vàng trớc những biến đổi cuộc đời. Phải chăng nhà thơ đang gợi chúng ta nhớ về truyền thống cao đẹp của ngời dân Việt nam và những trải nghiệm ở đời qua thử thách, qua hai cuộc kháng chiến thần thánh chống Pháp và chống Mĩ của dân tộc, đó là hành trang để thế hệ trẻ hôm nay bớc vào đời. Đọc Sang thu, ta không chỉ cảm nhận đợc những khoảnh khắc giao mùa tuyệt vời của mùa thu nơi làng quê Bắc Bộ mà còn thấy đợc tâm hồn tinh tế nhạy cảm, tấm lòng yêu thiên nhiên cùng biết bao học triết lí, kinh nghiệm sâu sa ; chúng ta ở đời đâu phải luôn chủ động và tự tin để có thể vợt qua mọi thử thách, sóng gió của cuộc đời Sang thu của Hữu Thỉnh kh«ng cßn tÝnh chÊt cæ ®iÓn, íc lÖ tîng trng nh th¬ NguyÔn KhuyÕn, Xu©n DiÖu mµ sÏ sèng mãi trong lòng ngời đọc với những nét mới mẻ sáng tạo của một tiếng thu đầy ắp hơi sự sống. §Ò sè 49 I. tr¾c nghiÖm 1. TruyÖn ng¾n “BÕn quª” in trong t¸c phÈm nµo cña NguyÔn Minh Ch©u : A. Cöa s«ng. B. BÕn quª. C. DÊu ch©n ngêi lÝnh. D. Ngời đàn bà trên chuyến tàu tốc hành. 2. §Ò tµi chñ yÕu trong s¸ng t¸c cña NguyÔn Minh Ch©u lµ : A. Ngêi lÝnh. B. Thanh niªn. C. Phô n÷. D. TrÎ em. 3. NguyÔn Minh Ch©u quª ë tØnh nµo ? A. NghÖ An. B. Hµ Néi. C. Hµ TÜnh. D. Qu¶ng B×nh 4. NguyÔn Minh Ch©u lµ nhµ v¨n trëng thµnh trong : A. Kh¸ng chiÕn chèng ph¸p B. Kh¸ng chiÕn chèng MÜ. C. Trong sự nghiệp đổi mới. D. Tríc c¸ch m¹ng th¸ng t¸m. 5. TruyÖn ng¾n “BÕn quª”viÕt n¨m : A. 1985. B. 1984. C. 1986. D. 1983. 6. Tình huống truyện “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu(điền đúng-Đ,sai-S) A. Xu«i chiÒu B. NghÞch lý. 7. Loại hoa gì đợc nhắc nhiều trong “Bến quê”. A. Hoa sen.

(146) B. B»ng L¨ng C. Phîng D.Hoa Hång 8. Nơi xa nhất trong suy nghĩ của Nhĩ cuối đời là gì ? A. B»ng L¨ng B. Con đò C. C¸nh buåm D. B·i båi s«ng Hång 9. Nhĩ đã thấy mấy lần vợ mình (Liên) mặc áo vá ? A. 1 lÇn B. 2 lÇn C. NhiÒu lÇn D. Chỉ có A là đúng 10. NÕu khái bÖnh, NhÜ sÏ ®i ®©u xa nhÊt ? A. Thµnh phè Hå ChÝ Minh B. Xuống đò C. B·i båi ven s«ng D. Vào trờng đại học 11. NhÜ sai TuÊn ®i ®©u ? A. Sang bªn kia s«ng B. Xuống đò C. §Õn dèc bê s«ng D. Vµo trêng §¹i häc 12. Nửa vòng trái đất của Nhĩ ở cuối đời là dài bao nhiêu ? A. N¨m chôc ph©n B. Mét mÐt C. 10 mÐt D. Hµng v¹n ki l« mÐt 13. Những ngón tay của bọn trẻ trong "Bến quê” có đặc điểm gì ? A. Chua lßm mïi níc da B. Xinh x¾n C. Nh đóa hoa D. Chai s¹n 14. C¸nh buåm no giã trong BÕn quª cã mµu g× ? A. Mµu b¹c B. Xanh níc biÓn C. Tr¾ng D. §á 15. Chép tiếp vào các dấu chấm để hoàn chỉnh câu sau : “Con ngời ta trên đờng đời thật khó tránh khỏi đợc những cái .......................... hoÆc ....................................” II. tù luËn Những nghịch lí và triết lí về con ngời, gia đình, quê hơng của nhân vật Nhĩ qua truyÖn “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Ch©u. §¸p ¸n §Ò sè 49. I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 A.a B.b C.c C D.d. 2 A. 3 A. 4 A. 5 A. 6. 7. B. B. 8 A. 9. 10. B. 11 A. 12 13. 14 15 16 A A. B D. C©u 16: Vßng vÌo Chïng ch×nh II. Tù luËn §¶m b¶o c¸c ý sau: 1. Phân tích đợc nghịch lí của nhân vật Nhĩ. Đó chính là tình huống truyện. Khi Nhĩ đang trong hoàn cảnh éo le nguy kịch về sức khoẻ mới nhận ra đợc những giá trị của các sự vật quanh mình : Hình ảnh hoa bằng lăng tím ; bãi bồi sông Hồng ; con đò ; cánh buồm mà trớc ®©y NhÜ kh«ng quan t©m 2. Nêu ý nghĩa nghịch lí này nhà văn muốn phát hiện những quy luật của đời sống và sự trải nghiệm về cuộc đời con ngời. Ngời ta thờng "bỏ", xem nhẹ cái bình thờng, gần gũi, thân thiết để chạy theo cái cao xa vời vợi. 3. Nh÷ng triÕt lÝ ; suy ngÉm qua sù chiªm nghiÖm cña NhÜ.

(147) a) Cuéc sèng vµ sè phËn con ngêi cã ®Çy nh÷ng bÊt thêng; nh÷ng nghÞch lÝ ngÉu nhiªn vît qua c¶ toan tÝnh cña con ngêi. b) Cuộc đời con ngời thờng khó tránh khỏi những điều vòng vèo hoặc chùng chình nhất là khi còn ít tuổi. Chỉ khi đã từng trải hoặc ở một hoàn cảnh nào đó ngời ta mới nhận thức ra những giá trị đích thực của nó, những giá trị đó bình dị gần gũi quanh ta. Nhng thờng khi thức nhận đợc thì "lực bất tòng tâm", con ngời càng khao khát thì sức lực càng cạn kiệt. Nêu đợc ý nghĩa của "Bến quê" là nơi neo đậu bình yên của đời ngời. c) Nêu đợc mối quan hệ giữa nghịch lí và những triết lí. Từ nghịch lí rút ra chiết lí về cuộc đoèi. Rút cục đời ngời vớng quá nhiều vào những cái h huyền, do dự để rồi khi sắp rời xa nhân thế mới thấy thì đã muộn. Nhng dù sao, nhận ra điều đó cũng đã tạo ra dáng vẻ buồn nhng đẹp cho tác phẩm. Đó chính là tài năng xây dựng tình huống truyện để thể hiện tâm tr¹ng nh©n vËt. §ã còng lµ mèi quan hÖ gi÷a néi dung vµ h×nh thøc cña truyÖn ng¾n. §Ò sè 50 I. phÇn tr¾c nghiÖm 1. ViÕt tiÕp vµo chç trèng sau ®©y : Lª Minh Khuª sinh n¨m ............, quª ë huyÖn ................, tØnh................... trong kh¸ng chiÕn.......................... gia nhËp thanh niªn xung phong vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n vµo nh÷ng n¨m 70. Lª Minh Khuª lµ .................................. 2. Truyện “những ngôi sao xa xôi" ở trong những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê đợc viÕt n¨m : A. 1970 B. 1971 C. 1972 D. 1973 3. TruyÖn Nh÷ng ng«i sao xa x«i cã mÊy nh©n vËt chÝnh lµ c¸c c« g¸i? A. Ba B. Bèn C. N¨m D. Hai 4. Ph¬ng §Þnh trong Nh÷ng ng«i sao xa x«i quª ë ®©u ? A. Hµ Néi B. Hµ Nam C. ThanhHo¸ D. Qu¶ng B×nh 5. Gạch nối hai cột sau đây nói về đặc điểm của các nhân vật. A. Ph¬ng §Þnh D. Sî m¸u vµ v¾t B. Thao H. M¸t nh mét que kem tr¾ng C. Nho N. §«i m¾t dµi dµi, n©u n©u, hay nheo nheo l¹i nh chãi n¾ng 6. Điền đúng(Đ), sai(S) vào các câu văn sau. A. Những lúc đó, chúng tôi gọi nhau là “những con quỷ mắt đen” B. Những lúc đó, chúng tôi gọi nhau là "một đàn quỷ đen". 7. Chị Thao thờng uống nớc đựng trong loại gì ? A. Bi đông B. B¸t. C. Êm D. PhÝch. 8. Ph¬ng §Þnh thÝch h¸t bµi g× trong d©n ca Nga. A. Ca chiu sa. B. Chó Õch xanh. C. Hµng c©y b¹ch d¬ng . D. Nh¹c Trai Cèp Xki. 9. Nh©n vËt nµo cã tÝnh c¸ch c¬ng quyÕt, t¸o b¹o ? A. Ph¬ng §Þnh B. Thao. C. Đại đội trởng. D. Nho. 10. Trong đợt phá bom, chị Thao đã thổi còi mấy lần ? A. Mét lÇn. B. Hai lÇn. C. Ba lÇn. D. Bèn lÇn. 11. Một ngày, tổ trinh sát mặt đờng của Phơng Định phá bom ít nhất mấy lần ? A. Mét lÇn. B. Hai lÇn..

(148) C. Ba lÇn. D. N¨m lÇn. 12. ChÐp tiÕp vµo lêi h¸t cña nh©n vËt Thao : §©y.............................., ®©y............................. Hµ Néi............................... 13. C¬n ma trong truyÖn “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” lµ lo¹i ma g× ? A. Ma rµo. B. Ma ng©u. C. Ma xu©n . D. Ma đá. 14. Khi ma t¹nh, Ph¬ng §Þnh nhí nh÷ng g× ? A. MÑ. B. Cöa sæ. C. Ng«i sao trªn vßm trêi thµnh phè. D. C¶ A, B, C, D. 15. ChÐp tiÕp vµo dÊu ... cña c¸c c©u v¨n sau Tôi, một................ trên đồi Nho, hai..................., dới lòng đờng. Chị Thao, mét ......................... díi c¸i hÇm ba ri e cò. II. tù luËn 1. Từ “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê, hãy viết bài văn có tiêu đề : “Tình yêu đất nớc và chiến tranh chống Mĩ”. Bµi lµm mÉu Bác Hồ đã từng viết “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nớc. Đó là một truyền thống quý báu của dân tộc ta. Từ xa đến nay, mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi næi, nã kÕt l¹i thµnh mét lµn sãng v« cïng m¹nh mÏ, to lín nã lít qua mäi sù hiÓm nguy, khã khăn ,nó nhấn chìm tất cả lũ bán nớc và lũ cớp nớc". Chính lòng yêu nớc nồn nàn là động lực để con ngời Việt Nam làm nên lịch sử. Tinh thần yêu nớc đã trở thành một giai điệu xuyên suốt bài ca cuộc đời của biết bao thế hệ ngời Việt Nam anh hùng. Đọc truyện nhắn “Nh÷ng ng«i sao xa s«i cña Lª Minh Khuª", ta cµng nh×n thÊy râ h¬n trong hiÖn thùc khèc liệt của chiến tranh vẫn toả sáng bao phẩm chất cao đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam – những con ngêi sèng v× lÝ tëng c¸ch m¹ng mµ tiªu biÓu lµ ba c« g¸i thanh niªn xung phong Ph¬ng §Þnh, Thao vµ Nho. Chúng ta hoàn toàn tự hào với t cách là thế hệ con cháu đời sau ngỡng vọng về quá khứ lịch sử của cha ông. Từ những buổi ngày xa Thánh Gióng nhổ tre đánh giặc đến hai cuộc kh¸ng chiÕn thÇn th¸nh cña d©n téc Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ, Ngêi d©n ViÖt Nam trong bất cứ hoàn cảnh lịch sử nào cũng mang tinh thần yêu nớc, đánh giặc mạnh mẽ. Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” kể về một tổ trinh sát mặt đờng gồm ba cô thanh niên xung phong : Phơng Định, Thao và Nho. Họ hoạt động tại một trọng điểm trên tuyến đờng Trờng sơn 559 trong kháng chiến chống Mĩ . Công việc đợc giao của các cô là ngồi quan sát địch ném bom, khi có bom nổ thì chạy lên đo khối lợng đất lấp vào hố bom, đếm bom cha nổ và nếu cần thì phá bom. Đây là nhiệm vô hÕt søc nguy hiÓm v× thêng xuyªn ph¶i ch¹y trªn cao ®iÓm ngay c¶ ban ngµy – lóc mµ máy bay địch có thể ập đến bất cứ lúc nào. Đấy là còn cha kể đến chuyện các cô phải làm việc cùng với những quả bom, hành động nh đùa cợt cùng thần chết bởi “Hắn ta lẩn trong ruột của quả bom”. Cuộc sống chiến đấu của ba cô gái trẻ nội trọng điểm giữa chiến tr ờng dù kh¾c nghiÖt vµ mu«n vµn nguy hiÓm song c¸c c« vÉn vui t¬i hån nhiªn, l·ng m¹n g¾n bã víi nhau dï mçi ngêi mét tÝnh c¸ch. Ph¬ng §Þnh lµ mét c« g¸i trÎ Hµ Néi giµu c¶m xóc, thÝch m¬ méng, thÝch h¸t vµ h¸t rất hay. Cô đã tự nhận xét về mình “Tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tơng đối mền, mét c¸i cæ cao, kiªu h·nh nh loµi hoa loa kÌn, cßn m¾t t«i th× c¸c ¶nh l¸i xe b¶o : c« cã c¸i nh×n sao mµ xa x¨m !” §«i m¾t dµi dµi, mµu n©u, hay nheo l¹i nh chãi n¾ng Êy cña Ph¬ng Định đã khiến không biết bao anh lính lái xe đêm ngày khắc khoải hy vọng... với tâm hồn giàu tình cảm, Phơng Định luôn nhớ nhung giữ gìn những ký ức thân thuộc êm đềm thủa ấu th¬ ë quª h¬ng víi ngêi mÑ kÝnh yªu vèn rÊt chiÒu c« con g¸i cng. ChÞ Thao lín tuæi h¬n nªn cã suy nghÜ chÝn ch¾n vµ thiÕt thùc h¬n vÒ t¬ng lai cña mình. Thái độ bình tĩnh và quyết liệt hơn về tơng lai của mình. Thái độ đó trong công việc cña chÞ khiÕn ai còng ph¶i kh©m phôc “ChÞ thÝch nhai b¸nh bÝch quy vµ thªu chØ mµu sÆc sì vào áo lót của mình. Chị lại hay tỉa đôi lông mày, tỉa nhỏ nh cái tăm”. Song chị Thao rất sợ nhìn thấy máu và vắt. Còn Nho là ngời ít tuổi nhất trong ba chị em nên đợc chiều chuộng và nhêng nhÞn. C« lµ mét ngêi bíng bØnh, m¹nh mÏ vµ thÝch thªu chØ mµu loÌ loÑt lªn kh¨n gèi. Trong một lần phá bom, Nho bị thơng và đã đợc chị Thao cùng Phơng Định chăm sóc rất ân cần. Câu chuyện kết thúc bằng một trận ma đá bất ngờ trên cao điểm khiến các cô hết søc vui thÝch. Ba nữ thanh niên xung phong trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” thật đáng để ngời đọc khâm phục. Tuổi còn trẻ, các cô có quyền đợc yêu, đợc mơ mộng về hạnh phúc riêng t song khi đất nớc xảy ra chiến tranh, các cô đã sẳn sàng sung phong đi chiến đấu bảo vệ tổ quốc, chiến đấu vì lý tởng và cách mạng, vì miền Nam ruột thịt đang ngập trong đau th-.

(149) ơng. Hoàn cảnh chiến đấu của các cô thật đáng sợ và nguy hiểm : “Con đờng bị đánh loét, mầu đất đỏ, trắng lẫn lộn. Hai bên đờng không có lá xanh. Chỉ có những thân cây bị tớc khô cháy. Những cây nhiều rễ nằm lăn lóc. Những tảng đá to. Một vài thùng xăng hoặc thành ô tô méo mó, han gỉ nằm trong đất”. Đã thế công việc đợc giao của các cô còn nguy hiểm bội phần. ấy thế mà bất chấp tất cả, ba cô gái vẫn chiến đấu với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyÕt sinh”. Sèng trong hiÖn thùc khèc liÖt cña chiÕn tranh c¸c c« vÉn mØm cêi trªn khèn khó, vẫn mơ mộng, vẫn yêu đời và tình đồng chí, đồng đội lại càng keo sơn gắn bó hơn bao giờ hết. Chứng kiến cuộc sống và tinh thần chiến đấu của ba cô thanh niên xung phong ta lại båi håi nhí l¹i tõng vÇn th¬ thiÕt tha cña ChÝnh H÷u trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. ¸o anh r¸ch vai QuÇn t«i vµi m¶nh v¸ MiÖng cêi buèt gi¸ Ch©n kh«ng giµy Th¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay Hay giäng th¬ hãm hØnh, ngang tµng, rùc ch¸y quyÕt t©m cña nh÷ng ngêi lÝnh l¸i xe trong bài thơ “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật: Không có kính rồi xe không có đèn Kh«ng cã mui xe, thïng xe cã xíc Xe vÉn ch¹y v× MiÒn Nam phÝa tríc ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim Thật khâm phục biết bao những anh bộ đội, những cô thanh niên xung phong sẵn sàng bỏ qua lợi ích riêng t để chiến đấu vì Tổ quốc ! Chóng ta h«m nay víi t c¸ch lµ líp trÎ ViÖt Nam ngìng väng vÒ qu¸ khø l¹i cµng hiÓu sâu sắc hơn về cuộc sống chiến đấu gian khổ trong chiến tranh của những chiến sỹ năm xa. VÉn vang väng m·i trang nhËt kÝ “Cã löa” nh “NhËt kÝ §Æng Thuú Tr©m” Hay “M·i m·i tuæi hai mơi” của Nguyễn Văn Thạc... Hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc đã tô điểm thêm cho con ngời Việt Nam biết bao phẩm chất cao đẹp, họ là những ngời con yêu nớc, căm thï giÆc s©u s¾c, biÕt hy sinh t×nh c¶m c¸ nh©n v× quª h¬ng, bÊt chÊp gian khæ khã kh¨n vÉn hôn gan dạ, dũng cảm, lạc quan yêu đời. Mọi vết thơng của chiến tranh dờng nh đợc chữa lành nhờ hơi ấm của tình đồng đội keo sơn. 2. Vẻ đẹp của các nhân vật nữ trong truyện Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê. Bµi lµm mÉu Đờng Trờng sơn - đông nắng, tây ma ; một cái tên thôi cũng gợi cho ta về một thời lửa ch¸y, gîi h×nh ¶nh ®oµn qu©n cha tríc con sau cïng h¸t khóc qu©n hµnh, gîi nh÷ng ®oµn xe ra trận vì Miền Nam thân yêu. Viết về những nẻo đờng Trờng Sơn trong những năm đánh Mĩ, không chỉ có những bài thơ, bài ca ca ngợi những chiến sĩ lái xe hay những cô gái mở đờng trong trang th¬ cña L©m ThÞ MÜ D¹ mµ cßn cã nh÷ng c©u chuyÖn ®Çy c¶m phôc viÕt vÒ nh÷ng cô gái thanh niên xung phong, những cô trinh sát mặt đờng, những cô chuyên phá bom nổ chậm mở đờng cho xe qua. Những cô gái trẻ ấy đã đợc Lê Minh Khuê (một cây bút nữ xuất sắc của mảnh đất Xứ Thanh) kể lại và khắc hoạ chân dung tâm hồn tính cách. Ba cô gái trẻ là nh÷ng ng«i sao xa x«i trªn cao ®iÓm Trêng S¬n. Ba c« thanh niªn xung phong : Thao, Nho vµ Ph¬ng §Þnh biªn chÕ thµnh mét tæ trinh sát mặt đờng - cái tên gợi sự khát khao làm nên những sự tích anh hùng. Tổ trởng là Thao, lớn tuổi hơn một chút so với Nho và Phơng Định. Nhiệm vụ chính của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lợng đất đá cần san lấp, đánh dấu vị trí các quả bom cha nổ và phá bom. C«ng viÖc cña hä hÕt søc nguy hiÓm v× thêng xuyªn ph¶i ch¹y trªn cao ®iÓm gi÷a ban ngµy và máy bay địch có thể ập đến bất cứ khi nào. Đặc biệt phải đối mặt với thần chết trong mỗi lÇn ph¸ bom, c«ng viÖc Êy diÔn ra hµng ngµy, thËm chÝ lµ n¨m lÇn trong ngµy. N¬i ë cña hä lµ một cái hang đá mát lạnh, ngay dới chân cao điểm, cách xa đơn vị. Cuộc sống và chiến đấu cña ba c« g¸i trÎ gi÷a chiÕn trêng, dï rÊt kh¾c nghiÖt, nhng hä vÉn b×nh th¶n, t¬i vui, hån nhiªn vµ kh«ng kÐm phÇn l·ng m¹n. §Æc biÖt hä rÊt yªu th¬ng nhau, g¾n bã víi nhau trong tình đồng đội keo sơn, dù cho mỗi ngời một cá tính. Đặc biệt họ là những ngời có trách nhiệm tự giác rất cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ đợc phân công bởi công việc của họ không hề đơn giản. Công việc ấy đòi hỏi ở họ phải bình tĩnh, dũng cảm, khôn ngoan, nhạy cảm và kháo léo, đòi hỏi kinh nghiệm và sẵn sàng hy sinh, không quản khó khăn gian khổ bởi chẳng có ai biết đợc quả bom câm lặng có khi đang ấm nóng dần lên, nằm chềnh ềnh ra đó và có thể nổ bất cứ lúc nào. Đố là những phẩm chất cao đẹp, bình dị, hồn nhiên của ba cô gái thanh niên xung phong, tuy nhiên mỗi ngời lại có những vẻ đẹp riêng của mình. ChÞ Thao lín tuæi h¬n nªn dù tÝnh t¬ng lai còng thiÕt thùc h¬n, cã Ýt nhiÒu tõng tr·i nªn kh«ng dÔ dµng hån nhiªn, m¬ méng nhng rÊt thÝch h¸t vµ ghi chÐp bµi h¸t. Trong c«ng viÖc rÊt b×nh tÜnh vµ quyÕt liÖt vËy mµ rÊt sî m¸u vµ v¾t. Nh÷ng khi biÕt r»ng c¸i s¾p tíi sÏ kh«ng ªm ¶ chÞ l¹i tá ra b×nh tÜnh b»ng c¸ch mãc b¸nh bÝch quy trong tói vµ thong th¶ nhai. áo lót của chị cái nào cũng thêu chỉ màu chị hay tỉa đôi lông mày của mình, tỉa nhỏ nh cái t¨m nhng ai còng ph¶i gêm chÞ : c¬ng quyÕt, t¸o b¹o. Cßn Nho l¹i lµ c« g¸i kh¸c, cã lóc bíng bØnh, m¹nh mÏ ; cã lóc lÇm l× cùc ®oan. Mçi khi Nho t¾m, tr«ng c« nh mét que kem tr¾ng m¸t l¹nh, c¸i cæ trßn vµ nh÷ng cóc ¸o nhá nh¾n..

(150) Cứ quần áo ớt, Nho ngồi đòi ăn kẹo. Đặc biệt cô có sở thích thêu hoa rực rỡ, loè loẹt trên kh¨n gèi. trong mét lÇn ph¸ bom Nho bÞ th¬ng, chÞ Thao vµ §Þnh hÕt lßng ch¨m sãc. §Þnh röa cho Nho b»ng níc ®un s«i trªn bÕp than. B«ng b¨ng tr¾ng, pha s÷a vµo mét c¸i ca s¾t cho Nho. Còn chị Thao thể hiện rõ sự quan tâm của mình qua câu nói : "Cho nhiều đờng vào, pha đặc". Tình cảm quay cuồng trong chị. "Chị cứ đa mắt nhìn Nho, lấy tay sửa cái cổ áo, cái ve áo và tóc nó. Chị không khóc đó thôi, chị không a cả nớc mắt". Qua việc Nho bị thơng, chúng ta thấy rõ đợc tình cảm mà các cô đã dành cho nhau, đã gắn bó với nhau sâu sắc đến møc nµo. Nh©n vËt chÝnh còng lµ nh©n vËt kÓ chuyÖn lµ Ph¬ng §Þnh. Ph¬ng §Þnh lµ c« g¸i Hµ Nội trẻ trung và xinh xắn. Hai bím tóc dày tơng đối mềm, cái cổ cao, kiêu hãnh nh đài hoa loa kèn. Các anh lái xe thờng bảo : "cô có cái nhìn sao mà xa xăm". Xa đến đâu mặc kệ, nhng t«i thÝch ng¾m m¾t t«i trong g¬ng. Nã dµi dµi, mµu n©u, hay nheo l¹i nh chãi n¾ng. Vèn lµ mét n÷ sinh hån nhiªn nhng do hoµn c¶nh chiÕn tranh, c« vµo chiÕn trêng. Gi÷a cuéc sèng khắc nghiệt và muôn vàn nguy hiểm, cô vẫn giữ đợc sự trong sáng trong suy nghĩ, lối sống cả trong c«ng viÖc. C« cã t©m hån trong s¸ng, v« t, giµu méng m¬, thÝch ca h¸t, hay hoµi niÖm về một thời học sinh ngây thơ bên mẹ, trong căn phòng nhỏ ở một đờng phố nhỏ yên tĩnh trong những ngày trớc chiến tranh. Những kỉ niệm êm đềm ấy sống lại trong trí nhớ của Định, giữa chiến trờng dữ dội làm dịu mát tâm hồn cô. Vào chiến trờng đã ba năm, Định đã quen với đạn bom, hiểm nguy, vợt qua bao gian lao vẫn không làm mất đi ở cô cái hồn nhiên, v« t lù. C« giµu c¶m xóc vµ thêng lµm ®iÖu tríc nh÷ng anh lÝnh trÎ. Thùc ra trong nh÷ng suy nghĩ của cô, những ngời đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thợng nhất là những ngời mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ. Định rất yêu mến và gắn bó với đồng đội của mình. Khi chị Thao ngã vội đỡ chị dậy, chăm sóc Nho khi bị thơng, cô cảm phục tất cả các chiến sĩ mà cô đã gặp trên tuyến đờng Trờng Sơn. Đồng thời Phơng Định cũng là cô gái rất kín đáo trong tình cảm. Có lẽ điều đáng quí nhất ở Phơng Định chính là tinh thần, trách nhiệm với công việc. Mỗi lần đi phá bom, cô đều xung phong đi, cô luôn đứng trong t thế sẵn sàng, chấp nhËn gian khæ, hi sinh, cã lßng dòng c¶m kh«ng qu¶n khã kh¨n, lu«n b×nh tÜnh tù tin tríc mọi tình huống. Những phẩm chất cao đẹp của Phơng Định, của Thao, Nho đã đợc khắc hoạ bằng sự am hiểu tâm lí giới tính của Lê Minh Khuê. Thành công về xây dựng nhân vật còn đợc đóng góp bởi ngôn ngữ trần thuật tự nhiên, hấp dẫn dới ngôi kể thứ nhất, những câu ngắn, nhịp nhanh, giọng điệu gắn liền với ngôn ngữ đời thờng, vừa trẻ trung vừa giàu nữ tính. Từng là Thanh niên xung phong nên có lẽ Lê Minh Khuê mới hiểu biết sâu sắc công việc và đời sống tình cảm tâm hồn của những nữ thanh niên xung phong đến nh vậy. Truyện khép lại khi một trận ma đá bất ngờ đổ xuống cao điểm khiến các cô gái trẻ hết sức vui thích. Truyện Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, giàu mộng mơ, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh nhng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đờng Trờng Sơn. Đó cũng chính là những hình ảnh đẹp, tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chèng MÜ. Nh©n vËt trong Nh÷ng ng«i sao xa x«i chÝnh lµ §Æng Thuú Tr©m vµ NguyÔn V¨n Thạc ngoài đời. Họ đã góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc. Vì thế hệ trẻ Việt Nam ngày hôm nay phải sống cho đẹp, cho có ích để bao xơng máu của những anh hùng, liệt sĩ đã không đổ xuống vô ích, để đất nớc Việt Nam ngày càng tơi đẹp h¬n. §¸p ¸n §Ò sè 6. I. Tr¾c nghiÖm C©u 1 A.a B.b C.c D.d. 2. 3 A. B. 4 A. 5. 6 § S. 7 A. 8 A. 9. 10. B. B. 11. 12. 13. 14. D. D. C. C©u5: Ph¬ng §Þnh Thao Nho C©u 12: §«ng §« Th¨ng Long MÕn yªu C©u 15: Qu¶ Qu¶. Sî m¸u m¸t... nh mét que kem tr¾ng §«i m¾t dµi dµi, n©u n©u, hay nheo nheo l¹i nh chãi n¾ng.. 15 16.

(151) Qu¶ II. Tù luËn Bµi Nh÷ng ng«i sao xa x«i §¶m b¶o c¸c ý c¬ b¶n sau. 1. Nêu những nét chính về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. + Lª Minh Khuª sinh n¨m 1949, quª ë huyÖn TÜnh Gia, tØnh Thanh Ho¸. Trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ, gia nhËp thanh niªn xung phong vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n vµo ®Çu nh÷ng n¨m 70. Lª Minh Khuª lµ c©y bót n÷ chuyªn vÒ truyÖn ng¾n. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh, truyÖn của Lê Minh Khuê viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đờng Trờng Sơn. Sau năm 1975, tác phẩm của nhà văn bám sát những biến chuyển của đời sống xã hội và con ngời trên con đờng đổi mới. + TruyÖn Nh÷ng ng«i sao xa x«i ë trong sè nh÷ng t¸c phÈm ®Çu tay cña Lª Minh Khuª, viÕt n¨m 1971, lóc cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc ®ang diÔn ra ¸c liÖt. 2. Vẻ đẹp chung của các cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đờng Trờng Sơn. + Đó là những cô gái tuổi đời còn trẻ. Vì nhiệm vụ giải phóng miền Nam, họ đã không tiếc tuổi xuân chiến đấu, cống hiến cho đất nớc. + Công việc của họ là trinh sát mặt đờng gặp nhiều khó khăn nguy hiểm. Họ phải làm việc dới ma bom bão đạn, phải phá bom thông đờng để những đoàn quân tiến vào giải phóng miÒn Nam. + Họ mang lí tởng chiến đấu để thống nhất Tổ Quốc nên đều giàu tinh thần trách nhiÖm, coi thêng gian khæ. Mçi nh©n vËt cã nÐt tÝnh c¸ch riªng nhng hä yªu th¬ng, l¹c quan, có niềm tin vào tình yêu đất nớc. 3. Vẻ đẹp riêng của các cô gái thanh niên xung phong a) Nh©n vËt Ph¬ng §Þnh. + Đây là cô gái Hà Nội trẻ trung yêu đời. Phơng Định thích ngắm mình trong gơng, là ngời có ý thức về nhan sắc của mình. Cô có hai bím tóc dày, tuơng đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh nh đài hoa loa kèn. Đôi mắt mầu nâu, dài dài, hay nheo nheo nh nhói nắng v v. + Phơng Định là nhân vật kể truyện xng tôi đầy nữ tính. Cô đẹp nhng không kiêu căng mà có sự thông cảm, hoà nhập. Cô thích hát dân ca quan họ Bắc Ninh, dân ca ý, đặc biệt hát bài Ca Chiu Sa. Cô có tài bịa lời cho những bài hát. Những bài hát về cuộc đời, về tình yêu và sự sống cất lên giữa cuộc chiến tranh ác liệt tôn thêm vẻ đẹp của những cô thanh niên xung phong cã niÒm tin vµo cuéc chiÕn tranh chÝnh nghÜa cña d©n téc. + Phơng Định là cô gái dũng cảm. Hành động phá bom của cô cùng đồng đội đã góp phần thông mạch giao thông. Cảnh phá bom vừa hồi hộp, vừa căng thẳng, cho ngòi đọc hình dung cuéc chiÕn tranh tµn khèc nh thÕ nµo nhng c« vÉn b×nh tÜnh v× mét ngµy Ýt nhÊt c¸c c« phải phá bom ba lần, đó là chuyện thờng tình. Có lúc Phơng Định nghĩ đến cái "chết" nhng mét c¸i chÕt mê nh¹t, kh«ng cô thÓ. Cßn c¸i chÝnh : liÖu m×n cã næ, bom cã næ kh«ng ? +Phơng Định là cô gái dễ thơng, hay xúc động. Chứng cảnh trận ma đá cô nhớ về Hà Néi, nhí mÑ, nhí c¸i cöa sæ, nhí nh÷ng ng«i sao, nhí qu¶ng trêng lung linh vv. Nh÷ng hoµi niÖm, kÝ øc déi lªn s©u th¼m cµng chøng tá sù nh¹y c¶m trong t©m hån c« g¸i Hµ Néi m¬ mộng, lãng mạn, thật đáng yêu. b) Nh©n vËt Thao. Đây là cô gái lớn tuổi nhất trong nhóm, là đội trởng tổ trinh sát mặt đờng. ở chị có nh÷ng nÐt dÔ nhí Ên tîng. ChÞ còng tØa tãt l«ng mµy nhá nh c¸i t¨m, c¬ng quyÕt, m¹nh mÏ, táo bạo. Chị không sợ bom đạn, chỉ đạo công việc dứt khoát nhng lại rất sợ máu và vắt. + Chị yêu thơng đồng đội đúng vai trò của nguời chị cả. Khi Nho bị thơng, chị rất lo lắng, săn sóc tận tình từng hớp nớc, cốc sữa. Tình đồng đội sởi ấm tâm hồn những cô gái lúc khã kh¨n nhÊt. + Chị Thao cũng thích hát dù hát sai lời và sai nhạc. Tiếng hát đó yêu đời, cất lên từ cuộc chiến tranh để khẳng định bản lĩnh, sức mạnh, niềm tin vào lí tuởng của thanh niên thời đại những năm chống Mĩ. c) Nh©n vËt Nho. +Nho xuÊt hiÖn trong thêi ®iÓm quan träng cña c©u truyÖn. §ã lµ lóc ph¸ bom, khi ranh giíi cña sù sèng vµ c¸i chÕt gÇn kÒ gang tÊc. Nho nhá nhÑ, dÞu dµng, duyªn d¸ng Tr«ng nã nhÑ m¸t mÎ nh mét que kem tr¾ng" + Trong đợt phá bom, Nho bị thơng nhng cô là cô gái dũng cảm không hề kêu ca phàn nàn. Chị Thao định báo về đại đội nhng Nho đã cơng quyết Không chết đâu. Đơn vị đang làm đờng kia mà. Việc gì khiến cho nhiều ngời phải lo lắng. ơ, cái bà này ! Sao bà cứ cuống quýt lªn nh vËy ? + Hành động Nho xin Phơng Định mấy viên đá trong lúc bị thơng tôn thêm vẻ đẹp của c¸c c« g¸i thanh niªn xung phong. KÎ thï kh«ng thÓ huû diÖt ®uîc sù sèng. Lßng l¹c quan yêu đời làm cho các cô vừa trẻ trung, vừa hồn nhiên, tràn đầy nữ tính..

(152) §Ò 1 2 3 4. 5 6. 7 8 9 10. 11. 12 13 14. Trang Néi dung Em cã suy nghÜ g× vÒ ý thøc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc cña 1 thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam ? Khñng bè ®ang diÔn ra hµng ngµy t¹i mét sè níc vµ cã nguy c¬ bïng 4 nổ trên toàn thế giới. Những suy nghĩ của em về vấn đề này ? Cã rÊt nhiÒu b¹n nhá b»ng tuæi em nhng ph¶i rêi nhµ ra kiÕm sèng ë 6 các thành phố. Suy nghĩ của em về vấn đề này ? Một số ngời làm cha, làm mẹ thờng xuyên đánh đập, chửi mắng con 9 c¸i vµ cho r»ng : "th¬ng cho roi cho vät"... H·y tr×nh bµy nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ hiÖn tîng nµy. N¹n ph¸ rõng ®ang ngµy cµng trë nªn nghiªm träng. ý kiÕn cña em vÒ 11 vấn đề này. 14 1. Ph©n tÝch bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u 2. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ : Không có kính rồi xe không có đèn ................................................. ChØ cÇn trong xe cã mét tr¸i tim (Bµi th¬ ………….- Ph¹m TiÕn DuËt) 18 1. Vẻ đẹp của ngời lính trong khổ cuối bài thơ Đồng chí của Chính Hữu. 2. Tõ hiÓu biÕt vÒ bµi §ång chÝ cña ChÝnh H÷u, em h·y viÕt mét ®oan v¨n theo luận đề: Đồng chí mang một vẻ đẹp của thời đại mới. Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã cho thấy 21 hành trang mang theo con đờng ra trận là trái tim yêu nớc. ý kiến của em ? H×nh ¶nh ngêi lÝnh trong hai bµi th¬ §ång chÝ cña ChÝnh H÷u vµ Bµi th¬ vÒ 23 tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật. 1. Không khí lao động khẩn trơng, khỏe khoắn và tơi vui trong bài thơ 27 Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. 2. ChÐp l¹i theo trÝ nhí 4 c©u th¬ ®Çu vµ 4 c©u th¬ cuèi bµi §oµn thuyÒn đánh cá. a) Ph©n tÝch ý nghÜa cña hai h×nh ¶nh th¬ MÆt trêi xuèng biÓn vµ MÆt trêi đội biển. Bình luận tính chính xác của hai từ xuống và đội. b) Trong hai ®o¹n th¬ nµy, t¸c gi¶ diÔn t¶ t©m tr¹ng cña ai ? §ã lµ t©m tr¹ng g× ? 1. Hãy chọn một số câu thơ có giá trị nghệ thuật độc đáo trong bài Đoàn 31 thuyền đánh cá của Huy Cận để viết một bài văn có tên đề : Nh÷ng h×nh ¶nh th¬ tr¸ng lÖ vµ l·ng m¹n 2. ViÕt lêi b×nh cho khæ th¬ sau ®©y : C©u h¸t c¨ng buåm víi giã kh¬i ……………………………………. M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i. (Đoàn thuyền đánh cá, Huy Cận) 34 1. Ph©n tÝch bµi th¬ BÕp löa cña B»ng ViÖt 2. B»ng mét bµi v¨n ng¾n, h·y viÕt c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi bµ trong bµi th¬ BÕp löa. 37 Từ bếp lửa đời đến Bếp lửa trong thơ Bằng Việt 1. Ph©n tÝch h×nh ¶nh ngêi mÑ trong bµi th¬ Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín 41 trªn lng mÑ cña NguyÔn Khoa §iÒm.

(153) 2.. 15. 16 17. 18 19. 20. 21 22. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ : Em Cu Tai ngñ trªn lng mÑ ¬i ................................................. Lng ®a n«i vµ tim h¸t thµnh lêi (Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ) 1.Viết về những kỉ niệm sâu sắc với một ngời bà kính yêu trong đó có sử dông yÕu tè nghÞ luËn 2. Tõ hai c©u th¬ : Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ em n»m trªn lng Hãy viết một bài văn với nhan đề : Mặt trời của mẹ Tõ bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy h·y viÕt vÒ nh÷ng suy t cña ngêi lÝnh sau chiÕn tranh. 1. Phân tích bài thơ ánh trăng của Nguyễn Duy để cảm nhận đợc bài học s©u s¾c mµ t¸c gi¶ muèn göi g¾m 2. ViÕt lêi b×nh cho ®o¹n th¬ sau : Ngöa mÆt lªn nh×n mÆt ...................................... §ñ cho ta giËt m×nh (¸nh tr¨ng, NguyÔn Duy) DiÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n 1. Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm 2. Hãy chỉ ra các hình thức đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm trong trích dẫn dới đây. Phân tích tác dụng của các hình thức đó trong mỗi đoạn v¨n. 1. Ph©n tÝch nh©n vËt anh thanh niªn trong truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" của Nguyễn Thành Long để thấy đợc vẻ đẹp trong cách sống, tâm hồn và nh÷ng suy nghÜ cña nh©n vËt. 2. C¶m nhËn cña em vÒ nh÷ng ®iÒu ©m vang tõ "LÆng lÏ Sa Pa" C¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt «ng häa sü trong t¸c phÈm LÆng lÏ Sa Pa 1. Gi¶i nghÜa c¸c thµnh ng÷ sau vµ cho biÕt nh÷ng thµnh ng÷ nµy cã liªn quan đến phơng châm hội thoại nào ? - Ăn đơm nói đặt. - Khua m«i móa mÐp. - ¡n èc nãi mß. - Nãi d¬i nãi chuét. - ¡n kh«ng nãi cã. - Høa h¬u høa vîn. - C·i chµy c·i cèi. 2. Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đến ý kiến dới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách : dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp. "Giản dị trong đời sống, trong quan hệ vối mọi ngời, trong tác phong, Hå Chñ tÞch còng rÊt gi¶n dÞ trong lêi nãi vµ bµi viÕt, v× muèn quÇn chúng nhân dân hiểu đợc, nhớ đợc, làm đợc." (Ph¹m V¨n §ång - "Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, tinh hoa vµ khÝ ph¸ch cña d©n téc, l¬ng t©m của thời đại") 3.. 23. 24. 45. 48 50. 54 57. 61. 64 66. Cho ®o¹n v¨n sau : "- Trêi ¬i, chØ cßn cã n¨m phót ! ...... - Chµo anh." (NguyÔn Thµnh Long, LÆng lÏ Sa Pa) Hãy chọn nhân vật anh thanh niên là ngời kể chuyện, sau đó chuyển ®o¹n v¨n nµy thµnh mét ®o¹n v¨n cã nh©n vËt, sù kiÖn, lêi v¨n vµ c¸ch kÓ chuyÖn phï hîp ng«i thø nhÊt. 1. C¶m nghÜ cña em vÒ t×nh cha con trong chiÕn tranh qua truyÖn ChiÕc lîc 71 ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng. 2. Häc xong truyÖn ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng em h·y viÕt hai bài văn ngắn để triển khai các luận đề : a) Bé Thu và một tình yêu cha đằm thắm, kì lạ. b) Ông Sáu - Ngời hi sinh cả cuộc đời để gìn giữ tình cha con bất diÖt. 1. Ph©n tÝch h×nh ¶nh biÓu tîng : "§Çu sóng tr¨ng treo" (§ång chÝ - ChÝnh 74 H÷u) ; h×nh ¶nh "tr¨ng" (¸nh tr¨ng - NguyÔn Duy)..

(154) 25. 26. 27. 28. 29 30. 31. 32 33 34 35. 36. 2. Từ hiểu biết về bài Đồng chí, hãy triển khai một đoạn văn theo luận đề sau : Những ngời đồng chí, từ cuộc đời thật đi vào thơ ca 1. Xác định lỗi diễn đạt trong những câu sau. Sau đó, sửa lại câu cho đúng. a) Việt Nam chúng ta có rất nhiều thắng cảnh đẹp. b) Trong những năm gần đây, nhà trờng đã đẩy mạnh qui mô đào tạo để đáp ứng nhu cầu học tập của xã hội. c) Về khuya, đờng phố rất im lặng. d) Trong thời kì đổi mới, Việt Nam đã thành lập quan hệ ngoại giao với hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi. 2. Kể tóm tắt cốt truyện đoạn trích Chiếc lợc ngà (Nguyễn Quang Sáng) đã häc ë s¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 9 - tËp 1. Ph©n tÝch ®o¹n trÝch Thuý KiÒu b¸o ©n b¸o o¸n (TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du) để thấy đợc : “tài năng nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả trong việc khắc hoạ tính cách qua ngôn ngữ đối thoại” (S¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n 9 tËp 1- NXB Gi¸o dôc). 1. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh con cß trong bµi th¬ cïng tªn cña ChÕ Lan Viªn. 2. H·y tëng tîng lµ bÐ Thu trong truyÖn ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang Sáng kể lại câu chuyện : lúc nhận ra ba cũng là lúc chia tay cho đếnkhi nhận lại chiếc lợc ngà từ ngời bạn chiến đấu của ba. 1. Phân tích Chuyện ngời con gái Nam Xơng của Nguyễn Dữ để làm nổi bật những vẻ đẹp và thân phận nhân vật Vũ Nơng. 2. Tr×nh bµy c¶m nghÜ s©u s¾c nhÊt cña em vÒ ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng cña NguyÔn D÷. Phân tích đoạn trích ở hồi 14 trong tác phẩm Hoàng Lê nhất thống chí để làm nổi bật vẻ đẹp của hình tợng vua Quang Trung. 1. Ph©n tÝch ®o¹n th¬ ChÞ em Thuý KiÒu (trÝch TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du) để làm nổi bật vẻ đẹp của Thuý Kiều và Thuý Vân. 2. Tr×nh bµy nh÷ng c¶m nghÜ cña em vÒ bøc tranh thiªn nhiªn vµ lÔ héi mïa xu©n trong ®o¹n th¬ C¶nh ngµy xu©n trÝch trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du. 1. Ph©n tÝch t¸m c©u th¬ cuèi trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. 2. Ph©n tÝch t©m tr¹ng nhí th¬ng cña KiÒu trong ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. 3. Ph©n tÝch bøc tranh thiªn nhiªn trong s¸u c©u ®Çu ®o¹n trÝch KiÒu ë lÇu Ngng Bích để làm nổi bật cảnh ngộ của Kiều. Ph©n tÝch ®o¹n Thuý KiÒu xö Ho¹n Th trÝch trong TruyÖn KiÒu cña NguyÔn Du. Phân tích đoạn trích Lục Vân tiên gặp nạn để làm nổi bật những vẻ đẹp của «ng Ng. Nh÷ng suy ngÉm vµ tr¶i nghiÖm s©u s¾c cña nhµ v¨n NguyÔn Minh Châu về con ngời và cuộc đời qua truyện ngắn “Bến quê”. 1. ViÕt ®o¹n v¨n nãi lªn nh÷ng suy nghÜ cña em vÒ tÊm lßng ngêi mÑ qua nh÷ng dßng th¬ sau : Dï ë gÇn con, Dï ë xa con, Lªn rõng xuèng bÓ, Cß sÏ t×m con, Cß m·i yªu con. Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ, Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con. (Con cß - ChÕ Lan Viªn) 2. Ph©n tÝch chÊt th¬ cña truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" (Ng÷ v¨n 9 - tËp I) 1. Trong cảnh báo ân, báo oán ở truyện Kiều, Thúy Kiều đã nói với Thúc Sinh nh sau : Nµng r»ng : NghÜa träng t×nh non L©m tri ngêi cò, chµng cßn nhí kh«ng ? S©m th¬ng ch¼ng vÑn ch÷ tßng T¹i ai h¸ d¸m phô lßng cè nh©n a) “Ngời cũ” và “cố nhân” có phải là những từ đồng nghĩa không ? b) Có thể đổi chỗ hai từ này trong đoạn thơ trên đợc không ? Tại sao ? 2. C¶m nhËn vµ suy ngÉm cña em vÒ ®o¹n th¬ sau : Ta lµm con chim hãt. 78. 81. 84. 87. 91 95. 100. 104 107 112 116. 122.

(155) 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45 46. .......................... Dï lµ khi tãc b¹c (Mïa xu©n nho nhá - Thanh H¶i) 1. KÕt thóc bµi th¬ “Qua §Ìo Ngang” (Bµ HuyÖn Thanh Quan) vµ “B¹n đến chơi nhà” (Nguyễn Khuyến) đều xuất hiện cụm từ “ta với ta” nhng ở mỗi bài lại diễn đạt một nội dung ý nghĩa khác nhau. Em hãy phân tích và làm sáng tỏ điều đó. 2. Vẻ đẹp tâm hồn ngời nông dân Việt nam trong truyện ngắn “Làng” của Kim L©n. 1. C¶m nhËn cña em vÒ hai c©u th¬ : Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con (ChÕ Lan Viªn - Con Cß - Ng÷ v¨n 9 tËp II) 2. “Sang thu - Khóc giao mïa nhÑ nhµng, th¬ méng, b©ng khu©ng mµ còng thÇm th× triÕt lÝ” (Sang Thu - H÷u ThØnh - Ng÷ v¨n 9 tËp II) 1. Giíi thiÖu truyÖn “Ngêi con g¸i Nam X¬ng” cña NguyÔn D÷ (SGK - NV 9 tËp 1) 2. Suy nghÜ cña em vÒ bµi th¬ “¸nh tr¨ng” cña NguyÔn Duy (SGK - NV 9 tËp 2) 1. H·y viÕt lêi b×nh (kho¶ng 1 trang giÊy) cho ®o¹n th¬ sau : “Mäc gi÷a dßng s«ng xanh .............................. T«i ®a tay t«i høng” 2. Bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” lµ tiÕng lßng tha thiÕt yªu mÕn vµ g¾n bã với thiên nhiên, với đất nớc, với cuộc đời, thể hiện ớc nguyện chân thành, đợc cống hiến cho đất nớc, góp một “Mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc, cho cuộc đời … Ước nguyện của nhà thơ tuy giản dị mà vô cùng thiêng liêng cao cả, đẹp nh mùa xuân vậy. Tõ viÖc c¶m nhËn bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i, h·y làm sáng tỏ nhận định trên. 1. Nếu nh đằng sau câu thơ : “Mai về Miền Nam thơng trào nớc mắt” tác gi¶ tiÕp tôc diÔn t¶ sù ®au xãt tiÕc th¬ng th× kÕt thóc bµi th¬ sÏ nh thÕ nµo ? H·y viÕt lêi b×nh cho khæ th¬ cuèi cña bµi th¬ “ViÕng l¨ng B¸c”. 2. Mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ “Viếng lăng Bác” là niềm xúc động thiªng liªng, thµnh kÝnh, lßng biÕt ¬n vµ tù hµo pha lÉn xãt ®au cña ViÔn Ph¬ng khi nhµ th¬ tõ MiÒn Nam ra viÕng l¨ng B¸c. Tõ viÖc c¶m nhËn bµi th¬ h·y lµm s¸ng tá ý kiÕn trªn. 1. Nhà thơ Nguyễn Duy trong bài thơ “Ngồi buồn nhớ mẹ ta xa” đã viết : “Ta ®i trän kiÕp con ngêi Còng kh«ng ®i hÕt mÊy lêi mÑ ru” Trong bµi th¬ “Con cß” Nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn còng viÕt : “Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con” H·y viÕt lêi b×nh vÒ t×nh mÑ vµ ý nghÜa cña lêi ru. 2. C¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh ngêi mÑ qua hai bµi th¬ : “Con cß” cña ChÕ Lan Viªn vµ “Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ” cña NguyÔnKhoa §iÒm. 1. Viết lời bình cho tiêu đề sau : “BÕn quª” lµ bÕn quª. 2. Hãy làm sáng tỏ tiêu đề : Không gian bến quê và sự thức nhận đau đớn s¸ng ngêi cña con ngêi. 1. Trong bµi th¬ "ChiÒu s«ng Th¬ng" cã h×nh ¶nh : "§¸m m©y trªn ViÖt Yªn Rñ bãng vÒ Bè H¹" Và bài “Sang Thu” - Hữu Thỉnh đã viết : "Có đám mây mùa hạ V¾t nöa m×nh sang thu" Hãy viết lời bình cho những tứ thơ mới mẻ và độc đáo này. 2. C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “Sang thu” cña H÷u ThØnh ! VÒ nh÷ng kh¸t väng cu¶ mÑ qua bµi th¬ Con cß cña ChÕ Lan Viªn. Kh¸t väng sèng cña nhµ th¬ Thanh H¶i qua bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá ”- Ng÷ V¨n 9- tËp 2 .. 127. 134. 140. 146. 150. 155. 159. 163. 166 170.

(156) 47 B¸c. 48 49 50. Sù thµnh kÝnh thiªng liªng cña ViÔn Ph¬ng trong bµi th¬ ViÕng l¨ng 174. Bøc tranh thu qua c¶m nhËn tinh tÕ cña H÷u ThØnh trong bµi th¬ 179 "Sang thu” (Ng÷ v¨n 9 - TËp 2). Những nghịch lí và triết lí về con ngời, gia đình, quê hơng của nhân 184 vËt NhÜ qua truyÖn “BÕn quª” cña NguyÔn Minh Ch©u. 1. Tõ “Nh÷ng ng«i sao xa x«i” cña Lª Minh Khuª, h·y viÕt bµi v¨n cã tiªu 186 đề : “Tình yêu đất nớc và chiến tranh chống Mĩ”..

(157)

cac de van thi chuyen cap chuan

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về