Bảo đảm an toàn thông tin trên web sử dụng kỹ thuật mã hóa ứng dụng và gửi nhận công văn tài liệu trong hệ thống mạng quân sự​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THƠNG

ĐỖ QUỐC TRƯỞNG

ĐẢM BẢO AN TỒN THƠNG TIN TRÊN WEB SỬ DỤNG KỸ
THUẬT MÃ HÓA ỨNG DỤNG VÀO GỬI NHẬN CÔNG VĂN TÀI
LIỆU TRONG HỆ THỐNG MẠNG QUÂN SỰ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH

Thái Nguyên - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THƠNG

ĐỖ QUỐC TRƯỞNG

ĐẢM BẢO AN TỒN THƠNG TIN TRÊN WEB SỬ DỤNG KỸ
THUẬT MÃ HÓA ỨNG DỤNG VÀO GỬI NHẬN CÔNG VĂN TÀI
LIỆU TRONG HỆ THỐNG MẠNG QUÂN SỰ
Chuyên ngành: Khoa học máy tính
Mã số chuyên ngành: 8480101
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC MÁY TÍNH
Người hướng dẫn khoa học: TS PHẠM THẾ QUẾ

Thái Nguyên - 2020


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là cơng trình nghiên cứu của chính bản
thân, luận văn này hồn tồn được hình thành và phát triển từ quan điểm của
chính cá nhân tơi, dưới sự hướng dẫn chỉ bảo của TS Phạm Thế Quế. Các kết
quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong các
cơng trình nào khác.
Học viên

Đỗ Quốc Trưởng


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn “Đảm bảo an tồn thơng tin trên web sử dụng
kỹ thuật mã hóa ứng dụng vào gửi nhận công văn tài liệu trong hệ thống
mạng Quân sự” học viên đã nhận được sự hướng dẫn và giúp đỡ nhiệt tình
của nhiều tập thể và cá nhân.
Trước hết, học viên xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến ban lãnh
đạo cùng quý thầy cô trong khoa Công nghệ thông tin - Trường Đại học
Công nghệ thông tin và truyền thông, Đại học Thái Nguyên đã tận tình dạy
dỗ, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm và tạo điều kiện thuận lợi cho học
viên trong suốt thời gian học tập và thực hiện đề tài.
Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy hướng dẫn TS. Phạm
Thế Quế, người đã gợi cho học viên những ý tưởng về đề tài, đã tận tình
hướng dẫn và giúp đỡ để đề tài được thực hiện và hồn thành.
Tơi cũng xin cảm ơn cơ quan, bạn bè đồng nghiệp, gia đình và những
người thân đã cùng chia sẻ, giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện thuận lợi để tơi
hồn thành tốt nhiệm vụ học tập và hoàn thành bản luận văn.
Thái nguyên, ngày.... tháng…. năm 2020
Học viên

Đỗ Quốc Trưởng

i
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................... 06
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ AN TOÀN THƠNG TIN VÀ BẢO MẬT
TRÊN WEB......................................................................................................................................... 09
1.1. Q trình phát triển của web............................................................................................... 09
1.2. Quá trình phát triển của web............................................................................................... 09
1.3. Các hiểm họa đối với an tồn thơng tin trên web.................................................... 09
1.3.1. Tấn công vào vùng ẩn................................................................................................... 09
1.3.2. Can thiệp vào tham số trên URL............................................................................. 10
1.3.3. Tấn công dùng cookie................................................................................................... 10
1.3.4. Các lỗ hổng bảo mật...................................................................................................... 10
1.3.5. Cấu hình khơng an tồn............................................................................................... 10
1.3.6. Tràn bộ đệm........................................................................................................................ 10
1.3.7. Tấn cơng từ chối dịch vụ DoS (Denial of Service)....................................... 11
1.4. Các vấn đề bảo mật ứng dụng web.................................................................................. 11
1.4.1. Giao thức IPSec................................................................................................................ 11
1.4.2. Giao thức SSL và TLS.................................................................................................. 11
1.4.3. Giao thức SET................................................................................................................... 14
1.4.4. So sánh giữa SET và SSL........................................................................................... 16
1.5. An tồn thơng tin trong mơi trường web...................................................................... 17
1.5.1. Vấn đề an tồn thơng tin.............................................................................................. 17
1.5.2. Chứng chỉ số và cơ chế xác thực............................................................................. 17
1.5.3. Chứng chỉ khóa cơng khai.......................................................................................... 21
1.6. Kết luận chương........................................................................................................................ 25
Chương 2: MÃ KHÓA ĐỐI XỨNG, MÃ KHĨA CƠNG KHAI, CHỮ KÝ
SỐ TRONG BẢO MẬT GỬI NHẬN CÔNG VĂN TÀI LIỆU GIỮA CÁC
ĐƠN VỊ TRONG QUÂN SỰ.................................................................................................... 26

2.1. Mã khóa đối xứng..................................................................................................................... 26
2.1.1. Định nghĩa........................................................................................................................... 26


ii
2.1.2. Chuẩn mã hóa dữ liệu DES........................................................................................ 27
2.2. Mã khóa bất đối xứng (mã hóa khóa cơng khai)...................................................... 32
2.2.1. Giới thiệu chung.............................................................................................................. 32
2.2.2. Hệ mật mã RSA............................................................................................................... 35
2.2.3. Hàm băm.............................................................................................................................. 39
2.3. Chữ ký số...................................................................................................................................... 42
2.3.1. Khái niệm............................................................................................................................ 42
2.3.2. Phân loại chữ ký số........................................................................................................ 43
2.3.3. Một số lược đồ chữ ký cơ bản.................................................................................. 46
2.3.4. Quá trình ký và xác thực chữ ký số....................................................................... 51
2.3.5. Các phương pháp tấn công chữ ký điện tử......................................................... 52
2.4. Bảo mật việc gửi nhận công văn tài liệu trong hệ thống Quân sự..................52
2.4.1. Trình tự quản lý công văn tài liệu chuyển đi..................................................... 53
2.4.2. Kiểm tra, đăng ký và đóng dấu cơng văn tài liệu........................................... 53
2.4.3. Trình tự quản lý cơng văn tài liệu đến.................................................................. 53
2.5. Kết luận chương........................................................................................................................ 53
Chương 3: XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH BẢO MẬT GỬI NHẬN
CÔNG VĂN TÀI LIỆU TRONG HỆ THỐNG MẠNG QUÂN SỰ................55
3.1. Hiện trạng về gửi nhận công văn tài liệu ở các đơn vị Quân sự......................55
3.2. Bảo đảm an tồn thơng tin trong đơn vị Qn sự.................................................... 57
3.3. Cài đặt chương trình và thử nghiệm............................................................................... 59
3.4. Đáng giá kết quả thử nghiệm chương trình................................................................. 63
KẾT LUẬN.......................................................................................................................................... 64
KIẾN NGHỊ VÀ HƯỚNG PHÁT TRIỂN....................................................................... 65
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................................... 66

iii
DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ, TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
CA
DS
DSA
DES
DSS
DoS
FTP
HTML

HTTP

LDAP

RSA
PKI
SHA
SSL


iv
Từ viết tắt

Tiếng anh

Nghĩa tiếng việt

Ngôn ngữ truy vấn
Một hệ thống các giao thức hỗ trợ
việc truyền thông tin trên mạng

Bảo mật tầng giao vận
Định vị tài nguyên thống nhất


v
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Mơ hình hoạt động của web.................................................................................... 09
Hình 1.2: Sử dụng SSL gửi và nhận trên internet............................................................. 12
Hình 1.3: Sơ đồ hoạt động của SSL......................................................................................... 14
Hình 1.4: Dùng mật khẩu để xác thực máy khách kết nối tới máy dịch vụ.........18
Hình 1.5: Chứng thực của máy khách kết nối tới máy dịch vụ.................................. 20
Hình 1.6: Sơ đồ hoạt động của Hệ thống cấp chứng chỉ khóa cơng khai.............22
Hình 1.7: Mơ hình dây chuyền chứng thực.......................................................................... 24
Hình 2.1: Sơ đồ mã hóa khóa đối xứng.................................................................................. 26
Hình 2.2: Một vịng của DES....................................................................................................... 28
Hình 2.3: Hàm f của DES.............................................................................................................. 29
Hình 2.4: Sơ đồ thuật tốn tạo các khóa từ K1 đến K16............................................... 30
Hình 2.5: Sơ đồ mơ tả chi tiết DES.......................................................................................... 31
Hình 2.6: Gửi nhận tài liệu mã hóa bất đối xứng.............................................................. 33
Hình 2.7: Sơ đồ mơ tả chi tiết thuật tốn RSA................................................................... 37
Hình 2.8: Sơ đồ mơ tả bản băm thơng điệp.......................................................................... 39
Hình 2.9: Đường đi đúng của thơng tin.................................................................................. 40
Hình 2.10: Thơng tin bị lấy trộm và đã bị thay đổi trên đường truyền..................40
Hình 2.11: Mơ hình lược đồ chữ ký khơi phục thơng điệp.......................................... 46
Hình 2.12: Q trình ký thơng điệp.......................................................................................... 51

Hình 2.13: Mơ hình lược đồ chữ ký khơi phục thơng điệp.......................................... 52
Hình 3.1: Sử dụng thiết bị lưu trữ di động để trao đổi tài liệu (USB)....................55
Hình 3.2: Sử dụng máy tính kết nối internet để gửi tài liệu......................................... 56
Hình 3.3: Chương trình gửi nhận cơng văn tài liệu đang triển khai........................56
Hình 3.4: Giao diện tạo khóa....................................................................................................... 59
Hình 3.5: Giao diện gửi tài liệu.................................................................................................. 60
Hình 3.6: Giao diện lựa chọn các chế độ gửi tài liệu...................................................... 60
Hình 3.7: Giao diện tài liệu đến khi gửi bảo mật và ký số........................................... 61
Hình 3.8: Giao diện giải mã tài liệu thành cơng................................................................ 61
Hình 3.9: Giao diện xác thực chữ ký tài liệu thành cơng.............................................. 62
Hình 3.10: Giao diện xác thực chữ ký tài liệu không thành công............................ 62


6
MỞ ĐẦU
1.

Đặt vấn đề

1.1. Sự cần thiết lựa chọn đề tài
Hiện nay tình hình an tồn thơng tin số ở nước ta diễn biến phức tạp đe
dọa nghiêm trọng đến ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ phát triển kinh
tế xã hội và đảm bảo Quốc phòng an ninh. Bảo mật và đảm bảo an tồn thơng
tin dữ liệu đang nhiều nhà khoa học tập trung nghiên cứu, là một chủ đề rộng
có liên quan đến nhiều lĩnh vực, trong thực tế có thể có nhiều phương pháp
được thực hiện để đảm bảo an tồn thơng tin dữ liệu. Ngày nay, với sự phát
triển nhanh chóng của hạ tầng truyền thông, người sử dụng dựa trên nền tảng
này để truyền các thơng tin trên mạng thì các nguy cơ xâm nhập vào các hệ
thống thông tin, các mạng dữ liệu ngày càng gia tăng. Nhiều chuyên gia đang
tập trung nghiên cứu và tìm mọi giải pháp để đảm bảo an toàn, an ninh cho hệ

thống, đặc biệt là các hệ thống mạng máy tính trong Quân sự. Việc bảo mật
cho hệ thống mạng máy tính có thể thực hiện theo nhiều phương diện, ở nhiều
tầng khác nhau, bao gồm từ phương diện kiểm soát truy nhập vật lý vào hệ
thống, thực hiện sửa chữa, cập nhật, nâng cấp hệ điều hành cũng như vá mọi
lỗ hổng về an ninh, quản lý các hoạt động gửi nhận công văn và truyền tải văn
bản trên mạng (Giám sát qua tường lửa, các bộ định tuyến Router, phát hiện
và phòng ngừa sự xâm nhập,…) xây dựng các giải pháp bảo mật ở mỗi phần
mềm để quản lý người dùng thông qua việc cấp quyền sử dụng, mật khẩu, mật
mã, mã hóa dữ liệu để che giấu thông tin.
Trên thực tế hiện nay các chiến lược Quân sự Quốc phòng các phương án
tác chiến, các bí mật về khoa học Quân sự cho đến các cơng văn tài liệu bí mật,
tuyệt mật đều được tạo lập soạn thảo lưu trữ trên các máy tính. Do khơng kiểm
sốt được việc sử dụng các thiết bị lưu trữ di động như USB, thẻ nhớ, ổ cứng di
động hay các thiết bị thu phát sóng như USB 3G, Wifi…nên tất các các tài
nguyên thông tin Quân sự đang nằm trên khơng gian mạng đều có thể bị lộ lọt, bị
làm giả, bị chỉnh sửa…Nhận thức được vấn đề nêu trên nên em đã chọn đề tài:
“Đảm bảo an tồn thơng tin trên web sử dụng kỹ thuật mã hóa ứng dụng


7
vào gửi nhận công văn tài liệu trong hệ thống mạng Quân sự”. Làm luận văn
báo cáo tốt nghiệp của mình.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu một số kỹ thuật mã hóa, chữ ký số sử dụng trên mơi trường
Web. Sau đó là xây dựng chương trình ứng dụng vào thực tế đơn vị.
2.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là đảm bảo an tồn dữ liệu gửi trên mơi

trường Web, các giao thức bảo mật, các thuật tốn mã hóa đối xứng (như DES),
bất đối xứng (như mật mã khóa cơng khai RSA), chữ ký số, ứng dụng mã hóa và
chữ ký số trong gửi nhận công văn tài liệu trên hệ thống mạng Quân sự.
3.
-

Hướng nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu các vấn đề mất an tồn thơng tin trên mơi trường web, cơ

sở khoa học của mã hóa, chữ ký số của các tác giả trong và ngoài nước, các
bài báo thơng tin trên mạng từ đó trình bày theo ý tưởng của mình và đề xuất
các giải pháp bảo mật, an tồn thơng tin trong gửi nhận công văn tài liệu qua
mạng của các đơn vị trong toàn quân.
-

Cài đặt đưa vào triển khai thực tiễn tại đơn vị chương trình gửi nhận

cơng văn tài liệu để làm nổi bật tính bảo mật, an tồn thơng tin so với các
chương trình cũ hiện hành.
4. Cấu trúc của luận văn
Luận văn gồm: Phần mở đầu, ba chương chính, kết luận và tài liệu
tham khảo cụ thể:
Phần mở đầu: Trình bày lý do chọn đề tài và bố cục của luận văn
Chương 1: Tổng quan về an tồn thơng tin và bảo mật trên web Chương
2. Mã khóa đối xứng, mã khóa cơng khai, chữ ký số trong bảo mật

gửi nhận công văn tài liệu giữa các đơn vị trong Quân sự
Chương 3. Xây dựng chương trình bảo mật gửi nhận công văn tài liệu
trong hệ thống mạng Quân sự

Kết luận và hướng phát triển của luận văn


8
5. Phương pháp nghiên cứu
-

Thu thập, phân tích và tổng các tài liệu, thơng tin về các nội dung có

liên quan đến đề tài.
-

Tìm hiểu về các hiểm họa an tồn thơng tin trên web.

-

Tìm hiểu về hệ mật mã đối xứng, hệ mật mã bất đối xứng, chữ ký số

để mã hóa dữ liệu, xác thực thơng tin trong gửi nhận cơng văn tài liệu.
-

Phân tích nghiệp vụ gửi nhận công văn hiện tại ở đơn vị để xây dựng

chương trình gắn sát với thực tế người sử dụng đảm bảo an tồn thơng tin cho
tài liệu.
6. Ý nghĩa khoa học của đề tài
-

Ứng dụng các dịch vụ của web kết hợp với các giải pháp an tồn thơng

tin, chú trọng nghiên cứu khóa cơng khai, chữ ký số để xây dựng phần mềm
gửi/nhận công văn tài liệu trên hệ thống mạng Quân sự. Hệ thống đáp ứng yêu
cầu về truyền tài thông tin trong Quân sự: “Kịp thời, chính xác, bí mật, an
tồn”, góp phần hiện đại hóa Qn đội.
-

Cài đặt thành cơng chương trình đưa vào sử dụng thực tế tại đơn vị.


9
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ AN TỒN THƠNG TIN VÀ BẢO MẬT TRÊN WEB
1.1. Quá trình phát triển của web
Ý

tưởng về web do Tim Berners Lee, ông đã phát minh ra một giao thức

cơ bản cho việc chuyển tải các tài liệu lên mạng là HTTP, ngôn ngữ đánh dấu
siêu văn bản HTML để mô tả cấu trúc của một tài liệu. Kể từ khi ra đời web
đã phát triển không ngừng và đã trải qua các thế hệ web 1.0, web 2.0, web
3.0, web 4.0, web 5.0.
1.2. Mơ hình hoạt động của web
Từ một trình duyệt, người dùng gõ vào địa chỉ của một trang web, trình
duyệt sẽ thực hiện một kết nối tới máy chủ tên miền để chuyển đổi tên miền ra
địa chỉ IP tương ứng. Sau đó, trình duyệt sẽ gửi tiếp một kết nối tới máy chủ
của website có địa chỉ IP này qua cổng 80. Dựa trên giao thức HTTP, trình
duyệt sẽ gửi yêu cầu GET đến máy chủ. Khi đó máy chủ sẽ xử lý các yêu cầu
của người dùng, rồi gửi trả kết quả về cho phía client.

Hình 1.1: Mơ hình hoạt động của web

1.3. Các hiểm hoạ đối với an toàn web
1.3.1. Tấn công vào vùng ẩn
Dựa vào chức năng "View Source" của trình duyệt mà có thể biết được
thơng tin về các phiên làm việc của client do đó có thể tìm ra sơ hở của trang
web mà ta muốn tấn cơng và từ đó có thể truy cập vào hệ thống của máy chủ...


10
1.3.2. Can thiệp vào tham số trên URL
Dùng các câu lệnh SQL để khai thác cơ sở dữ liệu trên server bị lỗi,
điển hình nhất là tấn cơng bằng "SQL INJECT". Khi hacker gửi những dữ liệu
(thông qua các form), ứng dụng web sẽ thực hiện và trả về trình duyệt kết quả
câu truy vấn hay những thông báo lỗi có liên quan đến cơ sở dữ liệu và từ đó
có thể điều khiển tồn bộ hệ thống ứng dụng.
1.3.3. Tấn công dùng cookie
Cookie là những phần dữ liệu nhỏ có cấu trúc được chia sẻ giữa trình
chủ và trình duyệt của người dùng chứa thông tin về người dùng đã ghé thăm
trang web và những vùng mà họ đã đi qua trong trang web và lưu trên đĩa
cứng của máy tính. Những người biết tận dụng những thơng tin này có thể gây
nên những hậu quả nghiêm trọng.
1.3.4. Các lỗ hổng bảo mật
Hiện nay các lỗ hổng được phát hiện ra ngày càng nhiều về hệ điều
hành, máy chủ web, và các phần mềm của các hãng khác... Tuy khi phát hiện
ra được và có bổ sung các bảng path nhưng các khách hàng không cập nhật
thường xuyên nên là cơ hội cho các hacker tấn cơng.
1.3.5. Cấu hình khơng an tồn
Các phần mềm và hệ điều hành trên máy chủ không được cập nhật với
bản vá lỗi bảo mật mới nhất, không phân đúng quyền cho các thư mục và tập
tin trong trang web, những chức năng quản lý và debug được triển khai không
cần thiết, phần mềm web server đăng quá nhiều thông tin trong trang báo lỗi,

cấu hình SSL và các hàm mã hóa khơng đúng.
1.3.6. Tràn bộ đệm
Tin tặc gửi một đoạn mã được thiết kế đặc biệt đến ứng dụng, tin tặc có
thể làm cho ứng dụng web thi hành bất kỳ đoạn mã nào, điều này tương
đương với việc chiếm quyền làm chủ máy server.


11
1.3.7. Tấn công từ chối dịch vụ DoS (Denial of Service)
Là các cuộc tấn công trên hệ thống mạng nhằm ngăn cản những truy
xuất tới các dịch vụ, làm cho các dịch vụ mạng bị tê liệt, khơng cịn khả năng
đáp ứng được yêu cầu bằng cách làm tràn ngập số lượng kết nối, quá tải
server hoặc ứng dụng chạy trên server.
1.4. Các vấn đề bảo mật ứng dụng web
1.4.1. Giao thức IPSec
-

IPSec là một tiêu chuẩn nhằm bổ sung an toàn cho Internet, được xác

định trong RFC 1825, so với giao thức IP, IPSec thêm vào hai trường mào đầu

-

IPSec có hai cơ chế mã hố là Tunnel Mode và Transport Mode, sử

dụng thuật toán mã hoá đối xứng để mã hố truyền thơng. Các thực thể tham
gia truyền thơng sử dụng các khố chia sẻ được tạo ra bằng thuật toán DiffieHellman kèm với việc xác thực để đảm bảo khoá đối xứng được thiết lập giữa
những bên truyền thơng một cách chính xác.
-

Trước khi IPSec trao đổi dữ liệu đã xác thực hoặc mã hoá, cả bên gửi

và bên nhận phải thống nhất với nhau về thuật toán mã hoá và khoá (hoặc các
khoá) sử dụng.
1.4.2. Giao thức SSL và TLS
1.4.2.1. Lịch sử SSL, TLS
Giao thức SSL (Secure Socket Layer) đầu tiên do Netscape phát triển
để bảo mật dữ liệu gửi và nhận trên Internet của các giao thức thuộc lớp ứng
dụng như HTTP, LDAP hay POP3. Các phiên bản gồm: SSL 1.0, SSL 2.0 1994, SSL 3.0 - 1996. SSL nhanh chóng hồn thiện qua các phiên bản sau đó
nó trở thành giao thức phổ biến nhất cho an tồn truyền thơng trên WWW.
Tổ chức IETF (Internet Engineering Task Force) đã chuẩn hoá SSL và
đặt lại tên là TLS (Transport Layer Security). Mặc dù là có sự thay đổi về tên
nhưng TSL chỉ là một phiên bản mới của SSL. Phiên bản TLS v1.0 (được biết


12
đến như là SSL v3.1)-1999 tuy nhiên các giao thức hoạt động khơng được đầy
đủ. TLS cịn được nâng cấp hơn nữa các chức năng qua các phiên bản TLS
v1.1 vào năm 2006, TLS v1.2 vào năm 2008, TLS v1.3 vào năm 2018. Tuy
nhiên SSL là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi hơn.

Hình 1.2: Sử dụng SSL gửi và nhận trên internet
1.4.2.2. Nhiệm vụ và kiến trúc SSL
-

Nhiệm vụ: Xác thực server, xác thực client, mã hoá kết nối.

-

Kiến trúc SSL: Gồm 4 giao thức con sau: SSL Handshake, SSL

Change Cipher Spec, SSL Alert, SSL Record Layer.
-

SSL là một lớp (bảo mật) trung gian giữa lớp vận chuyển và lớp ứng

dụng. SSL được xếp lớp lên trên một dịch vụ vận chuyển định hướng nối kết
và đáng tin cậy, SSL nằm trong tầng ứng dụng của giao thức TCP/IP.
-

SSL Record Protocol: Sử dụng để trao đổi tất cả các kiểu dữ liệu trong

một phiên - bao gồm các thông điệp, dữ liệu của các giao thức SSL khác và dữ
liệu của ứng dụng. SSL Record Protocol liên quan đến việc bảo mật và đảm bảo
toàn vẹn dữ liệu, mục đích là thu nhận những thơng điệp mà ứng dụng chuẩn bị
gửi, phân mảnh dữ liệu cần truyền, đóng gói, bổ xung header tạo thành một đối
tượng bản ghi được mã hố và có thể truyền bằng giao thức TCP.
-

Handshake Protocol: Giao thức này được sử dụng để khởi tạo phiên SSL

giữa client và server, nhờ giao thức này các bên sẽ xác thực lẫn nhau và thoả
thuận các tham số cho phiên làm việc sẽ được thiết lập.


13
-

Alert Protocol: Sử dụng để mang các thông điệp của phiên liên quan tới

việc trao đổi dữ liệu và hoạt động của các giao thức.
-

Change Cipher Spec Protocol: Chứa một thông điệp mang giá trị 1 làm

chuyển trạng thái của một phiên từ “đang chờ” sang “bền vững”.
1.4.2.3. Hoạt động của SSL
Khi trình duyệt của một máy khách đến một Website bí mật của một
máy chủ, máy chủ gửi một lời chào tới trình duyệt. Trình duyệt đáp lại bằng
một lời chào. Việc tiến hành trao đổi lời chào, hoặc bắt tay cho phép 2 máy
tính quyết định các chuẩn mã hố và nén (mà chúng cùng hỗ trợ).
Trình duyệt máy khách yêu cầu máy chủ đưa ra một chứng chỉ số. Máy
chủ gửi cho trình duyệt một chứng chỉ đã được cơng nhận bởi CA. Trình
duyệt kiểm tra chữ ký số có trên chứng chỉ của máy chủ, dựa vào khố cơng
khai của CA, khố này được lưu giữ trong trình duyệt. Hoạt động này xác
thực máy chủ thương mại.
Máy khách và máy chủ thoả thuận rằng mọi trao đổi phải được giữ bí
mật, bởi vì những thơng tin này là quan trọng. Để thực hiện bí mật, SSL sử
dụng mã hố khố cơng khai (khơng đối xứng) và mã hố khố riêng (đối
xứng). Thoạt đầu, trình duyệt sinh ra một khố riêng dùng chung cho cả hai.
Sau đó, trình duyệt mã hố khố riêng bằng khố cơng khai của máy chủ.
Khố cơng khai của máy chủ được lưu giữ trong chứng chỉ số, máy chủ gửi
chứng chỉ này cho trình duyệt trong quá trình xác thực. Một khi khố được mã
hố, trình duyệt gửi nó cho máy chủ. Ngược lại, máy chủ giải mã thơng báo
bằng khố riêng của nó và tìm ra khố riêng dùng chung. Tất cả các thông báo
giữa máy khách và máy chủ được mã hoá bằng khoá riêng dùng chung (cũng
được biết đến như là một khoá phiên).
Sau khi kết thúc phiên giao dịch, khoá phiên bị huỷ bỏ. Một kết nối
mới lại bắt đầu tương tự.

14

Hình 1.3: Sơ đồ hoạt động của SSL
1.4.3. Giao thức SET
1.4.3.1. Giới thiệu tổng quan về SET
SET là một giao thức chuẩn để đảm bảo an toàn cho các giao dịch thẻ
tín dụng trong các mạng khơng an tồn và Internet. SET khơng phải là một hệ
thống thanh tốn mà là một bộ các giao thức và khuôn dạng an toàn cho phép
người sử dụng triển khai cơ sở hạ tầng thanh tốn bằng thẻ tín dụng trên một
mạng một cách an tồn.
1.4.3.2. Ngun tắc thanh tốn bằng thẻ với giao thức SET
Trong giao thức SET, có 5 thực thể gồm: Chủ thẻ, Thương nhân, Ngân
hàng thương nhân, Tổ chức cấp thẻ, Cơ quan chứng thực.
1.4.3.3. Mô tả một quá trình giao dịch
Bước 1: Chủ thẻ và thương nhân đăng ký với một CA để nhận được
chứng chỉ số.
Bước 2: Khách hàng duyệt website và đặt mua hàng với hình thức
thanh toán là SET.


15
-

Thương nhân gửi một bản sao chứng chỉ của mình để khách hàng xác

minh rằng đây là một kho hàng hợp lệ. Thương nhân cũng gửi chứng chỉ số
của ngân hàng thanh toán.
-

Khách hàng nhận và xác minh chứng chỉ của Thương nhân để khẳng

định thương nhân đó có hợp lệ hay không.
-

Khách hàng gửi thông điệp đặt hàng cho thương nhân bao gồm thông

tin đặt hàng, thông tin thanh tốn và thơng tin để đảm bảo thanh tốn chỉ có
thể được thực hiện với lệnh cụ thể này. Thơng tin đặt hàng được mã hố bằng
khố cơng khai của Thương nhân, cịn thơng tin thanh tốn được mã hố bằng
khố cơng khai của ngân hàng.
-

Thương nhân xác minh khách hàng và yêu cầu Ngân hàng thương nhân

uỷ quyền thanh toán bằng cách gửi lệnh đặt hàng bao hàm khoá cơng khai của
ngân hàng, thơng tin thanh tốn của khách hàng và chứng chỉ của Thương nhân.
-

Ngân hàng thương nhân xác minh và uỷ quyền thanh toán.

-

Thương nhân xác nhận lệnh và giao hàng và điền uỷ quyền này vào

lệnh rồi gửi xác nhận lệnh cho khách hàng, sau đó giao hàng cho khách hàng.
Thơng qua ngân hàng thanh tốn yêu cầu ngân hàng của chủ thẻ thanh toán.
Để khởi động thanh toán, thương nhân tạo và ký một yêu cầu cầm giữ và gửi
cho cổng nối thanh toán. Do đã có uỷ quyền, cổng nối thanh tốn chuyển u
cầu cầm giữ thành nguồn tiền chuyển vào tài khoản của Thương nhân.

-

Tổ chức cấp thẻ in hố đơn thẻ tín dụng cho khách hàng.

1.4.3.4. Mã hóa SET
-

Sử dụng khóa đối xứng: Gói dữ liệu được mã hóa bằng cách dùng một

khóa đối xứng ngẫu nhiên (DES 56 bit). Khóa này được mã hóa với khóa
cơng khai (RSA) trong thơng báo của người nhận. Kết quả thu được gọi là
“Phong bì số” của thơng báo.
-

Sử dụng khóa bất đối xứng, chữ ký số:


16
+

Mật mã khóa phi đối xứng: Mật mã khóa cơng khai được dùng để mã

hóa các khóa DES và dùng để xác thực, mỗi lần SET thực hiện xử lý dùng hai
cặp khóa bất đối xứng: một cặp khóa trao đổi để mã hóa và giải mã khóa
phiên, và một cặp “signature” để tạo và xác minh các chữ ký số (160 bit).
+

Chữ ký số: Nhằm bảo đảm tính xác thực và tồn vẹn của thơng báo,

người nhận ký số có thể chắc chắn rằng thơng báo thật sự đến từ người gửi.

+

Chứng chỉ số: Dùng để xác nhận bên tham gia, CA sẽ tạo ra một

thông báo chứa tên của người tham gia và khóa cơng khai của nó.
+

Chữ ký kép: Chữ ký kép liên kết 2 thông điệp dành cho hai đối tượng

nhận khác nhau gồm thông tin đặt hàng OI cho thương nhân và thơng tin
thanh tốn PI cho ngân hàng.
1.4.3.5. Ưu điểm của SET
Đảm bảo tính chính xác của thơng tin cho bên gửi và bên nhận, sự tồn
vẹn của thơng tin trong q trình truyền dữ liệu thơng qua việc sử dụng chữ
ký số, khó bẻ khoá, bảo vệ tất cả những người tham gia hợp pháp trong giao
dịch và sử dụng một cách an tồn nhất, hạn chế tình trạng từ chối dịch vụ và
lừa đảo qua mạng do có cơ chế xác thực cả hai phía.
1.4.3.6. Hạn chế của SET
Yêu cầu phần mềm, phần cứng chuyên dụng với chi phí cao, độ trễ khi
giao dịch do tính phức tạp của các thuật tốn mã hóa cơng khai và thường
xun tiến hành giao dịch với các ngân hàng trung gian, hệ thống cồng kềnh
và q trình giao dịch chậm, các tổ chức tài chính phải trả thêm phí cài đặt và
duy trì PKI cho CA, các giao dịch dựa trên tài khoản như: séc điện tử không
hỗ trợ trong SET.
1.4.4. So sánh giữa SET và SSL
-

SSL: Khơng sử dụng cổng nối thanh tốn và Thương nhân nhận được

cả thông tin về việc đặt hàng lẫn thơng tin thẻ tín dụng, thực hiện xác thực tại

thời điểm khởi đầu của mỗi phiên, không yêu cầu cơ quan chứng thực gốc.


17
-

SET: Giấu thơng tin về thẻ tín dụng của khách hàng đối với Thương

nhân và cùng giấu thông tin về đơn hàng đối với các ngân hàng để bảo vệ việc
riêng tư, xác thực tại mỗi lần yêu cầu/đáp ứng, Yêu cầu cơ quan chứng thực
gốc và kiến trúc phân cấp.
1.5. An tồn thơng tin trong mơi trường web
1.5.1. Vấn đề an tồn thơng tin
An tồn thơng tin là vấn đề đặc biệt quan trọng cần phải được đảm bảo
an tồn trước việc khai thác thơng tin trái phép và cần tập trung vào việc bảo
vệ các tài sản khi chúng được chuyển tiếp giữa client và server phải đảm bảo
tính tồn vẹn, an tồn và bao gồm cả tính xác thực. Các kỹ thuật đảm bảo cho
an toàn giao dịch điện tử chính là sử dụng các hệ mật mã, các chứng chỉ số và
sử dụng chữ ký số trong quá trình thực hiện các giao dịch.
1.5.2. Chứng chỉ số và cơ chế xác thực
1.5.2.1. Chứng chỉ số
Chứng chỉ số là một tệp tin điện tử được sử dụng để nhận diện một cá
nhân, một tổ chức,… nó gắn định danh của đối tượng đó với một khóa cơng
khai, giống như bằng lái xe, hộ chiếu hoặc chứng minh thư của một người.
Cơ quan chứng thực chữ ký số (Certificate Authority - CA). Đó là một
đơn vị có thẩm quyền xác nhận định danh và cấp các chứng chỉ số. CA có thể
là một đối tác thứ ba đứng độc lập hoặc các tổ chức vận hành một hệ thống tự
cấp các chứng chỉ cho nội bộ của họ. Các phương pháp để xác định định danh
phụ thuộc vào các chính sách mà CA đặt ra. Chính sách lập ra phải đảm bảo
việc cấp chứng chỉ số là đúng đắn, ai được cấp và mục đích dùng vào việc gì.

Thơng thường, trước khi cấp một chứng chỉ số, CA sẽ cung cấp một thủ
tục cần thiết phải thực hiện cho các loại chứng chỉ số. Trong chứng chỉ số chứa
một khóa cơng khai được gắn với một tên duy nhất của một đối tượng. Các
chứng chỉ số giúp ngăn chặn việc sử dụng khóa cơng khai một cách giả mạo. Chỉ
có khóa cơng khai được chứng thực bởi chứng chỉ số sẽ làm việc với khóa


18
bí mật tương ứng, nó được sở hữu bởi đối tượng có định danh nằm trong
chứng chỉ số. Ngồi khóa cơng khai, chứng chỉ số cịn chứa thơng tin về đối
tượng như: tên để nhận diện, hạn dùng, tên của CA cấp chứng chỉ số, mã số,
…Điều quan trọng nhất là chữ ký số phải được chứng thực bởi CA. Nó cho
phép chứng chỉ số như đã được đóng dấu để người sử dụng có thể dùng các
phần mềm ký số để kiểm tra chính các chữ số đó.
1.5.2.2. Cơ chế xác thực
Việc giao tiếp trên mạng điển hình là giữa một máy khách - Client và
một máy dịch vụ - Server. Việc chứng thực có thể thực hiện ở cả hai phía.
Có hai hình thức xác thực máy khách: Xác thực dựa trên tên truy nhập
và mật khẩu, xác thực dựa trên chứng chỉ số.
-

Xác thực dựa trên tên truy nhập và mật khẩu (Username và Password).

Tất cả các máy dịch vụ cho phép người dùng nhập mật khẩu, để có thể truy nhập
vào hệ thống. Máy dịch vụ sẽ quản lý danh sách các Username, Password

này và thực hiện việc xác thực người sử dụng trước khi cho phép họ truy nhập
tài nguyên của hệ thống.

Hình 1.4: Dùng mật khẩu để xác thực máy khách kết nối tới máy dịch vụ Khi

sử dụng loại xác thực này, người dùng phải nhập mật khẩu cho mỗi máy
khách khác nhau, máy dịch vụ sẽ lưu lại dấu vết của các mật khẩu này cho
mỗi người dùng. Quá trình này được thưc hiện theo các bước sau:


19
Bước 1: Để đáp lại yêu cầu từ máy dịch vụ, máy khách sẽ hiện hộp
thoại yêu cầu nhập mật khẩu, người dùng phải nhập mật khẩu cho mỗi máy
dịch vụ khác nhau trong cùng một phiên làm việc.
Bước 2: Máy khách gửi mật khẩu qua mạng, không cần một hình thức
mã hóa nào.
Bước 3: Máy dịch vụ tìm kiếm mật khẩu trong cơ sở dữ liệu.
Bước 4: Máy dịch vụ xác định xem mật khẩu đó có quyền truy cập
vào những tài nguyên nào của hệ thống.
-

Xác thực dựa trên chứng chỉ số: Máy khách ký số vào dữ liệu, sau đó

gửi cả chữ ký số và chứng chỉ số qua mạng. Máy dịch vụ sẽ dùng kỹ thuật mã
hóa khóa cơng khai để kiểm tra chữ ký và xác định tính hợp lệ của chứng chỉ
số. Chứng chỉ số có thể thay thế 3 bước đầu của phương pháp chứng thực
bằng mật khẩu với cơ chế cho phép người dùng chỉ phải nhập mật khẩu một
lần và không phải truyền qua mạng, người quản trị có thể điều khiển quyền
truy nhập một cách tập trung.
Chứng chỉ số chứng thực cho máy khách kết nối tới máy dịch vụ có dùng
giao thức bảo mật SSL truyền thơng tin an toàn, máy khách và máy chủ quản lý
các hoạt động mã hóa và giải mã trong một phiên Web an toàn qua mạng,

giao thức SSL là một phiên bản an tồn của HTTP, được gọi là HTTPs, SSL
có 2 độ dài của khóa phiên riêng được sinh ra trong mọi giao dịch có mã hóa

là 40 bits và 128 bits). Máy khách phải có chứng chỉ số để cho máy dịch vụ
nhận diện. Sử dụng chứng chỉ số để chứng thực có lợi thế hơn khi dùng mật
khẩu. Bởi vì nó dựa trên những gì mà người sử dụng có: Khóa bí mật và mật
khẩu để bảo vệ khóa bí mật. Điều cần chú ý là chỉ có chủ nhân của máy khách
mới được phép truy nhập vào máy khách, phải nhập mật khẩu để vào cơ sở dữ
liệu của chương trình có sử dụng khóa bí mật.
Cả hai cơ chế xác thực trên đều phải truy nhập mức vật lý tới các máy cá
nhân. Mã hóa khóa cơng khai chỉ có thể kiểm tra việc sử dụng khóa bí mật tương
ứng khóa cơng khai trong chứng chỉ số. Nó không đảm nhận trách nhiệm


20
bảo mật vật lý và mật khẩu sử dụng của khóa bí mật. Trách nhiệm này thuộc
về người sử dụng.
Q trình xác thực bằng chứng chỉ số thực hiện như sau:
Bước 1: Phần mềm máy khách quản lý cơ sở dữ liệu về các cặp khóa bí
mật và khóa cơng khai. Máy khách sẽ yêu cầu nhập mật khẩu để truy nhập
vào cơ sở dữ liệu này chỉ một lần hoặc theo định kỳ. Khi máy khách truy cập
vào máy dịch vụ có sử dụng SSL, để xác thực máy khách dựa trên chứng chỉ
số, người dùng chỉ phải nhập mật khẩu một lần, họ không phải nhập lại khi
cần truy nhập lần thứ hai.
Bước 2: Máy khách dùng khóa bí mật tương ứng với khóa cơng khai
ghi trong chứng chỉ số để ký lên dữ liệu được tạo ra ngẫu nhiên cho mục đích
chứng thực từ cả phía máy khách và máy dịch vụ. Dữ liệu này và chữ ký số
vừa thiết lập là một bằng chứng để xác định tính hợp lệ của khóa bí mật. Chữ
ký số có thể được kiểm tra bằng khóa cơng khai tương ứng với khóa bí mật đã
dùng để ký và nó là duy nhất trong mỗi phiên làm việc của giao thức SSL.
Bước 3: Máy khách gửi cả chứng chỉ số và dữ liệu kèm theo (một phần
dữ liệu được tạo ngẫu nhiên và được ký) qua mạng.

Hình 1.5. Chứng thực của máy khách kết nối tới máy dịch vụ
Bước 4: Máy dịch vụ sử dụng chứng chỉ số và dữ liệu kèm theo đó để
xác thực người dùng.


21
Bước 5: Máy dịch vụ có thể thực hiện tuỳ chọn các nhiệm vụ xác thực
khác như lưu trữ và quản lý các chứng chỉ số hoặc xác định xem người sử
dụng có những quyền gì đối với các tài ngun của hệ thống.
1.5.3. Chứng chỉ khóa cơng khai
1.5.3.1. Giới thiệu chung
Khái niệm hạ tầng khóa cơng khai (PKI) thường được dùng để chỉ toàn
bộ hệ thống bao gồm nhà cung cấp chứng thực số cùng các cơ chế liên quan
sử dụng các thuật tốn mật mã khóa cơng khai trong trao đổi thông tin. PKI
cho phép những người tham gia xác thực nhau và sử dụng thông tin từ các
chứng thực khóa cơng khai để mã hóa và giải mã thơng tin trong q trình
trao đổi. PKI cho phép các trao đổi thông tin tr ên mạng đảm bảo tính bí mật,
tồn vẹn và xác thực lẫn nhau.
Một người muốn dùng kỹ thuật mã hóa khóa cơng khai để mã hóa một
thơng điệp và gửi cho người nhận, người gửi cần một bản sao khóa cơng khai
của người nhận. Khi một người bất kì muốn kiểm tra chữ ký số thì cần phải có
một bản sao khóa cơng khai của thành viên ký. Chúng ta gọi cả hai thành viên
mã hóa thơng điệp và thành viên kiểm tra chữ ký số là những người sử dụng
khóa cơng khai. Một tổ chức chứng thực đóng vai trị xác nhận khóa công
khai phải thực hiện các kỹ thuật đảm bảo dễ dàng phát hiện bất kỳ sự thay đổi
phần thông tin nào chứa trong chứng chỉ.
Khi khóa cơng khai được gửi đến cho người sử dụng, thì khơng cần thiết
phải giữ bí mật khóa cơng khai này. Tuy nhiên người dùng khóa cơng khai phải
đảm bảo rằng khóa cơng khai đang dùng đúng là dành cho thành viên khác (có
thể là người nhận thơng điệp có chủ định hoặc bộ sinh chữ ký số được u cầu).

Nếu Hacker dùng khóa cơng khai khác thay thế khóa cơng khai hợp lệ, nội dung
các thơng điệp đã mã hóa có thể bị lộ. Vì vậy để truyền thơng an tồn giữa người
gửi và người nhận thì họ phải có được bản sao khóa cơng khai của nhau. Đây
chính là hình thức phân phối khóa cơng khai thủ cơng.

Tuy nhiên hình thức phân phối khóa cơng khai kiểu này bị coi là khơng