Luận văn thạc sĩ tăng cường quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh lai châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN TRANG LIÊN

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ VỐN HUY ĐỘNG TẠI
CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA
BÀN TỈNH LAI CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2016


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRẦN TRANG LIÊN

TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ VỐN HUY
ĐỘNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
LAI CHÂU
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. Đặng Thị Phương Hoa

THÁI NGUYÊN - 2016


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Tăng
cường quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn Tỉnh
Lai Châu” là trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi.
Các tài liệu, số liệu sử dụng trong luận văn là do cá nhân tôi thu thập từ các
báo cáo của sách, báo, tạp chí, bài giảng,... các kết quả nghiên cứu cóliên quan đến
đề tài đa đ ̃ ươcc̣ công bố. Các trichh́ dẫn trong luâṇ văn đều đa đ ̃ ươcc̣ chỉrõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 09 năm
2016
Tác giả luận văn

Trần Trang Liên


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện đề tài: "Tăng cường quản lý vốn huy động tại các
ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu" tôi đã nhận được sự hướng
dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn
sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học
tập và nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các khoa, phòng của
Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi về mọi mặt trong q trình học tập và hồn thành luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hướng dẫn TS.
Đặng Thị Phương Hoa.
Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của các nhà khoa
học, các thầy, cô giáo trong Trường Đaịhocc̣ Kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại
học Thái Nguyên.
Trong quá trình thực hiện đề tài, tơi cịn được sự giúp đỡ và cộng tác của các
đờng chí tại các địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đờng
nghiệp và gia đình đã tạo điều kiện mọi mặt để tơi hồn thành nghiên cứu này.
Tơi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 9 năm
2016
Tác giả luận văn

Trần Trang Liên


iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN..............................................................................................i
LỜI CẢM ƠN...................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC CHỮ, TỪ VIẾT TẮT.......................................................vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ........................................................................viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ............................................................................viii
MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................2
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài.......................................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn..................................................................................... 3
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN
HUY ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.......................................4
1.1. Cơ sở lý luận về ngân hàng thương mại.....................................................4
1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại.....................................................4
1.1.2. Chức năng của ngân hàng thương mại............................................. 4
1.1.3. Vai trò ngân hàng thương mại...........................................................6
1.2. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại.......................................................8
1.2.2. Vốn huy động của ngân hàng thương mại......................................12
1.2.3. Vai trị của ng̀n vốn huy động đối với hoạt động của ngân hàng
thương mại................................................................................................15
1.3. Quản lý vốn huy động tại ngân hàng thương mại....................................16
1.3.1. Khái niệm về quản lý......................................................................16
1.3.2. Khái niệm quản lý vốn huy động của các ngân hàng thương mại .. 16

1.3.3. Tiêu chí đánh giá quản lý nguồn vốn huy động của các ngân hàng
thương mại................................................................................................ 22
1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nguồn vốn huy động tại các
ngân hàng thương mại...............................................................................26


iv

1.4. Cơ sở thực tiễn về quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại.28
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại
trong nước.................................................................................................28
1.4.2. Bài học kinh nghiệm....................................................................... 31
1.5. Khung nghiên cứu....................................................................................33
Chương 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................. 34
2.1. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................34

2.2. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................34
2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu..........................................................34
2.2.2. Phương pháp tổng hợp thơng tin.....................................................34
2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu........................................................35
2.3. Các hệ thống chỉ tiêu................................................................................36
2.3.1. Nhóm chỉ tiêu về vốn huy động từ tiền gửi.................................... 36
2.3.2. Nhóm chỉ tiêu về vốn huy động từ phát hành giấy tờ có giá..........36
Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN HUY ĐỘNG TẠI CÁC
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LAI CHÂU......37
3.1. Đặc điểm tự nhiên và điều kiện kinh tế xã hội của tỉnh Lai Châu...........37
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên...........................................................................37
3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội.................................................................. 38
3.1.3. Đặc thù công tác quản lý vốn huy động tại các NHTM tỉnh Lai Châu.. 40

3.1.4. Các ngân hàng thương mại hoạt động trên địa bàn Tỉnh Lai Châu 41
3.2. Thực trạng quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại trên
địa bàn Tỉnh Lai Châu.....................................................................................55
3.2.1. Thực trạng quản lý vốn huy động tại Agribank Chi nhánh Tỉnh
Lai Châu....................................................................................................55
3.2.2. Thực trạng quản lý vốn huy động tại BIDV Chi nhánh Tỉnh
Lai Châu....................................................................................................60
3.2.3. Thực trạng quản lý vốn huy động tại Vietinbank Chi nhánh
Tỉnh Lai Châu........................................................................................... 65


v

3.3. Đánh giá thực trạng quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương
mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu........................................................................ 72
3.3.1. Những ưu điểm trong quản lý vốn huy động tại các NHTM trên

địa bàn tỉnh Lai Châu................................................................................72
3.3.2. Nguyên nhân của những ưu điểm trong quản lý vốn huy động
tại các NHTM trên địa bàn tỉnh Lai Châu.................................................75
3.3.3. Những hạn chế trong quản lý vốn huy động tại các NHTM trên
địa bàn tỉnh Lai Châu................................................................................76
3.3.4. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý vốn huy động tại các
NHTM trên địa bàn tỉnh Lai Châu............................................................80
Chương 4 MỘT SỐ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC
QUẢN LÝ VỐN HUY ĐỘNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG
MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LAI CHÂU...................................................84
4.1. Định hướng tăng cường quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động
ngân hàng trên địa bàn tỉnh Lai Châu..............................................................84
4.1.1. Tình hình quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng
trên địa bàn tỉnh Lai Châu.........................................................................84
4.1.2. Xây dựng chiến lược huy động vốn cho thời kỳ 2016- 2020..........86
4.2. Các giải pháp tăng cường quản lý vốn huy động tại các ngân hàng
thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu............................................................87
4.2.1. Hoàn thiện kế hoạch huy động vốn.................................................87
4.2.2. Hoàn thiện tổ chức thực hiện kế hoạch huy động vốn....................94
4.2.3. Hồn thiện cơng tác kiểm sốt huy động vốn.................................96
4.3. Một số kiến nghị.......................................................................................97
4.3.1. Kiến nghị đối với các ngân hàng cấp trên.......................................97
4.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước.......................................... 98
KẾT LUẬN.................................................................................................. 100
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 101


vi
DANH MỤC CÁC CHỮ, TỪ VIẾT TẮT
Agribank

:

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

BIDV

:

Ngân hàng đầu tư và phát triển

HĐV

:

Huy động vốn

NHNN

:

Ngân hàng Nhà nước

NHTM

:

Ngân hàng thương mại

NHTW

:

Ngân hàng Trung ương

TCTD

:

Tổ chức tín dụng

Vietinbank

:

Ngân hàng cơng thương


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1.

Một số chỉ tiêu hoạt động tín dụng tại Agribank Lai Châu.................43

Bảng 3.2.

Lợi nhuận của Agribank Lai Châu qua giai đoạn 2013 - 2015............45

Bảng 3.3.

Thực trạng nợ xấu qua các năm của Agribank Lai Châu....................45

Bảng 3.4.

Một số chỉ tiêu hoạt động tín dụng tại BIDV Lai Châu......................48

Bảng 3.5.

Lợi nhuận của BIDV Lai Châu qua giai đoạn 2013- 2015..................49

Bảng 3.6.

Thực trạng nợ xấu qua các năm của BIDV Lai Châu.........................50

Bảng 3.7.

Một số chỉ tiêu hoạt động tín dụng tại Vietinbank Lai Châu...............53

Bảng 3.8.

Lợi nhuận của Vietinbank Lai Châu qua giai đoạn 2013- 2015..........54

Bảng 3.9.

Thực trạng nợ xấu qua các năm của Vietinbank Lai Châu..................54

Bảng 3.10. Nguồn vốn huy động phân theo cơ cấu tại Agribank Lai Châu...........56
Bảng 3.11. Nguồn vốn huy động phân theo kỳ hạn của Agribank Lai Châu.........57
Bảng 3.12. So sánh số vốn cho vay và số vốn huy động của Agribank giai
đoạn 2013-2015

58

Bảng 3.13. Nguồn vốn huy động phân theo cơ cấu............................................... 61
Bảng 3.14. So sánh số vốn cho vay và số vốn huy động của BIDV Lai Châu
giai đoạn 2013-2015 61
Bảng 3.15. Nguồn vốn huy động phân theo kỳ hạn của BIDV Lai Châu..............63
Bảng 3.16. Nguồn vốn huy động phân theo cơ cấu............................................... 66
Bảng 3.17. So sánh số vốn cho vay và số vốn huy động của Vietinbank giai
đoạn 2013-2015

66

Bảng 3.18. Nguồn vốn huy động phân theo kỳ hạn của Vietinbank Lai Châu......67
Bảng 3.19. Tình hình sử dụng vốn trung, dài hạn................................................. 69
Bảng 3.20. Tình hình huy động, sử dụng vốn ngắn hạn........................................ 69
Bảng 3.21. So sánh thị phần vốn huy động tại các NHTM trên địa bàn tỉnh
Lai Châu

71


viii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đờ 3.1:

Dư nợ tín dụng phân theo thời hạn................................................... 44

Biểu đờ 3.2.

Tình hình nợ xấu phân tích theo thời hạn tín dụng tại Agribank
Lai Châu

46

Biểu đờ 3.3.

Dư nợ tín dụng phân theo thời hạn................................................... 49

Biểu đờ 3.4.

Dư nợ tín dụng phân theo thời hạn................................................... 53

Biểu đồ 3.5.

Thực trạng huy động vốn phân theo kỳ hạn..................................... 58

Biểu đồ 3.6.

Thực trạng huy động vốn phân theo kỳ hạn..................................... 64

Biểu đồ 3.7.

Thực trạng huy động vốn phân theo kỳ hạn..................................... 68

Biểu đồ 3.8.

Thị phần vốn huy động 3 NHTM trên dịa bàn tỉnh Lai Châu...........72
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Chức năng của ngân hàng thương mại....................................................4
Sơ đồ 3.1. Bộ máy tổ chức của Agribank tỉnh Lai Châu......................................... 42
Sơ đồ 3.2. Bộ máy tổ chức của BIDV tỉnh Lai Châu.............................................. 47
Sơ đồ 4.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý huy động vốn các NHTM đề xuất.......95


1
MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài
Trong hoạt động ngân hàng, nguồn vốn là cơ sở để tổ chức hoạt động kinh

doanh quyết định đến quy mô của hoạt động Ngân hàng nói chung và quy mơ các
hoạt động tín dụng nói riêng. Nguồn vốn dồi dào là cơ sở tạo uy tín đảm bảo khả
năng cạnh tranh trong các ngân hàng thương mại.
Trong bối cảnh cạnh tranh quyết liệt trong lĩnh vực tài chính tiền tệ như hiện
nay, để có được ng̀n vốn lớn địi hỏi các ngân hàng thương mại phải có những
chính sách huy động hợp lý và quản lý vốn huy động của ngân hàng mình một cách
phù hợp, từ đó mới thu hút được lượng vốn cần thiết trong nền kinh tế để phục vụ
cho hoạt động của ngân hàng thương mại.
Công tác quản lý trong quản lý nhà nước đặc biệt là trong chuyên ngành
quản lý kinh tế là nhiệm vụ hàng đầu để đảm bảo hệ thống được thông suốt.
Để tạo dựng cho mình một năng lực cạnh tranh đủ mạnh và bền vững, quản
lý vốn huy động là công cụ quan trọng để thực hiện được mục tiêu huy động vốn có
hiệu quả đáp ứng yêu cầu các hoạt động của ngân hàng.
Mỗi ngân hàng, hoạt động trong một môi trường, điều kiện cụ thể sẽ áp dụng
các nghiệp vụ hay hình thức huy động vốn khác nhau. Nhưng huy động vốn dưới hình
thức nào thì việc quản lý ng̀n vốn ấy là điều tối cần thiết để đảm bảo tính hợp pháp,
hiệu quả, giảm thiểu những rủi ro nợ xấu có thể xảy ra là điều tối cần thiết.

Tại Lai Châu, có 3 ngân hàng thương mại đóng trên địa bàn tỉnh thuộc chi
nhánh cấp 1 của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn (sau đây gọi là
Agribank Lai Châu), Ngân hàng Cổ phần Công thương Lai Châu (sau đây gọi là
Vietinbank Lai Châu) và Ngân hàng Đầu tư và phát triển (dưới đây gọi là BIDV Lai
Châu). Do xuất phát điểm thấp của Lai Châu, các chi nhánh cấp 1 của 3 ngân hàng
nói trên, so với mặt bằng các tỉnh, thành phố cả nước, có kinh nghiệm hoạt động
non hơn. Vì vậy, cơng tác huy động vốn và quản lý vốn huy động của 3 ngân hàng
này càng được chú trọng. Nhận thức được vai trò quan trọng của việc quản lý vốn
huy động đối với hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại, tác giả đã lựa
chọn đề tài: “Tăng cường quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại
trên địa bàn tỉnh Lai Châu” để làm luận văn thạc sỹ.


2
Nhìn chung, làm thế nào để huy động tối đa nguồn vốn trong xã hội là vấn đề
quan tâm hàng đầu của mỗi đơn vị kinh doanh cũng như mỗi ngân hàng thương mại
(ngân hàng thương mại là một loại hình doanh nghiệp đặc thù). Nhưng vấn đề quản
lý vốn sau khi huy động được lại ít được quan tâm hơn. Hơn nữa, quy mô đề cập
của các nghiên cứu đi trước hầu hết là việc huy động vốn, quản lý huy động vốn của
từng ngân hàng thương mại cụ thể. Luận văn này tác giả sẽ tiếp thu những nghiên
cứu đi trước, tổng kết và đề xuất tăng cường quản lý vốn huy động cho 3 ngân hàng
thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
2.

Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu tổng quát
Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý vốn huy động tại các ngân hàng
thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu rút ra một số bài học và đưa ra một số giải

pháp tăng cường hơn nữa công tác quản lý vốn huy động.
2.2. Mục tiêu cụ thể
-

Tổng hợp cơ sở lý luận và thực tiễn về “quản lý vốn huy động tại các ngân

hàng thương mại”
-

Đánh giá thực trạng quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại

trên địa bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn 2013 - 2015.
-

Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý vốn huy động tại các

ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng quản lý vốn huy động của các
ngân hàng

thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
+

Phạm vi nghiên cứu:

Về nội dung: Tình trạng quản lý vốn huy động tại các chi nhánh cấp I của 3

ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
+

Về không gian: Đề tại được thực hiện tại các chi nhánh cấp I của 3 ngân

hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu.
+
2020.

Về thời gian: Đề tài thu thập số liệu giai đoạn 2013 - 2015 và đề xuất đến


3
4.
-

Ý nghĩa khoa học của đề tài
Đề tài góp phần tổng hợp cơ sở lý luận và thực tiễn về: Quản lý vốn huy

động tại các ngân hàng thương mại trên địa bàn miền núi (tỉnh Lai Châu).
Đề tài là tư liệu tham khảo hữu ích về cơng tác quản lý kinh tế nói
chung,
quản lý vốn huy động từ ngân hàng thương mại nói riêng ở vùng miền núi cho cán
bộ địa phương, ngành tài chính ngân hàng, cán bộ nghiên cứu, giảng dạy liên quan
đến vấn đề này.
Đề tài là sự tổng kết chi tiết thực tiễn công tác quản lý vốn huy động
của 3
ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu. Cán bộ lãnh đạo của các ngân
hàng này có thể tham khảo, tự đánh giá hoạt động quản lý vốn của ngân hàng mình,
đối chiếu với ngân hàng bạn để rút kinh nghiệm và phấn đấu tốt hơn.

5.

Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu

thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về: “quản lý vốn huy động tại các ngân
hàng thương mại”.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng “quản lý vốn huy động tại các ngân hàng thương mại
trên địa bàn tỉnh Lai Châu”.
Chương 4: Một số giải pháp “tăng cường quản lý vốn huy động tại ngân
hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Lai Châu”.


4
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN HUY ĐỘNG
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Cơ sở lý luận về ngân hàng thương mại
1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại
Theo báo Wikipedia - Bách khoa toàn thư mở ta có thể thấy một khái niệm
chung nhất về ngân hàng thương mại là: Ngân hàng thương mại là một trong những
định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với
nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh tốn.
Ngồi ra, NHTM cịn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu về
sản phẩm dịch vụ của xã hội.
1.1.2. Chức năng của ngân hàng thương mại
Theo Ths. Đặng Thị Việt Đức - Ths. Phan Anh Tuấn (Quantri.vn biên tập và
hệ thống hóa) ngân hàng thương mại có 3 chức năng sau:

1.1.2.1. Chức năng trung gian tín dụng
Chức năng trung gian tín dụng được xem là chức năng quan trọng nhất của
ngân hàng thương mại vì nó phản ánh bản chất của ngân hàng thương mại là đi vay
để cho vay, nó quyết định sự tồn tại và phát triển của ngân hàng. Khi thực hiện chức
năng trung gian tín dụng, ngân hàng thương mại đóng vai trò là “cầu nối” giữa
người dư thừa vốn và người có nhu cầu về vốn.

Sơ đồ 1.1: Chức năng của ngân hàng thương mại
Thông qua việc huy động các khoản vốn tiền tệ tạm thời nhà rỗi trong nền
kinh tế, ngân hàng thương mại hình thành nên quỹ cho vay để cung cấp tín dụng
cho nền kinh tế. Với chức năng này, ngân hàng thương mại vừa đóng vai trò là
người đi vay vừa đóng vai trò là người cho vay.


5
Với chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng thương mại đã góp phần tạo
lợi ích cho tất cả các bên tham gia: Người gửi tiền, ngân hàng và người đi vay, đồng
thời thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
1.1.2.2. Chức năng trung gian thanh toán
Ở

đây ngân hàng thương mại đóng vai trò là thủ quỹ cho các doanh nghiệp và

cá nhân, thực hiện các giao dịch thanh tốn theo u cầu của khách hàng như trích từ
tài khoản tiền gửi của họ để thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản
tiền gửi của khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ.

Các NHTM cung cấp cho khách hàng nhiều phương tiện thanh toán tiện lợi
như séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ thanh tốn, thẻ tín dụng… Tùy
theo u cầu, khách hàng có thẻ lựa chọn cho mình phương thức thanh tốn phù

hợp. Nhờ đó mà các chủ thẻ kinh tế không phải giữ tiền trong túi, mang theo tiền
mặt để gặp chủ nợ, gặp người phải thanh toán dù ở gần hay ở xa mà họ có thể sử
dụng các phương thức khác nhau để thực hiện các khoản thanh toán đó. Do vậy, các
chủ thể kinh tế sẽ tiết kiệm được rất nhiều các chi phí, thời gian lại đảm bảo an
tồn. Chức năng này vơ hình trung đã thúc đẩy lưu thơng hàng hóa, đẩy nhanh tốc
độ thanh tốn, tốc độ lưu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế.
Đối với NHTM, chức năng này góp phần tăng thêm lợi nhuận cho ngân hàng
thông qua việc thu lệ phí thanh tốn. Thêm nữa, nó lại làm tăng ng̀n vốn cho vay
của ngân hàng thể hiện trên số dư có trong tài khoản tiền gửi của khách hàng. Chức
năng này cũng chính là cơ sở hình thành chức năng tạo tiền của NHTM.
1.1.2.3. Chức năng “tạo tiền”
Tạo tiền là một chức năng quan trọng, phản ánh rõ bản chất của NHTM. Với
mục tiêu là tìm kiếm lợi nhuận như một u cầu chính cho sự tờn tại và phát triển
của mình, các NHTM với nghiệp vụ kinh doanh mang tính đặc thù của mình đã vơ
hình trung thực hiện chức năng tạo tiền cho nền kinh tế.
Chức năng tạo tiền được thực thi trên cơ sở hai chức năng khác của NHTM
là chức năng tín dụng và chức năng thanh tốn.. Thơng qua chức năng trung gian tín
dụng, ngân hàng sử dụng số vốn huy động được để cho vay, số tiền cho vay ra lại
được khách hàng sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ trong khi số dư trên
tài khồn tiền gửi thanh tốn của khách hàng vẫn được coi là một bộ phận của tiền


6
giao dịch, được họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ… Với chức năng
này hệ thống NHTM đã làm tăng tổng phương tiện thanh toán trong nền kinh tế,
đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của xã hội. NHTM tạo tiền phụ thuộc vào tỷ lệ
dự trữ bắt buộc của ngân hàng trung ương áp dụng đối với NHTM do vậy NHTW
có thể tăng tỷ lệ này khi lượng cung tiền vào nền kinh tế lớn.
Các chức năng của NHTM có mối quan hệ chặt chẽ, bổ sung hỗ trợ cho
nhau, trong đó chức năng trung gian tín dụng là chức năng cơ bản nhất, tạo cơ sở

cho việc thực hiện các chức năng sau nó. Đồng thời khi ngân hàng thực hiện tốt
chức năng thanh toán và chức năng tạo tiền lại góp phần làm tăng ng̀n vốn tín
dụng, mở rộng hoạt động tín dụng.
1.1.3. Vai trò ngân hàng thương mại
1.1.3.1. Ngân hàng thương mại là nơi tập trung tiền nhàn rỗi và cung ứng tiền vốn
cho q trình sản xuất kinh doanh.
Thơng qua chức năng huy động vốn, cho vay và đầu tư các NHTM đã huy
động nguồn vốn nhàn rỗi từ nền kinh tế, cho vay dưới hình thức khác nhau đối với
các ngành kinh tế, các vùng kinh tế và các thành phần kinh tế, đáp ứng nhu cầu vốn
của xã hội nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Ngày nay, có thể nói mọi quan hệ kinh tế đến thực hiện thông qua tiền tệ và
chủ yếu là thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng bên cạnh các tổ chức tài
chính phi ngân hàng.
Vốn được tạo ra từ quá trình tích lúy, tiết kiệm của mỗi cá nhân, doanh nghiệp
và nhà nước trong nền kinh tế. Vì vậy, muốn có nhiều vốn phải tăng thu nhập quốc dân
và có mức độ tiêu dùng hợp lý. Mặt khác, khi nền kinh tế ngày càng phát triển sẽ càng
tạo ra nhiều ng̀n vốn, điều đó sẽ có tác động tích cực đến hoạt động của ngân hàng
mà NHTM là chủ thể chính đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh.

1.1.3.2. Ngân hàng là trung gian trong quá trình thanh tốn góp phần thúc đẩy
q trình lưu thơng hàng hóa nhanh chóng
Khi làm trung gian thanh tốn, ngân hàng tạo ra những công cụ lưu thông và
độc quyền quản lý các công cụ đó như: séc, ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, thẻ thanh
toán… đã tiết kiệm cho xã hội rất nhiều về chi phí lưu thơng, đẩy mạnh tốc độ ln
chuyển vốn, thúc đẩy q trình lưu thơng hàng hóa.


7
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường, hoạt động của các doanh nghiệp chịu
sự tác động mạnh mẽ của các quy luật kinh tế khách quan như quy luật giá trị, quy

luật cung cầu, quy luật cạnh tranh và sản xuất dựa trên cơ sở đáp ứng nhu cầu thị
trường, thơng qua hoạt động tín dụng ngân hàng là chiếc cầu nối giữa các doanh
nghiệp với thị trường. Nguồn vốn tín dụng của ngân hàng cung ứng cho doanh
nghiệp đã đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng mọi mặt của quá
trình sản xuất kinh doanh, đáp ứng nhu cầu thị trường và từ đó tạo cho doanh
nghiệp chỗ đứng vững chắc trong cạnh tranh.
Các ngân hàng đã thực sự huy động được sức mạnh tổng hợp của nền kinh tế
vào quá trình sản xuất, lưu thơng hàng hóa. Nếu như khơng có NHTM thì việc huy
động của cải xã hội vào quá trình sản xuất kinh doanh bị đình trệ rất nhiều. Nhờ có
NHTM mà tiền tiết kiệm của các cá nhân, các tổ chức được huy động vào quá trình
vận động của nền kinh tế. Nó trở thành chất “dầu bôi trơn” cho bộ máy kinh tế hoạt
động. Nó chuyển của cải, tài nguyên xã hội từ nơi chưa sử dụng, còn tiềm tàng vào
quá trình sử dụng phục vụ cho sản xuất kinh doanh nâng cao mức sống xã hội.
Thêm nữa, với vai trị trung gian thanh tốn, ngân hàng đã thực hiện các dịch
vụ trung gian thanh toán cho nền kinh tế do đó thúc đẩy nhanh quá trình thực hiện
luân chuyển hàng hóa, luân chuyển vốn trong xã hội, tiết kiệm chi phí thanh tốn
cho từng cá nhân doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả cho tồn bộ nền kinh tế. Đờng
thời ngân hàng cũng giám sát hoạt động kinh tế góp phần tạo ra môi trường kinh
doanh lành mạnh, tạo ra sự ổn định trong kinh tế xã hội.
1.1.3.3. Ngân hàng góp phần điều tiết và kiểm sốt thị trường tiền tệ, thị trường vốn.
NHTM cũng như các trung gian tài chính khác là cơng cụ thực hiện chính

sách tiền tệ của ngân hàng trung ương. Với chức năng tạo tiền, NHTM là một trong
các chủ thể tham gia vào quá trình cung ứng tiền, tạo ra một khối lượng phương tiện
thanh toán rất lớn trong nền kinh tế.
Để thực hiện chính sách tiền tệ, ngân hàng trung ương phải sử dụng các công
cụ để điều tiết lượng trong lưu thông, nhằm đạt được các mục tiêu của nền kinh tế
vĩ mô, đặc biệt là mục tiêu ổn định tiền tệ. Phần lớn các cơng cụ của chính sách tiền
tệ chỉ được thực thi có hiệu quả với sự hợp tác tích cực và có hiệu quả của câc

8
NHTM cũng như việc chấp hành quy định dự trữ bắt buộc, quy chế thanh tốn
khơng dùng tiền mặt và nâng cao hiệu quả cho vay và đầu tư.
Trong sự vận hành của nền kinh tế thị trường, NHTM hoạt động một cách có
hiệu quả thông qua các nghiệp vụ kinh doanh của mình. Nó sẽ thực sự là một công
cụ để nhà nước điều tiết vĩ mô kinh tế bằng hoạt động tín dụng và thanh tốn giữa
các NHTM trong hệ thống, các NHTM đã góp phần mở rộng khối lượng tiền cung
ứng trong lưu thông. Thông qua việc cung ứng tín dụng cho các ngành trong nền
kinh tế, NHTM thực hiện việc dẫn dắt các luồng tiền, tập hợp và phân chia vốn của
thị trường, điều kiển chúng một cách có hiệu quả và thực thi vai trò điều tiết gián
tiếp vĩ mô: “Nhà nước dẫn dắt ngân hàng, ngân hàng dẫn dắt thị trường”.
1.1.3.4. Ngân hàng góp phần thu hút, mở rộng đầu tư trong và ngoài nước và cung
cấp các dịch vụ tài chính khác.
Trong nền kinh tế thị trường khi mà các mối quan hệ hàng hóa tiền tệ ngày
cảng mở rộng thì nhu cầu giao lưu kinh tế - xã hội giữa các nước trên thế giới ngày
càng trở nên cần thiết và cấp bách. Do vậy nền tài chính của mối quốc gia cũng phải
hịa nhập với nền tài chính quốc tế và NHTM cùng các hoạt động kinh doanh của
mình đã đóng một vai trị vơ cùng quan trọng trong sự hịa nhập này. Với các nghiệp
vụ kinh doanh như nhận tiền gửi, cho vay, nghiệp vụ thanh toán. NHTM đã tạo điều
kiện thúc đẩy ngoại thương không ngừng được mở rộng. Thơng qua các hoạt động
thanh tốn, kinh doanh ngoại hối, quan hệ tín dụng với các ngân hàng nước ngồi,
hệ thống NHTM đã thực hiện vai trò điều tiết nền tài chính với các ngân hàng nước
ngoại, hệ thống NHTM đã thực hiện vai trị điều tiết nền tài chính trong nước để
phù hợp với sự vận động của nền tài chính quốc tế.
1.2. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại
Theo Mạc Nguyên Đoan Hạnh với đề án tài chính tiền tệ đã làm rõ nguồn
vốn của NHTM như sau:
1.2.1. Nguồn vốn của ngân hàng thương mại
Nguồn vốn của NHTM là tồn bộ các ng̀n tiền tệ mà ngân hàng tạo lập, huy

động được để cho vay, đầu tư và thực thi các dịch vụ ngân hàng. Nguồn vốn của
NHTM bao gồm: Vốn chủ sở hữu, vốn huy động, vốn đi vay và một số vốn khác.


9
Cũng như bất cứ một doanh nghiệp nào thì NHTM muốn tồn tại và phát triển
phải có vốn. Vốn tac động đến kết cấu tài sản và khả năng sinh lời, hạn chế các loại
rủi ro trong hoạt động NHTM. Vốn của NHTM gồm 2 loại cơ bản nếu phân chia
theo hình thức sở hữ là vốn chủ sở hữu và vốn nợ ( vốn huy động từ bên ngoài).
1.2.1.1. Vốn chủ sở hữu
a)

Khái niệm:

Vốn chủ sở hữu là điều kiện đầu tiên để ngân hàng được luật pháp cho phép
hoạt động và đây là vốn ngân hàng có thể sử dụng lâu dài, hình thành nên trang thiết
bị, nhà cửa. Ng̀n hình thành nên vốn chủ sở hữu gờm ng̀n hình thành ban đầu,
ng̀n vốn bổ sung trong q trình hoạt động, ng̀n vay nọ có khả năng chuyển đổi
thành cổ phần và các quỹ.
b)
-

Các thành phần vốn chủ sở hữu và đặc điểm của chúng:
Vốn ban đầu:

Vốn ban đầu hình thành khi ngân hàng bắt đầu hoạt động với tính chất sở
hữu và ng̀n hình thành khác nhau. Nếu là ngân hàng tư nhân thì đó là vốn do cá
nhân tự bỏ ra; nếu là ngân hàng thuộc sở hữu Nhà nước thì do ngân sách Nhà nước
cấp; nếu là ngân hàng cồ phần thi do cổ đông thông qua mua các cổ phần ( hoặc cổ
phiếu); nếu là ngân hàng liên doanh thì do các bên tham gia liên doanh góp.

Trường hợp ngân hàng cổ phần có thể được hình thành từ cổ phần thường và
cổ phần ưu đãi.
Vốn ban đầu thường phải tuân thủ các quy định của NHNN. Các quy định
thường nêu rõ số vốn tối thiểu - vốn pháp định mà chủ ngân hanggf cần phải có để
bắt đầu kinh doanh ngân hàng. Luật NHNN có quy định cụ thể cho từng loại ngân
hàng trong từng điều kiện cụ thể.
Vốn thường khơng phải hồn trả. Các cổ đông có thể bán cổ phiếu trên thị trường
vốn (thị trường chứng khoán). Các cổ phần thường được hưởng cổ tức cao hay thấp tùy
thuộc vào kết quả kinh doanh và chính sách phân chia lợi nhuận của ngân hàng.

-

Vốn chủ sở hữu hình thành trong quá trình hoạt động

Bao gờm cổ phần phát hành thêm (hoặc ngân sách cấp thêm) trong quá trình
hoạt động, lợi nhuận tích lũy, thặng dư vốn, các quỹ…


10
Cổ phần phát hành thêm, ngân sách cấp thêm: Ngân hàng có thể phát hành
thêm cổ phần (thường là cổ phần ưu đãi) hoặc xin cấp thêm vốn từ ngân sách để mở
rộng quy mô hoạt động, hoặc để chống đỡ rủi ro.
Huy động vốn cổ phần từ cán bộ cơng nhân viên ngân hàng mình: Hình thức
huy động này huy động vốn từ chính những cán bộ cơng nhân viên trong ngân hàng
mình làm cho họ trở thành những cổ đông của ngân hàng và gắn chặt quyền lợi với
quyền lợi chung của ngân hàng. Đây là hình thức mang tính lâu dài và ổn định cần
được chú trọng.
Huy động từ lợi nhuận bổ sung vốn tự có, các quỹ dự phịng tài chính, quỹ
trợ cấp, quỹ khen thưởng và các loại quỹ khác: Nếu như lợi nhuận để lại của ngân
hàng đủ để đáp ứng nhu cầu gia tăng vốn của mình thì thơng thường đây chính là

ng̀n bổ sung quan trọng nhất. Nguồn bổ sung này có thể lấy trực tiếp từ các quỹ
như: Quỹ dự phòng tài chính, quỹ trợ cấp.v.v… Mặc dù vậy khó khăn nhất là phải
xác định được khi nào thì được phép trích lập từ các quỹ trên để làm ng̀n vốn bổ
sung, tỷ lệ trích lập ra sao cho hợp lý.
Vốn bổ sung bằng phát hàng giấy tờ có khả năng chuyển đổi thành cổ phiếu
Một số ngân hàng coi cổ phần ưu đãi có thời hạn, các trái phiếu dài hạn cũng
thuộc vốn tự có mặc dù chúng mang nhiều tính chất của một khoản nợ. Tuy nhiên,
phần này thường bị giới hạn và kiểm sốt chặt chẽ.
c) Vai trị
Vốn chủ sở hữu chỉ chiếm một phần nhỏ so với vốn nợ, do đặc trưng trong
kinh doanh ngân hàng là huy động để cho vay. Theo quy định của NHNN Việt Nam
tỷ lệ Vốn chủ sở hữu/tiền gửi tối thiểu là 1/20. Tuy chiếm tỷ trọng nhỏ song vốn chủ
sở hữu có vai trò rất quan trọng.
Vốn chủ sở hữu có vai trò bảo vệ người gửi tiền: Kinh doanh ngân hàng
thướng xuyên đối đầu với rủi ro. Các khoản tổn thất của ngân hàng sẽ được bù đắp
bằng vốn chủ sở hữu. Như vậy, nếu quy mô vốn chủ sở hữu lớn, người gửi tiền và
người cho vay sẽ cảm thấy an tâm hơn về ngân hàng.
Vốn chủ sở hữu có vai trò tạo lập tư cách pháp nhân và duy trì hoạt động cho
ngân hàng: Như đã phân tích ở trên, Điều kiện đầu tiên để hoạt động là ngân hàng
phải có được số vốn tối thiểu ban đầu. Số vốn này được sử dụng để mua sắm trang
thiết bị, nhập công nghệ, xây thêm chi nhánh, mở văn phòng đại diện…


11
Ngồi ra, vốn chủ sở hữu có vai trị điều chỉnh các hoạt động của ngân hàng:
Rất nhiều quy định về hoạt động của ngân hàng có liên quan chặt chẽ với vốn chủ
sở hữu như quy mô nguồn tiền gửi được tính theo tỷ lệ với vốn chủ sở hữu… Vì vậy
quy mơ và cấu trúc hoạt động của ngân hàng được điều chỉnh theo vốn chủ sở hữu.
1.2.1.2. Vốn nợ
a)

Khái niệm:

Khác với các loại hình doanh nghiệp khác, vốn nợ của NHTM chiếm tỷ trọng
lớn hon nhiều so với vốn chủ sở hữu và đây là loại vốn cơ bản để tài trợ cho các
danh mục tài sản của NHTM. Vốn nợ được huy động từ các nguồn tiền gửi, tiền vay
và một số loại khác.
b) Các thành phần vốn nợ và đặc điểm của chúng
- Tiền gửi:
Đặc điểm chung của tiền gửi là chúng phải thanh toán khi khách hàng yêu
cầu, ngay cả khi đó là tiền gửi có kỳ hạn nhưng chưa đến hạn.
Quy mô tiền gửi rất lớn so với các nguồn khác. Thông thường nguồn chiếm
hơn 50% tổng nguồn vốn và là mục tiêu tăng trưởng hàng năm của ngân hàng.
Tiền gửi là đối tượng phải dự trữ bắt buộc, do vậy chi phí tiền gửi thường cao
hơn lãi trả cho tiền gửi.
Tiền gửi nhất là tiền gửi ngắn hạn thường nhạy cảm với các biến động về lãi
suất, tỷ giá, thu nhập và nhiều nhân tố khác. Lãi suất cao là yếu tố kích thích các
doanh nghiệp, dân cư gửi và cho vay. Thu nhập gia tăng là điều kiện để gia tăng quy
mô và thay đổi kỳ hạn nguồn tiền gửi.
Các yếu tố khác như địa điểm ngân hàng, các loại hình huy động…đều ảnh
hưởng tới quy mô và cấu trúc của nguồn tiền.
-

Tiền vay:

Tỷ trọng nguồn này thấp hơn so với nguồn tiền gửi. Khác với nhận tiền gửi,
ngân hàng không nhất thiết phải đi vay thường xuyên mà chỉ vay lúc cần thiết và
hoàn toàn chủ động quyết định khối lượng vay phù hợp với nhu cầu sử dụng. Các
khoản vay thường có thời hạn ngắn, chỉ nhằm đảm bảo thanh toán tức thời khi nhu
cầu thanh toán của khách hàng tăng cao. Hơn nữa cay NHNN phụ thuộc rất lớn vào

chính sách tiền tệ trong từng thời kỳ.


12
-

Nguồn khác:

Phần lớn các nguồn này ngân hàng không phải trả lãi. Tuy nhiên, chi phí để
có và duy trì chúng là rất đáng kể. Nhìn chung, các ng̀n khác trong ngân hàng
thường khơng lớn.
c) Vai trị
Có thể nói nếu vốn chủ sở hữu có vai trò quan trọng để ngân hàng được đi
vào hoạt động và là đệm đỡ khơng thể thiếu của ngân hàng thì vốn nợ lại là yếu tố
quyết định đến sự tồn tại và phát triển của mỗi ngân hàng.
Trên cơ sở vốn nợ tạo lập, ngân hàng sử dụng để cho vay, đầu tư vào chứng
khoán, mua sắm tài sản cố định, tiền gửi tại ngân hàng khác và phải được thực hiện
dự trữ theo quy định để đảm bảo khả năng thanh toán. Quy mô, cơ cấu của các
nhóm tài sản này được xác định một phần căn cứ vào quy mô, cơ cấu vốn nợ.
Thêm vào đó, tính ổn định về chi phí và thời hạn của vốn nợ quy định số tiền
phải dự trữ là cơ sở cân nhắc đầu tư bao nhiêu vào chứng khoán ngắn hạn nên cho
vay với thời hạn nào, lãi suất bao nhiêu để phù hợp với vốn.
Như vậy, vốn nợ có vai trò hết sức quan trọng trong việc quyết định danh
mục tài sản đầu tư từ đó ảnh hưởng đến thu nhập của NHTM.
Ngoài ra, quy mô và kết cấu của vốn nợ cũng ảnh hưởng rất lớn đến sự an nguy
hoạt động của NHTM. Sự không phù hợp giữa việc huy động vốn từ bên ngoài và việc
sử dụng vốn về thời hạn, độ nhạy cảm với lãi suất, quy mô các loại tiền có thể dẫn tới
các rủi ro về thanh toán, lãi suất, tỷ giá mà ngân hàng phải gánh chịu.

1.2.2. Vốn huy động của ngân hàng thương mại

Vốn huy động của NHTM thơng qua hình thức huy động từ tiền gửi và phát
hành giấy tờ có giá.
1.2.2.1. Vốn huy động từ tiền gửi
Tiền gửi phân loại theo kỳ hạn bao gồm: Tiền gửi không kỳ hạn và tiền gửi
có kỳ hạn
a)

Tiền gửi không kỳ hạn (tiền gửi giao dịch)

Khi tiền mặt (hoặc séc từ một ngân hàng khác) được gửi vào ngân hàng A, nếu
muốn sẽ có thể rút tiền ra hoặc chi tiêu vào bất cứ lúc nào, ngân hàng A sẽ sắp xếp tiền


13
gửi đó vào nhóm tiền gửi không kỳ hạn, nghĩa là các khoản gửi với thời gian khơng
xác định. Tính bất định về thời gian gửi, cùng với đặc điểm có thể rút ra bất cứ lúc
nào cần đã làm cho loại tiền gửi này còn có tên gọi tiếng Anh là Demand deposit.
Tiền gửi không kỳ hạn có lãi suất thấp hoặc không được trả lãi, bao gồm 2
loại sau:
-

Tiền gửi thanh tốn: Đó là khoản tiền gửi khơng kỳ hạn trước hết được sử

dụng để tiến hành thanh toán, chi trả cho các hoạt động hàng hóa, dịch vụ và các
khoản chi khác phát sinh trong quá trình kinh doanh một cách thường xuyên, an
toàn và thuận tiện.
Đối với tiền gửi thanh toán, việc rút tiền hoặc chi trả cho bên thứ ba thường
được thực hiện bằng séc hay chuyển khoản.
Tài khoản vãng lai là tài khoản có lúc dư nợ, có lúc dư có. Với tài khoản này,
khách hàng còn có thể được ngân hàng đáp ứng nhu cầu tín dụng trong một khoảng

thời gian nhất định. Đứng trên góc độ ngân hàng, tiền gửi không kỳ hạn là một
khoản nợ mà ngân hàng luôn phải chủ động trả cho khách hàng vào bất cứ lúc nào.
-

Tiền gửi không kỳ hạn thuần túy: Là các khoản tiền được ký gửi với mục

đích an tồn tài sản, khơng mang tính chất phục vụ thanh tốn. Khi cần thanh toán
khách hàng có thể đến ngân hàng để chi tiêu. Ngân hàng phải thỏa mãn yêu cầu của
khách hàng khi họ có nhu cầu rút tiền và chỉ được phép sử dụng tồn khoản chi khi
đã đảm bảo khả năng thanh toán chi trả.
b)

Tiền gửi có kỳ hạn:

Khi gửi tiền vào NHTM theo tài khoản gửi có kỳ hạn, điều ngân hàng cần
biết trước tiên là gửi với thời gian bao lâu. Thông thường định kỳ có thể là 1 tháng,
3 tháng, 6 tháng, 1 năm hoặc hơn nữa. Tại Việt Nam, các khoản tiền gửi có kỳ hạn
thường nằm trong khoảng từ 1 tháng đến 24 tháng, bởi các doanh nghiệp nước ta
hầu hết thuộc loại doanh nghiệp vừa và nhỏ với số vốn không lớn nên tốc độ quay
vòng vốn khá nhanh. Do vậy, họ khó có thể gửi với kỳ hạn dài. Hơn nữa, nếu gửi
tiền có kỳ hạn càng dài mặc dù lãi suất cao hơn nhưng khi có nhu cầu rút tiền đột
xuất thì khoản lãi suất mà ngân hàng trả sẽ rất thấp (thường bằng với lãi suất không
kỳ hạn) do nó đã làm ảnh hưởng đến kế hoạch của ngân hàng.


14
Lãi suất mà ngân hàng trả cho tiền gửi có kỳ hạn thường là cao hơn nhiều so
với tiền gửi không kỳ hạn. Lý do ở đây là khi khách hàng đã thống nhất với ngân
hàng rằng sẽ gửi tiền trong khoảng thời gian nhất định thì có đến hơn 80% khách
hàng gửi tiền giữ được cam kết nói trên. Do vậy, NHTM hồn tồn n tâm sử dụng

ng̀n tiền này để cho vay. Với khoản vay ổn định này, ngân hàng sẽ kiếm được
nhiều lợi nhuận hơn. Vì thế lãi suất cao hơn để kích thích khách hàng gửi tiền nhiều
hơn nữa.
Tóm lại, đây là loại tiền gửi có sự thỏa thuận trước giữa khách hàng và ngân
hàng về thời gian rút tiền. Đại bộ phận nguồn tiền gửi này có ng̀n gốc tích lũy và
xét về bản chất chúng được gửi với mục đích hưởng lãi.
Tiền gửi có kỳ hạn giữ vị trí trung gian giữa tiền gửi thanh tốn và tiền gửi
tiết kiệm. Đây là ng̀n tiền tương đối ổn định, ngân hàng có thể sử dụng phần lớn
số dư vào kinh doanh. Chính vì vậy, các NHTM ln tìm cách đa dạng hóa loại tiền
gửi này bằng cách áp dụng nhiều kỳ hạn khác nhau với mức lãi suất khác nhau
nhằm đáp ứng nhu cầu của mọi khách hàng. Tiền gửi có kỳ hạn cũng được phân ra
làm 2 loại hình:
a)

Tiền gửi tiết kiệm: Xét về bản chất, đây là một phần thu nhập của dân cư

chưa sử dụng cho tiêu dùng. Các tầng lớp dân cư đều có các khoản thu nhập tạm
thời chưa sử dụng (các khoản tiền tiết kiệm). Trong điều kiện có khả năng tiếp cận
với ngân hàng, họ đều có thể gửi tiết kiệm nhằm mục đích bảo tồn và sinh lời đối
với các khoản tiền này đặc biệt là nhu cầu an tồn. Nhằm thu hút ngày càng nhiều
ng̀n tiền tiết kiệm, các NHTM đều cố gắng khuyến khích dân cư thay đổi thói
quen giữ vàng và tiền mặt tại nhà bằng cách mở rộng mạng lưới hoạt động, đưa ra
các hình thức huy động đa dạng và lãi suất cạnh tranh hấp dẫn giữa các NHTM.
b)

Tiền gửi của các tổ chức tín dụng khác: Nhằm mục đích nhờ thanh tốn

hộ và một số mục đích khác, các TCTD có thể gửi tiền tại các NHTM. Tuy nhiên,
quy mô nguồn tiền này thường khơng lớn.
1.2.2.2. Phát hành giấy tờ có giá

Bản chất của nghiệp vụ này là ngân hàng chủ động phát hành phiếu nợ như:
chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu để huy động vốn thường nhằm mục đích đã
định. Ví dụ phát hàng kỳ phiếu để có tiền cho vay khắc phục hậu quả bão lũ, để cho
vay thu mua nông sản, để đầu tư cho một dự án…