SKKN một số giải pháp cho trẻ 5 6 tuổi khám phá khoa học theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường mầm non phú nghiêm

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUAN HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI KHÁM PHÁ
KHOA HỌC THEO QUAN ĐIỂM GIÁO DỤC LẤY TRẺ LÀM
TRUNG TÂM TẠI TRƯỜNG MẦM NON PHÚ NGHIÊM

Họ và tên: Hà Quỳnh Nga
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường mầm non Phú nghiêm
SKKN thuộc lĩnh vực: Chun mơn

THANH HĨA NĂM 2021
MỤC LỤC


TT
1

TÊN MỤC
MỞ ĐẦU

TRANG
2

1.1 Lý do chọn đề tài

2

1.2 Mục đích nghiên cứu

3

1.3 Đối tượng nghiên cứu

3

1.4 Phương pháp nghiên cứu

4

2

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

4

2.1 Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

4

2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

5

2.2.1 Thuận lợi

5

2.2.2 Khó khăn

5

2.2.3 Kết quả của thực trạng

6

2.3 Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

6

2.3.1 Lập kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm

6

2.3.2 Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

9

2.3.3 Hướng dẫn trẻ khám phá và trải nghiệm

12

2.3.4

Tạo điều kiện cho trẻ khám phá khoa học thông qua các hoạt
động trong ngày, mọi lúc mọi nơi

14

2.3.5

Ứng dụng công nghệ thông tin vào khám phá khoa học, phát
huy mạnh mẽ phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

16

Làm tốt công tác tham mưu với các cấp lãnh đạo cũng như
2.3.6. công tác tuyên truyền tới các bậc phụ huynh cùng tạo môi
trường thuận lợi đảm bảo an toàn cho trẻ khám phá khoa học.

17

2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
3

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ

17
18

3.1 Kết luận

18

3.2 Kiến nghị

19

2

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Tiến sĩ Phan Thị Thu Huyền - Chuyên gia về giáo dục đầu đời tại Việt
Nam đã cho rằng: “Cách tiếp cận tốt nhất để giáo dục trẻ là lấy trẻ làm trung
tâm và ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực để thúc đẩy tính chủ động,
khả năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề ở trẻ”,chương trình giáo dục mầm
non tốt là một chương trình lấy trẻ làm trung tâm, có nghĩa là nó được xây dựng
dựa trên hứng thú, nhu cầu, kinh nghiệm, đánh giá đúng, tôn trọng và phát huy
được khả năng, thế mạnh của trẻ, chương trình này sẽ tạo cơ hội cho trẻ được
phát triển tồn diện, khơng chỉ chú trọng tới sự phát triển trí tuệ mà cịn ni
dưỡng tâm hồn phát triển thể chất và khả năng giao tiếp xã hội của trẻ. Một
chương trình tốt nhất là chương trình khơng chỉ quan tâm tới trẻ “Học được cái
gì?” mà cịn chú trọng “Học như thế nào?” tức là cho trẻ những trải nghiệm học
tập tích cực để phát triển đam mê ham học hỏi của trẻ và khả năng tự học.
Đặc biệt xu hướng đổi mới mạnh mẽ của sự nghiệp giáo dục nói chung và
giáo dục mầm non nói riêng là lấy trẻ làm trung tâm, giáo viên là người hướng
dẫn, tổ chức các hoạt động tích cực nhằm phát huy năng lực chung của trẻ, bước
đầu hình thành những con người mới cho xã hội hiện đại, chúng ta biết rằng trẻ
ở tuổi mẫu giáo rất ngây thơ, hồn nhiên và ham thích học hỏi những điều mới lạ,
giáo viên phải giúp trẻ vui chơi một cách hồn nhiên nhưng vẫn có thể tiếp cận
những kiến thức mà cơ giáo muốn truyền đạt đến trẻ.
Theo như các nghiên cứu về khoa học thì đối với trẻ 5 - 6 tuổi đã có
những khái niệm cơ bản và có khả năng đặt câu hỏi cũng như trả lời câu hỏi về
các khái niệm như tốn học, khoa học, cơng nghệ và mơi trường, các con đã
được làm quen với những tình huống mới và sẵn sàng học hỏi. Giai đoạn này trẻ
phát triển ngôn ngữ và khả năng nhận thức tư duy rất tốt đồng thời phát triển khả

năng độc lập suy nghĩ và tự chủ rất cao. Chính vì vậy rất thuận lợi cho việc áp
dụng phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm.
Trong những hoạt động ở lứa tuổi mầm non trẻ được tiếp cận, hoạt động
khám phá khoa học là một hoạt động quan trọng đối với trẻ và đặc biệt là trẻ 5-6
tuổi. Qua hoạt động này giúp trẻ tìm tịi khám phá những điều kì diệu, thú vị,
mới lạ xung quanh cuộc sống của trẻ. Khi trẻ được trực tiếp quan sát, thực hành,
thử nghiệm, trải nghiệm giúp trẻ phát triển óc sáng tạo, trí tưởng tượng, khả
năng tư duy và đặc biệt là vốn ngôn ngữ của trẻ được phát triển, hiểu biết và có
thái độ đúng đắn đối với vạn vật xung quanh trẻ, và vạn vật xung quanh trẻ thì
mn vàn để trẻ lĩnh hội được một cách tối ưu thì phải có các phương pháp dạy
học tối ưu.


3

Khám phá khoa học đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quan chính
vì vậy sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh, tổng
hợp… nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sẻ nhanh nhạy, chính xác, những biểu
tượng, kết quả trẻ thu nhận được trở nên cụ thể, sinh động và hấp dẫn hơn. Qua
những thí nghiệm nhỏ trẻ được tự mình thực hiện trong độ tuổi mầm non sẽ hình
thành ở trẻ những biểu tượng về thiên nhiên chính là cơ sở khoa học sau này của
trẻ. Nếu giáo viên không quan tâm tạo điều kiện học tập cho trẻ, không sáng tạo
trong việc tổ chức, tổ chức tiết dạy nhằm làm cho trẻ hứng thú, tập chung chú ý
vào tiết học thì hiệu quả khơng cao. Tơi rất quan tâm và trăn trở về việc làm sao
để có những phương pháp hay và hữu ích nhất giúp trẻ thỏa mãn được nhu cầu
khám phá và tìm hiểu thế giới xung quanh.
Nhận thức được điều quan trọng này ngoài những hoạt động khác, hoạt
động khám phá khoa học tôi đặc biệt chú trọng và rút ra “Một số giải pháp cho
trẻ 5-6 tuổi khám phá khoa học theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm ở trường mầm non Phú Nghiêm”.

1.2. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu thực trạng về sự hiểu biết của trẻ, những sở thích, mong muốn
những khả năng, tâm lý của trẻ 5 - 6 tuổi tại lớp mình. Nắm bắt được vì sao
trong thực tế chất lượng giáo dục mà trẻ lĩnh hội chưa cao? Tại sao chưa phát
huy hết khả năng, tiềm thức của mỗi đứa trẻ. Trong thực tế trẻ còn học dưới hình
thức cũ, trẻ học cịn bị chi phối nhiều bởi giáo viên, trẻ chưa phát huy đúng
hướng lấy trẻ làm trung tâm, nghĩa là chưa thể hiện được hết khả năng, nhu cầu,
hứng thú trong các hoạt động.
Rèn luyện khả năng tri giác các sự vật, hiện tượng xung quanh chính xác
và nhanh nhậy. Kích thích trẻ rèn luyện khả năng tập trung có hứng thú với việc
tìm hiểu khám phá mơi trường xung quanh. Qua đó hình thành các năng lực cần
thiết tốt cho thao tác tư duy.
Trên cơ sở đó đưa ra một số biện pháp cho trẻ khám phá khoa học theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, nhằm biết được trẻ ở lớp mình đang ở
giai đoạn nhận thức như thế nào? Cụ thể: Về khả năng nhận thức cũng như là
dạng trí tuệ thông minh của từng trẻ, cũng như của từng nhóm trẻ để đánh giá
được khả năng và tiềm năng phát triển của trẻ, để từ đó áp dụng phương pháp
dạy trẻ một cách phù hợp đối với trẻ và giúp trẻ cùng tiến bộ theo tiềm năng cá
nhân của mình.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:


4

Trẻ 5-6 tuổi khám phá khoa học theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm ở trường mầm non Phú Nghiêm.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết.
Phương pháp điều tra khảo sát thực tế và thu thập thông tin.
Phương pháp tổng hợp dữ liệu, thống kê, sử lý số liệu.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Chiến lược giáo dục hiện nay không ngừng đổi mới để đáp ứng được nhu
cầu dạy và học. Để đáp ứng được điều đó địi hỏi giáo viên, nhà trường các cấp
phải nâng cao hơn nữa về chất lượng đào tạo về mọi mặt cho trẻ và phải bắt đầu
ngay từ bậc học giáo dục mầm non nhưng không nặng nề áp đặt trẻ mà phải cho
trẻ cảm giác thoản mái “ Học bằng chơi, Chơi mà học”{1}
Trên cơ sở tham khảo nghiên cứu của Trần Thị Ngọc Trâm và Nguyễn Thị
Nga (2013), Hoàng Thị Phương (2017), cho rằng: Hoạt động KPKH của trẻ
mầm non là quá trình trẻ thăm dị, tìm tịi cái mới, những điều chưa biết về bản
thân, đồ vật, thực vật, động vật, hiện tượng tự nhiên bằng các hoạt động: quan
sát, so sánh, phân loại, thử nghiệm, làm thí nghiệm đơn giản, dự đoán, suy luận,
thảo luận, giải quyết vấn đề, đưa ra quyết định..., qua đó trẻ lĩnh hội được kiến
thức, kĩ năng và có thái độ đúng đắn với các đối tượng này{2}
Sự hợp tác giữa trẻ với trẻ là hết sức quan trọng nhưng vẫn chỉ là ngoại
lực, điều quan trọng nhất là cần phải phát huy nội lực là tính tự chủ, chủ động nỗ
lực tìm kiếm kiến thức của trẻ, còn giáo viên chỉ là người tổ chức và hướng dẫn
quá trình học tập, đạo diễn cho trẻ tự tìm kiếm kiến thức và phương thức tìm
kiếm kiến thức bằng hành động của chính mình.
Dạy học lấy trẻ làm trung tâm đòi hỏi trẻ là chủ thể của hoạt động học, trẻ
phải tự học, tự nghiên cứu để tìm ra kiến thức bằng hành động của chính mình.
Trẻ khơng chỉ được đặt trước những kiến thức có sẵn ở trong bài giảng của cơ
mà phải tự đặt mình vào tình huống có vấn đề của thực tiễn, cụ thể và sinh động
của nghề nghiệp rồi từ đó tự mình tìm ra cái chưa biết, cái cần khám phá học để
hành, hành để học, tức là tự tìm kiếm kiến thức cho bản thân.
Hoạt động khám phá khoa học theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non, giúp trẻ tìm
hiểu mơi trường xung quanh một cách tích cực. Trẻ sử dụng hết các giác quan để
tiếp thu kiến thức đồng thời phát triển các kỹ năng tư duy, tạo sự hứng thú, kích

5

thích tính tị mị tự nhiên của trẻ, giúp trẻ biết quan sát, so sánh, đặt câu hỏi, suy
luận, thử nghiệm, phán đoán, giải quyết các vấn đề xung quanh các sự vật hiện
tượng. Vì thế, chúng ta cần tạo điều kiện để trẻ có thể phát triển các kỹ năng
trên. Thơng qua đó, trẻ được phát triển tồn diện hơn.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, ngay từ đầu năm học, tơi
đã tìm ra một số biện pháp giúp trẻ phát huy tính tích cực cũng là phương pháp
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thông qua các hoạt động nói chung và hoạt động
khám phá khoa học nói riêng.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Trường mầm non Phú Nghiêm nằm trên quốc lộ 15A cách khu trung tâm
huyện 4 km với tổng số CBVG là 24 đồng chí có trình độ đạt trên chuẩn 92%.
Trường được cơng nhận trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 từ năm học 2014 –
2015 cho đến nay nhà trường vẫn luôn duy trì tốt việc tổ chức chăm sóc ni
dưỡng – giáo dục trẻ.
Năm học 2020 – 2021, bản thân tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm
lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi (Tại khu chính). Tổng số trẻ là 27 cháu trong đó có 15
cháu nam và 12 cháu nữ.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ năm học và nghiên cứu đề tài sáng
kiến, bản thân tơi đã có những thuận lợi và khó khăn như sau:
2.2.1. Thuận lợi:
Phịng GD&ĐT huyện Quan Hóa, lãnh đạo địa phương và Ban Giám Hiệu
nhà trường luôn quan tâm và tạo mọi điều kiện để giáo viên và học sinh thực
hiện tốt việc dạy và học của mình.
Các cháu ngoan có nề nếp, thói quen sinh hoạt tốt, các cháu đa số khoẻ
mạnh thích tham gia vào các hoạt động.
Lớp học kiên cố, sạch sẽ. Sân chơi rộng rãi, thống mát, 100% trẻ có đồ
dùng học tập đầy đủ, đẹp phù hợp với từng loại hoạt động, hội cha mẹ phụ

huynh học sinh đã ủng hộ nhà trường mua sắm thêm trang thiết bị phục vụ cho
các cháu học tập.
2.2.2. Khó khăn
Đa số trẻ là người dân tộc thiểu số nên việc tiếp thu, giao tiếp nghe hiểu
của trẻ cịn hạn chế vì vậy chất lượng không đồng đều. Nhận thức của phụ
huynh học sinh đối với bậc học mầm non còn hạn chế; Một số phụ huynh cho
rằng trẻ mầm non học là không cần thiết.


6

Trong giai đọan đầu năm học hầu hết các nhóm lớp chưa xác định cũng
như chưa xây dựng được kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Chưa ứng dụng nhiều cơng nghệ thơng tin vào q trình giảng dạy, kết
quả trẻ dễ nhàm chán, chưa hứng thú tham gia vào các hoạt động.
Một số cán bộ giáo viên khi áp dụng “Lấy trẻ làm trung tâm” còn lúng
túng trong cách lự chọn biện pháp, hình thức tổ chức các hoạt động sao cho trẻ
được tích cực, hứng thú, chưa có kinh nghiệm thực tiễn trong việc tổ chức các
hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm. Giáo viên cịn hướng dẫn, nói
nhiều, trẻ ít được thực hành, trao đổi.
Điều kiện kinh tế của địa phương còn gặp nhiều khó khăn; Bên cạnh đó
điều kiện của nhà trường chưa cho phép để đầu tư đầy đủ các trang thiết bị phục
vụ cho việc dạy và học của cô và trẻ.
2.2.3. Kết quả của thực trạng:
Trước khi thực hiện đề tài tôi đã lựa chọn một số nội dung và tiến hành
khảo sát học sinh tại lớp và kết quả đạt được như sau:
Bảng 1. Kết quả khảo sát đầu năm.( Tổng số trẻ là 27)
TT

1

2
3
4

Nội dung khảo sát
Trẻ biết làm thử nghiệm và sử dụng dụng cụ đơn
giản để quan sát, so sánh, nhận xét và thảo luận
Trẻ biết thu thập thông tin về đối tượng bằng
nhiều cách khác nhau
Trẻ biết phân loại các đối tượng theo những dấu
hiệu khác nhau
Trẻ nhận xét, thảo luận về đặc điểm, sự khác
nhau, giống nhau của các đối tượng.

Đạt

Kết quả
%
CĐ

%

17

63

10

37

18

67

9

33

18

67

9

33

19

70

8

30

Từ kết quả trên, tơi ln băn khoăn suy nghĩ tìm ra biện pháp để nâng dần
kỹ năng quan sát, nhận biết, so sánh, phân loại ,tư duy về đối tượng để tìm ra
đặc điểm của đối tượng một cách chính xác nhất, bên cạnh đó trẻ tích cực hoạt
động làm phong phú biểu tượng về môi trường xung quanh trong mỗi trẻ.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1. Lập kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.

Để dự kiến được kế hoạch và chủ động tổ chức các hoạt động giáo dục một
cách hiệu quả nhất thì điều đầu tiên chúng ta phải làm đó là xây dựng kế hoạch
giáo dục, và nó được tiến hành theo các bước sau:
Bước 1: Dựa vào các căn cứ và các yếu tố


7

+ Mục tiêu và nội dung chương trình do BGH nhà trường đã xây dựng.
+ Thời gian tổ chức cụ thể.
+ Điều kiện cơ sở vật chất của lớp, trường và các nguồn lực khác.
+ Nhu cầu và khả năng nhận thức của trẻ.
Bước 2: Xác định mục tiêu
Ở bước này tôi căn cứ vào khả năng, nhu cầu học tập và sở thích của trẻ
trong lớp tơi phụ trách và căn cứ vào nội dung giáo dục do BGH đã xây dựng để
tôi xác định mục tiêu phù hợp khả năng, kinh nghiệm sống của trẻ, đáp ứng
được yêu cầu của chương trình, phù hợp với địa phương, với trường và với lớp
tôi phụ trách.
Cụ thể: Xác định trẻ sẽ làm được gì? Sẽ như thế nào? Sau một năm học
(kế hoạch năm: Trẻ lớp tôi phải đạt được mục tiêu của 5 lĩnh vực, 5 lĩnh vực này
được phân bổ cụ thể với 10 chủ đề trong năm, được thực hiện thơng qua tất cả
các hoạt động nói chung và hoạt động khám phá khoa học nói riêng. Sau 1 tháng
trẻ phải đạt được mục tiêu kế hoạch của 1chủ đề cụ thể nào đó, nếu 1 trong các
mục tiêu mà tôi đặt ra trong chủ đề trẻ chưa thực hiện được thì tơi lại chuyển
mục tiêu đó sang chủ đề kế tiếp cho trẻ thực hiện cho đến khi đạt được, và sau
một tuần hoặc ngày trẻ phải đạt được mục tiêu kế hoạch của 1chủ đề nhánh cụ
thể nào đó.
Bước 3: Xây dựng nội dung và hoạt động
Sau khi xây dựng mục tiêu, mạng nội dung, mạng hoạt động của chủ đề
lớn tôi và các giáo viên chủ nhiệm các lớp trong tổ khối cùng tổ trưởng chuyên

môn họp bàn và xây dựng kế hoạch hoạt động hàng tuần, từ đây tơi cụ thể hóa
từng nội dung phù hợp với đặc điểm, tình hình, khả năng của trẻ tại lớp tôi phụ
trách và thực hiện
VD: Hoạt động khám phá khoa học: Tìm hiểu đặc điểm cơng dụng và
cách sử dụng đồ dùng, đồ chơi, so sánh sự giống nhau khác nhau của 2,3 đồ
dùng, đồ chơi...Dựa vào mục tiêu này tôi cụ thể nội dung như sau: Đặc điểm,
công dụng và cách sử dụng đồ dùng trong gia đình (chủ đề gia đình). Nhận biết,
so sánh sự giống và khác nhau giữa đồ dùng để ăn và đồ dựng để uống...
Ngồi ra tơi cịn viết cụ thể những nội dung có tính chất khái qt trong
chương trình và phù hợp với điều kiện vùng miền, địa phương.
Ví dụ: Trẻ vùng miền núi cần học về các loại PTGT và luật lệ giao thông
đường bộ: lên và xuống xe, cách ngồi an toàn trên xe đạp, xe máy, phần đường
dành cho người đi bộ, dành cho xe đi.....


8

Bước 4: Lựa chọn hoạt động giáo dục và thực hiện kế hoạch
Theo chương trình giáo dục mầm non hoạt động giáo dục bao gồm: Hoạt
động sáng (đón trẻ, chơi, thể dục sáng), hoạt động học, hoạt động chơi ngoài
trời, chơi hoạt động ở các góc, hoạt động trưa (ăn, ngủ, vệ sinh), hoạt động chiều
(ôn luyện kiến thức cũ, làm quen kiến thức mới, làm quen tiếng việt, tổ chức lao
động nhỏ, nêu gương...).
Khi tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thông qua hoạt
động nói chung và hoạt động khám phá khoa học nói riêng thì tơi sử dụng đan
xen các phương pháp giúp trẻ khám phá đạt kết quả cao như: Phương pháp quan
sát, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan, phương pháp đàm thoại,
phương pháp sử dụng truyện kể, thơ ca, tục ngữ, câu đố, bài hát. Phương pháp
sử dụng trò chơi.
* Khi đặt câu hỏi tôi sử dụng hai dạng câu hỏi chính: câu hỏi đóng và câu

hỏi mở hay cịn gọi là câu hỏi tốt.
VD: Câu hỏi đóng: Chữ cái này con đó học chưa?
VD: Câu hỏi mở : Nhìn vào bức tranh này con liên tưởng đến điều gì?
VD: Câu hỏi về so sánh: Hai bức tranh này giống nhau ở chỗ nào?
VD: Câu hỏi về đánh giá: Hành động nào tốt hơn? Vì sao?
Nhưng để tạo ra các câu hỏi tốt chúng ta cần lưu ý khi đặt câu hỏi: Phải
chú ý đến mục đích của câu hỏi: hỏi để làm gì? Để hướng dẫn, gợi mở hay để
kiểm tra, đánh giá mức độ hiểu, hỏi cái gì? Câu hỏi phải phù hợp với trình độ,
khả năng để trẻ có thể trả lời được và cố gắng để trả lời. Câu hỏi từ dễ đến khó,
từ đơn giản đến phức tạp.
Bước 5: Đánh giá
Sau khi đó xác định được mục tiêu, nội dung, tổ chức hoạt động xong tôi
tiến hành đánh giá trên trẻ xem các nội dung đặt ra trên đó thực hiện tốt hay
chưa nếu chưa đạt thì tơi lại cho trẻ thực hiện tiếp đến khi nào đạt được thì thơi.
Việc này tơi thực hiện thông qua theo dõi, ghi chép nhật ký hàng ngày, đánh giá
cuối chủ đề. Tóm lại: Lập kế hoạch là việc thực hiện một chu trình như sau:


9

Khi đã định hướng được kế hoạch giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thông
qua hoạt động khám phá khoa học tơi đã đăng kí với chun mơn trường để
chun môn nhà trường, các tổ chuyên môn cùng tập thể giáo viên nhà trường
dự góp ý, thảo luận, từ đây tôi rút kinh nghiệm để tiếp tục thực hiện tốt hơn.

(Hình ảnh: Các loại kế hoạch giáo dục thực hiện trong năm học)
2.3.2. Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là một mơi trường mà trong đó
gồm có các hoạt động khuyến khích lý tưởng cho trẻ nhằm giúp trẻ phát triển
các khái niệm cơ bản trong các lĩnh vực như là: Lĩnh vực khoa học, lĩnh vực

toán học, lĩnh vực công nghệ và môi trường... thông qua cách trang trí phịng
học như là màu sắc, vật liệu, chất liệu, tranh ảnh và vật dụng.
Trước tiên tôi xây dựng môi trường bên trong lớp học: Ở lớp tôi tận
dụng các khoảng khơng gian để trang trí tranh ảnh có màu sắc đẹp, phù hợp với
từng chủ đề nhằm khơi dậy tính tị mị tự nhiên của trẻ, ngồi ra tơi cịn trưng
bày các hình ảnh liên quan đến cuộc sống, đời sống thật hàng ngày như: Các
hình ảnh về gia đình của trẻ trong lớp tạo ra khơng khí học tập thân thiện và trẻ
cảm thấy như là ở nhà mình, và tơi cịn sưu tầm và tận dụng các nguyên vật liệu
sẵn có ở địa phương như các loại hộp, vỏ ốc, vỏ sữa, nắp chai, lon…
VD: Tơi cùng trẻ gieo hạt giống hoa khu vực góc thiên nhiên, khuyến
khích trẻ theo dõi sự nảy mầm và lớn lên của cây.


10

Trẻ theo dõi sự nảy mầm và lớn lên của cây
VD: Tôi dạy trẻ làm con lợn từ các hộp sữa chua. Làm các con chim cánh
cụt từ các hộp sữa tươi su su. Làm bộ cốc chén từ các hộp váng sữa...

Trẻ chơi với đồ chơi tự tạo từ phế liệu
Xây dựng mơi trường hoạt động bên ngồi: Tham mưu với BGH nhà
trường tuyên truyền, kêu gọi các bậc phụ huynh ủng hộ kinh phí mua sắm trang
thiết bị đồ chơi ngoài trời cho trẻ hoạt động, bên cạnh đó tơi tích cực tham gia
các buổi cải tạo vườn trường do các đoàn thể tổ chức, trồng nhiều rau xanh, tạo
vườn cây ăn quả,trồng và chăm sóc các bồn hoa.


11

Giáo viên tham gia cải tạo khuôn viên nhà trường

Tổ chức cho trẻ lao động nhỏ cùng cô như nhổ cỏ, nhặt lá vàng, thu gom
rác xung quanh sân trường vào đúng nơi quy định nhàm bảo vệ môi trường và
giáo dục vệ sinh môi trường cho trẻ...


12

Trẻ tham gia lao động nhỏ
2.3.3. Hướng dẫn trẻ khám phá và trải nghiệm
Để thu hút sự chú ý của trẻ, đối tượng khám phá cần phải gần gũi với đời
sống của trẻ. Trẻ cần có thời gian tiếp xúc nhiều lần với đối tượng bằng cách
cầm nắm, ngắm nghía, chơi với đối tượng, bắt chước vận động, tiếng kêu, hình
dáng của sự vật, hiện tượng… Hiểu được vấn đề trên, tôi cho trẻ tiếp xúc với đối
tượng khám phá, cảm nhận đối tượng thông qua các giác quan.
VD 1: Cho trẻ quan sát cái ghế.(Cái ghế có màu gì? Mặt ghế có hình gì?
Ghế có mấy chân? Chân ghế làm bằng chất liệu gì? )

Trẻ quan sát cái ghế


13

Khi trẻ đó quen thuộc với các đặc điểm của đối tượng, tôi cho trẻ so sánh
các đối tượng với nhau. Trẻ phân biệt điểm giống và khác nhau giữa các đối
tượng thơng qua hình dáng, màu sắc, chất liệu, âm thanh…
VD 2: Cho trẻ quan sát và tìm ra những điểm giống và khác nhau giữa
hai bạn trong lớp về giới tính (giống hoặc khác nhau như thế nào)chiều cao, màu
sắc quần áo, tóc…

Trẻ so sánh 2 bạn trong lớp

Từ việc phân biệt điểm giống và khác nhau giữa các đối tượng, hướng trẻ
phân loại, sắp xếp theo hình dáng, kích thước, mầu sắc, chất liệu, cơng dụng…

Trẻ phân biệt đồ dùng, đồ chơi ở góc phân vai


14

Từ những kiến thức trẻ đã nắm được, tôi dẫn dắt, động viên, tạo điều kiện
cho trẻ phản ánh kết quả quan sát, so sánh, phân loại… dưới các hình thức: miêu
tả, hỏi, kể lại, thuật lại, vẽ, viết, đóng kịch…
Ngồi ra tơi đó lập ra kế hoạch cho các hoạt động trải nghiệm và phát
triển nhận thức của trẻ trong tất cả các thời điểm trong ngày, trong tuần, trong
tháng và phù hợp với các chủ đề của năm.
2.3.4: Tạo điều kiện cho trẻ khám phá khoa học thông qua các hoạt
động trong ngày, mọi lúc mọi nơi
Giờ đón trẻ.
Tôi gợi ý để trẻ cất đồ dùng đúng nơi quy định. Sau đấy hướng trẻ đến sự
thay đổi của lớp bằng những câu hỏi gợi mở khiến trẻ tò mò khi kết thúc chủ đề
cũ và bước sang chủ đề mới
VD: Các con hãy quan sát xem hôm nay các góc hoạt động của chúng ta
có gì mới?
Từ đây cơ bắt đầu hướng trẻ vào việc tìm hiểu chủ đề mới với sự thay đổi
xung quanh lớp học, xung quanh trẻ...
Hoạt động học
Với phương châm “Lấy trẻ làm trung tâm”, khi tổ chức cho trẻ hoạt động
học ở bất kỳ lĩnh vực nào tôi cũng luôn luôn suy nghĩ phải giúp trẻ tìm kiếm và
suy nghĩ, trải nghiệm nhiều hơn về những gì chúng đang làm, đang nhìn thấy
cịn quan trọng hơn là lời giải thích.
Sau đây là một ví dụ cụ thể cho một hoạt động khám phá khoa học mà tôi

sử dụng phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Thử nghiệm ( Gợi cảm xúc, thu hút vào hoạt động.)
Trước khi cho trẻ quan sát đối tượng tơi cho trẻ chơi trị chơi: “Khám phá
điều bí mật”
Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề “Hiện tượng tự nhiên” khám phá về nước tơi
thực hiện thí nghiệm “ Vật chìm, vật nổi” trong nước gây hứng thú cho trẻ trong
hoạt động khám phá đồ dùng đồ chơi ở trong lớp.
Hoạt động khám phá:
Đầu tiên trẻ quan sát đối tượng và mời từng nhóm nêu lên các ý kiến (trẻ
nói gì tơi ghi lên bảng) từng thành viên trong nhóm thay nhau đưa ra các ý kiến.
Sau đó tơi mời nhóm khác. Khi các nhóm đã đưa ý kiến xong tôi và trẻ cùng


15

kiểm tra kết quả của từng nhóm và bổ sung thêm các ý kiến khác và tôi cung cấp
thêm kiến thức mới ngay ở đó cho trẻ.
VD: Khi khám phá quả cam trẻ chưa phát hiện ở vỏ quả cam có tinh dầu
cam dùng để chữa bệnh ho, gội đầu, nấu rượu cam, khử mùi hôi ở tủ lạnh... tôi
cho trẻ lấy vỏ vắt vào nước khi lớp màng ở mặt nước xuất hiện và cung cấp cho
trẻ lớp màng nổi trên mặt nước chính là tinh dầu cam.
Trị chơi củng cố:
Tổ chức các trò chơi củng cố, nâng cao kiến thức cho trẻ tơi ln cho trẻ
chơi các trị chơi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến khái qt hố kiến thức cho trẻ.
Trị chơi được thực hiện lớp, tổ, nhóm, cá nhân.
VD: Với đề tài làm quen các loại quả: Cam, xồi, nhãn.
Trị chơi củng cố có tên: Thử tài đoán vật.
Cách chơi: Mời 1trẻ lên sờ tay vào thùng nói lên đặc điểm riêng của từng
loại quả. Nhiệm vụ của trẻ ở 2 nhóm khi nghe thơng tin thì chọn ngay quả ở rổ
ra đĩa mà nhóm cho là đúng. Khi trị chơi kết thúc kiểm tra nhóm nào có nhiều

kết quả đúng nhóm đó sẽ chiến thắng.
Thơng qua chơi hoạt động ngồi trời
Qua các buổi dạo chơi ,thăm quan ngồi trời… tơi hướng trẻ sử dụng mọi
giác quan để trẻ có thể chỉ ra trọn vẹn đối tượng đó.

Dạo chơi thăm quan hoạt động ngồi trời, không những để trẻ khám phá
thế giới xung quanh mình mà tơi cịn giáo dục tình u thiên nhiên, ý thức bảo


16

vệ môi trường, tôi cũng luôn chú ý kiến thức xã hội với trẻ về công việc của mỗi
người về mối quan hệ giữa con người với nhau, đặc biệt là giáo dục BVMT.
Thông qua chơi hoạt động ở các góc
Trong hoạt động góc, tơi tổ chức cho trẻ được chơi đều ở các góc nói
chung và ở góc thiên nhiên nói riêng. Ở đây trẻ được tưới cây, nhặt lá, bắt sâu,
xem sách về môi trường xung quanh. Đặc biệt trẻ được chơi nhiều đồ vật thật,
khi được hoạt động nhiều với đồ vật thật, trẻ được nhìn, sờ, nắm, ngửi khắc sâu
đối tượng cho trẻ.
Tổ chức cho trẻ trồng và quan sát sự lớn lên của cây non, từ đó có hình
ảnh trọn vẹn về những gì xung quanh trẻ, khơng những thế mà tơi cịn phát huy
tính sáng tạo của trẻ bằng cách cho trẻ làm tranh từ nguyên liệu thiên nhiên như:
Hoa, lá ép khô, vỏ cây, cọng rơm, vỏ thuỷ sản....
Thông qua hoạt động Ăn - Ngủ .
Trước khi vào giờ ăn tôi thường tổ chức cho trẻ đọc các bài thơ thể hiện
nội dung lễ giáo cho trẻ khi ăn- ngủ…
Thông qua chơi hoạt động chiều
Hoạt động chiều là thời gian chủ yếu giành cho việc ôn kiến thức đã học,
làm quen bài mới, dạy trị chơi mới, dạy ca dao, đồng dao…Chính vì vậy thông
qua hoạt động này tôi tạo điều kiện cho trẻ sử dụng những kỹ năng của bản thân

để thể hiện những điều đó được trải nghiệm.
Học từ cuộc sống thực
Chúng ta phải khẳng đinh một điều: Đưa trẻ đi tham quan, dạo chơi, tiếp
xúc với các hoàn cảnh và tình huống có thực đã giúp trẻ hình thành các khái
niệm thực tế và học được nhiều điều từ cuộc sống. Ngồi ra tơi cịn tổ chức cho
trẻ cùng tham gia vào các hoạt động với cô như: Cho trẻ vào bếp làm bánh cùng
cơ; Thêm vào đó là phối hợp hoặc tuyên truyền phụ huynh tổ chức cho trẻ đi giã
ngoại cùng gia đình, tắm biển, cắm trại…
2.3.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào khám phá khoa học, phát
huy mạnh mẽ phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Có thể nói rằng chính hệ thống Internet là công cụ thúc đẩy sự phát triển
việc vận dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động chung của nhà trường làm
cho các hoạt động trở nên thuận lợi và đạt được các hiệu quả như mong muốn.
Bên cạnh đó trẻ hứng thú, tích cực và say mê hoạt động hết mình.
Nói chung việc sử dụng cơng nghệ thơng tin là việc làm khơng thể thiếu
được trong q trình dạy và học vào thời buổi bùng nổ về công nghệ hông tin


17

như hiện nay, với việc dễ tìm hình ảnh, âm thanh cho giáo viên, trẻ sẽ cảm thấy
hứng thú hơn khi học, vì vậy mà trẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức được truyền đạt.
2.3.6. Làm tốt công tác tham mưu với các cấp lãnh đạo cũng như
công tác tuyên truyền tới các bậc phụ huynh cùng tạo môi trường thuận lợi
đảm bảo an toàn cho trẻ khám phá khoa học.
Đối với trẻ mầm non dễ nhớ nhưng lại chóng qn, nếu khơng được luyện
tập thường xun thì sau ngày nghỉ sẽ qn lời cơ dạy. Vì thế tơi thường xuyên
trao đổi với phụ huynh vào giờ đón - trả trẻ, các buổi họp phụ huynh để hiểu
được tính cách trẻ, khả năng học tập của trẻ cùng phụ huynh luyện thêm cho trẻ
và động viên các cháu không chỉ biết bảo vệ mơi trường xung quanh mà cịn giữ

gìn, giúp đỡ cha mẹ những công việc vệ sinh nhỏ.
Thông qua các hoạt động mọi lúc mọi nơi trẻ sẽ có thời gian hơn để khắc
sâu các kiến thức đã được học, từ đó giúp trẻ cảm thấy thoải mái và nhớ lâu hơn.
Tham mưu với ban giám hiệu nhà trường mua sắm thêm các trang thiết bị
cần thiết phục vụ cho quá trình dạy và học.
Tuyên truyền sâu rộng tới toàn thể các bậc phụ huynh về tầm quan trọng
của nghành học mầm non; Đồng thời kêu gọi các bậc phụ huynh, các mạnh
thường quân phối hợp thực hiện tốt cơng tác xã hội hóa giáo dục.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Đối với học sinh :
Gần một năm thực hiện phương pháp trên tôi nhận thấy các cháu lớp tơi
có nhiều chuyển biến theo chiều hướng tốt:
Học sinh năng động hơn, trẻ tích cực tham gia hoạt động hơn. Các cháu
rụt rè, nhút nhát đó tự trở nên tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp và tham gia tích
cực vào các hoạt động của lớp.
Vốn từ của trẻ thêm phong phú và trẻ tự giải quyết một số tình huống,
phát huy óc sáng tạo, tưởng tượng của trẻ trong cuộc sống hằng ngày
Hình thành cho trẻ một số kỹ năng, thao tác thử nghiệm trong góc khoa
học. Trẻ ngày càng có kỹ năng quan sát tốt, nhận biết tốt, biết suy đốn, phán
đốn, tư duy... nhằm tìm ra một kết quả chính xác.
Đối với giáo viên :
Đội ngũ cán bộ giáo viên đã có thêm nhiều kiến thức, kỹ năng hơn trong
quá trình dạy học lấy trẻ làm trung tâm.


18

Giáo viên đã xây dựng kế hoạch giáo dục căn cứ vào khả năng, nhu cầu
học tập, kinh nghiệm sống của trẻ ở nhóm lớp mình phụ trách để xác định mục
tiêu, nội dung cụ thể.

Giáo viên tổ chức hoạt động ln đặt trẻ vào trung tâm của q trình giáo
dục, có nghĩa là tạo mọi cơ hội cho trẻ được tham gia vào các hoạt động. Giáo
viên chỉ là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi mở giúp trẻ được chiếm lĩnh kiến
thức. Từ đó nhằm thúc đẩy giáo viên có cơ hội tìm hiểu sâu về phương pháp
giáo dục trẻ qua các hoạt động hàng ngày.
Giáo viên vận dụng phương pháp tổ chức các hoạt động trên lớp và hoạt
động ngoại khoá trong trường mầm non và xây dựng mơi trường trong và ngồi
nhóm lớp phong phú, hấp dẫn đối với trẻ.
Tạo nhiều cơ hội cho trẻ được tham gia các hoạt động hàng ngày ở mọi
lúc, mọi nơi. Trẻ tích cực, chủ động tham gia hoạt động, biết phối hợp cùng bạn
để trao đổi chia sẻ kinh nghiệm, trình bày ý kiến. Làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ,
nhất là các đồ dùng, đồ chơi cho trẻ khám phá khoa học.
Bảng 2 : Kết quả khảo sát cuối năm ( Tổng số trẻ là 27)
ST
T

Nội dung khảo sát

Kết quả
Đạt

%

CĐ

%

Trẻ biết làm thử nghiệm và sử dụng cụng cụ
đơn giản để quan sát, so sánh, nhận xét và
thảo luận

25

93

2

7

2

Trẻ biết thu thập thông tin về đối tượng bằng
nhiều cách khác nhau

24

89

3

11

3

Trẻ biết phân loại các đối tượng theo những
dấu hiệu khác nhau

23

85

4

15

4

Trẻ nhận xét, thảo luận về đặc điểm, sự khác
nhau, giống nhau của các đối tượng.

24

89

3

11

1

Với kết quả ở bảng 2 khảo sát đầu năm và cuối năm ở trên cho thấy khi áp
dụng tối ưu phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm vào hoạt động thì kết
quả trẻ đạt mức khá tốt cao, khơng còn trẻ ở mức chưa đạt . Đây là điều đáng
mừng và tôi tiếp tục lập kế hoạch tổ chức thực hiện cho những năm tiếp theo.
3. Kết luận, kiến nghị.
3.1. Kết luận:
Để đạt được kết quả cao trong hoạt động thì điều đầu tiên chúng ta phải
làm đó là xây dựng kế hoạch cụ thể, chi tiết, phải xây dựng môi trường phong

19

phú cho trẻ khám phá, và tạo mọi điều kiện cho trẻ được trải nghiệm khám phá
môi trường xung quanh. Hoạt động khám phá được tổ chức phải phù hợp với
khả năng, hứng thú của trẻ khơng q khó, khơng quá dễ. Tổ chức hoạt động đa
dạng, phong phú, phối hợp nhiều phương pháp dạy học, các kĩ thuật dạy học, và
cách thức dạy học linh hoạt. Bên cạnh đó để đáp ứng với xu thế, thời đại mới thì
việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy là cần thiết song không lạm
dụng quá mức.
Bản thân không ngừng học tập đúc rút kinh nghiệm giảng dạy theo
phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm mọi lúc mọi nơi và phối hợp với
phụ huynh làm tốt công tác xã hội hóa cũng như trong cơng tác chăm sóc giáo
dục trẻ nhằm đạt được hiệu quả cao nhất.
Tóm lại: Cần tận dụng và tạo điều kiện cho trẻ tự khám phá khoa học mọi
lúc, mọi nơi thông qua các giác quan, đồng thời dành cho trẻ sự tự do, thời gian
để cho trẻ khám phá sự vật, hiện tượng xung quanh. Các hoạt động này sẽ kích
thích tính tích cực của trẻ, giúp trẻ phát triển và ngày càng hoàn thiện hơn về kỹ
năng và nhận thức.
3.2. Kiến nghị
Đối với Phòng Giáo dục:
Tạo điều kiện cho giáo viên đi học tập các trường bạn trong tỉnh, dự các
giờ dạy mẫu về KPKH theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm .
Hỗ trợ kinh phí, đầu tư mua sắm thêm về CSVC để cho giáo viên tổ chức
hướng dẫn trẻ thực hiện hoạt động khám phá khoa học thêm sinh động.
Đối với Nhà trường:
Nhà trường cần tổ chức nhiều hơn các tiết dạy mẫu để giáo viên được dự
giờ, tham khảo, học hỏi và trao đổi trực tiếp với nhau để có nhiều sáng tạo trong
hoạt động khám phá khoa học theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Đẩy mạnh công tác tham mưu và xã hội hóa giáo dục để huy động nguồn
lực cho việc thực hiện chuyên đề, đầu tư thêm cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ

dùng, đồ chơi… để xây dựng môi trường giáo dục phù hợp, đảm bảo phục vụ
các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm..
Xây dựng kế hoạch chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm
trung tâm” phù hợp với điều kiện của địa phương, nhà trường. Triển khai thực
hiện kế hoạch đến từng giáo viên.
Chỉ đạo các giáo viên xây dựng kế hoạch, thực hiện chuyên đề ở các
nhóm, lớp mình phụ trách. Chọn các nhóm, lớp để xây dựng điểm thực hiện
chuyên đề “xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”.


20

Trên đây là một số biện pháp cho trẻ 5 – 6 tuổi khám phá khoa học theo
quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở Trường mầm non Phú Nghiêm mà
trong năm qua tôi đã nghiên cứu và thực hiện. Trong quá trình viết sáng kiến do
kinh nghiệm cịn hạn chế nên khơng tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các
cấp lãnh đạo xem xét và bổ sung để tôi học hỏi và rút ra được nhiều kinh nghiệm
bổ ích hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Phú Nghiêm, ngày 15 tháng 4 năm 2021

...........................................................................................

Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến
của tôi tự mình làm, khơng sao chép
nội dung của người khác

...........................................................................................

...........................................................................................
...........................................................................................

Người viết sáng kiến

...........................................................................................
...........................................................................................

Hà Quỳnh Nga


TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Chiến lược phát triển giáo dục ( 2011 – 2020){1}
2. Nghiên cứu mơ hình phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng
trong chăm sóc, giáo dục trẻ tại các cơ sở giáo dục mầm non đáp ứng yêu cầu
đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo {2}
3. Modun MN 1D và Modun 13 - Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm.
4. Chương trình giáo dục mầm non (Thơng tư số 28/2016/TT-BGDĐT.)
5. Hướng dẫn thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
trong trường mầm non ( NXB Giáo dục Việt Nam).