Luận văn kinh tế các nhân tố tác động đến sự vận dụng hệ thống kế toán chi phí dựa trên cơ sở hoạt động (ABC) nghiên cứu ở các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn TPHCM​

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

---------------

NGUYỄN THỊ HƢƠNG GIANG

CÁC“NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ VẬN DỤNG HỆ
THỐNG KẾ TỐN CHI PHÍ DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT
ĐỘNG (ABC) – NGHIÊN CỨU Ở CÁC“DOANH NGHIỆP
SẢN XUẤT TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM.””

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HCM, năm 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

---------------

NGUYỄN THỊ HƢƠNG GIANG

CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ VẬN DỤNG HỆ
THỐNG KẾ TỐN CHI PHÍ DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT
ĐỘNG (ABC) – NGHIÊN CỨU Ở CÁC DOANH NGHIỆP
SẢN XUẤT TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM.
Chuyên ngành: Kế toán (Hƣớng Nghiên cứu)
Mã ngành: 8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Hà Xuân Thạch

TP.HCM, năm 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tác giả, dƣới sự
hƣớng dẫn của PGS TS. Hà Xuân Thạch. Các số liệu trong luận văn là hoàn toàn
trung thực và chƣa từng đƣợc cơng bố trong bất kỳ một cơng trình nào khác.“Tất cả
những tài liệu tham khảo và kế thừa đều đƣợc trích dẫn và tham chiếu đầy đủ.”
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm về nội dung nghiên cứu của toàn bộ luận
văn này.

Tác giả
Nguyễn Thị Hƣơng Giang


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
TÓM TẮT
ABSTRACT
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
“CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC CÓ LIÊN QUAN VỀ VIỆC

ÁP DỤNG HỆ THỐNG KẾ TỐN CHI PHÍ DỰA TRÊN CƠ SỞ HOẠT ĐỘNG (ABC)”
............................................................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ............................................................................. 6
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ................................................................................ 6
1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ............................................................................. 10
1.2. Nhận xét và xác định khe hỏng nghiên cứu .............................................................. 12
Kết luận chƣơng 1 ............................................................................................................ 14
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT .................................................................................... 15
2.1. Tổng quan về lý thuyết hệ thống ABC ..................................................................... 15
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển hệ thống ABC ................................................ 15
2.1.2. Vai trò hệ thống ABC ........................................................................................ 16
2.1.3. Nội dung hệ thống ABC .................................................................................... 17
2.1.4. Qui trình thực hiện hệ thống ABC ..................................................................... 19
2.1.5. Hình thức thể hiện trong ứng dụng hệ thống ABC ............................................ 21
2.2. Lý thuyết nền ảnh hƣởng đến“nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến việc vận dụng
ABC” ............................................................................................................................... 22
2.2.1. Lý thuyết dự phòng ............................................................................................ 22
2.2.2. Lý thuyết tâm lý ................................................................................................. 22
2.2.3. Lý thuyết hệ thống ............................................................................................. 23
2.3. Những“nhân tố tác động đến vận dụng”hệ thống ABC vào các“doanh nghiệp sản
xuất” ................................................................................................................................. 23
Kết luận chƣơng 2 ............................................................................................................ 25
CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................. 26
3.1. Khung nghiên cứu và quy trình nghiên cứu.............................................................. 26


3.1.1. Khung nghiên cứu .............................................................................................. 26
3.1.2. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................... 27
3.1.3. Đề xuất mơ hình, giả thuyết, thang đo“nghiên cứu các nhân tố tác động đến vận
dụng”hệ thống ABC tại các doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM................................ 27

3.2. Nghiên cứu định tính ................................................................................................ 32
3.2.1. Thiết kế nghiên cứu định tính ............................................................................ 32
3.2.2. Khảo sát ý kiến chuyên gia ................................................................................ 33
3.3. Nghiên cứu định lƣợng ............................................................................................. 33
3.3.1. Thiết kế bảng câu hỏi khảo sát........................................................................... 33
3.3.2. Mẫu nghiên cứu và quy trình thống kê mẫu ...................................................... 34
3.3.3.“Phƣơng pháp đo lƣờng và tính tốn dữ liệu” .................................................... 35
Kết luận chƣơng 3 ............................................................................................................ 39
CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................................... 40
4.1. Kết quả nghiên cứu định tính .................................................................................... 40
4.2. Kết quả nghiên cứu định lƣợng................................................................................. 40
4.2.1. Kết quả thống kê mô tả ...................................................................................... 40
4.2.2. Kết quả kiểm định và đánh giá thang đo ........................................................... 43
4.2.3. Phân tích hồi quy tuyến tính .............................................................................. 47
4.3. Bàn luận kết quả nghiên cứu ..................................................................................... 53
4.3.1. Kết quả nghiên cứu tƣơng tự gần nhất ............................................................... 53
4.3.2. Bàn luận kết quả nghiên cứu .............................................................................. 53
Kết luận chƣơng 4 ............................................................................................................ 57
CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý .............................................................................. 58
5.1. Kết luận ..................................................................................................................... 58
5.2. Hàm ý lý thuyết......................................................................................................... 58
5.3. Hàm ý chính sách ...................................................................................................... 59
Kết luận chƣơng 5 ............................................................................................................ 62
KẾT LUẬN CHUNG .......................................................................................................... 63

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ABC: Kế tốn chi phí trên cơ sở hoạt động
BCTC: Báo cáo tài chính
DNNVV: Doanh nghiệp nhỏ và vừa
KTQT: Kế toán quản trị
TP. HCM: Thành phố Hồ Chí Minh


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Bảng Thang đo đề xuất .............................................................................31
Bảng 4.1 Đặc điểm đối tƣợng khảo sát. ....................................................................41
Bảng 4.2 Thống kê đặc điểm doanh nghiệp ..............................................................42
Bảng 4.3: Kết quả kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha. ....................................43
Bảng 4.4: Kết quả phân tích các nhân tố khám phá EFA. ........................................45
Bảng 4.5. Nhóm nhân tố các biến độc lập ................................................................47
Bảng 4.6. Kết quả phân tích hệ số. ............................................................................47
Bảng 4.7. Tóm tắt mơ hình........................................................................................48
Bảng 4.8. Bảng thống kê phần dƣ .............................................................................48
Bảng 4.9. Kết quả phân tích ANOVA ......................................................................51
Bảng 4.10. Bảng xếp hạng mức độ tác độ của các biến độc lập ...............................52


DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
Hình 2.1. Mơ hình ba cấp độ của quản trị hoạt động…………………………… ..18
Sơ đồ 2.1. Mơ hình hai chiều của ABC……………………………………………19
Sơ đồ 2.2. Các bƣớc phân bổ chi phi phí theo quan điểm ABC ……….…………19
Sơ đồ 3.1 Quy trình nghiên cứu………………………………………………… ..27
Sơ đồ 3.2 Mơ hình nghiên cứu đề xuất……………………………………………27
Hình 4.1. Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dƣ từ mơ hình hồi quy…. 48
Hình 4.2. Đồ thị Histogram của phần dƣ - đã chuẩn hóa……………………… ....49
Hình 4.3. Đồ thị P-P plot của phần dƣ - đã chuẩn hóa…………………………....50

TÓM TẮT
Trong“bối cảnh nền kinh tế cạnh tranh gay gắt nhƣ hiện nay thì việc tạo nên vị
thế cạnh tranh vững chắc là một vấn đề cần thiết và để làm đƣợc điều này thì nhà
quản trị cần hiểu rõ về tình hình hoạt động kinh doanh tại doanh nghiệp của mình.
Với những tính năng vƣợt trội mà hệ thống ABC mang lại cho nhà quản trị là cung
cấp thông tin kế tốn chi phí cần thiết một cách kịp thời và chính xác để hỗ trợ cho
việc ra các quyết định quản trị thì việc vận dụng hệ thống ABC vào doanh nghiệp là
một vấn đề vô cùng cần thiết. Nhận thấy vấn đề này nên tác giả đã quyết định chọn
đề tài “Các nhân tố tác động đến sự vận dụng hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ
sở hoạt động (ABC) – nghiên cứu ở các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn
TP.HCM” để thực hiện. Tác giả sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu hỗn hợp bao gồm
định tính và định lƣợng với sự hỗ trợ từ phần mềm SPSS để phân tích dữ liệu đƣợc
thu thập trong năm 2019 tại các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn TP. HCM. Kết
quả nghiên cứu cho thấy rằng việc vận dụng hệ thống ABC bị ảnh hƣởng bởi các
nhân tố:”(1) sự cạnh tranh, (2) sự hỗ trợ và tham gia của quản lý cấp cao, (3) chất
lƣợng của“hệ thống công nghệ thông tin,”(4) công tác huấn luyện và đào tạo,
(5)“quy mô doanh”nghiệp và (6) mức độ quan trọng của thơng tin chi phí.”
Từ khóa: Kế tốn quản trị, hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động,
doanh nghiệp sản xuất.


ABSTRACT
In“the"context of a fiercely competitive economy today, creating a strong
competitive position is a necessary issue and in order to do this, managers need to
understand the business situation at his business. With the outstanding features that
the ABC system brings to the administrator to provide necessary cost accounting
information in a timely and accurate manner to support the making of
administrative decisions, the application of the ABC system into the business is a

necessary problem. Recognizing this problem, the author decided to choose the
topic “The factors affecting the application of Activity-based costing system (ABC)
- research in local manufacturing enterprises in Ho Chi Minh City” to implement.
The author uses a mixture of qualitative and quantitative research methods with the
support from SPSS software to analyze the data collected in 2019 in manufacturing
businesses in the Ho Chi Minh city. The research results show that the application
of ABC system is influenced by the following factors: (1) competition, (2) the
support and participation of senior management, (3) the quality of Information
technology systems, (4) training and education, (5) enterprise size, and (6) the
importance of cost accounting information.”
Keywords: Activity – Based Costing, Managerment Accounting,
Manufacturing enterprises.


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề nghiên cứu
-

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trƣờng hiện nay, việc“tăng cƣờng sức mạnh
cạnh tranh của doanh nghiệp đối với các”đối thủ là một điều vô cùng quan
trọng và cấp thiết. Nếu doanh nghiệp muốn duy trì vị thế cạnh tranh của
mình về thị phần, sản phẩm, chất lƣợng,… thì doanh nghiệp cần phải có một
hệ thống quản lý, kiểm sốt chặt chẽ các hoạt động kinh doanh của mình. Để
đảm bảo rằng, các nhà quản lý luôn cập nhật một cách“kịp thời và chính
xác”nhất các thơng tin biến động về tình hình hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp nhƣ doanh thu, chi phí, lợi nhuận,… để có thể đƣa ra các
quyết định chiến lƣợc tốt nhất“thì việc vận dụng một hệ thống kế tốn”chi
phí hiện đại và chuẩn xác hơn so với“hệ thống kế tốn chi phí truyền thống

là”một điều vơ cùng quan trọng. Do đó, việc vận dụng một hệ thống kế tốn
chi phí mới – hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động ABC là một
việc vơ cùng cần thiết.

-

Hệ thống ABC là“hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động”đã
có“q trình hình thành, phát triển”lâu dài và đã đƣợc vận dụng một cách
thành công tại rất nhiều doanh nghiệp ở các nƣớc phát triển trên tồn thế
giới.”Bởi vì những ƣu điểm vƣợt trội hơn hệ thống KTCP thông thƣờng mà
hệ thống này mang lại, cụ thể là,“phƣơng pháp này đã cung cấp”một phƣơng
pháp chính xác hơn trong việc ghi nhận cũng nhƣ phân bổ các nguồn lực
gián tiếp,“các chi phí hỗ trợ trong quá trình hoạt động sản xuất kinh
doanh”mà phƣơng pháp kế tốn chi phí truyền thống gặp nhiều khó khăn
trong việc xử lý. Theo kế tốn“chi phí truyền thống, việc phân bổ các chi
phí gián”tiếp đƣợc phân bổ thơng qua các đối tƣợng chi phí nguyên vật liệu
và chi phí nhân cơng. Trong khi đó, với phƣơng pháp kế tốn chi phí trên cơ
sở hoạt động, các chi phí gián tiếp đƣợc ghi nhận và phân bổ dựa theo các
hoạt động gây nên chi phí. Với“phƣơng pháp ghi nhận”trực tiếp theo các
hoạt động tạo ra chi phí nhƣ vậy“sẽ giúp cho việc ghi nhận”chi phí gián tiếp


2

phát sinh tại doanh nghiệp đƣợc ghi nhận một cách chính xác và rõ ràng
hơn. Để từ đó, góp phần làm cho các thông tin liên quan đến việc ra quyết
định sẽ đƣợc cung cấp một cách kịp thời và có độ chuẩn xác cao hơn. Vì
vậy, hệ thống này đã đƣợc các nhà quản lý sử dụng tại rất nhiều doanh
nghiệp trên toàn cầu. Tuy nhiên, ở việt nam nói chung và ở tại khu vực có
nền kinh tế mũi nhọn nhƣ TP.CHM nói riêng thì hệ thống ABC vẫn chƣa

thật sự phổ biến ở tại các doanh nghiệp.
-

Ngoài ra, do“trong quá trình học tập và”nghiên cứu, tác giả đã đƣợc biết và
có sự quan tâm đặc biệt với hệ thống ABC, với những đặc điểm nổi bật của
hệ thống này mang lại mà“phƣơng pháp kế toán truyền thống không”thể so
sánh đƣợc. Mặc dù,việc vận dụng“hệ thống này đã đƣợc tiến hành”nghiên
cứu rất nhiều trƣớc đây. Tuy nhiên, ở khu vực TP. HCM thì hệ thống ABC
rất ít đƣợc biết đến. Thêm nữa, tác giả còn nhận thấy rằng, hiện nay, nền
công nghệ đang không ngừng phát triển, điển hình là cuộc cách mạng cơng
nghệ 4.0 đang nổ ra và nó ảnh hƣỏng đến rất nhiều khía cạnh của xã hội mà
trong đó khơng thể khơng kể đến đó là mặt kinh tế. Sự cạnh tranh trên thị
trƣờng ngày càng tăng cao, địi hỏi các“doanh nghiệp phải ln khơng
ngừng cải tiến,”không ngừng phát triển để giữ vững vị thế của mình.“Trong
bối cảnh cạnh tranh gay gắt”nhƣ vậy thì việc đƣa ra một quyết định chiến
lƣợc chính xác ở tại thời điểm then chốt là điều vô cùng quan trọng. Điều
này đòi hỏi doanh nghiệp cần phải“áp dụng một hệ thống kế tốn chi
phí”mới hiệu quả hơn.

Chính vì những điều trên mà tác giả đã quyết định lựa chọn đề tài “Các nhân tố
tác động đến sự vận dụng hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động (ABC)
– Nghiên cứu ở các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn TP.HCM.” để thực hiện
trong luận văn này. Vì số lƣợng doanh nghiệp doanh nghiệp đang hoạt động tại
TP.HCM là rất lớn và hoạt động với rất nhiều lĩnh vực khác nhau, do vậy, tác giả
quyết định chọn thực hiện khảo sát tại các doanh nghiệp sản xuất để phù hợp với
điều kiện cho phép và nhằm đạt đƣợc hiệu quả cao hơn.


3

2. Mục tiêu nghiên cứu và nội dung nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
“Mục tiêu nghiên cứu là đƣợc trình bày cụ thể nhƣ sau:”
1. Tìm hiểu,“xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến”việc vận dụng“hệ thống kế
toán”dựa trên cơ sở hoạt động của các doanh nghiệp.
2.“Đo lƣờng mức độ ảnh hƣởng của các”nhân tố đã đƣợc xác định đến việc vận
dụng“hệ thống kế toán dựa trên cơ sở hoạt động”của“các doanh nghiệp sản
xuất”hoạt động“trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh.”
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tác giả“đề xuất hàm ý chính sách đến việc”vận
dụng hệ thống kế tốn dựa trên cơ sở hoạt động của“các doanh nghiệp sản xuất hoạt
động trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh.””
2.2. Câu hỏi nghiên cứu
“Để đạt đƣợc mục tiêu của luận văn đề ra ở trên, nội dung chính của luận văn
cần phải trả lời đƣợc các câu hỏi sau:”
1. Các“nhân tố nào tác động đến việc vận dụng hệ thống kế toán dựa trên cơ sở
hoạt động của các doanh nghiệp?”
2. “Mức độ ảnh hƣởng của các nhân tố đƣợc xác định đến việc áp dụng hệ thống
kế tốn chi phí trên cơ sở hoạt động của các doanh nghiệp?”
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
“Đối tƣợng nghiên cứu:”ABC và các nhân tố tác động đến việc vận dụng ACB
vào doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
Phạm vi nghiên cứu:
a. Phạm vi về không gian: Nghiên cứu vận dụng vào các công ty sản
xuất đang hoạt động trên địa bàn TP. HCM.
b. “Phạm vi về thời gian: Dữ liệu”đƣợc khảo sát và nghiên cứu“trong
giai đoạn năm”2019.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu


4

Nghiên cứu này đƣợc“tác giả áp dụng phƣơng pháp nghiên cứu”hỗn hợp, trong
đó, để tăng tính bảo đảm sự đúng đắn,“tác giả sử dụng phƣơng pháp định tính”làm
cơ sở giới thiệu các nhân tố ảnh hƣởng“trong mơ hình nghiên cứu”và kiểm định lại
các nhân tố trong mơ hình nghiên cứu này có cần thiết phải thay đổi hay khơng tại
địa bàn nêu trên.
Sau“đó, tác giả sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định lƣợng”nhƣ công cụ chủ
yếu, cụ thể:
-

Thu“thập dữ liệu thông qua”việc khảo sát, phỏng vấn những ngƣời làm công
việc quản lý và“kế tốn tại các cơng ty sản xuất trong địa bàn TP.HCM.”

-

Thực“hiện phân tích dữ liệu thu thập đƣợc từ”việc khảo sát, phỏng vấn tại
các công ty bằng phần mềm SPSS.

5. Đóng góp mới của nghiên cứu
“Kết quả nghiên cứu”sẽ cho thấy“các nhân tố ảnh hƣởng đến việc vận dụng”hệ
thống kế toán dựa trên cơ sở hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam
nói chung và trên địa bàn TP.HCM nói riêng. Từ đó,“đề xuất một số kiến nghị góp
phần”tăng khả năng áp dụng ABC vào tổ chức KT“chi phí và quản lý chi
phí”SXKD tốt hơn,“cung cấp các thơng tin kế tốn chi phí cho các nhà quản”lý một
cách kịp thời và chính xác hơn. Từ đó, có cơ sở đúng đắn để đề ra các chƣơng trình,
chiến lƣợc“cũng nhƣ các quyết định kinh doanh”chính xác hơn.
6. Kết cấu của luận văn
Phần mở đầu
Phần này bao gồm các vấn đề nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu, đối tƣợng và
phạm vi nghiên cứu, phƣơng pháp nghiên cứu, đóng góp mới của nghiên cứu và kết

cấu của luận văn.
Chƣơng 1: Tổng quan các nghiên cứu trƣớc có liên quan về việc“vận dụng
hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động (ABC)”
“Chƣơng này sẽ tổng quan các nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam”liên
quan về việc áp“dụng hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động,”từ đó, đƣa


5

ra đƣợc“những kết quả đạt đƣợc và vấn đề cần tiếp tục nghiên”cứu để có thể đƣa ra
đƣợc khe hỏng nghiên cứu cho luận văn.
Chƣơng 2: Cơ sở lý thuyết
Chƣơng này trình bày các khái niệm, thuật ngữ quan trọng và các lý thuyết nền
tảng có liên quan,“kết hợp cơ sở lý thuyết”này và tổng quan nghiên cứu ở chƣơng 1,
đề xuất mơ hình nghiên cứu và phát triển giả thuyết nghiên cứu.
Chƣơng 3: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng này trình bày các nội dung về quy trình nghiên cứu, phƣơng pháp
nghiên cứu, kỹ thuật phân tích dữ liệu và thiết kế nghiên cứu.
Chƣơng 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chƣơng này trình bày các phân tích và bàn luận về kết quả nghiên cứu.
Chƣơng 5: Kết luận và hàm ý
Chƣơng này“đƣa ra nhận xét chung và trên cơ sở đó, đề xuất các kiến nghị
đối“với các đối tƣợng liên quan đến việc”vận dụng hệ thống kế toán dựa trên cơ sở
hoạt động của các doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM hiện nay.”


6

“CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC CÓ LIÊN QUAN
VỀ VIỆC ÁP DỤNG HỆ THỐNG KẾ TỐN CHI PHÍ DỰA TRÊN CƠ SỞ

HOẠT ĐỘNG (ABC)”
“Nội dung chính của chƣơng này, tác giả tổng quan các cơng trình nghiên cứu
trên thế giới và Việt Nam”liên quan đến việc vận“dụng hệ thống kế tốn chi phí dựa
trên cơ sở hoạt động ABC, để trên cơ sở đó tác giả tìm ra khe hỏng nghiên cứu đề
xuất hƣớng nghiên cứu”cho luận văn, vì vậy, nội dung chƣơng này bao gồm:
-

Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu;

-

Khe hỏng nghiên cứu;

-

Nhận xét.

1.1. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Có khá nhiều các nghiên cứu liên quan đến hệ thống ABC ở các góc độ tiếp cận
khác nhau và đã đƣợc cơng bố trên các tạp chí khoa học hàng đầu thế giới nhƣ
nghiên cứu các nhân tố tác động đến sự lựa chọn áp dụng hệ thống ABC hay là
nghiên cứu việc triển khai hệ thống ABC tại một tổ chức cụ thể. Do đó, tác giả sẽ
tiến hành thống kê một số nghiên cứu đã đƣợc công bố trong những năm gần đây
nhằm chỉ ra xu hƣớng nghiên cứu và áp dụng hệ thống ABC trên toàn thế giới, cụ
thể nhƣ sau:
Nghiên cứu thứ nhất: Nghiên cứu của(Ruhanita Maelah, 2007) “Factors
influencing activity based costing (ABC) adoption in manufacturing industry”.
Nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu“các doanh nghiệp sản xuất đƣợc niêm
yết trên thị trƣờng chứng khoán”Kuala Lumpur (KLSE) và các doanh nghiệp sản

xuất đa quốc gia đang hoạt động tại Malaysia. Đồng thời, đề ra“mơ hình nghiên
cứu”với sự tác động của bảy nhân tố đến việc áp dụng ABC, nhƣng“kết quả cho
thấy”rằng, chỉ có ba nhân tố có tác động tích cực, bao gồm: (1)“Thơng tin kế tốn
chi phí có ảnh hƣởng đến”việc ra quyết định; (2) Sự hỗ trợ của tổ chức (quản lý
doanh nghiệp và các phòng ban); (3)“Đo lƣờng hiệu quả hoạt động của doanh
nghiệp.”Nhóm tác giả cịn chỉ ra rằng việc áp dụng ABC tại Malaysia tại thời điểm


7

nghiên cứu là còn rất thấp, chỉ chiếm tỷ lệ 36% trong số tổng các doanh nghiệp
đƣợc khảo sát và việc triển khai ABC chỉ đang ở giai đoạn ban đầu.
Nghiên cứu thứ hai:“Nghiên cứu của (Al-Omiri and Drury, 2007)”“A survey
of factors influencing the choice of product costing systems in UK organizations.”
Al-Omiri và Drury đã“nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến”lựa chọn hệ
thống ABC của các tổ chức ở vƣơng quốc Anh và nghiên cứu này đã đƣợc công bố
trên tạp chí Management Accounting Research vào năm 2007. Nghiên cứu này đã
chỉ ra rằng trong chín nhân tố đƣợc đƣa ra thì có tới sáu nhân tố“tác động tích cực
đến việc lựa chọn”hệ thống ABC của các tổ chức tại Anh. Các nhân tố đƣợc đề cập
đến trong bài nghiên cứu này bao gồm: (1)“Tầm quan trọng của thông tin chi
phí;”(2) qui“mơ doanh nghiệp là có mức tác động”quan trọng; (3) Mức độ cạnh
tranh và (4) ngành nghề“kinh doanh là nhân tố ảnh hƣởng đến”việc chấp nhận hoặc
không chấp nhận ABC; (5)“Mức độ sử dụng các”kỹ thuật sáng tạo trong kế toán
quản trị và (6)“mức độ sử dụng các kỹ thuật”sản xuất tinh gọn thì nhóm tác giả cho
rằng nó có sự“ảnh hƣởng đáng kể đến việc vận dụng ABC”trong các tổ chức. Các
biến khác đƣợc đƣa ra trong mơ hình nghiên cứu của nhóm tác giả là (7) chất lƣợng
công nghiệp thông tin; (8)“sự đa dạng của sản phẩm và (9) cấu trúc chi phí thì
khơng có ảnh hƣởng”đáng kể đến việc vận dụng ABC.“Đồng thời, để kiểm tra đƣợc
mối quan hệ”của các biến dự đoán, sự tinh vi“của hệ thống kế tốn”chi phí và các
đặc điểm của hệ thống kế tốn giá thành sản phẩm, nhóm tác giả đã đề ra bốn công

cụ đo lƣờng khác nhau thay vì chỉ sử dụng việc áp dụng hay khơng áp dụng hệ
thống ABC để làm thƣớc đo nhƣ các nghiên cứu đi trƣớc.
Nghiên cứu thứ ba: Nghiên cứu của (Ahmadzadeh, Etemadi et al., 2011)
“Exploration of Factors influencing on Choice the Activity Based Costing System
in Iranian Organizations”.
“Tác giả đã thực hiện nghiên cứu này”vào năm 2009, tại hơn 170 doanh
nghiệp“đƣợc niêm yết trên sàn chứng khoán”Tehran. Các tác giả đã sử dụng
phƣơng pháp phân tích hồi quy Logistic, mơ hình nghiên cứu và đo lƣờng các biến
và“kiểm định mức độ tin cậy Cronbach’s Alpha.”Trong bày nghiên cứu này,“tác giả


8

đã sử dụng mơ hình hồi quy Logistic”với phần mền SPSS. Mơ hình này đƣợc áp
dụng khi biến phụ thuộc chỉ có hai kết quả và chỉ nhận một giá trị là 0 hoặc 1, trong
đó 1 tƣơng ứng với việc có phụ thuộc và 0 tƣơng ứng với việc không phụ thuộc.
Trong bài này, tác giả đã nghiên cứu sự ảnh hƣởng của năm nhân tố đến ABC
là: (1) Ngành nghề hoạt động, (2) Quy mô của tổ chức, (3) Cấu trúc chi phí, (4)
Mức độ“quan trọng của thơng tin chi phí”và (5)“Sự đa dạng về sản phẩm và dịch
vụ.”
Kết quả của bài nghiên cứu cho thấy việc áp dụng ABC tại các doanh nghiệp
tại Iran chịu ảnh hƣởng tích cực của“nhân tố ba trong số năm nhân tố”đã đề ra trong
mơ hình nghiên cứu ban đầu là: Cấu trúc chi phí, Mức độ“quan trọng của thơng tin
chi phí, Sự đa dạng về sản phẩm và dịch vụ.”
Nghiên cứu thứ tƣ:Nghiên cứu của (Appah, Ebimobowei et al., 2013)
“Analysis of factors influencing activity based costing application in the hospatality
industry in Yenagoa, Nigeria”.
Nghiên cứu này đƣợc thực hiện tại các doanh nghiệp hoạt động trong ngành
khách sạn tại Yenagoa, Nigeria nhằm xem xét các yếu tố ảnh hƣởng đến việc ứng
dụng chi phí dựa trên hoạt động trong lĩnh vực này. Dữ liệu đƣợc sử dụng trong bài

bao gồm cả hai loại dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các
sách, báo, tạp chí, các tài liệu nghiên cứu chƣa đƣợc công bố và internet. Dữ liệu sơ
cấp bao gồm phỏng vấn và một bảng câu hỏi khảo sát đƣợc gửi đến 250 ngƣời là
những ngƣời làm cơng việc quản lý và kế tốn tại 50 khách sạn ở Yenagoa,
Nigeria.“Kết quả đã thu về đƣợc 165 phiếu khảo sát đạt yêu cầu”trên tổng số 250
bảng câu hỏi gửi đi.
Trong bài nghiên cứu này, các “tác giả đã đƣa ra năm nhân tố ảnh hƣởng
đến”việc áp dụng ABC nhƣ sau: (1) khả năng sai lệch về giá, (2) mức độ“hữu dụng
của thơng tin kế tốn,”(3)“sự hỗ trợ của các nhà quản lý cấp cao,”(4) quản lý“đo
lƣờng hiệu quả hoạt động,”(5) đào tạo và huấn luyện.
“Kết quả bài nghiên cứu này cho thấy cả 5 nhân tố”trên đều ảnh hƣởng đến việc
áp dụng ABC tại các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ khách hàng.


9

Ngồi ra, kết quả cịn cho thấy từ các mẫu khảo sát đƣợc thu thập là hầu hết các
khách sạn đều không áp dụng ABC và việc áp dụng ABC vào ngành khách sạn
cũng còn ở giai đoạn sơ khai. Các tác giả còn đƣa ra nhận định là cần có việc đầu tƣ
vào các quỹ để đào tạo và huấn luyện, phát triển phần mền và phần cứng và sự cam
kết thực hiện của các nhân viên trong ngành dịch vụ khách hàng.
Ngoài các nghiên cứu gần đây đƣợc thực hiện tổng hợp trình bày nhƣ trên
thì“tác giả xin trình bày lƣớt qua những nghiên cứu đã đƣợc”thực hiện trong giai
đoạn trƣớc đó nhƣ sau:
Một nghiên cứu khác của (Khandwalla, 1972) “The Effect of Different Types of
Competition on the Use of Management Controls” đƣợc thực hiện vào năm 1972,
dữ liệu khảo sát đƣợc lấy từ 92 doanh nghiệp sản xuất đang hoạt động ở Mỹ ở thời
điểm đó. Kết quả của nghiên cứu này chỉ ra rằng yếu tố cạnh tranh có ảnh hƣởng
tích cực đến việc quản lý trong doanh nghiệp, cụ thể các yếu tố“sau: cạnh tranh về
giá, cạnh tranh”về sản phẩm, cạnh tranh về marketing và cạnh tranh về phân phối và

khuyến mãi.
Một nghiên cứu khác của (Cagwin and Bouwman, 2002) đã nghiên cứu về sự
cải thiện hiệu suất tài chính có liên quan đến việc sử dụng thơng tin chi phí dựa trên
hoạt động (ABC),“kết quả nghiên cứu này cho thấy thực sự có mối quan hệ tích cực
giữa”ABC và sự cải tiến trong ROI. Trong đó, nghiên cứu cũng đã đề ra nhóm“ba
nhân tố tác động đến”việc áp dụng ABC trong các doanh nghiệp là mức độ quan
trọng của thơng tin chi phí trong việc ra quyết định; giảm giá thành sản phẩm và dự
báo cho doanh nghiệp.
Thêm nữa, vào năm 1995, nhà nghiên cứu Michael D. Shields đã công bố bài
nghiên cứu của mình mang tên “An empirical analysis of firms' implementation
experiences with activity-based costing” (Shields, 1995). Dữ liệu khảo sát đƣợc
thực hiện tại 143 doanh nghiệp. Trong bài nghiên cứu này, tác giả đã chỉ ra rằng
việc áp dụng ABC“bị ảnh hƣởng bởi các”yếu tố nhƣ hành vi, tổ chức và kỹ thuật tại
doanh nghiệp.


10

Nhƣ vậy, trên thế giới cũng đã có khá nhiều các cơng trình nghiên cứu có liên
quan đến việc vận dụng ABC tại“các doanh nghiệp. Trong”đó, mỗi nghiên cứu
thƣờng tập trung vào một hoặc vài nhóm nhân tố có tác động đến việc vận dụng
ABC nhƣ: sự cạnh tranh, mức độ“quan trọng của thơng tin chi phí,”chất
lƣợng“cơng nghệ thơng tin,”cơng tác đào tạo và huấn luyện,… Hầu hết các“nghiên
cứu đã sử dụng mơ hình hàm hồi quy Logistic”((Ahmadzadeh, Etemadi et al.,
2011), (Ruhanita Maelah, 2007), (Appah, Ebimobowei et al., 2013), (Shields,
1995)) và có nghiên cứu sử dụng cả hai loại dữ liệu sơ cấp và thứ cấp ((Appah,
Ebimobowei et al., 2013)).
1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
Tại Việt Nam, chủ đề liên quan“đến việc vận dụng ABC vào các doanh
nghiệp”cũng đang ngày càng đƣợc quan tâm và thực hiện nghiên cứu, các cơng

trình nghiên cứu này cụ thể nhƣ sau:
Nghiên cứu thứ nhất:Nghiên cứu của TS. Bùi Thị Minh Hải “Rào cản và khó
khăn trong áp dụng kế tốn chi phí trên cơ sở hoạt động (ABC)”. (Bùi Thị Minh
Hải, 2012)
Nội dung bài nghiên cứu đƣợc chia thành 4 nội dung chính:“q trình chuyển
đổi từ kế tốn truyền thống sang kế tốn chi phí theo”cơ sở hoạt động, thực tế áp
dụng kế tốn chi phí theo cơ sở hoạt động ở các nƣớc trên thế giới, các rào cản và
khó khăn cho việc áp dụng kế tốn chi phí theo cơ sở hoạt động tại Việt Nam và bài
học kinh nghiệm đƣợc rút ra từ nghiên cứu này.
Kết quả đạt đƣợc từ nghiên cứu này là tác giả đã tìm ra 3 nhóm nhân tố là rào
cản và khó khăn trong việc áp dụng ABC ở Việt Nam, bao gồm: các vấn đề kỹ
thuật, các vấn đề hành vi và các vấn đề về hệ thống. Và từ đó, tác giả đã đƣa ra tín
hiệu cho các doanh nghiệp ở Việt Nam là các doanh nghiệp có nhiều dịng sản phẩm
và dịch vụ khác, chi phí gián tiếp chiếm tỷ trọng cao, đa dạng kênh phân phối, sự
yếu kém của hệ thống kế tốn chi phí hiện tại và áp lực“cạnh tranh thị trƣờng ngày
càng”cao. Thêm vào đó, tác giả cịn đƣa ra thêm một yếu tố cần thiết để áp dụng
ABC là một đội ngũ trực tiếp tham gia vận hành ABC.


11

Nghiên cứu thứ hai: Nghiên cứu của Trần Tú Uyên “Nghiên cứu các nhân tố
ảnh hƣởng khả năng áp dụng phƣơng pháp kế tốn chi phí theo hoạt động (ABC)
trong các doanh nghiệp dƣợc phẩm Việt Nam”. (Trần Tú Uyên, 2016)
“Nghiên cứu này đƣợc thực hiện”nhằm nghiên cứu sự“ảnh hƣởng của 7 nhân tố
đến việc áp dụng ABC tại các”doanh nghiệp dƣợc phẩm tại Việt Nam. Các nhân tố
bao gồm:“Quy mơ doanh nghiệp, đầu tƣ”nƣớc ngồi, cấu trúc chi phí,“sự đa dạng
của sản phẩm,”năng lực cạnh tranh, mức độ“quan trọng của thơng tin và mức độ tự
động hóa.”Tác giả cũng đã sử dụng mơ hình hồi quy Logistic để phân tích sự“ảnh
hƣởng của các nhân tố”này.

“Kết quả bài nghiên cứu này cho thấy việc áp dụng”ABC tại các doanh nghiệp
dƣợc Việt Nam không bị ảnh hƣởng bởi sự đầu tƣ nƣớc ngồi mà chỉ bị“phụ thuộc
vào các nhân tố cịn lại nhƣ đã đề cập phía trên.
Nghiên cứu thứ ba: Nghiên cứu của Nguyễn Việt Hƣng (2017) “Những nhân
tố cản trở đến vận dụng phƣơng pháp phân bổ chi phí ƣớc tính theo mức độ hoạt
động trong các doanh nghiệp Việt Nam”.(Nguyễn Việt Hƣng, 2017)
“Tác giả đã xây dựng bảng câu hỏi khảo sát”theo thang đo Linkert 5 mức độ và
tiến hành khảo sát các giám đốc tài chính, kế tốn trƣởng và kế tốn tổng hợp tại
các cơng ty. Tác giả cũng đã“sử dụng hệ số tƣơng quan biến tổng và hệ số
Cronbach Alpha để đánh giá mức độ tin cậy của thang đo,”nếu“hệ số tƣơng quan
biến tổng bé hơn 0.3 và hệ số Cronbach Alpha bé hơn 0.6”thì sẽ loại biến đo lƣờng
đó. Sau đó, tác giả sẽ sử“dụng mơ hình hồi quy Logistic để đánh giá mức độ tác
động của các”biến đo lƣờng trong mơ hình đã đề ra.
Kết quả phân tích cho thấy, có đến 10 nhân tố có tác động cản trở đến việc áp
dụng ABC tại các doanh nghiệp, bao gồm: (1) Hạn chế nhận thức về phƣơng pháp
ABC; (2) Hạn chế nguồn nhân lực ảnh hƣởng đến thiết kế phƣơng pháp ABC;
(3)“Tâm lý ngại sự thay đổi; (4) Chiến lƣợc kinh doanh không liên quan đến ABC;
(5) Thiếu sự ủng hộ của lãnh đạo; (6) Hạn chế về kỹ thuật vận dụng;”(7) Huấn
luyện và đào tạo ảnh hƣởng đến ABC; (8)“Cấu trúc tổ chức công ty không phù hợp


12

với ABC; (9) Xây dựng mục tiêu từng giai đoạn, gắn với khen thƣởng;”(10) Hạn
chế vận dụng ABC vào doanh nghiệp.
Một nghiên cứu của Bùi Minh Nguyệt (2014) “Vận dụng phƣơng pháp tính giá
trên cơ sở hoạt động (ABC) phục vụ cho việc ra quyết định chiến lƣợc tại Công ty
TNHH Ý Chí Việt” (Nguyệt, 2014).“Tác giả đã tiến hành nghiên cứu thực”trạng
hiện tại của doanh nghiệp và đề xuất các nhân tố để có thể triển khai thành cơng hệ
thống ABC, bao gồm: sự hỗ trợ“của hệ thống thông tin tại doanh nghiệp, xác định

các trung tâm chi phí”và tiêu thức phân bổ cụ thể của nó.
1.2. Nhận xét và xác định khe hỏng nghiên cứu
Qua việc tổng quan các cơng trình nghiên cứu đã đƣợc cơng bố trên thế giới, có
thể nhận thấy rằng, việc áp dụng hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động
(ABC) là một vấn đề đã và đang rất đƣợc quan tâm bởi các nhà nghiên cứu. Vì vậy,
hiện nay đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về chủ đề này trên thế giới, ở khu
vực các nƣớc có nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, xét đến thời điểm hiện tại, ở Việt
Nam có rất ít nghiên cứu về vấn đề này, chủ yếu các nghiên cứu chỉ tập trung vào
việc nghiên cứu cách ứng dụng ABC tại một doanh nghiệp cụ thể. Có rất ít nghiên
cứu mang tính chất áp dụng rộng rãi cho các doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt
Nam, chủ đề này vẫn còn rất hạn chế, qua sự tổng hợp của tác giả thì chỉ có một vài
nghiên cứu nhƣ nghiên cứu của Trần Tú Uyên (2016), Nguyễn Việt Hƣng (2017) và
TS. Bùi Minh Hải (2012) thực hiện về vấn đề này.
Đối với“các nghiên cứu về chủ đề này đƣợc thực hiện tại Việt Nam, tác giả đã
tổng quan các cơng trình nghiên cứu ở Việt Nam nhƣ phần trên, tác giả có một vài
nhận xét nhƣ sau:”
-

Tại Việt Nam các nghiên cứu về chủ đề hệ thống ABC đƣợc thực hiện chậm
và rời rạc hơn so với các quốc gia trên thế giới, tuy nhiên, trong những năm
gần đây, các nhà nghiên cứu đã bắt đầu dành nhiều thời gian hơn để quan
tâm đến chủ đề này.

-

Bên cạnh những mặt đã đạt đƣợc, tại Việt Nam số lƣợng các nghiên cứu liên
quan chủ đề này vẫn cịn rất ít và thực tế vẫn hệ thống ABC vẫn chƣa đƣợc


13

vận dụng một cách rộng rãi tại các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn TP.
HCM.
Nhƣ vậy, từ việc“tổng quan các cơng trình nghiên cứu trên thế giới và Việt
Nam, có thể nói rằng, tại Việt Nam các nghiên cứu liên quan đến việc tìm hiểu các
nhân tố tác động đến việc áp dụng hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động
(ABC) tại các doanh nghiệp là một vấn đề cần thiết. Các nhà nghiên cứu đi sau cần
tiếp tục kế thừa và phát huy các cơng trình nghiên cứu trƣớc để tiếp tục tiến hành
làm rõ hơn các bằng chứng thực nghiệm, các rào cản, hạn chế từ các nghiên cứu đã
đƣợc công bố trƣớc đó, từ đó, đƣa ra các giải pháp, kiến nghị để giải quyết các vấn
đề, câu hỏi thời sự còn chƣa đƣợc giải đáp trong thời buổi kinh tế đang dần hội nhập
với thế giới nhƣ hiện nay tại Việt Nam.”


14

Kết luận chƣơng 1
Một nội dung khá cần thiết của luận văn đã đƣợc trình bày ở chƣơng này đó là
tổng quan về các nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam liên quan đến“việc tìm hiểu
các nhân tố tác động đến hệ thống kế tốn chi phí dựa trên cơ sở hoạt động
(ABC)”tại các doanh nghiệp. Qua nội dung này chúng ta thấy đƣợc rằng, chủ đề
này đã đƣợc các rất nhiều“các nhà nghiên cứu trên thế giới đặc biệt quan tâm”và
tiến hành thực hiện, kết quả đạt đƣợc đã cung cấp một nền tảng cơ bản các lý thuyết
nền và làm cơ sở lý luận cho các nghiên cứu vận dụng sau đó. Tuy nhiên, ở Việt
Nam thì các nhà nghiên cứu mới bắt đầu nghiên cứu chủ đề này“trong những năm
gần đây, do đó, số lƣợng”các nghiên cứu về chủ đề này cịn khá ít và chƣa đƣợc áp
dụng rộng rãi tại các doanh nghiệp.
Vì vậy, theo tác giả cần có một cơng trình nghiên cứu liên quan đến việc tìm
hiểu các nhân tố tác động đến việc vận dụng hệ thống ABC tại các doanh nghiệp ở
khu vực TP. HCM hiện nay nhằm đáp ứng mục tiêu không ngừng đổi mới để phát

triển và hội nhập với nền kinh tế thế giới của nƣớc ta.
Chƣơng kế tiếp sẽ“phân tích các lý thuyết nền tảng”để trên cơ sở kết hợp với
kết quả của chƣơng này, tác giả sẽ xây dựng mơ hình nghiên cứu và phát triển các
giả thuyết nghiên cứu của luận văn.


15

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
“Nội dung chính của chƣơng này, tác giả”sẽ phân tích các lý thuyết nền tảng có
liên quan, dựa trên cơ sở đó kết hợp với sự tổng quan các nghiên cứu ở chƣơng 1,
làm nền tảng để tác giả xây dựng“mơ hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên
cứu.”Vì vậy, nội dung chƣơng này bao gồm:
-

Tổng quan về lý thuyết hệ thống ABC;

-

Lý thuyết nền tảng liên quan đến“nghiên cứu các nhân tố ảnh hƣởng đến hệ
thống ABC.”

2.1. Tổng quan về lý thuyết hệ thống ABC
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển hệ thống ABC
Quá trình hình thành và phát triển của hệ thống ABC đƣợc chia thành 4 giai
đoạn nhƣ sau:
 Giai đoạn 1:
Là giai đoạn đầu trong quá trình hình thành hệ thống ABC nên còn rất nhiều
hạn chế, ở giai đoạn này, hệ thống ABC đƣợc bắt đầu nghiên cứu mô hình cụ thể,
chủ yếu dựa trên hệ thống kế tốn chi phí truyền thống. Hệ thống ABC đƣợc xem là

một phiên bản phức tạp hơn nhằm mục đích cải tiến và nâng cao tính chính xác của
chi phí, phân loại chi phí gián tiếp phát sinh trong q trình sản xuất sản phẩm theo
các đối tƣợng liên quan phát sinh chi phí.
Nguồn: (Noreen, 1991)
 Giai đoạn 2:
Hệ thống ABC tập trung vào chi phí của tồn bộ quy trình sản xuất, hoạt động
kinh doanh thay vì chỉ tập trung vào chi phí của từng sản phẩm nhƣ ở giai đoạn
trƣớc đó.
Ở giai đoạn này, hệ thống ABC đã tập trung vào nhận diện các hoạt động và
mối quan hệ giữa chúng với“chi phí phát sinh trong q trình sản xuất kinh
doanh”nhằm mục đích phân bổ chi phí sản xuất chung chính xác hơn để đƣa ra các