Bai 16 Tieu hoa tt nc

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Ngày soạn: 30/09/2011
Tuần: 9 Tiết: 17

<b>Bài 16: TIÊU HÓA (TT)</b>

<b>I. Mục tiêu bài giảng:</b>
<b> 1. Về kiến thức:</b>

- Nêu được đặc điểm cấu tạo phù hợp với chế độ ăn của hệ tiêu hóa ở các động vật ăn thực vật (trâu,
bị, ngựa,cthỏ ..) .

- Trình bày được biến đổi thức ăn thực vật ở các nhóm động vật này trong đó lưu ý đến sự biến đổi
sinh học.

- Thấy được nguồn protein chủ yếu ở các động vật ăn thực vật là vi sinh vật? phát triển rất mạnh
trong điều kiện pH và nhiệt độ thích hợp .

<b> 2. Về kỹ năng:</b>

- Rèn luyện kỹ năng phân tích ,so sánh ,tổng hợp.
- Rèn luyện kỹ năng thảo luận nhóm

<b>3.Vận dụng:</b>

-Chăm sóc, chế độ ăn thích hợp cho từng loại vật nuôi

<b>II. Phương pháp và phương tiện dạy học:</b>
<b> 1. Phương pháp:</b>

+ Hỏi đáp
+ Khám phá

+ Diễn giảng.

<b> 2</b><i><b>. </b></i><b>Phương tiện:</b>

- SGK sinh học 11.

- Hình 16.1, 16.2, 16.3, 16.4 SGK.

<b>III. Trọng tâm:</b> Mục IV.

<b>IV. Nội dung và tiến trình lên lớp:</b>

1. Chuẩn bị:

- Ổn định lớp (1 phút).
- Kiểm tra bài cũ: (45phút)

Câu 1:Trình bày bề mặt hấp thụ của ruột non.Tại sao diện tích bề mặt hấp thụ của ruột non có
thể tăng lên hàng nghìn lần?

Câu 2:Q trình tiêu hóa ở ruột non diễn ra như thế nào?Tại sao nói tiêu hóa ở ruột non là giai
đoạn quan trọng nhất?

Câu 3:Bộ hàm và độ dài ruột của động vật ăn thịt và ăn tạp khác nhau như thế nào?

- Vào bài(1 phút) Các em đã tìm hiểu điểm giống và khác nhau của q trình tiêu hóa ở động vật ăn
tạp và động vật ăn thịt. Vậy ở nhóm động vật ăn thực vật có điểm gì giống và khác nhau trong q
trình tiêu hóa và trong cấu tạo của ống tiêu hóa. Ta sẽ tìm hiểu trong bài học hơm nay.

<b>2.Nội dung bài dạy:</b>

<b>Nội dung</b> <b>Hoạt động của GV</b> <b>Hoạt động của HS</b>
<b>Bài 16: Tiêu Hóa (tt)</b>

<b>IV. Tiêu hóa ở ĐV ăn thực vật</b>
<b>* Đặc điểm của thức ăn thực vật:</b>

- Thành phần chủ yếu là

xenlulơzơ. Cịn protein, lipit và các
thành phần khác rất ít.

<b>- </b>Lượng thức ăn phải nhiều mới đủ
cung cấp các chất cho cơ thể.

<b>Hoạt động 1:</b>

- Quan sát hình 16.1, 16.2, 16.3,
16.4 thảo luận nhóm 5 phút và
hồn thành phiếu học tập số 1:
“ Tìm hiểu cơ quan tiêu hóa của
động vật ăn thực vật”

ĐV
nhai
lại

ĐV
có dạ
dày

đơn

Chim
ăn hạt
và gia
cầm
Miệng

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>1.Biến đổi cơ học</b> : được thực hiện
trong khoang miệng và dạ dày.

<b>a. Ở động vật nhai lại :</b>

Trâu, bò, cừu, dê, hươu, nai… lúc
ăn chúng chỉ nhai sơ qua rồi nuốt
ngay xuống dạ cỏ sau đó mới “ợ
lên” nhai lại. (dạ dày có tác dụng
nhào trộn, ngấm dịch)

<b>b. Ở động vật có dạ dày đơn:</b>

như ngựa và động vật gặm nhấm
(thỏ, chuột) chúng nhai kĩ hơn ĐV
nhai lại . (dạ dày: nghiền, nhào
trộn, ngấm dịch)

<b>c. Gà và các loại chim ăn hạt:</b>

- Nuốt thức ăn vào diều.

- Diều có dịch nhày làm trơn và
mềm thức ăn.

- Lớp cơ dày, khỏe và chắc của mề
co bóp, chà sát thức ăn.

<b>2. Biến đổi hóa học và biến đổi </b>
<b>sinh học:</b>

Dạ
dày
Ruột

- Tại sao hệ tiêu hóa của ĐV ăn
TV có dạ dày to khỏe, ruột dài?
- Thức ăn có nguồn gốc từ TV có
đặc điểm gì?

- Cấu tạo hệ tiêu hóa của ĐV ăn
TV khác ĐV ăn thịt ở điểm nào?
Điều đó có ý nghĩa gì?

-Trâu,Bị...có thể tiêu hóa được
xenlulo từ thực vật khơng?Thực
vật sau khi ăn vào phải được tiêu
hóa như thế nào?

- Quá trình biến đổi thức ăn ở
động vật ăn thực vật khác với động
vật ăn tạp và động vật ăn thịt ở

điểm nào?

- Quá trình biến đổi cơ học diễn ra
ở những cơ quan nào trong bộ máy
tiêu hóa?

- Quan sát hình 16.1 kết hợp với
thơng tin SGK cho biết q trình
biến đổi cơ học diễn ra ở đâu ở các
nhóm:

+ Động vật nhai lại.
+ Động vật có dạ dày đơn.
+ Chim ăn hạt và gia cầm.

<b>Hoạt động 2: </b>

- Biến đổi sinh học là gì? Khác với
biến đổi hóa học ở điểm nào?

- Do đặc điểm của thức ăn.
- Thành phần chủ yếu là
xenlulơzơ. Cịn protein, lipit và
các thành phần khác rất ít.
Thành phần dinh dưỡng ít,
lượng thức ăn ăn vào phải
nhiều, do đó nơi chứa phải lớn
và ruột phải đủ dài.

- +Hàm răng, dạ dày, ruột.

Hàm răng có bề mặt nghiền
rộng và nếp men răng cứng, dạ
dày to khỏe, ruột dài có manh
tràng phát triển.

+ Thể hiện sự thích nghi với
chế độ dinh dưỡng khác nhau.
-Không.Cỏ được biến đổi sinh
học nhờ hoạt động của vi sinh
vật. VSV tiết ra enzim

xenlulaza để tiêu hóa
xenlulơzơ

- +Ở động vật ăn tạp và động
vật ăn thịt: Biến đổi hóa học và
cơ học là chủ yếu.

+Ở động vật ăn thực vật: có
thêm biến đổi sinh học.
- Khoang miệng và dạ dày.

- Quan sát hình, thảo luận
nhóm (2 phút). Cá nhân trình
bày.

- + Biến đổi sinh học: biến đổi
nhờ hoạt động của vi sinh vật.
VSV tiết ra enzim xenlulaza để
tiêu hóa xenlulơzơ, bản thân

ĐV khơng có khả năng tiêu
hóa xenlulơzơ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>a. Ở ĐV nhai lại :</b>

- Dạ dày chia làm 4 ngăn:dạ cỏ, dạ
tổ ong, dạ lá sách, dạ múi khế (dạ
dày chính thức).

- Q trình tiêu hóa ở dạ dày của
ĐV nhai lại được bắt đầu bằng quá
trình biến đổi cơ học và biến đổi
sinh học, tiếp đó là q trình biến
đổi hóa học diễn ra ở dạ múi khế
và ruột.

-Thức ăn ( cỏ, rơm….)

⃗_nhaisoqua <b>_{dạ cỏ}</b>_{(biến đổi}
sinh học) ⃗_tungbui _{dạ tổ ong}

⃗_olen _{miệng nhai lại} <i>_→</i> _{dạ lá}
sách (hấp thụ nước) → <b>dạ múi </b>
<b>khế </b>(HCl và enzim trong dịch vị)

<i>→</i> <b>ruột </b>(tiêu hóa và hấp thụ
chất dinh dưỡng)

- Ở dạ cỏ có hệ VSV phát triển
mạnh tiết ra enzim xenlulaza tiêu

hóa xenlulơzơ gây ra sự biến đổi
sinh học.

- Chính VSV là nguồn cung cấp
phần lớn prơtein cho nhu cầu cơ
thể vật chủ.

<b>b. Ở các ĐV có dạ dày đơn : </b>

- Thức ăn được tiêu hóa một phần
ở <b>dạ dày và ruột</b>.

<b>- </b>Quá trình biến đổi sinh học diễn
ra ở <b>ruột tịt</b> (manh tràng). Ruột tịt
chứa một lượng VSV rất lớn.

<b>c. Ở chim và gia cầm :</b>

- Thức ăn được chuyển từ diều
xuống dạ dày tuyến và dạ dày cơ
(mề) và chuyển xuống ruột.
+ Dạ dày tuyến tiết dịch tiêu hóa.
+ Lớp cơ của dạ dày cơ khỏe và
chắc nghiền nát các hạt thấm dịch
tiêu hóa.

+ Ở ruột: thức ăn được tiêu hóa
nhờ enzim tiết ra từ tuyến tụy,
tuyến gan, tuyến ruột.

- Quan sát hình 16.2, 16.3, 16.4 kết
hợp thơng tin SGK thảo luận nhóm
và hồn thành phiếu học tập số 2: “
Tìm hiểu q trình tiêu hóa hóa
học và sinh học ở ĐV”

ĐV
nhai
lại
ĐVcó
dạ dày
đơn
Chim
ăn hạt
và gia
cầm
Biến
đổi
sinh
học
Biến
đổi
hóa
học

- Tại sao trong thức ăn của động
vật ăn thực vật chứa hàm lượng
protein rất ít nhưng chúng vẫn phát
triển và hoạt động bình thường?
- Trâu bò chỉ ăn cỏ, nhưng thịt của

chúng lại rất giàu protein

- Quá trình nhai lại lần 2 ở ĐV
nhai lại có ý nghĩa gì?

- Quan sát hình và viết con đường
đi của thức ăn trong quá trình tiêu
hóa ở ĐV nhai lại.

- Tại sao ở ĐV có dạ dày đơn thì
manh tràng lại phát triển?

-Chúng ăn thực vật nhưng tại sao
Trâu ,Bị có dạ dày kép trong khi
đó Ngựa,Thỏ lại có dạ dày đơn
- Tại sao trong mề của gà hoặc
chim mổ ra thường thấy những hạt
sỏi nhỏ? Chúng có tác dụng gì?
* ở gia cầm cũng có VSV tiêu hóa
xenlulơzơ nhưng sự tiêu hóa này
khơng có ý nghĩa.

- Thảo luận nhóm 2 phút, cá
nhân trình bày.

- Prơtêin chủ yếu do VSV cung
cấp.

- + Nghiền thức ăn kĩ hơn, tạo
ĐK cho q trình tiêu hóa tiếp

theo.

+ Giải phóng lượng khí tạo ra
do VSV lên men để tiêu hóa
xenlulơzơ.

- Miệng <i>→</i> dạ cỏ <i>→</i> dạ tổ
ong <i>→</i> dạ múi khế <i>→</i> dạ
lá sách <i>→</i> ruột.

- Manh tràng phát triển để tiêu
hóa xenlulơzơ nhờ VSV, cung
cấp protein cho ĐV.

-Vì trong q trình tiến hố
Trâu,Bị thường xun bị tấn
công ->lấy thức ăn vội vào dạ
dày,không kịp nhai->Dạ dày
biến đổi thành 4 túi để khi nghỉ
ngơi thì chúng ợ lên nhai
lại.Ngựa,Thỏ thường lẫn trốn
kẻ thù nhanh hơn nên dạ dày
chỉ có 1 túi

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

3. Củng cố: 3 phút

- Vì sao nói: “Lơi thơi như cá trơi lịi ruột”

Do cá trơi ăn thực vật nên ruột rất dài, khi mổ ruột sổ ra một mớ “lôi thôi”
- Tại sao thú ăn thực vật thường phải ăn số lượng thức ăn rất lớn?

-HS:Do thức ăn thực vật nghèo chất dinh dưỡng và khó tiêu hố nên phải ăn với số lượng lớn
mới đáp ứng được nhu cầu của cơ thể

-Gv:Hãy chọn phương án trả lời đúng nhất:Trong ống tiêu hoá của động vật nhai lại,thành
xenlulôzơ của tế bào thực vật

a)Không được tiêu hoá nhưng được phá vỡ ra nhờ sự co bóp mạnh của dạ dày
b)Được nước bọt thuỷ phân thành các phần đơn giản

<b>c)Được tiêu hoá nhờ vi sinh vật cộng sinh trong manh tràng và dạ dày</b>

d)Được tiêu hoá hoá học nhờ các enzim được tiết ra từ ống tiêu hoá
- Ở bê, nghé chỉ bú sữa, vậy sữa có được đưa xuống dạ cỏ khơng? Giải thích?

Khơng, sữa được chảy thẳng qua dạ lá sách vào dạ múi khế nhờ ránh thực quản bắt đầu từ thượng vị
và chấm dứt ở lỗ thong tổ ong – lá sách.

4. Dặn dò: 1 phút.

- Xem lại bài. Trả lời các câu hỏi cuối bài trong SGK.
-Đọc trước bài 17,tìm hiểu các hình 17.1đến hình 17.5
-Trả lời câu lệnh phần II của bài 17

<b>Rút kinh nghiệm:</b>

Tổ trưởng ký duyệt Giáo viên soạn

</div>

<!--links-->