VIETBOOK
Trang 1
Nhng Bí n ca t nhiên
Mc lc:
Bí mt mt tri -------------------------------------------------------------------------------- 2
Bí n Nam Cc ------------------------------------------------------------------------------ 3
Trong v tr nguyên t nào có nhiu nht? ------------------------------------------------- 4
Kin thc tng hp---------------------------------------------------------------------------- 5
Có th chia nh nguyên t đc không? ---------------------------------------------------- 9
Kim t tháp pharaon-------------------------------------------------------------------------- 10
VIETBOOK
Trang 2
Bí mt mt tri
Mt tri đem li s sng cho trái đt. T hàng ngàn nm qua khát khao khám phá "ngôi sao
la" này đã thôi thúc hàng nghìn nhà khoa hc danh ting. Nhiu quc gia giu có đã đ
tin ra mong sm "chinh phc" mt tri. Di đây là nhng thông tin thú v v "ngôi sao"
này.
1. Th khám phá mt tri
Mt tri cng nh là các ngôi sao khác, nó là mt trong hn 100 t ngôi sao trên thiên hà. Nó là vt
th ln nht trong h mt tri, chim trên 99,8% trong tng khi ca h mt tri. Mt tri đc nhân
cách hoá trong nhng câu chuyn thn thoi: Ngi Roman gi nó là Sol còn ngi Rp gi nó là
Helios.
Hin nay mt tri có khong 75% là khí hydrogen và 25% khí heluim. Nhng đa tng bên ngoài mt
tri quay vi qu đo khác nhau: Ti xích đo b mt quay mt vòng mt 24,5 ngày; còn đi vi các
qu đo gn các cc nó phi mt đn 36 ngày. S d nó khác nhau nh vy là do mt tri không phi
là th rn ging nh trái đt. Kt qu tng t đc nhìn thy trên các hành tinh khí. Bên trong ca
mt tri có s m rng đáng k do s chênh lch ca vòng quay nhng tâm ca mt tri quay vòng
ging nh mt vt th rn. Nhit đ là 15,6 triu Kelvin và vi áp sut là 250 t atmosphere. Còn ti
tâm ca mt tri đ đm đc ca nó gp 150 ln so vi nc. Nng lng ca mt tri phát ra là 386
t t megawatts do nhng phn ng ht nhân do nóng chy gây ra... mi mt giây có khong
700.000.000 tn hydrogen đc chuyn thành khong 695.000.000 tn heli và 5.000.000 tn nng
lng di dng nhng tia gamma. Khi nó thoát ra bên ngoài b mt, nng lng tip tc b hp th
và b to nhit càng ngày càng thp hn. Vì vy cùng vi khong thi gian nó thoát ra bên ngoài b
mt, nó trông ging nh cái đèn có th trông thy đc.
B mt ca mt tri đc gi là quyn sáng, vi nhit đ khong 5800 K. Nhng vt đen trên mt tri
là vùng lnh hn vi nhit đ là 3800K (chúng trông ti ch là khi so sánh nó vi nhng vùng xung
quanh). Nhng vt đen trên mt tri có th rt ln, khong 50.000 km. Mt vòng nh đc bit nh
tuyn sc nm trên quyn sáng. Nhng vùng khí kém đc hn trên quyn sc, đc gi là qung
hào quang, m rng càng triu km trong không gian nhng có th nhìn thy trong thi gian có hin
tng nht thc. Nhit đ trong qung hào quang trên 1.000.000 K. Lc t ca mt tri rt mnh và
phc tp hn do sc nóng và sáng nên mt tri cng phát ra mt lung khí mc đm đc thp hn
đc bit nh là gió mt tri. Cn gió thi vào h mt tri vi tc đ 450 km/giây. Gió mt tri và
nhiu nng lng cao đc phát ra nh hng rt nghiêm trng đn trái đt ca chúng ta. Theo d
liu gn đây các nhà v tr cho bit sc gió mt tri gn đây đã tng lên gp đôi 750km trên 1 giây.
V trí ca nhng ni xut hin gió cng khác nhau và vùng mt tri
Mt tri đã tn ti khong 5,5 t nm. T khi xut hin nó đã s dng hn mt na hydrogen trong
lòng ca mt tri. Nó s tip tc phát ra mt cách t t thêm 5 t nm na hoc là hn na. Nhng
thc t nó s cn kit nhiên liu hydrogen. Sau đó nó b ép buc thay đi toàn b, cui cùng kt qu
là toàn b trái đt b phá hu hoàn toàn (hoc có th hình thành mt hành tinh tinh vân).
2. Chuyn đi vào mt tri
Nu thc hin mt chuyn đi vào mt tri, chúng ta có th thy khung hình ca mt tri ln gp 10
ln trái đt, sc gió là 1000 mph.
Nu bn nhìn k hn, bn s thy nhng sáng loé mt tri trong quyn sc. Trong bc tranh trên bn
có th nhìn mt trng hp rt ln. Nhit đ ca quyn sc tng lên rt chm chp t 4300 đ đn
8300 đ. Ti đim này nó tng rt nhanh.
B mt ca mt tri-quyn sc.
Quyn sc ch nm bên ngoài quyn sáng. Trong thi gián nht thc và nguyt thc. Quyn sc có th
đc nhìn thy nh là mt vòng tròn đ quanh mt tri.
B mt ca mt tri-quyn sáng
VIETBOOK
Trang 3
Quyn sáng là vùng sáng có th nhìn thy khi bn nhìn vào mt tri. Mi 1 cm vuông ca b mt ca
mt tri phát ra ánh sáng ging nh mt bóng đèn 6000W.
Tng khí ca mt tri-Corona
Corona bt đu ti đnh ca tng khí, bi vì Corona là rt mng, bn có th nhìn thy nó trong trng
hp nht thc, khi ánh sáng ca nó b mt trng tre lp. Nhit đ ca Corona là rt cao, khong 1
triu đ. Corona nóng đn ni nó phát ra ánh sáng nh là nhng tia X.
Bí n Nam Cc
Nhng ai cha đt chân ti châu Nam Cc s không th hình dung ni cái lnh giá ni
đây, nhit đ c nm vùng này luôn di -40 đ C vi nhng trn gió cp 5 cp 6 but thu
xng. Và cha qua đêm vùng Nam Cc cng không bit th nào là đêm đen thc s. Mc
dù đây là mt hoang mc trng mênh mông mt đt luôn b lp bng tuyt trng dày bao
ph nhng khi màn đêm buôn xung gi tay trc mt cng không nhìn rõ ngón.
Vùng trung tâm châu Nam Cc tht là đáng s, ai đã vào đây thì khó lòng ra ni, có bit bao nhà
thám him đã phi vùi xác ni đây, mc dù vy vn không sao cn ni bc chân ca nhng nhà
thám him gan d, h khát khao khám phá nhng điu bí mt còn n du trong vùng hoang mc
trng vô biêg này. Ni đây, có bit bao điu bí n thn k, thu hút nim say mê hng thú ca nhiu
nhà khoa hc và thám him các nc Nga, M và mt s nc Tây âu.
Nm 1998, v tinh nhân to ca Nga và M đã phát hin thy mt thành ph vùng trung tâm châu
Nam Cc mt vùng đt có din tích 5 triu km2. Kin trúc ca thành ph này mang phong cách khác
hn trong đó ni lên nhng toà nhà nóc tròn, nhng đi l rng thênh thang, xung quanh thành ph
có mt tng cách nhit không nhìn thy, mc dù thành ph nm gia hoang mc bng tuyt vi nhit
đ 65oC, nhng trong lòng thành ph vn có cây ci xanh tt, khí hu m áp nh mùa xuân. Kt qu
thm dò ca v tinh nhân to nc M cho bit thành ph này s dng ngun nng lng ging nh
nguyên t đ phát đin cung cp cho dân c s dng.
Mi ngi bt giác t hi: Liu có nc nào trên th gii hin nay đ trình đ k thut cao siêu đ xây
dng mt thành ph gia "hoang mc trng" vi nhit đ - 65oC nh vy không? Theo tính toán ca
các nhà khoa hc thuc cc hàng không v tr M, thì thành ph gia trung tâm châu Nam Cc đt
trình đ siêu hin đi hoá mà con ngi trên Trái đt không th xây dng ni.
Mi ngi mun đi ti vùng trung tâm châu Nam Cc trc ht phi đi din vi lung ánh sáng cht
đáng s, đt nhiên xut hin trên vùng tuyt Nam Cc. ánh sáng cht s đa c ngi ln máy bay và
xe vit dã vào cm by.
Nm 1975, mt chic máy bay trc thng thuc trm kho sát Nam Cc ca M đc lnh bay thm
dò đng đi cho các nhà khoa hc tin sâu và trung tâm Nam Cc. Trên đng bay, chic trc thng
bng nhiên gp ánh sáng cht, trong phút chc xung quanh ch là mt màn m mt, phi công hoàn
toàn mt phng hng, cui cùng máy ba ri và ngi cht. Tng t nh th, mt nhóm nhân viên
kho sát ngi trong chic xe vit dã chy trên tuyt cng do b mt phng hng mà lao t tung, c
ngi ln xe b ri xung khe bng sâu thm.
Tin s Rolanov, mt nhà khoa hc công tác ti trm kho sát Nam cc ca Liên Xô (trc đây), là
ngi may mn sng sót sau khi gp ánh sáng cht. Ông k vi các nhà báo cnh tng đáng s mà
ông trc tip tri qua. Tháng 6 nm 1978 Rolanov cùng 3 đng nghip lái chic xe vit dã tin vào
vùng trung tâm. Vào lúc gia tra, bng nhiên cnh vt xung quanh đu bin mt: núi bng, bin
tuyt đu không còn nhìn thy na xung quanh ch thy mt màu trng mênh mông ngi và xe ta
h nh ri tõm vào trong "bình sa bò" khng l. u óc ai ny đu quay cung, đo ln mun thoát
khi ánh sáng cht đáng s đó qu là điu vô cùng gian khó, xe vit dã b mt phng hng không
sao lái đc na cui cùng lao vào mt núi bng mà mt thng không nhìn thy, 3 ngi bn trên xe
đã cht do b trng thng, ch có Rolanov là thoát him, ông bò ra khi chic xe b lt nhào, tp tnh
VIETBOOK
Trang 4
lê bc sut 3 ngày tri, sau đó đc các nhân viên cu nn tìm thy và đa v doanh tri trm kho
sát suýt na b cht do đói và rét.
Vy ánh sáng cht thn bí châu Nam Cc đc hình thành nh th nào? Các nhà khoa hc đa ra
nhiu gi thuyt khác nhau. Và h đã to ra bc bình phong t nhiên vô hình cho thành ph siêu hin
đi, đc xây dng trung tâm châu Nam Cc khin con ngi không cách nào li gn đc.
Các nhà khoa hc thuc cc hàng không v tr M, da vào kt qu xác đnh ca v tinh nhân to cho
bit: tng ô-dôn trên vùng tri Nam Cc có mt l thng ln, đó chính là "l thng ô-dôn". Các nhà
khoa hc vn luôn cho rng, vic gim bt tng ô dôn là kt qu ca s nhim công nghip và do s
phá hoi môi trng ca con ngi gây ra. Vì th, trên vùng đt Nam Cc vi din tích 5 triu km2,
không mt bóng ngi và không có bt k ngành công nghip nào ly đâu ra s ô nhim? ây qu là
điu tht khó tng tng
Trong v tr nguyên t nào có nhiu nht?
Chúng ta sng trên Mt đt và bit rng trong v Trái đt có hn 80 nguyên t. Tâm Trái đt
ch yu do niken và st to thành. Trên Trái đt có hu ht các nguyên t trong s hn 100
nguyên t ca bng tun hoàn tr các nguyên t phóng x nhân to là trên Trái đt không
có. Nhng chúng ta còn bit nguyên t có nhiu nht trên Mt đt là oxy. Trong khí quyn
có nhiu oxy, nc sông, bin, ao h cng là hp cht ca oxy. t đá, khoáng vt trên Mt
đt cng là hp cht có cha oxy ca nhiu nguyên t: các mui silicat, cacbonat,
aluminat... Ngoài oxy trên Mt đt còn có nhiu silic, nhôm, st...
Các nguyên t tn ti trong v tr cng ging nh trên Trái đt, nhng v s lng có ging trên Trái
đt không, có phi oxy cng là nguyên t nhiu nht trong v tr? ó là vn đ mà các nhà hoá hc
rt quan tâm. Hin ti các nhà hoá hc, thiên vn, vt lý đang làm rõ vn đ này.
Trc ht các nhà khoa hc này đã dùng phng pháp phân tích quang ph, chiu các kính vin vng
vào Mt tri và các hành tinh, cng đã phát hin các nguyên t có trên Trái đt. Trc ht hãy ly Mt
tri làm ví d. Theo kt qu phân tích quang ph, trong ánh sáng mt tri vch quang ph ca
nguyên t hydro có cng đ ln nht sau đó đn heli. T đó đi đn kt lun là trên Mt tri nguyên
t có hàm lng ln nht là hydro và heli, sau đó mi đn cacbon, nit, oxy, silic. Hydro là nguyên t
có hàm lng ln nht, hàm lng hydro ln hn heli 10 ln, hn cacbon, nit gn 1000 ln và 25000
ln ln hn silic. ó là mt điu khác hn trên mt đt, silic là nguyên t nhiu đng th hai trên trái
đt ch đng sau oxy. Trên Mt tri heli là do phn ng hp ht nhân hydro mà thành. Trong quá trình
phn ng này đã thoát ra mt nng lng rt ln đã to nhit đ rt cao trên Mt tri.
Mt khác qua quá trình phân tích các thiên thch ri vào Trái đt, ngi ta thy có hai loi thiên
thch: thiên thch st hu nh cha toàn kim loi có đn 90% st, 9% niken, ngoài ra còn có coban,
lu hunh, phospho, oxy, cacbon... Khoáng thiên thch cha các loi khoáng ging các loi khoáng
vt cha oxy và lu hunh.
i vi các hành tinh khác, dù cha có li gii thích tng tn, nhng ngi ta cng bit rng: hydro,
heli cùng các nguyên t nh khác do có tc đ ln khi b vng ra t Mt tri s bay rt xa thành Mc
tinh, Th tinh là các hành tinh rt xa Mt tri. Còn các nguyên t nng s b gi li gn Mt tri
hn, to thành các hành tinh lp bên trong nh Thu tinh, Kim tinh, Ho tinh, Trái đt, Mt trng. Vì
vy các hành tinh nh Mc tinh, Th tinh ch yu do khí hydro và heli to thành, Trái đt, Mt trng
ch yu do st, silic, oxy, nit, cacbon, lu hunh, magiê to thành.
VIETBOOK
Trang 5
Kin thc tng hp
Lc đa ln nht th gii:
Lc đa ln nht th gii là châu á. Nó gn nm ln ln hn châu úc là lc đa nh nht. Châu
Phi và châu á gp li thì nhnh hn phân na toàn b mt đt trên th gii.
nh núi cao nht th gii:
nh ca 109 ngn núi cao nht th gii đu c châu á - dãy Hy Mã Lp Sn có ti 96 ngn.
nh Everest là núi cao nht đa cu. Nó cao 8848m. Nó cao hn 20 ln tháp Scars Chicago. Nu
cht các khi nhà cao tng đ so vi đnh Everest thì nó s cn có 2200 tng (Nu bn nhy khi đnh
Everest thì bn s mt 2 phút và 43 giây trc khi chm đt)
Ngi đu tiên leo đn đnh núi Everest là Edmund Hillary, mt nhà leo núi ngi New Zealand và
Sherpa Tenzing vào ngày 29 tháng 5 nm 1953.
Tuyt xích đo:
nh núi Kenya nm xích đo, nhng đnh ca nó cao 5199m so vi mt bin nên luôn luôn ph đy
tuyt.
Khi bn leo núi, nhit đ gim và khí hu thay đi nh th bn đang đi v Bc cc hay Nam cc vy.
Nu bn leo lên đnh núi Kenya, bn s ri xa nhng chú voi và đng c di đt, vt đám ma rng
nhit đi đ cao 1650 m, ri xuyên qua rng tre và vùng đt truông trc khi đn đng c trên núi,
tin ti phía đnh núi.
nh núi Snoudon x Wales, ngày trc cao nh nhng ngn núi ca dãy Alps cao trên 5000m
nhng bng, gió, ma và tuyt đã xói mòn dn nó xung nên chiu cao hin nay là 1085m.
o Hawaii là đnh ca mt ngn núi ln mà nó thm chí ln hn đnh núi Everest. Chân núi Hawaii
9000m di mt bin, trên nn ca đi dng.
Hòn đo ln nht th gii:
Greenland là hòn đo ln nht th gii. (Châu úc là lc đa nên không tính là đo). Greenland din tích
trên
2 000 000 km2, ln gp gn 10 ln nc Anh. Nó bao ph đy bng và tuyt. New Guinea, Borneo và
Madagascar là ba hòn đo ln k đó, nhng c ba đu nh so vi Greenland.
H nc ngt ln nht th gii:
H nc ngt ln nht th gii là h Superior Canada. Nó rng trên 80 000 km2. Bin Caspian thm
chí ln hn h Superior gn 5 ln nhng nc mn.
H nc sâu nht th gii:
H Baikal trung tâm Siberia là h sâu nht th gii. Nó sâu 1940m, sâu hn 2 ln đ sâu ca bin
Bc, Canary Whart là toà cao c cao nht châu Âu, nhng h Baikal sâu gp 8 ln chiu cao ca nó.
H Baikal nhiu nc hn bt k mt h nc nào khác vi 23 000 km3 nc. Nó có th nhn chìm
nc Anh ti đ sâu khong 100m. Ch nhng cao c trên 30 tng mi có th ló lên mt nc.
Con sông dài nht:
Sông dài nht th gii là sông Nile. Nó chy t trung tâm châu Phi 6 670 km v phía Bc đn bin a
Trung Hi. Nu tt c các đon cong ca nó đc nn thng ra thì nó đt ti mt phn ba khong cách