Câu 27: Ở VN hiện nay có những hình thức phân phối nào? Phân tích hình thức phân
phối theo LĐ. Vì sao nói hình thức phân phối theo LĐ tuy đã đảm bảo sự công bằng
nhưng chưa hoàn toàn bình đẳng?
* Ở VN có các hình thức phân phối:
+ Phân phối theo LĐ
+ Phân phối thông qua phúc lợi tập thể, XH
+ Phân phối theo vốn
* Phân tích hình thức phân phối theo LĐ:
+ Khái niệm: Đó là hình thức phân phối thu nhập cho người LĐ dựa vào số lượng và chất
lượng LĐ mà mỗi người đã đóng góp cho XH, không phân biệt giới tính, màu da, dân tộc,
tôn giáo và tuổi tác.
+ Vi trí: Đây là hình thức phân phối cơ bản dưới CNXH, trong thời kỳ quá độ nó được
thực hiện trong thành phần kinh tế nhà nước và một phần thành phần kinh tế tập thể.
+ Nguyên tắc phân phối: Ai làm nhiều thì hưởng nhiều, ai làm ít thì hưởng ít, ai không làm
thì không hưởng. Thực chất của hình thức phân phối theo LĐ là phân phối theo hiệu quả
mà LĐ sống đã cống hiến.
+ Yêu cầu:
- Trong điều kiện như nhau, LĐ ngang nhau thì trả công ngang nhau và LĐ khác nhau thì
trả công khác nhau.
- Trong điều kiện khác nhau, LĐ như nhau có thể phải trả công khác nhau, hoặc LĐ khác
nhau có thể phải trả công bằng nhau.
Ví dụ: Cùng trình độ như nhau nhưng người LĐ trong điều kiện độc hại có thể được trả
công nhiều hơn vì họ phải hao phí LĐ cao hơn.
+ Nội dung phân phối: Tức là người LĐ không nhận được toàn bộ những gì họ đã cống
hiến cho XH, mà họ chỉ nhận được phần còn lại của tổng sản phẩm XH sau khi đã khấu trừ
đi các sản phẩm cần thiết sau:
- Bù đắp TLSX đã hao phí
- Để mở rộng SX
- Lập quỹ dự trù hoặc quỹ bảo hiểm, đề phòng tai nạn, những rối loạn do các hiện
tượng tự nhiên gây ra.
- Bù đắp chi phí quản lý chung (hành chính, ANQP)
- Chi phí phúc lợi XH như trường học, bệnh viện, nhà trẻ
- Trợ cấp XH: nuôi dưỡng người không có khả năng LĐ
- Phần còn lại phân phối cho những người LĐ đã cống hiến.
Việc khấu trừ như trên là tất yếu khách quan, bởi vì tổng sản phẩm XH được SX ra
ngoài việc đảm bảo lợi ích, nhu cầu trực tiếp cho người LĐ thì còn phải biết góp phần đảm
bảo cuộc sống chung cho cả cộng đồng trong hiện tại cũng như trong tương lai.
+ Trong thời kỳ quá độ lên CNXH, phân phối LĐ được thực hiện trong thành phần kinh tế
Nhà nước và một phần trong thành phần kinh tế tập thể vì:
- Do các thành phần kinh tế này dựa trên công hữu TLSX nên mọi người đều có
quyền và nghĩa vụ LĐ như nhau, vì vậy cần lấy LĐ cống hiến làm căn cứ để phân phối.
- Còn có sự khác biệt giữa những người LĐ về thái độ LĐ, tính chất và trình độ LĐ
cho nên dù cùng công việc, cùng thời gian nhưng đưa lại kết quả khác nhau (tốt, xấu,
nhiều, ít…). Vì thế, không thể phân phối bình quân, nên làm như vậy sẽ triệt tiêu động lực
nâng cao NSLĐ
- LLSX tuy đã phát triển nhưng chưa đến mức đủ để phân phối theo nhu cầu, do
đó, phải thực hiện phân phối theo LĐ
+ Tác dụng:
- Kích thích tính tích cực của người LĐ; bởi vì: ai đóng góp nhiều, tốt sẽ có thu
nhập cao và ngược lại. Từ đó, người LĐ ra sức học tập nâng cao trình độ văn hóa, phát huy
sáng kiến, cải tiến kỹ thuật,… Thúc đẩy SX phát triển
- Góp phần giáo dục thái độ, tinh thần và kỹ luật LĐ, đấu tranh chống kẻ chây lười,
thiếu trách nhiệm.
* Phân phối theo LĐ tuy đã đảm bảo sự cân bằng nhưng chưa hoàn toàn bình đẳng vì:
- Mỗi một người LĐ có thể lực, trí lực khác nhau nên đóng góp của họ không thể
giống nhau.
- Mỗi một người LĐ có hoàn cảnh bản thân và gia đình khác nhau nên đóng góp
khác nhau, do đó phân phối không giống nhau.
Trong XH, ngoài những người LĐ đang có việc làm, có thu nhập, còn những người
già yếu, tàn tật, trẻ em chưa thể tham gia LĐ, nếu chỉ phân phối theo LĐ thì họ sẽ không
được chăm sóc nuôi dưỡng.
Do vậy, bên cạnh hình thức phân phối theo LĐ cần bổ sung hình thức phân phối
thông qua phúc lợi tập thể và XH.