(Luận văn thạc sĩ) phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã ngã năm, tỉnh sóc trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP

PHAN MINH NAM

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ NGÃ NĂM,
TỈNH SÓC TRĂNG

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. ĐÀO HOÀNG NAM

ĐỒNG THÁP - NĂM 2019


i

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã
nhận được sự động viên, giúp đỡ tận tình, tạo điều kiện thuận lợi của các cấp
lãnh đạo, q thầy cơ, các bạn đồng nghiệp và gia đình, với những tình cảm
chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tác giả xin gửi lời cám ơn đến:
Hội đồng khoa học, Ban Giám hiệu Trường Đại học Đồng Tháp, Phịng
Sau đại học, q thầy cơ trong và ngoài Trường Đại học Đồng Tháp đã tham
gia quản lý, trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong q trình học tập,
nghiên cứu và hồn thành luận văn. Đặc biệt, xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
tới PGS, TS Đào Hoàng Nam, thầy đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn cho tơi

trong suốt q trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ của các đồng chí lãnh đạo
Phịng Nội vụ, lãnh đạo và chuyên viên Văn phòng UBND thị xã, lãnh đạo và
chuyên viên Phịng GD & ĐT thị xã, q thầy giáo, cơ giáo là Hiệu trưởng,
phó Hiệu trưởng, Tổ khối trưởng các trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh
Sóc Trăng đã tạo điều kiện thuận lợi, trả lời phiếu khảo sát, trả lời phỏng vấn,
cung cấp số liệu giúp cho tác giả hồn thành bản luận văn.
Dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn không thể tránh khỏi những
thiếu xót. Tác giả kính mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý chân tình của các
nhà khoa học, của q thầy giáo, cơ giáo và các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Đồng Tháp, tháng 9 năm 2019
Tác giả luận văn

Phan Minh Nam


ii

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự
hướng dẫn khoa học của Phó giáo sư, Tiến sĩ Đào Hồng Nam. Các số liệu và
kết quả nghiên cứu được nêu trong luận văn là trung thực, được lược trích từ
các nguồn tài liệu chính thống và chưa từng được cơng bố trong bất kỳ một
cơng trình nào khác.
Tác giả luận văn

Phan Minh Nam

iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
STT

Từ viết tắt

Từ viết đầy đủ

1

CBQL

Cán bộ quản lý

2

CBQLGD

Cán bộ quản lý giáo dục

3

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa

4

GD & ĐT

Giáo dục và đào tạo

5

TH

Tiểu học

6

QĐ

Quyết định

7

ĐTBD

Đào tạo bồi dưỡng

8

KT - XH

Kinh tế - Xã Hội

9

CSVC

Cơ sở vật chất

10

THCS

Trung học cơ sở

11

THPT

Trung học phổ thông

12

UBND

Ủy ban nhân dân

13

CNTT

Công nghệ thông tin

14

PCGDTH-XMC

Phổ cập giáo dục tiểu học-xóa mù chữ


iv

DANH MỤC CÁC BẢNG
BẢNG

TÊN BẢNG

TRANG

Số lượng CBQL, GV, NV các cấp học đến cuối năm
2.1

2.2

học 2018 – 2019
Số lượng các trường TH thị xã Ngã Năm trong các năm

44

45

gần đây
2.3

2.4

2.5

2.6

2.7

2.8

2.9

Thống kê chất lượng mơn Tốn và Tiếng việt trong các năm
gần đây
Thống kê tình hình CBQL giáo dục tiểu học thị xã Ngã
Năm, tỉnh Sóc Trăng
Thống kê cơ cấu giới, độ tuổi, thâm niên quản lí của CBQL
trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
Thống kê trình độ CBQL trường tiểu học thị xã Ngã Năm,
tỉnh Sóc Trăng
Kết quả khảo sát về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp
của CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
Kết quả khảo sát về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm
của CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
Kết quả khảo sát về năng lực quản lý của CBQL các trường
TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng

46

49

50

51

53

56

58

Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng công tác nâng cao
2.10

nhận thức phát triển đội ngũ CBQL các trường TH thị xã

60

Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
2.11

Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng quy hoạch, phát triển đội
ngũ CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng

62


v

2.12

Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng tuyển chọn, sử dụng

64

CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
2.13

Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng đào tạo, bồi dưỡng

66

CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
2.14

Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng kiểm tra, đánh giá

69

CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
Kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng việc thực hiện chế độ,
2.15

chính sách đãi ngộ tạo môi trường thuận lợi cho việc phát triển

71

đội ngũ CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
3.1

3. 2

Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của các biện phát triển đội
ngũ CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
Kết quả đánh giá mức độ khả thi của các biện phát triển đội
ngũ CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng

109

110


vi

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ HÌNH

STT

TÊN

TRANG

Sơ đồ 1.1

Mơ hình hoạt động quản lý

12

Hình 2.1

Bản đồ hành chính thị xã Ngã Năm

42


vii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN......................... iii
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ iv
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BẢN ĐỒ ..................................................... vi
MỤC LỤC ................................................................................................... vii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 3
3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu .......................................... 4
3.1. Khách thể nghiên cứu ................................................................................... 4
3.2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 4

4. Giả thuyết khoa học.................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................. 4
6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5

8. Đóng góp của luận văn ............................................................................... 6
8.1. Về lý luận ..................................................................................................... 6
8.2. Về thực tiễn .................................................................................................. 6

9. Cấu trúc của luận văn ................................................................................. 6
Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN

LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................................................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................... 7
1.1.1. Nghiên cứu ở ngoài nước ........................................................................... 7
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước ........................................................................... 8

1.2. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................... 11


viii

1.2.1. Quản lý, quản lý trường học .................................................................... 11
1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ cán bộ quản lý ........................................................... 14
1.2.3. Phát triển, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học .................. 15

1.3. Cơ sở lý luận về đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ....................... 16
1.3.1. Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân .................................. 16
1.3.2. Vị trí, vai trị của đội ngũ CBQL trường tiểu học ..................................... 17
1.3.3. Chức năng nhiệm vụ của CBQL trường tiểu học ...................................... 18
1.3.4. Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng ................................................. 19
1.3.5. Những yêu cầu về đội ngũ CBQL trường tiểu học .................................... 20

1.4. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học .................. 24
1.4.1. Sự cần thiết về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ............ 24
1.4.2. Quy hoạch, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ................. 24
1.4.3. Tuyển chọn, sử dụng cán bộ quản lý (bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển,
miễn nhiệm) ....................................................................................................... 26
1.4.4. Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý trường tiểu học ................................. 29
1.4.5. Thanh tra, kiểm tra, đánh giá cán bộ quản lý trường tiểu học .................. 31
1.4.6. Thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ tạo môi trường thuận lợi cho việc
phát triển đội ngũ .............................................................................................. 34

1.5. Các yếu tố tác động ảnh hưởng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường
tiểu học......................................................................................................... 35
1.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 35
1.5.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................. 37

Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ NGÃ NĂM, TỈNH SÓC TRĂNG ..... 40
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và GD-ĐT thị xã Ngã
Năm, tỉnh Sóc Trăng .................................................................................... 40
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội........................................................... 40
2.1.2. Tình hình giáo dục và đào tạo .................................................................. 43
2.1.3. Khái quát về các trường TH thị xã Ngã Năm ........................................... 44


ix

2.2. Giới thiệu về khảo sát thực trạng ........................................................... 47
2.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã Ngã Năm,
tỉnh Sóc Trăng .............................................................................................. 49
2.3.1. Về số lượng .............................................................................................. 49
2.3.2. Về cơ cấu ................................................................................................. 50
2.3.3. Về trình độ đào tạo của đội ngũ cán bộ quản lý ....................................... 51
2.3.4. Về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp .......................................... 52
2.3.5. Về năng lực chuyên môn và năng lực quản lý........................................... 56

2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã
Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng ............................................................................. 59
2.4.1. Thực trạng nhận thức về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý...................... 60
2.4.2. Thực trạng quy hoạch, phát triển đội ngũ cán bộ quản lý......................... 62

2.4.3. Thực trạng tuyển chọn, sử dụng cán bộ quản lý (bổ nhiệm, bổ nhiệm lại,
luân chuyển, miễn nhiệm) .................................................................................. 63
2.4.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý ......................................... 65
2.4.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá cán bộ quản lý ........................................... 67
2.4.6. Thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ tạo mơi trường thuận lợi cho việc
phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ...................................................................... 71

2.5. Đánh giá chung về công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường
tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng ...................................................... 72
2.5.1. Ưu điểm ................................................................................................... 73
2.5.2. Hạn chế ................................................................................................... 74
2.5.3. Nguyên nhân hạn chế ............................................................................... 75
2.5.4. Cơ hội ...................................................................................................... 76
2.5.5. Thách thức ............................................................................................... 76

Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 77
Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ XÃ NGÃ NĂM, TỈNH SÓC TRĂNG .............. 78


x

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp.......................................................... 78
3.2. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã
Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng ............................................................................. 80
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về công tác phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý trường tiểu học ...................................................................................... 80
3.2.2. Đổi mới công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý trường tiểu học ...................................................................................... 82
3.2.3. Phân công, sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học đúng năng lực

.......................................................................................................................... 87
3.2.4. Đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu
học..................................................................................................................... 92
3.2.5. Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá CBQL trường tiểu học ..................... 99
3.2.6. Hồn thiện chế độ, chính sách đãi ngộ và công tác thi đua khen thưởng đối
với đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ...................................................... 103

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................... 106
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............. 107
Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 112
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 113
1. Kết luận .................................................................................................. 113
2. Khuyến nghị ........................................................................................... 114
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ............................................................... 114
2.2. Sở Nội vụ, Sở GD&ĐT Sóc Trăng ............................................................ 114
2.3. Đối với UBND, phòng GD&ĐT thị xã Ngã Năm ...................................... 115
2.4. Đối với CBQL các trường TH thị xã Ngã Năm ......................................... 115


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong đời sống xã hội, giáo dục và đào tạo là lĩnh vực có vai trò quan
trọng đối với mọi quốc gia, dân tộc ở mọi thời đại. Trong xu thế phát triển tri
thức ngày nay, giáo dục & đào tạo được xem là chính sách, biện pháp quan
trọng hàng đầu để phát triển ở nhiều quốc gia trên thế giới và Việt Nam cũng
nằm trong xu thế đó. Trong những năm qua, sự nghiệp giáo dục đã có những
phát triển mới, đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ trong việc mở rộng quy
mô, tăng cơ hội tiếp cận giáo dục cho mọi người. Tuy vậy, sự phát triển giáo

dục của nước ta cịn nhiều hạn chế, chưa tương xứng với vị trí giáo dục là
quốc sách hàng đầu. Chất lượng giáo dục và đào tạo nhìn chung cịn thấp,
cơng tác quản lý giáo dục còn kém hiệu quả. Trong bối cảnh hội nhập hiện
nay, Đảng và Nhà nước đã lấy giáo dục và đào tạo, khoa học, công nghệ là
khâu đột phá, phát huy yếu tố con người, coi con người “vừa là mục tiêu, vừa
là động lực phát triển kinh tế - xã hội”. Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 2013 đã ghi: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu”, mục tiêu của giáo dục & đào tạo ở nước ta là “Nâng cao dân trí, đào tạo
nhân lực bồi dưỡng nhân tài và đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn
diện, có đạo đức, sức khoẻ, thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng
độc lập dân tộc và CNXH; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và
năng lực công dân đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Đại hội lần thứ X của Đảng tiếp tục khẳng định: “Giáo dục và đào tạo
cùng với khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực
thúc đẩy q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Đại hội lần thứ
XI của Đảng chỉ rõ về định hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm
2020 và những năm tiếp theo: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt
Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập


2

quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo
viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt… ”; Đại hội lần thứ XII của Đảng đề
ra nhiệm vụ và giải pháp “Đổi mới mục tiêu, nội dung, hình thức kiểm tra, thi
và đánh giá kết quả giáo dục và đào tạo...,Phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ
quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới...”; Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết
định số 711/QĐ–TTg ngày 13/6/2012 về việc phê duyệt “Chiến lược phát
triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020”.
Ngày 04/11/2013, tại hội nghị Ban chấp hành Trung ương lần 8 Khóa

XI ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều
kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. chỉ
ra những tồn tại yếu kém về công tác quản lý giáo dục như sau: "...Quản lý
giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo
kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm
đạo đức nghề nghiệp...", và đồng thời đề ra một số giải pháp trong đó giải
pháp thứ năm nêu rõ: “Đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, đào tạo,
bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm xã hội của
các cơ sở giáo dục, đào tạo; coi trọng quản lý chất lượng”[18]. Trong Luật
Giáo dục cũng đã nêu vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục:
“cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý,
điều hành các hoạt động giáo dục”.
Trong thời gian qua, đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học ở thị
xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng đã có những cố gắng nhất định trong việc thực
hiện nhiệm vụ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện các cấp học
trên địa bàn thị xã. Tuy nhiên, trong q trình thực hiện cơng tác chỉ đạo, điều
hành, quản lý nhà trường, đội ngũ cán bộ quản lý cấp tiểu học cũng đã bộc lộ


3

một số tồn tại, bất cập mà nguyên nhân có cả khách quan lẫn chủ quan: bất
cập về trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ quản lý, khả năng
thích ứng với việc đổi mới...việc phân cấp quản lý cán bộ chưa hoàn toàn theo
quy định, cán bộ nguồn được đi học bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý, sau đại
học còn hạn chế, năng lực sử dụng ngoại ngữ (tiếng anh), ứng dụng cơng
nghệ thơng tin cịn hạn chế.
Theo Qui định của Bộ Giáo dục và Đào tạo từ năm học 2010 - 2011,

phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng đã thực hiện việc
đánh giá xếp loại hiệu trưởng các trường tiểu học theo qui định chuẩn. Qua
kết quả xếp loại hàng năm cho thấy đội ngũ hiệu trưởng trường Tiểu học
trong thị xã còn nhiều hạn chế về phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp
về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và năng lực quản lý nhà trường.
Số hiệu trưởng đạt chuẩn hiệu trưởng ở mức khá và xuất sắc còn thấp. Xuất
phát từ thực tiễn trên chúng tôi nhận thấy những vấn đề về công tác phát triển
đội ngũ hiệu trưởng cần phải có những biện pháp mang tính chiến lược và các
biện pháp cụ thể nhằm xây dựng và phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu
học của thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng đáp ứng theo yêu cầu đổi mới góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học của tỉnh nói chung và của thị xã
nói riêng.
Từ lý luận và thực tiễn nêu trên tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ
cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng” để
làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát đánh giá thực trạng đội ngũ
cán bộ quản lý các trường tiểu học ở thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng. Từ đó,
đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị
xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng.


4

3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý của các trường tiểu học thị
xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng.

4. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc
Trăng, cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu trong thực hiện nhiệm vụ; tuy nhiên
vẫn còn những hạn chế nhất định. Nếu đánh giá đúng thực trạng và đề xuất
các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học của thị xã
Ngã Năm một cách đồng bộ và khả thi, phù hợp với thực tiễn thì sẽ góp phần
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ở địa phương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường tiểu học.
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý của các
trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng.
5.3. Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý của các
trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Nội dung nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng.
Cán bộ quản lý là: Hiệu trưởng và phó Hiệu trưởng.


5

6.2. Khách thể khảo sát
Đề tài tập trung khảo sát các đối tượng sau: lãnh đạo và chuyên viên
phòng Giáo dục & Đào tạo; hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ khối trưởng các
trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng.
6.3. Thời gian khảo sát
Giai đoạn 3 năm (Từ năm 2017 đến năm 2019).
7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước; Bộ Giáo
dục và Đào tạo, của Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng, của Sở Giáo dục và Đào
tạo Sóc Trăng, của Ủy ban nhân dân thị xã Ngã Năm... cùng với các tài liệu
khoa học có liên quan đến đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động quản lý của các Hiệu
trưởng trường tiểu học trong thị xã.
- Phương pháp điều tra: Dùng phiếu hỏi để trưng cầu ý kiến của lãnh
đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng
và Tổ khối trưởng các trường tiểu học trên địa bàn.
- Phương pháp chuyên gia: Hỏi ý kiến của các chun gia có trình độ
chun ngành, có nhiều kinh nghiệm về công tác QLGD; trên cơ sở tranh thủ
ý kiến đóng góp rút ra kết luận hợp lý nhất cho vấn đề nghiên cứu đề tài.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng toán thống kê trong toán học để tổng hợp số liệu thu được, xử
lý kết quả điều tra, trên cơ sở đó rút ra những kết luận khoa học và mang tính
khái quát.


6

8. Đóng góp của luận văn
8.1. Về lý luận
Luận văn đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ
cán bộ quản lý trường tiểu học, trên cơ sở lý luận về quản lý góp phần phát
triển đội ngũ cán bộ quản lý ngành giáo dục thị xã Ngã Năm nói chung và
phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cấp tiểu học nói riêng.
8.2. Về thực tiễn
Khảo sát, nhận xét thực trạng và đề xuất được các biện pháp phát triển

đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng,
góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục tiểu học tại địa phương.
Kết quả đạt được từ luận văn có thể là một tài liệu tham khảo bổ ích
cho cơ quan quản lý giáo dục địa phương, trên cơ sở đó xây dựng đội ngũ cán
bộ quản lý đảm bảo cả về số lượng và chất lượng.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo; nội
dung có 3 chương:
- Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường
tiểu học
- Chương 2. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường
tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng
- Chương 3. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường
tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng


7

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu ở ngoài nước
Trong nhiều nghiên cứu gần đây về các trường học thành công và nhà
trường hiệu quả người ta thấy rằng hiệu trưởng là người đóng vai trị quan
trọng cho sự thành cơng của một nhà trường. Hiệu trưởng có vị trí ảnh hưởng
quyết định đến chất lượng, hiệu quả của nhà trường. Chính vì vai trị của hiệu
trưởng có tầm quan trọng như vậy nên các nước nói chung nhất là các nước
phát triển rất quan tâm đến việc làm sao đảm bảo được chất lượng nghề
nghiệp của hiệu trưởng để đảm bảo cho sự thành cơng của nhà trường.

Trên thế giới có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về quản lý giáo dục
của các nhà khoa học nổi tiếng như: “Những vấn đề về quản lý trường học”
của tác giả P.V Zimin, M.I Kônđakốp; “Quản lý vấn đề quốc dân trên địa bàn
huyện” của tác giả M.I Kônđakốp… Nhà giáo dục học Xô viết V.A
Xukhomlinxki khi tổng kết những kinh nghiệm quản lý chun mơn trong vai
trị là hiệu trưởng nhà trường cho rằng “Kết quả hoạt động của nhà trường
phụ thuộc rất nhiều vào công việc tổ chức đúng đắn các hoạt động dạy học”.
Ơng đã nhấn mạnh đến sự phân cơng, sự phối hợp chặc chẽ, thống nhất quản
lý giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đạt được mục tiêu đề ra [39].
Ở phương Đông cũng như phương Tây, từ thời kỳ cổ đại, con người đã
biết quan tâm tổ chức, xây dựng những nhóm người làm cơng việc quản lí xã
hội; Giữa thế kỉ thứ XVIII, ở phương Tây, các nhà khoa học Robert Owen
(1771-1858), Charles Babbage (1792-1871) và Andrew Ure (1778-1875) đã
đưa ra ý tưởng: muốn tăng năng suất lao động, cần tập trung giải quyết một số


8

yếu tố chủ yếu là tạo ra phúc lợi công cộng tìm giải pháp giám sát cơng nhân,
quan tâm đến mối quan hệ giữa người quản lí đối với người bị quản lí và nâng
cao trình độ quản lí cho các nhà quản lí. Dưới góc độ nghiên cứu lí luận giáo
dục, hầu hết các cơng trình nghiên cứu của các tác giả Liên Xô (cũ) đã đề cập
tới lực lượng giáo dục; trong đó, đã xác định vai trị, vị trí, chức năng của
CBQL nhà trường. Đó là các cơng trình tiêu biểu như Ilina. T.A. với tác phẩm
“Giáo dục học - Những cơ sở của công tác Giáo dục”; Savin N.V với tác
phẩm “Giáo dục học - Những vấn đề cơ bản của quản lí nhà trường”.
Gần đây, hai nhà khoa học Trung Quốc là Vương Lạc Phu và Tưởng
Nguyệt Thần đã có cơng trình “Khoa học lãnh đạo hiện đại” (NXB Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 2000). Trong cơng trình này, các tác giả đã có một chương
nêu lên vấn đề chất lượng của cán bộ lãnh đạo và quản lí [35].

Năm 1991, tổ chức UNESCO đã cho xuất bản cuốn La Gestion
administrative et Pesdagogique dé escoles “Quản lí hành chính và sư phạm
trong các nhà Trường tiểu học” của Jean Valérien. Thông qua việc giới thiệu
một số modul về vai trò, chức năng và nhiệm vụ của người HT trường tiểu
học; tác giả đã bày tỏ quan điểm về vai trò, trách nhiệm và yêu cầu chất lượng
của người Hiệu trưởng trường tiểu học.
1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước
Trước hết phải nói đến Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890-1969)
về QLGD. Khi bàn về công tác cán bộ, Người khẳng định: “Cán bộ là cái gốc
của mọi công việc”, “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém”, “Có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong” [25].
Trong suốt cả quá trình lãnh đạo cách mạng, vấn đề nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta dày công vun
đắp. Sự chăm lo ấy khơng chỉ thể hiện trong lí luận mà cịn được thể hiện


9

trong hoạt động thực tiễn. Ngay từ những năm 20 của thế kỉ XX, để chuẩn bị
đội ngũ nòng cốt của Đảng sau này, Bác Hồ đã thành lập tổ chức “Việt Nam
Thanh niên Cách mạng đồng chí hội”. Người biên soạn tài liệu và tổ chức
huấn luyện cho họ về quan điểm, đường lối cách mạng, về thực tiễn cách
mạng Việt Nam. Từ các cuộc cải cách giáo dục 1950, 1956 đến thời kì kháng
chiến chống Pháp và chống Mỹ đã để lại những bài học quí báu về phát triển
đội ngũ giáo viên và CBQLGD như: nêu cao tinh thần “Dù khó khăn đến đâu
cũng phải thi đua dạy tốt, học tốt”, ln ln tìm ra những giải pháp tình thế
để thích ứng tình hình; coi trọng đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên và yêu cầu
sự tự trao dồi của người giáo viên và CBQLGD; biết dựa vào dân để phát
triển đội ngũ giáo viên và CBQLGD [24].
Kế thừa các tư tưởng trước đó, ở Việt Nam có một số cơng trình nghiên

cứu khá chun sâu về phát triển con người và phát triển nguồn nhân lực như
“Phát triển nguồn nhân lực giáo dục đại học Việt Nam” (Các tác giả: Đỗ
Minh Cương, Nguyễn Thị Doan), “Giáo dục nhân cách, đào tạo nhân lực”
(Phạm Minh Hạc), “Quản trị nhân sự” (Nguyễn Thanh Hội), “Tồn cầu hóa,
cơ hội và thách thức đối với lao động Việt Nam” (Nguyễn Bá Ngọc, Trần Văn
Hoan) , “Từ Chiến lược phát triển giáo dục đến chính sách phát triển nguồn
nhân lực” (Nhiều tác giả), “Xây dựng đội ngũ CBQL nhà trường thời hội
nhập kinh tế quốc tế - Vấn đề và giải pháp” của tác giả Nguyễn Văn Đệ đăng
trên tạp trí giáo dục số 153 năm 2007 [18]… Mỗi cơng trình đề cập đến
những khía cạnh khác nhau, nhưng điểm chung có thể rút ra là: Khẳng định
vai trò của nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế - xã hội; thống nhất cơ bản
với các nghiên cứu của thế giới về nội dung quản lí, phát triển nguồn nhân lực
và đề xuất sự vận dụng, với những giải pháp rất sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể
của nước ta.


10

Hội thảo khoa học “Chiến lược xây dựng đội ngũ QLGD phục vụ sự
nghiệp CNH-HĐH” năm 1998 đã mở ra bước ngoặt quan trọng trong việc
nghiên cứu, quy hoạch, xây dựng phát triển đào tạo đội ngũ CBQLGD có phẩm
chất, có tầm nhìn, có kỹ năng, có phong cách đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT.
Trong sự nghiệp đổi mới của Đảng, GDĐT được xem là quốc sách
hàng đầu. Công tác quản lí giáo dục là chủ thể thu hút sự quan tâm của các
nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu khoa học, các nhà quản lí giáo dục. Trên lĩnh
vực nghiên cứu lí luận quản lí và quản lí giáo dục, từ những năm 1990 trở về
trước đã có một số cơng trình, bài viết của nhiều tác giả bàn về quản lí nhà
trường, quản lí giáo dục. Từ những năm đầu của thập kỉ 90 thế kỉ trước cho
đến nay cịn có nhiều cơng trình nghiên cứu về quản lí giáo dục có giá trị như:
“Giáo trình khoa học quản lí” của tác giả Phạm Trọng Mạnh (NXB ĐHQG

Hà Nội năm 2011); “Khoa học tổ chức và quản lí một số vấn đề lí luận và
thực tiễn” của Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lí (NXB thống kê
Hà Nội 1999); “Tâm lí xã hội trong quản lí” của Ngơ Cơng Hồn (NXB
ĐHQG Hà Nội năm 2002); “Quản lý, quản lý giáo dục tiếp cận từ những mơ
hình” của tác giả Đặng Quốc Bảo thực sự là những cơng trình nghiên cứu về
quản lí giáo dục, mang lại hiệu quả nhất định cho cơng tác quản lí giáo dục
nói chung và cơng tác quản lí trong nhà trường nói riêng... Bên cạnh đó cịn
một số bài viết đề cập đến quản lí giáo dục như: “Vấn đề kinh tế thị trường,
quản lí nhà nước và quyền tự chủ các trường học” của tác giả Trần Thị Bích
Liễu - Viện KHGD đăng trên tạp chí giáo dục số 43 tháng 11 năm 2002.
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, lãnh đạo công cuộc xây dựng
và bảo vệ đất nước, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm công tác quy hoạch
cán bộ, Trung ương đã ban hành nhiều nghị quyết, quy định về xây dựng đội
ngũ cán bộ nói chung, về xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD nói riêng
như: Hội nghị TW4 (khóa VII) về GD & ĐT, Hội nghị TW2 (khóa VIII) về


11

Giáo dục & Đào tạo và Khoa học - Công nghệ, Hội nghị TW6 (khóa IX) về
Giáo dục & Đào tạo và công tác cán bộ; Ban Chấp hành TW Đảng (khóa IX)
có Chỉ thị 40-CT/TW ngày 15/6/2004 về xây dựng và nâng cao chất lượng đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục; Thủ tướng Chính phủ cũng đã có
Quyết định số 732/QĐ-TTg ngày 29/4/2016 về việc phê duyệt đề án “Đào tạo,
bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông giai đoạn 2016-2020, định hướng đến
năm 2025”. Gần đây, Trung ương đã ban hành Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7
Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ
các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm
nhiệm vụ”.

Từ trước đến nay, đã có một số đề tài nghiên cứu về phát triển đội ngũ
CBQL trường học nói chung và CBQL trường tiểu học nói riêng. Tuy nhiên,
trên địa bàn thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng chưa có đề tài nào nghiên cứu về
biện pháp phát triển đội ngũ CBQLGD trường tiểu học.
Việc nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ CBQLGD ở
các trường tiểu học thị xã Ngã Năm, tỉnh Sóc Trăng có ý nghĩa rất quan trong
về mặt lí luận và thực tiễn trong việc đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục tiểu
học của địa phương trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, quản lý trường học
1.2.1.1. Quản lý
Khi xã hội loài người xuất hiện thì nhu cầu quản lý cũng được hình
thành. Xã hội càng phát triển thì trình độ tổ chức, điều hành cũng được nâng
lên và phát triển theo. Ngày nay, vai trò quản lý hết sức quan trọng trong bất cứ
hoạt động nào của con người; dù là sản xuất hay kinh doanh, dù trong hoạt


12

động văn hoá hay trong hoạt động xã hội. Tuỳ theo cách diễn đạt và suy nghĩ,
người ta đưa ra nhiều khái niệm về quản lý.
Frederick Winslow Taylor (1856 – 1915) là người đề xuất thuyết
“Quản lý khoa học” cho rằng: “Quản lý là biết được chính xác điều mình
muốn người khác làm và sau đó thấy được rằng họ đã hồn thành cơng việc
một cách tốt nhất và rẻ nhất”.
Theo tác giả Hồng Phê “Quản lý là trơng coi giữ gìn theo những yêu
cầu nhất định. Quản lý là tổ chức điều khiển các hoạt động theo những yêu
cầu nhất định”.
Theo Đặng Quốc Bảo: “Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh
hưởng của chủ thể QL đến khách thể QL nhằm đạt được mục tiêu chung”.

Theo các tác giả Trần Kiểm, Nguyễn Xuân Thức: “Quản lý là những
tác động của chủ thể quản lý trong huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều
chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ
chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với
hiệu quả cao nhất”.
Công cụ
quản lý
Chủ thể
quản lý

Đối tượng và khách
thể quản lý

Mục
Tiêu

Phương pháp
Sơ đồ 1.1: Mơ hình hoạt động quản lý.
quản lý
Quản lí là hoạt động có định hướng có chủ định của chủ thể quản lí
(người quản lí) đến khách thể quản lí (người bị quản lí). Trong một tổ chức
nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức bằng cách người quản lí phải biết vận
dụng các chức năng kế hoạch hóa - tổ chức - chỉ đạo và kiểm tra.


13

- Chức năng kế hoạch hóa: Đưa ra mọi hoạt động của nhà trường vào
công tác kế hoạch với mục tiêu cụ thể, biện pháp rõ ràng, xác định cụ thể các
điều kiện để thực hiện mục tiêu trên.

- Chức năng tổ chức: Hình thành và phát triển tổ chức tương xứng với
nhiệm vụ, mục tiêu dài hạn hoặc ngắn hạn.
- Chức năng chỉ đạo: Chỉ dẫn, động viên, thúc đẩy, giám sát, điều
chỉnh và phối hợp các lực lượng trong nhà trường, tích cực hăng hái chủ động
làm việc theo sự phân công và kế hoạch đã định.
- Chức năng kiểm tra: Kiểm tra xem xét tình hình thực hiện cơng việc
đối chiếu với u cầu để có sự đánh giá đúng. Kiểm tra thực chất là quá trình
thiết lập mối quan hệ ngược trong quản lí giúp chủ thể quản lí điều khiển tối
ưu hiệu quả quản lí của mình.
Ngồi 4 chức năng cơ bản trên, trong q trình quản lí cịn có hai vấn
đề quan trọng là: thơng tin quản lí và quyết định quản lí [23].
1.2.1.2. Quản lý trường học
Quản lý trường học được hiểu theo hai mặt:
Thứ nhất, là hoạt động quản lý của những chủ thể quản lý cấp trên nhà
trường đối với nhà trường nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho mọi hoạt
động theo chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của nhà trường.
Thứ hai, là hoạt động quản lý của chủ thể quản lý ở ngay trong nhà
trường đối với các mặt hoạt động giáo dục và dạy học của nhà trường.
Quản lý nhà trường là quản lý vi mơ, nó là hệ thống con của quản lý vĩ
mô: QLGD, quản lý nhà trường có thể hiểu là một chuỗi tác động hợp lý (có
mục đích, tự giác, hệ thống, có kế hoạch) mang tính tổ chức - sư phạm của
chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng giáo
dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối hợp,


14

tham gia vào mọi hoạt động của nhà trường nhằm làm cho quá trình này vận
hành tối ưu để đạt được những mục tiêu dự kiến.
Trong luận văn này, chúng tôi cho rằng: QLGD là những tác động hợp

quy luật của chủ thể quản lý nhà trường (hiệu trưởng) đến khách thể quản lý
nhà trường (giáo viên, nhân viên và học sinh, ...) nhằm đưa các hoạt động
giáo dục và dạy học của nhà trường đạt tới mục tiêu phát triển giáo dục của
nhà trường.
1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ cán bộ quản lý
1.2.2.1. Đội ngũ
Khái niệm đội ngũ tuy có các cách hiểu khác nhau nhưng đều có chung
một điểm đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực
lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay khơng cùng
nghề nghiệp nhưng đều có chung một mục đích nhất định.
Đội ngũ là một tập thể gồm số đơng người, có cùng lí tưởng, cùng mục
đích, làm việc theo sự chỉ huy thống nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền
lợi vật chất cũng như tinh thần.
1.2.2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý
Từ điển Bách khoa Việt Nam định nghĩa: “Đội ngũ là khối đông người
được tổ chức và tập hợp thành lực lượng” [37].
Như vậy, đội ngũ CBQL gồm tất cả những người có chức vụ trong các
tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị - xã hội của đất nước. Đội ngũ CBQL
cũng phân thành nhiều cấp: CBQL cấp trung ương, cấp địa phương (tỉnh,
huyện), cấp cơ sở.
Đội ngũ CBQL là lực lượng nòng cốt của hệ thống chính trị - xã hội
của đất nước, là một trong những nhân tố có tính quyết định sự thành công